BIOLOGIA ROŚLIN
1. RÓŻNICE MI
DZY PIERWOTN
A WTÓRN
ŚCIAN
KOMÓRKOW

ŚCIANA PIERWOTNA ŚCIANA WTÓRNA
5% celuloza (5%suchej masy komórki) 45-90%celuloza (sa inkrustracje i
adkrustacje_
20%hemicelulozy 30% hemilelulozy
15% pektyny Cała reszta, np pektyny bialka
60% woda (łączy się z pektynami tworząc 5%
żel, silnie uwodniona ściana pierwotna,
Komórka zdolna do wzrostu, ściana Brak możliwości wzrostu
komorkowa jest rozciągliwa
Rozproszony układ miktofibrylli Mikrofibrylle ułożone równolegle (strefy
S1,S2,S3
Odwracalne zmiany grubości ściany Nie można zlikwidowac ściany wtórnej
(kolenchyma), może ulec rozpuszczeniu w
niektórych miejscach
Występuje w młodych komórkach Budowana po zakończeniu wzrostu
Modyfikacje ściany wtórnej :
a) Inkrustacja (wysycanie ściany, odkładanie substancji do podłoża:
Organiczne : lignina, garbniki, olejk eteryczne, żywice
Nieorganiczne: ściana zmineralizowana CaCO3, SiO2
Lignina- może odkładać się w pierwotnej, blaszce środkowej i w ścianie wtórnej, Ściana twarda,
sztywna. Wypiera wodę ze ściany komórkowej, woduje jej wzmocnienie. Włókna sklerenchymy,
tracheidy i ściany członów naczyń sa nią wysycone. Odporne na zgniecenie przez komórki żywe
SiO2 wysyca epidermę traw i turzyc
CaCO3 liście fikusów, wyrostek ze ściany rośnie do środka, tworzy się cystolit.
b) Adkrustacja- powlekanie ściany na jej powierzchni
Organiczne: lipidy (kutyna, suberyna, woski roślinne i sporopolleniny), i polisacharydy: (kaloza,
śluzy i gumy roślinne)
Kutyna: na powierzchni epidermy, w postaci czystego związku
Wosk- na powierzchni skorki owoców, pokrywa kutikule,
-(fellem) zastępuje epidermę, w różnych nierosnących komórkach,
Suberyna- korkowacenie (suberyfikacja) wtórna tkanka okrywająca= korek ,pokład suberyny
pomiędzy plazmolemmą a ścianą pierwotną
Sporopollenina- w sporodermie roślin, w ścianach zarodników mszaków i paprotników
Kaloza- filtr molekularny w rozmnażaniu
2. POA

CZENIA UMOŻLIWIAJ
CE PRZEPA
YW WODY, JONÓW I CZ
STECZEK
POMI
DZY KOMÓRKAMI ROŚLINNYMI
- Pierwone pola jamkowe (sa juz przy przegrodzie pierwotnej, ale nie łączą się wszystkie
pęcherzyki, nie ma blaszki środkowej (jamki, gdy jest ściana wtórna)
- Jamki- zagłebienia we wtórnej ścianie komórkowej, naprzeciw siebie w sąsiednich
komórkach, jest błona zamykająca jamkę- ściana pierwotna i blaszka środkowa
i) Jamka prosta- ma taką samą średnicę ściany przy błonie zamykającej i przy wylocie ku
komórce
ii) Nawis nad kanałem jamki- jamka lejkowata, większa średnica przy błonie
iii) Jednostronnie lejkowata
- U szpilkowaych w jamce jest torus- na błonie zamykającejnp w cekwach, zabezpieczenie
przed dostaniem się powietrza do uwodnionej cewki, błona zamykająca przepchnięta
cisnieniem zamyka jamke poprzez torus.
- Plasmodesmy- średnica 40-50nm, w komórce od kilkuset do 25tys, małe, trudne do badan,
przechodzą małe cząsteczki cukrów i aminokwasy rozpuszczalne w wodzie- pomiędzy
plazmolemmą a desmotubulą, przez środek nie ma przepływu
Lipidy przechodzą przez błonę fosfolipidową dermotubule, pomiędzy fosfolipidami, boczna
dyfuzja, przesuwanie się przez błonę, nie wiadomo czy mogą przenikać przez plazmolemmę
SYMPLAST- ograniczony plazmolemmą, to co wewnątrz- protoplasty komórek i człony rurek
sitowych floemu, wymianę umożliwiają plazmodesmy i pasma cytoplazmy w sitach.
APOPLAST ściana komórki, przestwory miedzykomórkowe wypełnione wodą, martwe elementy
ksylemu (cewki, naczynia, włókna) i woda wypełniająca te struktury, kapilary w obrębie ściany sa
drobne, nie wszystkie cząstki mogą przechodzić (do 50 kDa)- woda, sacharoza mogą.
3. LOKALIZACJA CHLOROFILU W CHLOROPLAŚCIE
(brak)
4. BARWNIKI FOTOSYNTETYCZNE ROŚLIN WYŻSZYCH
I. Chlorofile
A
B
II. Karotenoidy
CHLOROFILE
-Chlorofi A: niebiesko-zielony, wzór C39H72O6N4Mg , nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczaln
w związkach organicznych takich jak:,eter, alkohol, światło czerwone 680nm, światło niebieskie
440nm,
-Chlorofil B: żółty, WZÓR: C38H70O6N4Mg nierozpuszczalny w wodzie, rozpuszczaln w
związkach organicznych takich jak: alkohol, eter, WIDMO ABSORPCYJNE: silne światło
czerwone przy długości 650nm. .
- do 20% suchej masy tylakoidów, układ porfirynowy- 4 pierścienie pirolowe, pomiędzy nimi Mg,
układ porfirynowy chydrofilowy , magnezoporfizyna
KAROTENOIDY:
-Karoteny:
BARWA: pomarańczowo-czerwone
WZÓR: C40H56
WA
AŚCIWOŚCI FIZ-CHEM.: wydajne utleniacze.
WIDMO ABSORPCYJNE:
WYST
POWANIE: chloroplasty, chromoplasty(pomidor, papryka, jarzębina, głóg, róża),
korzenie(marchew), kłącza.
-Ksantofile:
BARWA: żółte
WZÓR: tlen w formie grupy hydroksylowej lub epoksydowej.
WA
AŚCIWOŚCI FIZ-CHEM.: ważne utleniacze.
