Szkoła Policji w Katowicach
Zagadnienia administracyjno-prawne posiadania
broni palnej w Polsce
Posiadanie broni palnej w ujęciu ewolucyjnym
Opracowanie:
nadkom. Piotr Podsiedlik
Zakład Służby Kryminalnej
Wydawnictwo
Szkoły Policji w Katowicach
2010
1
S
P
A
O
A

L
O
I
C
K
J
Z
I
 Wszelkie prawa zastrzeżone  Szkoła Policji w Katowicach 2010
Książki nie wolno reprodukować (adaptować) ani w całości, ani w części, niezależnie od zastosowanej
techniki (druk, fotografia, komputer, kserograf, fonografia itd.), bez pisemnej zgody Wydawcy.
Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach
2
Spis treści
Wstęp.......................................................................................... 5
1. Wyjaśnienie podstawowych pojęć i delimitacja broni ................................. 7
2. Problematyka administracyjno-prawna dotycząca posiadania broni w ujęciu
ewolucyjnym ............................................................................. 24
2.1. Okres międzywojenny ....................................................................................... 24
2.2. Okres powojenny ............................................................................................... 33
2.3. Lata 1961  1999 ............................................................................................... 36
Zakończenie ................................................................................. 48
Bibliografia .................................................................................. 49
3
4
Wstęp
Problematyka posiadania broni palnej wiąże się ściśle z tematyką obchodzenia
się z bronią, zarówno pod względem technicznym, taktycznym, jak i prawnym.
Wzbudzała ona zawsze i nadal wzbudza spore zainteresowanie i kontrowersje.
Kluczowym zagadnieniem opracowania  Posiadanie broni palnej w Polsce
w ujęciu ewolucyjnym jest przedstawienie, jak ewoluowały przepisy prawne, na
których opierało się prawo do posiadania broni palnej w Polsce przez osoby fizyczne
w okresie od odzyskania niepodległości w roku 1918, praktycznie do chwili obecnej.
W pierwszej części opracowania, poświęconej niejako zagadnieniom
wprowadzającym, wyjaśnione zostaną podstawowe pojęcia, którymi operować
będziemy podczas omawiania zagadnień związanych z prawem posiadania broni.
W związku z tym, podane zostaną definicje pojęć, których zrozumienie jest niezbędne
w opisywaniu zagadnień administracyjno-prawnych posiadania broni palnej.
Zobrazowana zostanie również delimitacja broni dokonana według różnorodnych
kryteriów, celem lepszego odzwierciedlenia miejsca, jakie zajmuje broń palna
w ogólnym podziale broni. Będzie to klasyfikacja przeprowadzona przez
ustawodawcę, jak również podział, z którym możemy zetknąć się w literaturze
przedmiotu.
W dalszej części opracowania przedstawiona zostanie geneza obowiązującej
ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji oraz omówione zostaną zagadnienia
związane z posiadaniem broni w ujęciu ewolucyjnym.
Przedmiotowe opracowanie może być z powodzeniem wykorzystane jako
materiał uzupełniający przez słuchaczy szkolenia podstawowego, podczas omawiania
przepisów ustawy o broni i amunicji, a także przez słuchaczy szkolenia
specjalistycznego dla policjantów realizujących czynności w postępowaniach
administracyjnych.
5
6
1. Wyjaśnienie podstawowych pojęć i delimitacja broni
Instytucja posiadania broni palnej jest tematem wyjątkowym ze względu na
samą specyfikę tej broni, jak również niebezpieczeństwo wiążące się z następstwami
jej nielegalnego posiadania i ewentualnego użycia. Stąd też posiadanie broni palnej
wymaga szczegółowych i gruntownych uregulowań prawnych.
Aby dokładnie omówić zagadnienia administracyjno-prawne posiadania broni
palnej w Polsce, należy przedtem dokonać wyjaśnienia podstawowych pojęć, którymi
będziemy się posługiwać.
Istotne z oczywistych względów wydaje się zdefiniowanie pojęcia samej broni
palnej, tego, czym ona jest, oraz miejsca, jakie zajmuje w ogólnym podziale broni.
Niektóre z ważniejszych pojęć prezentowanych w niniejszym opracowaniu
definiowane są przez ustawodawcę. W tym wypadku mamy do czynienia z definicjami
legalnymi. Zatem, w aspekcie prawnym, za broń uważane jest to, co ustawodawca
bronią nazywa. Jest to zgodne z łacińską maksymą mówiącą, że czego prawo nie
rozróżnia, tego nie należy rozróżniać (Lege non distinguente nec nostrum est
distinguere). Dlatego też właściwe wydaje się być rozpoczęcie definiowania
podstawowych pojęć od ich treści zawartej w poszczególnych ustawach.
Ilekroć w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji1 jest mowa o broni,
należy przez to rozumieć:
1) broń palną, w tym broń bojową, myśliwską, sportową, gazową, alarmową
i sygnałową;
2) broń pneumatyczną;
3) miotacze gazu obezwładniającego;
4) narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu lub zdrowiu:
a) broń białą w postaci:
ostrzy ukrytych w przedmiotach niemających wyglądu broni,
kastetów i nunczaków,
1
T.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, z póz
n. zm.  określana dalej w skrócie ustawą o broni i amunicji.
7
 pałek posiadających zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub
zawierających wkładki z takiego materiału,
pałek wykonanych z drewna lub innego ciężkiego i twardego materiału,
imitujących kij bejsbolowy,
b) broń cięciwową w postaci kusz,
c) przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii
elektrycznej.
Gotowe lub obrobione istotne części broni lub amunicji uważa się za broń lub
amunicję. Istotnymi częściami broni palnej i pneumatycznej są (art. 5 ust. 2): szkielet
broni, baskila, lufa, zamek, komora zamkowa oraz bęben nabojowy. Istotnymi
częściami amunicji są (art. 5 ust. 3): pociski wypełnione materiałami wybuchowymi,
chemicznymi środkami obezwładniającymi lub zapalającymi albo innymi
substancjami, których działanie zagraża życiu lub zdrowiu, spłonki inicjujące spalanie
materiału miotającego i materiał miotający w postaci prochu strzelniczego.
Wydaje się, że należy nieco uzupełnić przytoczone definicje amunicji. Otóż
według Ilustrowanej encyklopedii współczesnej broni palnej:  Amunicja  to środki
bojowe, służące do niszczenia i obezwładniania siły żywej, punktów ogniowych,
sprzętu, burzenia lub niszczenia umocnień, przeszkód i różnych obiektów, zadymiania,
oświetlania, skażania terenu (...) itp. 2.
Przedstawione zostaną teraz definicje poszczególnych rodzajów broni. Jak już
wcześniej wspominano, pierwszeństwo należy się definicjom ustawowym. Zgodnie
z ustawą o broni i amunicji:  (& ) bronią palną jest niebezpieczne dla życia lub
zdrowia urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na
skutek spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia pocisku lub
substancji z lufy albo z elementu zastępującego lufę, a przez to do rażenia celów na
odległość .
Wydawałoby się, że jest to dość szczegółowe określenie broni palnej, biorąc
pod uwagę fakt, iż ustawodawca w ustawie o broni, amunicji i materiałach
wybuchowych z 1961 r. nie definiuje pojęcia broni palnej, natomiast w rozporządzeniu
Prezydenta RP z dnia 27 paz
dziernika 1932 r. spotkamy tylko lakoniczną wzmiankę,
2
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia współczesnej broni palnej, Warszawa 1997, s. 8.
8
że:  Bronią w rozumieniu niniejszego prawa jest każde narzędzie, przeznaczone do
zadawania bezpośrednio lub pośrednio urazów cielesnych 3.
W literaturze przedmiotu spotkamy różne określenia broni palnej. Można
zaryzykować twierdzenie, że tyle jest jej określeń, ilu jest badaczy zjawisk związanych
z ową bronią. Każdy z nich wysuwa swoją definicję broni palnej. M. Kulicki uważa,
że:  Wśród autorów zabierających głos na temat definicji broni palnej i amunicji
występują różnice zdań. Ponieważ wypowiadający się są na ogół znawcami
przedmiotu, przyczyna rozbieżności dotyczy niewątpliwie słownictwa. y
ródła
trudności wiążą się także z rozwojem techniki, gdyż współczesne tendencje
rozwojowe broni zmieniają granice przyjętych i ustabilizowanych wyobrażeń o tym,
co zwykło się uważać za broń palną 4.
Chociaż zdanie to wypowiedziane zostało przeszło dwadzieścia pięć lat temu,
nie straciło nic ze swojej aktualności. Warto zatem jest przytoczyć kilka definicji, aby
zobrazować, jak na przestrzeni minionych lat ewoluowało pojęcie broni palnej oraz
czym różnicowały się poglądy na broń poszczególnych autorów.
Jako pierwsza przytoczona zostanie definicja zaproponowana przez
S. Adamczaka, która przez wiele lat uznawana była przez innych autorów za
wystarczającą do wyznaczenia pojęcia broni palnej. Zgodnie z propozycją tego autora:
 Broń palna jest to przyrząd (urządzenie), w którym sprężone gazy, powstałe podczas
spalania się materiału miotającego, wyrzucają pocisk (pociski) z lufy lub elementu ją
zastępującego 5.
Określenie to było krytykowane przez środowisko naukowe związane
z kryminalistycznym ujęciem problematyki broni palnej. Spowodowało to, że
S. Adamczak zmodyfikował wysuniętą przez siebie definicję. W nowym brzmieniu
wyglądała ona następująco:  Broń palna jest to przyrząd, w którym sprężone gazy,
powstałe podczas spalania materiału miotającego, zdolne są do wyrzucania pocisku
(pocisków) z lufy lub elementu ją zastępującego 6.
3
Art. 1 rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 27 paz
dziernika 1932 r. Prawo o broni, amunicji i materiałach
wybuchowych (Dz. U. Nr 94, poz. 807).
4
M. Kulicki, Nieostrożne obchodzenie się z bronią palną. Studium z zakresu kryminalistyki, Toruń 1982, s. 11.
5
S. Adamczak, Pojęcie broni palnej,  Problemy Kryminalistyki 1967, nr 66, s. 205.
6
S. Adamczak, Retrospektywne spojrzenie na definicję broni palnej,  Służba MO 1974, nr 4-5, s. 708.
9
 Z jeszcze innym określeniem broni palnej spotkamy się w Encyklopedii techniki
wojskowej. Według autorów tej definicji:  Broń palna  to broń miotająca pociski siłą
gazów prochowych, powstających podczas spalania się prochu 7.
Z kolei A. Ciepliński i R. Woz
niak w Ilustrowanej encyklopedii współczesnej
broni palnej definiują broń palną, jako broń miotającą, zawierającą układ miotający,
w którym do napędu pocisków jest wykorzystywana energia kinetyczna gazów,
powstających podczas spalania ładunku miotającego (napędowego)8.
Na uwagę zasługuje również określenie broni palnej zaproponowane przez
T. Hanauska, który wielokrotnie zabierał głos w ogólnopolskiej dyskusji na temat
zrównania broni palnej ostrej z bronią palną gazową. Według niego:  Broń palna, to
urządzenie (przyrząd), które w swym zgodnym z przeznaczeniem użyciu, może być
niebezpieczne dla życia lub zdrowia człowieka i jest zdatne do wielokrotnego rażenia
pociskami na znaczną odległość oraz posiada zdolność do rażenia pociskami lub
substancjami niestałymi, a także oddziaływaniem termicznym, względnie optycznym,
dzięki wykorzystaniu fal elektromagnetycznych (broń laserowa) 9. Jest to chyba
najpełniejsze ujęcie istoty broni palnej z napotkanych w literaturze przedmiotu, jednak
powszechnie obowiązującą jest cytowana definicja ustawodawcy.
Przytoczone na wstępie niektóre z określeń broni palnej obrazują, jak różnie jest
ona postrzegana przez osoby zajmujące się problematyką broni i jak ewoluowało jej
definiowanie na przestrzeni ostatnich dziesięcioleci. Może ta odrębność wynika
z nauki, dla której jest tworzona definicja. M. Kulicki twierdzi, że skrystalizowały się
odrębne kierunki definiowania broni palnej. Pierwszy kierunek wychodzi z kryterium
przeznaczenia, drugi kładzie główny nacisk na energię miotającą, a trzeci na elementy
konstrukcyjne10. Przyczyną takiej rozbieżności jest również niewątpliwie rozwój
techniczny (konstrukcyjny) samej broni palnej. W określeniach tych jest sporo
podobieństw.
W ustawie o broni i amunicji zetkniemy się również z innymi pojęciami,
których ustawodawca wprost nie definiuje, a znaczenie których należy wyjaśnić celem
7
J. Modrzewski, Encyklopedia techniki wojskowej. Warszawa 1987, s. 75.
8
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia& , s. 39.
