AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO
Audio
A
u
d
i
o
przedwczoraj, wczoraj, dzisiaj i jutro
Nowe projekty i technologie
Najmłodszym czytelnikom EDW moż- tych i osiemdziesiątych, był dostępny na płytę czołową. Umożliwiło to ustawie-
na przypomnieć, czym było Hi-Fi wczoraj również w wersji ze wzmacniaczem. nie na magnetofonie innych urządzeń
i przedwczoraj. Wczoraj  czyli dziesięć W tym czasie, w ramach systemów Hi-Fi, i budowanie  wież  wieża stała się od
lat temu, przedwczoraj  czyli dwadzieś- z magnetofonami szpulowymi coraz po- tego czasu synonimem zestawu Hi-Fi.
cia lat temu. W drugiej połowie lat sie- ważniej jednak zaczęły konkurować mag- Tuner był w tamtych latach dla pols-
demdziesiątych zestaw stereofoniczny netofony kasetowe. Standard  compact kich melomanów bardzo ważnym ele-
w domu polskiego melomana składał się cassette pojawił się na rynku znacznie mentem systemu Hi-Fi. Ci, którzy nie po-
najczęściej z: gramofonu analogowego, wcześniej, ale początkowo jego zastoso- siadali gramofonu analogowego i swo-
magnetofonu szpulowego, amplitunera wanie ograniczało się do małych, prze- bodnego dostępu do płyt, skazani byli na
lub wzmacniacza i ewentualnie tunera, nośnych magnetofonów monofonicz- przegrywanie z taśmy na taśmę, albo, co
no i oczywiście zespołów głośnikowych. nych. Pierwsze stereofoniczne magneto- zwykle pozwalało uzyskać lepszą jakość
Legendarne modele wymienionych ty- fony kasetowe, chociaż wygodne w ob- dz
więku, na przegrywanie audycji radio-
pów urządzeń to gramofon  Daniel , słudze, nie sięgały jakością dz
więku sta- wych. A ówczesne audycje radiowe, ta-
magnetofony  Dama Pik i  2405 , am- rym szpulowcom nawet do pięt. Warto kie jak  Wieczór Płytowy , prezentowały
plitunery Kleopatra, Elizabeth. Wiele sys- wiedzieć dlaczego  przede wszystkim całe płyty i całe dyskografie! Dla wielu
temów nie zawierało oddzielnego znacznie większa prędkość przesuwu z nas był to wówczas jedyny sposób na-
wzmacniacza czy choćby amplitunera  taśmy (dwu- lub czterokrotnie) zapewnia- grania ulubionych płyt czy wręcz stworze-
magnetofon  2405 i jedna z wersji gra- ła szersze pasmo przenoszenia od strony nia całej kolekcji nagrań.