WIDMO ABSORPCYJNE:
WYST
POWANIE: u roślin w chloroplastach, chromoplastach kwiatów i kukurydzy, różach,
zwierzętach(zabarwienie pancerzyków skorupiaków)
występują w kompleksach zbierających światło,
Zapobiegają fotooksydacji chlorofilu, chronią przed silnym natężeniem światła
Widmo absorpcyjne- 450-470nm, usupełniają absorbcje chlorofilu.
Żrodło notatki z wykładow u IZmaiłow
5. CHARAKTERYSTYKA FOTOSYSTEMÓW PS I I
PS II
(Fizjologia roślin Kopcewicz)
* Barwnik antenowy absorbuje kwant światła, cząsteczki barwnika przechodzą ze stanu podstawowego w
stan wzbudzony. Wzbudzenie to przekazują w drodze rezonansu do specjalnej pary cząsteczek chlorofilu a,
które tworzą centra reakcji fotochemicznej (w nich następuje separacja ładunków czyli oddzielenie elektronu
od wzbudzonej cząsteczki chlorofilu).
* Błony fotosyntetyczne roślin i sinic prowadzące oksygeniczny typ fotosyntezy (z wydzielaniem tlenu)
mają dwa typy centra reakcji (PSI i PSII) i dodatkowo towarzyszące im anteny energetyczne. Bakterie
fotosyntetyczne nie wytwarzające tlenu mają tylko jeden fotosystem.
* Fotosystemy znajdują się w błonach tylakoidów, rząd ich ilości to tysiące.
* Fototsystemy różnią się budową, składem barwników, lipidów i białek oraz właściwościami spektralnymi.
Fotosystem I Fotosystem II
Więcej chlorofilu b (w czerwonym obszarze widma
przesunięcie maxima absorpcji w kierunku kierunku
fal krótszych  światła niebieskiego
Sprzężenie z LHC w pewnych warunkach Sprzężenie energetyczne z LHC  kompleksem
zbierającym energię (duża antena o dużej zawartości
chlorofilu w błonie tylakoidów)
Na 1 centrum reakcji przypada 200 cząsteczek Na jedno centrum reakcji przypada 250  300
chlorofilu cząsteczek chlorofilu
Centrum reakcji fotochemicznej stanowi para cząsteczek chlorofilu a , ale różne otoczenie białkowo  lipidowe
tych cząsteczek powoduje inne właściwości spektralne tj:
Chlorofil znajdujący się w centrum ma maksimum Chlorofil znajdujący się w centrum ma maksimum
absorpcji przy 700 nm stąd jego nazwa P  700 (z ang. absorpcji przy 680 P - 680
Pigment)
6. POWSTAWANIE SKROBI ZAPASOWEJ
(Koncewicz + Internet)
* Skrobia jest najważniejszym polisacharydem zapasowym u roślin, które magazynują go
w owocach, nasionach,korzeniach w formie ziaren w liściach, bulwach, rdzeniu łodygi i kłączach.
Szczególnie bogate w skrobię są ziarna zbóż i bulwy ziemniaka. Odkłada się w komórkach (amyslolastach)
roślin w postaci ziaren lub granulek, których wielkość i kształt są charakterystyczne dla
poszczególnych gatunków roślin. Ziarna skrobii mają średnicę 2-120 �m.Rozróżnia się skrobię
ziemniaczaną, pszenną, kukurydzianą itp.
* Synteza skrobi
Podczas gdy zwierzęta magazynują nadmiar węglowodanów w postaci glikogenu, rośliny robią to samo w
postaci skrobi. Skrobia jest syntetyzowana w stromie chloroplastów i magazynowana w formie ziaren skrobi.
Synteza skrobi zachodzi z udziałem ADP-glukozy, CDP-glukozy lub GDP-glukozy. Szlak ten przeprowadza
przekształcenie aldehydu 3-fosfoglicerynowego ( z cyklu Calvina) w glukozo 1-fosforan, który z kolei jest
używany do syntezy cukrowych pochodnych nukleotydów.
7. APOPLAST
(Kopcewisz + Szweykowscy + Internet)
* tworzą go:
a. ściany komórkowe  połączone ze sobą i wysycane wodą stanowią ciągły system środowiska wodnego dla
protoplastów i wraz z wypełnionymi wodą wnętrzami martwych komórek przewodzących są głównymi
drogami transportu wody w roślinie
b. wnętrza martwych komórek
c. przestwory międzykomórkowe  rezerwuary gazów oraz ciągły system wymiana gazowa rośliny z
otoczeniem
8. KLASYFIKACJA TKANEK ROŚLINNYCH
III. Podział ze względu na pochodzenie i budowę:
a. Tkanki twórcze (embrionalne)
b. Tkanki stałe (dojrzałe)
- parenchyma (miękisz)
- kolenchyma
- sklerenchyma
- ksylem
- floem
- epiderma, ryzoderma
- korek (felem)
- tkanki i utwory wydzielnicze
IV. Funkcjonalne układy tkankowe (klasyfikacja fizjologiczna)
a. twórczy  wierzchołek wzrostu, miazga (kambium), fellogen, merystemy
interkalarne, merystemo idy
b. okrywający  epiderma, fellem, egzoderma (korzeń)
c. chłonny  ryzoderma, komórki przepustowe w egzodermie, włoski chłonne,
welamen korzeniowy, ssawki pasożytów
d. fotosyntezujący  komórki z chloroplastami (chlorenchyma liścia)
e. przewodzący  cewki, naczynia (apoplast), rurki sitowe lub komórki sitowe
(symplast)
f. spichrzowy  miękisz wypełniający rdzeń kory pierwotnej, promieni rdzeniowych,
floemu i ksylemu, bielmo
g. przewietrzający  aerenchymy
h. wydzielniczy  tkanki, które wydzielają wydzieliny
i. wzmacniający  kolenchyma, sklerenchyma, system ścian komórkowych
Przepisane z wykładów pani Izmaiłow. Nie wiem, czy merystemy też podciągnąć pod tą
klasyfikację, więc załączam dodatkowo poniżej, w razie czego ;)
MERYSTEMY
Ze względu na położenie:
- wierzchołkowe  zlokalizowane na szczytach pędów i korzeni powodujące wzrost organów
na długość
- boczne  miazga, miazga korkotwórcza  tworzące warstwy lub pasma równoległe do
powierzchni organów. Związane są one z przyrostem wtórnych na grubość
- interkalarne  wywodzą się się z wierzchołkowych, ale oddzielone są od nich partiami
tkanek stałych, umiejscowione w łodydze u podstawy międzywęz
li
- merystemo idy  grupy komórek lub pojedyncze o wysokiej aktywności podziałowej,
występujące w obrębie tkanek, których komórki się nie dzielą np. komórki macierzyste
aparatów szpakowych
Ze względu na pochodzenie:
- pierwotne  pochodzą bezpośrednio od Komorek embrionalnych zarodka i zachowują
zdolności podziałowe przez całe życie rośliny (m. wierzchołkowe pędu i korzenia)
- wtórne  z żywych komórek tkanek stałych przez odróżnicowanie (miazga
korkotwórcza, m. międzywiązkowa, m. korzeni przybyszowych)
9. RÓŻNICE STRUKTURALNE I
FUNKCJONALNE MI
DZY KSYLEMEM A
FLOEMEM
Ksylem i floem to tkanki niejednorodne.