9
T. Hanausek, Problemy z bronią palną,  Gazeta Policyjna nr 47 z 13.12.1998.
10
M. Kulicki, Nieostrożne obchodzenie się z bronią& , s.10.
10
lepszego zrozumienia omawianych zagadnień związanych z instytucją posiadania
broni palnej i przeprowadzaną w dalszej części pracy delimitacją tej broni.
Przykładowym jest pojęcie  broni gazowej czy też  broni palnej gazowej
z którym zetkniemy się w ustawie o broni i amunicji, jak również w literaturze
przedmiotu. Ustawodawca nie definiuje pojęcia broni gazowej, określa tylko, że
wchodzi ona w skład grupy broni palnej. Według Normy Polskiej:  Broń gazowa, to
urządzenie wykonane w formie rewolweru, pistoletu lub w innym kształcie, służące do
wyrzucania chemicznych środków obezwładniających na odległość za pomocą
ładunku miotającego 11.
Napotkamy również inne określenia tej broni. W powoływanej już,
Ilustrowanej encyklopedii współczesnej broni palnej zetkniemy się z następującym jej
określeniem:  Broń gazowa  broń miotająca przeznaczona do rażenia przeciwnika
strumieniem rozpylonych substancji toksycznych (nabój gazowy), wywołujących nie
dające się opanować krótkotrwałe reakcje obronne organizmu (w postaci silnego
łzawienia, spazmatycznego zaciskania powiek, niepowstrzymanego kaszlu, kichania,
nudności, ostrych bólów, zaburzenia równowagi i koordynacji wzrokowo-ruchowej,
osłabienia itp.) uniemożliwiające podjęcie skutecznej akcji odwetowej 12. Autorzy
wprowadzają również pojęcie:  Broń gazowa palna  czyli, broń gazowa lufowa
przystosowana do odpalania wyłącznie nabojów gazowych 13.
W praktyce spotkamy również nieautoryzowane definicje broni gazowej.
Według jednej z nich:  Broń gazowa, to ręczna broń palna na ogół podobna do
rewolweru albo pistoletu, przeznaczona do krótkotrwałego obezwładniania siły żywej
(do kilku metrów) aerozolem rozpylonych substancji chemicznych (łzawiących,
drażniących lub paraliżujących) 14.
Obecnie broń gazowa uznawana jest za broń palną, tak więc wszystkie jej
definicje przedstawiane są przy uwzględnieniu mechanizmu działania tej broni
i skutków jakie wywołuje jej użycie.
11
Norma Polska (PN  90/K  86 100 z dnia 17.12.1990 r).
12
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia& , s. 38.
13
Tamże, s. 38.
14
T. Pogórski i G. Rusek, Tajemnice działania. Broń gazowa. Ręczne miotacze gazowe, Wrocław 1998, s. 7.
11
Ustawodawca definiuje również pojęcie broni palnej sygnałowej. Jest to
urządzenie wielokrotnego użycia, które w wyniku działania sprężonych gazów,
powstających na skutek spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia
z lufy o kalibrze nie mniejszym niż 25 mm substancji w postaci ładunku
pirotechnicznego celem wywołania efektu wizualnego lub akustycznego.
Ustawodawca wyróżnił jeszcze broń palną alarmową, będącą urządzeniem
wielokrotnego użycia, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na
skutek spalania materiału miotającego, wywołuje efekt akustyczny, a wystrzelona
z lufy lub elementu ją zastępującego substancja razi cel na odległość nie większą niż
1 metr.
Zarówno broń palna sygnałowa, broń palna alarmowa oraz broń gazowa,
uznawane są za broń palną.
Kolejnym pojęciem definiowanym przez ustawodawcę w ustawie o broni
i amunicji jest broń pneumatyczna. Jest ona identyfikowana z niebezpiecznym dla
życia lub zdrowia urządzeniem, które w wyniku działania sprężonego gazu jest zdolne
do wystrzelenia pocisku z lufy lub elementu ją zastępującego i przez to zdolne do
rażenia celów na odległość, a energia kinetyczna pocisku opuszczającego lufę lub
element ją zastępujący przekracza 17 J.
Wprawdzie posiadanie broni białej nie wchodzi w zakres tematu niniejszego
opracowania, jednak warto w tym miejscu przytoczyć jej ustawową definicję, w myśl
której broń biała, to broń przeznaczona do walki wręcz. Do broni białej zalicza się
broń kłującą, drzewcową, obuchową i sieczną oraz różne przedmioty używane do
walki wręcz, jak kastety, pałki itp.15.
Z pojęciem broni palnej nierozerwalnie związane jest pojęcie amunicji do tej
broni. Kiedy w ustawie o broni i amunicji jest mowa o amunicji, należy przez to
rozumieć amunicję do broni palnej. W rozumieniu przywołanej ustawy amunicją są
naboje scalone i naboje ślepe przeznaczone do strzelania z broni palnej. W praktyce
spotkamy jeszcze jedno legalne określenie amunicji. Otóż ustawodawca stwierdza, że
amunicja to wyroby wypełnione materiałem wybuchowym, przeznaczone do miotania
15
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia& , s. 35.
12
przy użyciu broni palnej, służące do niszczenia lub obezwładniania celów, a także do
celów ćwiczebnych16. Przedstawiona definicja jest zdecydowanie pełniejsza.
Uwzględniając fakt, iż poruszamy się w obrębie broni palnej, a więc broni
strzeleckiej, należy wyjaśnić, iż amunicją strzelecką są naboje i pociski (granaty)
wystrzeliwane z broni strzeleckiej17.
W zależności od przeznaczenia amunicję dzielimy na:
1) naboje rewolwerowe;
2) naboje pistoletowe;
3) naboje pośrednie;
4) naboje karabinowe;
5) naboje wielokalibrowe.
Jeżeli omawiana jest delimitacja broni, to ustawodawca rozróżnił w ustawie
o broni i amunicji cztery zasadnicze rodzaje broni:
1) palną (w skład której wchodzi broń bojowa, myśliwska, sportowa, gazowa,
alarmowa i sygnałowa);
2) pneumatyczną (wiatrówki, broń do paintballa);
3) miotacze gazu obezwładniającego;
4) narzędzia i urządzenia, których używanie może zagrażać życiu i zdrowiu, czyli
broń białą oraz cięciwową, a także przedmioty przeznaczone do obezwładniania
osób za pomocą energii elektrycznej.
W literaturze przedmiotu dotyczącej problematyki broni spotkamy się
z różnorodnym jej podziałem. Podziały mogą być dokonywane według różnych
kryteriów. Wspomnieć tu można chociażby o klasyfikacji ze względu na budowę,
przeznaczenie, sposób działania, kaliber, sposób przeładowania, rodzaj
wystrzeliwanego pocisku, rodzaj energii wykorzystywanej do miotania, donośność,
przeznaczenie taktyczne itp.
Według kryterium sposobu działania broń dzielimy na:
1) broń białą;
16
Art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie
wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią
o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym (Dz. U. Nr 67, poz. 679).
17
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia& , s. 11.
13
2) broń miotającą;
3) broń obronną.
W skład szeroko pojmowanej kategorii broni wchodzi m. in. broń miotająca,
mianem której obejmujemy  broń przeznaczoną do miotania różnego rodzaju
pocisków. W zależności od z
ródła energii wykorzystywanej do miotania, dzieli się ona
na broń:
1) neurobalistyczną  wykorzystującą sprężystość materiałów (np. łuki, kusze);
2) barobalistyczną  wykorzystującą siłę odśrodkową (np. proce);
3) pneumatyczną  wykorzystującą energię sprężonych gazów (np. wiatrówki,
moz
dzierze pneumatyczne);
4) pirobalistyczną (palną)  wykorzystującą energię gazów powstałych ze spalania
ładunku miotającego (zwykle prochu) 18.
Broń palna (pirobalistyczna) z kolei dzieli się na:
1) broń lufową;
2) broń rakietową.
Według kryterium przeznaczenia broń dzieli się na:
1) broń wojskową (bojową);
2) broń myśliwską;
3) broń sportową;
4) broń cywilną.
Broń myśliwską dzielimy na:
1) broń śrutową;
2) broń kulową;
3) broń kombinowaną.
Dla celów niniejszego opracowania najwłaściwszą i najtrafniejszą wydaje się
być delimitacja broni ze względu na jej przeznaczenie. Podobny podział prezentuje
ustawodawca w ustawie o broni i amunicji. Poniżej zdefiniowane zostaną
poszczególne rodzaje broni mieszczące się w tej właśnie grupie, a więc:  Broń
bojowa (wojskowa)  to broń wchodząca w skład etatowego wyposażenia
pojedynczych żołnierzy, pododdziałów oraz większych związków taktycznych
18
Tamże, s. 39.
14
i operacyjnych regularnych sił zbrojnych, przeznaczona do obezwładniania siły żywej,
niszczenia sprzętu, umocnień, przeszkód i różnych obiektów przeciwnika,
dezorganizowania jego systemów dowodzenia i zaopatrywania oraz ogniowego
wsparcia działań bojowych wojsk własnych 19.
 Broń myśliwska  broń palna do polowania na zwierzynę i ptactwo łowne.
Dzieli się na broń myśliwską śrutową, kulową i kombinowaną 20.
 Broń sportowa  broń pochodna od broni bojowej, przeznaczona do
wyposażenia pojedynczego zawodnika w następujących dyscyplinach sportowych:
szermierka, rzut oszczepem, łucznictwo i strzelectwo. Kaliber broni sportowej nie
przekracza 9 mm, wiatrówek  4,5 mm 21.
Mniej skomplikowana definicja broni sportowej zamieszczona jest we
wspomnianej już Ilustrowanej encyklopedii współczesnej broni palnej, według której:
 Broń sportowa  to broń przeznaczona do rywalizacji sportowej, szkolenia
i treningów 22.
19
Tamże, s.40.
20
J. Modrzewski, Encyklopedia techniki& , s. 75.
21
Tamże, s. 76.
22
A. Ciepliński i R. Woz
niak, Ilustrowana encyklopedia& , s. 40.
15
starożytna wojskowa
dawna
średniowieczna
myśliwska
Według
BROC

przeznaczenia
nowożytna współczesna sportowa
cywilna
rednio
Według sposobu działania
wieczna
Biała Miotająca Ochronna
bezpośrednia
kłująca
Według rodzaju energii wykorzystanej do miotania pośrednia
drzewcowa
obuchowa neurobalistyczna barobalistyczna pirobalistyczna pneumatyczna
sieczna
Według donośności
lufowa rakietowa
odprzodkowa
przeciwpancerna
taktyczna
gładkolufowa
przeciwlotnicza
odtylcowa
operacyjno
poligonalna
taktyczna
lotnicza
bruzdowana
morska strategiczna
Według przeznaczenia taktycznego
ogólnego
przeznaczenia
strzelecka artyleryjska
Wykres 1.1. Ogólny podział broni23
23
Tamże, s. 34.
16
  Broń cywilna  broń przeznaczona do obrony osobistej oraz ochrony mienia
(indywidualnego i społecznego). Najczęściej stosowaną bronią cywilną jest broń
gazowa 24.
Podział broni i miejsce broni palnej wśród innych kategorii broni obrazuje
schemat przedstawiony w dalszej części rozdziału.
Uwzględniając temat przedmiotowego opracowania kluczowym wydaje się
także pojęcie samego  posiadania . Według językoznawców posiadanie rozumiane
jest następująco:  Posiadać  mieć coś jako swoją własność, być właścicielem czegoś,
zwykle mającego dużą wartość materialną. Posiadacz  ten, kto coś posiada, ma na
własność jakąś rzecz 25.
Posiadanie jest konstrukcją, która odgrywa doniosłą rolę na gruncie prawa
cywilnego. Szczegółowe omawianie zagadnień posiadania wykracza poza ramy
niniejszego opracowania. Zgodnie z tytułem obejmuje ono jedynie zagadnienia
administracyjno-prawne. Niezależnie od tego, kwestia posiadania budziła
niejednokrotnie zainteresowanie w piśmiennictwie prawnym26.
Według cywilistów,  posiadanie polega na faktycznym władaniu rzeczą we
własnym imieniu, które odpowiada treści określonego prawa podmiotowego. Może to
być także taki stan, że osoba nie mająca prawa podmiotowego będzie posiadaczem,
np. złodziej, paser itp. 27.
Kodeks cywilny w art. 336 określa mianem posiadacza rzeczy zarówno tego,
kto nią faktycznie włada  jak właściciel, jak i tego, kto nią faktycznie włada  jak
użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy
się określone władztwo nad cudzą rzeczą. Kodeks cywilny wyróżnia w związku z tym
dwa rodzaje posiadania:
1) posiadanie samoistne  osoba włada rzeczą jak właściciel;
2) posiadanie zależne  podmiot włada cudzą rzeczą jak użytkownik, najemca,
dzierżawca.
24
J. Modrzewski, Encyklopedia techniki& , s. 76.
25
M. Szymczak, Słownik języka polskiego. Tom II L-P, Warszawa 1995.
26
Zob. S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga, Warszawa 1996.
