metody aktywizujÄ…ce
Daj mi rybę a będę miał co jeść przez cały dzień.
Naucz mnie łowić ryby, a będę miał co jeść przez całe życie
Metody aktywizujące wg J.Krzyżewskiej
to grupa metod nauczania
charakteryzujÄ…ca siÄ™ tym,
że w procesie kształcenia
aktywność podmiotu uczącego się
przewyższa
aktywność podmiotu nauczającego
Podział metod aktywizujących wg J.Krzyżewskiej
1. metody integracyjne
odprężają i relaksują, wprowadzają w dobry nastrój i życzliwą
atmosferę. Zapewniają bezpieczeństwo w grupie, gwarantują
poczucie tożsamości z grupą, uczą efektownej komunikacji,
pomagają uporządkować problemy, uczą twórczego myślenia
i współpracy. Zaliczyć do nich można m.in. następujące techniki
aktywizujące:  Krasnoludek ,  Pajęczyna lub kłębek ,  Graffiti ,
 Wrzuć strach do kapelusza ,  Wyspa ,  Kwiatek grupowy
2. metody definiowania pojęć
uczą analizować, definiować oraz przyjmować różne stanowiska. Do
tego typu metod zalicza się techniki:  Kula śniegowa ,  Burza
mózgów ,  Mapa pojęciowa
Podział metod aktywizujących ...
3. metody hierarchizacji
uczÄ… analizowania, klasyfikowania i porzÄ…dkowania w relacjach
wyższości- niższości. Są to techniki aktywizujące takie jak:
 Promyczkowe i diamentowe uszeregowanie ,  Piramida priorytetów
4. metody twórczego rozwiązywania problemów
uczÄ… dzieci dyskutowania, krytycznego
i twórczego myślenia, uczą łączyć wiedzę z doświadczeniem oraz
rozwiązywać problemy. Do tej grupy metod należą techniki:  Burza
mózgów ,  635 ,  Rybi szkielet ,  Metoda trójkąta ,  Mapy mentalne ,
 Karta kołowa ,  Dywanik pomysłów ,  Asocjogram
Podział metod aktywizujących ...
5. metody pracy we współpracy
preferują samodzielne zdobywanie wiedzy przez uczniów. Uczą
współpracy, akceptacji różnic indywidualnych, sprawnej komunikacji i
negocjacji oraz pracy w grupie i z grupą. Sukces grupy uzależniony
jest od sukcesów indywidualnych. W tak stworzonych warunkach nie
ma rywalizacji, lecz uczniowie pomagajÄ… sobie wzajemnie, majÄ…
szansę na mówienie, argumentowanie i dyskutowanie. Można w tej
grupie metod posługiwać się takimi technikami jak:  Układanka ,
 Puzzle ,  Zabawa w hasło
6. metody diagnostyczne
polegają na zbieraniu informacji o przebiegu i wynikach określonego
stanu rzeczy poprzez wnioskowanie, sprawdzanie, ocenianie oraz
wyjaśnianie przyczyn tego stanu. Do metod diagnostycznych zalicza
siÄ™ techniki:  Obcy przybysz ,  Procedura U ,  Metaplan
Podział metod aktywizujących ...
7. metody dyskusyjne
uczą dyskutować i słuchać innych oraz negocjować i przyjmować
różne punkty widzenia. Zaliczyć do nich można techniki:
 Debata za i przeciw ,  Akwarium
8. metody rozwijające twórcze myślenie
uczą myśleć twórczo oraz odkrywać swoje predyspozycje i zdolności.
Techniki, które spełniają tę rolę to:  Słowo przypadkowe ,
 Niezwykłe zadania ,  Fabuła z kubka
9. metody grupowego podejmowania decyzji
preferują aktywne uczestnictwo w dyskusji, odpowiedzialność za
swoje i grupowe decyzje oraz podejmowanie decyzji na podstawie
poznanych faktów. Rolę tę spełniają techniki:  Pustynia ,  Drzewko
decyzyjne ,  Sześć par butów ,  Technika grupy nominalnej
Podział metod aktywizujących ...
