Praca i Ubezpieczenia Praca i Ubezpieczenia
e-Poradnik
e
Kodeks
pracy
po zmianach w 2012 r.
O ile wzrasta płaca minimalna
Do kiedy pracownik musi wykorzystać zaległy urlop
Co zyskuje pracownik zatrudniony po raz drugi
na umowę na czas określony
Czy można zawierać wieloletnie umowy
na czas określony
Kto skorzysta z dłuższego urlopu macierzyńskiego
i ojcowskiego
Czas pracy w 2012 r.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy
RozporzÄ…dzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej
z dnia 15 maja 1996 r.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.
Spis treści
ZMIANY W PRAWIE PRACY W 2012 ROKU ...............................................7
USTAWA z dnia 26 czerwca 1974 r.  Kodeks pracy .......................... 29
DZIAA
PIERWSZY. PRZEPISY OGÓLNE
Rozdział I. Przepisy wstępne ....................................................................................... 32
Rozdział II. Podstawowe zasady prawa pracy ........................................................ 34
Rozdział IIa. Równe traktowanie w zatrudnieniu ............................................... 36
Rozdział IIb. Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy ............................ 39
Rozdział III. (skreślony). ................................................................................................ 39
DZIAA
DRUGI. STOSUNEK PRACY
Rozdział I. Przepisy ogólne ..........................................................................................40
Rozdział II. Umowa o pracę ......................................................................................... 42
Rozdział IIa. Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych
do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej.................................................57
Rozdział IIb. Zatrudnianie pracowników w formie telepracy .......................... 58
Rozdział III. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru,
mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę .................................................... 63
DZIAA
TRZECI. WYNAGRODZENIE ZA PRAC
I INNE ÅšWIADCZENIA
Rozdział I. Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych
Adres redakcji: 01-042 Warszawa, ul. Okopowa 58/72
świadczeń związanych z pracą ...................................................................................66
tel. [phone]; www.gazetaprawna.pl
Rozdział Ia. Wynagrodzenie za pracę .......................................................................68
Redakcja: Małgorzata Jankowska, Anita Jackiewicz
Rozdział II. Ochrona wynagrodzenia za pracę ...................................................... 70
DTP: Joanna Archacka
Rozdział III. Świadczenia przysługujące w okresie
Biuro Obsługi Klienta: 05-270 Marki, ul. Okólna 40
tel. [phone]; e-mail: [e-mail]
czasowej niezdolności do pracy ...................................................................................73
© Copyright by INFOR Biznes Sp. z o.o.
Rozdział IIIa. Odprawa rentowa lub emerytalna .................................................. 74
ISBN 978-83-63360-24-5
Rozdział IV. Odprawa pośmiertna ............................................................................. 74
Wydanie I/2012, styczeń 2012 r.
DZIAA
CZWARTY. OBOWI
ZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA Rozdział IIIa. Zatrudnianie młodocianych w innym celu
Rozdział I. Obowiązki pracodawcy .............................................................................75 niż przygotowanie zawodowe ...................................................................................121
Rozdział II. Obowiązki pracownika ........................................................................... 78 Rozdział IV. Szczególna ochrona zdrowia ............................................................. 122
Rozdział IIa. Zakaz konkurencji ................................................................................. 79 Rozdział V. Urlopy wypoczynkowe ...........................................................................123
Rozdział III. Kwaliikacje zawodowe pracowników .............................................80 Rozdział VI. Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe .................................... 124
Rozdział IV. Regulamin pracy ..................................................................................... 82
Rozdział V. Nagrody i wyróżnienia ............................................................................ 83 DZIAA
DZIESI
TY. BEZPIECZEC
STWO I HIGIENA PRACY
Rozdział VI. Odpowiedzialność porządkowa pracowników .............................. 83 Rozdział I. Podstawowe obowiązki pracodawcy ................................................. 124
Rozdział II. Prawa i obowiązki pracownika ...........................................................127
DZIAA
PI
TY. ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW Rozdział III. Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy .................................. 129
Rozdział I. Odpowiedzialność pracownika za szkodę Rozdział IV. Maszyny i inne urządzenia techniczne ......................................... 130
wyrządzoną pracodawcy ............................................................................................... 85 Rozdział V. Czynniki oraz procesy pracy stwarzające szczególne
Rozdział II. Odpowiedzialność za mienie zagrożenie dla zdrowia lub życia ..............................................................................131
powierzone pracownikowi ........................................................................................... 87 Rozdział VI. Proilaktyczna ochrona zdrowia ...................................................... 134
Rozdział VII. Wypadki przy pracy i choroby zawodowe .................................... 138
DZIAA
SZÓSTY. CZAS PRACY Rozdział VIII. Szkolenie ................................................................................................141
