MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Agnieszka Kantor
Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie
311[10].Z2.05
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr in\
. Adam Bielawa
mgr in\
. Marek Rosa
Opracowanie redakcyjne:
mgr in\
. Agnieszka Kantor
Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[10].Z2.05
 Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie , zawartego w programie nauczania dla
zawodu technik geodeta.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Pomiary realizacyjne przy obsłudze trasy drogowej 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 11
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 16
4.2. Obsługa geodezyjna budowy budynku mieszkalnego 17
4.2.1. Materiał nauczania 17
4.2.2. Pytania sprawdzające 20
4.2.3. Ćwiczenia 21
4.2.4. Sprawdzian postępów 22
5. Sprawdzian osiągnięć 23
6. Literatura 29
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o pomiarach realizacyjnych
i kształtowaniu umiejętności tyczenia prostych odcinków i łuków, opracowywania szkiców
oraz wykonywania inwentaryzacji budynku. W poradniku znajdziesz:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć ju\
ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy ju\
opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi
opanowanie materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę uzupełniającą.
311[10].Z2
Geodezja in\
ynieryjna
311[10].Z2.01
Projektowanie i wytyczanie osnowy
realizacyjnej
311[10].Z2.02
Prowadzenie geodezyjnej obsługi
budowy i eksploatacji obiektów
budowlanych
311[10].Z2.03
Prowadzenie geodezyjnej obsługi
budownictwa drogowego,
kolejowego i wodnego
311[10].Z2.04
Tyczenie i inwentaryzacja obiektów
sieci uzbrojenia terenu
311[10].Z2.05
Wykonywanie pomiarów
realizacyjnych w terenie
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 przeliczać jednostki,
 wykonywać pomiar kąta poziomego oraz pomiar długości boku,
 obsługiwać komputer w zakresie programów geodezyjnych komputerowych
obliczeniowych i graficznych,
 wykonywać niwelację geometryczną i obliczyć wysokości punktów,
 wykonywać pomiary przy pomocy tachimetru,
 przetwarzać wyniki pomiaru terenowego na dane numeryczne i graficzne
z wykorzystaniem techniki komputerowej,
 posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu pomiarów realizacyjnych, tyczenia
tras,
 posługiwać się instrukcjami technicznymi dotyczącymi obsługi inwestycji,
 określać zasady projektowania osnów realizacyjnych,
 dobierać sprzęt do pomiarów realizacyjnych,
 obliczać współrzędne punktów projektu,
 kontrolować poprawność obliczeń geodezyjnych,
 określać wymagania dotyczące dokładności tyczenia,
 opracowywać szkic dokumentacyjny,
 stosować zasady bezpiecznej pracy podczas obsługi przyrządów geodezyjnych,
 określać zasady kontroli pomiarów realizacyjnych,
 organizować stanowisko pracy do wykonywania pomiarów realizacyjnych,
 określać zasady pracy zespołu podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych,
 organizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
 współpracować w grupie,
 zabezpieczać przed uszkodzeniem i zniszczeniem sprzęt geodezyjny,
 stosować zasady ochrony środowiska podczas pomiarów realizacyjnych,
 stosować zasady bezpiecznej i higienicznej pracy podczas prac polowych,
 stosować zasady bezpiecznej i higienicznej pracy z komputerem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 zorganizować wykonanie prac terenowych w zespołach pomiarowych zgodnie
z obowiązującymi zasadami bhp oraz ochroną środowiska,
 dobrać sprzęt i instrumenty do wykonania określonego zadania,
 opracować geodezyjnie fragment planu realizacyjnego trasy drogowej z wykorzystaniem
geodezyjnych programów komputerowych,
 zaprojektować i zrealizować w terenie osnowę do obsługi trasy drogowej,
 opracować szkice dokumentacyjne i szkice tyczenia z wykorzystaniem geodezyjnych
programów komputerowych,
 wytyczyć punkty osi trasy drogowej zawierającej łuk kołowy z krzywymi przejściowymi
(klotoidami),
 wytyczyć przekrój poprzeczny trasy drogowej na odcinku prostoliniowym
i krzywoliniowym,
 obliczyć z wykorzystaniem geodezyjnych programów komputerowych objętość mas
ziemnych w oparciu o własne pomiary,
 wykonać inwentaryzację przewodu urządzenia podziemnego przy pomocy lokalizatora
elekromagnetycznego,
 wykonać inwentaryzację przewodu urządzenia podziemnego przed zasypaniem,
 wyznaczyć wychylenie krawędzi wysokiego budynku na podstawie przeprowadzonych
pomiarów,
 opracować dokumentację geodezyjną wykonanych prac pomiarowych i obliczeniowych,
 zastosować przepisy bezpieczeństwa higieny pracy, ochrony przeciwpo\
arowej oraz
ochrony środowiska podczas wykonywania pomiarów realizacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Pomiary realizacyjne przy obsłudze trasy drogowej
4.1.1. Materiał nauczania
Zasady BHP stosowane w pomiarach realizacyjnych
Podczas wszystkich prac geodezyjnych zarówno polowych jak i kameralnych obowiązują
nas przepisy BHP. Obsługa inwestycji wymaga od nas stosowania tak\
e przepisów
obowiązujących na placu budowy. Przepisy te nie są jednakowe, ze względu na inny proces
technologiczny dla ka\
dej inwestycji.
Zamawiający prace geodezyjne powinien udostępnić obowiązujące w zakładzie
szczegółowe przepisy BHP, zapoznać pracowników zespołów geodezyjnych z zagro\
eniami
występującymi na obiekcie i przeprowadzić szkolenie stanowiskowe z uwzględnieniem
szczególnych zagro\
eń na stanowisku pracy. Niezale\
nie od tego kierownik zespołu jest
zobowiązany osobiście przeprowadzić instrukta\
przed przystąpieniem do wykonania
czynności niebezpiecznych. Oprócz tego zamawiający powinien:
- wykonać urządzenia ochronne stanowisk na wysokości i naziemnych zlokalizowanych
w strefie zagro\
enia (np, upadkiem przedmiotów z wysokości),
- wykonać pomosty pod stanowiska instrumentu oraz usuwać przeszkody
uniemo\
liwiające wykonanie pomiaru,
- stosować środki eliminujące zagro\