mofonu  Daniel były wyposażone we częstotliwości wysokich. Dopiero mag- W tym czasie, gdy magnetofon kase-
wbudowane wzmacniacze. Co ciekaw- netofony kasetowe pierwszej połowy lat towy oststecznie zastąpił szpulowy, na
sze, magnetofon stereofoniczny  2405 osiemdziesiątych, zwłaszcza pochodzące horyzoncie pojawiła się technika cyfrowa
miał również własne głośniki, umieszczo- z zachodu, zaczęły eliminować szpule i odtwarzacze płyt kompaktowych. Po-
ne na bocznych ściankach   od biedy z systemów Hi-Fi. Pamiętajmy jednak, że czątkowo ceny tych urządzeń  wielo-
można było ograniczyć się do używania wrodzone przewagi szpuli nad kasetą po- krotnie wyższe od cen tradycyjnego gra-
tylko nich, a cały  system mógł wów- wodują, że to przede wszystkim magne- mofonu i czarnych płyt, od cen magneto-
czas składać się z jednego samodzielne- tofony szpulowe pozostają na wyposaże- fonu i kaset, bardzo ograniczały do nich
go urządzenia. niu studiów nagraniowych. W systemach dostęp. System Hi-Fi  wczoraj  czyli
Jednak w najbardziej zaawansowa- domowych zwyciężyła jednak wygoda w drugiej połowie lat osiemdziesiątych 
nych systemach musiał być i gramofon, obsługi. ma więc następujący kształt: obowiązko-
i magnetofon. Role były wówczas ściśle Pierwsze magnetofony kasetowe były wo magnetofon kasetowy  deck,
podzielone  płyta analogowa, nośnik naj-  ładowane od góry (np. nasza wzmacniacz lub amplituner, para zespo-
wyższej jakości dz
więku, był delikatny  Finezja ). Szybko moda się zmieniła, łów głośnikowych, ustępujący gramofon
i zużywał się w trakcie eksploatacji  dla- i kieszenie magnetofonowe przeniesiono analogowy, pojawiający się odtwarzacz
tego świeżo nabyta płyta, nowa lub zdo-
byta na giełdzie, była przegrywana na
 szpulę , i to magnetofon szpulowy był
 koniem roboczym , który służył do od-
twarzania muzyki już tylko dla samej przy-
jemności. Odsłuch prosto z plyty odby-
wał się raczej odświętnie. Bardziej wy-
magający melomani opierali oczywiście
działnie swoich systemów o zewnętrzny
wzmacniacz lub amplituner, i jeśli od po-
czątku pod tym kątem kompletowali
swój sprzęt, to kupowali gramofony
i magnetofony typu  deck  czyli pozba-
wione swoich wzmacniaczy. Ale warto
przypomnieć, że jeszcze bardzo dobry
magnetofon szpulowy  Aria , który poja-
wił się na przełomie lat siedemdziesię-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97 77
AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO
towne, znacznie droższe od odtwarzacza
CD (role się odwróciły), spełniające rolę
najlepszego z
ródła dz
więku w systemie
(tak jak dwadzieścia lat temu !).
Pomysły nowych standardów nośni-
ków cyfrowych, które powstały w pierw-
szej połowie lat dziewięćdziesiątych 
DAT i DCC  nie przyjęły się w domo-
wych systemach Hi-Fi. DCC w zasadzie
wymarło, DAT jest stosowany np. w urzą-
dzeniach reporterskich.
Na razie ograniczoną, ale stale wzras-
tającą popularnością cieszy się natomiast
Mini-Disc. Początkowo miał on tylko za-
stąpić walkmana (małe wymiary, ale
ograniczona w stosunku do CD jakość
dz
więku). Udoskonalanie systemu kom-
presji danych, na którym opiera się MD,
spowodowało jednak, że najnowsze sta-
CD, oraz... bardzo często spotykany kości niezbędnych komponentów. Coraz cjonarne konstrukcje MD zapewniają już
wówczas korektor graficzny  equalizer. większe znaczenie przykłada się też do bardzo wysoką wiernośc odtwarzania.
Equalizer dla wielu użytkowników był jakości połączeń i akcesoriów  absorbe- Dowodem na to była przyzanana w tym
obowiązkowym komponentem zestawu. rów tłumiących wibracje urządzeń, pod- roku przez europejskie stowarzyszenie
Pozwalał kształtować charakterystykę stawek pod głośniki, nawet przewodów EISA nagroda dla urządzenia Sony MDS-
częstotliwościową znacznie swobodniej i filtrów sieciowych. JA50ES, czyli najwyższej klasy rejestrato-
niż dwa regulatory  basów i sopranów  Obowiązujący dzisiaj  audiofilski sys- ra MD. Tymczasem Sony dalej udoskona-
we wzmacniaczu, pozwalał powiększyć tem Hi-Fi wygląda w podstawowej, la system kompresji danych, a urządzenia
wieżę o kolejny  klocek , efektowny bo  minimalistycznej wersji następująco: MD produkuje już większość firm japońs-
bogato wyposażony w potencjometry. odtwarzacz CD, wzmacniacz, para zespo- kich. Warto jednak pamiętać, że MD mo-
Ilość urządzeń i wysokość wieży była dla łów głośnikowych. Nadal szerokie rzesze że być jedynie dodatkowym urządzeniem
wielu głównym powodem do dumy... używają magnetofonu kasetowego, choć pełnowartościowego systemu  nie za-
Dzisiejsze systemy Hi-Fi, zwłaszcza te odtwarzacz CD powoli, ale konsekwent- stępuje on odtwarzacza CD w roli pierw-
najbardziej zaawansowane, nie muszą już nie przejmuje rolę podstawowego z
ródła szego z
ródła dz
więku, gdyż w formacie
wpisywać się w wieżową integrację dz
więku. Niektóre systemy uzupełnia tu- MD nie wydaje się oryginalnych nagrań.