27
P. Kubiński, Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i gospodarczego, Olsztyn 1996, s. 58.
17
Przedmiotem posiadania  w rozumieniu i ze skutkami określonymi w kodeksie
cywilnym mogą być tylko rzeczy, a więc przedmioty materialne, które mogą być
przedmiotem prawa i obiegu (obrotu). Toteż przedmioty wyłączone z obiegu (np.
broń, amunicja, materiały rozszczepialne, miotacze gazu) mogą być wprawdzie
przedmiotem władania, ale władanie to nie jest posiadaniem w rozumieniu kodeksu
cywilnego 28.
Prawo posiadania broni, jest prawem szczególnym, a jej nielegalne posiadanie
jest zagrożone sankcją karną. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego:
 Posiadaniem w rozumieniu art. 286 KK (obecnie art. 263 KK  przyp. autora) jest
każde władanie bronią palną lub amunicją bez względu na to, czy sprawca ma zamiar
zatrzymać wymienione przedmioty przez dłuższy, czy też krótszy okres 29.
W innym wyroku Sądu Najwyższego możemy wyczytać, że:  Posiadaniem
broni palnej lub amunicji, w rozumieniu art. 286 KK jest każde władanie nimi, jeżeli
tylko towarzyszy sprawcy taki zamiar, nawet bez chęci zatrzymania tych rzeczy na
własność 30.
Zagadnienia posiadania broni w krajach członkowskich Unii Europejskiej
reguluje dyrektywa Unii Europejskiej z dnia 18 czerwca 1991 r. dotycząca kontroli
nabywania i posiadania broni  ustanawiająca Europejską kartę broni palnej31, zwana
dalej dyrektywą unijną z 1991 r., a także zalecenia Komisji Europejskiej z dnia
25 lutego 1993 r.32, które zostały uzupełnione zaleceniem z dnia 12 stycznia 1996 r.
dotyczącym Europejskiej karty broni palnej33. Wymieniona dyrektywa z 1991 r.
wprowadza podział broni palnej na cztery kategorie:
1. Kategoria A  broń palna niedozwolona. W skład tej kategorii wchodzą:
pociski bojowe wybuchające i miny, broń automatyczna, broń udająca inne
przedmioty, amunicja z pociskami penetrującymi, wybuchającymi
i zapalającymi oraz pociski do takiej amunicji, amunicja do pistoletów
i rewolwerów z pociskami rozrywającymi i pociski do takiej amunicji,
28
S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego& , s. 380.
29
Wyrok SN z dnia 04.11.1975 r., Rw 562/75, OSKNW 1971/11/179.
30
Wyrok SN z dnia 13.08.1993 r., WR 107/93, OSNKW 1993/11-12/74.
31
91/477/EEC.
32
93/129/EEC, 93/216/EEC.
33
Zob. szerzej E. Toczek, Kontrola nabywania i przechowywania broni palnej w Unii Europejskiej  Europejska
karta broni palnej, Biuro Studiów i Ekspertyz 1997, informacja 505.
18
z wyjątkiem broni do polowania i do strzelania na strzelnicach dla osób, które
mają pozwolenie na korzystanie z niej.
2. Kategoria B  broń palna wymagająca zezwolenia. W skład tej kategorii
wchodzi: krótka broń palna półautomatyczna oraz repetująca,
krótka broń palna jednostrzałowa z centralnie ustawioną iglicą (centre-fire
percussion), krótka broń palna jednostrzałowa z iglicą ustawioną z boku
(rimifire percussion), której długość całkowita nie przekracza 28 cm, długa
broń palna jednostrzałowa, której magazynek i komora mogą razem pomieścić
ponad trzy naboje, długa broń palna półautomatyczna, której magazynek
i komora nie mogą razem pomieścić ponad trzy naboje jeśli mechanizm
ładujący jest wyjmowalny lub jeśli nie jest pewne czy broń tę można przerobić,
za pomocą zwykłych narzędzi, w broń, której magazynek i komora mogą
pomieścić więcej niż trzy naboje, repetująca i półautomatyczna długa broń
palna z lufą o gładkim przewodzie, której długość nie przekracza 60 cm,
półautomatyczna broń palna dla użytku cywilnego, która jest podobna do broni
z mechanizmami automatycznymi.
3. Kategoria C  broń palna wymagająca zadeklarowania. W skład tej kategorii
wchodzi: repetująca długa broń palna inna niż wymieniona w kategorii B, długa
broń palna z jednostrzałową lufą gwintowaną, półautomatyczna długa broń
palna inna niż wymieniona w kategorii B, jednostrzałowa krótka broń palna
z iglicą ustawioną z boku (rimfire percussion), której długość całkowita nie
przekracza 28 cm.
4. Kategoria D  inna broń palna, w skład której wchodzi jednostrzałowa broń
palna gładkolufowa.
W skład wymienionych wyżej kategorii nie wchodzi broń niezdolna do użytku,
broń alarmowa, sygnalizacyjna, do wzywania pomocy, do uboju bydła lub harpun
używany przy łowieniu ryb, broń antyczna lub kopie takiej broni, które nie mieszczą
się w żadnej z wymienionych kategorii.
Usystematyzowanie podziału broni i amunicji w polskim systemie prawnym,
które po wstąpieniu naszego kraju do Unii Europejskiej musi być analogiczne do
prawa wspólnotowego określonego w dyrektywie Rady Europy, zrodziło konieczność
19
kategoryzacji broni palnej według norm określonych w przedmiotowej dyrektywie.
Dokonanie takiego podziału ma z kolei bezpośredni wpływ na możliwość
zakwalifikowania danej broni występującej w polskiej systematyce do odpowiadającej
jej kategorii dyrektywy oraz zapisanie takiej kategorii w Europejskiej Karcie Broni
Palnej  dokumencie uprawniającym do przewozu broni palnej i amunicji pomiędzy
państwami członkowskimi Unii Europejskiej przez obywateli tych państw.
Ustawodawca polski, w rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 11 lutego 2005 r. w sprawie rodzajów broni palnej
odpowiadających kategoriom broni palnej określonych w dyrektywie w sprawie
kontroli nabywania i posiadania broni34, dokonał podziału broni palnej na następujące
kategorie:
1. Kategoria A  kategoria broni palnej określona w dyrektywie, do której
należąca broń palna i amunicja jest niedopuszczona do nabywania i posiadania
przez osoby fizyczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Kategoria B - kategoria broni palnej określona w dyrektywie, do której
należąca broń palna wymaga posiadania pozwolenia wydanego przez właściwe
władze polskie w celu nabywania i posiadania przez osoby fizyczne na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Kategoria C - kategoria broni palnej określona w dyrektywie, do której
należąca broń palna wymaga zarejestrowania.
4. Kategoria D - kategoria broni palnej określona w dyrektywie, do której
należąca broń palna nie wymaga posiadania pozwolenia albo zarejestrowania.
Ustawodawca w cytowanym akcie prawnym wprowadza dodatkowy podział
broni palnej z uwagi na jej wielkość, jak również sam mechanizm oddawania strzału.
Według tego podziału wyróżniamy następujące kategorie broni palnej:
1. Broń palna krótka  broń palna z lufą, której długość nie przekracza 30 cm lub
której całkowita długość nie przekracza 60 cm, w tym pistolety i rewolwery
centralnego zapłonu o kalibrach od 6,35 mm do 11,43 mm (0.45 ), pistolety
sygnałowe o kalibrze 26 mm oraz pistolety i rewolwery bocznego zapłonu
34
Dz. U. Nr 32, poz. 285.
20
o kalibrze 5,6 mm (0.22 ) przeznaczone do strzelania amunicją  long rifle lub
 short ;
2. Broń palna długa  każda broń palna inna niż broń palna krótka;
3. Broń palna automatyczna  broń palna, która przeładowuje się samoczynnie po
każdym oddanym strzale i jest przystosowana do odstrzelenia za jednym
uruchomieniem spustu więcej niż jednego naboju, w tym pistolety maszynowe
o kalibrach od 6,35 mm do 9,65 mm (0.38 ) oraz karabinki o kalibrach od 5,45
mm do 7,62 mm;
4. Broń palna półautomatyczna  broń palna, która przeładowuje się samoczynnie
po każdym oddanym strzale i jest przystosowana do odstrzelenia za jednym
uruchomieniem spustu tylko jednego naboju, w tym pistolety centralnego
zapłonu o kalibrach od 6,35 mm do 11,43 mm (0.45 ), pistolety bocznego
zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22 ) przeznaczone do strzelania amunicją  long
rifle lub  short , strzelby o kalibrze wagomiarowym nie większym niż 12
z komorą nabojową o długości do 76 mm oraz karabinki o kalibrach od 5,45
mm do 7,62 mm;
5. Broń palna powtarzalna  broń palna, która po wystrzeleniu naboju może zostać
ponownie naładowana ręcznie z magazynka lub bębna nabojowego, w tym
rewolwery centralnego zapłonu o kalibrach od 6,35 mm do 11,43 mm (0.45 ),
rewolwery bocznego zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22 ) przeznaczone do
strzelania amunicją  long rifle lub  short , strzelby o kalibrze wagomiarowym
większym niż 12 z komorą nabojową o długości do 76 mm, karabiny
centralnego zapłonu o kalibrze nieprzekraczającym 11,43 mm (0.45 ) oraz
karabinki bocznego zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22 );
6. Broń palna jednostrzałowa  broń palna, którą ładuje się przed każdorazowym
strzałem poprzez ręczny załadunek naboju do komory lub wgłębienia na
ładunek w części zamkowej lufy, w tym pistolety sygnałowe o kalibrze 26 mm,
pistolety bocznego zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22 ), karabiny bocznego
zapłonu o kalibrze 5,6 mm (0.22 ) przeznaczone do strzelania amunicją  long
rifle , strzelby gładkolufowe o kalibrze wagomiarowym nie większym niż 12
z komorą nabojową o długości do 76 mm, karabiny centralnego zapłonu
21
o kalibrze nieprzekraczającym 11,43 mm (0.45 ) oraz w pełni funkcjonalne
kopie zabytkowej broni palnej ładowanej odprzodowo na nabój niescalony
w postaci pistoletów, rewolwerów i karabinów o kalibrze do 0.58 .
Prawodawca, w tym samym akcie prawnym, dokonuje również podziału
amunicji do broni palnej, wprowadzając jej następujące kategorie:
1. Amunicja z pociskami penetrującymi  amunicja do użytku wojskowego
z pociskami osłoniętymi i posiadającymi rdzeń penetrujący.
2. Amunicja z pociskami wybuchającymi  amunicja do użytku wojskowego
z pociskami zawierającymi ładunek eksplodujący przy uderzeniu.
3. Amunicja z pociskami zapalającymi  amunicja do użytku wojskowego
z pociskami zawierającymi mieszaninę chemiczną, która ulega zapaleniu przy
kontakcie z powietrzem lub przy uderzeniu.
Kategoriom broni palnej, określonym w dyrektywie unijnej w sprawie kontroli
nabywania i posiadania broni, odpowiadają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
następujące rodzaje broni palnej:
1. Kategoria A:
1) broń palna automatyczna i broń palna półautomatyczna podobna do broni
palnej automatycznej;
2) broń palna:
a) wytworzona lub przerobiona w sposób pozwalający na zatajenie jej
przeznaczenia lub ułatwiający jej skryte używanie, a także broń palna
imitująca innego rodzaju przedmioty,
b) wyposażona w tłumik huku lub przystosowania do strzelania z użyciem
tłumika huku,
c) wyposażona w laserowe lub noktowizyjne urządzenia służące do
zwiększenia dokładności celowania,
d) której nie można wykryć przy pomocy urządzeń przeznaczonych do
kontroli osób i bagażu;
3) amunicja:
22
a) z pociskami penetrującymi, wybuchającymi i zapalającymi albo innymi
substancjami, których działanie zagraża życiu lub zdrowiu, albo
pociskami do tej amunicji,
b) z pociskami pełnopłaszczowymi zawierającymi rdzeń wykonany
z materiału twardszego niż stop ołowiu,
c) z pociskami podkalibrowymi, z płaszczem lub elementem wiodącym
wykonanym z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem amunicji
przeznaczonej do strzelania z broni gładkolufowej,
d) pistoletowa i rewolwerowa z pociskami półpłaszczowymi i rdzeniem
konstrukcyjnie przystosowanym do rozrywania się po osiągnięciu
przeszkody,
e) wytworzona niefabrycznie, w tym także taka, do której wytworzenia są
wykorzystywane fabrycznie nowe elementy amunicji, z wyłączeniem
amunicji wytwarzanej na własny użytek przez osoby posiadające broń
myśliwską lub sportową.
2. Kategoria B:
1) broń palna krótka półautomatyczna;
2) broń palna krótka powtarzalna;
3) broń palna krótka jednostrzałowa centralnego zapłonu;
4) broń palna krótka jednostrzałowa bocznego zapłonu;
5) broń palna długa powtarzalna;
6) broń palna długa jednostrzałowa o lufie gwintowanej;
7) broń palna długa jednostrzałowa gładkolufowa;
8) broń palna długa półautomatyczna, z wyjątkiem broni palnej
półautomatycznej podobnej do broni palnej automatycznej.