enia wynikające z ruchu urządzeń,
- zapewnić fachowy nadzór techniczny podczas wykonywania prac niebezpiecznych,
- udostępnić zespołom geodezyjnym pomieszczenia do pracy, przechowywania sprzętu
i odzie\
y, pomieszczenia higieniczno-sanitarne i socjalne,
- umo\
liwić korzystanie z opieki lekarskiej,
- udostępnić specjalistyczny sprzęt ochronny i odzie\
ochronną.
Pracownicy zespołów geodezyjnych są zobowiązani przestrzegać przepisów oraz
stosować się do poleceń kierownika zespołu. W czasie wykonywania prac pomiarowych
pracownikom zespołów pomiarowych zabrania się:
- przebywania w zasięgu pracy czynnych urządzeń transportowych i maszyn budowlanych,
- przeskakiwania przez wykopy, przechodzenia przez rozpory obudowy wykopów,
wchodzenia do wykopów niezabezpieczonych,
- uruchamiania maszyn i urządzeń, włączanie prądu elektrycznego,
- przenoszenia długiego sprzętu pomiarowego nieuwa\
nie, szczególnie pod przewodami
elektrycznymi, w wąskich przejściach, w miejscach o ograniczonej widoczności,
- usuwania przeszkód zasłaniających wizury.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
Geodezyjne opracowanie projektu trasy drogowej
Opracowanie geodezyjne projektu trasy ma zadanie dostarczenie danych, które by
umo\
liwiły przeniesienie projektu z mapy w teren w nawiązaniu do osnowy geodezyjnej.
Geodezyjne opracowanie projektu trasy drogowej polega na:
- ustaleniu układu współrzędnych osnowy realizacyjnej,
- ustaleniu danych do lokalizacji punktów osnowy realizacyjnej,
- przeniesieniu na szkice dokumentacyjne rysunku miar i współrzędnych elementów
podlegających wytyczeniu (punkty główne, punkty hektometrowe, punkty główne
skrzy\
owań itp.),
- sprawdzeniu zgodności wewnętrznej miar (długość odcinków prostoliniowych),
- obliczeniu współrzędnych punktów głównych trasy,
- obliczeniu miar realizacyjnych,
- obliczeniu miar kontrolnych.
Dane odczytane z projektu powinny mieć odzwierciedlenie na szkicu dokumentacyjnym,
który jest efektem opracowania geodezyjnego projektu ka\
dej inwestycji. Elementy tyczenia
(miary) mogą być naniesione na szkicu sytuacyjnym, wykonanym bez obowiązku zachowania
skali lub te\
mogą one być zestawione w formie tabelarycznej. Szkice dokumentacyjne mo\
na
sporządzić zarówno ręcznie jak i komputerowo.
Szkic dokumentacyjny mo\
na wykonywać etapami. Pierwszy obejmuje przeniesienie
rysunku, miar i współrzędnych z planu realizacyjnego lub projektu technicznego, sprawdzenie
wewnętrznej zgodności miar i współrzędnych oraz obliczenie współrzędnych głównych
punktów budowli. Drugi etap pracy nad szkicem dokumentacyjnym wymaga danych osnowy
realizacyjnej.
Praca nad osnowa realizacyjną obejmuje czynności:
- zaprojektowanie,
- stabilizacja,
- wykonanie opisów topograficznych punktów osnowy,
- pomiar,
- obliczenie współrzędnych X, Y ,H.
Drugi etap opracowania szkicu dokumentacyjnego zaleca się wykonywać bezpośrednio
przed wyniesieniem punktów w teren i obejmuje on obliczenie i wpisanie na szkic miar
realizacyjnych i kontrolnych.
Podsumowując szkic dokumentacyjny zawiera:
1) rysunek lokalizowanego obiektu  oś trasy drogowej,
2) istniejące przewody i urządzenie podziemne,
3) punkty osnowy realizacyjnej i ich współrzędne,
4) punkty tyczone i ich współrzędne,
5) kierunek północy,
6) osie układu lokalnego,
7) obliczone dane realizacyjne,
8) dane dotyczące numeru projektu i sporządzającego ten szkic.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Rys. 1. Szkic dokumentacyjny
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Tyczenie lokalizujące
Zadaniem geodezyjnego wytyczania obiektów budowlanych w terenie jest zapewnienie
tym obiektom przestrzennego usytuowania zgodnego z projektem, a w szczególności
zachowanie przewidzianego w projekcie usytuowania wytyczanych obiektów względem:
- sąsiednich obiektów istniejących,
- sąsiednich obiektów wznoszonych,
- granic działek.
Wytyczanie obiektów nale\
y opierać na szczegółowej osnowie realizacyjnej lub
istniejącej osnowie pomiarowej. Je\
eli plan realizacyjny opracowano na szkicu sytuacyjnym,
dane liczbowe do wytyczenia obiektu mogą być wyznaczone w stosunku do trwałych
szczegółów sytuacyjnych I grupy dokładnościowej, uwidocznionych na mapie zasadniczej lub
szkicu sytuacyjnym (istniejące budowle, trwałe granice itp.).
Przedmiotem wytyczania w szczególności są w odniesieniu do:
1) terenu zakładu przemysłowego  granice zewnętrzne zakładu, granice rezerwy terenowej
pozostającej poza aktualnymi granicami zakładu, granice obszarów przeznaczonych dla
poszczególnych wykonawców budowy,
2) kolei  granice zewnętrzne obszarów kolejowych, osie torów, rozjazdy i skrzy\
owania
torów oraz inne urządzenia techniczno-kolejowe, a tak\
e towarzyszące obiekty
in\
ynierskie,
3) dróg  granice zewnętrzne pasa drogowego, charakterystyczne punkty osi i korony drogi,
skrzy\
owania dróg, drogowe obiekty in\
ynierskie, urządzenia techniczno-drogowe,
4) cieków wodnych  granice pasa cieku, oś i linie brzegowe kanału, linie zalewowe
zbiorników wodnych, linie brzegowe w przypadku regulacji rzeki, wodne budowle
in\
ynierskie,
5) robót ziemnych  granice robót i poszczególnych działek, granice tarasów, punkty
charakterystyczne skarp, punkty wysokościowe,
6) przewodów podziemnych, naziemnych i napowietrznych  osie tras określone punktami
załamania w płaszczyz
nie poziomej i pionowej, punkty rozgałęzień i podłączeń, punkty
(osie) ustawienia podpór,
7) budynków oraz budowli i urządzeń przemysłowych  punkty główne obiektów, to znaczy
punkty określające jednoznacznie poło\
enie obiektu w układzie współrzędnych osnowy
realizacyjnej i punkty określające jednoznacznie poło\
enie głównych osi obiektu i osi
elementów łączących funkcjonalnie obiekt z pozostałymi obiektami jako całością, punkty
wysokościowe wyznaczające jednoznacznie poziom zerowy budowli.
Punkty sytuacyjne mo\
na lokalizować w oparciu o poziomą osnowę realizacyjną jedną
z następujących metod tyczenia:
a) metodą biegunową,