i wzorniczą unifikację. Wręcz przeciwnie ner, choć nie spełnia on i nie będzie speł- Pozycja MD względem CD przypominać
 współcześni, najbardziej snobujący au- niał już nigdy tak ważnej roli jak kiedyś  więc może do pewnego stopnia omówio-
diofile starają się maksymalnie gdy nagrywano całe audycje radiowe, ną wyżej, dawną pozycję magnetofonu
 rozproszyć system, kupując poszcze- gdyż nie ukazują się już na antenie całe szpulowego względem gramofonu analo-
gólne komponenty od różnych, wyspe- płyty. Zamiast wzmacniacza i tunera moż- gowego, ale jest to jednak pozycja znacz-
cjalizowanych producentów. Ma to oczy- na użyć amplitunera  ale takie rozwiąza- nie słabsza  z płyty CD można bez
wiście też swoje racjonalne podstawy. nie uchodzi za pewien kompromis. Wąs- uszczerbku dla jej jakości i bardzo wygod-
Nowoczesny system Hi-Fi nie musi już kie grono audiofilów najwierniejszych nie korzystać wielokrotnie, przegrywanie
zawierać korektora graficznego, wysokiej czarnej płycie utrzymuje również gramo- na MD ma w sobie więcej z zabawy
jakości dz
więku poszukuje się w idei jak fon analogowy, ale jest to wówczas naj- w układanie nagrań, nie wynika z ko-
najkrótszej drogi sygnału i najwyższej ja- częściej urządzenie wysokiej klasy, kosz- nieczności przeniesienia nagrań na funk-
cjonalniejszy nośnik.
Od kilku lat promowany jest pomysł
 Kina Domowego . Dla jednych stano-
wić on ma alternatywne rozwiązanie
względem systemu stereofonicznego,
dla drugich jest czymś zupełnie autono-
micznym, ewentualnym dodatkiem do
systemu Hi-Fi, a dla ortodoksyjnych au-
diofilów jest rzeczą wstrętną, gdyż odcią-
gającą uwagę od głównego nurtu najwy-
ższej jakości przetwarzania muzyki. Te-
matowi: dwukanałowy system stereofo-
niczny i (kontra) wielokanałowy system
kina domowego należy poświęcić od-
dzielny artykuł (jeśli nadredaktor EDW po-
zwoli), zwłaszcza że omówienie samych
standardów kina domowego i różnorod-
nych urządzeń jemu służących zajęłoby
wiele miejsca. Tymczasem można
78 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97
AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO
stwierdzić, że idea Kina Domowego nie sowaniu tego nośnika, i siła inercji może sterowany, a audiofile mogą oczekiwać
może zastąpić idei Wiernego Odtwarza- być tutaj bardzo duża, a nośnik DVD solidnej konstrukcji wewnętrznej i wyso-
nia Muzyki. Choć system wielokanałowy z pewnością będzie znacznie droższy, kiej jakości dz
więku. Cena: ok. 2500 zł.