3. Kategorii C i D  nie odpowiadają w Rzeczypospolitej Polskiej żadne rodzaje
broni palnej.
Przyjęty w omawianym rozporządzeniu podział na kategorie ma charakter
organizacyjno-techniczny i nie wynikają z niego żadne konsekwencje odnośnie trybu,
w jakim obywatel polski nabywa i posiada daną broń palną na terytorium Polski,
23
albowiem te kwestie regulują odrębne przepisy, to znaczy ustawa z dnia 21 maja
1999 r. o broni i amunicji oraz akty wykonawcze wydane na jej podstawie.
2. Problematyka administracyjno-prawna dotycząca posiadania
broni w ujęciu ewolucyjnym
Opisując aktualny stan prawny którejkolwiek dziedziny życia, należy mieć
świadomość tego, że nie został on stworzony ad hoc przez ustawodawcę, ale jest on
pewnego rodzaju kontynuacją tego, co stworzone zostało przed laty i na przestrzeni lat
ewoluowało aż do obecnego kształtu. Współczesny akt prawny wyrósł bowiem na
gruncie aktów prawnych uchwalonych w minionych latach, czasami bardzo odległych
i jest on właśnie wynikiem ewoluowania tego aktu prawnego na przestrzeni lat.
Czasami akty te są bardzo zbliżone w treści, różnią je tylko warunki, w jakich przyszło
im funkcjonować.
Dla lepszego zobrazowania poruszanych zagadnień związanych z problematyką
administracyjno-prawną dotyczącą instytucji posiadania broni palnej w ujęciu
ewolucyjnym, omawiana tematyka będzie niejako naturalnie podzielona na trzy okresy
historyczne, tj. na dwudziestolecie międzywojenne, okres bezpośrednio po
zakończeniu II wojny światowej oraz na lata 1961 1999, a więc okres obowiązywania
poprzedniej ustawy o broni i amunicji.
2.1. Okres międzywojenny
W dniu 11 listopada 1918 r. Polska, po 123 latach niewoli, odzyskuje
niepodległość. Początki państwowości polskiej na odzyskanych terenach wiązały się
z koniecznością wprowadzenia jednolitego polskiego prawa na tych ziemiach. Prawo
to musiało również regulować instytucję posiadania broni palnej. Do tego czasu
obowiązywało ustawodawstwo państw zaborczych, wymienić tu można m.in.:
24
1) patent cesarski z dnia 24 paz
dziernika 1852 r. o wyrobie, posiadaniu i noszeniu
broni, tudzież handlu bronią i jej przewozie35;
2) patent cesarski o prochu strzelniczym z dnia 31 marca 1853 r.36.
Akty te przestały obowiązywać z chwilą wejścia w życie rozporządzenia
Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 27 paz
dziernika 1932 r. Prawo o broni,
amunicji i materiałach wybuchowych37, a więc 1 stycznia 1933 r. Wspomniane
rozporządzenie z 1932 r. poprzedziły jeszcze inne akty prawne, o których mowa
będzie w dalszej części tego rozdziału.
W chwili odzyskania niepodległości sytuacja Polski była wyjątkowo
skomplikowana. Dopiero zakończyła się I wojna światowa, w Wielkopolsce i na
Śląsku powstania, na wschodzie kraju wojna ze Związkiem Radzieckim, czynnie
działające organizacje paramilitarne, a co za tym idzie sporo broni znajdowało się
poza wszelką kontrolą. Spowodowało to wydanie 25 stycznia 1919 r. dekretu
Naczelnika Państwa o nabywaniu i posiadaniu broni38. Na podstawie tego dekretu
prawo nabywania, przechowywania i używania wszelkiego rodzaju broni palnej,
karabinów maszynowych, armat, wszelkiego rodzaju amunicji, nabojów, pocisków,
używanych do tego rodzaju broni, bomb i granatów ręcznych  przysługiwało
władzom wojskowym, milicji ludowej, policji komunalnej oraz tym organizacjom
i osobom cywilnym, które posiadają pozwolenie odpowiedniej władzy państwowej.
Minister Spraw Wewnętrznych lub organy przez niego upoważnione
w porozumieniu z dowódcą właściwego okręgu generalnego wojskowego, mógł
osobom cywilnym zezwalać w wypadkach, zasługujących na szczególne
uwzględnienie, dla celów technicznych i handlowych, na nabywanie,
przechowywanie, użytkowanie i sprzedaż broni oraz materiałów wybuchowych.
Pozwolenia na posiadanie broni myśliwskiej lub palnej krótkiej dla ochrony
osobistej wydawane były przez Ministra Spraw Wewnętrznych lub organy przez niego
upoważnione. Organami upoważnionymi przez Ministra Spraw Wewnętrznych do
wydawania pozwoleń na posiadanie broni myśliwskiej lub palnej krótkiej dla ochrony
35
Dz. U. P. austr. Nr 223.
36
Dz. U. P. austr. Nr 99.
37
Dz. U. R.P. Nr 94, poz. 807.
38
Dz. P.P.P. Nr 9, poz. 123.
25
osobistej była policja komunalna, a zgodę na wydanie pozwolenia udzielał komisarz
ludowy.
W myśl pkt 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia
1919 r. w przedmiocie posiadania broni palnej i materiałów wybuchowych39, osoby
cywilne lub organizacje społeczne, bez właściwego pozwolenia posiadające
wszelkiego rodzaju broń palną, obowiązane były niezwłocznie, a najpóz
niej do
9 lutego 1919 r., złożyć broń taką w powiatowym zarządzie policji komunalnej.
Dekret powyższy wprowadzał również sankcje karne. Otóż:
1) za posiadanie broni wojskowej lub materiałów i przedmiotów służących do
użytku wojskowego groziła kara zamknięcia w więzieniu do 1 roku lub
grzywny do 5000 marek;
2) za posiadanie broni myśliwskiej lub krótkiej palnej groziła kara aresztu do
3 miesięcy lub grzywny do 3000 marek.
W obu przypadkach broń i materiały wojskowe ulegały konfiskacie.
Powyższe regulacje zostały zmienione wydanym 21 maja 1920 r.
rozporządzeniem wykonawczym do dekretu o nabywaniu i posiadaniu broni
i amunicji z dnia 25 stycznia 1919 r.40 W myśl tego rozporządzenia, pozwolenie na
posiadanie broni palnej myśliwskiej lub broni palnej krótkiej wydawały władze
administracyjne I instancji. Pozwolenia na broń palną krótką dla ochrony osobistej
mogły być wydawane jedynie w wypadkach koniecznej potrzeby. Pozwolenia na broń
myśliwską wydawane były jednocześnie z pozwoleniem polowania (kartą łowiecką).
Były to pierwsze polskie akty prawne regulujące instytucję posiadania broni
palnej w odrodzonej Polsce. Akty te obowiązywały do 1 stycznia 1933 r., kiedy to, jak
już wspomniano, weszło w życie rozporządzenie Prezydenta RP z dnia
27 paz
dziernika 1932 r. Prawo o broni, amunicji i materiałach wybuchowych.
Rozporządzenie to zastąpiło wszelkie obowiązujące do tej pory akty prawne
regulujące posiadanie broni palnej w Polsce. W rozumieniu wskazanego powyżej
rozporządzenia, bronią było każde narzędzie, przeznaczone do zadawania
bezpośrednio lub pośrednio urazów cielesnych. Amunicją zaś, gotowe naboje i pociski
39
Dz. P. P. P. Nr 12, poz. 133.
40
Dz. U. Nr 43, poz. 266.
26
do broni palnej oraz pociski wybuchowe wszelkiego rodzaju. Gotowe lub obrobione
istotne części broni lub amunicji uważane były za broń (art. 1).
Za broń typu wojskowego, zgodnie z brzmieniem art. 2 wymienionego wyżej
rozporządzenia, uważano broń używaną lub nadającą się do używania przez wojsko do
celów służbowych.
Przepisy wymienionego aktu prawnego nie dotyczyły broni białej.
Broń można było nabywać, posiadać lub nosić w celach osobistych tylko na
podstawie pozwolenia władzy, którą były powiatowe władze administracji ogólnej
(starosta  przyp. autora). Władze te wydawały pozwolenia według swobodnego
uznania osobom niewzbudzającym żadnych obaw, że użyją broni w celach
sprzecznych z interesem państwa albo bezpieczeństwem, spokojem lub porządkiem
publicznym.
Pozwolenie na posiadanie lub na posiadanie i noszenie broni typu wojskowego
wydawane mogło być za uprzednią zgodą właściwej władzy wojskowej.
Żołnierzom w służbie czynnej, w stanie nieczynnym i w stanie spoczynku oraz
oficerom kontraktowym i oficerom czasu wojny pozwolenia na krótką broń palną
i broń myśliwską wydawały właściwe władze wojskowe.
Art. 20 powoływanego rozporządzenia wprowadzał przesłanki negatywne,
których wystąpienie implikowało odmowę wydania pozwolenia na broń. Pozwolenia
na broń nie wydawano zatem:
1) osobom nieletnim do lat 17;
2) chorym umysłowo;
3) osobom znanym jako nałogowi pijacy lub narkomani;
4) włóczęgom;
5) osobom dwukrotnie ukaranym za przekroczenie tego samego przepisu
niniejszego prawa co do nabywania, posiadania i noszenia broni, o ile od
ostatniego ukarania nie upłynęły 3 lata.
Na prośbę rodziców lub opiekunów pozwolenie mogło być wydane nieletnim
powyżej lat 14, jednakże tylko na broń do celów sportowych lub łowieckich.
Pozwolenia na posiadanie broni nie wymagano (art. 20) od osób:
27
1) wchodzących w skład siły zbrojnej państwa, o ile chodziło o broń należącą do
ich przepisowego uzbrojenia;
2) które z tytułu swej służby publicznej lub swego charakteru służbowego
i zgodnie z właściwymi przepisami prawnymi uprawnione są do posiadania
albo posiadania i noszenia określonego rodzaju broni, o ile o taką broń
chodziło;
3) używających broni palnej w celach sportowych i wyćwiczenia w strzelaniu
w dozwolonych przez władze strzelnicach, lecz tylko w przypadku używania
i noszenia broni w obrębie strzelnicy.
Członkowie przedstawicielstw państw obcych oraz członkowie misji
zagranicznych mogli posiadać broń na podstawie legitymacji wydawanej przez
Ministerstwo Spraw Zagranicznych, która zastępowała pozwolenie na broń.
Pozwolenie na broń wydawane było przy uwzględnieniu prawa posiadania
broni, jak również prawa posiadania i noszenia broni. Uprawniało ono jego posiadacza
do zakupu broni określonej w pozwoleniu, o ile w danym pozwoleniu nie zaznaczono
inaczej. Pozwolenie było imienne (wyjątki omówione zostaną dalej) i ważne tylko dla
tej osoby, której zostało wydane i tylko na taką broń i w takiej ilości, jaka była w nich
wymieniona.
Urzędom, instytucjom i przedsiębiorstwom państwowym i samorządowym oraz
instytucjom i przedsiębiorstwom prywatnym, którym broń była potrzebna dla ochrony
ich mienia lub bezpieczeństwa życia ich pracowników, jak również zrzeszeniom
przysposobienia wojskowego i wychowania fizycznego oraz stowarzyszeniom
strzeleckim dla celów wyćwiczenia w strzelaniu, mogły być wydawane pozwolenia na
okaziciela. Pozwolenia te wolne były od wszelkich opłat.
Szczegółowo powyższe zagadnienia uregulowane zostały w rozporządzeniu
Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 marca 1933 r. w sprawie pozwolenia na broń
do użytku osobistego oraz nabywania i pozbywania się tej broni41.
Wydane pozwolenie na broń ważne było na obszarze całego kraju. W razie
zmiany miejsca zamieszkania osoba, posiadająca pozwolenie, winna była przedstawić
je przed upływem 30 dni właściwej dla nowego miejsca zamieszkania powiatowej
41
Dz. U. R. P. Nr 22, poz. 179.
28
władzy administracji ogólnej w celu zaopatrzenia go w adnotację o zmianie miejsca
zamieszkania. Postanowienie to nie dotyczyło żołnierzy zawodowych. W 1934 r.
sytuacja uległa niewielkiej zmianie, otóż w przypadku zmiany miejsca zamieszkania
można było przedstawić pozwolenie celem naniesienia adnotacji o tym fakcie również
zarządowi gminy. Zarząd gminy miał obowiązek niezwłocznego zawiadomienia
o dokonanej adnotacji powiatowej władzy administracji ogólnej42.
Powiatowa władza administracji ogólnej, właściwa ze względu na miejsce
zamieszkania posiadającego pozwolenie, mogła cofnąć pozwolenie w każdym czasie,
jeżeli tylko uznała to za wskazane ze względu na interes państwa albo bezpieczeństwo,
spokój lub porządek publiczny, a winna to uczynić, jeśli zostałoby ujawnione, że
osoba, której wydano pozwolenie, należała do kategorii osób, którym pozwolenia na
broń nie wydawało się.