b) metodą wcięcia kątowego w przód,
c) metodą ortogonalną,
d) metodą przecięć,
e) metodą trygonometryczną.
Dobór metody tyczenia zale\
y od:
a) rodzaju tyczonego obiektu,
b) typu osnowy realizacyjnej,
c) sposobu prowadzenia budowy.
Kontrola tyczenia lokalizującego
Kontrola tyczenia lokalizującego polega na porównaniu miar uzyskanych z pomiaru to
jest odległości lub kątów między wytyczonymi punktami a punktami osnowy lub szczegółami
istniejących obiektów z odpowiednimi miarami wykazanymi na szkicu dokumentacyjnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
Wyniki pomiaru kontrolnego nale\
y wnieść na szkic tyczenia. Wynik kontroli uznaje się za
pozytywny, je\
eli ró\
nica pomiędzy wynikiem pomiaru kontrolnego, a wartością nominalną
(projektową) jest mniejsza od podwójnej wartości błędu średniego kontrolowanej wielkości
w przypadku pojedynczych elementów.
Dokumentem technicznym wykonanego wytyczenia jest szkic tyczenia.
Szkic tyczenia sporządza się jako dokument wycinkowy jednego, określonego etapu
wytyczenia. Szkic tyczenia mo\
e być sporządzony na kopii szkicu dokumentacyjnego. Punkty
będące przedmiotem wytyczenia, a w szczególności punkty główne budowli, powinny być tak
rozmieszczone, aby w ka\
dym momencie budowy było mo\
liwe tyczenie szczegółów
budowli z wymaganą dokładnością. W szczególności w tym celu nale\
y główne osie budowli
dodatkowo zastabilizować znakami (punktami zabezpieczającymi) usytuowanymi poza
zasięgiem robót ziemnych. Zadaniem geodezyjnego wytyczania szczegółów obiektów
budowlanych i urządzeń technicznych jest zapewnienie wzajemnego poło\
enia i połączenia
elementów tworzących obiekt, zgodnych z projektem technicznym, a w szczególności
zapewnienie zachowania przewidzianego w projekcie kształtu i wymiarów obiektu.
Tyczenie szczegółów
W zakres zadań geodezyjnych w trakcie prac budowlano - monta\
owych wchodzi
tyczenie tych szczegółów, które nie mogą być prawidłowo usytuowane bez pomiarów
geodezyjnych. Tyczenie szczegółów w poziomie nale\
y wykonywać w oparciu o osnowę
realizacyjną (osnowa budowlano-monta\
owa) utworzoną przez główne osie tyczonego
obiektu lub jednoznacznie związaną z tymi osiami.
Tyczenie elementów zespołów konstrukcyjnych i technicznych o mniejszych
wymaganiach dokładnościowych nale\
y opierać na układach osi konstrukcyjnych tych
zespołów oraz na uprzednio wytyczonych i skontrolowanych elementach.
Tyczenie wysokościowe nale\
y opierać na reperach roboczych wyznaczanych z reperów
wysokościowej osnowy realizacyjnej, umiejscowionych w mo\
liwie najmniejszym oddaleniu
od tyczonego obiektu, lecz poza zasięgiem przemieszczeń podło\
a spowodowanych przez
obiekt i w takiej liczbie, aby była zapewniona mo\
liwość kontroli tyczenia.
Wykonanie ka\
dego z etapów robót geodezyjnych potwierdza się wpisem do dziennika
budowy. Kierownikowi budowy przekazuje się dwa egzemplarze szkiców tyczenia i kontroli
poło\
enia fundamentów i poszczególnych elementów obiektu budowlanego, zawierające dane
geodezyjne umo\
liwiające wznowienie lub kontrolę wyznaczenia. Wykonawca przechowuje
po jednym egzemplarzu w/w szkiców do chwili zakończenia budowy. W razie stwierdzenia
niedopuszczalnych rozbie\
ności między wynikami pomiarów, a ustaleniami projektu obiektu
budowlanego, fakt ten nale\
y odnotować w dzienniku budowy.
Tyczenie osi trasy drogowej
Trasa (oś) drogi składa się z odcinków prostych i krzywoliniowych. Odcinki
krzywoliniowe mogą zawierać łuki kołowe, kombinacje łuków kołowych i krzywych
przejściowych. Tak jak dla innych inwestycji obowiązuje nas tyczenie punktów głównych osi
trasy jak i tyczenie szczegółów, punktów pośrednich osi trasy. Obecnie przy geodezyjnej
obsłudze tras drogowych stosuje się tyczenie metodą biegunową w oparciu o osnowę
realizacyjną zarówno dla punktów głównych jak i szczegółowych osi trasy.
Przekroje poprzeczne trasy drogowej
Etapy pracy związane z tyczeniem przekroju poprzecznego trasy drogowej następuje po
znalezieniu projektowanej osi trasy w terenie. Punkty charakterystyczne przekroju
poprzecznego wymagające tyczenia to punkty wyznaczające:
Granicę korony drogi,
Zasięg wykopów i nasypów,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Zmiana nachylenia skarp,
Początek środek i koniec rowu,
Granicę pasa drogowego.
Wyznaczenie punktów przekroju w terenie obejmuje tyczenie sytuacyjne
i wysokościowe. Punkty stabilizuje się palikami. Wbity palik obrazuje nam poło\
enie punktu
zgodnie z jego współrzędnymi X i Y. śeby wytyczyć wysokościowo punkt projektowany
nale\
y najpierw pomierzyć wysokość góry palika. Efektem tyczenia wysokościowego jest
zapisana na paliku ró\
nica wysokości między rzędną palika a projektowaną rzędną
wyznaczanego punktu.
Tyczenie przekroju mo\
na wykonywać w nawiązaniu do:
- punktów osi trasy,
- punktów osnowy realizacyjnej.
Nawiązując do punktów osi trasy  ustawiamy instrument na punkcie osi trasy,
nawiązujemy się na sąsiedni punkt osi trasy, wyznaczamy kierunek przekroju poprzecznego,
tyczymy sytuacyjnie i wysokościowo punkty charakterystyczne przekroju (dana odległość
punktu od osi trasy i projektowana wysokość).
Nawiązując do punktów osnowy realizacyjnej  ustawiamy instrument na punkcie
osnowy realizacyjnej, nawiązujemy się na sąsiedni punkt osnowy realizacyjnej, tyczymy
sytuacyjnie i wysokościowo punkty przekroju (dane współrzędne punktów osnowy
realizacyjnej i punktów tyczonych).
Ze względu na du\
ą ilość wytyczonych punktów dla odró\
nienia punktów
charakterystycznych pasa drogowego stosuje się ró\
ne kolory palików np.
kolor pomarańczowy  krawędz
korony drogi,
kolor niebieski  krawędz
skarpy.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonywania ćwiczeń.
1. Jakie dane odczytujemy z projektu trasy drogowej?
2. Co to są punkty główne trasy?
3. Jakie elementy znajdują się na szkicu dokumentacyjnym?
4. Jak opracowujemy szkic dokumentacyjny?
5. Na cym polega tyczenia lokalizujące?
6. Na czym polega tyczenie szczegółów?
