Prawo pracy po zmianach
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 30 października 2002 roku
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
SPIS TREŚCI
I. Ujednolicony tekst ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy powstał
na podstawie następujących Dzienników Ustaw:
z 1998 r. nr 21, poz. 94 (urzędowy tekst jednolity); nr 106, poz. 668; nr
113, poz. 717,
z 1999 r. nr 99, poz. 1152,
z 2000 r. nr 19, poz. 239; nr 43, poz. 489; nr 107, poz. 1127; nr 120,
poz. 1268,
z 2001 r. nr 11, poz. 84; nr 28, poz. 301; nr 52, poz. 538; nr 99, poz.
1075; nr 111, poz. 1194; nr 123, poz. 1354; nr 128, poz. 1405; nr 154,
poz. 1805,
z 2002 r. nr 74, poz. 676, nr 135, poz. 1146; nr 196, poz. 1660; nr 199,
poz. 1673 i nr 200, poz. 1679.
II. W Dz. U. Nr 199, poz. 1673 i Dz. U. Nr 200, poz. 1679 opublikowane
zostały dwie ustawy, które wprowadzają zmiany do Kodeksu pracy z dniem 1
stycznia 2003 r. Zmiany są w tekście uwzględnione i oznaczone tłustą
czcionką, podobnie jak zmiany z wcześniejszej nowelizacji, które omawiamy
w następnych punktach.
III. W Dz. U. Nr 135, poz. 1146 jest ustawa z 26 lipca 2002 r., która
znowelizowała kodeks pracy (dalej: nowela). Składa się z czternastu
artykułów.
Art. 1 wprowadził zmiany do kodeksu pracy - wszystkie są uwzględnione w
naszej ujednoliconej wersji.
Art. 2 zmienił ustawę o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (patrz: jej
ujednolicony tekst).
Art. 3 zmienił ustawę o związkach zawodowych (patrz: jej ujednolicony
tekst).
Art. 4 zmienił ustawę o podatku dochodowym od osób fizycznych (patrz
tekst: "Podatek dochodowy od osób fizycznych" w Vademecum Rzeczpospolitej
"Kodeks pracy po zmianach").
Art. 5 zmienił ustawę o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (patrz:
jej ujednolicony tekst).
IV. Następne przepisy noweli, tzw. przejściowe, które także nie wchodzą do
kodeksu pracy, mają następującą treść:
Art. 6. Przepisu art. 251 kodeksu pracy nie stosuje się do dnia
przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.
Art. 7. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę nastąpiło przed dniem wejścia w
życie noweli (czyli przed 29 listopada 2002 r.), stosuje się przepisy art.
37 kodeksu pracy w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem.
Art. 8. 1. Regulamin wynagradzania wprowadzony u pracodawcy przed dniem
wejścia w życie noweli, jeżeli zatrudnia on mniej niż 20 pracowników,
obowiązuje do czasu wprowadzenia postanowień tego regulaminu dotyczących
warunków umowy o pracę, w zakresie wynikającym z art. 29 kodeksu pracy, do
umów o pracę.
2. Regulamin pracy wprowadzony u pracodawcy, który od dnia wejścia w życie
noweli nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy, obowiązuje do czasu
spełnienia przez pracodawcę obowiązku, o którym mowa w art. 1044 kodeksu
pracy.
Art. 9. Do pracowników korzystających z urlopu wypoczynkowego w dniu
wejścia w życie noweli stosuje się dotychczasowe przepisy dotyczące urlopu
wypoczynkowego.
Art. 10. 1. Do trwających w dniu wejścia noweli w życie postępowań
dotyczących rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
określonych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy stosuje się
dotychczasowe przepisy.
2. Pracownikom, których stosunki pracy rozwiązują się, poczynając od dnia
wejścia w życie noweli, w następstwie postępowań, o których mowa w ust. 1,
przysługuje odprawa pieniężna na zasadach określonych w dotychczasowych
przepisach, chyba że odprawa pieniężna przysługująca na podstawie ustawy o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy, w brzmieniu ustalonym nowelą, jest dla
nich korzystniejsza.
Art. 11. Pracownik objęty ochroną, o której mowa w art. 32 ustawy o
związkach zawodowych, nabytą na podstawie tych przepisów w brzmieniu
obowiązującym przed dniem wejścia noweli w życie, podlega takiej ochronie
w okresie roku od dnia wejścia w życie art. 32 w brzmieniu nadanym nowelą.
Art. 12. Pracodawcy, którzy utworzyli zakładowy fundusz świadczeń
socjalnych, a nie mają obowiązku jego tworzenia na podstawie przepisów
ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych, w brzmieniu nadanym
nowelą, wydatkują zgromadzone na rachunku Funduszu środki na cele i według
zasad dotychczasowych.
Art. 13. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie
stosuje się dotychczasowe przepisy wykonawcze, jeżeli nie są sprzeczne z
nowelą.
V. Art. 14 stanowi, że nowela wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od
dnia ogłoszenia, to jest 29 listopada 2002 r., ale niektóre przepisy w
innych terminach. I tak:
1 stycznia 2003 r. zaczną obowiązywać następujące przepisy kodeksu pracy:
art. 775; art. 92; art. 129; art. 12911; art. 134; art. 154; art. 1551 ż
1, ż 21, ż 3; art. 1552; art. 162; art. 163 ż 1 oraz ż 11; art. 1671-1673;
art. 168 oraz: niektóre przepisy ustawy o związkach zawodowych (patrz: jej
ujednolicony tekst); wszystkie zmiany wprowadzone do ustawy podatkowej
oraz ustawy o zakładowym funduszy świadczeń socjalnych, a także wyżej
przytoczony art. 12 noweli,
1 lipca 2003 r.: wszystkie zmiany wprowadzone do ustawy o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy; część zmian wprowadzonych do ustawy o związkach
zawodowych; a także wyżej przytoczony art. 10 noweli.
W ujednoliconej wersji kodeksu pracy wytłuszczone są wszystkie nowe
przepisy, które weszły w życie 29 listopada. Czerwoną czcionką oznaczone
są zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2003 r., a fioletową - te które
obowiązują z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej.
VI. Trzeba przypomnieć, że zgodnie z nowelizacją kodeksu pracy z 1 marca
2001 r. (Dz. U. nr 28, poz. 301) od 1 stycznia 2002 r. do 31 grudnia 2002
r. przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy
nie może przekraczać 41 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym. Praca w
granicach nie przekraczających 8 godzin na dobę i przeciętnie 41 godzin na
tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym nie stanowi pracy w godzinach
nadliczbowych. Odpowiednie modyfikacje dotyczą także systemu czasu pracy,
o którym mowa w art. 1294 ż 1 oraz w art. 132 ż 2 kodeksu pracy.
VII. Ilekroć w ujednoliconych tekstach kodeksu pracy oraz ww. trzech ustaw
występują stare nazwy ministrów: np. minister pracy i polityki socjalnej,
minister zdrowia i opieki społecznej, tylekroć oznacza to ministrów:
właściwego do spraw pracy oraz właściwego do spraw zdrowia,
VIII. W ujednoliconej wersji kodeksu pracy zrezygnowaliśmy z przytaczania
starej wersji zmienionych przepisów. Zmian w kodeksie jest bowiem dużo,
niektóre są wręcz piętrowe, a na dodatek wchodzą w życie w różnym czasie.
Wprowadzenie więc jeszcze jednego elementu znacznie utrudniłoby odbiór.
IX. I tyle wstępnych, ale niezwykle istotnych wyjaśnień, po których można
przystąpić do studiowania nowych przepisów. Oto ujednolicona wersja
kodeksu pracy.
Spis treści
Preambuła (skreślona)
DZIAŁ PIERWSZY: PRZEPISY OGÓLNE
Rozdział I: Przepisy wstępne (Art. 1-9)
Rozdział II: Podstawowe zasady prawa pracy (Art. 10-183)
Rozdział IIa: Równe traktowanie kobiet i mężczyzn (Art. 183a-183e)
Rozdział IIb: Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy (Art.
184-185)
Rozdział III: skreślony (Art. 19-21)
DZIAŁ DRUGI: STOSUNEK PRACY
Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 22-24)
Rozdział II: Umowa o pracę
Oddział 1: Zawarcie umowy o pracę (Art. 25-29)
Oddział 2: Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę (Art. 30-31)
Oddział 3: Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem (Art. 32-43)
Oddział 4: Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub
niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę
(Art. 44-51)
Oddział 5: Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art. 52-55)
Oddział 6: Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem
rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art.
56-61)
Oddział 6a: Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego
rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (Art.
611-62)
Oddział 7: Wygaśnięcie umowy o pracę (Art. 63-67)
Rozdział IIa: Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy
za granicą w państwach Unii Europejskiej (Art. 671-672)
Rozdział III: Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru,
mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę
Oddział 1: Stosunek pracy na podstawie powołania (Art. 68-72)
Oddział 2: Stosunek pracy na podstawie wyboru (Art. 73-75)
Oddział 3: Stosunek pracy na podstawie mianowania (Art. 76)
Oddział 4: Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę
(Art. 77)
DZIAŁ TRZECI: WYNAGRODZENIA ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA
Rozdział I: Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń
związanych z pracą (Art. 771-775)
Rozdział Ia: Wynagrodzenie za pracę (Art. 78-83)
Rozdział II: Ochrona wynagrodzenia za pracę (Art. 84-91)
Rozdział III: Świadczenia przysługujące w okresie czasowej
niezdolności do pracy (Art. 92)
Rozdział IIIa: Odprawa rentowa lub emerytalna (Art. 921)
Rozdział IV: Odprawa pośmiertna (Art. 93)
DZIAŁ CZWARTY: OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA
Rozdział I: Obowiązki pracodawcy (Art. 94-99)
Rozdział II: Obowiązki pracownika (Art. 100-101)
Rozdział IIa: Zakaz konkurencji (Art. 1011-1014)
Rozdział III: Kwalifikacje zawodowe pracowników (Art. 102-103)
Rozdział IV: Regulamin pracy (Art. 104-1043)
Rozdział V: Nagrody i wyróżnienia (Art. 105-107)
Rozdział VI: Odpowiedzialność porządkowa pracowników (Art. 108-1131)
DZIAŁ PIĄTY: ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW
Rozdział I: Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną
pracodawcy (Art. 114-123)
Rozdział II: Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi (Art.
124-127)
DZIAŁ SZÓSTY: CZAS PRACY
Rozdział I: Wymiar i rozkład czasu pracy (Art. 128-131)
Rozdział II: Czas pracy w ruchu ciągłym (Art. 132)
Rozdział III: Praca w godzinach nadliczbowych (Art. 133-136)
Rozdział IV: Praca w nocy oraz w niedziele i święta (Art. 137-140)
Rozdział V: Przepisy szczególne o czasie pracy (Art. 141-145)
Rozdział VI: skreślony (Art. 146-151)
DZIAŁ SIÓDMY: URLOPY PRACOWNICZE
Rozdział I: Urlopy wypoczynkowe (Art. 152-173)
Rozdział II: Urlopy bezpłatne (Art. 174-175)
DZIAŁ ÓSMY: UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM (Art.
