FABRYKA SILNIKÓW ELEKTRYCZNYCH
BE SE L
BESEL
BESEL S.A.
49-300 Brzeg, ul. Elektryczna 8
tel. (+48)(77)4162861-9 fax (+48)(77)4166868
e-mail: besel@besel.pl
http://www.besel.pl
INSTRUKCJA
TECHNICZNO - RUCHOWA
RUCHOW
silników indukcyjnych klatkowych
trójfazowych
i jednofazowych z kondensatorem pracy,
serii „g”,
ogólnego przeznaczenia,
o wzniosach osi wa³u 56, 63, 71, 80, 90,
wg wymagañ norm
PN-IEC 34-1:1997 (PN-88/E-06701),VDE 0530
1. OPIS TECHNICZNY
Silniki serii "g" wielkoœci mechanicznych 56, 63, 71, 80, 90 s¹ silnikami indukcyjnymi klatkowymi ma³ej mocy o budowie zamkniêtej. Silniki w standar-dowym wykonaniu maj¹ stopieñ ochrony IP 54 lub IP 55 (na specjalne ¿yczenie IP56). S¹ one przeznaczone do pracy ci¹g³ej Sl.
Elementy obudowy silnika s¹ wykonane ze stopu aluminium AK11 - oprócz os³ony przewietrznika, która jest wykonana z blachy stalowej.
W skrzynce zaciskowej silnika znajduje siê tabliczka zaciskowa s³u¿¹ca do pod³¹czenia silnika do sieci zasilaj¹cej oraz zacisk ochronny s³u¿¹cy do zerowania (lub uziemienia) silnika. Skrzynka zaciskowa jest wyposa¿ona w d³awik izolacyjny P13,5; przez który nale¿y wprowadziæ i uszczelniæ przewód zasilaj¹cy.
W silnikach jednofazowych, w szereg z uzwojeniem fazy pomocniczej jest w³¹czony kondensator z papieru metalizowanego, pod³¹czony równie¿ do zacisków tabliczki zaciskowej.
Silniki s¹ przeznaczone do pracy w poziomym po³o¿eniu wa³u. Mog¹ one równie¿ pracowaæ w pozycji pionowej, z koñcówk¹ wa³u skierowan¹ w dó³ lub w górê, pod warunkiem, ¿e obci¹¿enie wzd³u¿ne ³o¿ysk bêdzie niedu¿e, pochodz¹ce od ciê¿aru w³asnego wirnika, ko³a pasowego lub zêbatego, wzglêdnie lekkiego sprzêg³a lub wentylatora zamocowanego na wale silnika.
Silniki w wykonaniu morskim, ze wzglêdu na usytuowanie otworów odwadniaj¹cych, mog¹ pracowaæ tylko w po³o¿eniu poziomym ze skrzynk¹ zaciskow¹
u góry.
Silniki maj¹ w³asne ch³odzenie.
Maksymalna temperatura otoczenia, w którym pracuj¹ silniki, w zale¿noœci od wykonania klimatycznego, nie mo¿e przekraczaæ
313 K (+40 C)
°
dla klimatu umiarkowanego N/2, N/3 i tropikalnego TH/2 i TH/3,
318 K (+45 C)
°
dla klimatu morskiego MU/2, MU/3.
2. WARUNKI EKSPLOATACJI
Silniki indukcyjne klatkowe serii "g" w. m. 56, 63, 71, 80 i 90 s¹ silnikami ogólnego przeznaczenia, przewidziane do stosowania do napêdów ró¿nych maszyn i urz¹dzeñ.
Obudowa silnika wykonana w stopniu ochrony IP54 (lub IP55 lub IP56) zabezpiecza silnik przed przedostaniem siê do jego wnêtrza cia³ sta³ych lub wody w zakresie okreœlonym w normie PN-88/E-06705. Przy d³ugotrwa³ym nara¿aniu sil-2
nika na opady atmosferyczne zaleca siê stosowanie odpowiedniej os³ony lub za-daszenia. Odprowadzenie kondensatu pary wodnej w silniku wykonaæ co 12
miesiêcy, przy eksploatacji w warunkach trudnych co 3 miesi¹ce.