7. Jakimi metodami mo\
na tyczyć projektowane przekroje poprzeczne trasy drogowej?
8. Jakie są etapy pracy podczas tyczenia przekroju poprzecznego trasy?
9. Jak kontrolujemy tyczenie?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj szkic dokumentacyjny (I etap) tyczenia odcinka prostoliniowego osi trasy
drogowej o długości 300,00 metrów oraz tyczenia przekroju poprzecznego na dowolnym
hektometrze Twojego odcinka.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z projektem trasy drogowej  w wersji tradycyjnej lub w postaci pliku
komputerowego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) odszukać swój odcinek trasy (masz podany kilometra\
),
3) ustalić punkty główne osi trasy,
4) odczytać z projektu dane potrzebne do opracowania szkicu dokumentacyjnego tyczenia
punktów głównych osi trasy,
5) wybrać przekrój poprzeczny trasy,
6) ustalić punkty charakterystyczne przekroju,
7) odczytać z projektu dane potrzebne do opracowania szkicu dokumentacyjnego tyczenia
punktów przekroju poprzecznego trasy,
8) ustalić sposób sprawdzenia miar wewnętrznych projektu,
9) opracować szkice dokumentacyjne,
10) wykonać sprawozdanie z wykonania tego ćwiczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tachimetr,
- komplet luster,
- niwelator,
- statywy,
- łaty,
- \
abki,
- komplet tyczek,
- ruletki,
- szkicowniki,
- dzienniki pomiarowe,
- szpadel,
- młotek,
- komplet palików,
- komplet znaków do trwałej stabilizacji,
- kamizelki ochronne.
Ćwiczenie 2
Wyznacz w terenie punkty A, B, W o danych współrzędnych, gdzie punkt W jest punktem
wierzchołkowym osi trasy, natomiast linie AW i BW zawierają się w sobie styczne główne
łuku kołowego trasy. Dokonaj pomiaru kąta wierzchołkowego.
W
A
B
Rysunek do ćwiczenia 2
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) pobrać od nauczyciela dane dotyczące osnowy geodezyjnej poziomej znajdującej się na
terenie pomiaru (wykaz punktów, wykaz współrzędnych, mapy przeglądowe osnowy,
opisy topograficzne punktów osnowy geodezyjnej),
2) ustalić podział prac terenowych i kameralnych dla całego zespołu,
3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia,
4) odszukać znaki geodezyjne  nadziemne lub podziemne,
5) wykonać pomiary sprawdzające,
6) wykonać aktualizację opisów topograficznych punktów,
7) ustalić punkty osnowy wykorzystane do tyczenia zadanych punktów,
8) opracować szkic dokumentacyjny tyczenia,
9) zatwierdzić szkic dokumentacyjny u nauczyciela,
10) wykonać szkic potrzebny do wytyczenia punktów,
11) wytyczyć punkty A, W, B,
12) zastabilizować palikami wytyczone punkty,
13) sprawdzić poprawność tyczenia,
14) opracować szkic tyczenia,
15) pomierzyć kąt wierzchołkowy (dana potrzebna do następnego ćwiczenia).
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tachimetr,
- komplet luster,
- niwelator,
- statywy,
- łaty,
- \
abki,
- komplet tyczek,
- ruletki,
- szkicowniki,
- dzienniki pomiarowe,
- szpadel,
- młotek,
- komplet palików,
- komplet znaków do trwałej stabilizacji,
- kamizelki ochronne.
Ćwiczenie 3
Opracuj szkic dokumentacyjny tyczenia 8 punktów pośrednich osi trasy drogowej
wyokrąglającej załamanie trasy A, W, B układem symetrycznym klotoida, krzywa
przejściowa, klotoida. Zastosuj metodę biegunową.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) obliczyć współrzędne punktów osi trasy wyokrąglającej załamanie AWB (dane: wartość
kąta wierzchołkowego z pomiaru, długość klotoidy w układzie, promień łuku kołowego),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
2) obliczyć dane do wytyczenia punktów pośrednich trasy drogowej w oparciu o punkty
główne układu,
3) obliczyć miary kontrolne dla tyczenia punktów pośrednich,
4) opracować przy u\
yciu programów komputerowych szkic dokumentacyjny tyczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tachimetr,
- komplet luster,
- niwelator,
- statywy,
- łaty,
- \
abki,
- komplet tyczek,
- ruletki,
- szkicowniki,
- dzienniki pomiarowe,
- szpadel,
- młotek,
- komplet palików,
- komplet znaków do trwałej stabilizacji,
- kamizelki ochronne.
Ćwiczenie 4
Wytycz w terenie punktu pośrednie osi trasy na odcinku krzywoliniowym na podstawie
opracowanego szkicu dokumentacyjnego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) ustalić podział prac przy pomiarze,
2) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia,
3) wykonać szkic potrzebny do wytyczenia punktów,
4) wytyczyć w terenie punkty projektowanej trasy,
5) zastabilizoawać punkty pośrednie trasy,
6) wykonać pomiary kontrolne,
7) opracować szkic tyczenia.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tachimetr,
- komplet luster,
- niwelator,
- statywy,
- łaty,
- \
abki,
- komplet tyczek,
- ruletki,
- szkicowniki,
- dzienniki pomiarowe,
- szpadel,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- młotek,
- komplet palików,
- komplet znaków do trwałej stabilizacji,
- kamizelki ochronne.
Ćwiczenie 5
Oblicz objętość mas robót ziemnych na danym terenie na podstawie własnych pomiarów.
Wysokość projektowana jest stała dla całego terenu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) ustalić granice terenu objętego pomiarem objętości robót zimnych,
2) ustalić podział prac przy pomiarze,
3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia,
4) ustalić gęstość stawianych pikiet,
5) dokonać pomiaru w oparciu o wcześniej odszukane punkty osnowy geodezyjnej metodą
tachimetryczną,
6) obliczyć współrzędne X, Y, H pomierzonych punktów,
7) obliczyć przy pomocy programu komputerowego objętość mas robót ziemnych na danym
terenie.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
- tachimetr,
- komplet luster,
- niwelator,
- statywy,
- łaty,
- \
abki,
- komplet tyczek,
- ruletki,
- szkicowniki,
- dzienniki pomiarowe,
- szpadel,
- młotek,
- komplet palików,
- komplet znaków do trwałej stabilizacji,
- kamizelki ochronne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) odczytać z projektu współrzędne dowolnego punktu?
1
1