176-1891)
DZIAŁ DZIEWIĄTY: ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH
Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 190-193)
Rozdział II: Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu
przygotowania zawodowego (Art. 194-196)
Rozdział III: Dokształcanie (Art. 197-200)
Rozdział IIIa: Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż
przygotowanie zawodowe (Art. 2001-2002)
Rozdział IV: Szczególna ochrona zdrowia (Art. 201-204)
Rozdział V: Urlopy wypoczynkowe (Art. 205)
Rozdział VI: Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe (Art. 206)
DZIAŁ DZIESIĄTY: BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
Rozdział I: Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207-209)
Rozdział II: Prawa i obowiązki pracownika (Art. 210-212)
Rozdział III: Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy (Art. 213-214)
Rozdział IV: Maszyny i inne urządzenia techniczne (Art. 215-219)
Rozdział V: Substancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie
szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne (Art. 220-225)
Rozdział VI: Profilaktyczna ochrona zdrowia (Art. 226-233)
Rozdział VII: Wypadki przy pracy i choroby zawodowe (Art. 234-2371)
Rozdział VIII: Szkolenie (Art. 2372-2375)
Rozdział IX: Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
(Art. 2376-23710)
Rozdział X: Służba bezpieczeństwa i higieny pracy (Art. 23711)
Rozdział XI: Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (Art. 23712-23713)
Rozdział XII: Obowiązki organów sprawujących nadzór nad
przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi
albo samorządowymi (Art. 23714)
Rozdział XIII: Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące
wykonywania prac w różnych gałęziach pracy (Art. 23715)
DZIAŁ JEDENASTY: UKŁADY ZBIOROWE PRACY
Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 238-24113)
Rozdział II: Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy (Art. 24114-24121)
Rozdział III: Zakładowy układ zbiorowy pracy (Art. 24122-24130)
DZIAŁ DWUNASTY: ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA PRACOWNIKÓW ZE
STOSUNKU PRACY
Rozdział I: Przepisy ogólne (Art. 242-243)
Rozdział II: Postępowanie pojednawcze (Art. 244-261)
Rozdział III: Sądy pracy (Art. 262-280)
DZIAŁ TRZYNASTY: ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM
PRACOWNIKA (Art. 281-2901)
DZIAŁ CZTERNASTY: PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ (Art. 291 - 295)
DZIAŁ CZTERNASTY A: GRUPOWA ORGANIZACJA PRACY (Art. 2951 - 2952)
DZIAŁ PIĘTNASTY: PRZEPISY KOŃCOWE (Art. 296 - 305)
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 30 października 2002 roku
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
SPIS TREŚCI
Preambuła skreślona
DZIAŁ PIERWSZY
PRZEPISY OGÓLNE
Rozdział I
Przepisy wstępne
Spis treści
Art. 1. Kodeks pracy określa prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.
Art. 2. Pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę,
powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Art. 3. Pracodawcą jest jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości
prawnej, a także osoba fizyczna, jeżeli zatrudniają one pracowników.
Art. 31. ż 1. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w
sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą
jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.
ż 2. Przepis ż 1 stosuje się odpowiednio do pracodawcy będącego osobą fizyczną,
jeżeli nie dokonuje on osobiście czynności, o których mowa w tym przepisie.
Art. 4. skreślony.
Art. 5. Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy
szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi
przepisami.
Art. 6. ż 1. Stosunek pracy między obywatelem polskim a polskim
przedstawicielstwem, misją lub inną placówką za granicą podlega przepisom
kodeksu.
ż 2. Stosunek pracy między obywatelem polskim a przedstawicielstwem, misją albo
inną placówką państwa obcego lub instytucji międzynarodowej, działającymi na
obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, podlega przepisom kodeksu, jeżeli umowy,
układy lub porozumienia międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Art. 7. skreślony.
Art. 8. Nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze
społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia
społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za
wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.
Art. 9. ż 1. Ilekroć w kodeksie pracy jest mowa o prawie pracy, rozumie się
przez to przepisy kodeksu pracy oraz przepisy innych ustaw i aktów wykonawczych,
określające prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia
układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych,
regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy.
ż 2. Postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz
regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy
kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych.
ż 3. Postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla
pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych.
ż 4. Postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie
porozumień zbiorowych, regulaminów oraz statutów określających prawa i obowiązki
stron stosunku pracy, naruszające zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w
zatrudnieniu, nie obowiązują.
Art. 91. ż 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, może być
zawarte porozumienie o zawieszeniu stosowania w całości lub w części przepisów
prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy; nie dotyczy
to przepisów kodeksu pracy oraz przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych.
ż 2. Porozumienie, o którym mowa w ż 1, zawiera pracodawca i reprezentująca
pracowników organizacja związkowa, a jeżeli pracodawca nie jest objęty
działaniem takiej organizacji, porozumienie zawiera pracodawca i
przedstawicielstwo pracowników wyłonione w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
ż 3. Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy nie może trwać dłużej niż
przez okres 3 lat. Przepis art. 24127 ż 3 stosuje się odpowiednio.
ż 4. Pracodawca przekazuje porozumienie właściwemu inspektorowi pracy;
porozumienie zawarte z przedstawicielstwem pracowników wymaga uprzedniego
zaakceptowania przez właściwą wojewódzką komisję dialogu społecznego, o której
mowa w odrębnych przepisach.
ż 5. Przepisy ż 1-4 nie naruszają przepisów art. 24127.
Rozdział II
Podstawowe zasady prawa pracy
Spis treści
Art. 10. ż 1. Każdy ma prawo do swobodnie wybranej pracy. Nikomu, z wyjątkiem
przypadków określonych w ustawie, nie można zabronić wykonywania zawodu.
ż 2. Państwo określa minimalną wysokość wynagrodzenia za pracę.
ż 3. Państwo prowadzi politykę zmierzającą do pełnego produktywnego
zatrudnienia.
Art. 11. Nawiązanie stosunku pracy, bez względu na jego podstawę prawną, wymaga
zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika.
Art. 111. Pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste
pracownika.
Art. 112. Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich
samych obowiązków; dotyczy to w szczególności równego traktowania mężczyzn i
kobiet w zatrudnieniu.
Art. 113. Jakakolwiek dyskryminacja, bezpośrednia lub pośrednia, w zatrudnieniu,
w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, narodowość,
przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, oraz przynależność związkową -
jest niedopuszczalna.
Art. 12. skreślony.
Art. 13. Pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę. Warunki
realizacji tego prawa określają przepisy prawa pracy oraz polityka państwa w
dziedzinie płac, w szczególności poprzez ustalanie minimalnego wynagrodzenia za
pracę.
Art. 14. Pracownik ma prawo do wypoczynku, który zapewniają przepisy o czasie
pracy, dniach wolnych od pracy oraz o urlopach wypoczynkowych.
Art. 15. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i
higieniczne warunki pracy.
Art. 16. Pracodawca, stosownie do możliwości i warunków, zaspokaja bytowe,
socjalne i kulturalne potrzeby pracowników.
Art. 17. Pracodawca jest obowiązany ułatwiać pracownikom podnoszenie
kwalifikacji zawodowych.
Art. 18. ż 1. Postanowienia umów o pracę oraz innych aktów, na których podstawie
powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż
przepisy prawa pracy.
ż 2. Postanowienia umów i aktów, o których mowa w ż 1, mniej korzystne dla
pracownika niż przepisy prawa pracy są nieważne; zamiast nich stosuje się
odpowiednie przepisy prawa pracy.
ż 3. Postanowienia umów o pracę i innych aktów, na których podstawie powstaje
stosunek pracy, naruszające zasadę równego traktowania kobiet i mężczyzn w
zatrudnieniu, są nieważne; zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy prawa
pracy, a w razie braku takich przepisów - postanowienia te należy zastąpić
odpowiednimi postanowieniami nie mającymi charakteru dyskryminacyjnego.
Art. 181. ż 1. Pracownicy i pracodawcy, w celu reprezentacji i obrony swoich
praw i interesów, mają prawo tworzyć organizacje i przystępować do tych
organizacji.
ż 2. Zasady tworzenia i działania organizacji, o których mowa w ż 1, określa
ustawa o związkach zawodowych, ustawa o organizacjach pracodawców oraz inne
przepisy prawa.
Art. 182. Pracownicy uczestniczą w zarządzaniu zakładem pracy w zakresie i na
zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Art. 183. Pracodawcy oraz organy administracji są obowiązani tworzyć warunki
umożliwiające korzystanie z uprawnień określonych w przepisach, o których mowa w
art. 181 i 182.
Rozdział IIa
Równe traktowanie kobiet i mężczyzn
Spis treści
Art. 183a. ż 1. Kobiety i mężczyźni powinni być równo traktowani w zakresie
nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz
dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
ż 2. Równe traktowanie kobiet i mężczyzn oznacza niedyskryminowanie w
jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na płeć.
ż 3. Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy występują dysproporcje w
zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby
pracowników jednej płci, jeżeli nie mogą one być obiektywnie uzasadnione innymi
względami niż płeć.
Art. 183b. ż 1. Za naruszenie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn uważa
się różnicowanie przez pracodawcę sytuacji pracowników ze względu na płeć,
którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub kontynuowania stosunku pracy,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę lub innych warunków
zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub przyznawaniu innych świadczeń
związanych z pracą,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących kwalifikacje
zawodowe,
chyba że pracodawca udowodni, że kierował się innymi względami.
ż 2. Nie narusza zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn odmowa pracodawcy
nawiązania stosunku pracy uzasadniona potrzebą świadczenia określonej pracy - ze
względu na jej rodzaj lub warunki wykonywania - wyłącznie przez pracowników
jednej płci.
ż 3. Nie narusza zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn stosowanie
środków, które różnicują sytuację prawną pracowników ze względu na ochronę
macierzyństwa. Nie stanowią także naruszenia tej zasady działania podejmowane
przez określony czas zmierzające do wyrównywania szans pracowników obu płci
poprzez zmniejszanie, na korzyść pracowników jednej płci, rozmiaru faktycznych
nierówności, w zakresie określonym w art. 183a ż 1.
Art. 183c. ż 1. Pracownicy, bez względu na płeć, mają prawo do jednakowego
wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości.
ż 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ż 1, obejmuje wszystkie składniki
wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, a także inne świadczenia
związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej i w innej formie
niż pieniężna.
ż 3. Pracami o jednakowej wartości są prace, których wykonywanie wymaga od
pracowników porównywalnych kwalifikacji zawodowych, potwierdzonych dokumentami
przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym, a
także porównywalnej odpowiedzialności i wysiłku.
Art. 183d. Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania
kobiet i mężczyzn, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż
minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów i
nie wyższej niż sześciokrotność tego wynagrodzenia.
Art. 183e. Skorzystanie przez pracownika z uprawnień przysługujących z tytułu
naruszenia przez pracodawcę zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn nie
może stanowić przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku
pracy lub rozwiązanie tego stosunku bez wypowiedzenia.
Rozdział IIb
Nadzór i kontrola przestrzegania prawa pracy
Spis treści
Art. 184. ż 1. Nadzór i kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje Państwowa Inspekcja Pracy.
ż 2. Nadzór i kontrolę przestrzegania zasad, przepisów higieny pracy i warunków
środowiska pracy sprawuje Państwowa Inspekcja Sanitarna.
ż 3. Organizację i zakres działania inspekcji, o których mowa w ż 1 i 2,
określają odrębne przepisy.
Art. 185. ż 1. Społeczną kontrolę przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów i
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, sprawuje społeczna inspekcja pracy.
ż 2. Organizację, zadania i uprawnienia społecznej inspekcji pracy oraz zasady
jej współdziałania z Państwową Inspekcją Pracy i innymi państwowymi organami
nadzoru i kontroli określają odrębne przepisy.
Rozdział III
skreślony, tj. art. 19-21.
DZIAŁ DRUGI
STOSUNEK PRACY
Rozdział I
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 22. ż 1. Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do
wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego
kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca
- do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.
ż 11. Zatrudnienie w warunkach określonych w ż 1 jest zatrudnieniem na podstawie
stosunku pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.
ż 12. Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy
zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w ż 1.