10. metody i techniki planowania
pozwalają fantazjować i marzyć oraz planować i urzeczywistniać
marzenia. Są to m.in. takie techniki jak:  Gwiazda pytań ,  Projekt ,
 Planowanie przyszłości
11. gry dydaktyczne
uczą postrzegania reguł, dają możliwość odczuwania radości z
wygranej i kształcą umiejętności przyjęcia przegranej
12. metody ewaluacyjne
pozwalają dokonać oceny siebie i innych, uczą przyjmować i wyrażać
krytykę oraz pochwałę. Należą do nich techniki:  Kosz i walizeczka ,
 Tarcza strzelecka ,  Rybi szkielet
Zalety metod aktywizujÄ…cych:
· umożliwiajÄ… uczniom dopuszczenie do gÅ‚osu w czasie lekcji,
· rozwijajÄ… myÅ›lenie, dajÄ… okazjÄ™ do rozmów, wymiany doÅ›wiadczeÅ„,
· gwarantujÄ… dużą trwaÅ‚ość wiedzy zdobytej w sposób aktywny (50-75%),
· integrujÄ… grupÄ™ w czasie wspólnej pracy, zabawy,
· rozwiÄ…zujÄ… uczniów intelektualnie i emocjonalnie,
· uczÄ… sztuki komunikowania siÄ™ w grupie i Å›wiadomego uczestnictwa
w życiu społecznym,
· ksztaÅ‚tujÄ… nastawienie nauczyciela na potrzeby ucznia,
· sÄ… szansÄ… na wyrwanie siÄ™ z szarej szkolnej codziennoÅ›ci,
· majÄ… szczególnie dużą wartość w zajÄ™ciach z uczniami mniej zdolnymi
i niepełnosprawnymi,
· sprzyjajÄ… zainteresowaniu uczniów tematem,
· sÅ‚użą integracji wiedzy z różnych przedmiotów.
opis
wybranych technik
i metod aktywizujÄ…cych
Kiedy wędkarz idzie na ryby, to bierze taką przynętę,
która smakuje rybie- a nie wędkarzowi
Dyskusja panelowa
Przeprowadzona jest przez grupę dyskusyjną. Przygotowuje ona uczniów do
publicznych wystąpień i prezentacji własnego stanowiska. Jest treningiem
szacunku dla poglądów i przekonań innych. Uczy dyscypliny myśli i czasu.
Temat dyskusji musi być tak sformułowany, aby wywołał zaangażowanie
emocjonalne oraz umożliwił ścieranie się różnych racji.
Sposób realizacji:
a) Nauczyciel podaje temat dyskusji, np.:  Czy warto dbać o zdrowie? W jaki sposób
to robić?
b) Następnie wybiera grupę dyskusyjną spośród uczniów i przydziela im rolę
ekspertów np. lekarza, sportowca itd., w zależności od rozważanego problemu.
Pozostali uczniowie stanowią forum, które będzie przysłuchiwało się dyskusji.
c) Eksperci zbierają informacje przygotowują swoje wystąpienie, a następnie je
prezentujÄ….
d) Po podaniu propozycji rozwiÄ…zania problemu i przedyskutowaniu go przez
ekspertów, pozostali uczniowie ustosunkowują się do tego, co usłyszeli.
e) Nauczyciel wybiera najlepsze rozwiązania i ocenia pracą uczniów.
Kula śniegowa
Jest to rodzaj metody dyskusyjnej. Polega na przechodzeniu od pracy
indywidualnej do pracy zbiorowej. Uczniowie najpierw samodzielnie
opracowują problem, póz
niej jego rozwiÄ…zaniem zajmuje siÄ™ grupa (np. 2-
osobowa, 4-osobowa, potem 6-osobowa, 8-osobowa), a ostatecznÄ… decyzjÄ™ w
ramach podsumowania dyskusji, podejmuje cała klasa. Metoda ta daje szansę
każdemu na sprecyzowanie swojego stanowiska na dany temat. Pozwala
również ćwiczyć proces uzgadniania stanowiska.
Sposób realizacji:
a) Nauczyciel podaje temat dyskusji, rysuje duży okrąg i rozdaje uczniom kolorowe
karteczki (zielona, niebieska, czerwona itd.)
b) Uczniowie samodzielnie znajdują sposób rozwiązania problemu na zielonych
kartkach. Nauczyciel przyczepia kartki z odpowiedziami na obwodzie koła.
c) Następnie uczniowie dobierają się w pary i wspólnie ustalają rozwiązanie problemu.
