KINEZYTERAPIA
Terapia
skoliozy wrodzonej
W artykule przedstawiono czteroletniÄ… obserwacjÄ™ przypadku skoliozy drugiego stopnia wrodzonej, genetycznej, egzogennej
oraz metodologię zachowawczego leczenia jej ruchem w warunkach trudnych. W pracy wykorzystano materiał własny.
czennica po badaniach okresowych w szkole, w klasie  0 , potwierdziły: zdjęcie RTG klatki piersiowej, przegląd postawy,
Uzostała skierowana na ćwiczenia korekcyjne do grupy z wa- pomiary ortopedyczne i czteroletnia obserwacja.
dami postawy. BraÅ‚a udziaÅ‚ w tych zajÄ™ciach do III klasy wÅ‚Ä…cznie. Z analizy zdjÄ™cia RTG klatki piersiowej wynika: Sc. IIº ok. Th4-Th10
Następnie przez 4 lata trwała przerwa w ćwiczeniach, aż do 40o et. sin. Th12-L5 27o, tyłowygięcie kości krzyżowej, duże przestrze-
II klasy gimnazjalnej. Brak ćwiczeń i zajęć korekcyjnych wynikał nie międzykręgowe, jak L1-L2, L2-L3, L3-L4 i L4-L5, wysycenie i ślady
ze złej organizacji sieci punktów korekcyjnych dla dzieci, poza dziobów kręgów L1-L5, sakralizacja L5 oraz rotacja Th1-L5.
tym zajęcia w szkołach organizowano jedynie dla klas od I do III,
do tego bierna postawa rodziców dopełniła luki w ćwiczeniach. Trzy etapy
Uczennica, będąc w II klasie gimnazjum, trafiła do ośrodka Cały okres pobytu w ośrodku podzielić można na 3 etapy:
w Kętach, gdzie nadal uczestniczy w ćwiczeniach ruchowych.  wprowadzenie do właściwej korekty postawy ciała i przygoto-
Podczas zajęć w ośrodku (od 17 II 2003 r. do 17 II 2007 r.) poddana wanie ogólne,
była systematycznym ćwiczeniom oraz okresowym pomiarom  właściwe oddziaływanie przeciw skrzywieniu oraz poprawa
prób i parametrów ortopedycznych związanych z rozwojem wytrzymałości,
fizycznym i korekty wad postawy. Jej przypadek wyglądał na  szczególne oddziaływanie i praca nad zmniejszeniem skrzy-
skoliozę wrodzoną, genetyczną, egzogenną. Tę postać skoliozy wienia.
Noga [cm]
Lp.
Lewa Prawa
17 II 03 168 2 60 60 20 140 92,5 91
VI 03 169 0 60 134/74 72 95 140
8 XII 03 169 0 59 105/72 82 2800 85 0
19 XII 03 169 6 59 118/72 99 2900 95 2
12 I 04 10 2700 20
13 II 04 169 9 60 122/68 69 2900 100 2
28 VIII 04 169 10 60 112/75 94 3000 100 6
XII 04 169 12 2800 105 150
IV 05 169 6 61 2900 110
VI 05 169 4 61 104/66 71 2900 110 0 110 15 35
VII 05 110/80 79 19 8,55
5 IX 05 147/57 87 8
X 05 60 2700 100
9 XI 05 169 6 60 99/58 61 2700 100 2
VI 06 62 3000
X 06 3100 115
I 07 65 114
II 07 3300 10 18 100 23 29 93 92
Tabela 1. Wyniki pomiarów kontrolnych, ćwiczeń i prób
Pojemność życiowa płuc
Pojemność życiowa płuc [ml] Ciśnienie krwi + tętno Trapez
w zwisie na trapezie [ml]
137/100 111/69 130/90 140/100 126/72 119/80 108/58 126/76
20.XII.06 18 169/9 62 2600 2800 2000 2000 2300 2200 3000 3000 2,30 7,45
84 71 80 86 65 76 136 70
123/82 116/70 120/72 123/74 138/97 132/91 125/78 136/90
20.I.07 19 169/9 65 3000 3000 2000 1800 2000 3000 3000 3000 2,30 10
93 68 80 75 73 75 85 74
Tabela 2. Wyniki pomiarów fizjologicznych przeprowadzonych w celu sprawdzenia osiągnięć korekcyjno-sprawnościowych
18 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008
[º]
[ml]
[kg]
Data
[mm]
