Materiałoznawstwo

Uniwersytet Łódzki

dr Leszek Margielewski

Podział przetworów naftowych Klasa

Określenie klasy

F

Fuels

Paliwa

Solvents and raw materials for Rozpuszczalniki i surowce dla S

chemical industry

przemysłu chemicznego

Lubricants, industrial oils and

Środki smarne, oleje przemy-

L

related products

słowe i produkty pokrewne

W

Waxes

Woski

B

Bitumen

Asfalty

Klasyfikacje ciekłych środków smarowych

●

Ze względu na przeznaczenie środki smarowe dzielimy na:

– przemysłowe oleje i smary

– produkty do obróbki metali

– oleje i smary samochodowe

– środki smarowe stosowane w kolejnictwie, lotnictwie, przestrzeni kosmicznej

●

Klasyfikacja środków smarowych:

– na podstawie lepkości

– na podstawie jakości

●

Metody klasyfikacji lepkościowej:

– uniwersalne sekundy Seybolta SUS – Seybolt Universal Seconds

– stopnie lepkości ISO – International Organisation for Standarisation’s

– liczby AGMA – American Gear Manufacturers Association

– stopnie lepkości SAE – Society of Automotive Engineers

Klasyfikacje lepkościowe

●

Uniwersalne sekundy Seybolta stosowane najszerzej w Ameryce Północnej odpowiadają lepkości oleju zmierzonej w 100° i 210°F (37.8, 98.9°C).

●

Stopnie lepkości ISO:

– międzynarodowa akceptacja

– bezpośrednie powiązanie stopni ISO z lepkością kinematyczną w 40°C

– nie mają zastosowania w tej metodzie przedstawiania lepkości oleje samochodowe i przekładniowe

– nie wszystkie rodzaje olejów mogą zostać sklasyfikowane, podział nie jest ciągły.

●

Istnieje 18 klas lepkościowych olejów ISO VG: 2, 3, 5, 7, 10, 15, 22, 32, 46, 68, 100, 150, 220, 320, 460, 680, 1000 I 1500.

●

Stopień lepkości ISO odpowiada lepkości oleju wyrażonej w cSt w 40°C.

●

Najniższy stopień ISO to 2. Kolejny stopień odpowiada lepkości o 50%

wyższej od poprzedniego. Zakres lepkości ustala się na podstawie lepkości średniej z uwzględnieniem odchyłek 10 %-owych w stronę wyższych i niższych lepkości.

Klasyfikacje lepkościowe

●

Liczby AGMA oparte zostały na podstawie wymagań lepkościowych dla różnych typów reduktorów. Stopnie te są wybijane na tabliczce znamionowej maszyny.

●

Stosowane są dwa typy liczb AGMA:

– EP

– R&O.

●

EP stosuje się olejów przekładniowych bogatych w dodatki EP.

●

R&O ma zastosowanie dla olejów o niskiej zawartości dodatków przeciwzatarciowych.

Stopnie ISO i SUS

STOPNIE

LEPKOŚĆ ŚREDNIA

ZAKRES LEPKOŚCI

ISO

LEPKOŚĆ MINIMALNA

LEPKOŚĆ MAKSYMALNA

[CST W 40°C]

[CST]

SUS

[CST]

SUS

2

2.2

1.98

32.0

2.42

34.0

3

3.2

2.88

35.5

3.52

37.5

5

4.6

4.14

39.5

5.06

42.5

7

6.8

6.12

46.0

7.48

50.5

10

10

9.00

55.5

11.0

62.5

15

15

13.5

71.5

16.5

83.5

22

22

19.8

97.0

24.2

116

32

32

28.8

136

35.2

165

46

46

41.4

193

50.6

235

68

68

61.2

284

74.8

347

100

100

90.0

417

110

510

150

150

135

625

165

764

220

220

198

917

242

1121

320

320

288

1334

352

1631

460

460

414

1918

506

2344

680

680

612

2835

748

3465

1000

1000

900

4169

1100

5095

1500

1500

1350

6253

1650

7643

Stopnie ISO i AGMA

AGMA EP

R&O

ISO

LEPKOŚĆ W 40°C [CST]

–

1

46

41.4 –

50.6

2

EP

2

68

61

–

75

3

EP

3

100

90

–

110

4

EP

4

150

135

–

165

5

EP

5

220

198

–

242

6

EP

6

320

288

–

352

7

EP

7

COMP

460

414

–

506

8

EP

8

COMP

680

612

–

748

8A

EP

8A

COMP

1000

900

–

110

Porównanie klasyfikacji lepkościowej

Klasyfikacja jakościowa olejów przemysłowych

●

Klasyfikacja jakościowa opiera się na ogólnym podziale olejów przemysłowych i nadanie im odpowiednich kodów literowych ISO

6743.

KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

A

OTWARTE UKŁADU SMAROWNICZE

B

SMAROWANIE FORM ODLEWNICZYCH

C (CK)

PRZEMYSŁOWE PRZEKŁADNIE ZĘBATE

D

SPRĘŻARKI (WŁĄCZNIE Z CHŁODNICZYMI I DO POMP PRÓŻNIOWYCH) E

PRZEMYSŁOWE SILNIKI SPALINOWE

F

OSIE, ŁOŻYSKA I SPRZĘŻONE Z NIMI SKOJARZENIA G

PROWADNICE ŚLIZGOWE

H

UKŁADY HYDRAULICZNE

M

MECHANICZNA OBRÓBKA METALI

N

ELEKTROIZOLACJA

P

UKŁADY PNEUMATYCZNE

Q

UKŁADY TERMOREGULACJI

R

CZASOWA OCHRONA PRZED KOROZJĄ

T

TURBINY

U

OBRÓBKA TERMICZNA

X

UKŁADY WYMAGAJĄCE SMARÓW PLASTYCZNYCH

Y

INNE OBSZARY ZASTOSOWAŃ

Z

CYLINDRY MASZYN PAROWYCH

PRZYKŁADOWO NORMA ISO 6743/1 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY A KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

AB

ODKRYTE PRZEKŁADNIE, LINY

AN

ELEMENTY LEKKO OBCIĄŻONE

AY

SMAROWANIE PRZELOTOWE, OSIE

NORMA ISO 6743/2 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY F

KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

FC

ŁOŻYSKA TOCZNE I ŚLIZGOWE, SMAROWANIE OBIEGOWE, SMAROWANIE MGŁĄ

OLEJOWĄ

FB

JAK WYŻEJ PRZY PODWYŻSZONYCH OBCIĄŻENIACH

NORMA ISO 6743/3 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY D

KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

DAA, DAB, DAC

SPRĘŻARKI POWIETRZA (A – AIR)

DVA……DVF

POMPY PRÓŻNIOWE (V – VACUUM)

DGA……DGE

SPRĘŻARKI DO GAZÓW (G – GAS)

DRA……DRD

SPRĘŻARKI CHŁODNICZE (R – REFRIGERATOR)

NORMA ISO 6743/4 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY H

KOD

RODZAJ OLEJU

ZASTOSOWANIE

LITEROWY

HH

RAFINOWANE OLEJE MINERALNE BEZ

OGÓLNE UKŁADY HYDRAULICZNE POD

DODATKÓW

NISKIMI OBCIĄŻENIAMI

HL

RAFINOWANE OLEJE MINERALNE O

POPRAWIONYCH WŁASNOŚCIACH

PRZECIWKOROZYJNYCH I PRZECIW-

UTLENIAJĄCYCH

HM

OLEJE TYPU HL O POPRAWIONYCH

OGÓLNE UKŁADY HYDRAULICZNE POD

WŁASNOŚCIACH PRZECIWZUŻYCIO-

WYSOKIMI OBCIĄŻENIAMI

WYCH

HR

OLEJE TYPU HL O POPRAWIONYCH

WŁASNOŚCIACH LEPKOŚCIOWO-TEM-

PERATUROWYCH

HV

OLEJE TYPU HM O POPRAWIONYCH

BUDOWNICTWO I SPRZĘT ŻEGLUGOWY

WŁASNOŚCIACH LEPKOŚCIOWO-TEM-

PERATUROWYCH

HS

CIECZE SYNTETYCZNE NIE BĘDĄCE

CIECZAMI TRUDNO PALNYMI

NORMA ISO 6743/5 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY T

KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

TSA, TSC, TSD,

TURBINY PAROWE (S – STEAM)

TSE

TGA……TGE

TURBINY GAZOWE (G – GAS)

NORMA ISO 6743/6 JEST TO KLASYFIKACJA GRUPY C

KOD LITEROWY

ZASTOSOWANIE

CKB…CKE,

PRZEKŁADNIE ZAMKNIĘTE

CKG, CKS, CKT

CKH, CKI, CKL,

PRZEKŁADNIE OTWARTE

CKM

Oznakowanie produktów Kod

Symbol

rodziny

Rodzaj

Liczba

ISO

(klasa)

ISO

–

L

–

DVA

–

46

Olej należący do klasy ciekłych olejów smarowych służący do smarowania sprężarek próżniowych o lepkości w 40°C 46cSt.

Klasa

Określenie klasy

F

Fuels

Paliwa

Solvents and raw materials for Rozpuszczalniki i surowce dla S

chemical industry

przemysłu chemicznego

Lubricants, industrial oils and

Środki smarne, oleje przemy-

L

related products

słowe i produkty pokrewne

W

Waxes

Woski

B

Bitumen

Asfalty