Silniki w wykonaniu morskim i wg wymagañ Polskiego Rejestru Statków s¹ produkowane w stopniu ochrony IP55.
Rozruch silników odbywa siê przez bezpoœrednie w³¹czenie ich do sieci zasilaj¹cej. Silniki mog¹ pracowaæ przy wahaniach napiêcia nie przekraczaj¹cych 10% napiêcia znamionowego silnika, przy czym wszystkie dane znamionowe odnosz¹ siê do napiêcia znamionowego.
Przy wahaniach napiêcia przekraczaj¹cych ±10% napiêcia znamionowego silniki nie powinny byæ uruchamiane. Odstêpstwo od tej zasady jest dozwolone tylko w przypadku, gdy silnik posiada odpowiedni¹ rezerwê ciepln¹ w konkretnym zastosowaniu; maksymalna temperatura nagrzania uzwojenia silnika nie mo¿e przekraczaæ +155 C
° (dla klasy izolacji F). Odpowiedni¹ decyzjê w tej sprawie mo¿e
podj¹æ tylko specjalista z tej bran¿y, w wyniku przeprowadzonych prób. Zaleca siê przy tym korzystanie z normy PN-89/E-05012.
Ka¿dy silnik nale¿y zabezpieczyæ przed przeci¹¿eniem i przed
zwarciem
,
zabezpieczeniami dobranymi przez u¿ytkownika, zgodnie z norm¹
PN-89/E-05012 lub zaleceniami otrzymanymi z FSE BESEL.
Nie wolno eksploatowaæ silnika niezerowanego lub bez uziemienia ochronnego, gdy¿ grozi to pora¿eniem pr¹dem elektrycznym.
Elementy urz¹dzenia napêdzanego, bezpoœrednio sprzêgniête z wa³em silnika, winny byæ wywa¿one dynamicznie z dok³adnoœci¹ nie mniejsz¹ ni¿ 5 m.
µ
2.1 PRZYGOTOWANIE SILNIKA DO POD£¥CZENIA
Przed przyst¹pieniem do zamontowania silnika do urz¹dzenia napêdzanego nale¿y:
a) sprawdziæ czy wirnik silnika obraca siê lekko,
b) sprawdziæ czy elementy urz¹dzenia napêdzanego, bezpoœrednio sprzêgniête z wa³em silnika, s¹ wywa¿one dynamicznie z wymagan¹ dok³adnoœci¹,
c) nak³adaæ elementy urz¹dzenia napêdzanego na wa³ silnika suwliwie lub z ma³ym wciskiem bez wywierania si³ na ³o¿yska, gdy¿ grozi to ich uszkodzeniem; wa³
silnika w tym czasie powinien byæ sztywno podparty od strony przewietrznika, a¿eby si³y wcisku nie powodowa³y uszkodzeñ ³o¿ysk ani te¿ uszkodzeñ falistej podk³adki sprê¿ystej kasuj¹cej luz poosiowy wirnika,
d) sprawdziæ, czy przy zamocowaniu silnika w urz¹dzeniu napêdzanym jest za-chowana minimalna odleg³oœæ (min. 14mm) miêdzy os³on¹ przewietrznika a innymi elementami i czy otwory w os³onie nie s¹ przys³oniête.
3
Uwaga:
Dostêp powietrza ch³odz¹cego do obudowy silnika nie mo¿e byæ utrudniony.
2.2 POD£¥CZENIE SILNIKA DO SIECI
2.2.1. Silniki trójfazowe wykonane na napiêcie podstawowe 220/380V lub 220÷240 / 380÷420V mog¹ byæ pod³¹czone:
a) do sieci o napiêciu miêdzyprzewodowym 3x380V, 3x380÷420V przy po³¹-
czeniu uzwojenia silnika w gwiazdê ( ),
b) do sieci o napiêciu miêdzyprzewodowym 3x220V, 3x220÷240V przy po³¹-
czeniu uzwojenia silnika w trójk¹t ( ∆ ).
Silniki trójfazowe w. m. 80 i 71 s¹ wykonywane jako:
a) jednobiegowe o liczbie biegunów 2p = 2, 4, 6, 8
b) dwubiegowe o liczbie biegunów:
2p = 4 / 2 − jednouzwojeniowe
2p = 8 / 4
2p = 8 / 6 − dwuuzwojeniowe
2p = 6 / 4
oraz inne − jako specjalne.