ż 2. Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Na warunkach
określonych w dziale dziewiątym pracownikiem może być również osoba, która nie
ukończyła 18 lat.
ż 3. Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody
przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności
prawnych, które dotyczą tego stosunku. Jednakże gdy stosunek pracy sprzeciwia
się dobru tej osoby, przedstawiciel ustawowy za zezwoleniem sądu opiekuńczego
może stosunek pracy rozwiązać.
Art. 23. skreślony.
Art. 231. ż 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na innego
pracodawcę staje się on z mocy prawa stroną w dotychczasowych stosunkach pracy,
z zastrzeżeniem przepisów ż 5.
ż 2. Za zobowiązania wynikające ze stosunku pracy, powstałe przed przejściem
części zakładu pracy na innego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca
odpowiadają solidarnie.
ż 3. O przejściu zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i
wynikających z tego skutkach dla przejmowanych pracowników w zakresie ich
stosunków pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracowników
na piśmie, w terminie poprzedzającym dokonanie tych zmian.
ż 4. W terminie jednego miesiąca od zawiadomienia przewidzianego w ż 3 pracownik
może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym uprzedzeniem, rozwiązać stosunek
pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie powoduje dla pracownika skutki,
jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę
za wypowiedzeniem.
ż 5. Pracodawca, z dniem przejęcia zakładu pracy lub jego części, jest
obowiązany zaproponować nowe warunki pracy i płacy pracownikom świadczącym
dotychczas pracę na innej podstawie niż umowa o pracę oraz wskazać termin, nie
krótszy niż 7 dni, do którego pracownicy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu
lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia nowych
warunków pracy i płacy dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem
okresu równego okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik
złożył oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do
którego mógł złożyć takie oświadczenie. Przepis ż 4 zdanie drugie stosuje się
odpowiednio.
Art. 231a ż 1. Jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy,
nieobjętego układem zbiorowym pracy lub zatrudniającego mniej niż 20
pracowników, może być zawarte porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych
warunków zatrudnienia pracowników niż wynikające z umów o pracę zawartych z tymi
pracownikami, w zakresie i przez czas ustalone w porozumieniu.
ż 2. Przepisy art. 91 ż 2-4 stosuje się odpowiednio.
Art. 232. Jeżeli przepisy prawa pracy przewidują współdziałanie pracodawcy z
zakładową organizacją związkową w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy,
pracodawca ma obowiązek współdziałać w takich sprawach z zakładową organizacją
związkową reprezentującą pracownika z tytułu jego członkostwa w związku
zawodowym albo wyrażenia zgody na obronę praw pracownika nie zrzeszonego w
związku - zgodnie z ustawą o związkach zawodowych.
Art. 24. skreślony.
Rozdział II
Umowa o pracę
Oddział 1
Zawarcie umowy o pracę
Spis treści
Art. 25. ż 1. Umowę o pracę zawiera się na czas nie określony, na czas określony
lub na czas wykonania określonej pracy. Jeżeli zachodzi konieczność zastępstwa
pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy, pracodawca może
w tym celu zatrudnić innego pracownika na podstawie umowy o pracę na czas
określony, obejmujący czas tej nieobecności.
ż 2. Każda z umów, o których mowa w ż 1, może być poprzedzona umową o pracę na
okres próbny, nie przekraczający 3 miesięcy.
Art. 251. Zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w
skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nie określony, jeżeli
poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na
następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a
nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła jednego miesiąca.
[Przepisu art. 251 Kodeksu pracy nie stosuje się do dnia przystąpienia
Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej.]
Art. 26. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym w umowie jako dzień
rozpoczęcia pracy, a jeżeli terminu tego nie określono - w dniu zawarcia umowy.
Art. 27. skreślony.
Art. 28. skreślony.
Art. 29. ż 1. Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie, z wyraźnym
określeniem rodzaju i warunków umowy, a w szczególności powinna określać:
1) rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia pracy,
2) wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.
ż 11. Umowa o pracę z pracownikiem skierowanym do pracy na obszarze państwa nie
będącego członkiem Unii Europejskiej na okres przekraczający 1 miesiąc,
niezależnie od warunków określonych w ż 1, powinna określać:
1) czas wykonywania pracy za granicą,
2) walutę, w której będzie wypłacane pracownikowi wynagrodzenie w czasie
wykonywania pracy za granicą.
ż 12. Pracodawca jest obowiązany poinformować na piśmie pracownika, o którym
mowa w ż 11, o świadczeniach przysługujących mu z tytułu skierowania do pracy za
granicą, obejmujących zwrot kosztów przejazdu oraz zapewnienie zakwaterowania.
ż 2. skreślony.
ż 3. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta na piśmie, pracodawca powinien
niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia pracy,
potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy i jej warunki.
Oddział 2
Przepisy ogólne o rozwiązaniu umowy o pracę
Spis treści
Art. 30. ż 1. Umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron,
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia
(rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia
(rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
ż 2. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z upływem tego okresu, a przed
jego upływem może być rozwiązana za wypowiedzeniem.
ż 21. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich
wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca.
ż 3. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę
bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
ż 4. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas
nie określony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być
wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
ż 5. W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu
bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi
prawie odwołania do sądu pracy.
Art. 31. skreślony.
Oddział 3
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Spis treści
Art. 32. ż 1. Każda ze stron może rozwiązać za wypowiedzeniem umowę o pracę
zawartą na:
1) okres próbny,
2) skreślony,
3) czas nie określony.
ż 2. Rozwiązanie umowy o pracę następuje z upływem okresu wypowiedzenia.
Art. 33. Przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6
miesięcy, strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania tej
umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Art. 34. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny wynosi:
1) 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
2) 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
3) 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące.
Art. 35. skreślony.
Art. 36. ż 1. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony
jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi:
1) 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
2) 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
3) 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
ż 11. Do okresu zatrudnienia, o którym mowa w ż 1, wlicza się pracownikowi okres
zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, jeżeli zmiana pracodawcy nastąpiła na
zasadach określonych w art. 231, a także w innych przypadkach, gdy z mocy
odrębnych przepisów nowy pracodawca jest następcą prawnym w stosunkach pracy
nawiązanych przez pracodawcę poprzednio zatrudniającego tego pracownika.
ż 2-4. skreślone.
ż 5. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z
odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie
o pracę, że w przypadku, o którym mowa w ż 1 pkt 1, okres wypowiedzenia wynosi 1
miesiąc, a w przypadku, o którym mowa w ż 1 pkt 2 - 3 miesiące.
ż 6. Strony mogą po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich
ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy; ustalenie takie nie zmienia trybu
rozwiązania umowy o pracę.
Art. 361. ż 1. Jeżeli wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę zawartej na czas
nie określony następuje z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy
albo zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących pracodawcy, określonych w
odrębnych przepisach, pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o
pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do jednego
miesiąca; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości
wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia.
ż 2. Okres, za który przysługuje odszkodowanie, wlicza się pracownikowi
pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu zatrudnienia.
Art. 37. ż 1. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę dokonanego przez pracodawcę
pracownikowi przysługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa
do wynagrodzenia.
ż 2. Wymiar zwolnienia wynosi:
1) 2 dni robocze - w okresie wypowiedzenia nie przekraczającego 1 miesiąca,
2) 3 dni robocze - w okresie trzymiesięcznego wypowiedzenia, także w przypadku
jego skrócenia na podstawie art. 361 ż 1.
Art. 38. ż 1. O zamiarze wypowiedzenia pracownikowi umowy o pracę zawartej na
czas nie określony pracodawca zawiadamia na piśmie reprezentującą pracownika
zakładową organizację związkową, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie
umowy.
ż 2. Jeżeli zakładowa organizacja związkowa uważa, że wypowiedzenie byłoby
nieuzasadnione, może w ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie
pracodawcy umotywowane zastrzeżenia.
ż 3. skreślony.
ż 4. skreślony.
ż 5. Po rozpatrzeniu stanowiska organizacji związkowej, a także w razie
niezajęcia przez nią stanowiska w ustalonym terminie, pracodawca podejmuje
decyzję w sprawie wypowiedzenia.
Art. 39. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu
brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres
zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego
wieku.
Art. 40. Przepisu art. 39 nie stosuje się w razie uzyskania przez pracownika
prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
Art. 41.Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu
pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w
pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o
pracę bez wypowiedzenia.
Art. 411. ż 1. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, nie
stosuje się przepisów art. 38, 39 i 41, ani przepisów szczególnych dotyczących
ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
ż 2. W razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, umowa o pracę
zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy może być
rozwiązana przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
ż 3. skreślony.
ż 4. skreślony.
Art. 42. ż 1. Przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę stosuje się odpowiednio do
wypowiedzenia wynikających z umowy warunków pracy i płacy.
ż 2. Wypowiedzenie warunków pracy lub płacy uważa się za dokonane, jeżeli
pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki.
ż 3. W razie odmowy przyjęcia przez pracownika zaproponowanych warunków pracy
lub płacy, umowa o pracę rozwiązuje się z upływem okresu dokonanego
wypowiedzenia. Jeżeli pracownik przed upływem połowy okresu wypowiedzenia nie
złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia zaproponowanych warunków, uważa się, że
wyraził zgodę na te warunki; pismo pracodawcy wypowiadające warunki pracy lub
płacy powinno zawierać pouczenie w tej sprawie. W razie braku takiego pouczenia,
pracownik może do końca okresu wypowiedzenia złożyć oświadczenie o odmowie
przyjęcia zaproponowanych warunków.
ż 4. Wypowiedzenie dotychczasowych warunków pracy lub płacy nie jest wymagane w
razie powierzenia pracownikowi, w przypadkach uzasadnionych potrzebami
pracodawcy, innej pracy niż określona w umowie o pracę na okres nie
przekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, jeżeli nie powoduje to obniżenia
wynagrodzenia i odpowiada kwalifikacjom pracownika.
Art. 43. Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi, o
którym mowa w art. 39, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:
1) wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników
zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy,
2) stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania
dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień
koniecznych do jej wykonywania.
Oddział 4
Uprawnienia pracownika w razie nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem
wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę
Spis treści
Art. 44. Pracownik może wnieść odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę do sądu
pracy, o którym mowa w dziale dwunastym.
Art. 45. ż 1. W razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas
nie określony jest nieuzasadnione lub narusza przepisy o wypowiadaniu umów o
pracę, sąd pracy - stosownie do żądania pracownika - orzeka o bezskuteczności
wypowiedzenia, a jeżeli umowa uległa już rozwiązaniu - o przywróceniu pracownika
do pracy na poprzednich warunkach albo o odszkodowaniu.
ż 2. Sąd pracy może nie uwzględnić żądania pracownika uznania wypowiedzenia za
bezskuteczne lub przywrócenia do pracy, jeżeli ustali, że uwzględnienie takiego
żądania jest niemożliwe lub niecelowe; w takim przypadku sąd pracy orzeka o
odszkodowaniu.
ż 3. Przepisu ż 2 nie stosuje się do pracowników, o których mowa w art. 39 i
177, oraz w przepisach szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed
wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę, chyba że uwzględnienie żądania
pracownika przywrócenia do pracy jest niemożliwe z przyczyn określonych w art.
411; w takim przypadku sąd pracy orzeka o odszkodowaniu.
Art. 46. skreślony.
Art. 47. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy,
przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż
za 2 miesiące, a gdy okres wypowiedzenia wynosił 3 miesiące - nie więcej niż za
1 miesiąc. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art.
39, albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie
przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy
rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem - ojcem wychowującym dziecko w okresie
korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega
ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
Art. 471. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 45, przysługuje w wysokości
wynagrodzenia za okres od 2 tygodni do 3 miesięcy, nie niższej jednak od
wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Art. 48. ż 1. Pracodawca może odmówić ponownego zatrudnienia pracownika, jeżeli
w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy nie zgłosił on gotowości niezwłocznego
podjęcia pracy, chyba że przekroczenie terminu nastąpiło z przyczyn niezależnych
od pracownika.
ż 2. Pracownik, który przed przywróceniem do pracy podjął zatrudnienie u innego
pracodawcy, może bez wypowiedzenia, za trzydniowym uprzedzeniem, rozwiązać umowę
o pracę z tym pracodawcą w ciągu 7 dni od przywrócenia do pracy. Rozwiązanie
umowy w tym trybie pociąga za sobą skutki, jakie przepisy prawa wiążą z
rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę za wypowiedzeniem.
Art. 49. W razie zastosowania okresu wypowiedzenia krótszego niż wymagany, umowa
o pracę rozwiązuje się z upływem okresu wymaganego, a pracownikowi przysługuje
wynagrodzenie do czasu rozwiązania umowy.
Art. 50. ż 1. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na okres próbny
nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych umów, pracownikowi
przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w wysokości
wynagrodzenia za czas, do upływu którego umowa miała trwać.
ż 2. skreślony.
ż 3. Jeżeli wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas określony lub na czas
wykonania określonej pracy nastąpiło z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu tych
umów, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
ż 4. Odszkodowanie, o którym mowa w ż 3, przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za czas, do upływu którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za 3
miesiące.
ż 5. Przepisy ż 3 nie mają zastosowania w razie wypowiedzenia umowy o pracę
pracownicy w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, albo pracownikowi-ojcu
wychowującemu dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego. W tym
przypadku stosuje się odpowiednio przepisy art. 45 w związku z art. 177.
Art. 51. ż 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy,
wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który
przyznano wynagrodzenie. Okresu pozostawania bez pracy, za który nie przyznano
wynagrodzenia, nie uważa się za przerwę w zatrudnieniu, pociągającą za sobą
utratę uprawnień uzależnionych od nieprzerwanego zatrudnienia.
ż 2. Pracownikowi, któremu przyznano odszkodowanie, wlicza się do okresu
zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, odpowiadający okresowi, za który
przyznano odszkodowanie.
Oddział 5
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Spis treści
Art. 52. ż 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy
pracownika w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa,
które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli
przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy
na zajmowanym stanowisku.
ż 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może
nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o
okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.
ż 3. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania umowy po zasięgnięciu
opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą
zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co
do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa wyraża swoją
opinię niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.
ż 4. skreślony.
Art. 53. ż 1. Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia:
1) jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:
a) dłużej niż 3 miesiące - gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy
krócej niż 6 miesięcy,
b) dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku -
gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub
jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo
chorobą zawodową,
2) w razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn
niż wymienione w pkt 1, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.
ż 2. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić w razie
nieobecności pracownika w pracy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem - w
okresie pobierania z tego tytułu zasiłku, a w przypadku odosobnienia pracownika
ze względu na chorobę zakaźną - w okresie pobierania z tego tytułu wynagrodzenia
i zasiłku.
ż 3. Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia nie może nastąpić po stawieniu
się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności.
ż 4. Przepisy art. 36 ż 11 i art. 52 ż 3 stosuje się odpowiednio.
ż 5. Pracodawca powinien w miarę możliwości ponownie zatrudnić pracownika, który
w okresie 6 miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z przyczyn
wymienionych w ż 1 i 2, zgłosi swój powrót do pracy niezwłocznie po ustaniu tych
przyczyn.
Art. 54. skreślony.
Art. 55. ż 1. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli
zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej
pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym
w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego
zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
ż 11. Pracownik może rozwiązać umowę o pracę w trybie określonym w ż 1 także
wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków
wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w
wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a jeżeli umowa o pracę została
zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w wysokości
wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
ż 2. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia
powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie
umowy. Przepis art. 52 ż 2 stosuje się odpowiednio.
ż 3. Rozwiązanie umowy o pracę z przyczyn określonych w ż 1 i 11 pociąga za sobą
skutki, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem umowy przez pracodawcę za
wypowiedzeniem.
Oddział 6
Uprawnienia pracownika w razie niezgodnego z prawem rozwiązania przez pracodawcę
umowy o pracę bez wypowiedzenia
Spis treści
Art. 56. ż 1. Pracownikowi, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia
z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie, przysługuje
roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach albo o
odszkodowanie. O przywróceniu do pracy lub odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
ż 2. Przepisy art. 45 ż 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 57. ż 1. Pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy,
przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, nie więcej jednak niż
za 3 miesiące i nie mniej niż za 1 miesiąc.
ż 2. Jeżeli umowę o pracę rozwiązano z pracownikiem, o którym mowa w art. 39,
albo z pracownicą w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego, wynagrodzenie
przysługuje za cały czas pozostawania bez pracy; dotyczy to także przypadku, gdy
rozwiązano umowę o pracę z pracownikiem-ojcem wychowującym dziecko w okresie
korzystania z urlopu macierzyńskiego albo gdy rozwiązanie umowy o pracę podlega
ograniczeniu z mocy przepisu szczególnego.
ż 3. skreślony.
ż 4. Przepisy art. 48 i 51 ż 1 stosuje się odpowiednio.
Art. 58. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 56, przysługuje w wysokości
wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Jeżeli rozwiązano umowę o pracę, zawartą
na czas określony albo na czas wykonania określonej pracy, odszkodowanie
przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie
więcej jednak niż za 3 miesiące.
Art. 59. W razie rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę, zawartej na czas
określony lub na czas wykonania określonej pracy, z naruszeniem przepisów o
rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia, pracownikowi przysługuje wyłącznie
odszkodowanie, jeżeli upłynął już termin, do którego umowa miała trwać, lub gdy
przywrócenie do pracy byłoby niewskazane ze względu na krótki okres, jaki
pozostał do upływu tego terminu. Odszkodowanie przysługuje w wysokości
określonej w art. 58.
Art. 60. Jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z
naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia,
pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie przysługuje w
wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia.
Art. 61. Do pracownika, któremu przyznano odszkodowanie na podstawie przepisów
niniejszego oddziału, stosuje się odpowiednio przepis art. 51 ż 2.
Oddział 6a
Uprawnienia pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika
umowy o pracę bez wypowiedzenia
Spis treści
Art. 611. W razie nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę
bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 ż 11, pracodawcy przysługuje roszczenie o
odszkodowanie. O odszkodowaniu orzeka sąd pracy.
Art. 612. ż 1. Odszkodowanie, o którym mowa w art. 611, przysługuje w wysokości
wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia, a w przypadku rozwiązania umowy
o pracę zawartej na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy - w
wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
ż 2. W razie orzeczenia przez sąd pracy o odszkodowaniu, przepisu art. 55 ż 3
nie stosuje się.
Art. 62. skreślony.
Oddział 7
Wygaśnięcie umowy o pracę
Spis treści
Art. 63. Umowa o pracę wygasa w przypadkach określonych w kodeksie oraz w
przepisach szczególnych.
Art. 631. ż 1. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa.
ż 2. Prawa majątkowe ze stosunku pracy przechodzą po śmierci pracownika, w
równych częściach, na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do
uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Art. 632. ż 1. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami wygasają,
z zastrzeżeniem przepisu ż 3.
ż 2. Pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z przyczyn określonych w ż 1,
przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia, a w
przypadku zawarcia umowy o pracę na czas określony lub na czas wykonania
określonej pracy - w wysokości wynagrodzenia za okres 2 tygodni.
ż 3. Przepis ż 1 nie ma zastosowania w razie przejęcia pracownika przez nowego
pracodawcę na zasadach określonych w art. 231.
Art. 64. skreślony.
Art. 65. skreślony.
Art. 66. ż 1. Umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika
w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał
wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika.
ż 2. Pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego
aresztowania, jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie
karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił
swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. Przepisy
art. 48 stosuje się odpowiednio.
ż 3. Przepisów ż 2 nie stosuje się w przypadku, gdy postępowanie karne umorzono
z powodu przedawnienia albo amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia
postępowania.
Art. 67. W razie naruszenia przez pracodawcę przepisów niniejszego oddziału,
pracownikowi przysługuje prawo odwołania do sądu pracy. W zakresie roszczeń
stosuje się odpowiednio przepisy oddziału 6 niniejszego rozdziału.
Uwaga! Rozdział IIa wejdzie w życie z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w
Unii Europejskiej
Rozdział IIa
Warunki zatrudnienia pracowników skierowanych do pracy za granicą w państwach
Unii Europejskiej
Spis treści
Art. 671. ż 1. Pracodawca kierujący pracownika do pracy w państwie będącym
członkiem Unii Europejskiej:
1) w związku z realizacją umowy zawartej przez tego pracodawcę z podmiotem
zagranicznym,
2) w zagranicznym oddziale (filii) tego pracodawcy
- jest obowiązany zapewnić pracownikowi, w zakresie określonym w art. 672,
warunki zatrudnienia nie mniej korzystne niż obowiązujące w państwie, w którym
pracownik ma świadczyć pracę.
ż 2. Przepis ż 1 stosuje się także do pracodawcy będącego agencją pracy
tymczasowej.
Art. 672. ż 1. Minimalne warunki zatrudnienia dotyczą:
1) norm i wymiaru czasu pracy oraz okresów odpoczynku dobowego i tygodniowego,
2) minimalnego wymiaru urlopu wypoczynkowego,
3) najniższego wynagrodzenia za pracę,
4) minimalnej wysokości dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych,
5) bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem i zatrudniania
młodocianych,
7) zakazu dyskryminacji w zatrudnieniu.
ż 2. Do pracowników, o których mowa w art. 671, wykonujących wstępne prace
montażowe lub instalacyjne poza budownictwem przez okres nie dłuższy niż 8 dni,
przepisu ż 1 pkt 2-4 nie stosuje się.
Rozdział III
Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej
umowy o pracę
Oddział 1
Stosunek pracy na podstawie powołania
Art. 68. ż 1. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie powołania w przypadkach
określonych w odrębnych przepisach albo w przepisach wydanych na podstawie art.
298.
ż 11. Stosunek pracy, o którym mowa w ż 1, nawiązuje się na czas nie określony,
a jeżeli na podstawie przepisów szczególnych pracownik został powołany na czas
określony, stosunek pracy nawiązuje się na okres objęty powołaniem.
ż 2. skreślony.
Art. 681. Powołanie może być poprzedzone konkursem, choćby przepisy szczególne
nie przewidywały wymogu wyłonienia kandydata na stanowisko wyłącznie w wyniku
konkursu.
Art. 682. ż 1. Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w terminie
określonym w powołaniu, a jeżeli termin ten nie został określony - w dniu
doręczenia powołania, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
ż 2. Powołanie powinno być dokonane na piśmie.
Art. 683. Jeżeli pracownik powołany na stanowisko w wyniku konkursu pozostaje w
stosunku pracy z innym pracodawcą i obowiązuje go trzymiesięczny okres
wypowiedzenia, może on rozwiązać ten stosunek za jednomiesięcznym
wypowiedzeniem. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie pociąga za sobą skutki,
jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę
za wypowiedzeniem.