2) dokonać analizy projektu trasy drogowej?
1
1

3) opracować szkic dokumentacyjny?
1
1

4) opracować szkic dokumentacyjny przy u\
yciu programów
komputerowych? 1
1

5) dobrać sprzęt do pomiarów realizacyjnych?
1
1

6) opracować szkic tyczenia?
1
1

7) wytyczyć punkt w oparciu o osnowę geodezyjną?
1
1

8) skontrolować tyczenie punktów projektu osi trasy drogowej?
1
1

9) zaplanować pomiar w celu uzyskania danych do obliczania mas robót
ziemnych? 1
1

10) wykonać pomiar w celu uzyskania danych do obliczania mas robót
ziemnych? 1
1

11) obliczyć objętość mas robót ziemnych przy u\
yciu programów
komputerowych? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2. Obsługa geodezyjna budowy budynku mieszkalnego
4.2.1. Materiał nauczania
Geodezyjną obsługę budowy i monta\
u obiektu budowlanego wykonuje się na wniosek
inwestora lub innej zainteresowanej jednostki.
Obsługą geodezyjną nale\
y obejmować wszystkie zasadnicze etapy realizacji budowy,
a mianowicie:
- roboty ziemne i przygotowawcze z włączeniem podsypki i układania chudego betonu,
- budowę fundamentów wraz z ustawieniem szalunków (deskowań) i tyczenia śrub
kotwicznych (studzienek),
- budowę i monta\
konstrukcji nośnej,
- instalację urządzeń technicznych.
Geodezyjne wytyczenie obiektów budowlanych w terenie słu\
y przestrzennemu
usytuowaniu tych obiektów zgodnie z projektem budowlanym, a w szczególności:
- zachowaniu przewidzianego w projekcie poło\
enia wyznaczonych obiektów względem
obiektów istniejących i wznoszonych oraz względem granic nieruchomości,
- wytyczeniu w terenie i utrwaleniu na gruncie, zgodnie z wymaganiami projektu
budowlanego, elementów określających usytuowanie w poziomie oraz posadowienie
wysokościowe takich jak:
- główne osie obiektów budowlanych naziemnych i podziemnych,
- charakterystyczne punkty projektowanego obiektu,
- stałe punkty wysokościowe  repery robocze.
Czynności geodezyjne w toku budowy obejmują: 1) geodezyjną obsługę budowy
i monta\
u obiektu budowlanego, która obejmuje tyczenie i pomiary kontrolne tych elementów
obiektu, których dokładność usytuowania bez pomiarów geodezyjnych nie zapewni
prawidłowego wykonania obiektu, 2) pomiary przemieszczeń obiektu i jego podło\
a oraz
pomiary odkształceń obiektu, 3) geodezyjną inwentaryzację powykonawczą obiektów lub
elementów obiektów ulegających zakryciu. Czynności wymienione w pkt. 1 i 2 wykonuje się,
je\
eli są one przewidziane w projekcie budowlanym lub na wniosek uczestnika procesu
budowlanego. Geodezyjne czynności po zakończeniu budowy. Po zakończeniu budowy
poszczególnych obiektów budowlanych sporządza się geodezyjną inwentaryzację
powykonawczą w celu zebrania danych o przestrzennym rozmieszczeniu elementów
zagospodarowania działki lub terenu.
Po zakończeniu prac budowlanych, a przed oddaniem obiektu do u\
ytkowania, nale\
y
wykonać pomiar stanu wyjściowego obiektów wymagających w trakcie u\
ytkowania
okresowego badania przemieszczeń i odkształceń.
Geodezyjna dokumentacja powykonawcza. Operat geodezyjny wchodzący w skład
dokumentacji budowy powinien zawierać dokumentację geodezyjną sporządzoną na
poszczególnych etapach budowy szkice tyczenia i kontroli poło\
enia poszczególnych
elementów obiektu budowlanego.
W wypadku pomiaru przemieszczeń i odkształceń obiektu lub jego podło\
a, do
dokumentacji budowy nale\
y dołączyć operat z tych pomiarów.
Do dokumentacji budowy dołącza się kopię mapy powstałej w wyniku wykonania
geodezyjnej inwentaryzacji powykonawczej.
Szczególnym rodzajem prac związanym tak\
e z obsługą geodezyjną budowy budynku
mieszkalnego jest inwentaryzacja urządzeń podziemnych. Istota inwentaryzacji polega na
ustaleniu w terenie usytuowania przewodów danego rodzaju sieci i wykonanie pomiarów ich
poło\
enia w odniesieniu do istniejącej sytuacji i osnowy geodezyjnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Pełny zakres prac związanych z inwentaryzacją sieci przewodów i urządzeń podziemnych
obejmuje:
1) inwentaryzację geodezyjną,
2) inwentaryzację bran\
ową,
3) inwentaryzację majątkową.
Metody pomiaru inwentaryzacyjnego
Metoda bezpośrednia
Jest to metoda, która w Prawie geodezyjnym i Kartograficznym została uznana jako
jedyna dopuszczalna w przypadku inwentaryzacji przewodów nowych. Zamierzyć nale\
y
przewód przed zasypaniem. Dopuszczalna jest te\