kusi efektowniejszą przestrzennością ob- przynajmniej na początku swojej kariery.
razu dz
więkowego, to przestrzenność Dla zilustrowania, jak wyglądają
 dookólna służy efektom ścieżki dz
wię- wspólczesne urządzenia audio, przedsta- Odtwarzacz Roku  97- 98
kowej filmów, a nie oddaniu rzeczywiste- wiamy produkty nagrodzone przez EISA 
Sony CDP-XA 50 ES
go kształtu sceny dz
więkowej tworzonej europejskie stowarzyszenie technik au-
przez muzyków. Mimo to w ofertach wie- diowizualnych. Od tego roku do EISA na- Jak przystało na wysokiej jakości od-
lu producentów urządzenia dedykowane leży również polski miesięcznik Audio. twarzacz japońskiej firmy, nowa
systemom Hi-Fi splatają się z urządzenia-  pięćdziesiątka jest ekstremalnie boga-
mi do kina domowego, i wielu potencjal- to wyposażona we wszelkie funkcje. Nie
nych nabywców nie może zorientować Wzmacniacz Roku  97- 98 wszystkie z nich mieszczą się na przed-
się w sytuacji. Pytają w salonach Hi-Fi, nim panelu, większość jest dostępna
Marantz PM-66 K.I.
czy lepiej kupić system stereofoniczny, z pilota. Zdalne sterowanie obejmuje
czy system dookólny do kina domowego. Firma Marantz, podobnie jak wiele in- również regulację głośności, czemu słu-
Do pewnego stopnia jest to pytanie w ro- nych firm, ma w zwyczaju przygotowy- ży napędzany silniczkiem potencjometr.
dzaju  co kupić  lodówkę czy piekarnik. wanie  Specjalnych Edycji podstawo- Od dwóch lat Sony promuje niekonwen-
I jedno, i drugie do kuchni. wych modeli urządzeń. Zostają one uszla- cjonalny rodzaj transportu z nierucho-
Należy jednak zwrócić uwagę, że tak chetnione najczęściej przez zastosowa- mym laserem i przesuwaną osią obrotu
jak kino domowe skorzystało z wielu nie wyższej jakości komponentów, solid- płyty (w tradycyjnym rozwiązaniu oś jest
osiągnięć techniki Hi-Fi, tak ostatnio roz- niejszych obudów itp. W firmie Marantz nieruchoma, a przesuwa się laser, tak jak
wój kina domowego przyczynił się do guru od takich zabiegów to Japończyk igła w gramofonie z ramieniem tangen-
stworzenia perspektywy zupełnie nowe- Ken Ishiwata. Wychodzące spod jego rę- cjalnym), nowy mechanizm jest perfek-
go cyfrowego nośnika informacji dz
wię- ki udoskonalone urządzenia noszą cyjnie wykonany, bardzo stabilny, szybki
kowej dla systemów stereofonicznych, w swojej nazwie dodatek  K.I . Już dru- i cichy. W nowym odtwarzaczu Sony za-
nośnika który podniesie pułap osiągalnej gi rok z rzędu firma Marantz i Ken Ishiwa- prezentowało też kolejną innowację  re-
jakości znacznie powyżej możliwości dzi- ta zostali nagrodzeni za ten pomysł. gulację sposobu pracy filtrów cyfrowych,
siejszej płyty kompaktowej. Chodzi Wzmacniacz PM-66 K.I. prezentuje połą- przez co można w bardzo niewielkim, ale
o DVD. czenie klasycznej linii wzorniczej produk- istotnym dla najbardziej wytrenowanych
Jego geneza w największym skrócie tów japońskich z oczekiwaną przez Euro- uszu i wyrafinowanych gustów zakresie
jest następująca. Opracowano nowy wie- pejczyków (a do nich są przede wszyst- zmieniać brzmienie odtwarzacza. Uzna-
lokanałowy system Dolby Digital (AC3), kim adresowane urządzenia  specjalnych no, że poziomem technologicznym i ja-
który wymagał przygotowania wielokana- edycji wstrzemięz
liwością w wyposaże- kością dz
więku odtwarzacz ten dorów-
łowego nośnika cyfrowego (wcześniej- niu. Wzmacniacz pozbawiony więc został nuje najdroższym urządzeniom Hi-End.