Zapisują je na niebieskich kartkach i przyczepiają na obwodzie okręgu bliżej środka.
d) Kolejnym etapem dyskusji jest praca w kilkuosobowych grupach, które wspólnie
uzgadniajÄ… stanowiska i zapisujÄ… je na czerwonych kartkach. Kartki te przyczepiajÄ…
jeszcze bliżej środka koła.
e) Zakończeniem dyskusji jest podjęcie wspólnej decyzji przez całą klasę. Zapisanie jej
na czarnej kartce i umieszczenie w centrum okręgu.
Burza mózgów /giełda pomysłów/fabryka snów
Polega ona na zespołowym tworzeniu w dość krótkim
czasie jak największej ilości różnorodnych pomysłów
prowadzących do rozwiązania jakiegoś problemu. Pomysły
mogą być zaskakujące, dziwaczne.
Wszystkie zgłoszone pomysły zapisuje się na dużym
kartonie, następnie sprawdzamy je, wartościujemy
i wybieramy te, które są realne do zastosowania.
Dyskusja kończy się wspólnym podsumowaniem
i wyciągnięciem wniosków.
Metaplan
Jest to metoda graficznego przedstawiania przebiegu dyskusji, w trakcie
której uczniowie analizują dane zagadnienie i poszukują wspólnego,
optymalnego rozwiązania przed podjęciem decyzji. Metoda ta sprzyja
rozwojowi umiejętności analizy, oceniania faktów, sądów i propozycji
rozwiązań strony przeciwnej. Metaplan przygotowuje do prezentacji
własnego punktu widzenia, argumentowania i obrony własnego zdania. Daje
możliwość wysłuchania i brania pod uwagę poglądów innych osób,
aktywizuje wszystkich uczniów, pozwala na wymianę myśli.
Przebieg:
a) Nauczyciel przedstawia problem, który będzie przedmiotem dyskusji.
b) Uczniowie dzielÄ… siÄ™ na grupy 4-5-osobowe i przygotowujÄ… plakat ilustrujÄ…cy
dyskusjÄ™.
c) Uczniowie uzupełniają rubryki.
Temat: wpisujemy dany temat
Jak jest? Jak powinno być?
d) Na zakończeni następuje
.............. ............................
prezentacja przez liderów grupy.
Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?
...............................................................
Wnioski ..............
Schemat Metaplanu
Drzewko decyzyjne
Jest to metoda graficznego procesu podejmowania decyzji. Dzięki niej
możemy rozważać: jakie istnieją możliwości rozwiązania danego problemu,
jakie mogą być konsekwencje przyjęcia określonego wariantu, jakie wartości
uznaje osoba podejmująca decyzje. Metoda ta uczy, jak należy dokonywać
wyboru, aby uświadomić jego skutki, które powinny być zgodne
z akceptowanymi wartościami.
Przebieg:
a) Nauczyciel przygotowuje
schemat drzewka i podaje problem,
który należ rozpatrzyć.
b) Następnie wpisują różne,
możliwe rozwiązania.
c) Pod kątem przyjętych celów
i wartości uczniowie wypełniają
kolejny poziom drzewka
d) Uczniowie z pomocÄ…
nauczyciela podsumowujÄ… wyniki
dyskusji i wybierajÄ… najlepsze
rozwiÄ…zanie.
Metoda plakatu
Polega na wizualnym opracowaniu problemu
z wykorzystaniem:
" haseł,
" rysunków,
" symboli,
" schematów,
" fragmentów tekstu.
Pomaga ona w uporządkowaniu zagadnień oraz zrozumienia
związków między nimi. Plakaty mogą być wykonywane różnymi
technikami plastycznymi.
Mapa mentalna (pojęciowa)/mapa mózgu/mapa pamięci
Jest to graficzny sposób zapisu informacji, który porządkuje wiadomości i
pomaga w znalezieniu związków między nimi. Przy opracowaniu pojęcia
można wykorzystać rysunki, symbole, wycinki, krótkie zwroty, hasła. Dzięki
tej metodzie możemy uzyskać informacje o dotychczasowych wyobrażeniach
i wiedzy na dany temat, sprawdzić opanowaną wiedzę i umiejętności,
rozwiązywać problemy, zaplanować działanie, definiować pojęcia.