Różnice strukturalne:
Ksylem (drewno) Floem (łyko)
CEWKI  paprotniki i nagozalążkowe KOMÓRKI SITOWE - paprotniki i
To komórki wydłużone, na końcach zwężone nagozalążkowe
lub o ukośnych ścianach poprzecznych. Ich Mniej wyspecjalizowane niż człony rur
ściany są zdrewniałe, odkładanie ścian wtór- sitowych. W kom. sitowych sita są
nych -> powstawanie zgrubień (pierścienio- rozmieszczone w ścianie kom mniej lub
watych, spiralnych, siatkowatych) lub jamek. bardziej nieregularnie, a pory mają mniejszą
Dojrzałe cewki to komórki martwe, bez pro- średnicę.
toplastów. Cewki zachodzą zwężonymi koń-
cami i przylegają do siebie bocznymi ściana-
mi (woda przechodzi między cewkami przez
jamki).
NACZYNIA - okrytozalążkowe RURKI SITOWE  okrytozalążkowe
To długie rury utworzone z komórek To pionowe szeregi członów rur sitowych. To
przekształconych w człony naczyniowe, kom żywe, o wydłużonym kształcie i
które pozbawione są ścian poprzecznych (są celulozowej ścianie. Wnętrze ich wypełnia
podobne do cewek, ale są lepiej duża wodniczka otoczona cienką cytoplaz-
przystosowane do transportu wody). Człony mą. W dojrzałych członach jądro przeważnie
ustawione w pionowe szeregi tworzą rury zanika. Na poprzecznych płaszczyznach
ciągnące bez przerwy. Człony naczyniowe ścian kom występują perforacje zwane
powstały najprawdopodobniej z cewek sitami. Poprzez pory sit przechodzą pasma
(istnieją formy pośrednie między cewkami a cytoplazmy grubsze od plasmodesm, łączące
członami). Zdrewniałe ściany członów mają ze sobą człony. Pory wyścielone są pochew-
jamki lejkowate lub zgrubienia. ką z kalozy (wielocukier o śluzowatej kon-
systencji). Jesień/ zima: zawartość kalozy
wzrasta na terenie sit, możliwe całkowite ich
zamknięcie zasklepkami z kalozy.
WA
ÓKNA DRZEWNE WA
ÓKNA A
YKOWE - okrytozalążkowe
Rozmieszczone są w drewnie pojedynczo lub Są dłuższe od włókien drzewnych, mają
w grupami. W ich ścianach występują jamki proste.
zredukowane jamki lejkowate. Wiele form
pośrednich między cewkami a typowymi
sklerenchymatycznymi włóknami (->włókna
drzewne rozwinęły się z cewek). Typowe
włókna to martwy i mechaniczny element
drewna.
MI
KISZ DRZEWNY MI
KISZ A
YKOWY
Występuje w postaci pasm komórek Składa się z kom wydłużonych, występuje w
pomiędzy elementami drewna. Jest jedynym postaci pasm pomiędzy elementami łyka.
żywym elementem drewna, pełni rolę tkanki Może pełnić on funkcję tkanki spichrzowej
spichrzowej i zapewnia łączność drewna z (np. korzeń marchwi).
innymi tkankami organu.
RÓŻNICOWANIE SI
CZA
ONU KOMÓRKI TOWARZYSZ
CE - okrytozal
NACZYNIOWEGO Zwane też przyrurkowymi, są żywe,
Na pierwotnej ścianie kom młodej kom wydłużone, mniejsze od sitowych i ściśle do
odkładają się wtórne warstwy lub zgrubienia, nich przylegają. Człon rurki sitowej i kom
następuje impregnacja ligniną. Protoplast towarzysząca mają wspólne pochodzenie,
stopniowo umiera. Poprzeczne ściany powstają przez podłużny podział kom
pierwotne ulegają rozpuszczeniu, zanikają, macierzystej.
powstaje ciągła rura naczyniowa. U nagozal: kom Strasburgera, które pełnią
podobną funkcję, ale nie powstają przez
podział z 1 kom macierzystej.
Fragment rurki sitowej na przekroju (A) oraz prymitywnych komórek sitowych (A) do
sito widziane z góry (B). wyspecjalizowanych członów rurek sitowych
(C).
Różne ukształtowanie elementów sitowych od
Różnice funkcjonalne:
" Ksylem rozprowadza wodę i sole min z korzeni po całej roślinie, a u wieloletnich drzew na
wiosnę wędrują nim także substancje z tkanek spichrzowych korzeni i pni do pąków
liściowych.
" Ksylem pełni funkcję tkanki wzmacniającej.
" Floem przewodzi na dalsze odległości organiczne substancje pokarmowe (głównie cukry)
przede wszystkim z liści do innych części rośliny.
" Miękisz drzewny i miękisz łykowy: mogą pełnić funkcje tkanki spichrzowej.
10. MERYSTEMY BOCZNE
ODPOWIEDZIALNE ZA PRZYROST WTÓRNY
Ze względu na lokalizację wyróżniamy merystemy: wierzchołkowe, boczne, interkalarne,
merystemoidy. Merystemy boczne czyli miazga twórcza (kambium) i miazga korkotwórcza
(felogen) związane są z wtórnym przyrostem na grubość, tworzą warstwy lub pasma równolegle do
powierzchni organów.
Tkanki wtórne łodygi powstają wskutek działalności dwóch bocznych merystemów  kambium i
fellogenu. Merystemy te wywarzają nowe tkanki okrywające (korek) i przewodzące, co pociąga za
sobą przyrost łodygi na grubość. Na dużą skalę przyrost wtórny odbywa się u dużych, wieloletnich
form drzewiastych wśród roślin nagozalążkowych i dwuliściennych.
