Jeœli pamiêtamy, �że sprawa niepodleg�łoœci Polski rozdartej miêdzy trzech zaborców, by�ła tym elementem, który sprawi�ł, �że romantyzm polski nie przemin�ą�ł tak szybko jak w innych krajach, to wiadomo, �że bêdzie to temat najwa�żniejszy i podejmowany bardzo, bardzo czêsto. Zreszt�ą walka o wolnoœ�Ś mo�że odbywa�Ś siê na ró�żne sposoby - metody patriotów s�ą tak samo dyskutowane jak ich skutecznoœ�Ś. Oto przekrojowy zestaw utworów podejmuj�ących problem mi�łoœci ojczyzny i walki o jej wyzwolenie:

A. Mickiewicz

- Konrad Wallenrod - walka metod�ą podstêpu i zdrady, poœwiêcenie honoru i zbawienia dla sprawy kraju.

- Dziady - Czêœ�Ś 111. Autor oddaje ho�łd mêcze�ąstwu m�łodzie�ży polskiej, przedstawia wywózki, wiêzienie, przes�łuchania, przekrój spo�łecze�ąstwa polskiego.

- Pan Tadeusz - epopeja wracaj�ąca do chwil œwietnoœci Polski szlacheckiej i nadziei zwi�ązanych z epok�ą Napoleona (s�łynny koncert Jankiela - obraz historii Polski).



- Do Matki Polki - wiersz ukazuj�ący typ osobowoœci m�łodego cz�łowieka kraju wci�ą�ż pogr�ą�żonego w niewoli. Pewien model wychowawczy, który powinien przygotowywa�Ś takiego obywatela do tajnoœci, spisku,buntu, wiêzienia, niewoli i haniebnej œmierci.

J. S�łowacki

- "Kordian" - obraz i ocena powstania listopadowego i jego przywódców. Dyskusja o jednostkowym czynie i moralnym wymiarze zamachu na cara.

- "Grób Agamemnona" - prócz nawi�ąza�ą do staro�żytnej Grecji, utwór zawiera obraz Polski rzeczywistej i idealnej, tej którajest (obraz negatywny) i tej, jak�ą poeta pragn�ą�łby widzie�Ś.

- "Testament mój", "Hymn (Smutno mi Bo�że)", "Bogarodzica" - poeta zaznacza swoje uczucia do ojczyzny, têsknotê, mi�łoœ�Ś, nawi�ązuje do alegorycznego ujêcia ojczyznyjako p�łyn�ącego przez ocean statku.

- "Fantary" - mit Sybiraka - zes�ła�ąca, który poœwiêci�ł �życie ojczyŸnie.

Twórcy romantyzmu krajowego: Ci, którzy tworzyli poezjê tyrtejsk�ą, nawo�łuj�ą do walki o wolnoœ�Ś (L.Siemie�ąski, G. Ehrenberg, R. Berwi�ąski, M. Romanowski, K Ujejski) i drugie skrzyd�ło - piewcy wsi polskiej i jej krajobrazu - (T.Lenartowicz i W. Syrokomla), wszyscy sk�ładali ho�łd ojczyŸnie. Symbolem poezji patriotycznej romantyzmu krajowego mo�że by�Ś s�łynny Chora�ł K. Ujejskiego.

C.K. Norwid - w wielu wierszach wyra�ża�ł têsknotê za krajem, wywo�ływa�ł mity historii Polski i jej bohaterów. Jednym z piêkniejszych utworów patriotycznych jest Moja Piosnka 11.

"Do kraju tego, gdzie krusrynê chleba podnosz�ą z ziemi prrez uszanowanie dla darów nieba,

Têskno mi Panie..."

Inne: np. - "Bema pamiêci �ża�łobny rapsod", - "Fortepian Szopena" przywo�łuj�ą cienie wielkich Polaków i zarazem wydarze�ą historycznych - patriotyczno-wolnoœciowej tu�łaczki J. Bema, represji carskich w Warszawie (zdemolowanie pa�łacu Zamoyskich).

Powy�ższy zestaw to tylko wybór kilku nazwisk i utworów podejmuj�ących temat ojczyzny i walki o wolnoœ�Ś. �łmia�ło mo�żna uzna�Ś w�łaœnie ten temat za dominuj�ący w polskim romantyzmie i nie ma twórcy, który nie nawi�ązywa�łby do�ą w swoich dzie�łach.