[min]
Tętno
Gibkość,
w lewo [º]
Elongacja
Waga [kg]
Pojemność
na trapezie
w prawo [º]
miednicy [º]
Wzrost [cm]
życiowa płuc
skłon, aparat
Skręt tułowia
Skręt tułowia
Gibkość [cm]
Czas ćwiczeń
Ciśnienie krwi
Dynamometria
KÄ…t nachylenia
Parametry antropometryczne pacjentki w latach 2003-2007
Data
Wiek
[min]
Waga [kg]
Wzrost [cm]
Siad
Siad
Stanie
Stanie
(koniec)
Po staniu
na rękach
(poczÄ…tek)
po wysiłku
Po wysiłku
Po wysiłku
Czas w zwisie [min]
Czas stania na rękach
Z obciążeniem
Z obciążeniem
Z obciążeniem
bez obciążenia
Bez obciążenia
Bez obciążenia
Bez obciążenia
Stanie na rękach
Stanie na rękach
Stanie na rękach
KINEZYTERAPIA
Pierwszy okres trwał ok. 18 miesięcy i charakteryzował się całym W sumie było to około 16 godzin oddziaływania fizycznego
szeregiem ćwiczeń ogólnych, ogólnie usprawniających, symetrycz- i korekcyjnego na organizm tygodniowo.
nych, z dostępnymi przyborami i przyrządami takimi jak (rys. 1):
laska gimnastyczna, piłka lekarska, ciężarki ręczne, roleksy, sprę- Wyniki badań
żyny, liny pionowe, trapezy, drabinki, miniskrzynie, stół do ćwiczeń Wyniki prowadzonych pomiarów kontrolnych, ćwiczeń i prób
oraz antygrawitacyjny przyrzÄ…d do pomiaru wzrostu, elongacji przedstawia tabela 1. W okresie czterech lat najmniejszy przy-
kręgosłupa i ćwiczeń według własnego pomysłu (fot. 1, str. 20). rost zanotowano we wzroście (od 168 cm do 169 cm). Przyrost
Okres drugi, trwający ok. 12 miesięcy, to kontynuacja ćwiczeń elongacji kręgosłupa osiągnął wartości od 0 mm do 12 mm.
z poprzedniego etapu z akcentem na Dość stałą wartość, co należy
wytrzymałość oraz włączenie ćwi- uznać za objaw korzystny, przed-
Dla sprawdzenia osiągnięć
czeń o charakterze asymetrycznym, stawia waga ciała, która wahała
ćwiczeń na stole rehabilitacyjnym, się między 59 kg a 62 kg. Raz, po
korekcyjno-sprawnościowych
zwisów czynnych na drabinkach, chorobie infekcyjnej, waga na
trapezach pojedynczych i podwój- u ćwiczącej prześledzono krótko wzrosła do 65 kg. Ciśnienie
nych, na linach z obciążeniem krwi skurczowe w spoczynku ma-
trzy pomiary fizjologiczne.
ramion i karku, na stole rehabilita- lało ze 134 mmHg do 99 mmHg,
cyjnym, a także z pętlą Glissona na a rozkurczowe z 74 mmHg do
trapezie (rys. 1). 58 mmHg pod koniec obserwowanego okresu. Tętno wahało się
Okres trzeci trwał ok. 1,5 roku i charakteryzował się pracą od 72/min do 61/min. Pojemność życiowa płuc mimo ćwiczeń,
na trapezach, linach i stole rehabilitacyjnym i odpowiednimi pływania oraz higienicznego trybu życia wzrosła z 2800 ml do
obciążeniami ramion, nóg, pasa biodrowego, karku i głowy; praco- 3100 ml, czyli zaledwie o 300 ml.
wano także na podwójnym trapezie i nadal stosowano ćwiczenia Dynamometria lędz
wiowa przedstawia spodziewanÄ… prawi-
asymetryczne. dłowość w stosunku do włożonego wysiłku  wzrost z 60 kg
Tygodniowy plan zajęć ruchowych w obserwowanym przy- do 115 kg. W ostatnim okresie pobytu w ośrodku także gibkość
padku obejmował: (skłon w przód) jest zauważalna  wzrost z 0 do 6 cm pod koniec
 ćwiczenia korekcyjne na sali gimnastycznej przystosowanej do obserwacji.