Botanika. Morfologia Szweykowscy A.J.
11. PRZEWODZENIE CUKRÓW WYTWORZONYCH W LIŚCIU W PROCESIE
FOTOSYNTEZY
(brak)
12. CHARAKTERYSTYKA KOLENCHYMY
(9sił: tu zrobiłam głupotę. Z powodu mojego błędu dwie dziewczyny opracowywały to samo pytanie, za co je przepraszam. Zamieszczam oba
opracowania)
- tkanka wzmacniająca, złożona z komórek żywych i wydłużonych, otoczonych
niezdrewniałą celulozowo-pektynową ścianą mającą charakterystyczne zgrubienia
(zwykle nierównomierne)
- k. kątowa  zgrubienia występują w postaci pasów biegnących wzdłuż  kątów komórki, w
miejscach, gdzie trzy lub więcej komórek graniczy ze sobą
- k. płatowa  mówimy o niej kiedy zgrubieniu ulegają tylko ściany wzajemnie równoległe i
styczne względem obwodu organu
- k. lukowa  odmiana k. kątowej, gdy zgrubienia występują w narożach komórek wokół
przestworów międzykomórkowych, tworząc rurkowate jednostki mechaniczne
- k. włóknista  ściany mniej więcej równomiernie zgrubiałe, jak we włóknach, ale są
pierwotne
- komórki kolenchymy zazwyczaj ściśle do siebie przylegają i tworzą zwartą tkankę, która
występuje przede wszystkim w ogonkach liściowych i młodych partiach łodyg, którym
nadaje niezbędną oporność mechaniczną. Jej ściany komórkowe (pierwotne), choć
zgrubiałe, są elastyczne, tak że możliwy jest jeszcze wzrost młodej części organu na
długość. Charakteryzuje się dużą odpornością na zerwanie (na ściskanie nie bardziej
odporna niż miękisz)
- składa się z żywych komórek z cytoplazmą, jądrem komórkowym, niekiedy plastydami;
niezgrubiałe części ściany komórkowej umożliwiają wymianę substancji
- pochodzi ona zawsze z pierwotnych merystemów
- w dojrzałych częściach rośliny kolenchyma może ulec zdrewnieniu i przemianie w
sklerenchymę
Na podstawie  Botaniki. Morfologii Szweykowskich,  Praktikum z anatomii roślin Braune i
in.,  Anatomii i histogenezy &  Hejnowicza.
Kolenchyma (zwarcica)  tkanka wzmacniająca, złożona w żywych, wydłużonych komórek,
otoczonych niezdrewniałą celulozowo-pektynową ścianą z charakterystycznymi zgrubieniami
(zazwyczaj są one nierównomierne).
Kolenchyma kątowa ą� zgrubienia występują w postaci pasów biegnących wzdłuż  kątów
komórki, w miejscach, gdzie trzy lub więcej komórek graniczy ze sobą.
Kolenchyma płatowa ą� zgrubieniu ulegają tylko ściany wzajemnie i równolegle styczne względem
obwodu organu.
�� Komórki kolenchymy ściśle do siebie przylegają i tworzą zwarta tkankę.
�� Kolenchyma występuje głównie w ogonkach liściowych i młodych partiach łodyg,
nadając odporność mechaniczną.
�� Ściany komórkowe, choć zgrubiałe, są elastyczne, możliwy jest wzrost młodej części
organu na długość.
13. MECHANIZM I ZNACZENIE OTWIERANIA
SZPARKI W APARACIE SZPARKOWYM
Znaczenie:
- aparaty szparkowe pomagają w regulacji transpiracji roślin (gdy jest gorąco podczas transpiracji
roślina się chłodzi,
- roślina nie mogłaby pobierać nowej wody z solami mineralnymi, gdyby nie usunęła wody, którą
posiada,
- przez aparaty szparkowe roślina pobiera dwut. węgla potrzebny do fotosyntezy, a usuwa tlen, a
wię szparki regulują poziom natężenia fotosyntezy,
- pełnią funkcję przewietrzającą roślinę.
Komórki szparkowe reagują na wiele czynników środowiska: natężenie i jakość światła,
temperatura, wilgotność względna powietrza, wewnątrzkomórkowe stężenie dwutl. węgla, zmiany
stężenia hormonu  kwasu abscysynowego (ABA).
WODA. U wielu gatunków szparki zamykają się, gdy jest duża różnica wilgotności powietrza i
wewnątrz przestworów komórkowych. W takiej sytuacji szparki się otwierają i zamykają +/- w
odstępach półgodzinnych, aby ograniczyć parowanie, ale dwutl. węgla musi być pobierany. Jeżeli
jest bardzo mało wody aparaty szparkowe są zamknięte nawet w sytuacji, gdy zostały wyczerpane
zapasy dwutl. węgla, ponieważ ochrona pozostałej wody jest w takiej sytuacji najważniejsza.
TEMPERATURA. Przy wysokich temperaturach (>30-35 �C) u większości roślin szparki się
zamykają, ale u niektórych właśnie wtedy się otwierają, bo przez transpirację liście się chłodzą.
STRES WODNY. Jeżeli kom. szparkowe stracą dużo wody to zanika turgor komórek, ściany kom.
wiotczeją i  zwiędłe kom. szparkowe zamykają szparkę.
ABA I JONY K+. Jeżeli korzeń nie ma możliwości pobierania wody, a szparki są jeszcze otwarte
(kom. szparkowe jeszcze nie zwiędły) to korzeń produkuje ABA, który dociera ksylemem do
szparek i powoduje ich zamknięcie. Jest to związane ze wpływem ABA na otwarcie kanałów
jonowych. Kiedy szparka jest otwarta w wakuoli jest dużo K+, (20-50% substancji osmotycznie
czynnej w wakuoli), gdy szparka jest zamknięta spada zawartość K+ w kom. szparkowych, a
podnosi się w kom. epidermy. Przeniesienie jonów K+ z kom. szparkowych do epidermy powoduje
zamknięcie szparki.
ŚWIATA
O. Rośliny (oprócz sukulentów) reagują na światło niebieskie, które nie jest
wykorzystywane przez chlorofile, ale jest wykorzystywane przez barwniki karotenowe 
zeaksantyna. Światło niebieskie uaktywnia w ten sposób syntezę ATP w błonie, która usuwa z kom.
szparkowych protony, tym samym w plazmolemmie i tonoplaście uruchamiają się kanały jonowe.