Zbieranie informacji w powyższej metodzie odbywa się przez notowanie
skojarzeń.
Przebieg:
a) Nauczyciel dzieli klasę na kilkuosobowe grupy. Każda z nich otrzymuje arkusz
papieru.
b) Uczniowie w centrum arkusza umieszczają pojęcie kluczowe (temat) podane przez
nauczyciela (np. Moja ojczyzna)
c) Uczniowie przygotowują swoje skojarzenia związane z danym pojęciem. Można je
przedstawić w formie haseł, symboli, rysunków, zdjęć, wycinków.
d) Uczniowie porzÄ…dkujÄ… zebrane informacje i umieszczajÄ… je na arkuszach tworzÄ…c
mapy.
e) Uczniowie prezentujÄ… przygotowane mapy.
Metoda projektów
Metoda ma charakter interdyscyplinarny, ponieważ łączy elementy
różnych przedmiotów ucznia. Polega ona na samodzielnej pracy uczniów,
którzy realizują postawione im zadania w tzw. grupach zadaniowych.
Ważną cechą tej metody jest swoboda w działaniu oraz samodzielność i
pomysłowość uczniów.
Dzięki projektowi możemy rozwijać następujące umiejętności u uczniów:
· Podejmowania decyzji grupowych,
· RozwiÄ…zywania konfliktów,
· Wyrażania wÅ‚asnej opinii,
· SÅ‚uchania opinii innych osób,
· Poszukiwania kompromisu przez negocjacje,
· Dzielenia siÄ™ w grupie rolami i zadaniami.
Przebieg:
a) Nauczyciel prezentuje temat projektu, wyjaśnia cele i zadania projektu. Podaje
także czas trwania prezentacji, jej termin oraz propozycje z
ródeł informacji z
których mogą skorzystać. Następnie dzieli klasę na zespoły.
b) Uczniowie zbierajÄ… informacje i prezentujÄ… swoje wystÄ…pienie
c) Prezentacje projektu
d) Nauczyciel omawia prezentowane projekty, porzÄ…dkuje wiedzÄ™ i ocenia
wykonane projekty.
Metoda rankingu (diamentowe uszeregowanie)
Metoda ta polega na ułożeniu pomysłów np. wg ważności. Ułatwia ona
systematyzację informacji lub ich wartościowanie. Układ priorytetów
przypomina kształt  diamentu ( karo ) lub trójkąta. Grupa współpracuje,
podejmuje decyzje, osiÄ…ga porozumienie drogÄ… negocjacji lub kompromisu.
Przebieg:
a) Nauczyciel podaje temat rankingu.
b) Uczniowie wymieniajÄ… swoje propozycje.
c) Nauczyciel wraz z uczniami ocenia,
które z nich są istotne i umieszcza je
w odpowiednich miejscach schematu
rankingu wg stopnia ważności.
1
2 2
3 3 3
4 4
Ranking diamentowy
5
Analiza SWOT
Jest to metoda, która pomaga w ocenie sytuacji i podjęciu właściwej
decyzji. Jej nazwa pochodzi od pierwszych liter angielskich słów
oznaczających: Strenghts- mocne strony; Weaknesses- słabe strony;
Opportunities- szanse; Threats- zagrożenia.
Przebieg:
a) Nauczyciel przygotowuje na arkuszu papieru schemat SWOT, następnie
podaje zagadnienie, które będzie przedmiotem analizy.
b) Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każda z nich rozpatruje jeden z
aspektów problemu: jego mocne strony, słabe strony, korzyści i możliwe
zagrożenia.
c) Uczniowie uzupełniają schemat, wpisują wyniki pracy w odpowiednie
rubryki.
d) Uczniowie wraz z nauczycielem analizują uzupełniony schemat i na jego
podstawie wyciÄ…gajÄ… wnioski.
Schemat SWOT
Mocne strony S W SÅ‚abe strony
Korzyści, szanse O T Zagrożenia
Róża diagnostyczna
Metoda ta stosowana jest przy ocenianiu danego problemu, ułatwia
analizÄ™ sytuacji.
