METODY WEJ CIA I STRATEGIE
FIRM GLOBALNYCH NA
RYNKACH ZAGRANICZNYCH
dr M. Szczepkowska
LITERATURA:
Zorska A., Ku globalizacji, przemiany w
korporacjach transnarodowych i w
gospodarce wiatowej, PWN, Warszawa
1998.
Wybrane problemy funkcjonowania
przedsi biorstw, pod red. K. Wietrzyk-
Szczepkowskiej, Oekonomicus, Szczecin
2007.
Rymarczyk J., Internacjonalizacja
przedsi biorstwa, PWE, Warszawa 2004.
Etapy wchodzenia przedsi biorstw
globalnych na rynek zagraniczny
1. DECYZJA O PODJ CIU DZIA
ZAGRANICZNYCH –
motywy umi dzynarodowienia dzia alno ci
2. ANALIZA OTOCZENIA MI DZYNARODOWEGO
3. WYBÓR KRAJU EKSPANSJI:
3.1. Kryteria wyboru kraju dzia ania
3.2. Kryteria segmentacji rynków
4. WYBÓR DOTYCZ CY:
4.1. Strategii dzia ania
4.2. Metody wej cia
5. OPRACOWANIE MIXU MARKETINGOWEGO
1
1. MOTYWY EKSPANSJI
ZAGRANICZNEJ FIRM
podnoszenie efektywno ci - poprawa
zyskowno ci,
poszukiwanie zasobów - najwi ksze znaczenie przypisuje si zasobom niematerialnym,
poszukiwanie rynków - rynków zbytu dla produktów i us ug firmy globalnej,
poszukiwanie strategicznych aktywów i
zdolno ci - podejmowanie prób przej cia innej firmy i/lub jej aktywów strategicznych.
PRZES ANKI DOKONYWANIA
EKSPANSJI ZAGRANICZNEJ
motywy rynkowe – dotycz obecnych oraz przewidywanych ró nic w uwarunkowaniach
dzia ania firmy na rynku macierzystym i poza jego granicami;
motywy kosztowe – wynikaj z mo liwo ci osi gni cia korzy ci skali przy równoczesnej
aktywno ci w kraju macierzystym i na rynkach
zagranicznych;
motywy zaopatrzeniowe - osi gniecie korzy ci skali poprzez zwi kszenie zaopatrzenia;
motywy polityczne – wynikaj ze stosowania stymuluj cych rodków polityki ekonomicznej w adz pa stwa.
2. ANALIZA OTOCZENIA
MI DZYNARODODWEGO
SZANSE ZEWN TRZNE – potencjalne czynniki
SZANSE WEWN TRZNE – krajowe instrumenty
atrakcyjno ci rynków zagranicznych dla inwestora stymuluj ce
internacjonalizacj
przedsi biorstw
krajowego
krajowych
du e, ch onne rynki zagraniczne,
protekcjonizm wobec krajowych eksporterów,
istnienie s abej konkurenc ji ze strony firm kraju istnienie systemu gwarancji i zabezpiecze ,
goszcz cego,
system ulg celnych i podatkowych dla eksporterów, niezaspokojony popyt,
sprzyjaj ca polityka mi dzynarodowa,
porównywany z zagranic poziom cen produktów,
kreowanie pozytywnego wizerunku macierzystych atwy dost p do lokalnych surowców i materia ów, firm, które dokona y umi dzynarodowienie.
sprzyjaj cy system podatkowy.
ZAGRO ENIA ZEWN TRZNE – cechy rynków
ZAGRO ENIA WEWN TRZNE – cechy rynków
zagranicznych utrudniaj ce internacjonalizacj firm krajowych zmuszaj ce do poszukiwania nowych rynków zbytu
chaos i niestabilna sytuacja polityczna kraju – celu bardzo
ostra
walka
konkurencyjna
na
rynku
ekspansji,
krajowym,
nieufno
wobec kapita u zagranicznego,
wysokie ceny krajowych czynników produkcji,
biurokracja decyzyjna,
niedobór
na
rynku
macierzystym
surowców
i
brak d ugofalowej polityki rz du,
materia ów,
nieufno
klientów do produktów zagranicznych,
niekorzystny wizerunek firmy na rynku krajowym, dyskryminacja ze strony lokalnych firm,
zagro enie ze strony konkurencji potencjalnej, zbyt du e uprawnienia zwi zków zawodowych i
nasycenie rynku w asnymi wyrobami.
innych grup interesu.
