Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
Powrót do strony głównej
5. Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej
Podstawowym celem uprawy międzyrzędowej jest płytkie spulchnienie gleby pomiędzy rzędami rosnących roślin, a przez
to usunięcie jej zaskorupienia i zniszczenie chwastów. W efekcie przeciwdziała się nadmiernemu wyparowywaniu wody
glebowej, stwarza lepsze warunki dla wzrostu i rozwoju roślin oraz niszczy chwasty, które utrudniają wzrost i rozwój roślin
uprawnych, będąc ich konkurentami w siedlisku. Do uprawy w międzyrzędziach płaskich stosuje się tzw. pielniki. Do
nagarniania natomiast gleby na redliny (podłu\
ne kopce, w jakich uprawia się ziemniaki) i do ich formowania słu\
Ä… obsypniki.
5.1. Pielniki
Pieleniem nazywamy płytkie spulchnianie (2-6 cm) gleby w międzyrzędziach połączone z niszczeniem chwastów, przez
podcinanie ich systemu korzeniowego. Pielenie prowadzi się do momentu przykrycia międzyrzędzi przez rośliny uprawne. W
uprawach polowych buraków, kukurydzy, ziemniaków i innych roślin stosuje się wyłącznie ciągnikowe pielniki zawieszane (ryc.
5.1). Pielnik zawieszany składa się z belki narzędziowej, do której przymocowane są zespoły oraz ramy, do której mocowany
jest stojak zawieszenia. Rama opiera się na dwu skrętnych kołach ogumionych. Rama z belką narzędziową pielnika połączona
jest za pomocą urządzenia sterującego, ręcznego lub automatycznego. Przy sterowaniu ręcznym do ramy mocowane jest
równie\
siedzenie dla obsługującego.
Ryc. 5.1. Pielnik zawieszany:
1 - zespół pielący, 2 - równoległobok przegubowy zespołu pielącego, 3 - rama ze stojakiem, 4 - koła skrętne, 5 - dz
wignia
sterownicza, 6 - wysięgnik z siodłem
y
ródło: Bernacki 1981
Zespół pielący składa się z elementów pielących i koła podporowego (kopiującego) przymocowanych do dz
wigni lub
równoległoboku przegubowego. Element pielący (ryc. 5.2) składa się z łapy i trzonka. A
apami stosowanymi w pielnikach sÄ…
no\
e kątowe, gęsiostopki i radełka (ryc. 5.3 i 5.4). Gęsiostopki pielników ró\
nią się od gęsiostopek kultywatorów mniejszymi
kątami skrawania oraz grubością, która wynosi 2,5-3,0 mm. A
apy, jako kliny przestrzenne, opisywane sÄ… takimi samymi
kÄ…tami jak lemiesz pÅ‚uga, to jest kÄ…tem ustawienia ¸, kÄ…tem wzniosu Ä… i kÄ…tem skrawania Å‚. A
apy pielnika mogą mieć
szerokość 7-30 cm, a odpowiadajÄ…ce tym szerokoÅ›ciom kÄ…ty majÄ… wartość: ¸ = 55-70°, Ä… = 10-13°, Å‚ = 18-23°. Ostrze
powinno być szlifowane, a kąt ostrza nie większy ni\
10°.
1 z 6 2009-03-26 17:34
Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
Ryc. 5.2. Element pielÄ…cy:
1 - łapa (gęsiostopka), 2 - trzonek
y
ródło: Bernacki 1981
Ryc. 5.3. A
apy pielnika (Kongskilde):
1, 2, 3 - gęsiostopki, 4, 5 - radełka
Nó\
kątowy pielnika (ryc. 5.4) składa się z ostrza pionowego i poziomego przymocowanego do trzonka. Krawędz
przednia
ostrza pionowego mo\
e być odchylona w stosunku do kierunku ruchu o kÄ…t 5-15°. KÄ…t skrawania Å‚ no\
a kÄ…towego wynosi
13-18°. Szerokość robocza ostrza poziomego nie przekracza 25 cm. Rozró\
nia siÄ™ no\
e lewe i prawe, to znaczy z ostrzami
poziomymi z lewej lub prawej strony ostrza pionowego. Trzonki no\
y kątowych wykonuje się z płaskowników stalowych.
Trzonki gęsiostopek i no\
y kątowych, przewidzianych do pielenia redlin (przy uprawie ziemniaków) muszą być odpowiednio
wygięte, tak aby głębokość robocza ostrza na skarpach redliny była równomierna. Zestawiając elementy robocze (ryc. 5.5)
nale\
y pamiętać o następujących zasadach: ślady elementów roboczych w międzyrzędziu muszą się pokrywać na szerokości
3-4 cm; musi być zachowany pas ochronny od rzędu rosnących roślin - do 6 cm przy pieleniu pierwszym, a w miarę wzrostu
2 z 6 2009-03-26 17:34
Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
roślin nawet do 10 cm. Aby chronić rośliny przed uszkodzeniem przez elementy pielące, stosuje się tarcze ochronne gładkie
lub zębate, sztywno mocowane do belki narzędziowej (ryc. 5.6).