Przebieg:
a) Nauczyciel przedstawia zagadnienie, które należy rozważyć i ocenić,
następnie rysuje schemat róży diagnostycznej.
b) Uczniowie wymieniają charakterystyczne cechy, z których wybierają 4
najtrafniejsze i umieszczają je na schemacie róży diagnostycznej.
c) Nauczyciel dzieli klasę na 4 grupy. Każda z nich zbiera wiadomości na
temat jednej z wybranych zagadnień. Uczniowie mogą korzystać z 2 różnych
z
ródeł informacji.
d) Uczniowie prezentujÄ… i analizujÄ… rezultaty wykonanej pracy.
Skrzynka pytań
Metoda ta może być wykorzystywana podczas powtórzenia materiału.
Wzmaga aktywność uczniów, pozwala ocenić tempo pracy uczniów.
Przebieg:
a) Nauczyciel przygotowuje karty z pytaniami, zadaniami oraz instrukcje
dotyczące ich rozwiązania i prezentacji wyników.
b) Gotowe karty nauczyciel umieszcza w pudełku.
c) Uczniowie podchodzą do skrzynki pytań i losują karty.
d) Następnie wykonują zadania zgodnie z instrukcją.
e) Kontrola i ocena wykonania poszczególnych zadań.
Linia czasu
To metoda wizualnego przedstawiania problemu,
który można przedstawić chronologicznie
(np. zmiany pogody ostatniego tygodnia).
Studium przypadku
Metoda ta polega na analizie przypadku rzeczywistego lub
hipotetycznego.
Przebieg:
a) Nauczyciel przedstawia uczniom zadanie do wykonania i udziela
przydatnych wskazówek działania.
b) Uczniowie wymieniają własne propozycje rozstrzygnięcia problemu.
Z pomocÄ… nauczyciela podajÄ… ich pozytywne i negatywne skutki, po czym
wybierajÄ… rozwiÄ…zani najlepsze.
c) Podsumowanie wyników pracy, wybór konkretnego rozwiązania z
uzasadnieniem.
Technika  mówiącej ściany
Na kartonie lub arkuszu papieru pisze się niedokończone zdania
np.
W szkole lubiÄ™ ..........
Uczniowie uzupełniają zdania na karteczkach i przyklejają na
arkuszach.
SÅ‚oneczko
Metoda wizualnego przedstawiania problemu.
Na przykład
wizerunku mojej wsi, do którego uczniowie piszą skojarzenie.
Debata  za i przeciw
Uczniowie w dwóch przeciwstawnych grupach prezentują argumenty.
Zapisują je na dwóch kartonach. Metoda ta pozwala na łatwiejsze
podjęcie decyzji oraz spojrzenie na ten sam problem z różnych
punktów widzenia.
Przebieg:
a) Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy.
b) Jedna grupa przygotowuje argumenty  za , druga  przeciw .
c) Reprezentanci przedstawiajÄ… pracÄ™ grupy.
d) Celem pracy grupy jest zgromadzenie takich argumentów, które przekonują
o słuszności poglądu a tym samym ułatwiają podejmowanie decyzji w
działaniu.
wykorzystanie: charakterystyka, rozprawka, dyskusja, recenzja
Obcy przybysz
Jest to technika dzięki której można skutecznie rozpoznawać różne
problemy i potrzeby, jak też zbierać informacje na temat mocnych i
słabych stron określonego zjawiska. Charakterystyczną jej cechą jest
połączenie z techniką wizualizacji.
Przebieg:
a) Nauczyciel przedstawia uczniom sytuację, w której mówi, że do szkoły
przybył nowy kolega z innego kraju, który będzie z nimi w każdej sytuacji,
aby zdobyć informacje nt nauki w szkole.
b) Uczniowie mają odpowiedzieć, co mu się spodoba w szkole, a co mu się nie
spodoba i zapisać swoje odpowiedzi na kartkach.
c) Nauczyciel zbiera wszystkie kartki, a jeden z uczniów je odczytuje i
zapisuje na plakacie po stronie pozytywów lub negatywów.
d) Następnie uczniowie z nauczycielem omawiają uzyskane wyniki.