2
3.1. KRYTERIA WYBORU KRAJU
DZIA ANIA
Do
krajów
o
globalnym
znaczeniu
strategicznym mo na zaliczy :
Kraj,
cy
powa nym
ród em
dochodów lub zysków,
Macierzyste rynki klientów globalnych,
Macierzyste
rynki
konkurentów
globalnych,
Znacz ce rynki konkurentów globalnych,
Kraj b
cy g ównym ród em innowacji.
3.2. KRYTERIA WYBORU
SEGMENTU DZIA ANIA
Segmentacja rynków oznacza podzia rynku wiatowego na poszczególne kraje lub grupy krajów, wed ug okre lonych kryteriów, co prowadzi do wyodr bnienia rynków ponadnarodowych o okre lonych cechach, które odró niaj je od innych.
Segmentacja powoduje dokonanie podzia u rynku na wzgl dnie jednorodne grupy konsumentów, które z uwagi na podobie stwo cech ujawniaj podobny popyt.
Kryteria segmentacji:
ryzyko polityczne,
ryzyko ekonomiczne,
wielko
rynków zagranicznych,
barier wej cia i trudno ci w dzia aniu,
intensywno
konkurencji,
podobie stwo kulturowe,
odleg
geograficzna.
4. WYBÓR STRATEGII I METODY
WEJ CIA NA RYNKI ZAGRANICZNE
Strategie jak i metody wchodzenia przedsi biorstw na rynki zagraniczne ró ni si mi dzy sob przede wszystkim: wielko ci i zakresem zaanga owania kapita u, kadry oraz innych zasobów firmy,
lokalizacj produkcji wyrobów,
stopnie ponoszonego ryzyka,
zakresem kontroli nad dzia aniami marketingowymi na rynkach zagranicznych,
czasowym horyzontem zaanga owania i mo liwo ci wprowadzania zmian, w tym wycofania si z rynku.
3
4.1. PONADGRANICZNE
STRATEGIE KTN
DU A
STRATEGIA
STRATEGIA
GLOBALNA
TRANSNAROD
OWA
PRESJ
A NA
KOSZ
TY
STRATEGIA
STRATEGIA
MI DZYNARO
WIELONARO
DOWA
DOWA
MA A
MA A
DU A
PRESJA NA LOKALNE
DOSTOSOWANIE
STRATEGIA
MI DZYNARODOWA
strategia odpowiednia w warunkach niezbyt silnej presji na koszty i dostosowania na rynkach zagranicznych, KTN staraj
si
tworzy
warto
za pomoc
przenoszenia
swoich wyró niaj cych kompetencji i produktów do krajów, w których konkurenci nie mog
przedstawi równie dobrej oferty.
W krajach posiadaj cych ch onny rynek, przedsi biorstwa rozwijaj
produkcj
i marketing za pomoc
transferu swoich
kluczowych zasobów, a funkcje strategiczne pozostaj w kraju
macierzystym.
stanowi
odmian
strategii
dywersyfikacji
w
aspektach:
produktowym i krajowym,
osi gane w ten sposób korzy ci skali i lokalizacji mog by
cz
ciowo zniwelowane przez niedostateczne
-
dostosowanie
produktów
do
wymaga
poszczególnych,
lokalnych rynków zbytu.
STRATEGIA
MI DZYNARODOWA
Zaleta:
mo liwo
wykorzystania
przewagi
konkurencyjnej zdobytej na rynku krajowym do
eksportu
wyrobów
na
rynki
podobne
do
krajowego.
Wada:
trudno
w osi ganiu korzy ci i optymalnej
lokalizacji z powodu ma ego dostosowania
oferty do rynku lokalnego przez ograniczone
mo liwo ci
wykorzystania
efektu
do wiadczenia.