tych zajęć (3 x w tygodniu), Na trzecim etapie zasadniczo kończy się cykl rehabilitacji
 pływanie na krytym basenie w miejscu zamieszkania ruchowej ucznia w tym wieku. Ćwicząca kończy szkołę średnią,
(2 x w tygodniu), a objęcie ciągłą rehabilitacją studenta w prowincjonalnym ośrod-
 wycieczkowanie (1 x w tygodniu), ku nie jest możliwe.
 zajęcia obligatoryjne w szkole: 3 godziny wychowania fizycz- Zatem dla sprawdzenia osiągnięć korekcyjno-sprawnościowych
nego oraz 1 godzina na basenie szkolnym. u ćwiczącej prześledzono dwukrotnie trzy pomiary fizjologiczne:
Hantle  4 kg
Skrzynia
Liny
Minidrążek A
Trapez ruchomy
Ekspander
Piłka lekarska  4 kg Pętla Glissona Minidrążek A Minidrążek B
Rys. 1. Przybory i przyrządy do ćwiczeń ogólnych, ogólnie usprawniających i symetrycznych
REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008 19
KINEZYTERAPIA
pojemność życiową płuc, ciśnienie krwi i zachowanie się tętna.
Pomiarów dokonano w odstępie miesiąca.
Pojemność życiową płuc mierzono w pozycji stojącej, siedzącej,
w staniu na rękach i w zwisie na trapezie podwójnym głową w dół.
W tym samym czasie mierzono ciśnienie krwi i tętno. Wspomnia-
ne wartości prób notowane były w spoczynku, po wysiłku i także
z obciążeniem stosowanym w ćwiczeniach. Wyniki przedstawia
tabela 2 (str. 18), z której jasno wynika, iż pojemność życiowa
płuc zachowuje dość stałe wartości: od 1800 ml do 3000 ml.
Przy czym 1800 ml to wartość wydychania pod koniec stania na
7
1 rękach. Zwraca uwagę jednakowy czas stania na rękach (2,30')
w obydwu próbach. Natomiast podczas ćwiczeń w zwisie głową
w dół ćwicząca osiągnęła 10' w drugiej próbie, w porównaniu do
7,45' uzyskanych w pierwszej próbie.
Cztery lata ćwiczeń są okresem umożliwiającym zaobserwo-
wanie zmian postawy ciała. Czas ten, jak się wydaje, pozwala na
zatrzymanie pogłębiania się bocznego skrzywienia kręgosłupa,
daje możliwość wzmocnienia gorsetu mięśniowego klatki pier-
2
siowej i kręgosłupa, a także jest gwarantem zauważalnej poprawy
sprawności ogólnej i specjalistycznej. Pozwala na uregulowanie
ciśnienia krwi i tętna oraz uniknięcie ewentualnego zabiegu ope-
racyjnego i zachowanie naturalnej ruchomości kręgosłupa.
Ćwiczenia korekcyjne
Ćwiczenie korekcyjne nr 1
8
3
" Pozycja wyjściowa  stanie w lekkim rozkroku.
" W prawej ręce trzymamy ciężarek, a na lewym ramieniu opie-
ramy ciężar przy pomocy antygrawitacyjnego przyrządu do
pomiaru wzrostu i elongacji kręgosłupa.
" Prawą rękę podnosimy do poziomu i jednocześnie lewy bark
w górę do wyrównania poziomu ramion. W takiej pozycji sta-
ramy się wytrzymać do ok. 2 minut (fot. 1).
Ćwiczenie korekcyjne nr 2
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
" W dłoniach trzymamy laskę i przenosimy ją na kark (fot. 2).
" Podnosimy tułów do pozycji poziomej (pozycja nr 3).
4
" Wyprostowujemy ręce do poziomu, w takiej pozycji wytrzymu-
9
jemy 5-6 s i następnie powracamy do pozycji nr 3. Czynność tę
powtarzamy kilkakrotnie.
Ćwiczenie korekcyjne nr 3
" Postawa wyjściowa  zwis na trapezie.
" W dłoniach, blisko klatki piersiowej trzymamy ciężarki.
" Podnosimy tułów do pozycji poziomej (pozycja nr 3).