Rozdział I. Przepisy ogólne ..........................................................................................88 Rozdział IX. Środki ochrony indywidualnej
Rozdział II. Normy i ogólny wymiar czasu pracy ..................................................89 oraz odzież i obuwie robocze ..................................................................................... 142
Rozdział III. Okresy odpoczynku ................................................................................90 Rozdział X. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy ........................................... 143
Rozdział IV. Systemy i rozkłady czasu pracy...........................................................90 Rozdział XI. Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Rozdział V. Praca w godzinach nadliczbowych ..................................................... 95 oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy ...................................................... 144
Rozdział VI. Praca w porze nocnej .............................................................................98 Rozdział XII. Obowiązki organów sprawujących nadzór
Rozdział VII. Praca w niedziele i święta ..................................................................99 nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi
państwowymi albo samorządowymi ......................................................................146
DZIAA
SIÓDMY. URLOPY PRACOWNICZE Rozdział XIII. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
Rozdział I. Urlopy wypoczynkowe ........................................................................... 101 dotyczące wykonywania prac w różnych gałęziach pracy ............................... 147
Rozdział II. Urlopy bezpłatne .................................................................................... 107
DZIAA
JEDENASTY. UKA
ADY ZBIOROWE PRACY
DZIAA
ÓSMY. UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW Rozdział I. Przepisy ogólne ........................................................................................ 147
ZWI
ZANE Z RODZICIELSTWEM ............................................108 Rozdział II. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy .......................................... 154
Rozdział III. Zakładowy układ zbiorowy pracy .................................................... 158
DZIAA
DZIEWI
TY. ZATRUDNIANIE MA
ODOCIANYCH
Rozdział I. Przepisy ogólne .........................................................................................118 DZIAA
DWUNASTY. ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA
Rozdział II. Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę ZE STOSUNKU PRACY
w celu przygotowania zawodowego ........................................................................119 Rozdział I. Przepisy ogólne .........................................................................................161
Rozdział III. Dokształcanie .........................................................................................120 Rozdział II. Postępowanie pojednawcze ................................................................ 162
Rozdział III. Sądy pracy ............................................................................................... 165
DZIAA
TRZYNASTY. ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA
PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA ...................166
ZMIANY W PRAWIE PRACY W 2012 ROKU
Rozdział II. (skreślony). ................................................................................................168
Zmiany w prawie pracy obowiÄ…zujÄ…ce od poczÄ…tku 2012 roku wynikajÄ… po
DZIAA
CZTERNASTY. PRZEDAWNIENIE ROSZCZEC
.................................168 pierwsze z wejścia w życie dwóch ustaw: deregulacyjnej oraz o pieczy zastęp-
czej. Po drugie zaÅ› z utraty mocy obowiÄ…zujÄ…cej przez tzw. ustawÄ™ antykryzy-
DZIAA
CZTERNASTYa. (uchylony) ...................................................................169 sową, która modyikowała stosowanie niektórych przepisów kodeksu pracy
przez przedsiębiorców.
DZIAA
PI
TNASTY. PRZEPISY KOC
COWE .....................................................169 Z początkiem roku zmieniły się też wymiary niektórych urlopów rodziciel-
skich: ojcowskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i tzw. dodatkowego
Indeks rzeczowy ........................................................................................................... 174 urlopu adopcyjnego. Nie oznacza to jednak, że z dłuższych urlopów skorzysta-
ją tylko pracownicy, którzy będą o nie występować w 2012 roku.
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ Nowy rok to nowa płaca minimalna, a co za tym idzie  inne granice po-
z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy trąceń, jakich mogą dokonać pracodawcy z wynagrodzenia pracownika, inna
oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania ........................................ 179 wysokość dodatków za pracę w nocy czy minimalnego odszkodowania, o jakie
Załącznik ......................................................................................................................... 182 mogą się starać dyskryminowani czy poddani mobbingowi pracownicy. Nowy
rok to także konieczność ustalenia wymiarów czasu pracy na poszczególne
ROZPORZ
DZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SOCJALNEJ miesiÄ…ce roku kalendarzowego.
z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania
nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom
Wejście w życie ustawy deregulacyjnej
zwolnień od pracy ....................................................................................................... 186
Ustawa o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców,
zwana powszechnie ustawą deregulacyjną bis, wydłuża okres, w którym pra-
cownik powinien wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy oraz ogranicza
obowiązki pracodawców prowadzących budowę lub przebudowę obiektów,
w których znajdują się pomieszczenia pracy.