4
STRATEGIA
WIELONARODOWA
Stosowana w warunkach ma ej presji na obni
kosztów
a
du ym
dostosowaniu
poszczególnych
funkcji
(projektowanie, produkcja, marketing, sprzeda ) do wymogów lokalnych konsumentów.
Strategia ta oparta jest na:
decentralizacji zarz dzania,
niezale nych dzia aniach konkurencyjnych
zagranicznych filii korporacji,
zró nicowaniu produktu oraz strategii marketingowych, oferowaniu ró nych wersji produktu na rynku
goszcz cym,
ograniczonym zakresie mi dzynarodowej dzia alno ci, geograficznym rozproszeniu produkcji i innych dzia alno ci bezpo rednio na lokalnych rynkach w pa stwach goszcz cych.
STRATEGIA
WIELONARODOWA
Zaleta:
mo liwo
dokonywania
lokalnych
analiz
rynku i szybkie dostosowywanie si
do tych
zmian.
Wady:
wysokie koszty wytwarzania zwi zane z
ró nicowaniem produktu,
mniejsze mo liwo ci wykorzystania efektów
skali produkcji,
konieczno
tworzenia filii, spó ek córek czy
joint venture na poszczególnych rynkach.
STRATEGIA GLOBALNA
strategia, która bazuje na strategii kosztowej –
obni anie kosztów jest efektem korzy ci p yn cych z du ej skali wytwarzania ró nych produktów lub pó produktów
w
niewielu
miejscach,
które
posiadaj
optymalne warunki produkcyjne
w ramach tej strategii sprzeda (niezbyt szerokiego asortymentu niedrogich wyrobów) jest realizowana na wielu ró nych rynkach
wszystkie dzia ania podejmowane przez KTN s
ci le
zintegrowane
i
skoordynowane
dla
sprawnego przebiegu ca
ci procesu produkcyjno-
handlowego w skali globalnej
5
STRATEGIA GLOBALNA
Zalety:
relatywnie niskie koszty wytwarzania,
wysoka koordynacj
strategiczn
pozwalaj
okre li obszar dominacji przedsi biorstwa.
Wady:
ponoszenie wysokich kosztów zarz dzania,
oraz ze wzgl du na niskie dostosowanie do
potrzeb konsumenta konieczno
wp ywania na
poziom
konkurencyjno ci
poprzez
wzrost
jako ci oferowanych wyrobów.
STRATEGIA
TRANSNARODOWA
strategia realizowana w warunkach silnej presji na obni anie kosztów oraz na dostosowywanie si
do
wymaga poszczególnych rynków zbytu,
presja na obni anie kosztów zwykle dzia a pod wp ywem konkurencji na danym rynku bran owym, a jednocze nie pod wp ywem
d
samego przedsi biorstwa do
podnoszenia globalnej efektywno ci (przez zwi kszanie skali
produkcji
oraz
specjalizacji
poszczególnych
jednostek),
tym niemniej produkty nie mog
by zbyt standardowe,
gdy nie zawsze odpowiada to wymaganiom nabywców na poszczególnych, lokalnych rynkach zbytu,
konieczne jest wi c pewne dostosowanie produktów do rynków lokalnych.
Strategia transnarodowa jest strategi
mix
cz
szereg
cech strategii globalnej ze strategi wielonarodow .
STRTAEGIA
TRANSNARODOWA
Zaleta:
mo liwo
wykorzystania
zarówno
efektu
do wiadczenia jak i optymalnej lokalizacji.
Wada:
sprzeczne cele strategii : masowa produkcja i osi gni cie
efektu
skali
przy jednoczesnej
wra liwo ci na oczekiwania lokalnych klientów ponoszenie wysokich kosztów zarz dzania.