Gwiazda pytań
To najprostsza technika planowania zmian, której istota polega na
szukaniu odpowiedzi na pytania.
Kto? Gdzie? Co? Po co? Jak? Kiedy?
Każde z tych pytań ma inny ciężar gatunkowy. Podstawowe pytanie:
-Po co?- uzasadnienie tego, co chcemy zmienić.
Pozostałe pytania są jego konsekwencją:
-Co trzeba zmienić?
-Kiedy należy to zmienić?
-Jak należy to zrobić?
-Gdzie?
-Kto ma to zrobić?
Przebieg:
a) Nauczyciel rozdaje kartki i prosi, aby każdy uczeń obrysował swoją pięść, a
w powstałą chmurkę wpisał miejsce, gdzie chciałby pojechać na wycieczkę.
b) Uczniowie dobierają się w grupy tak, aby każde z nich wybierało się w inne
miejsce.
c) Nauczyciel rozdaje plansze  Zaplanowane wycieczki do wybranego
miejsca wg techniki  gwiazda pytań .
d) Uczniowie poszukujÄ… odpowiedzi, przedstawiajÄ… plakaty.
Rybi szkielet
Nazwa techniki pochodzi od kształtu przypominającego rybi szkielet.
Znana też jako  schemat przyczyn i skutków . Służy do identyfikacji
czynników odpowiadających za powstanie problemu.
Przebieg:
a) Nauczyciel przygotowuje plakat z modelem przypominajÄ…cym  rybi
szkielet w głowie którego wpisuje dowolny problem (będący skutkiem) np.
dzieci nie czytają książek.
b) Uczniowie za pomocą  burzy mózgów ustalają główne czynniki, które
mają stanowić powód takiego skutku i wpisują je w tzw.  ości duże .
c) Nauczyciel dzieli klasę na grupy (tyle grup ile jest  dużych ości )
d) Każda grupa otrzymuje jedną  ość ( czynnik główny ) i próbuje odnalez
ć
przyczyny, które mają wpływ na dany czynnik główny.
e) Uczniowie wpisują czynniki szczegółowe ( małe ości ).
f) Uczniowie z nauczycielem wyciÄ…gajÄ… wnioski.
Gry edukacyjne
Spełniają one funkcje poznawcze i wychowawcze. Umożliwiają
współdziałanie uczniów oraz łączą elementy zabawy i nauki. Gry
mogą służyć powtórzeniu i lepszemu utrwaleniu wiadomości.
Podnoszą one atrakcyjność zajęć.
Należą do nich rozmaite loteryjki,
zgadywanki,
testy,
gry w skojarzeniu.
Metoda aktywnego opisu
Metoda ta angażuje uczniów do twórczego myślenia.
Można wyróżnić kilka rodzajów opisu:
a) opis klasyfikujący- porządkuje zdobyte wiadomości (np. w formie
tabeli).
b) opis wyjaśniający- dzięki tabelom, rysunkom i wykresom ułatwia
uczniom zrozumienie problemu.
c) opis porównawczy- jest szczególnie przydatny na lekcjach
powtórzeniowych (porównywanie cech bohaterów, organizmów
posiadających zdolność lotu).
Drama
Drama umożliwia naukę przez zabawę i działanie.
Uruchamia wyobraz
nię i emocje, które działają twórczo na efektywność
dziecka. Drama umożliwia przeżycie określonych problemów, poszukiwanie
rozwiązań i dokonywanie wyborów. Pozwala na ocenę określonej sytuacji,
zdarzenia, postaci.
Metoda ta pełni funkcje integracyjne w nauczaniu i wychowaniu, aktywizując
całą osobowość ucznia.
PodstawÄ… Dramy jest improwizowana rola, podczas jej grania uczniowie
używają jako środka wyrazu swoich ciał, głosów tworząc nową rzeczywistość.
Uczniowie rozwijają swoją pomysłowość i uczą się współpracować w grupie.
Metoda szczególnie przydatna przy realizacji programów profilaktycznych,
socjoterapeutycznych, ale i do zastosowania w pracy pedagogicznej.