Jaki jest obecnie ostateczny termin udzielenia pracownikowi
zaległego urlopu?
Ustawa deregulacyjna przesuwa termin na wykorzystanie przez pracownika
zaległego urlopu wypoczynkowego aż o pół roku. Wcześniej urlopu niewykorzy-
stanego w terminie ustalonym w planie urlopów albo w porozumieniu z pra-
cownikiem pracodawca miał obowiązek udzielić do końca I kwartału następne-
go roku kalendarzowego. Obecnie ma na to więcej czasu, bo aż do 30 września.
Zmiana ta wydaje się korzysta i dla pracodawców, i dla pracowników. Tym
pierwszym ma ułatwić wywiązywanie się z nałożonego przez art. 168 k.p.
obowiązku. Wcześniej, ze względu na krótki (trzymiesięczny) okres, termin
ten był często niedotrzymywany, przez co pracodawcy narażali się na odpo-
wiedzialność za wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Pracownikom
e-Biblioteka Gazety Prawnej Kodeks pracy po zmianach w 2012 r.
8 9
umożliwi natomiast wykorzystanie zaległego urlopu w terminie dla nich do- mocy społecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i sys-
godnym, np. w sezonie wiosennym lub letnim. temu pieczy zastępczej zapewniających całodobową opiekę.
W tym miejscu warto przypomnieć, iż wskazany w art. 168 k.p. termin Podobny cel ma nowelizacja art. 183 par.1 k.p. Obecnie pracownik, który
należy traktować jako ostateczny, przepisy kodeksu pracy nie przewidują przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem
bowiem możliwości dalszego przesuwania terminu urlopu. Termin  naj- o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przy-
póz
niej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego  będzie jął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny za-
zachowany, jeżeli pracownik rozpocznie urlop wypoczynkowy przed jego stępczej zawodowej (wcześniej: zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem),
upływem. ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
PODSTAWA PRAWNA
Jak zmieniły się obowiązki pracodawców w zakresie bhp?
n Art. 203 ustawy z 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastęp-
czej (Dz.U. nr 149, poz. 887).
Ustawa deregulacyjna zniosła też obowiązek konsultowania z rzeczoznaw-
cami projektów budowy lub przebudowy obiektów, w których przewidziane są
pomieszczenia pracy, pod kątem spełnienia przez nie wymagań bezpieczeń-
Koniec ustawy antykryzysowej
stwa i higieny pracy. Obecnie pracodawca nie musi już posiadać pozytywnej
opinii rzeczoznawców w tym zakresie. Nadal jednak jest zobowiązany dbać, Z końcem grudnia 2011 r. przestała obowiązywać tzw. ustawa antykryzyso-
aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się wa, która zmieniała czasowo zasady zatrudniania pracowników na czas okre-
pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględnia- ślony i pozwalała na bardziej elastyczne planowanie i rozliczanie czasu pracy.
jących wymagania bhp (art. 213 par. 1 k.p.). W ten sposób modyikowała stosowanie niektórych przepisów kodeksu pracy.
Nowelizacja znosi zatem tylko obowiązek uzyskiwania opinii rzeczoznaw- Przepisy ustawy antykryzysowej dotyczyły jednak tylko pracodawców będą-
ców, a nie zwalnia pracodawców z odpowiedzialności za to, aby proces bu- cych przedsiębiorcami w rozumieniu art. 4 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobo-
dowlany był realizowany na podstawie projektów uwzględniających wyma- dzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 220, poz. 1447 z póz
n. zm.),
gania bezpieczeństwa i higieny pracy. czyli:
n osób izycznych,
PODSTAWA PRAWNA
n osób prawnych,
n Art. 1 ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli
n jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym od-
i przedsiębiorców (Dz.U. nr 232, poz. 1378)
rębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonujących we własnym imie-
niu działalność gospodarczą.
Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakre-
Wejście w życie ustawy o pieczy zastępczej
sie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Do pozostałych pra-
Zmiany wprowadzone w kodeksie pracy przez ustawę o wspieraniu rodziny codawców ustawa antykryzysowa nie miała zastosowania. Utrata jej mocy
i systemie pieczy zastępczej wynikają z konieczności ujednolicenia termino- obowiązującej jest zatem dla nich bez znaczenia.
logii używanej w obu aktach prawnych.
