Sztuka starożytnego Rzymu Encyklopedia







Rzymianie byli genialnymi architektami. Od ETRUSKÓW zapożyczyli konstrukcję łuków, który wykorzystali w sposób twórczy. Wynaleźli rodzaj betonu (zaprawa wapienna). Technika budowania polegała na stawianiu dwóch murów, między które wlewano zaprawę.

Obiekty architektoniczne:

- PANTEON - świątynia wszystkich bogów nakryta olbrzymią kopułą, którą po raz pierwszy skonstruowali Rzymianie. Cała budowla jest walcem z dobudowanym portykiem z kolumnami. Kopuła wewnątrz posiada otwór i wyłożona jest marmurowymi płytami.

- KOLOSEUM - podobnie jak Panteon w Rzymie jest obiektem na miarę XX w. (nie tylko jest tam arena i miejsca dla widzów, ale cały kompleks sal do ćwiczeń, łaźnie, pomieszczenia dla zwierząt)

- BAZYLIKI - sala targów i miejsce sądów

- ŁAŹNIE - baseny, ogrody, biblioteki, wille bogatych Patrycjuszy

- AKWEDUKTY - systemy nawadniające

- ŁUKI TRIUMFALNE - np.:Tytusa w Rzymie

RZEŹBA - nie miała charakteru idealistycznego jak w Grecji. Portretowane osoby są pokazane realistycznie, ze wszystkimi niedoskonałościami fizycznymi i charakteru.

NP.:

- PORTRET KONSTANTYNA

- POSĄG KONNY MARKA AURELIUSZA

- POSĄG AUGUSTA




ENCYKLOPEDIA

RZYMU STAROŻYTNEGO SZTUKA. Rozwijająca się VI w. p.n.e.
V w. n.e. sztuka państwa rzym.: Rzymu (miasta), Italii i prowincji rzym.; najważniejszym jej ośr. był Rzym, lecz najpełniejszy obraz dały m.: Pompeje i Herkulanum; w rozwoju sztuki rzym. przyjmuje się podział na okresy: królewski (VI w. p.n.e.), republiki (V
I w. p.n.e.), cesarstwa (30 r. p.n.e.
koniec IV w. n.e.). Początki architektury i plastyki rzym. kształtowały się pod wpływem Etrusków (toskański porządek), w okresie republiki dominowały wpływy gr., styl późny był wynikiem zespolenia sztuki hellenistycznej i sztuki prowincji rzymskich. Największe znaczenie hist. zyskały osiągnięcia Rzymian w architekturze; zastosowanie nowych materiałów bud. (cegły wypalanej, cementu) umożliwiło wznoszenie budowli o urozmaiconym rzucie poziomym, krytych sklepieniami, tworzących świadomie skomplikowane kompleksy przestrzenne; dla architektury monumentalnej poza świątyniami są charakterystyczne budowle użyteczności publ. (m.in. bazyliki, portyki, kurie, termy, teatry, cyrki, amfiteatry), pomniki (łuki triumfalne, kolumny), w budownictwie mieszkalnym domy, tzw. italskie z atrium i hellenistyczne z atrium i perystylem, piętrowe domy czynszowe (insula), miejskie i podmiejskie wille, rezydencje cesarzy (willa Hadriana w Tivoli, pałac Dioklecjana w Splicie); grobowce budowano wzdłuż dróg publ. (np. Via Appia) lub na nekropolach; formą typowo rzym. było kolumbarium; mauzolea (np. Oktawiana Augusta, Hadriana w Rzymie) wznoszono na wzór grobowców hellenistycznych. Miasta zakładano na planie prostokąta, z regularną siatką ulic równol. do 2 gł., krzyżujących się arterii: cardo i decumanus, otaczano murem warownym; środek miasta zajmowało forum; wodę doprowadzały akwedukty; przez rzeki przerzucano mosty na arkadowych przęsłach. Rzeźba rzym. (zwł. dekoracyjna) miała charakter odtwórczy (gł. kopie dzieł gr.); większą oryginalność wykazywał portret, zwł. popiersie na profilowanej bazie; portrety z okresu republiki cechował weryzm; w okresie cesarstwa rozpowszechniły się portrety władców (popiersia i posągi) modelowane zgodnie z wymogami propagandy. Podobnie wykonywano reliefy hist., zdobiące budowle i pomniki; na kam. sarkofagach, produkowanych od II w., występowały reliefy o treści mitol. i rodzajowej. Malarstwo sztalugowe i tablicowe w okresie późnej republiki zostało wyparte przez malarstwo ścienne, na podstawie schematów kompozycyjnych podzielone na 4 style pompejańskie (Pompeje): inkrustacyjny (II w. p.n.e.) imitował okładzinę z barwnych marmurów; architektoniczny (I w. p.n.e.) za pomocą malowanych elementów arch. stwarzał iluzję głębi przestrzennej; egiptyzujący (1 poł. I w. n.e.) polegał na zdobieniu ściany malowidłami imitującymi obraz sztalugowy i drobnymi motywami (często pochodzenia egip.); iluzjonistyczny (2 poł. I w.) sztucznie powiększał wnętrze przez malowanie pomieszczeń w amfiladzie lub pejzaży. Mozaiki wielobarwne lub czarno-białe, wykonywane z sześciennych kostek kam., zdobiły początkowo posadzki, w okresie późniejszym także i ściany. W rzemiośle artystycznym szczególny rozkwit przeżywała gliptyka, ceramika, szklarstwo i toreutyka. Sztuka rzym., niemal całkowicie anonimowa, wniosła do późniejszej sztuki eur. wiele trwałych wartości; jej bezpośrednimi następcami były: sztuka wczesnochrześc. i bizantyńska.

A. SADURSKA Archeologia starożytnego Rzymu, t. 1
2, Warszawa 1975
80.