" Wyprostowujemy ręce do poziomu, w takiej pozycji wytrzymu-
jemy 2-4 s i następnie powracamy do pozycji nr 3.
" Wyprostowujemy ręce w bok do poziomu, w takiej pozycji
wytrzymujemy 2-4 s i następnie wracamy do pozycji nr 3.
5
" Prawą rękę wyprostowujemy w tył, a lewą  w bok do poziomu
(fot. 3), w takiej pozycji wytrzymujemy 2-4 s i następnie wraca-
my do pozycji nr 3.
" Prawą rękę wyprostowujemy w bok, a lewą  w tył do poziomu,
10
w takiej pozycji wytrzymujemy 2-4 s i następnie wracamy do
pozycji nr 3. Całe ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie.
Ćwiczenie korekcyjne nr 4
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
" W dłoniach trzymamy sprężynę i przenosimy ją na kark.
" Podnosimy tułów do pozycji poziomej (pozycja nr 3).
" Wyprostowujemy ręce w tył do pozycji poziomej, w takiej
pozycji wytrzymujemy 5-6 s i następnie powracamy do pozycji
nr 3. Czynność tę powtarzamy kilkakrotnie (fot. 4).
Ćwiczenie korekcyjne nr 5
6
11
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
" W rękach trzymamy piłkę lekarską.
20 REHABILITACJA W PRAKTYCE 1/2008
fot. MOGKiR w Kętach
KINEZYTERAPIA
" Piłkę lekarską przenosimy na kark (pozycja nr 3). Ćwiczenie korekcyjne nr 9
" Podnosimy tułów tak, aby dotknąć głową kolan i następnie " Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
powracamy do pozycji nr 3. Czynność tę powtarzamy kilka- " Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy
krotnie (fot. 5). odpowiedni ciężar. Dłonie układamy wzdłuż tułowia z przodu
 trzymamy w nich ciężarki.
Ćwiczenie korekcyjne nr 6 " Wyprostowujemy ręce przed klatkę piersiową do poziomu,
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie. w takiej pozycji wytrzymujemy 2-3 s, po czym powracamy
" Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy do pozycji wyjściowej. Czynność tę powtarzamy kilkakrot-
odpowiedni ciężar. nie (fot. 9).
" W dłoniach trzymamy ciężarek (10 kg), który przenosimy na
kark. Ćwiczenie korekcyjne nr 10
" Wykonujemy skręt tułowia w lewą, a następnie w prawą stronę. " Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
Czynność tę powtarzamy kilkakrotnie (fot. 6). " Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy
odpowiedni ciężar. W dłoniach trzymamy ciężarki.
Ćwiczenie korekcyjne nr 7 " Wyginamy tułów do tyłu, w takiej pozycji wytrzymujemy 6-8 s,
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie. po czym wracamy do pozycji wyjściowej. Czynność tę powta-
" Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy od- rzamy kilkakrotnie (fot. 10).
powiedni ciężar. W dłoniach, blisko klatki piersiowej trzymamy
ciężarki. Ćwiczenie korekcyjne nr 11
" Wyprostowujemy ręce w bok do poziomu, w takiej pozycji wy- " Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie.
trzymujemy 2-3 s, po czym powracamy do pozycji wyjściowej. " Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy
Czynność tę powtarzamy kilkakrotnie (fot. 7). odpowiedni ciężar.
" Lewą dłoń tyłem przekładamy na prawe biodro, w ręce trzyma-
Ćwiczenie korekcyjne nr 8 my ciężarek.
" Pozycja wyjściowa  zwis na trapezie. " Wykonujemy skręt tułowia w lewą, a następnie w prawą stronę.
" Na szyję zakładamy pętlę Glissona i do niej przyczepiamy od- Powtarzamy kilkakrotnie (fot. 11).
powiedni ciężar. Dłonie układamy wzdłuż tułowia  trzymamy
w nich ciężarki (fot. 8). MGR MIECZYSA
AW GUGULSKI
" Wyprostowujemy ręce do poziomu, w takiej pozycji wytrzy- Międzyszkolny Ośrodek Gimnastyki
mujemy 2-3 s, po czym powracamy do pozycji wyjściowej. Korekcyjnej i Rehabilitacji
Czynność tę powtarzamy kilkakrotnie. przy LO im. Stanisława Wyspiańskiego w Kętach