Art. 69. Jeżeli przepisy niniejszego oddziału nie stanowią inaczej, do stosunku
pracy na podstawie powołania stosuje się przepisy dotyczące umowy o pracę na
czas nie określony, z wyłączeniem przepisów regulujących:
1) tryb postępowania przy rozwiązywaniu umów o pracę,
2) rozpatrywanie sporów ze stosunku pracy w części dotyczącej orzekania:
a) o bezskuteczności wypowiedzeń,
b) o odszkodowaniu przewidzianym w razie wypowiedzenia umowy o pracę,
c) o przywracaniu do pracy.
Art. 70. ż 1. Pracownik zatrudniony na podstawie powołania może być w każdym
czasie - niezwłocznie lub w określonym terminie - odwołany ze stanowiska przez
organ, który go powołał. Dotyczy to również pracownika, który na podstawie
przepisów szczególnych został powołany na stanowisko na czas określony.
ż 11. Odwołanie powinno być dokonane na piśmie.
ż 12. Stosunek pracy z pracownikiem odwołanym ze stanowiska rozwiązuje się na
zasadach określonych w przepisach niniejszego oddziału, chyba że przepisy
szczególne stanowią inaczej.
ż 2. Odwołanie jest równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę. W okresie
wypowiedzenia pracownik ma prawo do wynagrodzenia w wysokości przysługującej
przed odwołaniem.
ż 3. Odwołanie jest równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia,
jeżeli nastąpiło z przyczyn, o których mowa w art. 52 lub 53.
Art. 71. Na wniosek lub za zgodą pracownika pracodawca może zatrudnić go w
okresie wypowiedzenia przy innej pracy, odpowiedniej ze względu na jego
kwalifikacje zawodowe, a po upływie okresu wypowiedzenia zatrudnić na
uzgodnionych przez strony warunkach pracy i płacy.
Art. 72. ż 1. Jeżeli odwołanie nastąpiło w okresie usprawiedliwionej
nieobecności w pracy, bieg wypowiedzenia rozpoczyna się po upływie tego okresu.
Jeżeli jednak usprawiedliwiona nieobecność trwa dłużej niż okres przewidziany w
art. 53 ż 1 i 2, organ, który pracownika powołał, może rozwiązać stosunek pracy
bez wypowiedzenia.
ż 2. W razie odwołania pracownicy w okresie ciąży, organ odwołujący jest
obowiązany zapewnić jej inną pracę, odpowiednią ze względu na jej kwalifikacje
zawodowe, przy czym przez okres równy okresowi wypowiedzenia pracownica ma prawo
do wynagrodzenia w wysokości przysługującej przed odwołaniem. Jeżeli jednak
pracownica nie wyrazi zgody na podjęcie innej pracy, stosunek pracy ulega
rozwiązaniu z upływem okresu równego okresowi wypowiedzenia, którego bieg
rozpoczyna się od dnia zaproponowania na piśmie innej pracy.
ż 3. Przepisy ż 2 stosuje się odpowiednio w razie odwołania pracownika, któremu
brakuje nie więcej niż 2 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres
zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego
wieku.
ż 4. W razie naruszenia przepisów ż 1-3, pracownikowi przysługuje prawo
odwołania do sądu pracy.
Oddział 2
Stosunek pracy na podstawie wyboru
Spis treści
Art. 73. ż 1. Nawiązanie stosunku pracy następuje na podstawie wyboru, jeżeli z
wyboru wynika obowiązek wykonywania pracy w charakterze pracownika.
ż 2. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem mandatu.
Art. 74. Pracownik pozostający w związku z wyborem na urlopie bezpłatnym ma
prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go w chwili wyboru, na
stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z poprzednio zajmowanym,
jeżeli zgłosi swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania stosunku pracy z wyboru.
Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosunku pracy, chyba że
nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika.
Art. 75. Pracownikowi, który nie pozostawał w związku z wyborem na urlopie
bezpłatnym, przysługuje odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia.
Oddział 3
Stosunek pracy na podstawie mianowania
Spis treści
Art. 76. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach
uzasadnionych szczególnym charakterem pracy, określonych odrębnymi przepisami
lub przepisami wydanymi na podstawie art. 298.
Oddział 4
Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę
Spis treści
Art. 77. ż 1. Stosunek pracy między spółdzielnią pracy a jej członkiem nawiązuje
się przez spółdzielczą umowę o pracę.
ż 2. Stosunek pracy na podstawie spółdzielczej umowy o pracę reguluje ustawa -
Prawo spółdzielcze, a w zakresie nie uregulowanym odmiennie tą ustawą stosuje
się odpowiednio przepisy kodeksu pracy.
DZIAŁ TRZECI
WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ I INNE ŚWIADCZENIA
Rozdział I
Ustalanie wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą
Spis treści
Art. 771. Warunki wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń
związanych z pracą ustalają układy zbiorowe pracy, zgodnie z przepisami działu
jedenastego, z zastrzeżeniem przepisów art. 772-775.
Art. 772. ż 1. Pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników, nie objętych
zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy
odpowiadającym wymaganiom określonym w ż 3, ustala warunki wynagradzania za
pracę w regulaminie wynagradzania.
ż 2. W regulaminie wynagradzania, o którym mowa w ż 1, pracodawca może ustalić
także inne świadczenia związane z pracą i zasady ich przyznawania.
ż 3. Regulamin wynagradzania obowiązuje do czasu objęcia pracowników zakładowym
układem zbiorowym pracy lub ponadzakładowym układem zbiorowym pracy ustalającym
warunki wynagradzania za pracę oraz przyznawania innych świadczeń związanych z
pracą w zakresie i w sposób umożliwiający określanie, na jego podstawie,
indywidualnych warunków umów o pracę.
ż 4. Regulamin wynagradzania ustala pracodawca. Jeżeli u danego pracodawcy
działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca uzgadnia z nią regulamin
wynagradzania.
ż 5. Do regulaminu wynagradzania stosuje się odpowiednio przepisy art. 239 ż 3,
art. 24112 ż 2, art. 24113 oraz art. 24126 ż 2.
ż 6. Regulamin wynagradzania wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia
podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Art. 773. Zasady wynagradzania za pracę i przyznawania innych świadczeń
związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w państwowych jednostkach sfery
budżetowej, jeżeli nie są oni objęci ponadzakładowym układem zbiorowym pracy,
określi, w drodze rozporządzenia - w zakresie nie zastrzeżonym w odrębnych
przepisach do właściwości innych organów - minister pracy i polityki socjalnej,
na wniosek właściwego ministra.
Art. 774. skreślony
Art. 775. ż 1. Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie
służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza
stałym miejscem pracy, przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z
podróżą służbową.
ż 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość
oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w
państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży
służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w
szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a
w przypadku podróży poza granicami kraju - walutę, w jakiej będzie ustalana
dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu
kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.
ż 3. Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi
zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w ż 2 określa się w układzie
zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli
pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do
ustalenia regulaminu wynagradzania.
ż 4. Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o
pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz
poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na
obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w ż 2.
ż 5. W przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o
pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w ż 3, pracownikowi przysługują
należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o
których mowa w ż 2.
Rozdział Ia
Wynagrodzenie za pracę
Spis treści
Art. 78. ż 1. Wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w
szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej
wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy.
ż 2. W celu określenia wynagrodzenia za pracę ustala się, w trybie przewidzianym
w art. 771-773, wysokość oraz zasady przyznawania pracownikom stawek
wynagrodzenia za pracę określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, a także
innych (dodatkowych) składników wynagrodzenia, jeżeli zostały one przewidziane z
tytułu wykonywania określonej pracy.
Art. 79. skreślony.
Art. 80. Wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania
pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy
prawa pracy tak stanowią.
Art. 81. ż 1. Pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej
wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje
wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką
godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został
wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60 proc. wynagrodzenia. W
każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
ż 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ż 1, przysługuje pracownikowi za czas
niezawinionego przez niego przestoju. Jeżeli przestój nastąpił z winy
pracownika, wynagrodzenie nie przysługuje.
ż 3. Pracodawca może na czas przestoju powierzyć pracownikowi inną odpowiednią
pracę, za której wykonanie przysługuje wynagrodzenie przewidziane za tę pracę,
nie niższe jednak od wynagrodzenia ustalonego zgodnie z ż 1. Jeżeli przestój
nastąpił z winy pracownika, przysługuje wyłącznie wynagrodzenie przewidziane za
wykonaną pracę.
ż 4. Wynagrodzenie za czas przestoju spowodowanego warunkami atmosferycznymi
przysługuje pracownikowi zatrudnionemu przy pracach uzależnionych od tych
warunków, jeżeli przepisy prawa pracy tak stanowią. W razie powierzenia
pracownikowi na czas takiego przestoju innej pracy, przysługuje mu wynagrodzenie
przewidziane za wykonaną pracę, chyba że przepisy prawa pracy przewidują
stosowanie zasad określonych w ż 3.
Art. 82. ż 1. Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług
wynagrodzenie nie przysługuje. Jeżeli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy
pracownika nastąpiło obniżenie jakości produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega
odpowiedniemu zmniejszeniu.
ż 2. Jeżeli wadliwość produktu lub usługi została usunięta przez pracownika,
przysługuje mu wynagrodzenie odpowiednie do jakości produktu lub usługi, z tym
że za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje.
Art. 83. ż 1. Normy pracy, stanowiące miernik nakładu pracy, jej wydajności i
jakości, mogą być stosowane, jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy.
ż 2. Normy pracy są ustalane z uwzględnieniem osiągniętego poziomu techniki i
organizacji pracy. Normy pracy mogą być zmieniane w miarę wdrażania technicznych
i organizacyjnych usprawnień zapewniających wzrost wydajności pracy.
ż 3. Przekraczanie norm pracy nie stanowi podstawy do ich zmiany, jeżeli jest
ono wynikiem zwiększonego osobistego wkładu pracy pracownika lub jego sprawności
zawodowej.
ż 4. O zmianie normy pracy pracownicy powinni być zawiadomieni co najmniej na 2
tygodnie przed wprowadzeniem nowej normy.
Rozdział II
Ochrona wynagrodzenia za pracę
Spis treści
Art. 84. Pracownik nie może zrzec się prawa do wynagrodzenia ani przenieść tego
prawa na inną osobę.
Art. 85. ż 1. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w
miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie.
ż 2. Wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu,
niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu
pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.
ż 3. Jeżeli ustalony dzień wypłaty wynagrodzenia za pracę jest dniem wolnym od
pracy, wynagrodzenie wypłaca się w dniu poprzedzającym.
ż 4. Składniki wynagrodzenia za pracę, przysługujące pracownikowi za okresy
dłuższe niż jeden miesiąc, wypłaca się z dołu w terminach określonych w
przepisach prawa pracy.
ż 5. Pracodawca, na żądanie pracownika, jest obowiązany udostępnić do wglądu
dokumenty, na których podstawie zostało obliczone jego wynagrodzenie.
Art. 86. ż 1. Pracodawca jest obowiązany wypłacać wynagrodzenie w miejscu,
terminie i czasie określonych w regulaminie pracy lub w innych przepisach prawa
pracy.
ż 2. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej; częściowe
spełnienie wynagrodzenia w innej formie niż pieniężna jest dopuszczalne tylko
wówczas, gdy przewidują to ustawowe przepisy prawa pracy lub układ zbiorowy
pracy.
ż 3. Obowiązek wypłacenia wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do
rąk pracownika, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio
wyrazi na to zgodę na piśmie.
Art. 87. ż 1. Z wynagrodzenia za pracę - po odliczeniu składek na ubezpieczenia
społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych - podlegają
potrąceniu tylko następujące należności:
1) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń
alimentacyjnych,
2) sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych
niż świadczenia alimentacyjne,
3) zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
4) kary pieniężne przewidziane w art. 108.
ż 2. Potrąceń dokonuje się w kolejności podanej w ż 1.