Silniki trójfazowe w. m. 63 i 56 s¹ wykonywane jako:
a) jednobiegowe o liczbie biegunów 2p = 2, 4
Sposoby po³¹czeñ uzwojeñ i ich pod³¹czanie do sieci zasilaj¹cej s¹ przedstawione na schematach po³¹czeñ w za³¹czniku Nr 1 do ITR. Schemat po³¹czeñ znajduje siê równie¿ na wewnêtrznej stronie pokrywki skrzynki zaciskowej. Silniki wykonane na inne napiêcia (odmiany napiêciowe) mog¹ byæ pod³¹czone do sieci o napiêciu miêdzyprzewodowym odpowiadaj¹cym napiêciu na tabliczce znamionowej silnika.
2.2.2. Silniki jednofazowe z kondensatorem pracy wykonane na napiêcie 220V 50Hz mog¹ byæ pod³¹czone do sieci o napiêciu
220V 60Hz.
Silniki jednofazowe z kondensatorem pracy w. m. 56, 63, 71, 80 i 90 s¹
wykonywane jako jednobiegowe o liczbie biegunów 2p = 2 i 2p = 4.
4
Sposoby po³¹czeñ uzwojeñ i kondensatora na tabliczce zaciskowej oraz ich pod³¹czanie do sieci zasilaj¹cej, dla lewego lub prawego kierunku wirowania, s¹
przedstawione na schematach po³¹czeñ w za³¹czniku Nr 1 do niniejszej ITR.
Schematy po³¹czeñ znajduj¹ siê równie¿ na wewnêtrznej stronie pokrywki skrzynki zaciskowej silnika.
Silniki wykonane na inne napiêcia (odmiany napiêciowe) mog¹ byæ
pod³¹czone do sieci o napiêciu znamionowym odpowiadaj¹cym napiêciu na tabliczce znamionowej silnika.
2.2.3. Przed przyst¹pieniem do pod³¹czenia silnika nale¿y sprawdziæ: a) czy napiêcie znamionowe silnika odpowiada napiêciu sieci zasilaj¹cej (odchy³ki napiêcia sieci nie mog¹ przekraczaæ ±10% napiêcia znamionowego),
b) prawid³owoœæ po³¹czeñ uzwojeñ na tabliczce zaciskowej ma zgodnoœæ ze sche-matem po³¹czeñ,
c) poprawnoœæ i trwa³oœæ zerowania lub uziemienia ochronnego silnika, d) czy silnik posiada prawid³owe zabezpieczenie przed przeci¹¿eniem (termiczne),
e) czy silnik posiada prawid³owe zabezpieczenie przed zwarciem (bezpieczniki topikowe lub wy³¹cznik elektromagnetyczny),
f) rezystancjê izolacji silnika, która w stanie zimnym nie mo¿e byæ ni¿sza od 20 M ,
Ω
g) czy kierunek wirowania silnika jest zgodny z kierunkiem wirowania urz¹dzenia napêdzanego;
w typowych silnikach kierunek wirowania jest prawy patrz¹c od strony koñ-
cówki napêdowej wa³u
h) czy kondensator (w silniku jednofazowym) nie jest uszkodzony (tj. czy nie jest uszkodzona obudowa kondensatora, czy nie ma wgnieceñ itp.).
Uwagi:
1. W przypadku gdy silnik jest zawilgocony (gdy rezystancja izolacji silnika jest ni¿sza ni¿ 20 M )
Ω nale¿y wysuszyæ go w temperaturze nie wy¿szej ni¿ 353 K
(+80°C).
2. Zerowanie silnika nale¿y wykonaæ przez pod³¹czenie przewodu zeruj¹cego do zacisku ochronnego znajduj¹cego siê na oznaczonym nadlewie na korpusie silnika wewn¹trz skrzynki zaciskowej.
3. W czasie eksploatacji silnika nale¿y zwróciæ uwagê na pracê silnika i nale¿y natychmiast od³¹czyæ silnik od sieci w przypadkach:
- nadmiernych drgañ silnika,
- znacznego spadku prêdkoœci obrotowej,
- nadmiernego grzania siê silnika lub ³o¿ysk.