I tak w art. 15110 k.p. wymieniającym m.in. rodzaje prac, w których praca
Jaki wpływ na zawarte wcześniej umowy terminowe ma koniec
w niedzielę i święta jest dopuszczalna, zmienia się pkt 9 lit. g. Obecnie praca
obowiÄ…zywania ustawy antykryzysowej?
w niedziele i święta jest dopuszczalna m.in. przy wykonywaniu prac koniecz-
nych ze względu na użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, Ustawa antykryzysowa zawieszała czasowo stosowanie art. 251 k.p. Zawie-
w szczególności: nie (jak było do końca ubiegłego roku) w jednostkach organi- szenie to obowiązywało tylko do końca 2011 r., co oznacza, że z początkiem
zacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach opiekuńczo-wychowawczych tego roku przedsiębiorcy znów muszą wrócić do liczenia kontraktów termi-
zapewniających całodobową opiekę, ale w jednostkach organizacyjnych po- nowych zawieranych z jednym pracownikiem.
e-Biblioteka Gazety Prawnej Kodeks pracy po zmianach w 2012 r.
10 11
Jak traktować zawarte wcześniej umowy na czas określony, wskazują prze- art. 251 k.p., to  jeśli następnie podpisze z nim kolejną umowę tego rodzaju,
pisy przejściowe ustawy antykryzysowej. Nie rozstrzygają one jednak wszyst- np. od 1 lutego  umowa ta będzie uznana za kontrakt bezterminowy.
kich wątpliwości. Aby lepiej zobrazować problemy, jakie z początkiem tego roku
stanęły przed przedsiębiorcami, warto przypomnieć, jakie ograniczenia w za- PRZYKA
AD
trudnianiu na umowy na czas określony przewidywała ustawa antykryzysowa.
Zgodnie z art. 13 tej ustawy okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę Spółka zawarła z pracownikiem dwie umowy na czas określony (od 1 maja do 31 lipca
na czas określony (a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych 2009 r. oraz od 3 sierpnia 2009 r. do 31 stycznia 2012 r.). W lutym 2012 r. chce zawrzeć
umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pra- z tym pracownikiem kolejną umowę na czas określony. Jeśli nie chce, aby łączył ją
cy) nie mógł przekraczać 24 miesięcy. Za kolejną umowę na czas określony uwa- z nim stosunek pracy na czas nieokreślony, umowę z tym pracownikiem może pod-
żano natomiast umowę zawartą przed upływem trzech miesięcy od rozwiąza- pisać dopiero od 3 marca 2012 r. Spółka zawarła już bowiem z pracownikiem dwie
nia lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony. Przepis umowy na czas określony (od 1 maja do 31 lipca 2009 r. oraz od 3 sierpnia 2009 r. do
ten wprowadzał zatem inne ograniczenia, jeśli chodzi o okres zatrudniania 31 stycznia 2012 r.), do których ma zastosowanie przepis art. 251 k.p. W sytuacji, gdy
pracowników na podstawie umów na czas określony, niż przewidziano w art. pracodawca zawrze z tą osobą kolejną (trzecią) umowę na czas określony bez zacho-
251 k.p., którego stosowanie zostało wobec przedsiębiorców wyłączone. wania przerwy wynoszącej co najmniej 31 dni, będzie to równoznaczne z zawarciem
z niÄ… stosunku pracy na czas nieoznaczony.
Czy do wszystkich umów na czas określony stosuje się art. 251 k.p.?
Również do umów zawartych w trakcie obowiązywania ustawy antykryzy-
Obecnie wszyscy pracodawcy muszą już stosować art. 251 k.p., zgodnie z któ- sowej trwających 1 stycznia 2012 r. (wymienionych w pkt. 2) art. 251 k.p. będzie
rym zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne miał zastosowanie. W tym przypadku jednak umowa taka powinna być uzna-
w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeże- na za pierwszą w rozumieniu tego przepisu.
li poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na
następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej PRZYKA
AD
a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.