ż 3. Potrącenia mogą być dokonywane w następujących granicach:
1) w razie egzekucji świadczeń alimentacyjnych - do wysokości trzech piątych
wynagrodzenia,
2) w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych - do
wysokości połowy wynagrodzenia.
ż 4. Potrącenia, o których mowa w ż 1 pkt 2 i 3, nie mogą w sumie przekraczać
połowy wynagrodzenia, a łącznie z potrąceniami, o których mowa w ż 1 pkt 1 -
trzech piątych wynagrodzenia. Niezależnie od tych potrąceń kary pieniężne
potrąca się w granicach określonych w art. 108.
ż 5. Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz
należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce
bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do
pełnej wysokości.
ż 6. Rada Ministrów określa w drodze rozporządzenia kwoty wynagrodzenia wolne od
potrąceń z tytułów wymienionych w ż 1 pkt 2-4.
ż 7. Z wynagrodzenia za pracę odlicza się, w pełnej wysokości, kwoty wypłacone w
poprzednim terminie płatności za okres nieobecności w pracy, za który pracownik
nie zachowuje prawa do wynagrodzenia.
Art. 88. ż 1. Przy zachowaniu zasad określonych w art. 87 potrąceń na
zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych pracodawca może dokonywać również bez
postępowania egzekucyjnego, z wyjątkiem przypadków gdy:
1) świadczenia alimentacyjne mają być potrącane na rzecz kilku wierzycieli, a
łączna suma, która może być potrącona, nie wystarcza na pełne pokrycie
wszystkich należności alimentacyjnych,
2) wynagrodzenie za pracę zostało zajęte w trybie egzekucji sądowej lub
administracyjnej.
ż 2. Potrąceń, o których mowa w ż 1, pracodawca dokonuje na wniosek wierzyciela
na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego.
Art. 89. skreślony.
Art. 90. W sprawach nie unormowanych w art. 87 i 88 stosuje się odpowiednio
przepisy kodeksu postępowania cywilnego i przepisy o egzekucji administracyjnej
świadczeń pieniężnych.
Art. 91. Należności inne niż wymienione w art. 87 ż 1 i 7 mogą być potrącane z
wynagrodzenia pracownika tylko za jego zgodą wyrażoną na piśmie.
Rozdział III
Świadczenia przysługujące w okresie czasowej niezdolności do pracy
Spis treści
Art. 92. ż 1. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek:
1) choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do
33 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80 proc.
wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy
przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu,
2) wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie
ciąży - w okresie wskazanym w pkt 1 - pracownik zachowuje prawo do 100 proc.
wynagrodzenia.
ż 11. W pierwszym dniu każdego okresu niezdolności do pracy wskutek choroby lub
odosobnienia w związku z chorobą zakaźną, trwającej nie dłużej niż 6 dni,
pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia, o którym mowa w ż 1 pkt 1.
ż 2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ż 1, oblicza się według zasad obowiązujących
przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień
niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.
ż 3. Wynagrodzenie, o którym mowa w ż 1:
1) nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego,
2) nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku
chorobowego.
ż 4. Za czas niezdolności do pracy, o której mowa w ż 1, trwającej łącznie
dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek
chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Rozdział IIIa
Odprawa rentowa lub emerytalna
Spis treści
Art. 921. ż 1. Pracownikowi spełniającemu warunki uprawniające do renty z tytułu
niezdolności do pracy lub emerytury, którego stosunek pracy ustał w związku z
przejściem na rentę lub emeryturę, przysługuje odprawa pieniężna w wysokości
jednomiesięcznego wynagrodzenia.
ż 2. Pracownik, który otrzymał odprawę, nie może ponownie nabyć do niej prawa.
Rozdział IV
Odprawa pośmiertna
Spis treści
Art. 93. ż 1. W razie śmierci pracownika w czasie trwania stosunku pracy lub w
czasie pobierania po jego rozwiązaniu zasiłku z tytułu niezdolności do pracy
wskutek choroby, rodzinie przysługuje od pracodawcy odprawa pośmiertna.
ż 2. Wysokość odprawy, o której mowa w ż 1, jest uzależniona od okresu
zatrudnienia pracownika u danego pracodawcy i wynosi:
1) jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10
lat,
2) trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10
lat,
3) sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej
15 lat.
ż 3. Przepis art. 36 ż 11 stosuje się odpowiednio.
ż 4. Odprawa pośmiertna przysługuje następującym członkom rodziny pracownika:
1) małżonkowi,
2) innym członkom rodziny spełniającym warunki wymagane do uzyskania renty
rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.
ż 5. Odprawę pośmiertną dzieli się w częściach równych pomiędzy wszystkich
uprawnionych członków rodziny.
ż 6. Jeżeli po zmarłym pracowniku pozostał tylko jeden członek rodziny
uprawniony do odprawy pośmiertnej, przysługuje mu odprawa w wysokości połowy
odpowiedniej kwoty określonej w ż 2.
ż 7. Odprawa pośmiertna nie przysługuje członkom rodziny, o których mowa w ż 4,
jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone
przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna
przysługująca zgodnie z ż 2 i 6. Jeżeli odszkodowanie jest niższe od odprawy
pośmiertnej, pracodawca jest obowiązany wypłacić rodzinie kwotę stanowiącą
różnicę między tymi świadczeniami.
DZIAŁ CZWARTY
OBOWIĄZKI PRACODAWCY I PRACOWNIKA
Rozdział I
Obowiązki pracodawcy
Spis treści
Art. 94. Pracodawca jest obowiązany w szczególności:
1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków,
sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami,
2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak
również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i
kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,
3) skreślony,
4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne
szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,
6) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,
7) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły
prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające
przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,
8) zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,
9) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników
ich pracy,
9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta
osobowe pracowników,
10) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Art. 941. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom tekst przepisów
dotyczących równego traktowania kobiet i mężczyzn w zatrudnieniu w formie
pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnić
pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy.
Art. 95. skreślony.
Art. 96. skreślony.
Art. 97. ż 1. W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy
pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy.
Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się
pracownika z pracodawcą.
ż 11. W przypadku rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o pracę z pracownikiem, z
którym dotychczasowy pracodawca nawiązuje kolejną umowę o pracę bezpośrednio po
rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę, pracodawca jest
obowiązany wydać pracownikowi świadectwo pracy, tylko na jego żądanie.
ż 2. W świadectwie pracy należy podać informacje dotyczące okresu i rodzaju
wykonywanej pracy, zajmowanych stanowisk, trybu rozwiązania albo okoliczności
wygaśnięcia stosunku pracy, a także inne informacje niezbędne do ustalenia
uprawnień pracowniczych i uprawnień z ubezpieczenia społecznego. Ponadto w
świadectwie pracy zamieszcza się wzmiankę o zajęciu wynagrodzenia za pracę w
myśl przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Na żądanie pracownika w świadectwie
pracy należy podać także informację o wysokości i składnikach wynagrodzenia oraz
o uzyskanych kwalifikacjach.
ż 21. Pracownik może w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy wystąpić z
wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa. W razie nieuwzględnienia
wniosku pracownikowi przysługuje, w ciągu 7 dni od zawiadomienia o odmowie
sprostowania świadectwa pracy, prawo wystąpienia z żądaniem jego sprostowania do
sądu pracy.
ż 3. Jeżeli z orzeczenia sądu pracy wynika, że rozwiązanie z pracownikiem umowy
o pracę bez wypowiedzenia z jego winy nastąpiło z naruszeniem przepisów o
rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca jest obowiązany zamieścić w
świadectwie pracy informację, że rozwiązanie umowy o pracę nastąpiło za
wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę.
ż 4. Minister pracy i polityki socjalnej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółową treść świadectwa pracy oraz sposób i tryb jego wydawania i
prostowania.
Art. 98. skreślony.
Art. 99. ż 1. Pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody
wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania
niewłaściwego świadectwa pracy.
ż 2. Odszkodowanie, o którym mowa w ż 1, przysługuje w wysokości wynagrodzenia
za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.
ż 3. skreślony.
ż 4. Orzeczenie o odszkodowaniu w związku z wydaniem niewłaściwego świadectwa
pracy stanowi podstawę do zmiany tego świadectwa.
Rozdział II
Obowiązki pracownika
Spis treści
Art. 100. ż 1. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie
oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są
one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę.
ż 2. Pracownik jest obowiązany w szczególności:
1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,
2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także
przepisów przeciwpożarowych,
4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy
informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,
6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
Art. 101. skreślony.
Rozdział IIa
Zakaz konkurencji
Spis treści
Art. 1011. ż 1. W zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może
prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w
ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką
działalność (zakaz konkurencji).
ż 2. Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu
konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej
szkody na zasadach określonych w przepisach rozdziału I w dziale piątym.
Art. 1012. ż 1. Przepis art. 1011 ż 1 stosuje się odpowiednio, gdy pracodawca i
pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie
mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po
ustaniu stosunku pracy. W umowie określa się także okres obowiązywania zakazu
konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy, z
zastrzeżeniem przepisów ż 2 i 3.
ż 2. Zakaz konkurencji, o którym mowa w ż 1, przestaje obowiązywać przed upływem
terminu, na jaki została zawarta umowa przewidziana w tym przepisie, w razie
ustania przyczyn uzasadniających taki zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z
obowiązku wypłaty odszkodowania.
ż 3. Odszkodowanie, o którym mowa w ż 1, nie może być niższe od 25 proc.
wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez
okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji; odszkodowanie
może być wypłacane w miesięcznych ratach. W razie sporu o odszkodowaniu orzeka
sąd pracy.
Art. 1013. Umowy, o których mowa w art. 1011 ż 1 i w art. 1012 ż 1, wymagają pod
rygorem nieważności formy pisemnej.
Art. 1014. Przepisy rozdziału nie naruszają zakazu konkurencji przewidzianego w
odrębnych przepisach.
Rozdział III
Kwalifikacje zawodowe pracowników
Spis treści
Art. 102. Kwalifikacje zawodowe pracowników wymagane do wykonywania pracy
określonego rodzaju lub na określonym stanowisku mogą być ustalane w przepisach
prawa pracy przewidzianych w art. 771-773, w zakresie nie uregulowanym w
przepisach szczególnych.
Art. 103. W zakresie i na warunkach ustalonych, w drodze rozporządzenia, przez
ministra edukacji narodowej oraz ministra pracy i polityki socjalnej pracodawca
ułatwia pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych.
Rozdział IV
Regulamin pracy
Spis treści
Art. 104. ż 1. Regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy
oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników.
ż 2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym w ż 1
obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia
mniej niż 20 pracowników.
Art. 1041. ż 1. Regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i
pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w
szczególności:
1) organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie
pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a
także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny
osobistej,
2) systemy i rozkłady czasu pracy,
3) skreślony,
4) porę nocną,
5) termin, miejsce i czas wypłaty wynagrodzenia,
6) wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,
7) rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w
celu odbywania przygotowania zawodowego,
7a) wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym
celu niż przygotowanie zawodowe,
8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku
zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,
9) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia
i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
ż 2. Regulamin pracy powinien zawierać informacje o karach stosowanych zgodnie z
art. 108 z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników.
Art. 1042. ż 1. Regulamin pracy ustala pracodawca w uzgodnieniu w zakładową
organizacją związkową.
ż 2. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy z zakładową organizacją
związkową w ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku, gdy u danego
pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala
pracodawca.
Art. 1043. ż 1. Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia
podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy
przed rozpoczęciem przez niego pracy.