W przypadkach gdy zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem, każda inna władza
administracji ogólnej mogła tymczasowo odebrać pozwolenie na broń, zawiadamiając
o tym władzę, która była właściwa ze względu na miejsce zamieszkania.
Władza wojskowa, która wydała pozwolenie na broń żołnierzom, mogła
w każdym czasie cofnąć to pozwolenie, jeśli przemawiały za tym ważne względy
służbowe, bezpieczeństwa lub interes wojska, a winna była to uczynić, gdy stosunek
służbowy z żołnierzem został rozwiązany, chyba że żołnierz ten przechodził w stan
spoczynku.
Pozwolenie na broń palną, w myśl art. 25 rozporządzenia z 1932 r., uprawniało
osobę, której zostało wydane, do nabywania amunicji do broni w nim wymienionej
w ilości określonej w tym pozwoleniu. Osoby, które posiadały pozwolenie na broń
palną myśliwską, mogły nabywać także proch strzelniczy.
Osoby, którym odmówiono wydania pozwolenia na broń lub którym
pozwolenie to cofnięto, zmuszone były do pozbycia się broni, o ile ją posiadały,
w terminie podanym przez władze. W sytuacji gdy osoba nie pozbyła się broni
w oznaczonym terminie, władza mogła zająć wspomnianą broń, o ile w przypadkach
zasługujących na uwzględnienie nie przedłużono tego terminu.
42
Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 28 grudnia 1934 r. w sprawie unormowania władz i trybu postępowania
w niektórych działaniach administracji państwowej (Dz. U. R. P. Nr 110, poz. 976).
29
Jeżeli władza uznała to za stosowne, mogła równocześnie z odmową wydania
pozwolenia na broń lub jego cofnięciem broń zająć lub zarządzić jej złożenie do czasu
jej pozbycia w miejscu lub u osób przez tę władzę wyznaczonych.
Zajętą broń sprzedawano na publicznym przetargu, jeżeli osoba, do której ta
broń należała, nie pozbyła się jej w ciągu 3 miesięcy od chwili zajęcia broni, jednak na
prośbę tej osoby broń powierzano na sprzedaż koncesjonowanemu przedsiębiorstwu
handlu bronią. Sumę uzyskaną z jej sprzedaży zwracano właścicielowi broni po
potrąceniu rzeczywistych kosztów związanych ze sprzedażą. Właścicielowi broni nie
przysługiwało prawo skargi co do wysokości osiągniętej ze sprzedaży sumy.
Broń i amunicję do tej broni można było czasowo lub na stałe odstępować
jedynie osobom uprawnionym do jej nabywania na mocy powoływanego
rozporządzenia. Broń można było oddawać w zastaw, jednak przyjmować ją mogły
tylko zakłady zastawnicze (lombardy), prowadzone przez związki publicznoprawne,
o ile ich statuty przewidywały taką działalność i o ile posiadały one pomieszczenia
uznane przez władze za odpowiednie do przechowywania broni. Przyjmowanie
w zastaw amunicji lub prochu strzelniczego było zakazane.
Na mocy art. 28 rozporządzenia, jeżeli wymagał tego interes państwa lub
względy bezpieczeństwa, wojewódzka władza administracji ogólnej mogła na całym
lub części powierzonego sobie obszaru zarządzić czasowe złożenie wszystkich lub
niektórych rodzajów broni, która posiadana była w celach osobistych, w określonych
przez siebie miejscach i terminach. Władza ta mogła również w takich przypadkach
zakazać czasowo noszenia wszelkiej broni lub niektórych jej rodzajów.
W nagłych przypadkach i na czas nieprzekraczający 14 dni uprawnienia,
o których była mowa powyżej, przysługiwały także powiatowej władzy administracji
ogólnej na powierzonym jej obszarze.
Przywozić broń na obszar Polski w celach przemysłowych i handlowych mogły
jedynie koncesjonowane przedsiębiorstwa wyrobu broni lub przedsiębiorstwa, które
otrzymały pozwolenie na handel bronią  na podstawie pozwolenia wojewódzkiej
władzy administracji ogólnej.
Broń do użytku osobistego wolno było sprowadzać na obszar Polski na
podstawie pozwolenia powiatowej władzy administracji ogólnej, właściwej ze
30
względu na miejsce zamieszkania odbiorcy, względnie przywożącego, bądz
też na
podstawie zaświadczenia, wydanego przez właściwą placówkę konsularną
Rzeczypospolitej Polskiej za granicą.
Osoby, które sprowadziły lub przywiozły ze sobą broń na podstawie
zaświadczenia placówki konsularnej, w ciągu 30 dni od dnia przyjazdu do Polski,
musiały zwrócić się do powiatowej władzy administracji ogólnej o wydanie
pozwolenia na posiadanie, względnie posiadanie i noszenie broni.
Powyższe postanowienia nie miały zastosowania do osób, których pobyt na
terenie Polski nie przekraczał 30 dni.
Broń palną posiadaną do użytku osobistego wolno było przewozić publicznymi
środkami przewozowymi tylko w stanie nienabitym. Postanowienie to nie dotyczyło
broni palnej krótkiej, o ile jadący miał ją przy sobie.
Dozwolone było przesyłanie broni pocztą, ale tylko na podstawie deklaracji
i tylko do osób uprawnionych do jej nabycia, względnie posiadania.
Minister Spraw Wewnętrznych mógł czasowo, w drodze rozporządzenia,
ograniczać lub zakazywać przewozu lub przesyłania broni na poszczególnych
obszarach albo między poszczególnymi obszarami lub miejscowościami państwa.
Rozporządzenie regulowało również sprawę handlu bronią i amunicją. Bronią
i amunicją można było handlować tylko po uprzednim uzyskaniu pozwolenia
wydanego przez wojewódzką władzę administracji ogólnej. Przedsiębiorstwa
wytwórcze mogły sprzedawać wytworzoną przez siebie broń lub amunicję bez
pozwolenia:
1) osobom posiadającym pozwolenie na handel bronią;
2) na zamówienie  osobom uprawnionym do nabywania broni lub amunicji
zgodnie z przepisami niniejszego rozporządzenia.
Pozwolenie na handel bronią i amunicją mogło być wydane tylko osobie:
1) posiadającej obywatelstwo polskie;
2) niekaranej sądownie za zbrodnię oraz występki z chęci zysku;
3) posiadającej zdolność do działań prawnych;
4) posiadającej odpowiednią zdolność zawodową;
5) nietrudniącej się przemysłem okrężnym;
31
6) niewzbudzającej obaw, że wydanego pozwolenia użyje w celach szkodliwych
dla interesów państwa lub bezpieczeństwa publicznego.
Wydane pozwolenie na handel bronią upoważniało jednocześnie do handlu
amunicją do tej broni, do nabijania nabojów do broni palnej myśliwskiej, do
przechowywania i sprzedaży prochu strzelniczego do użytku osobistego.
Handel bronią był niedozwolony:
1) w drodze przemysłu okrężnego;
2) na targach gminnych, małych i wielkich.
Na wystawach i na targach gospodarczych wolno było sprzedawać broń tylko
na podstawie specjalnego pozwolenia władzy.
Rozporządzenie to, w rozdziale IX, sankcjonowało niektóre zachowania. Jeżeli
powiatowa władza administracji ogólnej miała uzasadnione podejrzenie, że dana osoba
posiadała lub przechowywała broń bezprawnie, mogła zarządzić dokonanie rewizji
mieszkania lub zabudowań należących do takiej osoby w celu wykrycia tych
przedmiotów. Natomiast w razie podejrzenia, że dana osoba bezprawnie posiada lub
nosi broń, organa Policji Państwowej mogły dokonać rewizji osobistej.
Każdy, kto bezprawnie wyrabiał, posiadał, przechowywał i pozbywał broń
palną typu wojskowego, z wyjątkiem broni krótkiej i amunicji do niej, podlegał karze
więzienia do lat 3.
Każdy, kto bezprawnie wyrabiał, posiadał, przechowywał lub pozbywał broń
palną krótką lub myśliwską, albo amunicję do takiej broni, podlegał karze aresztu do
6 miesięcy lub karze grzywny do 5000 zł. Broń i amunicja podlegały przepadkowi.
Przepisy wykonawcze do opisywanego rozporządzenia Prezydenta RP z dnia 23
paz
dziernika 1932 r. zawierały wymieniane już rozporządzenie Ministra Spraw
Wewnętrznych z dnia 23 marca 1933 r. o pozwoleniach na broń do użytku osobistego
oraz nabywaniu i pozbywaniu się tej broni.
Na mocy owego rozporządzenia można było m. in. nabywać bez pozwolenia:
1) wszelkiego rodzaju broń palną wytworzoną przed rokiem 1850;
2) wiatrówki kalibru najwyżej 6 mm;
32
3) aparaty automatyczne służące wyłącznie do zabezpieczenia dostępu do budynku
lub poszczególnych pomieszczeń w budynkach przed wtargnięciem osób
niepowołanych oraz
4) aparaty służące wyłącznie do uboju koni i bydląt rzez
nych.
Odmiennie przedstawiała się kwestia posiadania broni palnej przez żołnierzy,
albowiem w latach 30. wojsko cieszyło się dużym prestiżem wśród społeczeństwa.
Posiadanie broni przez wojskowych regulowało rozporządzenie Ministra Spraw
Wojskowych z dnia 10 grudnia 1933 r. o pozwoleniach na broń wydawanych przez
władze wojskowe43. W myśl tego rozporządzenia, pozwolenia na broń palną krótką
i broń myśliwską do użytku osobistego wydawały:
1) żołnierzom w służbie czynnej i w stanie nieczynnym oraz oficerom
kontraktowym i czasu wojny  przełożeni o uprawnieniach co najmniej
dowódcy pułku;
2) żołnierzom w stanie spoczynku  powiatowi komendanci uzupełnień.
Władza wojskowa wydawała pozwolenia na broń bezterminowo. A jeżeli broń
miała być dopiero nabyta, określano w pozwoleniu termin jej nabycia, w razie
niedotrzymania tego terminu pozwolenie traciło moc.
Rozporządzenie to zachowało swą moc do 1961 roku44. W czasie jego
obowiązywania przez nasz kraj przetoczyła się II wojna światowa, diametralnie
zmienił się ustrój państwa. Jednak, jak zostanie wykazane poniżej, nowa ustawa
o broni, amunicji i materiałach wybuchowych, która zastąpiła to rozporządzenie,
mimo, że wydana 30 lat póz
niej w innym ustroju, jest do niego zbliżona.
2.2. Okres powojenny
Po zakończeniu II Wojny Światowej, w dniu 14 czerwca 1945 roku Minister
Bezpieczeństwa Publicznego wydał zarządzenie w sprawie zezwolenia na posiadanie
broni45. W myśl przepisów owego zarządzenia wszystkie dotychczas wydane
43
Dz. U. Nr 13, poz. 106.
44
Z drobną poprawką w 1934 r. - patrz przypis 47.
45
M.P. Nr 10, poz. 39.
33
zezwolenia na posiadanie broni traciły ważność w dniu 15 lipca 1945 roku, a wszyscy
posiadacze broni do wymienionego terminu winni uzyskać nowe zezwolenia. Do
udzielania zezwoleń uprawnione było Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego oraz
Wojewódzkie Urzędy Bezpieczeństwa Publicznego.
W składanym podaniu o zezwolenie na broń należało podać rodzaj, system,
kaliber oraz serię i numer broni. Do podania należało dołączyć dwie fotografie,
życiorys oraz zaświadczenie o niezbędności posiadania broni, które wydawane było
przez najwyższego w województwie zwierzchnika administracji tego działu, w którym
petent był zatrudniony.
Posiadacze broni, którzy nie otrzymali nowego zezwolenia, winni w terminie do
15 lipca 1945 r., złożyć posiadaną przez siebie broń w Powiatowym lub Miejskim
Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego za stosownym pokwitowaniem.
W dniu 13 grudnia 1946 r., w oparciu o przepisy cytowanego wcześniej
rozporządzenia Prezydenta RP z 1932 r., wydane zostało zarządzenie Ministra
Bezpieczeństwa Publicznego46 o pozwoleniach na broń palną.
W myśl powołanego aktu prawnego, broń palną można było posiadać i nosić
jedynie na zasadzie pozwolenia wydanego przez władze bezpieczeństwa publicznego.
Oczywiście powyższe przepisy nie odnosiły się do żołnierzy i oficerów Wojska
Polskiego, w stosunku do posiadanej przez nich broni służbowej.
Pozwolenie na posiadanie i noszenie broni palnej wydawane było przez
Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, którego właściwość określano na
podstawie miejsca zamieszkania lub miejsca pracy petenta. Pozwolenie takie
obowiązywało na terenie całego kraju. Upoważniało ono również do posiadania
amunicji do broni w ilości określonej w pozwoleniu.