Przedsiębiorcy mogą mieć obecnie do czynienia z trzema  rodzajami Firma podpisała we wrześniu 2011 r. z pracownikiem trzecią półroczną umowę
umów. Chodzi tu o trwające nadal umowy na czas określony zawarte: na czas określony. Umowa ta nie przekształci się jednak w umowę na czas nieokre-
1. jeszcze przed dniem wejścia w życie ustawy antykryzysowej, ślony. Zgodnie z ustawą antykryzysową do umów o pracę zawartych na czas okre-
2. pod rządami ustawy antykryzysowej na okres krótszy niż 24 miesiące, ślony trwających w dniu 1 stycznia 2012 r. stosuje się art. 251 k.p. Tak wiec w tym
3. pod rządami ustawy antykryzysowej na okres dłuższy niż 24 miesiące. przypadku faktycznie trzecia umowa na czas określony jest traktowana w bieżącym
Powstaje pytanie, czy do wszystkich trwających 1 stycznia 2012 r. umów roku jako pierwsza umowa na czas określony w rozumieniu art. 251 k.p. Oznacza to,
na czas określony trzeba stosować art. 251 k.p.? Czy taka umowa jest pierwszą że pracodawca może bezpiecznie podpisać z pracownikiem jeszcze jedną umowę na
umową w rozumieniu tego przepisu czy umową kolejną? Od czego to zależy? czas określony. Dopiero kolejna taka umowa przekształci się w umowę beztermi-
Jeśli chodzi o umowy wymienione w pkt 1, sprawa wydaje się stosunko- nową, chyba że pracodawca zadba, aby przerwa między dwiema umowami trwała
wo prosta. Zgodnie z art. 35 ust. 3 ustawy, jeżeli termin rozwiązania umowy dłużej niż miesiąc.
o pracę na czas określony, zawartej przed dniem wejścia w życie ustawy anty-
kryzysowej, przypada po dniu 31 grudnia 2011 r., umowa rozwiązuje się z upły-
wem czasu, na który została zawarta. Do tej umowy stosuje się też art. 251 k.p. Czy umowy na czas określony trwające dłużej niż dwa lata prze-
kształcą się w umowy na czas nieokreślony?
( art. 34 ust.2 ustawy).
W praktyce oznacza to, że jeśli przedsiębiorca zawarł z pracownikiem umo-
wę przed dniem wejścia ustawy antykryzysowej na okres np. od 1 marca 2009 r. Wątpliwości budzi natomiast przypadek umów wymienionych w pkt. 3.
do 31 stycznia 2012 r. i była to wówczas druga umowa tego typu w rozumieniu Chodzi o umowy zawarte pod rządami ustawy antykryzysowej, ale łamiące jej
e-Biblioteka Gazety Prawnej Kodeks pracy po zmianach w 2012 r.
12 13
Wybór właściwego okresu rozliczeniowego
postanowienia, tzn. zawierane na okres dłuższy, niż pozwalały na to przepisy.
Sama ustawa nie określa skutków takiego postępowania pracodawców.
System czasu pracy Okres Przesłanki
Większość ekspertów uważa, że w takiej sytuacji nie dojdzie do automatycz-
rozliczeniowy stosowania
nego przekształcenia umowy na czas określony w umowę na czas nieokreślo-
Podstawowy  art. 129 k.p. do 4 miesięcy w każdym przypadku
ny. Ich zdaniem skutek taki mógłby powstać jedynie w przypadku, gdyby sama
do 6 miesięcy w rolnictwie i hodowli, a tak-
ustawa go przewidywała, a tak w tym przypadku nie jest. Pracownik może się
że przy pilnowaniu mienia
jednak zwrócić się sądu pracy o ustalenie istnienia stosunku pracy na czas nie-
lub osób
określony. I ma, zdaniem wielu ekspertów, duże szanse na wygraną.
do 12 miesięcy w rolnictwie i hodowli, a tak-
że przy pilnowaniu mienia lub
Czy umowy na czas określony można zawierać na dowolny czas?
osób, jeżeli jest to dodatkowo
uzasadnione nietypowymi wa-
Utrata mocy ustawy antykryzysowej nie oznacza, że pracodawcy mogą za-
runkami organizacyjnymi lub
wierać dowolnie długie umowy na czas określony. W wyroku z 25 paz
dziernika
technicznymi mającymi wpływ
2007 r. (II PK 49/07 OSNP 2008/21-22/31) SN uznał, że niedopuszczalne jest za-
na przebieg procesu pracy
warcie wieloletniej umowy o pracę na czas określony z klauzulą wcześniejsze-
go jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem, chyba że co innego
Równoważny czas pracy  podsta- do 1 miesiąca w każdym przypadku
wynika z przepisów prawa pracy albo z charakteru umowy dotyczącej wykony-
wowy  art. 135 k.p.
wania zadań oznaczonych w czasie, albo gdy z innych przyczyn nie narusza to
do 3 miesięcy w szczególnie uzasadnionych
usprawiedliwionego i zgodnego interesu obu stron stosunku pracy. Jeżeli za-
przypadkach
warcie umowy o pracę na czas określony było niedopuszczalne, stosunek pracy
do 4 miesięcy przy pracach uzależnionych
podlega przepisom prawa pracy o umowie na czas nieokreślony.
od pory roku lub warunków
atmosferycznych
Jakie okresy rozliczeniowe czasu pracy można stosować?