Do kom. szparkowych wchodzą jony Na+, Cl-, zwiększa się stężenie substancji osmotycznie
czynnych, kom. szparkowe pobierają wodę i zwiększają swój turgor, wskutek czego otwierają się.
Póz
nym popołudniem stopniowo spada stężenie jonów K+ oraz sacharozy, która przekształca się w
skrobię(nieczynną osmotycznie). Dlatego z kom. szparkowych odpływa woda. Za zamykanie
szparek jest więc odpowiedzialny nie tylko K+ ale ale i sacharoza przekształcająca się w skrobię.
CYKL DOBOWY. U roślin naszej strefy klimatycznej aparaty szparkowe w nocy są zamknięte,
rano się otwierają i popołudniu stopniowo się zamykają na noc. U roślin suchych środowisk szparki
otwarte są przed południem, natomiast w południe się zamykają, aby ograniczyć transpirację. U
sukulentów (fotosynteza CAM) aparaty szparkowe otwarte są w nocy, przez zdecydowana większą
część dnia są zamknięte. Minimalizuje to straty wody, a dwutl. węgla jest pobierany w nocy.
wykłady prof. R. Izmaiłow
Fizjologia Roślin J. Kopcewicz, S. Lewak
14. WI
ZKI PRZEWODZ
CE W A
ODYGACH
ROŚLIN JEDNOLIŚCIENNYCH
U roślin jednoliściennych występują zamknięte wiązki przewodzące - pasma drewna i łyka nie są
rozdzielone tkanką twórczą, lecz stykają się ze sobą (całe prokambium różnicuje się w drewno i
łyko, nie ma przyrostu na grubość). U roślin jednoliściennych wiązki rozrzucone są na całym
przekroju łodygi (rozmieszczone są nieregularnie w miękiszu zasadniczym wypełniającym łodygę
lub też skupione są w częściach zewnętrznych łodygi). Taki rozproszony układ wiązek
łykodrzewnych nosi nazwę ataktosteli. Tkanki zasadnicze łodygi nie tworzą tu więc wyraz
nej kory
pierwotnej, rdzenia i promieni rdzeniowych. U traw w środkowej części łodygi tkanka miękiszowa
w międzywęz
lach wcześnie zanika i z
dz
bło, z wyjątkiem węzłów, staje się wewnątrz puste. U roślin
dwuliściennych i nagonasiennych ułożone są w regularny pierścień, tworzą pojedynczy cylinder.
15. FUNKCJA WA
OŚNIKÓW KORZENIOWYCH
Włośniki to długie wypustki komórek skórki (o cienkich ścianach i małej ilości kutykuli) w
młodszej strefie korzenia. Komórka włośnikowa wypełniona jest wielką wodniczką, a cytoplazma
wzdłuż ściany tworzy cienką wyściółkę. W przeciwieństwie do włosków są zawsze
jednokomórkowe. Są pokryte śluzem. Jądro znajduje się w szczytowej części włośnika. Funkcja:
zwiększenie powierzchni kontaktu skórki ze środowiskiem glebowym -> duże znaczenie dla funkcji
chłonnych tej tkanki. Włośniki nie wytwarzają się u roślin wodnych.
16. BLOKOWANIE PRZEPA
YWU WODY I SUBSTANCJI MINERALNYCH PRZEZ
APOPLAST W KORZENIU
(brak)
17. MODYFIKACJE LIŚCIA
Liściaki ą� przekształcone blaszkopodobne ogonki liściowe, powstałe poprzez uwstecznienie
blaszki liściowej i spłaszczenie ogonka. Liściaki występują u roślin środowisk suchych, spełniają
funkcje asymilacyjne. Np. u niektórych gatunków akacji widoczne są przejścia od liści typowych
do liściaków. Młodociane liście właściwe są jeszcze normalnymi liśćmi o pierzastozłożonej blaszce.
Liście póz
niejsze wykazują stopniowo coraz silniejszą redukcję blaszki liściowej i coraz silniejszy
rozwój i spłaszczanie ogonka.
Ciernie ą� mogą powstać z przekształcenia liści (np. u kaktusów) lub pędów bocznych. Są
sztywne, szydlaste, zaostrzone i silnie zdrewniałe. Mogą być proste lub rozgałęzione. Występują
tylko w węzłach liściowych (z wyjątkiem rzadko spotykanych cierni pochodzenia korzeniowego) i
zawierają wiązki przewodzące łączące się z łodygowymi. Ciernie liściowe wyrastają z węzłów
liściowych, a w ich pachwinach mogą wyrastać z pąków bocznych pędy boczne. W ciernie mogą
się tylko przekształcać tylko pewne części liści, np. u robinii ciernie powstają z przylistków.
Wąsy ą� mogą być pochodzenia pędowego lub liściowego. Są to organy czepne, nierozgałęzione
lub rozgałęzione, cienkie, wrażliwe na dotyk i pod wpływem bodz
ca mechanicznego owijające się
dokoła podpory. W wąsy liściowe mogą się przekształcać całe liście lub tylko ich części.
Liście pułapkowe ą� są to organy występujące u roślin mięsożernych, wyspecjalizowane do
chwytania i trawienia drobnych zwierząt. U rosiczki liście o okrągłych blaszkach tworzą rozetkę.
Blaszki liściowe na górnej powierzchni pokryte są czerwonymi tzw. czułkami, które wydzielają
ciecz przywabiającą owady. U innych roślin liście pułapkowe mogą być przekształcone jako urny
lub dzbanki, których wewnętrzna powierzchnia (będąca górna powierzchnią przekształconej blaszki
liściowej) pokryta jest gruczołami wydzielającymi ciecz z enzymami trawiennymi. U dzbanecznika
blaszka liściowa przekształcona jest w dzbanek-pułapkę, a nasada liścia łącząca się z dzbankiem za
pomocą ogonka jest spłaszczona na podobieństwo blaszki i pełni funkcje asymilacyjne.
18. LIŚCIE KAKTUSA
Liście większości gatunków kaktusa przekształcają się w ciernie (w celu zmniejszenia powierzchni
transpiracyjnej). Funkcje asymilacyjne pełni łodyga.
19. SA
OJE PRZYROSTU ROCZNEGO W A
ODYDZE
Rośliny klimatów, w których sezon wegetacyjny nie trwa cały rok, przerywają wzrost na okres
zimy.
Drewno wczesne (wytwarzane wiosną)  komórki o dużych średnicach i stosunkowo cienkich
ścianach.