sze systemy np. Dolby Pro-Logic wyko- zbędnych  bajerów , w tym również re- Cena: ok. 5500 zł.
rzystywały tradycyjny nośnik dwukanało- gulatorów barwy tonu, jest za to zdalnie
wy, wywodzący się z systemu stereofo-
nicznego, aby za pomocą specjalnych de-
koderów uzyskiwać odpowiednią liczbę
zróżnicowanych sygnałów do poszcze-
gólnych głośników). Na tym samym noś-
niku miał zostać zmieszczony również
sygnał wizyjny. Nowy nośnik musiał mieć
więc znacznie większą pojemność, niż
tradycyjna płyta CD. Jeśli jednak cała po-
jemność płyty DVD zostanie przeznaczo-
na na zapisanie tylko dz
więkowego syg-
nału w systemie dwukanałowym (stereo-
fonicznym), to można uzyskać znacznie
wyższą jakość dz
więku niż z tradycyjnej
płyty kompaktowej o znacznie mniejszej
pojemności. Przemysł  audiofilski ma
wielki apetyt na nowy nośnik, i pojawiły
się już pierwsze prototypowe urządzenia
i rejestracje w tym standardzie, zaprezen-
towane na tegorocznych targach IFA. Po-
dobnie jak MD, pomysł podchwyciło już
kilka największych koncernów, i prawdo-
podobnie za kilka lat DVD będzie często
spotykane w najlepszych systemach Hi-
Fi. Czy zacznie wypierać CD  trudno
przewidzieć, gdyż aktualnie cały przemysł
fonograficzny skoncentrował się na sto-
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97 79
AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO " AUDIO
Rejestrator Roku  97- 98 ze specjalnie impregnowanego jedwa- System Kompaktowy Roku  97- 98
biu. Obudowa wykonana jest częściowo
Sony MDS-JA 50 ES Pioneer FX-Series
z opatentowanego przez Jamo kompozy-
Nagroda dla urządzenia Mini-Disc jest tu (przednia ścianka, najbardziej podatna Choć prawdziwi audiofile raczej gardzą
nagrodą nie tylko dla tego konkretnego na wibracje), a w większości z grubych tego typu systemami, to jednak zdoby-
modelu, ale i potwierdzeniem, że nowy płyt MDF. Zewnętrzne powierzchnie wy- wają one popularność na rynku wśród na-
standard osiągnął oczekiwany poziom kończono bardzo starannie, oklejając je bywców o mniej wysublimowanych gus-
jakości i może być z zaufaniem przyjęty naturalnym fornirem. Estetyka małych tach. Systemy tego typu pozwalają  za
przez audiofilów. Fakt ten stanowi uko- zespołów głośnikowych to rzecz nie- jednym zamachem załatwić sprawę
ronowanie kilkuletnich starań promotora zwykle ważna dla ich posiadacza. Con- sprzętu. Odtwarzacz CD, amplituner,
nowego systemu  Sony  w tym kie- cert 8 są perfekcyjne w każdym detalu. magnetofon, para głośników i możliwość
runku, równocześnie kolejni japońscy Cena: ok. 6000 zł (para) dodania MD, przy odpowiedniej jakości
producenci również rozpoczynają pro- komponetów i estetycznym wykonaniu
dukcję urządzeń MD. Cena: ok. 6000 zł. stanowi o atrakcyjności nowego systemu
Hi-End Roku  97- 98 Pioneera.