5
3. OKRESOWE PRZEGL¥DY I KONSERWACJA
SILNIKA
Ka¿dy pracuj¹cy silnik powinien byæ poddawany okresowym przegl¹dom, a mianowicie:
- ma³y przegl¹d
- co 12 miesiêcy,
- g³ówny przegl¹d
- po przepracowaniu przez silnik o synchronicznej
prêdkoœci obrotowej ns=3000 obr/min - 4000 godz.
- po przepracowaniu przez silnik o synchronicznej
prêdkoœci obrotowej ns=1500 obr/min - 6000 godz.
- po przepracowaniu przez silnik o synchronicznej
prêdkoœci obrotowej
ns =1000 obr/ min−7000godz.,
ns = 750 obr/ min
lecz nie rzadziej ni¿ raz na 3 lata.
3.1 MA£Y PRZEGL¥D
Ma³y przegl¹d obejmuje nastêpuj¹ce czynnoœci:
a) oglêdziny zewnêtrzne oraz czyszczenie silnika i aparatury zabezpieczaj¹cej bez demonta¿u, o ile oglêdziny nie wyka¿¹ takiej koniecznoœci,
b) pomiar rezystancji izolacji uzwojenia silnika,
c) pomiar skutecznoœci zerowania lub rezystancji uziemienia ochronnego, d) pomiar rezystancji izolacji instalacji zasilaj¹cej,
e) odprowadzenie kondensatu:
w tym celu nale¿y wyci¹gn¹æ zatyczkê gumow¹ z otworu odwadniaj¹cego
- dla wykonania IP55 - w tarczy od strony napêdu
- dla wykonania IP56 - w obu tarczach; od strony napêdu i przewietrznika
3.2 G£ÓWNY PRZEGL¥D
G³ówny przegl¹d obejmuje nastêpuj¹ce czynnoœci:
a) demonta¿ silnika.
Demonta¿ silnika polega na wykonaniu poni¿szych operacji wg nastêpuj¹cej kolejnoœci:
- odkrêcenie trzech wkrêtów mocuj¹cych os³onê wentylatora,
- zdjêcie wentylatora z wa³u za pomoc¹ œci¹gacza,
- odkrêcenie trzech œrub œci¹gaj¹cych tarcze ³o¿yskowe,
6
- zdjêcie tarcz ³o¿yskowych za pomoc¹ specjalnych œci¹gaczy wzglêdnie przez bardzo lekkie pobijanie m³otkiem drewnianym po wystaj¹cych nadlewach w tarczach,
- wyjêcie wirnika wraz z ³o¿yskami,
- zdjêcie ³o¿ysk z wa³u silnika za pomoc¹ œci¹gaczy trójramiennych - tylko w przypadku, je¿eli zachodzi koniecznoœæ ich wymiany (uszkodzenie lub zu¿ycie).
W silnikach stosowane s¹ dwa ³o¿yska kulkowe dwustronnie zamkniête typu 2RS lub 2¯, które nie wymagaj¹ nape³niania smaru. (£o¿yska s¹ fabrycz-nie smarowane przez producenta).
b) sprawdzenie stanu uzwojenia stojana, który nale¿y dok³adnie oczyœciæ i prze-dmuchaæ sprê¿onym powietrzem. Na czo³ach uzwojeñ nie mo¿e byæ miejsc uszkodzonych, czo³a musz¹ byæ dobrze usztywnione. W razie potrzeby nale¿y je pokryæ lakierem elektroizolacyjnym i dobrze wysuszyæ w temperaturze nie przekraczaj¹cej 373 K (+100°C).
c) sprawdzenie rezystancji izolacji pomiêdzy poszczególnymi fazami uzwojenia oraz miêdzy uzwojeniami i obudow¹ (mas¹) silnika.
d) w przypadku naprawy uzwojenia (przezwojenia) nale¿y sprawdziæ rezystancjê izolacji uzwojenia wg pkt c, a nastêpnie nale¿y przeprowadziæ próbê wytrzyma³oœci elektrycznej izolacji, tzw. "prób¹ wysokonapiêciow¹".