Drewno póz
ne (tworzone latem)  wąskie komórki o grubych ścianach.
Na przekroju poprzecznym łodygi warstwy drewna tworzą pierścieni (słoje) przyrostów rocznych.
Jeden pierścień składa się z jasnego pasma drewna wczesnego i ciemniejszego pasma drewna
póz
nego.
Układ przyrostów u roślin widać gołym okiem na przekroju poprzecznym drewna. Budowa taka
jest wynikiem periodycznej działalności kambium. Na granicy przyrostów rocznych zauważyć
można gwałtowne przejście od naczyń grubościennych o wąskim świetle do naczyń
cienkościennych o szerokim świetle. Naczynia grubościenne powstają pod koniec okresu
wegetacyjnego i służą głownie do wzmacniania, natomiast naczynia cienkościenne służą do
intensywnego przewodzenia na początku okresu wegetacyjnego. Póz
niejsze zmiany w budowie
wtórnego drewna: żywe komórki i naczynia mające łączność z liśćmi odpowiednich okresów
wegetacyjnych najczęściej znajdują się w najbardziej zewnętrznych (najmłodszych) warstwach
drewna, zwanych bielą lub drewnem miękkim. Wewnętrzne (starsze) obszary drewna spełniają
jedynie funkcję wzmacniającą, jest to drewno twarde lub twardziel, technicznie najbardziej
wartościowa część drewna.
Praktikum z anatomii roślin. W. Braune
Botanika. Morfologia Szweykowscy A.J.
20. RODZAJE DREWNA W CENTRALNEJ CZ
ŚCI PNIA
Drewno póz
ne (letnie)- drewno wtórne o cewkach i naczyniach o mniejszych średnicach i
grubszych ścianach oraz więcej włókien drzewnych
Drewno wczesne (wiosenne)  średnice komórek przewodzących są większe, ściany cieńsze, a
włókien jest mniej. Na przekroju ma barwę jaśniejszą od drewna póz
nego.
Przejście od drewna wczesnego do póz
nego odbywa się zwykle stopniowo, natomiast wznowienie
wiosną po przerwie zimowej produkcji drewna wczesnego powoduje, ze granica między drewnem
póz
nym a wczesnym jest ostra i wyraz
nie oddziela przyrosty poszczególnych sezonów
wegetacyjnych.
W młodych gałęziach czy pniach całe drewno pełni funkcje przewodzące. W starszych pniach wielu
gatunków drzew dawniejsze, wewnętrzne partie ksylemu nie zawierają już żywych elementów,
gdyż także w zdrewniałych komórkach miękiszu drzewnego i promieni miękiszowych protoplasty
zamierają i komórki stają się martwe. Ta część drewna nie pełni już funkcji przewodzących, ale
tylko mechaniczne i nazywa się twardzielą (drewnem twardym). Funkcje przewodzące pełni
wtedy tylko młodsza, bardziej zewnętrzna część drewna nazywająca się bielem (drewnem
miękkim). Gdy biel przechodzi w twardziel, zdarza się że komórki miękiszu drzewnego wrastają
poprzez jamki do wnętrza naczyń i niekiedy całkowicie je zatykają  takie wrośnięte komórki
miękiszowe nazywają się wcistkami.
Drewno o rozproszonym rozmieszczeniu naczyń (rozpierzchło-naczyniowe) tworzy jednakowej
szerokości naczynia podczas całego okresu wegetacyjnego np. u Tilia.
Drewno o pierścieniowym rozmieszczeniu naczyń (pierścieniowo-naczyniowe) charakteryzuje się
szerokimi naczyniami pojawiającymi się tylko w drewnie wczesnym, a drewnie póz
niejszym 
tracheidami i włóknami drzewnymi o wąskim świetle np. u Aristolochia i Quercus.
Na podstawie  Botaniki. Morfologii Szweykowskich,  Praktikum z anatomii roślin Braune i in.,
 Anatomii i histogenezy &  Hejnowicza.
21. MERYSTEMY BOCZNE WARUNKUJ
CE
PRZYROST WTÓRNY NA GRUBOŚĆ
Kambium w obszarach między łykiem a drewnem pierwotnym pochodzi wprost od
zachowanych tam niezróżnicowanych pasm prokambialnych. w obszarach miedzywiazkowych
kambium powstaje przez odróżnicowanie komórek miękiszowych promieni rdzeniowych leżących
na przedłużeniach kambium wiązkowego. Kambium wiązkowe i międzyzwiązkowe łączą się ze
sobą i tworzą ciągły cylinder tkanki merystematycznej. Komórki dzielą się peryklinalnie i odkładają
w kierunku środka łodygi nowe komórki różnicujące się w elementy drewna wtórnego, i ku
odwodowi elementy różnicujące się w elementy łyka wtórnego. W trakcie przyrostu wtórnego
zanika w większości przypadków wiązkowy układ tkanek przewodzących w łodydze, ponieważ
także kambium międzyzwiązkowe odkłada tkanki przewodzące skutkiem czego tworzą one wkrótce
ciągły cylinder łykodrzewny.
Kambium przez cały czas przyrostu wtórnego zachowuje swą pozycję między drewnem a łykiem i
odkłada wciąż nowe drewno wtórne po stronie zewnętrznej dawniej powstałych partii ksylemu i
nowe łyko po stronie wewnętrznej dawniejszej partii floemu. w ten sposób starsze partie drewna
odsuwane są stopniowo ku wnętrzu łodygi, a starsze partie łyka ku obwodowi. W miarę jak łodyga
powiększa swa średnicę powiększa się także obwód kambium, najpierw przez styczne rozciąganie
komórek, a następnie przez odbywające się od czasu do czasu ich podziały antyklinalne. Cecha
charakterystyczną drzewiastych form nagozalążkowych i dwuliściennych jest także wtórna tkanka
okrywająca. Pierwszy cylinder felogenu powstaje w łodygach najczęściej przez odróżnicowanie
żywych komórek kory pierwotnej (parenchymy lub kolenchymy) leżących tuż pod skórką, ale może
także tworzyć się ze skórki lub z głębiej leżących warstw kory pierwotnej, a nawet łyka.
Peryklinalne podziały komórek fellogenu powodują odkładanie na zewnątrz korka, a do środka
niewielkich ilości miękiszowej felodermy. Powstaje w ten sposób okrywająca łodygę korkowica
(peryderma) złożona z korka, felogenu i felodermy. Powstające sukcesywnie warstwy korka
odcinają leżące na zewnątrz od nich tkanki od dopływu wody i pokarmów, co powoduje ich
stopniowe zamieranie i wytworzenie martwicy korkowej.