Proceed CDP
Zespół Głośnikowy Roku  97- 98
Hasło Hi-End, określające produkty Dekoder Kina Domowego  97- 98
Jamo Concert 8
najwyższej klasy, nie jest precyzyjnie
Denon AVP-A1
Duńska technika głośnikowa znana zdefiniowane ani przez poziom jakości,
jest na całym świecie. Duńczycy są prze- ani przez poziom ceny. Być może do Hi- Denon AVP-A1 to wspaniała centrala
de wszystkim dostawcami samych głoś- Endu należy zaliczyć również odtwarzacz dla najwyższej klasy kina domowego. Nie
ników dla producentów zespołów głośni- Sony CDP-XA 50 ES i zespoły głośniko- pozostawia nic do życzenia  zawiera
kowych, ale i duńska firma Jamo, produ- we Jamo Concert 8, ale nie byłby to jesz- w sobie dekodery wszystkich aktualnie
kująca zespoły głosnikowe, a nie same cze tak prawdziwy Hi-End, jak w przy- rozpowszechnionych systemów organi-
głośniki, należy do największych na świe- padku CDP. Jeśli komuś wydaje się, że zacji dz
więku dookólnego  w tym Dolby
cie. Nagroda dla Duńczyków nie jest ponad 10000 zł za odtwarzacz CD to ce- Pro-Logic, Dolby Digital (AC3), posiada
więc przypadkiem. na wysoka, ma z pewnością rację  są certyfikat THX. Cena: ok. 120000 zł.
Model Concert 8 jest przy tym dosko- odtwarzacze kosztujące dziesięć razy
nałym przykładem, że nowoczesne tech- mniej. Ale CDP został nagrodzony rów-
nologie pozwalają osiągnąć bardzo wy- nież za to, że jest... właśnie tani. Jest bo- System Kina Domego Roku  97- 98
soką jakość dz
więku nawet z małych, wiem nowym produktem firmy Madri-
JBL Simply Cinema ESC-300
dwudrożnych konstrukcji, a ilość basu gal, w którym zastosowano rozwiązania
nie musi być przytłaczająca, aby zaspo- stosowane wcześniej w jej jeszcze droż- Jedną z przeszkód w upowszechnie-
koić gusta audiofilów. Głośniki zastoso- szych produktach. Hi-Endowym cenom niu systemów kina domowego jest
wane w Concert 8 są bardzo nowoczes- nie ma bowiem końca. CDP ma być znaczny stopień złożoności takich syste-
ne. Głośnik nisko-średniotonowy ma prawdziwym Hi-Endem pod względem ja- mów przy równoległym funkcjonowaniu
membranę metalową (magnez), a kopuł- kości za umiarkowanie Hi-Endową cenę. na rynku kilku różnych standardów. Prze-
kowy głośnik wysokotonowy membranę Cena: ok. 11000 zł. ciętny potencjalny użytkownik pozostaje
zdezorientowany i obawia się popełnie-
nia jakiegoś błędu w trakcie kompleto-
wania systemu. Nierzadko spotykana
niekompetencja sprzedawców tym bar-
dziej zniechęca. Dlatego pomysł firmy
JBL   wszystko w jednym , rozwiązują-
cy wszystkie te problemy, jest wart wy-
różnienia. Oczywiście, nie mamy tu do
czynienia z najwyższej klasy urządzenia-
mi, ale z wygodnym i funkcjonalnym pa-
kietem urządzeń audio kina domowego
dla średnio wymagających. Wzmacniacz
i dekoder Dolby Pro-Logic umieszczono
w obudowie subwoofera (głośnika prze-
twarzającego najniższe częstotliwości,
obowiązkowego w systemach kina do-
mowego), system głośników tworzy
pięć miniaturowych układów dwudroż-
nych. Wszystkie funkcje obsługuje mi-
niaturowy pilot.
Andrzej Kisiel
A
n
d
r
z
e
j
K
i
s
i
e
l
80 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 10/97