6
4.2. STRATEGIE WEJ CIA NA
RYNKI ZAGRANICZNE
ród strategii wej cia na nowe rynki mo na wymieni trzy grupy metod:
strategie eksportu:
eksport po redni,
eksport bezpo redni
eksport kooperacyjny;
strategie kontraktowe:
licencja,
franchisingu,
produkcja kontraktowa (subkontracting),
kontrakt mened erski;
strategie kapita owe;
filia/oddzia ,
joint ventures/alians strategiczny,
wykup/przej cie.
STRATEGIE EKSPORTU
To metody wej cia, które najmniej anga uj
przedsi biorstwo kapita owo i cz si z
najmniejszym ryzykiem.
Strategie te charakteryzuje to, e produkcja
wyrobów odbywa si wy cznie w kraju
macierzystym. W pierwszym kontakcie firmy z
rynkiem zagranicznym eksport jest
najcz
ciej wyst puj
form dzia ania. Jest
to równie strategia najbardziej nara ona na
przypadkowo
.
Korzy ci i ograniczenia strategii eksportu w punktu widzenia zagranicznego producenta – dostawcy na dany rynek
Strategie eksportu
Korzy ci
Ograniczenia
Eksport po redni
-ograniczone zaanga owanie inwestycyjne,
-brak
kontroli
nad
dzia aniami
-niewielkie ryzyko polityczne i rynkowe,
marketingowymi,
-elastyczno ,
-brak bezpo redniego kontaktu z rynkiem
-niekonieczne posiadanie do wiadczenia zbytu, mi dzynarodowego,
-utrata potencjalnych mo liwo ci rynkowych,
-mo liwo dzia ania na wielu rynkach;
-trudno ci
zdobycia
do wiadczenia
mi dzynarodowego,
-mniejsze zyski ze sprzeda y towarów
(mar a po rednika);
Eksport bezpo redni
-lepszy kontakt z lokalnym klientem,
-inwestycje w organizacj sprzeda y,
-wi ksza
kontrola
nad
dzia aniami
-wi ksze zaanga owanie zasobów,
marketingowymi,
-bezpo rednia konfrontacja z miejscow
-lepsza skuteczno marketingu,
konkurencj
-zdobywanie
do wiadczenia
-problemy komunikowania si z rynkiem
mi dzynarodowego,
zagranicznym
wynikaj ce
z
ró nic
-krótszy ni w eksporcie po rednim kana
kulturowych,
dystrybucji,
- mo liwe
negatywne
skutki
restrykcji
-mo liwo
wyboru
lokalnych
ogniw
handlowych;
po rednich i us ugodawców;
Eksport kooperacyjny
-podzia
kosztów
i
ryzyka
-mo liwy konflikt interesu uczestników
umi dzynarodowienia,
kooperacji,
-sprzeda
systemowa
do
ostatecznego
-niech
partnerów do rezygnacji z pe nej
odbiorcy.
niezale no ci.
7
STRATEGIE KONTARKTOWE
Strategie kontraktowe (bez zaanga owania kapita owego) – opieraj si na kontraktach z partnerem zagranicznym dotycz cych ró nych form wspó pracy z d
szym okresie.
W mi dzynarodowych kontraktach na poddostawcy (subcontracting lub contrach manufacturing) jedno przedsi biorstwo zleca podwykonawcy produkcj
elementów lub monta produktów gotowych z
dostarczonych przez siebie komponentów.
Kontrakty mened erskie polegaj na wiadczeniu klientowi zagranicznemu us ug z zakresu zarz dzania cznie z wysy aniem za granic odpowiedniej kadry mened erskiej np. w celu zapoznania klienta z procesem produkcji.