Botanika. Morfologia Szweykowscy A.J.
22. CHARAKTERYSTYKA LIŚCI
PODWODNYCH
Anatomia liścia podwodnego:
a) Delikatne ściany komórek epidermy.
b) Brak lub cieniutka kutykula.
c) Brak aparatów szparkowych.
d) Epiderma z chloroplastami.
e) Miękisz liścia niezróżnicowany na palisadowy i gąbczasty, często przewietrzający (kanały
powietrzne, silnie rozwinięte przestwory międzykomórkowe będące rezerwuarem gazów 
O i CO , ułatwia unoszenie się w toni wodnej).
2 2
f) Może być brak mezofilu (moczarka kanadyjska).
g) Brak tkanki waskularnej, obecność szparek wodnych.
h) Bardzo niewiele włókien sklerenchymatycznych w wiązce przewodzącej.
Strzałka wodna ą� pod wodą łopatkowate liście.
Włosienicznik ą� pod wodą piórkowate, delikatne liście.
23. CECHY WSKAZUJ
CE NA
KSEROMORFIZM
Kserofity  wysoka odporność na suszę. Kserofity występują w takich środowiskach jak: pustynie,
stepy, suche skały, piaski, słone gleby, gleby piaskowe, wysoko w górach.
i) sklerofity:
" rośliny o pokroju sztywnym, skórzastym, z dużą ilością elementów
sklerenchymatycznych
" powolny wzrost
" dobrze rozwinięta regulacja transpiracji
" dobrze rozwinięty system korzeniowy (systemy palowe)
" silnie rozwinięte tkanki przewodzące
" przy dostatecznej ilości wody  intensywna transpiracja przez liczne aparaty szparkowe
" w czasie suszy  obniżenie transpiracji dzięki:
�� skórka o zgrubiałych, skutynizowanych, zdrewniałych ścianach kom., pokryta grubą
kutykulą. Pokrywają ją naloty woskowe, martwe włoski tworzące gęsty kutner (po
zamknięciu aparatów szparkowych transpiracja przy takiej skórce ustaje)
�� częste aparaty szparkowe w zagłębieniach skórki (obniżenie dyfuzji wodnej)
�� grube blaszki liściowe, mezofil zwarty ze słabo wykształconymi przestworami kom.
Dominacja miękiszu palisadowego, mało miękiszu gąbczastego
�� zmniejszenie powierzchni i liczby liści (częste zwijanie liści w warunkach suszy)
�� uwstecznienie liści w utwory łuskowate, przekształcenie w ciernie lub zanik liści (wtedy
funkcje asymilacyjne przejmują łodygi, które się spłaszczają i przekształcają się w
gałęziaki)
�� przekształcenie liści w liściaki
�� Ogólnie: nieoszczędna gosp. wodna sklerofitów, gdy mają dużo wody
j) Sukulenty
" obszary o niewielkich, ale regularnych opadach
" powolny wzrost
" gromadzą wodę, gdy jest jej dużo
" rośliny mięsiste i soczyste
" silnie rozwinięty miękisz wodny w liściach lub łodygach
" liście, łodygi i korzenie mogą się przekształcać w organy sukulentne (gruboszowate)
" sukulenty liściowe: tkanka wodna pod powierzchnią liścia (podpowierzchniowe
warstwy wielowarstwowej skórki lub mezofilu) lub w środku liścia (tkanka woda
wewnętrzna)
" sukulenty łodygowe: woda magazynowana w silnie rozwiniętych tkankach
miękiszowych łodyg, które są grube, rozgałęzione, kuliste, żeberkowane)
" liście zamieniają się w drobne łuski / ciernie lub zanikają
24. DOJRZAA
Y GAMETOFIT ŻEC
SKI ROŚLIN
KWIATOWYCH
ametofit żeński (woreczek zalążkowy) jest cenocytem. Dojrzewa długo, a dojrzały jest kiedy w
części mikropylarnej rozwiną się rodnie (aparat jajowy).
Dojrzały, typowy woreczek zalążkowy okrytozalążkowych zbudowany jest z 7 komórek:
- 3-komórkowy aparat jajowy, złożony z komórki jajowej i dwóch synergid
- na przeciwnym biegunie powstają 3 komórki zwane antypodami
- dwa jądra biegunowe tworzą wraz z otaczającą je cytoplazmą dużą komórkę, zwaną
komórką centralną (jądra biegunowe mogą połączyć się ze sobą w jedno jądro diploidalne,
zwane jądrem wtórnym  wtedy woreczek jest utworzony z 6 komórek haploidalnych i 1
komórki diploidalnej).
W tym stadium woreczek zalążkowy jest gotowy do zapłodnienia.
Na podstawie  Botaniki. Morfologii Szweykowskich, wykładów i obrazek jest z:
http://www.matura.oswiata.org.pl/zadania/biologia/zad15-41.htm
25. PROCES ZAPA
ODNIENIA U ROŚLIN
KWIATOWYCH
SYNGAMIA = ZAPA
ODNIENIE
U roślin wytwarzających kwiaty (okrytozalążkowe) występuje tzw. podwójne zapłodnienie.
Następuje po zapyleniu. Biorą w nim udział obydwie gamety męskie:
1 gameta męska(n) + komórka jajowa(n) = diploidalna zygota (z zygoty rozwija się zarodek
sporofitu).
Druga kom. plemnikowa wnika wnika do kom. centralnej, a jej haploidalne jądro zlewa się z
dwoma jądrami biegunowymi lub diploidalnym jądrem wtórnym. Rezultat: jądro 3n, tzw jądro
bielmowe.
Druga kom plemnikowa(n) + komórka centralna(2n) = komórka macierzysta bielma (3n)
Zapłodniona komórka centralna  z niej tkanka odżywcza zarodka (bielmo inaczej endosperma,
3n!).U nagozalążkowych było haploidalne! Tzw bielmo pierwotne(prabielmo) powstałe z
gametofitu żeńskiego.
Więdnięcie znamienia i szyjki słupka oraz opadanie płatków korony jest oznaką zapłodnienia.
1  komórka jajowa
2  komórka centralna
od strony dolnej antypody, po stronie kom jajowej synergidy.