metoda przy zastosowaniu przekopów
poprzecznych. Zamierzone punkty przewodu zostają zamierzone bezpośrednio, ale tylko one
nie zostają zasypane.
W rezultacie takich pomiarów sporządza się szkic polowy, który stanowi podstawę do
uaktualnienia mapy.
Metoda pośrednia
Drugim sposobem pomiaru inwentaryzacyjnego urządzeń podziemnych jest pomiar za
pomocą lokalizatorów elekromagnetycznych. W przewodzie znajdującym się pod
nawierzchnią ulicy wzbudza się prąd zmienny. Prąd ten wywołuje wokół przewodu pole
elektromagnetyczne. Lokalizator składa się z odbiornika i nadajnika. Odbiornik lokalizatora
ma za zadanie wykrycie zmiennego pola elektromagnetycznego, emitowanego przez
lokalizowany ciąg podziemny. Odbiornik zaopatrzony jest w antenę odbiorczą. Ze względu
na osiową symetrię pola wytwarzanego przez ciąg podziemny oraz kierunkową
charakterystykę anteny odbiorczej, wartość, jakość sygnału docierającego do odbiornika
lokalizatora zale\
y od poło\
enia anteny odbiorczej względem ciągu.
Etapy inwentaryzacji urządzeń podziemnych:
1. Zgłoszenie roboty geodezyjnej.
2. Zaprojektowanie osnowy pomiarowej.
3. Odszukanie armatury naziemnej przewodów (na podstawie dostępnej dokumentacji
określa się równie\
przewidywany przebieg).
4. Wykonanie pomiaru inwentaryzacyjnego sposobem pośrednim przy u\
yciu
elektromagnetycznego lokalizatora urządzeń podziemnych.
Pomiar nale\
y zaczynać od punktu, w którym przebieg jest niewątpliwy, tj. zasuwy,
skrzynki hydrantu, latarni.
5. Sygnalizacja przebiegu przewodu na powierzchni terenu palikami, szpilkami, tyczkami,
a na nawierzchni utwardzonej kredą.
Szczególnie starannie nale\
y lokalizować i sygnalizować punkty kolizji (skrzy\
owania)
przewodów oraz punkty załamania osi przewodów. Odcinki proste przewodów
sygnalizuje się co około 10 m.
6. Nawiązanie do osnowy pomiarowej.
7. Wykonanie pomiaru sytuacyjnego wcześniej zasygnalizowanych punktów przebiegu
urządzenia podziemnego.
Wynikiem inwentaryzacji jest szkic inwentaryzacyjny. Zawiera on następujące dane
o przewodzie:
1) rodzaj np. kanalizacyjny, gazowy, wodociągowy,
2) funkcje np. przewód magistralny, rozdzielczy, połączenie domowe,
3) uzbrojenie z podaniem nazw i symboli,
4) usytuowanie poziome,
5) usytuowania pionowego wraz z podaniem rzędnych,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6) długości poszczególnych odcinków i średnice,
7) usytuowania armatury naziemnej.
Przy opracowywaniu inwentaryzacji szczegółowej na podkładach mapowych nale\
y
wykazywać wszystkie przewody podziemne i nadziemne z pełnym ich uzbrojeniem.
Przy sieci cieplnej nale\
y wykazywać na mapach:
- osie przewodów i zewnętrzne krawędzie kanałów, w których uło\
one są przewody,
- obrysy zewnętrzne studzienek,
- obrysy kanałów wentylacyjnych,
- osie przewodów i krawędzie zewnętrzne otuliny ciepłochłonnej dla przewodów
uło\
onych bez kanałów (przy tzw. bezkanałowym uło\
eniu przewodów),
- pokrywy włazów,
- słupy i podpory u\
ywane przy przewodach nadziemnych.
Przy sieci kanalizacyjnej nale\
y wykazywać na mapach:
- osie i średnice przewodów (dla przewodów o średnicy do 500 mm),
- krawędzie przewodów (dla przewodów o średnicy ponad 500 mm),
- pełne uzbrojenie przewodów, jak np. komory rozgałęzieniowe.
Przy sieci wodociągowej i gazowej nale\
y wykazywać na mapach:
- osie i średnice przewodów (dla przewodów o średnicy do 300 mm),
- krawędzie przewodów (dla przewodów o średnicy ponad 300 mm),
- pełne uzbrojenie przewodów.
Przy sieci elektroenergetycznej i telekomunikacyjnej nale\
y wykazywać na mapach:
- osie pojedynczych kabli doziemnych,
- przy równoległym uło\
eniu ściśle obok siebie kilku kabli doziemnych nale\
y wykazywać
tylko osie kabli zewnętrznych oraz ich ilość,
- osie kanałów kablowych.
W wyniku prac związanych z geodezyjną inwentaryzacją uzbrojenia terenu powstaje
operat techniczny. W jego skład wchodzą następujące dokumenty:
1. Zgłoszenie roboty.
2. Sprawozdanie techniczne.
3. Szkic osnowy pomiarowej.
4. Obliczenia współrzędnych i rzędnych wysokości punktów osnowy geodezyjnej.
5. Dzienniki pomiarów liniowych i kątowych, pomiarów metodą biegunową oraz pomiarów
wysokościowych.
6. Zestawienie szkiców polowych.
7. Szkice polowe z inwentaryzacji uzbrojenia terenu.
8. Kopie z wywiadu bran\
owego.
9. Inne materiały pomocnicze.