Techniki dramowe
na podstawie posiadanych
za pomocÄ… pantomimy,
wiadomości uczeń gra wybraną
wykorzystujÄ…c mimikÄ™, pozÄ™ i gest,
postać
uczniowie przedstawiają określoną
postać, wydarzenie lub zjawisko,
zatrzymujÄ…c siÄ™ w bezruchu
Stop-klatka
Wejście w rolę
uczniowie przedstawiajÄ… postacie
lub sytuacje zarysowane ogólnie
przez nauczyciela, bez
opiera siÄ™ na
Wywiad
wcześniejszego przydziału ról i
wypowiedziach uczniów.
tekstów
SÄ… oni podzieleni na
zadajÄ…cych pytania i
odpowiadajÄ…cych
Inscenizacja improwizowana
Dywanik pomysłów
Praca indywidualna i zbiorowa
Na wybrane zagadnienie/problem uczniowie wypowiadajÄ… siÄ™ pisemnie 
na karteczkach samoprzylepnych zapisują swoje pomysły rozwiązania
problemu
(np.: recepta na szczęście)
- przyklejajÄ… karteczki do tablicy lub na arkusz
- odczytują pomysły
- stawiają znak  + na kartce z najlepszym pomysłem
- podliczają  głosowanie  wnioski
wykorzystanie: charakterystyka, rozprawka, dyskusja itp.
Piramida priorytetów
wykorzystanie: charakterystyka,
Praca grupowa
rozprawka (argumenty),
głos w dyskusji
Na zadany temat uczniowie
zbierajÄ… argumenty, cechy,
wartości& ,
uwaga  wartościowanie
porzÄ…dkujÄ… je i zapisujÄ…
nie powinno
podlegać ocenie
w formie piramidy
zgodnie z uzgodnionÄ…
hierarchią ważności
(np.: jakim
człowiekiem
powinien być
nauczyciel )
(np.: jakie wartości są w życiu
preferowane )
 Zareklamuj
Zapisać na kartce pytania i udzielić na nie krótkich odpowiedzi
np.:
co w sobie lubiÄ™?
co w sobie ceniÄ™?
czego nienawidzÄ™?
w czym jestem mistrzem?
Dokonanie wymiany kartek z sąsiadem, którego zadaniem jest
zareklamowanie kolegi.
wykorzystanie: wprowadzenie do tematu  Reklama na lekcji (słownictwo, język
perswazji), temat na lekcjÄ™ wychowawczÄ… np.:  Poznajemy siebie
Puzzle  zespoły eksperckie
Postawienie złożonego problemu, w którym można wskazać różne
aspekty, sposoby rozumienia, rozwiÄ…zania.
Podział na zespoły skupiające przedstawicieli  grup problemowych .
Podział na grupy i przyporządkowanie im danego (jednego) zagadnienia 
dostarczenie materiałów (tekstów) i polecenia ich opracowania.
Powrót do grup  rodzimych dzielenie się zdobytymi informacjami;
redagowanie wspólnych wniosków.
wykorzystanie: lekcje syntetyzujÄ…ce, przekrojowe
np. o istocie uniwersalnych wartości
Bibliografia:
Arends R.J., Uczymy się nauczać, wyd. WSiP, Warszawa, 1994
Augustyniak M., Książka nauczyciela, Wydawnictwo M. Rożak 2003
Hamer H., Klucz do efektywności nauczania, Poradnik dla nauczycieli, wyd. Veda, Warszawa,
1994
Jachimska M., Grupa bawi i pracuje, Oficyna Wydawnicza UNUS, Wałbrzych 1994
Kruszewski K. (red.), Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, PWN, Warszawa 1993 i nast.
Krzyżewska J., Aktywizujące metody i techniki w edukacji, Suwałki
Pankowska K., Edukacja przez dramÄ™, WSiP, Warszawa,1997
Perrot E., Efektywne nauczanie, Praktyczny przewodnik doskonalenia nauczycieli, WSiP,
Warszawa, 1995
Rau K., Ziętkiewicz E., Jak aktywizować uczniów, Oficyna Wydawnicza, Poznań 2000
Taraszkiewicz M., Jak uczyć lepiej? Czyli refleksyjny praktyk w działaniu, wyd. CODN, 1996
Opracowanie: Agnieszka A
ukasik na podstawie prac studentów