26. MODYFIKACJE A
ODYGI
" PLATYKLADIA = liściaki - spłaszczone pędy (pęd to ulistniona łodyga), podobne do liści,
pełnia funkcję asymilacyjną, liście są zredukowane np. Acacia, przekształcone
liściopodobne ogonki, są sztywne
" PHYLLOKLADIA = gałęziaki  upodobnione do liści krótkopędy, Są spłaszczone,
podobne do liści, funkcja asymilacyjna, liście zredukowane., np.rośliny środowisk suchych,
kaktusy(liście = ciernie)OPUNTIA (Cactaceae), RUSCUS ACULEATUS (Liliaceae),
ASPARAGUS (Asparagaceae)gałęziaki i liście to organy analogiczne.
" ROZA
OGI = odgałęzienia dolnej części nadziemnego pędu, płożące się po ziemi lub tuż
pod ziemią, funkcja  rozmnażanie wegetatywne.(POZIOMKI,TRUSKAWKI)
Międzywęz
la są długie, w węzłach łuskowate liście i korzenie przybyszowe.
" KA

CZA = podziemne łodygi przypominające korzenie (są to przekształcone pędy),
łuskowate liście i pąki boczne w pachwinach liści. Z węzłów korzenie przybyszowe. Mogą
stanowić organy spichrzowe i przetrwalnikowe rośliny oraz organy rozmnażania
wegetatywnego.(SZPARAG, RABARBAR, KOSACIEC, PAPROCIE, PERZ)
" BULWY P
DOWE = podziemne łodygi, w odróżnieniu od kłączy ich wzrost ograniczony,
bez korzeni przybyszowych, krótkotrwałe. A
odyga uległa zgrubieniu i skróceniu, liście
uwstecznione.(ZIEMNIAK, SZAFRAN, ZIMOWIT), rozmn wegetatywne, organy
spichrzowe i przetrwalnikowe.
" PI
TKA U CEBULI = przekształcona łodyga silnie skrócona, główna część cebuli to
przekształcone liście, z piętki korzenie przybyszowe.
" CIERNIE = silnie zdrewniałe, sztywne, zaostrzone; w odróżnieniu od kolców występują
tylko w węzłach liściowych, zawierają wiązki przewodzące! Są ciernie liściowe (kaktus) i
pochodzące z pędów bocznych (przekształcona łodyga, na nich mogą być liście).
" W
SY jw mogą być pochodzenia liściowego lub pędowego, organy czepne
(PASSIFLORA, WINOROŚL  pochodzenie łodygowe(pędowe))
27. ROZWÓJ ZAL
ŻKA PO ZAPA
ODNIENIU
Po podwójnym zapłodnieniu w woreczku zarodkowym zygota rozwija się w zarodek roślinny, a
komórka bielmowa wytwarza tkankę bielmową, równocześnie integumenty (osłonki) zalążka
rozwijają się w łupinę nasienną, powstaje nasienie. Ściany zalążni rozrastają się w owocnię i tworzą
wraz z nasionem owoc.
ROZWÓJ ZARODKA:
 zygota otacza się ścianą i dzieli poprzecznie, powstaje prazarodek (biegun mikropylarny
ku okienku i chazalny po przeciwnej stronie)
 z bieguna chazalnego powstaje właściwy zarodek
 z zarodka tworzą się liścienie, zawiązek korzenia  radykula i podliścieniowa część łodygi 
hypokotyl,
 komórki na biegunie mikropylarnym tworzą wieszadełko
ROZWÓJ BIELMA:
 bielmo = endosperma, 3n
 wyprzedza rozwój zarodka
 może być jądrowe (płynne, bo duża ilość wolnych jąder), potem tworzą się całe komórki
wraz z dorastaniem zarodka
A
UPINA NASIENNA:
 z integumentu się rozwija
 skorkowaciałe ściany, na powierzchni kutykula
 na niej włoski lotne (bawełna), skrzydełka, haczyki.
 Gdy mocna owocnia (orzechy) to łupina cieniutka
TKANKI SPICHRZOWE NASIENIA:
 nasiono bielmowe = gdy bielmo pełni rolę odżywczą w dojrzałym nasieniu, zarodek wtedy
niewielki.
 Obielmo = zachowany nucelus pełni funkcję bielma.
 Fasola  zarodek wykształca grube liścienie  f. Odżywcza, osłonka otaczająca zarodek to
tylko pozostałość po bielmie. S
to nasiona bezbielmowe.
28. OWOCE ROŚLIN NASIENNYCH
Typowy owoc rozwija się z zalążni słupka. Niekiedy w jego powstaniu biorą udział inne części
kwiatu, nazywają się one szupinkami. np. jabłko  soczysta część to rozwinięte dno kwiatowe, a
wewnętrzne łuski otaczające nasiona powstają ze ścian zalążni.
Typowy owoc = rozrośnięta ściana zalążni  OWOCNIA , czyli PERYKARP + nasiona
owocnia często bierze udział w rozsiewaniu nasion
OWOCNIA = zewnętrzny egzokarp(skórka owocu) + środkowy mezokarp(mięsista tkanka) +
wewnętrzny endokarp(tworzy pestkę)
a,b - orzech, c- ziarniak, d - niełupka, e,f -
mieszek, g - strąk,
h - łuszczyna, i - torebka, j - rozłupnia, k -
pestkowiec, l - jagoda
Owoc powstaje z jednej zalążni  o.
pojedynczy
z całego kwiatostanu  owocostany
z wielu zalążni jednego wielosłupkowego kwiatu  o. zbiorowe
OWOCE SUCHE:
1. pękające
- mieszek (kaczeniec)
- strąk (groch, fasola)
- torebka (mak, len)
OWOCE
- łuszczyna (gorczyca, rzepak, tasznik)
POJEDYNCZE
2. niepękające
- orzech (leszczyna, lipa)
- ziarniak (pszenica, kukurydza)
- niełupka (słonecznik, mniszek, oset, klon  skrzydlak)
- rozłupnia (marchew, kminek)
OWOCE MI
SISTE:
1. jagoda (porzeczka, winorośl, pomidor, ogórek, dynia)
2. pestkowiec (śliwa, wiśnia, brzoskwinia) pestka to endokarp
1. owoc wielopestkowcowy (malina)
OWOCE
2. owoc wieloorzeszkowy (truskawka) 
ZBIOROWE
przerośnięte dno truskawki to owoc pozorny
1. jagodostan ananasa
OWOCOSTANY
2. owocostan pestkowcowy figi
Budowa ziarniaka:
1.okrywa owocowo - nasienna
2. warstwa aleuronowa bielma
3. skrobiowa część bielma
4. zarodek