Próbê tê przeprowadza siê przez przy³o¿enie pomiêdzy poszczególne fazy uzwojenia oraz miêdzy uzwojenie a masê napiêcia probierczego o wartoœci (2U+1000)×0,8 w ci¹gu 1 minuty. Próby tej nie wykonuje siê, je¿eli w czasie przegl¹du nie stwierdzono uszkodzenia uzwojenia i nie dokonywano naprawy uzwojenia.
Uwaga:
Próbê wytrzyma³oœci elektrycznej izolacji (próbê wysokonapiêciow¹) mo¿e przeprowadzaæ wy³¹cznie fachowiec posiadaj¹cy wymagane uprawnienia energetyczne.
e) monta¿ silnika.
Monta¿ silnika polega na wykonaniu operacji w odwrotnej kolejnoœci ni¿ podane dla jego demonta¿u.
Wszystkie czynnoœci zwi¹zane z demonta¿em, przegl¹dem i monta¿em silnika powinny byæ przeprowadzone tak, aby nie uszkodziæ uzwojeñ, zamków w tarczach, w kad³ubie i innych czêœci silnika.
7
4. BADANIA ODBIORCZE
PO PRZEGL¥DZIE LUB NAPRAWIE
Po wykonaniu przegl¹du i ponownym zmontowaniu silnika nale¿y go
poddaæ nastêpuj¹cym badaniom:
a) zmierzyæ rezystancjê uzwojeñ,
b) skontrolowaæ prawid³owoœæ po³¹czeñ,
c) zmierzyæ rezystancjê izolacji w stanie zimnym,
d) przeprowadziæ próbê silnika na biegu ja³owym przez okres 2 godzin, a jeœli jest to mo¿liwe, to wykonaæ próbê pod obci¹¿eniem znamionowym lub zbli¿onym do znamionowego tak d³ugo, a¿ temperatura silnika przestanie wzrastaæ w spo-sób widoczny.
Powy¿sze badania nale¿y przeprowadziæ zgodnie z norm¹
PN-IEC 34-1:1997 (PN-88/E-06701) lub VDE-0530.
5. TRANSPORT
Silniki nale¿y transportowaæ wy³¹cznie krytymi œrodkami transportowymi chroni¹cymi je przed zamokniêciem i zawilgoceniem.
Opakowania silników do transportu powinny zapewniæ dostateczn¹ ochronê silników przed uszkodzeniami mechanicznymi, wstrz¹sami i kurzem.
W czasie transportu, opakowania powinny zagwarantowaæ nale¿yt¹ ochronê przed uszkodzeniami czopa koñcowego wa³u, skrzynki zaciskowej, os³ony wentylatora i pow³oki lakierowej. Silniki nale¿y transportowaæ w skrzyniach drewnianych, paletach metalowych lub w opakowaniach tekturowych.
Silniki nie mog¹ przesuwaæ siê wewn¹trz opakowañ, równie¿ opakowania z silnikami musz¹ byæ zabezpieczone przed przesuwaniem i przewracaniem siê.
5.1 MASY SILNIKÓW
Masy silników s¹ ró¿ne dla ró¿nych typów tych samych wielkoœci
mechanicznych
w zale¿noœci od mocy oddawanych, ró¿nych uk³adów
monta¿owych i ró¿nych dodawanych specjalnych detali.
Poni¿sza tabela zawiera maksymalne (przybli¿one) masy silników w wersji podstawowej jako funkcji d³ugoœci pakietu blach magnetycznych (A, B, C).
Bardziej dok³adne masy dla poszczególnych silników mo¿na otrzymaæ w FSE "BESEL" S.A.
8
Silniki
WielkoϾ
3-fazowe
1-fazowe
mechaniczna
A
B
A
B
C
silników
masa w kg
56
3,0
3,4
3,0
3,5
3,9
63
3,6
4,2
3,8
4,4
5,2
71
5,3
6,2
−
6,8
8,0
80
7,9
9,4
8,5
10,6
12,4
90
−
−
12,0
13,6
−
6. PRZECHOWYWANIE
W przypadku przechowywania silników nale¿y je sk³adowaæ w pojem-
nikach suchych i przewiewnych, wolnych od substancji takich jak: gazy, p³yny i opary ¿r¹ce, które s¹ szkodliwe dla izolacji uzwojeñ i elementów silnika.