Art. 1044. Pracodawca, który nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy,
informuje pracownika na piśmie o:
1) obowiązujących normach czasu pracy,
2) terminach dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w
pięciodniowym tygodniu pracy,
3) porze nocnej,
4) terminie, miejscu i czasie wypłaty wynagrodzenia,
5) przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w
pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Rozdział V
Nagrody i wyróżnienia
Spis treści
Art. 105. Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków,
przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości
przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane
nagrody i wyróżnienia.
Art. 106. skreślony.
Art. 107. ż 1. Nagrody i wyróżnienia przyznaje pracodawca po zasięgnięciu opinii
reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej.
ż 2. Odpis zawiadomienia o przyznaniu nagrody lub wyróżnienia składa się do akt
osobowych pracownika.
Rozdział VI
Odpowiedzialność porządkowa pracowników
Spis treści
Art. 108. ż 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku,
regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów
przeciwpożarowych pracodawca może stosować:
1) karę upomnienia,
2) karę nagany.
ż 2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,
stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie
pracy - pracodawca może również stosować karę pieniężną.
ż 3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień
nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego
wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać
dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po
dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 ż 1 pkt 1-3.
ż 4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa
i higieny pracy.
Art. 109. ż 1. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia
wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od
dopuszczenia się tego naruszenia.
ż 2. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.
ż 3. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być
wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu przewidzianego w ż 1 nie rozpoczyna
się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się pracownika do pracy.
Art. 110. O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie,
wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się
przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia
sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt
osobowych pracownika.
Art. 111. Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności rodzaj
naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego
dotychczasowy stosunek do pracy.
Art. 112. ż 1. Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa,
pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia go o ukaraniu wnieść
sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po
rozpatrzeniu stanowiska reprezentującej pracownika zakładowej organizacji
związkowej. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia jest
równoznaczne z uwzględnieniem sprzeciwu.
ż 2. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia
o odrzuceniu tego sprzeciwu wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej
wobec niego kary.
ż 3. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub
uchylenia tej kary przez sąd pracy, pracodawca jest obowiązany zwrócić
pracownikowi równowartość kwoty tej kary.
Art. 113. ż 1. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa
z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z własnej
inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej organizacji
związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.
ż 2. Przepis ż 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w razie uwzględnienia
sprzeciwu przez pracodawcę albo wydania przez sąd pracy orzeczenia o uchyleniu
kary.
Art. 1131. skreślony.
DZIAŁ PIĄTY
ODPOWIEDZIALNOŚĆ MATERIALNA PRACOWNIKÓW
Rozdział I
Odpowiedzialność pracownika za szkodę wyrządzoną pracodawcy
Spis treści
Art. 114. Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania
obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi
odpowiedzialność materialną według zasad określonych w przepisach niniejszego
rozdziału.
Art. 115. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej
straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub
zaniechania, z którego wynikła szkoda.
Art. 116. Pracodawca jest obowiązany wykazać okoliczności uzasadniające
odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody.
Art. 117. ż 1. Pracownik nie ponosi odpowiedzialności za szkodę w takim
zakresie, w jakim pracodawca lub inna osoba przyczyniły się do jej powstania
albo zwiększenia.
ż 2. Pracownik nie ponosi ryzyka związanego z działalnością pracodawcy, a w
szczególności nie odpowiada za szkodę wynikłą w związku z działaniem w granicach
dopuszczalnego ryzyka.
ż 3. skreślony.
Art. 118. W razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników każdy z nich ponosi
odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i
stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się
poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach
równych.
Art. 119. Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie
może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego
pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.
Art. 120. ż 1. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego
obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązany do naprawienia
szkody jest wyłącznie pracodawca.
ż 2. Wobec pracodawcy, który naprawił szkodę wyrządzoną osobie trzeciej,
pracownik ponosi odpowiedzialność przewidzianą w przepisach niniejszego
rozdziału.
Art. 121. ż 1. Jeżeli naprawienie szkody następuje na podstawie ugody pomiędzy
pracodawcą i pracownikiem, wysokość odszkodowania może być obniżona, przy
uwzględnieniu wszystkich okoliczności sprawy, a w szczególności stopnia winy
pracownika i jego stosunku do obowiązków pracowniczych.
ż 2. Przy uwzględnieniu okoliczności wymienionych w ż 1 wysokość odszkodowania
może być także obniżona przez sąd pracy; dotyczy to również przypadku, gdy
naprawienie szkody następuje na podstawie ugody sądowej.
Art. 1211. ż 1. W razie niewykonania ugody przez pracownika, podlega ona
wykonaniu w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej
klauzuli wykonalności przez sąd pracy.
ż 2. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności ugodzie, jeżeli ustali, że
jest ona sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Art. 122. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest obowiązany do jej
naprawienia w pełnej wysokości.
Art. 123. skreślony.
Rozdział II
Odpowiedzialność za mienie powierzone pracownikowi
Spis treści
Art. 124. ż 1. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do
wyliczenia się:
1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności,
2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze,
odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu.
ż 2. Pracownik odpowiada w pełnej wysokości również za szkodę w mieniu innym niż
wymienione w ż 1, powierzonym mu z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się.
ż 3. Od odpowiedzialności określonej w ż 1 i 2 pracownik może się uwolnić,
jeżeli wykaże, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, a w
szczególności wskutek niezapewnienia przez pracodawcę warunków umożliwiających
zabezpieczenie powierzonego mienia.
Art. 125. ż 1. Na zasadach określonych w art. 124 pracownicy mogą przyjąć
wspólną odpowiedzialność materialną za mienie powierzone im łącznie z
obowiązkiem wyliczenia się. Podstawą łącznego powierzenia mienia jest umowa o
współodpowiedzialności materialnej, zawarta na piśmie przez pracowników z
pracodawcą.
ż 2. Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w
częściach określonych w umowie. Jednakże w razie ustalenia, że szkoda w całości
lub w części została spowodowana przez niektórych pracowników, za całość szkody
lub za stosowną jej część odpowiadają tylko sprawcy szkody.
Art. 126. ż 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres i
szczegółowe zasady stosowania przepisów art. 125 oraz tryb łącznego powierzania
mienia.
ż 2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może określić warunki
odpowiedzialności za szkodę w mieniu, o którym mowa w art. 124 ż 2 i w art. 125:
1) w ograniczonej wysokości, ustalonej tym rozporządzeniem,
2) na zasadach przewidzianych w art. 114-116 i 118.
Art. 127. Do odpowiedzialności określonej w art. 124-126 stosuje się odpowiednio
przepisy art. 117, 121, 1211 i 122.
DZIAŁ SZÓSTY
CZAS PRACY
Rozdział I
Wymiar i rozkład czasu pracy
Spis treści
Art. 128. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania
pracy.
Art. 129. ż 1. Czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40
godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie
przekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem przepisów art. 1294, 132 ż 2 i 4
oraz art. 142.
ż 11. W budownictwie, rolnictwie i hodowli, przy pilnowaniu mienia lub osób, a
także przy wykonywaniu prac użytecznych społecznie lub służących zaspokajaniu
codziennych potrzeb ludności, może być wprowadzony okres rozliczeniowy nie
przekraczający 6 miesięcy, a jeżeli jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi
warunkami organizacyjnymi lub technicznymi mającymi wpływ na przebieg procesu
pracy - okres rozliczeniowy nie przekraczający 12 miesięcy. Nie jest jednak
dopuszczalne stosowanie przedłużonego okresu rozliczeniowego w systemach czasu
pracy, o których mowa w art. 1294, 132 ż 2 i 4 i art. 142.
ż 12. Ustalenie przedłużonego okresu rozliczeniowego w zakresie i w granicach
określonych w ż 11 następuje na podstawie układu zbiorowego pracy lub po
wyrażeniu na to zgody przez zakładową organizację związkową, a jeżeli u danego
pracodawcy taka organizacja nie działa, pracodawca może wprowadzić przedłużony
okres rozliczeniowy po uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy.
ż 2. Praca w granicach nie przekraczających 8 godzin na dobę i przeciętnie 40
godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym nie stanowi pracy w
godzinach nadliczbowych.
ż 3. W razie rozwiązania umowy o pracę przed upływem okresu rozliczeniowego,
pracownikowi przysługuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia, obliczonego jak za
pracę w godzinach nadliczbowych - przy odpowiednim stosowaniu przepisu ż 2 - za
czas przepracowany od początku okresu rozliczeniowego do dnia rozwiązania umowy
o pracę.
Art. 1291-1293. skreślone.
Art. 1294. ż 1. Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją,
mogą być stosowane rozkłady czasu pracy, w których jest dopuszczalne
przedłużenie wymiaru czasu pracy do 12 godzin na dobę. W tych rozkładach czas
pracy nie może przekraczać przeciętnie 40 godzin na tydzień w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
ż 2. Okres rozliczeniowy nie może być dłuższy niż jeden miesiąc. W szczególnie
uzasadnionych przypadkach, po wyrażeniu na to zgody przez zakładową organizację
związkową, a jeżeli taka organizacja nie działa u danego pracodawcy - po
uprzednim zawiadomieniu właściwego inspektora pracy - okres rozliczeniowy może
być przedłużony, nie więcej jednak niż do trzech miesięcy.
ż 3. W trybie określonym w ż 2 zdanie drugie, okres rozliczeniowy - przy pracach
uzależnionych od pory roku lub warunków atmosferycznych - może być przedłużony
do sześciu miesięcy.
Art. 1295. W rozkładach czasu pracy, o którym mowa w art. 1294, wymiar czasu
pracy:
1) pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia,
2) pracownic w ciąży,
3) pracownic opiekujących się dzieckiem do lat 4, bez ich zgody
- nie może przekraczać 8 godzin na dobę. Pracownik zachowuje prawo do
wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku ze zmniejszeniem z tego powodu
wymiaru jego czasu pracy.
Art. 1295a. ż 1. Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją,
może być wprowadzony system przerywanego czasu pracy według z góry ustalonego
rozkładu przewidującego nie więcej niż jedną przerwę w pracy w ciągu doby,
trwającą nie dłużej niż 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy,
jednakże za czas tej przerwy pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w
wysokości połowy wynagrodzenia należnego za czas przestoju.
ż 2. Przerywanego czasu pracy nie stosuje się do pracowników objętych systemem
czasu pracy, o którym mowa w art. 1294, 132 ż 2 i 4 i art. 142.
ż 3. Przerywany czas pracy wprowadza się w układzie zbiorowym pracy, z
zastrzeżeniem ż 4.
ż 4. U pracodawcy będącego osobą fizyczną, prowadzącego działalność w zakresie
rolnictwa, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa, może być
wprowadzony przerywany czas pracy na podstawie umowy o pracę. Pracownikowi
przysługuje prawo do wynagrodzenia za czas przerwy, o której mowa w ż 1, jeżeli
wynika to z umowy o pracę.
Art. 1296. skreślony
Art. 1297. Sposób ustalenia rozkładów czasu pracy, o którym mowa w art. 129, i
art. 1294 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy.
Art. 1298. ż 1. W przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją
albo miejscem wykonywania pracy czas pracy pracowników może być określony
wymiarem ich zadań. Zadania tych pracowników powinny być ustalone w taki sposób,
aby pracownicy mogli je wykonać w ramach norm czasu pracy określonych w art.
129.
ż 2. Czas pracy, o którym mowa w ż 1, wprowadza się w trybie przewidzianym w
art. 1297 lub na podstawie umowy o pracę.
Art. 1299. Wymiar czasu pracy, wynikający z norm określonych w art. 129, ulega
obniżeniu w okresie rozliczeniowym o liczbę godzin usprawiedliwionej
nieobecności pracownika w pracy, przypadającą do przepracowania w okresie tej
nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.