Metody sprawdzania pionowości budowli wie\
owych
Usytuowanie budowli wie\
owych w płaszczyz
nie poziomej i w pionie odbywa się na
podstawie danych z projektu technicznego oraz planu generalnego i w oparciu o istniejącą w
terenie osnowę sytuacyjno-wysokościową. Rozró\
niamy sposoby sprawdzania pionowości
budowli wie\
owych:
a) metoda mechaniczna (u\
ycie pionu sznurkowego),
b) niwelacja geometryczna reperów zało\
onych na obwodzie fundamentu budowli,
c) metoda fotogrametrii naziemnej,
d) metoda niwelacji trygonometrycznej.
Tok postępowania przy sprawdzaniu pionowości budowli na podstawie pomiaru
odchylenia od pionu ściany budynku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Wybranie stanowisk obserwacyjnych.
Spoziomowanie i centrowanie instrumentu nad stanowiskiem.
Ustawienie odpowiednich parametrów tachimetru w zale\
ności od temperatury i ciśnienia
panującego w dniu pomiaru.
Zakodowanie wysokości stanowiska do pamięci instrumentu (w przypadku teodolitu pomiar
wysokości instrumentu).
Ustawienie instrumentu w płaszczyz
nie powstałej z przedłu\
enia ścian.
Ustawienie poziomo łaty niwelacyjnej na wysokości np. podłogi parteru.
Pomiar na stanowisku:
1. Wycelowanie na lustro ustawione na 1 punkcie nawiązania (poprzedni punkt osnowy
w ciągu)  pomiar kierunku, pomiar odległości.
2. Nastawienie krzy\
a celowniczego w lunecie na punkty naro\
nika budynku pomiar
kierunku, pomiar odległości.
3. Odrzutowanie w/w punktów na poziomo ustawioną łatę. W dwóch płaszczyznach dla
ka\
dej krawędzi. Czynności 2 i 3 powtarzamy a\
 pomierzymy wszystkie punkty
naro\
nika budynku odpowiadające poziomom stropów na poszczególnych
kondygnacjach.
4. Wycelowanie na lustro ustawione na 2 punkcie nawiązania (następny punkt osnowy
w ciągu)  pomiar kierunku, pomiar odległości.
Na podstawie obliczonych wysokości poszczególnych kondygnacji oraz odczytów z łaty
niwelacyjnej nale\
y opracować w dowolnych skalach wykresy:
a) wychylenie krawędzi w płaszczyz
nie ZOX,
b) wychylenie krawędzi w płaszczyz
nie ZOY,
c) rzutu wychylenia krawędzi na płaszczyznę poziomą XOY.
Efektem pomiaru jest:
 szkic polowy z rysunkiem i numeracją punktów  pomierzonych ,
 dziennik pomiarowy, w którym dla ka\
dego numeru punktu zapisuje się pomierzone:
odległość, kąt, wysokość, (w przypadku rejestratora danych w instrumencie nie
otrzymamy dziennika, a potrzebne dane mo\
emy wydrukować bezpośrednio
z komputera).
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie prace nale\
ą do geodezyjnej obsługi budowy budynku mieszkalnego?
2. Jakie rodzaje inwentaryzacji urządzeń podziemnych stosuje się w pomiarach
realizacyjnych?
3. Jakie znasz metody sprawdzania pionowości budowli wie\
owych?
4. Jaką metodę stosuje się do sprawdzania pionowości ścian?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj szkic inwentaryzacyjny urządzeń podziemnych metodą pośrednią przy pomocy
lokalizatora elektromagnetycznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) ustalić podział prac przy odszukiwaniu punktów osnowy dla całego zespołu,
2) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia,
3) wykonać wywiad w terenie w poszukiwaniu elementów naziemnych urządzeń
podziemnych,
4) ustalić kolejność prac przy poszukiwaniu urządzeń podziemnych,
5) ustalić sposób markowania odnalezionych punktów przewodu,
6) ustalić sposób pomiaru odnalezionych punktów osi przewodu podziemnego,
7) opracować szkic inwentaryzacyjny urządzeń podziemnych.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 poradnik dla ucznia,
 materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Sprawdz
pionowość ściany budynku dwupiętrowego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) dobrać metodę pomiaru pionowości ściany budynku,
2) ustalić podział prac przy pomiarze dla całego zespołu,
3) dobrać sprzęt do wykonania tego ćwiczenia,
4) dokonać pomiaru pionowości ściany budynku,
5) zapisać wyniki pomiaru w dziennikach pomiarowych,
6) opracować wyniki pomiaru w postaci analitycznej,
7) dobrać skalę dla opracowania graficznego pomiarów,
8) opracować wyniki pomiaru w postaci graficznej.
Wyposa\
enie stanowiska pracy:
 poradnik dla ucznia,
 sprzęt,
 dziennik pomiarowy,
 materiały piśmiennicze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) posłu\
yć się lokalizatorem elektromagnetycznym?
1
1