Pielnik ma dla ka\
dego międzyrzędzia oddzielny zespół roboczy.
Ryc. 5.4. No\
e kÄ…towe:
a - z wygiÄ™tym ostrzem pionowym, È < 90°; b - z pÅ‚askim ostrzem pionowym, È > 90°
y
ródło: Bernacki 1981
Ryc. 5.5. Rozmieszczenie elementów roboczych (Kongskilde)
3 z 6 2009-03-26 17:34
Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
Ryc. 5.6. Pielnik z tarczami ochronnymi (Kongskilde)
Oprócz pielników z biernymi elementami roboczymi, stosowane bywają pielniki z zespołami czynnymi, zwane
glebogryzarkami międzyrzędowymi. Budowę pojedynczego zespołu roboczego przedstawiono na rycinie 5.7.
Ryc. 5.7. Asymetryczny czynny zespół pielący:
1 - wał napędowy, 2 - przekładnia łańcuchowa, 3 - wał z tarczami no\
owymi, 4 - płóz
y
ródło: Bernacki 1981
5.2. Obsypniki
Obsypywanie jest zabiegiem polegającym na nagarnięciu spulchnionej gleby na dolne części łodyg. Obsypywanie
ziemniaków powoduje zwiększenie liczby stolonów, a w efekcie liczby bulw, natomiast u kukurydzy, dyniowatych, tytoniu
powoduje zwiększenie masy korzeniowej, co ma wpływ na przyrost plonu. W wyniku obsypywania tworzą się redliny.
Obsypniki budowane są jako narzędzia zawieszane samodzielnie lub jako wyposa\
enie wieloraka uniwersalnego. Obsypnik
(ryc. 5.8) zbudowany jest z korpusu roboczego połączonego z ramą narzędziową sztywno, dz
wigniowo lub za pośrednictwem
czworoboku przegubowego. Pionowy nacisk korpusu na glebÄ™ reguluje siÄ™ bÄ…dz
za pomocÄ… sprÄ™\
yny, bÄ…dz
te\
obciÄ…\
nikiem.
Głębokość roboczą reguluje się kołem podporowym. Rama narzędziowa posiada stojak zawieszenia.
4 z 6 2009-03-26 17:34
Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
Ryc. 5.8. Obsypnik zawieszany:
1 - korpus, 2 - równoległobok przegubowy, 3 - sprę\
yna dociÄ…\
ajÄ…ca, 4 - obciÄ…\
niki, 5 - rama ze stojakiem, 6 - koło
podporowe
y
ródło: Bernacki 1981
Ryc. 5.9. Korpusy obsypników:
a - skrzydła rozstawiane, b - skrzydła rozsuwane; 1 - radełko, 2 - pierś, 3 - skrzydło, 4 - trzonek, 5 - rozpora, 6 - jarzmo
y
ródło: Bernacki 1981
Korpus obsypnika (ryc. 5.9) składa się z dwustronnego lemiesza zwanego radełkiem, piersi i dwu skrzydeł. Kąt ą wzniosu
radełka nie powinien być większy ni\
30°, a jego ostrza mogÄ… być uniesione pod kÄ…tem È = 5-15°. RadeÅ‚ko formuje dno
redliny. Pierś korpusu obsypnika stanowi płynne przedłu\
enie powierzchni radełka i mo\
e mieć ró\
ne kształty. Zadaniem piersi
korpusu jest rozgarnięcie gleby na boki i poddanie jej działaniu skrzydeł. Skrzydła korpusu formują redliny i podsypują glebę
pod rośliny. Skrzydła mogą być przymocowywane do trzonka lub piersi zawiasowo i wtedy połączone są ze sobą regulowaną
rozporÄ…, mogÄ… te\
być przymocowane do trzonka rozsuwalnie. W ten sposób uzyskuje się mo\
liwość regulacji rozstawienia i
podniesienia skrzydeł, co umo\
liwia zmianę profilu redlin i dostosowanie korpusu obsypnika do kształtu redliny. Skrzydła
obsypnika mogą mieć powierzchnię jednolitą lub a\
urowÄ…. KÄ…t ustawienia skrzydeÅ‚ ¸ = 35-50°. Na ksztaÅ‚t redlin ma równie\

wpływ prędkość ruchu obsypnika. Zwiększanie prędkości powoduje podnoszenie i wyostrzenie wierzchołka redliny.
5 z 6 2009-03-26 17:34
Rozdział V - Maszyny i narzędzia do uprawy międzyrzędowej http://www.wipie.ur.krakow.pl/images/stories/ktrs/skrypt_N_Marks/ro...
Powrót do strony głównej
6 z 6 2009-03-26 17:34