Osoby ubiegające się o wydanie pozwolenia na broń winny, we właściwym
miejscowo urzędzie, przedstawić broń, na którą pozwolenie miało być wydane,
podanie, życiorys, dwie fotografie oraz zaświadczenie o niezbędności posiadania
broni, które wydawane było przez najwyższego w województwie zwierzchnika
administracji tego działu, w którym petent był zatrudniony.
46
M.P. z 1947 r. Nr 2, poz. 4.
34
Pozwolenia na broń myśliwską wydawane były jedynie członkom Polskiego
Związku A
owieckiego, a na broń sportową  członkom zalegalizowanych organizacji
strzeleckich.
Urzędom, organizacjom społecznym oraz przedsiębiorstwom państwowym,
samorządowym i prywatnym, którym broń potrzebna była dla ochrony mienia lub
bezpieczeństwa życia ich pracowników, właściwy miejscowo Wojewódzki Urząd
Bezpieczeństwa Publicznego mógł wydać zbiorowe pozwolenia na broń. Pozwolenie
takie uprawniało członków straży danej instytucji do posiadania broni palnej ściśle
w obrębie określonego w pozwoleniu miejsca pracy i tylko na czas pełnienia służby
wartowniczej. Zbiorowe pozwolenie na broń nie dotyczyło broni krótkiej i broni
długiej będącej na użytku konwojentów.
Przy składaniu podań o wydanie pozwolenia na broń pobierano opłaty
stemplowe w wysokości: od podania  50 zł i od każdego z załączników po 5 zł. Od
każdego zaświadczenia zawierającego pozwolenie na broń pobierano opłatę
stemplową w wysokości 50 zł oraz tytułem zwrotu kosztów druku  100 zł. Opłatę
stemplową uiszczano naklejając na podaniu znaczki stemplowe albo wpłacając
bezpośrednio do kasy.
Pozwolenia na broń palną wydawane były na okres do 3 miesięcy, natomiast
pozwolenia na broń myśliwską i sportową na okres do 6 miesięcy. Najpóz
niej na 7 dni
przed upływem terminu ważności pozwolenia, winno ono zostać przedstawione
w urzędzie, który je wydał, wraz z bronią celem jego przedłużenia na kolejny okres.
Przy przedłużaniu pozwolenia na broń również pobierano opłatę stemplową,
w określonych wcześniej wysokościach.
Pozwolenie na posiadanie broni palnej mogło być w każdej chwili cofnięte
przez Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, który je wydał, a w razie gdy
zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem, pozwolenie było czasowo zatrzymywane przez
każdy urząd bezpieczeństwa publicznego, względnie komendę MO. Z chwilą cofnięcia
pozwolenia na broń, winna ona być bezzwłocznie oddana do depozytu urzędu, który
wydał pozwolenie.
35
Pozwolenia, jak również broni, którą posiadano na mocy tego pozwolenia, nie
można było oddawać innej osobie aniżeli wymieniona w owym pozwoleniu. Zarówno
pozwolenie, jak i broń, uważane były za posiadane nielegalnie.
Jeżeli natomiast chodzi o sankcje karne, to prawodawca odsyła do dekretu Rady
Ministrów z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych
w okresie odbudowy państwa47.
2.3. Lata 1961  1999
Z chwilą ogłoszenia, a więc 10 lutego 1961 r., weszła w życie ustawa z dnia
31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych48. Ustawa ta
zastąpiła obowiązujące wcześniej, powoływane wielokrotnie rozporządzenie
Prezydenta z 1932 r.
Zgodnie z postanowieniami nowej ustawy, przez słowo  broń należało
rozumieć: broń palną krótką oraz broń myśliwską i sportową, przez amunicję 
amunicję do broni palnej krótkiej, myśliwskiej i sportowej. Ustawa uważa również za
broń lub amunicję, gotowe lub obrobione istotne części broni lub amunicji (art. 1).
Istotnymi częściami broni palnej były: szkielet, lufa, zamek i komora zamkowa.
Istotnymi częściami amunicji natomiast: scalone naboje bojowe i naboje ślepe do
broni oraz pociski tych naboi wypełnione materiałami wybuchowymi lub
chemicznymi środkami obezwładniającymi49.
W ustawie tej spotykamy bardziej precyzyjne określenie broni niż
w rozporządzeniu z 1932 r., jednak i tym razem ustawodawca nie dokonuje definicji
broni palnej.
Broń, według ustawy z 1961 r., wolno posiadać tylko na podstawie pozwolenia
wydanego przez organ Milicji Obywatelskiej (od 1990 r. Policji  przyp. autora).
Pozwolenie na broń uprawniało do nabycia, posiadania i noszenia tylko broni
47
D. U. R. P. Nr 30, poz. 192.
48
Dz. U. Nr 6, poz. 43, z póz
n. zm.
49
ż4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r. w sprawie określenia
organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia
istotnych części broni i amunicji (Dz. U. Nr 76, poz. 452).
36
określonej w tym pozwoleniu. Pozwolenie mogło zawierać zakaz noszenia tej broni
i uprawniać tylko do posiadania i przechowywania broni w pomieszczeniach
oznaczonych w pozwoleniu.
W wypadku żołnierzy pozwolenia na broń wydawane były przez właściwe
organy wojskowe.
Ustawa o broni przewidywała dwa zasadnicze rodzaje wydawanych pozwoleń
na broń, były to:
1) pozwolenie indywidualne (imienne);
2) pozwolenie na okaziciela (świadectwo broni).
Podobnie uregulowana była sytuacja pozwoleń na broń w rozporządzeniu
z 1932 r.
Pozwolenia indywidualne wydawane były na posiadanie broni palnej krótkiej,
myśliwskiej i sportowej. Ponadto w wyniku rozciągnięcia przepisów ustawy na
poszczególne rodzaje broni białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać
bezpieczeństwu publicznemu50, pozwolenia indywidualne wydawane były na:
pistolety, rewolwery i inne przedmioty do miotania chemicznych środków
obezwładniających oraz odstrzeliwania amunicji alarmowej i sygnałowej, przedmioty
przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą ładunku elektrycznego, kusze,
ostrza ukryte w przedmiotach niemających wyglądu broni, pałki giętkie zaopatrzone
w zakończenia z ciężkiego i twardego materiału lub zawierające wkładki z takiego
materiału, nunczaki i kastety.
Pozwolenia na broń na okaziciela wydawane były na zasadach przewidzianych
w art. 14 ust. 1 i 2 ustawy o broni: urzędom, instytucjom, zakładom
i przedsiębiorstwom, którym broń była niezbędna dla ochrony ich mienia lub
bezpieczeństwa życia ich pracowników, jak również szkołom, organizacjom
sportowym, przysposobienia obronnego i innym do celów ćwiczenia w strzelaniu.
Pozwolenia były wydawane na broń wszelkiego rodzaju i kalibru. Mogły być one
wydawane również przedsiębiorcom, jednostkom organizacyjnym, którzy na
podstawie odrębnych przepisów powołali wewnętrzne służby ochrony, jeżeli broń była
50
Zob. ż 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r. w sprawie
rozciągnięcia przepisów ustawy o broni, amunicji i materiałach wybuchowych na poszczególne rodzaje broni
białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu. (Dz. U. Nr 76, poz. 451).
37
im niezbędna do wykonywania zadań tych służb wynikających z planu ochrony oraz
przedsiębiorcom, którzy uzyskali koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej
w zakresie usług ochrony osób i mienia, jeżeli broń była im niezbędna w zakresie
i formach określonych w koncesji.
Powyższa regulacja jest podobna do regulacji z 1932 r., jednak ustawodawca
w 1961 r. wyraz
nie wskazywał na niezbędność posiadania broni, a nie jak było
w dawnych regulacjach prawnych na potrzebę jej posiadania. Jest to zatem regulacja
dalej idąca, wprowadzająca pewnego rodzaju utrudnienie w otrzymaniu pozwolenia na
broń.
W myśl ustawy z 1961 r., obowiązek uzyskania pozwolenia na broń nie
dotyczył broni wytworzonej przed rokiem 1850. Chodziło o broń faktycznie
wytworzoną, a nie aktualnie produkowane repliki broni historycznej, przystosowane
do oddania strzału, bez względu na system ładowania broni. Analogicznie jak na
gruncie przepisów z roku 1932.
Nie było również wymagane, w myśl ż 3 rozporządzenia Ministra Spraw
Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r. w sprawie rozciągnięcia niektórych
przepisów ustawy o broni, amunicji i materiałach wybuchowych na poszczególne
rodzaje broni białej oraz przedmioty, których używanie może zagrażać bezpieczeństwu
publicznemu51, pozwolenie na posiadanie pistoletów alarmowych o kalibrze do 6 mm.
Zwolnienie to dotyczyło jedynie pistoletów alarmowych (straszaków) produkowanych
w kraju, które przystosowane były do strzelania wyłącznie amunicją hukową produkcji
krajowej.
Pozwolenia na posiadanie broni wydawane były bezterminowo.
Organem właściwym do wydawania pozwoleń uprawniających do nabycia,
posiadania i noszenia broni określonego rodzaju oraz pozwoleń na broń
uprawniających do posiadania i przechowywania broni określonego rodzaju
w pomieszczeniach oznaczonych w tym pozwoleniu  był komendant wojewódzki
51
Dz. U. Nr 119, poz. 533.
38
(stołeczny) Policji. Natomiast na broń sportową działającą na zasadzie sprężonego
powietrza oraz na broń białą  komendant rejonowy Policji52.
W związku z powyższym komendant wojewódzki (stołeczny) Policji wydawał
pozwolenia na:
1) broń palną, pod pojęciem której rozumiana była broń palna krótka, myśliwska,
sportowa, sygnałowa, alarmowa i gazowa;
2) broń elektryczną, pod pojęciem której rozumiano wszelkie urządzenia
przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą ładunków elektrycznych;
3) kusze, tj. rodzaje łuku przytwierdzonego do łoża lub kolby, napinane ręcznie
lub mechanicznie.
Komendant rejonowy Policji wydawał pozwolenia na:
1) broń działającą na zasadzie sprężonego powietrza, przez co rozumiano broń
miotającą pociski za pomocą sprężonego powietrza lub innego gazu;
2) rodzaje broni białej: ostrza ukryte w przedmiotach niemających wyglądu broni,
pałki giętkie zaopatrzone w zakończenie z ciężkiego i twardego materiału lub
zawierające wkładki z takiego materiału, nunczaki i kastety, tj. przedmioty,
których wygląd wskazywał na to, że zostały wytworzone specjalnie w celu
stosowania przemocy lub zadawania ciosów.
Jak zatem zostało przedstawione powyżej, ustawodawca przekazał sprawę
wydawania pozwoleń na broń organom Policji. Jest to regulacja odmienna od przyjętej
w 1932 r., gdzie sprawy związane z wydawaniem pozwoleń na broń leżały w gestii
powiatowej władzy administracyjnej, a więc starostów.
Prawo do posiadania broni w ustawie z 1961 r. podlegało ograniczeniom
podmiotowym, określonym przesłankami zawartymi w art. 7, w przypadku
wystąpienia których pozwolenie nie było wydawane. Otóż pozwolenie na broń nie
mogło być wydane:
1) osobom małoletnim  dotyczyło to osób, które nie ukończyły 18 roku życia. Nie
dotyczyło to broni działającej na zasadzie sprężonego powietrza. W tym
52
Zobacz ż1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r. w sprawie określenia
organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń, ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia
istotnych części broni i amunicji, ( Dz. U. Nr 76, poz. 452).
39
przypadku można było wydać pozwolenie osobom, które ukończyły 16 rok
życia, na wniosek rodziców lub opiekunów;
2) osobom chorym psychicznie  dotyczyło to osób leczących się w poradni
zdrowia psychicznego, a ich stan zdrowia uniemożliwiał bezpieczne
posługiwanie się bronią i mógł stanowić zagrożenie dla porządku publicznego
bądz
osób postronnych;
3) osobom znanym jako narkomani lub nałogowi alkoholicy  dotyczyło to osób
leczących się w specjalistycznych poradniach odwykowych bądz
osób, które
nałogowo spożywały alkohol lub zażywały narkotyki, a nie poddały się
leczeniu. Fakty takie powinny być rzetelnie udokumentowane;
4) osobom nieposiadającym stałego miejsca zamieszkania lub ustalonego z
ródła
utrzymania. Nie dotyczyło to natomiast cudzoziemców posiadających kartę
stałego pobytu lub będących pracownikami swoich przedstawicielstw
dyplomatycznych, ani obywateli polskich na stałe zamieszkałych za granicą;
5) osobom, co do których istnieje obawa, że użyją broni w celach sprzecznych
z interesem bezpieczeństwa Państwa lub porządku publicznego  dotyczyło to
osób karanych za przestępstwa lub wykroczenia pozostające w związku
przyczynowym z bronią, przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu i mieniu,
względnie skazanych za przestępstwo z chęci zysku. Powyższe przesłanki
odnosiły się również do osób, których naganne zachowanie w miejscu
zamieszkania pozwalało przypuszczać, że posiadanie broni mogłoby zagrażać
porządkowi publicznemu.