2) wykonać inwentaryzację pośrednią urządzeń podziemnych?
1
1

3) opracować szkic inwentaryzacyjny?
1
1

4) dobrać metodę pomiaru pionowości ściany budynku?
1
1

5) dobrać sprzęt do pomiaru pionowości ścian budynku?
1
1

6) opracować wyniki pomiaru wychylenia ściany od pionu w postaci
analitycznej? 1
1

7) dobrać sprzęt do pomiarów realizacyjnych przy obsłudze geodezyjnej
budowy budynku? 1
1

8) ustalić podział prac dla zespołu podczas pomiarów realizacyjnych
geodezyjnej obsługi inwestycji? 1
1

 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uwa\
nie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 30 zadań. Do ka\
dego zadania dołączone są 4 mo\
liwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki nale\
y błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed
wskazaniem poprawnego wyniku.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłó\
jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 60 min.
Powodzenia
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. O wydanie decyzji o warunkach zabudowy mo\
e się ubiegać
a) właściciel nieruchomości.
b) dzier\
awca.
c) ka\
dy zainteresowany.
d) u\
ytkownik.
2. Na placu budowy geodety nie obowiązują przepisy BHP dotyczące
a) stroju.
b) poruszania się.
c) pracy na wysokości.
d) składowania materiałów budowlanych.
3. Geodeta na placu budowy ma prawo do przestawiania materiałów budowlanych w celu
a) uzyskania wigury.
b) ustawienia instrumentu.
c) zało\
enia znaku osnowy realizacyjnej.
d) nie ma takiego prawa.
4. Efektem opracowania geodezyjnego projektu jest
a) szkic tyczenia.
b) szkic dokumentacyjny.
c) mapa do celów prawnych.
d) mapa sytuacyjno-wysokościowa.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
5. Współrzędne (X i Y) punktów tyczonych znajdują się na
a) szkicu inwentaryzacyjnym.
b) szkicu dokumentacyjnym.
c) mapie zasadniczej.
d) mapie ewidencyjnej.
6. Wysokość osi celowej wynosi 115,200 m. Aby wysokość realizowanego punktu wyniosła
114,700 m, nale\
y łatę ustawić na odczycie
a) 0050 mm.
b) 2500 mm.
c) 1500 mm.
d) 0500 mm.
7. Przy zakładaniu osnowy realizacyjnej korzystamy z instrukcji
a) G-3.
b) K-1.
c) G-4.
d) O-3.
8. Dokumentem technicznym wykonanego tyczenia jest szkic
a) polowy.
b) dokumentacyjny.
c) tyczenia.
d) realizacyjny.
9. Elementy naziemne sieci uzbrojenia terenu nale\
ą do
a) III grupy dokładnościowej.
b) I grupy dokładnościowej.
c) II grupy dokładnościowej.
d) II i III grupy dokładnościowej.
10. Rysunek przedstawia fragment
a) szkicu polowego.
b) mapy sytuacyjnej.
c) opisu topograficznego.
d) projektu osnowy realizacyjnej.
11. Tyczenie lokalizujące w pomiarach realizacyjnych ma na celu
a) ustalenie granic własności.
b) zaprojektowanie inwestycji.
c) ustalenie harmonogramu prac.
d) powiązanie projektu z granicami działek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
12. Obiektem budowlanym nie jest
a) budynek mieszkalny.
b) obiekt małej architektury.
c) autostrada.
d) stacja kolejowa.
13. Dobór metody tyczenia nie zale\
y od
a) warunków atmosferycznych.
b) ukształtowania terenu.
c) rodzaju inwestycji.
d) posiadanego sprzętu.
14. Je\
eli występują rozbie\
ności między wynikami pomiarów wykonywanych w trakcie
budowy a projektem, fakt ten nale\
y odnotować
a) na szkicu polowym.
b) na szkicu dokumentacyjnym.
c) w dzienniku budowy.
d) w dzienniku pomiaru.
15. Punkty charakterystyczne przekroju poprzecznego projektowanej trasy to punkty
a) le\
ące na granicy pasa drogowego.
b) równomiernie rozło\
one na przekroju poprzecznym.
c) zabezpieczające.
d) dowolnie ustalone przez geodetę.
16. Przewód gazowy na mapie zasadniczej kreśli się kolorem
a) pomarańczowym.
b) \
ółtym.
c) brązowym.
d) niebieskim.
17. W czasie wykonywania pomiarów na drogach publicznych, geodeta musi być ubrany
w kamizelkę ochronną w kolorze
a) pomarańczowym.
b) \
ółtym.
c) zielonym.
d) czerwonym.
18. Sprawozdanie techniczne opracowuje się
a) przed rozpoczęciem prac.
b) w trakcie trwania prac.
c) po zakończeniu prac.
d) po odbiorze pracy przez inwestora.
19. Przekrój poprzeczny projektowanej trasy wyznacza się w terenie
a) w trakcie wyznaczania punktów osi trasy.
b) przed wyznaczeniem punktów osi trasy.
c) po wyznaczeniu punktów osi trasy.
d) po umocnieniu skarp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
20. Długość odcinka trasy, którego końcami są punkty 12/1+30,00 i 15/3 ma długość
a) 27430 metrów.
b) 15300 metrów.
c) 12130 metrów.
d) 3170 metrów.
21. Punkty pośrednie projektu trasy drogowej le\
ą na
a) przekroju poprzecznym trasy drogowej.
b) granicy pasa drogowego.
c) studzienkach kanalizacyjnych.
d) osi trasy drogowej.
22. Dane, które nie są potrzebne do obliczenia objętości robót ziemnych to
a) wysokości pikiet.
b) współrzędne X i Y pikiet.
c) kilometra\
trasy.
d) obrys obszaru.
23. Inwentaryzację pośrednią urządzeń podziemnych wykonujemy
a) lokalizatorem.
b) teodolitem.
c) niwelatorem.
d) tachimetrem.
24. Inwentaryzację bezpośrednią urządzeń podziemnych wykonujemy
a) lokalizatorem.
b) teodolitem.
c) niwelatorem.
d) tachimetrem.
25. Inwentaryzacja urządzeń podziemnych wykonana metodą przekopów polega na pomiarze
przewodu gdy jest on
a) poło\
ony i odsłonięty cały.
b) poło\
ony i odsłonięty częściowo.
c) poło\
ony i zasłonięty cały.
d) przygotowany do poło\
enia.
26. Lokalizatorem
a) poszukujemy punktów przewodu podziemnego.
b) stabilizujemy punkty główne osi trasy.
c) poszukujemy punktów osnowy.
d) wykonujemy tyczenie lokalizujące.
27. Daną ewidencji geodezyjnej dla przewodu podziemnego nie jest
a) średnica przewodu.
b) numer działki na której jest poło\
ony.
c) wykonawca inwentaryzacji.
d) współrzędne armatury przewodu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
28. Obsługa geodezyjna budynku mieszkalnego to
a) wykonanie pomiaru granic działki.
b) sprawdzanie poziomu stropów.
c) obliczenie kubatury budynku.
d) sprawdzenie stanu prawnego działki.
29. Inwentaryzacja powykonawcza inwestycji wykonuje się w celu
a) podsumowania kosztorysu prac budowlanych.
b) naniesienia do projektu inwestycji poprawek.
c) przygotowania placu budowy do następnego etapu prac realizacyjnych.
d) naniesienia wybudowanego obiektu na mapę zasadniczą.
30. Pomiary przemieszczeń i odkształceń wykonujemy w nawiązaniu do
a) osnowy realizacyjnej.
b) specjalnie w tym celu zało\
onej osnowy pomiarowej.
c) szczegółów I grupy dokładnościowej.
d) punktów głównych projektu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ...............................................................................
Wykonywanie pomiarów realizacyjnych w terenie
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
26 a b c d
27 a b c d
28 a b c d
29 a b c d
30 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
6. LITERATURA
1. Gocał J.: Geodezja in\
ynieryjno-przemysłowa. Cz. I i II. AGH, Kraków 2005
2. Praca zbiorowa: Ćwiczenia terenowe z geodezji in\
ynieryjnej i miejskiej. Wydawnictwo
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2003
3. Praca zbiorowa: Geodezja in\
ynieryjna. Tom I, II i III. PPWK, Warszawa 1995
4. śurowski A.: Pomiary geodezyjne w budowie dróg, lotnisk i mostów. WKiA
, Warszawa
1984
Czasopisma:
 Przegląd Geodezyjny
 Geodeta
 GPS World
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29