Korzy ci i ograniczenia kontraktowych strategii wej cia na rynek zagraniczny
Strategie kontraktowe
Korzy ci
Ograniczenia
Sprzeda licencji
-brak nak adów inwestycyjnych,
-niewielkie zyski,
-niewielkie ryzyko,
-ryzyko wyst pienia potencjalnej konkurencji po
-mo liwo
wej cia na ma e i trudne rynki,
rozwi zaniu umowy,
-szybkie wej cie
-potrzeba kontroli jako ci,
-lokalna obs uga sprzeda y,
-potrzeba kontroli finansów,
- atwe monitorowanie sprzeda y;
-trudno ciw globalnej koordynacji,
-gro ba nadmiernego licencjonowania,
-trudno ciw kontroli technologii,
-rezygnacja z korzy ci skali i krzywej do wiadcze ; Franchising
-równoczesne wej cie na wiele odleg ych geograficznie
-konieczno
szkolenia
biorcy
ka dora zowo
po
rynków,
wprowad zeniu zmian dotycz cych cech produktu c zy
-wykorzystanie miejscowych zasobów i umiej tno ci, technologii,
-mo liwo
ugruntowania globalnego wize runku ma rki
-ryzyko, e po rozwi zaniu umowy biorca stanie si (wzmacnianie preferencji klientów),
potencjalnym konkurentem na lokalnym rynku,
-ograniczone nak ady inwestycyjne;
-potrzeba
kontroli
ja ko ci
i
standardów
marketingowych,
-trudno ciglobalnej koordynacji;
Produkcja kontraktowa
-niepotrzebne nak ady inwestycyjne,
-potrzeba kontroli jako ci,
-ni sze koszty produkcji,
-potrzeba ochrony know-how,
-elastyczno ,
-problem z lokalnymi pracownikami zwi zany z nisk
-niewielkie ryzyko,
wydajno ci pracy,
-omini cie barier krajów goszcz cych;
-mo liwe ograniczenie dostaw;
Kontrakt mened erski
-eksport umiej tno ci,
-trudno ciw oszacowaniu kosztów i zysków,
-brak nak adów inwestycyjnych,
-problemy komunikowania si z parterem,
-niewielkie ryzyko.
-ograniczenia kulturowe.
STRATEGIE KAPITA OWE
asne filie i oddzia y na rynkach zagranicznych stanowi jedn z odmian zagranicznych inwestycji bezpo rednich. Filia lub oddzia stanowi wtedy w ca
ci w asno
inwestuj cego przedsi biorstwa.
Spó ka mieszana (joint-ventures) z udzia em partnera z kraju goszcz cego lub przez kilka
przedsi biorstw ma na celu wej
na rynek jednego z
partnerów.
Alianse strategiczne (mi dzynarodowe sojusze strategiczne) d
do uzyskania grupowej przewagi
konkurencyjnej.
Wykupu/przej cia miejscowego przedsi biorstwa (lub jego cz
ci) jest rodzajem inwestycji
bezpo rednich prowadzonych przez firm globaln .
8
Korzy ci i ograniczenia kapita owych strategii wej cia na rynek zagraniczny
Strategie kapita owe
Korzy ci
Ograniczenia
Filia/oddzia
-wykorzystanie miejscowych zasobów i umiej tno ci,
-konieczno du ego zaanga owanie kapita owe,
-mo liwo
ugruntowania globalnego wizerunku ma rki
-du e ryzyko,
(wzmacnianie preferencji klientów),
-najbardziej kosztowana metoda ekspansji;
-brak mo liwo ci utraty kontroli nad prowadzon dzia alno ci ,
-ca kowita w asno w jednostce;
Joint ventures/
-efekt synergii,
-konflikt interesów partnerów,
alians strategiczny
-wspólne wykorzystanie wiedzy i umiej tno ci,
-trudne do utrzymania w d szym okresie,
-podzia kosztów i ryzyka,
-wyst powanie instynktu konkurencyjnego,
-znajomo
prze z
przynajmn iej
jednego
partnera
-niedotrzymywanie zobowi za partnera/partnerów, warunków lokalnych,
-ograniczenie zysków;
-mniej kosztowne i ryzykowne ni ZIB;
Wykup/przej cie
-szybkie wej cie na dany rynek,
-problemy w komunikowaniu si i koordynacji,
-przej cie do wiadczenia w zarz dzaniu,
-niedopasowanie strategiczne,
-dost p do miejscowych kana ów dystrybucji,
- ugie i skomplikowane negocjacje,
-zdobycie lokalnej marki,
-zró nicowanie kulturowe partnerów.
-ograniczenie konkurencji.
9