Równoważny czas pracy  przy do- do 1 miesiąca W każdym przypadku
zorze urządzeń lub pozostawaniu
Koniec ustawy antykryzysowej oznacza też że przedsiębiorcy nie mogą ko-
w pogotowiu do pracy  art. 136 k.p.
rzystać z możliwości wydłużenia okresu rozliczeniowego czasu pracy na za-
sadach przewidzianych w tej ustawie. Od poczÄ…tku tego roku muszÄ… zatem
Równoważny czas pracy  przy do 1 miesiąca w każdym przypadku
pamiętać o przepisach kodeksu pracy regulujących te kwestie (patrz tabela).
pilnowaniu osób lub ochronie do 3 miesięcy w szczególnie uzasadnionych
Podstawowym okresem rozliczeniowym czasu pracy w podstawowym sys-
mienia, w zakładowych strażach do 4 miesięcy przypadkach
temie czasu pracy jest zatem okres nieprzekraczający 4 miesięcy. Wyjątko-
pożarnych i zakładowych służbach przy pracach uzależnionych
wo może on być wydłużony do 6 lub 12 miesięcy. W systemach czasu pracy
ratowniczych  art. 137 k.p. od pory roku lub warunków
charakteryzujących się pewną uciążliwością dla pracownika (różne syste-
atmosferycznych
my równoważnego czasu pracy, w których możliwe jest wykonywanie pracy
Praca w ruchu ciągłym  art. 138 k.p. do 4 tygodni w każdym przypadku
dłużej niż przez 8 godzin w ciągu doby)  zasadą jest stosowanie krótkiego,
Przerywany czas pracy  art. 139 k.p. do 4 miesięcy w każdym przypadku
jednomiesięcznego okresu rozliczeniowego czasu pracy. Jego wydłużenie do
trzech lub czterech miesięcy jest możliwe tylko w wyjątkowych przypadkach.
Zadaniowy czas pracy do 4 miesięcy w każdym przypadku
W systemach czasu pracy wprowadzanych na wniosek pracownika, także ze
 art. art. 140 k.p.
względu na to, że przewidują one możliwość wykonywania pracy w wymiarze
Skrócony tydzień pracy  art. 143 k.p. do 1 miesiąca w każdym przypadku
przekraczajÄ…cym 8 godzin na dobÄ™, stosuje siÄ™ ochronny dla pracownika jed-
Praca weekendowa  art. 144 k.p. do 1 miesiąca w każdym przypadku
nomiesięczny okres rozliczeniowy czasu pracy.
e-Biblioteka Gazety Prawnej Kodeks pracy po zmianach w 2012 r.
14 15
Czy nadal można starać się o indywidualny rozkład czasu pracy? Dłuższy urlop ojcowski i dodatkowe
urlopy macierzyńskie
Ustawa antykryzysowa pozwalała na ustalenie, po spełnieniu określonych
w niej warunków, indywidualnego rozkładu czasu pracy zarówno bez wniosku
W 2012 roku rośnie liczba tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
pracownika, jak i na jego wniosek. Obecnie indywidualny rozkład czasu pracy
z którego mogą korzystać rodzice, oraz urlopu ojcowskiego. Ten ostatni przy-
może być wprowadzony tylko z inicjatywy pracownika na podstawie art. 142
sługuje już w wymiarze dwóch tygodni. I jest to jego wymiar docelowy. Na-
k.p. Indywidualny rozkład czasu pracy może być zatem ustalony wyłącznie na
tomiast w przypadku dodatkowych urlopów macierzyńskich i dodatkowych
pisemne życzenie pracownika. Przepisy nie wymagają od niego, aby uzasad-
urlopów na warunkach urlopu macierzyńskiego za dwa lata czeka nas kolejne
niał, dlaczego chce skorzystać z możliwości ustalenia indywidualnego rozkładu
zwiększenie ich wymiaru.
czasu pracy.