Katalog przesłanek negatywnych w tym wypadku jest prawie identyczny jak
w rozporządzeniu z 1932 r.
Stosownie do art. 5 ustawy z 1961 r. Milicja wydawała pozwolenia na broń,
jeżeli okoliczności faktyczne, na które powoływała się osoba ubiegająca się
o pozwolenie na broń, uzasadniały wydanie takiego pozwolenia. Organ Policji przed
wydaniem takiego pozwolenia mógł sprawdzić czy osoba ubiegająca się o pozwolenie,
posiada wiadomości w przedmiocie przepisów związanych z obchodzeniem się
z bronią. Jest to już całkiem odmienne podejście do instytucji posiadania broni niż
40
w 1932 r., gdzie pozwolenia były wydawane na podstawie niczym nieskrępowanego
uznania administracyjnego.
Ustawodawca nie określał wprost, jakie okoliczności faktyczne uzasadniały
wydanie pozwolenia na broń osobie fizycznej. W przypadku stosowania art. 5 ustawy
chodziło więc o dokonanie w drodze wykładni oceny wszystkich okoliczności w danej
sprawie w oparciu o całokształt zebranego materiału. Kwestia ta pozostawała do
uznania organu wydającego pozwolenie na broń.
Za okoliczności faktyczne uzasadniające wydanie pozwolenia na broń uważano
w szczególności:
1. W odniesieniu do broni palnej krótkiej:
1) stałe zatrudnienie w charakterze konwojenta w koncesjonowanej firmie
ochrony mienia, bezpośrednio przy konwojowaniu wartości pieniężnych
lub cennych przedmiotów;
2) pełnienie służby w specjalistycznych formacjach powołanych do ochrony
mienia państwowego;
3) do ochrony osobistej w związku z pełnieniem szczególnych funkcji
państwowych;
4) chęć posiadania broni pamiątkowej (po pozbawieniu jej cech użyteczności
lub wydania zakazu jej noszenia).
2. W odniesieniu do broni myśliwskiej  udokumentowane członkostwo Polskiego
Związku A
owieckiego.
3. W odniesieniu do broni sportowej  udokumentowane uprawianie sportów
strzeleckich.
4. W odniesieniu do broni sygnałowej i alarmowej:
1) prowadzenie imprez sportowych;
2) posiadanie statków morskich i wykonywanie za ich pomocą rejsów oraz
połowów.
5. W odniesieniu do broni gazowej i elektrycznej  zapewnienie ochrony osobistej
dla osób szczególnie narażonych na utratę życia lub zdrowia.
W aktach normatywnych nie formułowano przeszkód prawnych do wydania
pozwolenia na posiadanie broni osobie nieposiadającej obywatelstwa polskiego.
41
Oznaczało to, że cudzoziemcy mogli otrzymać pozwolenie na broń według ogólnych
przepisów ustawy o broni, a sam fakt nieposiadania obywatelstwa polskiego nie mógł
stanowić podstawy prawnej odmowy wydania pozwolenia na broń. Warunkiem
stosowania ustawy był jednak status osiedleńczy w Polsce (karta stałego pobytu).
Nadmienić należy, że obowiązywała wówczas ustawa z dnia 29 marca 1963 r.
o cudzoziemcach53, w myśl której cudzoziemcem był każdy, kto nie posiadał
obywatelstwa polskiego.
Osoba posiadająca broń obowiązana była, w razie odmowy wydania jej
pozwolenia na broń, cofnięcia pozwolenia lub upływu terminu ważności pozwolenia,
do zbycia broni i amunicji w terminie określonym przez organ Policji właściwy do
wydania pozwolenia. Termin do zbycia broni myśliwskiej wynosił trzy miesiące.
W terminie określonym do zbycia broni właściciel nie był uprawniony do jej
noszenia54.
Art. 6 ustawy nakładał na osoby przybywające z zagranicy obowiązek
uzyskania zaświadczenia z właściwego urzędu konsularnego, które tymczasowo
zastępowało pozwolenie na broń. Przywiezienie broni zgodnie z przepisami nie
stwarzało żadnych problemów, bowiem zaświadczenie wystawione przez konsulat
stanowiło pozwolenie na broń i nie była ona deponowana przez urzędy celne.
Osoby, które wwiozły broń do Polski powinny dokonać jej rejestracji lub
wystąpić o pozwolenie na jej posiadanie w terminie 14 dni od daty przekroczenia
granicy. W przypadku naruszenia tego terminu broń powinna być oddana do depozytu
w KWP.
Podobnie była uregulowana sprawa przywozu broni z zagranicy
w rozporządzeniu z 1932 r., jednak w ustawie z 1961 r. skróceniu uległ termin
zgłoszenia przywozu broni z 30 do 14 dni.
Wydane pozwolenie na posiadanie broni ważne było na obszarze całego kraju.
Upoważniało ono również osobę, której zostało wydane do posiadania amunicji do tej
broni.
53
T.j. Dz. U. z 1992 r. Nr 7, poz. 30, z póz
n. zm.
54
Zobacz ż1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 września 1961 r. w sprawie zasad i trybu zbycia broni
i amunicji (Dz. U. Nr 42, poz. 221).
42
Osoba posiadająca pozwolenie na broń obowiązana była w przypadku zmiany
miejsca zamieszkania zawiadomić o tym na piśmie organ Policji, który wydał
pozwolenie, najpóz
niej w ciągu 14 dni (w ustawie z 1932 r. termin ten wynosił 30 dni
 przyp. autora) od zmiany miejsca zamieszkania, jak również w tym terminie
przedstawić, właściwemu według nowego miejsca jej zamieszkania organowi Policji,
odpis powyższego zawiadomienia wraz z pozwoleniem na broń, w celu jej
przerejestrowania.
W myśl art. 11 ustawy o broni z 1961 r. organ Policji, który wydał pozwolenie
na broń, mógł to pozwolenie cofnąć w każdym czasie, jeżeli odpadły okoliczności
faktyczne uzasadniające jego wydanie. W przypadku gdy zwłoka groziłaby
niebezpieczeństwem, każdy organ Policji mógł odebrać pozwolenie i przejąć broń do
depozytu, zawiadamiając o tym bezzwłocznie organ, który wydał pozwolenie.
Inaczej niż w rozporządzeniu z 1932 r., broń i amunicja nie mogły być
oddawane w zastaw. Broń myśliwską i sportową wraz z amunicją można było
odstępować do czasowego użytku, ale tylko osobom, które posiadały ważne
pozwolenie na tego rodzaju broń.
Osoba, która utraciła broń w wyniku zagubienia lub kradzieży zobligowana
była do bezzwłocznego zawiadomienia o powyższym fakcie organu Policji.
W rozporządzeniu z 1932 r. ustawodawca dawał takiej osobie 14 dni. W tym wypadku
więc mamy zasadniczą różnicę.
Ustawa stanowiła również, że jeżeli interes bezpieczeństwa kraju lub porządek
publiczny tego wymagał, Minister Spraw Wewnętrznych mógł na całym terenie
państwa lub na jego części zarządzić zdeponowanie wszelkiej lub niektórych rodzajów
posiadanej broni w określonych przez siebie miejscach lub terminach. Sytuacja taka
miała miejsce podczas stanu wojennego w latach osiemdziesiątych.
Minister Spraw Wewnętrznych mógł także w takich przypadkach zakazać
czasowego noszenia wszelkiej broni lub niektórych jej rodzajów. W praktyce zdarza
43
się to w przypadku wizyt  ważnych głów państwa lub pielgrzymek Ojca Świętego do
kraju55.
Wywóz broni oraz amunicji za granicę wymagał pozwolenia komendanta
wojewódzkiego (stołecznego) Policji, właściwego ze względu na miejsce
zamieszkania zainteresowanego.
Broń mogła być przewożona środkami komunikacji publicznej w stanie
nienabitym. Jeżeli broń z przyczyn służbowych była nabita, to wtedy musiała być
przewożona w stanie zabezpieczonym.
Inaczej, niż określał to prawodawca w 1932 r., przesyłanie broni i amunicji
pocztą  w ustawie z 1961 r.  było zabronione.
W przypadku przejęcia broni, nienadającej się do dalszego użytku, do depozytu
komendant wojewódzki (stołeczny) Policji zarządzał jej komisyjne zbadanie w celu
podjęcia decyzji co do dalszego przeznaczenia takiej broni.
Komisja po szczegółowym zbadaniu stanu technicznego broni wydawała
orzeczenie, w którym stwierdzała, że dana broń kwalifikuje się do:
1) przekazania na złom;
2) pozostawienia właścicielowi w celu naprawy;
3) pozostawienia właścicielowi w celach kolekcjonerskich56.
Pochodząca z 1961 r. ustawa o broni, amunicji i materiałach wybuchowych,
obowiązująca przez 38 lat, mimo wielokrotnych nowelizacji, zestarzała się już
w takim stopniu, że niezbędne stało się zastąpienie jej gruntownie opracowaną nową
ustawą. Dnia 20 marca 2000 r. weszła w życie ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni
i amunicji57.
Regulacje dotyczące zagadnień prawno-administracyjnych posiadania broni
palnej w świetle nowej ustawy omówione zostaną w dalszych rozdziałach niniejszego
55
Zob. zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 maja 1995 r. w sprawie wprowadzenia czasowego
zakazu noszenia broni (M.P. Nr 24, poz. 295). A także Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych
i Administracji z dnia 23 maja 1997 r. w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni ( M.P. Nr
33, poz. 319).
56
Zob. ż 3 zarządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 grudnia 1989 r. w sprawie postępowania
z bronią przejętą przez organy spraw wewnętrznych do depozytu, a nie nadającą się do dalszego użytku (M.P.
Nr 44, poz. 360).
57
Tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 525, z póz
n. zm.
44
opracowania. W tym miejscu natomiast warto przytoczyć kilka zdań z dyskusji, która
toczyła się nad projektem tej ustawy.
Fakt, że wysłużona ustawa z 1961 r. nie spełniała oczekiwań i wymagała
zastąpienia, nie budził niczyjego sprzeciwu, sporo ożywienia wzbudził model, według
którego Polacy mogliby legalnie posiadać broń. Różne autorytety wypowiadały się na
temat tego, jak powinno wyglądać prawo posiadania broni w Polsce. Prace nad
projektem rozpoczęły się już w 1995 r., a póz
niejsze uchwalenie i wejście tej ustawy
świadczyć może o kilku okolicznościach, które wpłynęły na ten stan rzeczy,
a w których istotne znaczenie miały toczące się spory i dyskusje nad tym projektem,
jak również niedoskonałość samych propozycji i wprowadzenie wielkiej ilości
poprawek zgłoszonych przez oponentów.
Pod dyskusję, która wywiązała się na forum Rady Ministrów, parlamentu,
a póz
niej przeniosła się na łamy mediów, poddanych zostało kilka projektów ustawy.
Proponowane rozwiązania były biegunowo przeciwne. Część uczestników
wspomnianej dyskusji opowiadała się za prawem powszechnego dostępu do broni,
część zaś domagała się restrykcyjnej regulacji legalnego, indywidualnego posiadania
broni, aż po pełne jego zniesienie58.
Brutalność przestępców, nasilenie przestępstw popełnionych z użyciem broni
palnej, wzrost poczucia zagrożenia obywateli spowodowały, że intencją
projektodawców ustawy o broni i amunicji stało się ostrożne zmierzanie do
zwiększenia szansy zwykłego obywatela na bezpieczne, legalne posiadanie broni, choć
liczne autorytety naukowe twierdziły, że zbyt łatwy dostęp do broni doprowadzi do
rozpętania się swoistej wojny o broń59.
Sporo kontrowersji wywołało tożsame traktowanie broni palnej, broni gazowej,
broni pneumatycznej, kastetów, pałek, kusz, broni białej, paralizatorów elektrycznych
i nunczaków, a wyliczenie w projekcie ustawy wśród istotnych części broni palnej
szkieletu, lufy, zamka i komory zamkowej, doprowadzić mogło do wniosku, że
rewolwer nie jest bronią palną, gdyż nie ma zamka, ani komory zamkowej.
58
Zob. B. Zając, Polak z rewolwerem,  Rzeczpospolita 1997, nr 36.
59
Zob. L. Falandysz, Walka o broń,  Wprost 1997, nr 26.
45
W krytykowanych projektach ustawy nie znalazł się również zakaz wydawania
pozwoleń na broń wojskową inną niż broń krótkolufowa. Zakaz ten występował
w ustawie z 1961 r. Każdy więc mógł nabyć karabin maszynowy lub haubicę.
Chociaż projektodawcy ustawy zamierzali znacznie rozszerzyć legalną
możliwość posiadania broni, słusznym wydaje się stwierdzenie B. Zająca,
iż  postulowane poszerzenie możliwości dostępu do broni nie może oznaczać
uprawnienia do powszechnego posiadania broni 60.