Nie wolno przechowywaæ silników w pomieszczeniach, gdzie groma-
dzone s¹ nawozy sztuczne, wapno chlorowane, kwasy, œrodki chemiczne itp..
Temperatura otoczenia w miejscu przechowywania silników nie mo¿e byæ ni¿-
sza od 278 K (+5 °C), a wilgotnoœæ wzglêdna nie wiêksza ni¿ 70%.
Silniki magazynowane w okresie d³u¿szym ni¿ 2 lata od daty
wyprodukowania (po okresie gwarancyjnym), nale¿y poddaæ renowacji, w zakres której wchodz¹:
a) czyszczenie zewnêtrzne silnika,
b) sprawdzenie poprawnoœci pracy ³o¿ysk, a w przypadku stwierdzenia ich wad, nale¿y uszkodzone ³o¿yska wymieniæ na nowe,
c) pomiar rezystancji izolacji uzwojeñ i w przypadku stwierdzenia rezystancji mniejszej ni¿ 20 MΩ (w stanie zimnym), silniki nale¿y wysuszyæ w temperaturze nie przekraczaj¹cej 353 K (+80°C).
Koñcówka wa³u powinna byæ zabezpieczona przed korozj¹ warstw¹ smaru antykorozyjnego lub ³atwo usuwalnym lakierem.
9
Za³¹czniki:
1. Za³. Nr. 1- schematy po³¹czeñ.
10
Za³¹cznik Nr 1
1. Silniki 3-fazowe jednobiegowe typu S(K,L)g 80 ÷ 71
o biegunowoœciach 2p = 2, 2p = 4, 2p = 6, 2p = 8
PO£¥CZENIE w
PO£¥CZENIE w
W2
U2
V2
W2
U2
V2
U1
V1
W1
U1
V1
W1
L1
L2
L3
L1
L2
L3
2. Silniki 3-fazowe dwubiegowe typu:
-S(K,L)g 80 ÷ 71 - 4/2 i 8/4 o biegunowoœci 2p = 4/2 i 2p = 8/4
(jednouzwojeniowe)
2p
2p = 4(8)
2p
2p = 2(4)
PO£¥CZENIE w
PO£¥CZENIE w
2U
2V 2W
L1
L2
L3
1U
1V
1W
2U
2V
2W
L1
L2
L3
1U
1V
1W
-S(K,L)g 80 ÷ 71 - 4/2.W i 8/4.W o biegunowoœci 2p = 4/2 i 2p = 8/4
(jednouzwojeniowe o charakterystyce wentylatorowej)
2p
2p = 4(8)
2p
2p = 2(4)
PO£¥CZENIE w
PO£¥CZENIE w
2U
2V 2W
L1
L2
L3
1U
1V
1W
2U
2V
2W
L1
L2
L3
1U
1V
1W
11
- S(K,L)g 80 ÷ 71 - 6/4 i 8/6 o biegunowoœci 2p = 6/4 i 2p = 8/6 (dwuuzwojeniowe)
2p
2p = 6 (8)
2p
2p = 4 (6)
PO£¥CZENIE w
PO£¥CZENIE w
L1
L2
L3
2U
2V
2W
1U
1V
1W
2U
2V
2W
1U
1V
1W
L1
L2
L3
3. Silniki 1-fazowe typu SE(M)(K,L)g .. z kondensatorem pracy
OBROTY PRAWE
OBROTY LEWE
Z2
U2
Z2
U2
C
C
B
B
U1
Z1
U1
Z1
L1
1x220V, 50Hz N
L1
1x220V, 50Hz N
C - kondensator pracy
B
4. Silniki 1-fazowe typu SE(M)(K,L)g..-..F z dwoma kondensatorami - pracy i rozruchowym oraz wy³¹cznikiem odœrodkowym
OBROTY PRAWE
OBROTY LEWE
W2
U2
V2
W2
U2
V2
CA
CB
CA
CB
U1
V1
W1
U1
V1
W1
wy³¹cznik
wy³¹cznik
L1
N
L1
N
1x220V, 50Hz
1x220V, 50Hz
CA - kondensator rozruchowy
C - kondensator pracy
B
12