Pracodawca nie musi się zgodzić na indywidualny rozkład czasu pracy, na-
Kto skorzysta z dłuższego urlopu macierzyńskiego?
wet jeśli wniosek taki składa pracownik wychowujący dziecko do lat 14 (usta-
wa antykryzysowa w takiej sytuacji w zasadzie nakładała na pracodawcę obo-
Dodatkowy urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo, w wymiarze
wiązek zaakceptowania takiego wniosku). Obecnie decyzja w tej sprawie zależy
tygodnia lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu ma-
tylko od pracodawcy, który będzie brał pod uwagę przede wszystkim możliwość
cierzyńskiego. Tydzień urlopu odpowiada siedmiu dniom kalendarzowym.
pogodzenia indywidualnego rozkładu czasu pracy z warunkami wykonywania
Urlop ten jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w termi-
pracy w systemie czasu pracy, w którym pracownik jest zatrudniony.
nie nie krótszym niż siedem dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlo-
pu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić taki wniosek.
PRZYKA
AD
Dodatkowy urlop macierzyński będzie przysługiwał docelowo (w 2014 roku)
w wymiarze:
Pracownik zatrudniony w systemie podstawowego czasu pracy, wykonujÄ…cy pracÄ™
n do sześciu tygodni  w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jed-
na trzy zmiany w godzinach 6.00  14.00; 14.00  22.00 i 22.00  6.00, chciałby roz-
nym porodzie,
poczynać pracę o godz. 9.00 rano ze względu na konieczność odprowadzenia dziec-
n do ośmiu tygodni  w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka
ka do przedszkola. Pracodawca nie wyraził zgody na zaproponowaną we wniosku
przy jednym porodzie.
pracownika zmianę, nie dała się ona bowiem pogodzić z pracą zmianową wykony-
W 2012 i 2013 roku w razie urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie
wanÄ… przez pracownika w podstawowym systemie czasu pracy.
rodzice będą mogli korzystać z urlopu nawet przez 4 tygodnie. W razie urodze-
nia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie dodatkowy urlop macie-
rzyński w 2012 roku i 2013 roku wyniesie do sześciu tygodni.
PODSTAWA PRAWNA
n Art. 3, art. 9  13, art. 34  35 ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu eko-
Na identycznych zasadach rośnie wymiar dodatkowego urlopu na warun-
nomicznego dla pracowników i przedsiębiorców (Dz.U. nr 125, poz.1035 z póz
n. zm.).
kach urlopu macierzyńskiego, czyli tzw. dodatkowego urlopu adopcyjnego.
n Art. 129  146 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r. nr 21,
Mimo że wyższy wymiar wspomnianych urlopów obowiązuje od 1 stycznia
poz. 94 z póz
n. zm.).
tego roku, nie tylko osoby występujące o urlopy w 2012 roku mogą skorzystać
z nich w wyższym wymiarze. Jeśli w dniu 1 stycznia 2012 r. pracownik będzie
UWAGA
jeszcze korzystał z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (rozpoczętego w 2011
roku), to zgodnie z art. 13 ustawy nowelizującej kodeks pracy będzie miał prawo
W momencie zsyłania materiału do druku pojawiły się sygnały o rozpoczęciu rozmów
do części dodatkowego urlopu macierzyńskiego w wymiarze odpowiadającym
partnerów społecznych na temat ewentualnego przedłużenia czasu obowiązywa-
różnicy między jego podwyższonym a dotychczasowym wymiarem. Podobnie
nia niektórych rozwiązań przewidzianych w ustawie antykryzysowej. Wymagałoby
to oczywiście nowelizacji tej ustawy. Na razie nie został nawet ogłoszony jej projekt. będzie w przypadku korzystania 1 stycznia 2012 r. przez pracownika z dodatko-
wego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
e-Biblioteka Gazety Prawnej Kodeks pracy po zmianach w 2012 r.
16 17
Części dodatkowego urlopu udziela się jednorazowo w wymiarze tygodnia
Jak prawidłowo ustalić wymiar czasu pracy?
lub jego wielokrotności, bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu
macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyń- Obliczając nominalny czas pracy na obowiązujący pracownika okres rozli-
skiego, na pisemny wniosek składany w terminie nie krótszym niż 3 dni przed czeniowy, należy:
rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu. n liczbę tygodni w danym okresie rozliczeniowym pomnożyć przez 40 godzin,
n liczbę dni występujących po pełnych tygodniach w danym okresie roz-
liczeniowym, przypadających od poniedziałku do piątku, pomnożyć przez
Dla kogo dwa tygodnie urlopu ojcowskiego?