Rozwiązania przedstawione w projekcie ustawy przez komisję sejmową poparte
zostały przez wszystkie kluby poselskie, chociaż w dyskusji nie oszczędziły im słów
krytyki. W toczącej się debacie sejmowej klub AWS stwierdzał, że w krajach Unii
Europejskiej o pozwolenie na broń ubiegać się mogą już osoby 18-letnie, a kraj może
odnieść z tego tylko korzyść, albowiem znaczna część obywateli będzie umiała
obchodzić się z bronią.
Natomiast poseł J. Dziewulski z SLD skrytykował projekt przepisu dotyczący
broni pneumatycznej, który według niego uniemożliwia nieszkodliwą zabawę
w paintball. Projekt przewidywał możliwość posługiwania się bronią pneumatyczną
tylko w obrębie strzelnicy, a tymczasem zabawa w paintball rozgrywana jest
w plenerze. Za godny pochwały uznał natomiast przepis reglamentowania
administracyjno-prawnego dostępu do broni oraz przepis umożliwiający obywatelom
zalegalizowanie broni odziedziczonej i posiadanej dotychczas nielegalnie.
Posłanka E. Radiszewska z UW uznała za słuszny projekt przepisu uznający
jako broń drewniane pałki imitujące kije do gry w bejsbol. Albowiem, jak
argumentowała, wspomniane kije stały się w ostatnich latach symbolem
przestępczości nieletnich61.
Środowisko naukowe związane z zagadnieniami dotyczącymi broni palnej
krytycznie odniosło się m.in. do przepisu, który stawiał broń gazową na równi
z bronią palną. Prym w owej dyskusji wiódł T. Hanausek, według którego każdy
potencjalny sprawca będzie wolał zaopatrzyć się w broń ostrą, nawet gdyby do tej
pory korzystał z broni gazowej, gdyż jak argumentował:  broń ostra jest zdatna do
60
B. Zając, Szczycić się dwururką po dziadku,  Rzeczpospolita 1998, nr 133.
61
W oparciu o e.o.: Sejm. Broń reglamentowana,  Rzeczpospolita 1999, nr 83.
46
spowodowania skutków śmiertelnych ze znacznie większym prawdopodobieństwem
i ze znacznie większej odległości. Dla sprawcy przestępstwa jest więc bezspornie
skuteczniejsza w użyciu 62. Odpowiedzialność za nielegalne posiadanie taka sama.
Sporo racji ma również P. Palka, który twierdzi, że  w polemikach związanych
z projektem wspomnianej ustawy (o broni i amunicji  przyp. autora), wątpliwości
budzi zaliczenie do broni palnej, także broni gazowej, jako sprzeczne
z dotychczasowym stanowiskiem doktryny i potencjalnie szkodliwe m.in.
w płaszczyz
nie zbędnego rozszerzenia pola kryminalizacji 63.
Również media włączyły się do dyskusji na temat projektu nowej ustawy
o broni i amunicji. W dyskusji tej uczestniczyły liczne autorytety naukowe. Mimo
krytycznych uwag nad opisywanym wcześniej zaliczeniem broni gazowej do broni
palnej, regulacja ta została przyjęta w ustawie. Dotychczas zakładano, fikcyjnie
zresztą, że wymogi techniczne i obowiązujące przepisy uniemożliwiają przerobienie
broni gazowej na broń palną.  A
atwość przystosowania broni gazowej do strzelania
amunicją ostrą, jak i brak zorganizowanych struktur nadzoru do prowadzenia badań
importowanej broni gazowej, powinny być chyba wystarczającymi przesłankami do
bardziej skutecznych rozwiązań w tej materii 64.
Sam projektodawca uzasadniał to rozwiązanie upowszechnieniem broni
gazowej, zagrożeniem jakie niesie i łatwością przerobienia jej na inną broń bojową.
Coraz częściej broń gazowa staje się narzędziem zbrodni, jej rozpoznanie przez
interweniującego policjanta nie jest możliwe. Wydaje się być w tym twierdzeniu sporo
racji65.
62
T. Hanausek, Problemy z bronią& , nr 47.
63
P. Palka, Broń palna a poczucie bezpieczeństwa obywateli,  Jurysta 1998, nr 5, s. 21-23.
64
Tamże.
65
Zob. też J. Wójcikiewicz, J. Widacki i J. Kardaś, Opinia o projekcie ustawy o broni i amunicji, Warszawa
1996.
47
Zakończenie
W przedmiotowym opracowaniu podjąłem próbę przedstawienia
administracyjno-prawnych zagadnień posiadania broni palnej w Polsce. Kluczowym
zagadnieniem niniejszego opracowania było zobrazowanie, jak w naszym kraju
ewoluowało prawo legalnego posiadania broni palnej oraz jakie było podejście
prawodawcy do prawa posiadania broni palnej przez zwykłych obywateli.
W opracowaniu tym starałem się przedstawić skomplikowany stan prawny
wyrażający się wielką liczbą aktów normatywnych regulujących analizowaną przeze
mnie problematykę, które stale ulegają zmianie.
Obserwując ewolucję samej ustawy o broni i amunicji, zasadne wydaje się
przekonanie, że ustawodawca zmierzał do ograniczenia prawa posiadania broni przez
osoby fizyczne. W przedwojennym ustawodawstwie pozwolenie na broń wydawane
było w ramach dyskrecjonalnej kompetencji przez organ szczebla powiatu (starosta).
Ustawodawstwo powojenne (ustawa z 1961 r. i ustawa z 1999 r.) stoi na stanowisku,
że wydanie pozwolenia na broń musi być szczegółowo obwarowane. Jest uzależnione
od zaistnienia i wykazania przez osobę zainteresowaną konkretnych okoliczności
faktycznych uzasadniających wydanie takiego pozwolenia. Nie jest to już zatem
uznaniowe rozstrzygnięcie organu, którym w tym wypadku jest komendant
wojewódzki Policji.
Zarówno obowiązujące prawodawstwo, jak i archiwalne akty prawne oraz, co
może najważniejsze, powszechna praktyka wykluczały i nadal wykluczają możliwość
posiadania broni palnej wyłącznie na  wszelki wypadek , to jest bez konkretnego
uzasadnienia związanego z faktem wysoce uprawdopodobniającym konieczność
użycia tej broni w obronie własnej lub obronie innej osoby, bądz
dobra chronionego
prawem, zasługującego na szczególną ochronę.
W moim opracowaniu przydatna okazała się przede wszystkim metoda
dogmatyczna.
Reasumując, można stwierdzić, że uprawnienie do posiadania broni palnej nie
jest i nigdy nie było w naszym kraju prawem powszechnym.
48
Bibliografia
1. Dekret Naczelnika Państwa z dnia 25 stycznia 1919 r. o nabywaniu i posiadaniu
broni (Dz. P. P. P. Nr 9, poz.123).
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 stycznia 1919 r.
w przedmiocie posiadania broni palnej i materiałów wybuchowych (Dz. P. P. P.
Nr 12, poz. 133).
3. Rozporządzenie wykonawcze z dnia 21 maja 1920 r. do dekretu o nabywaniu
i posiadaniu broni i amunicji z dnia 25 stycznia 1919 r. (Dz. U. Nr 43, poz. 266).
4. Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy z dnia 27 paz
dziernika 1932 r.
prawo o broni, amunicji i materiałach wybuchowych (Dz. U. Nr 94, poz. 807).
5. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 marca 1933 r. w sprawie
pozwolenia na broń do użytku osobistego oraz nabywanie i pozbywanie się tej
broni (Dz. U. Nr 22, poz. 179).
6. Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 15 maja 1933 r. w sprawie
wyrażenia zgody Sejmu Śląskiego na wejście w życie na obszarze województwa
śląskiego przepisów o handlu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi (Dz.
U. Nr 37, poz. 305).
7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 10 grudnia 1933 r.
w sprawie pozwolenia na broń wydanego przez władze wojskowe (Dz. U. Nr 13,
poz. 106).
8. Rozporządzenie Prezydenta RP z mocą ustawy z dnia 28 grudnia 1934 r.
w sprawie unormowania właściwości władz i trybu postępowania w niektórych
działach administracji państwowej (Dz. U. Nr 110, poz. 976).
9. Zarządzenie Ministra Bezpieczeństwa Publicznego z dnia 14 czerwca 1945 r.
w sprawie zezwolenia na posiadanie broni (M.P. Nr 10/39).
10. Dekret Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie
niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa (D.U.R.P. Nr 30, poz. 192).
11. Zarządzenie Ministra Bezpieczeństwa Publicznego z dnia 13 grudnia 1946 r.
o pozwoleniach na broń palną (M.P. z 1947 r. Nr 2, poz. 4).
49
12. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 16 stycznia 1958 r.
w sprawie zmiany rozporządzenia z dnia 23 marca 1933 r. o pozwoleniach na
broń do użytku osobistego oraz o nabywaniu i pozbywaniu tej broni (Dz. U. Nr 8,
poz. 23).
13. Ustawa z dnia 31 stycznia 1961 r. o broni, amunicji i materiałach wybuchowych
(Dz. U. Nr 6, poz. 43).
14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 1961 r. w sprawie zasad
i trybu zbycia broni i amunicji (Dz. U. Nr 42, poz. 221).
15. Ustawa z dnia 29 marca 1963 r. o cudzoziemcach (T.j. Dz. U. z 1992 r. Nr 7, poz.
30, z póz
n. zm.).
16. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 1 grudnia 1989 r. w sprawie
postępowania z bronią przejętą przez organy spraw wewnętrznych do depozytu,
a nie nadającą się do dalszego użytku (M.P. Nr 44, poz. 360).
17. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r.
w sprawie rozciągnięcia przepisów ustawy o broni, amunicji i materiałach
wybuchowych na poszczególne rodzaje broni białej oraz przedmioty, których
używanie może zagrażać bezpieczeństwu publicznemu (Dz. U. Nr 76, poz. 451).
18. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 29 paz
dziernika 1990 r.
w sprawie określenia organów właściwych do wydawania pozwoleń na broń,
ustalenia wzorów pozwoleń na broń oraz określenia istotnych części broni
i amunicji (Dz. U. Nr 76, poz. 452).
19. Dyrektywa Unii Europejskiej z dnia 18 czerwca 1991 r. dotycząca kontroli
nabywania i posiadania broni  Europejska karta broni palnej (91/477/EEC).
20. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z 10 maja 1995 r. w sprawie
wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni ( M.P. Nr 24, poz. 295).
21. Zarządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i administracji z 23 maja 1997 r.
w sprawie wprowadzenia czasowego zakazu noszenia broni (M.P. Nr 33, poz.
319).
22. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 11 lutego
2005 r. w sprawie rodzajów broni palnej odpowiadających kategoriom broni
50
palnej określonych w dyrektywie w sprawie kontroli nabywania i posiadania broni
(Dz. U. Nr 32, poz. 285).
23. Wyrok SN z dnia 04.11.1975 r. SN Rw 562/75 OSNKW 1971/11/179.
24. Wyrok SN z dnia 13.08.1993 r. WR 107/93 OSNKW 1993/11-12/74.
25. Adamczak S., Pojęcie broni palnej,  Problemy Kryminalistyki 1967, nr 66.
26. Adamczak S., Retrospektywne spojrzenie na definicję broni palnej,  Służba MO
1974, nr 4-5.
27. Ciepliński A., I Woz
niak R., Ilustrowana encyklopedia współczesnej broni palnej,
Warszawa 1997.
28. e.o.: Sejm. Broń reglamentowana,  Rzeczpospolita 1999, nr 83.
29. Falandysz L.,  Wprost 1997, nr 26.
30. Hanausek T., Problemy z bronią palną,  Gazeta Policyjna nr 47 z 13.12.1998.
31. Kubiński P.:, Wybrane zagadnienia prawa cywilnego i gospodarczego, Olsztyn
1996.
32. Kulicki M., Nieostrożne obchodzenie się z bronią palną. Studium z zakresu
kryminalistyki, Toruń 1982.
33. Modrzewski J., Encyklopedia techniki wojskowej, Warszawa 1987.
34. Palka P., Broń palna a poczucie bezpieczeństwa obywateli,  Jurysta 1998, nr 5.
35. Pogórski T., Rusek G., Tajemnice działania  broń gazowa  ręczne miotacze
gazowe, Wrocław 1998.
36. Rudnicki S., Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga, Warszawa 1996.
37. Szymczak M., Słownik języka polskiego. Tom II L-P, Warszawa 1995.
38. Toczek E., Kontrola nabywania i przechowywania broni palnej w Unii
Europejskiej  Europejska karta broni palnej, Biuro Studiów i Ekspertyz 1997,
Informacja 505.
39. Wójcikiewicz J., Widacki J. i Kardaś J., Opinia o projekcie ustawy o broni
i amunicji, Warszawa 1996.
40. Zając B., Polak z rewolwerem,  Rzeczpospolita 1997, nr 36.
41. Zając B., Szczycić się dwururką po dziadku,  Rzeczpospolita 1998, nr 133.
51