8 godzin (tzw. dni wystajÄ…ce),
Podobnie będzie w przypadku urlopu ojcowskiego. Z dłuższego  dwutygo- n dodać wyniki powyższych mnożeń,
dniowego  urlopu skorzystają ojcowie występujący o niego od początku 2012 n od powyższej sumy odjąć 8 godzin za każde święto przypadające w dniu in-
roku oraz korzystający z takiego urlopu na przełomie lat 2011/2012. W tym nym niż niedziela. Jeżeli jednak zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy święto
drugim przypadku podstawowym warunkiem jest to, aby ojciec 1 stycznia przypada w dniu wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w prze-
2012 r. był w trakcie takiego urlopu. Wówczas  zgodnie z art. 4. ustawy no- ciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, to nie obniża ono wymiaru czasu pracy.
welizującej kodeks pracy  jego urlop zostanie wydłużony, aby łącznie trwał Przyjęcie takich zasad obliczania wymiaru czasu pracy oznacza w praktyce,
2 tygodnie. Pracownik musi jednak złożyć wniosek w tej sprawie. Części urlo- że nie można ustalić jednego obowiązującego nominalnego czasu pracy dla
pu ojcowskiego udziela się bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu w dotych- wszystkich zatrudnionych na pełnym etacie pracowników.
czasowym wymiarze, na pisemny wniosek składany w terminie nie krótszym
niż 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z takiej części urlopu. PRZYKA
AD
PODSTAWA PRAWNA
Pracownik jest zatrudniony w podstawowym czasie pracy i pracuje od poniedziałku do
n Art. 1821  1823, art. 183 ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
piątku. Pracownik ten w styczniu 2012 r. przepracuje 168 godzin. Wynika to z następu-
nr 21, poz. 94 z póz
n. zm.).
jących obliczeń: 40 godzin x 4 tygodnie + 8 godzin x 2 (tzw. dni wystające ponad pełne
n Art. 12  14 ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy  Kodeks pracy oraz niektó-
rych innych ustaw (Dz.U. nr 237, poz. 1654).
tygodnie przypadające od poniedziałku do piątku)  8 godzin x 1 ( święto Trzech Króli
n Art. 4 ustawy z 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy  Kodeks pracy (Dz.U. nr 249,
wypadające w piątek). Jego kolega, również zatrudniony w podstawowym czasie pracy,
poz. 1655).
którego dniem wolnym z tytułu pięciodniowego tygodnia pracy jest piątek  w tym sa-
mym miesiącu będzie pracował 176 godzin, czyli o 8 godzin dłużej. W jego bowiem przy-
padku święto Trzech Króli wypadające w piątek nie obniży mu wymiaru czasu pracy.
Czas pracy w 2012 roku
W tym roku przepisy dotyczące czasu pracy w zasadzie nie zmieniły się. Je- Stosowana wyżej metoda służy także ustaleniu liczby godzin pracy w okre-
dyne, o czym muszą pamiętać przedsiębiorcy, to niemożność stosowania już sie rozliczeniowym dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze cza-
rozwiązań wynikających z tzw. ustawy antykryzysowej. su pracy, np. na 1/2 etatu czy 1/3 etatu. Aby zatem prawidłowo ustalić właściwą
Planując, a następnie rozliczając czas pracy, wszyscy pracodawcy będą za- liczbę godzin do przepracowana dla takiego pracownika, należy nominalny czas
tem musieli stosować się do reguł wynikających z kodeksu pracy. Te ostat- pracy (obliczony według podanych wyżej zasad) proporcjonalnie obniżyć, np. od-
nio zmieniły się rok temu. Wtedy właśnie przyjęto, że wymiar czasu pracy powiednio do 80 godzin (1/2 etatu) czy też do 53 godzin i 20 minut (1/3 etatu)
pracownika nie będzie obniżany o 8 godzin, jeżeli święto przypadnie w dniu, w miesięcznym okresie rozliczeniowym, w którym nominalny czas pracy wynosi
który dla pracownika ma być wolny z tytułu przeciętnie pięciodniowego ty- 160 godzin i jest właściwy dla pracownika zatrudnionego na całym etacie.
godnia pracy (nowy par. 21 art. 130 k.p.). Wcześniej każde święto przypadające Podany wcześniej sposób obliczania wymiaru czasu pracy nie dotyczy jed-
w okresie rozliczeniowym w innym dniu niż niedziela obniżało obowiązujący nak wszystkich pracowników. Chodzi tu przede wszystkim o pracowników
pracownika wymiar czasu pracy o 8 godzin. świadczących pracę w ruchu ciągłym.
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Salon Cyfrowych Publikacji ePartnerzy.com.