Art. 12910. ż 1. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy wynosi co najmniej 6 godzin,
pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą 15 minut, którą
wlicza się do czasu pracy.
ż 2. Pracodawca może wprowadzić jedną przerwę nie wliczaną do czasu pracy, w
wymiarze nie przekraczającym 60 minut, przeznaczoną na spożycie posiłku lub
załatwienie spraw osobistych.
ż 3. Przerwę, o której mowa w ż 2, wprowadza się w układzie zbiorowym pracy lub
regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty
układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.
Art. 12911. ż 1. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję czasu pracy
pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń
związanych z pracą. Pracodawca udostępnia tę ewidencję pracownikowi, na jego
żądanie.
ż 2. W stosunku do pracowników objętych zadaniowym czasem pracy, pracowników
zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy oraz pracowników
otrzymujących ryczałt za godziny nadliczbowe lub za pracę w porze nocnej nie
ewidencjonuje się godzin pracy.
Art. 130. ż 1. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 dla
pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie
szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych
do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm.
ż 2. Wykaz stanowisk pracy objętych skróconym czasem pracy, zgodnie z ż 1 - na
czas trwania warunków szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla
zdrowia - określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy.
Art. 131. skreślony.
Rozdział II
Czas pracy w ruchu ciągłym
Spis treści
Art. 132. ż 1. Pracą w ruchu ciągłym jest praca, która ze względu na technologię
produkcji nie może być wstrzymana.
ż 2. Czas pracy w ruchu ciągłym może być przedłużony do 48 godzin przeciętnie na
tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym, trwającym nie dłużej niż 4 tygodnie.
W granicach tej normy czas pracy może być przedłużony jednego dnia w niektórych
tygodniach do 12 godzin.
ż 3. Przepisy ż 2 stosuje się odpowiednio, jeżeli praca nie może być wstrzymana
ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności.
ż 4. W ruchu ciągłym, jak również w innych uzasadnionych przypadkach, może być
stosowana czterobrygadowa lub podobna organizacja pracy, w której czas pracy nie
przekracza 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin na tydzień w przyjętym
okresie rozliczeniowym, nie dłuższym niż 4 miesiące.
ż 5. W przypadku wymienionym w ż 2 przepisy art. 129 ż 2 i 3 oraz art. 1295
stosuje się odpowiednio, a w przypadku wymienionym w ż 4 stosuje się odpowiednio
przepisy art. 129 ż 2 i 3.
Rozdział III
Praca w godzinach nadliczbowych
Spis treści
Art. 133. ż 1. Praca wykonywana ponad normy czasu pracy, ustalone zgodnie z
przepisami kodeksu, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca taka jest
dopuszczalna tylko w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub zdrowia
ludzkiego albo dla ochrony mienia lub usunięcia awarii,
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.
ż 2. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z okolicznościami
określonymi w ż 1 pkt 2 nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 4
godzin na dobę i 150 godzin w roku kalendarzowym.
ż 21. W układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w umowie o pracę,
jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest
obowiązany do ustalenia regulaminu pracy, można ustalić inną liczbę godzin
nadliczbowych w roku kalendarzowym niż określona w ż 2. W takim przypadku czas
pracy, z uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych, nie może przekroczyć
przeciętnie 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym.
ż 3. skreślony.
Art. 1331. Przepisu art. 133 ż 1 pkt 2 nie stosuje się do pracowników
zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia.
Art. 134. ż 1. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego
wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości:
1) 50 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w
dni powszednie oraz w niedziele i święta będące dla pracownika dniami pracy
zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
2) 100 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w
nocy, w godzinach nadliczbowych w niedziele i święta nie będące dla pracownika
dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, a także w
godzinach nadliczbowych przypadających w dniu wolnym od pracy udzielonym w
zamian za pracę w niedzielę lub w święto będące dla pracownika dniami pracy
zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
ż 11. Dodatek, o którym mowa w ż 1, przysługuje także za każdą godzinę pracy
przekraczającą przeciętną tygodniową normę czasu pracy w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
ż 11a. Dodatek, o którym mowa w ż 11, nie przysługuje, jeżeli przekroczenie
przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym
nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi
przysługuje prawo do dodatku określonego w ż 1.
ż 12. Wynagrodzenie stanowiące podstawę obliczania dodatków, o których mowa w ż
1 i w ż 11, obejmuje wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego
zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki
składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków
wynagradzania - 60 proc. wynagrodzenia.
ż 2. Dodatek, o którym mowa w ż 1, nie przysługuje za pracę w niedzielę w
normalnym czasie pracy, jeżeli pracownikowi udzielono innego dnia wolnego od
pracy w tygodniu. Dotyczy to także pracy w święto.
ż 3. W stosunku do pracowników wykonujących stale pracę poza zakładem pracy
dodatek, o którym mowa w ż 1, może być zastąpiony ryczałtem, którego wysokość
odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w godzinach nadliczbowych.
Art. 135. ż 1. Pracownicy zarządzający, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy,
główni księgowi i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu
pracy, a także zastępcy tych osób, wykonują, w razie konieczności, pracę poza
normalnymi godzinami pracy bez prawa do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy
w godzinach nadliczbowych.
ż 2. Pracownikom, o których mowa w ż 1, z wyłączeniem pracowników
zarządzających, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy, przysługuje jednak prawo
do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy wykonanej na polecenie pracodawcy w
godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę, święto lub w dodatkowym dniu
wolnym od pracy, jeżeli za pracę w tym dniu nie otrzymali innego dnia wolnego od
pracy.
Art. 136. Do pracowników, których czas pracy został określony wymiarem ich
zadań, nie stosuje się art. 134.
Rozdział IV
Praca w nocy oraz w niedziele i święta
Spis treści
Art. 137. ż 1. Pora nocna obejmuje 8 godzin pomiędzy godzinami 21.00 i 7.00.
ż 2. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatkowe
wynagrodzenie za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości w wysokości 20%
stawki godzinowej wynikającej z wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
ż 3. W stosunku do pracowników wykonujących pracę w porze nocnej stale poza
zakładem pracy dodatkowe wynagrodzenie, o którym mowa w ż 2, może być zastąpione
ryczałtem, którego wysokość odpowiada przewidywanemu wymiarowi pracy w porze
nocnej.
Art. 138. ż 1. Niedziele oraz święta określone odrębnymi przepisami są dniami
wolnymi od pracy.
ż 2. Za pracę w niedzielę oraz w święto uważa się pracę wykonywaną pomiędzy
godziną 6.00 w tym dniu a godziną 6.00 następnego dnia, chyba że u danego
pracodawcy została ustalona inna godzina.
Art. 139. Praca w niedzielę oraz w święto jest dozwolona:
1) w przypadkach określonych w art. 133 ż 1 pkt 1,
2) w ruchu ciągłym,
3) w czterobrygadowej lub podobnej organizacji pracy,
4) w grupowej organizacji pracy,
5) przy niezbędnych remontach,
6) w transporcie i w komunikacji,
7) w zakładowych strażach pożarnych,
8) przy pilnowaniu mienia,
9) w rolnictwie i w hodowli,
10) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i
codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
a) placówkach handlowych,
b) zakładach świadczących usługi dla ludności,
c) gastronomii,
d) zakładach hotelarskich,
e) zakładach komunalnych,
f) zakładach opieki zdrowotnej,
g) domach pomocy społecznej,
h) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i
wypoczynku.
Art. 140. ż 1. Pracownikowi zatrudnionemu w niedzielę pracodawca jest obowiązany
zapewnić inny dzień wolny od pracy w tygodniu. Pracodawca może udzielić dnia
wolnego w zamian za pracę w święto.
ż 2. W zakładach pracy, w których praca odbywa się również w niedziele,
pracownik powinien korzystać co najmniej raz na 3 tygodnie z niedzieli wolnej od
pracy. Nie dotyczy to pracowników zatrudnionych w czterobrygadowej lub podobnej
organizacji pracy, a także w grupowej organizacji pracy.
Rozdział V
Przepisy szczególne o czasie pracy
Spis treści
Art. 141. skreślony.
Art. 142. Przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z
częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być wprowadzony, w
poszczególnych dniach i tygodniach, dłuższy czas pracy, niż to wynika z
przepisów art. 129, jeżeli jest on wyrównywany skróceniem czasu pracy w innych
dniach lub tygodniach w okresie nie przekraczającym jednego miesiąca. Praca w
granicach takiego rozkładu czasu pracy nie jest pracą w godzinach nadliczbowych.
Art. 143. ż 1. W zamian za czas przepracowany ponad ustaloną normę pracodawca,
na wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od
pracy. W tym przypadku pracownikowi nie przysługuje dodatek za pracę w godzinach
nadliczbowych.
ż 2. Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany ponad ustaloną
normę może nastąpić także bez wniosku pracownika; w takim przypadku pracodawca
udziela czasu wolnego od pracy najpóźniej do zakończenia okresu rozliczeniowego
w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych,
jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi
za pełny miesięczny wymiar czasu pracy. Przepis ż 1 zdanie drugie stosuje się.
Art. 144. ż 1. Czasu dyżuru pełnionego przez pracownika poza normalnymi
godzinami pracy w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę nie
wlicza się do czasu pracy, jeżeli podczas dyżuru pracownik nie wykonywał pracy.
ż 2. Za czas dyżuru przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym
długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego -
wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika, określonego
stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki składnik wynagrodzenia nie został
wyodrębniony przy określaniu warunków wynagradzania - 60 proc. wynagrodzenia.
Nie dotyczy to dyżurów pełnionych przez pracownika w domu.
Art. 145. skreślony.
Rozdział VI
skreślony, tj. art. 146-151.
DZIAŁ SIÓDMY
URLOPY PRACOWNICZE
Rozdział I
Urlopy wypoczynkowe
Spis treści
Art. 152. ż 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego,
płatnego urlopu wypoczynkowego, zwanego dalej "urlopem".
ż 2. Pracownik nie może zrzec się prawa do urlopu.
Art. 153. ż 1. Pracownik uzyskuje prawo do pierwszego urlopu z upływem 6
miesięcy pracy, w wymiarze połowy wymiaru urlopu przysługującego mu po
przepracowaniu roku.
ż 2. Z upływem roku pracy pracownikowi przysługuje prawo do pozostałej części
urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku.
ż 3. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku
kalendarzowym.
Art. 154. ż 1. Wymiar urlopu wynosi:
1) 18 dni - po roku pracy,
2) 20 dni - po 6 latach pracy,
3) 26 dni - po 10 latach pracy.
ż 2. Urlopu udziela się w dni robocze, za które uważa się wszystkie dni, z
wyjątkiem niedziel i świąt określonych w odrębnych przepisach. Dni wolnych od
pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy nie
wlicza się do urlopu.
ż 3. Jeżeli pracownik wykonuje dozwoloną pracę w niedziele i święta, z
wyłączeniem przypadku określonego w art. 139 pkt 1, urlopu udziela się w dni
kalendarzowe, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są
dla niego dniami pracy, z zastrzeżeniem ż 4 i 5.
ż 4. Pracownikowi objętemu jednym z systemów czasu pracy, o których mowa w art.
1294 i 142, jeżeli rozkład jego czasu pracy przewiduje większą liczbę dni
wolnych od pracy w okresie rozliczeniowym niż przypadająca w tym okresie łączna
liczba niedziel, świąt i dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu
pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, urlopu udziela się w dni, które są dla
tego pracownika dniami pracy i dniami wolnymi od pracy, w takiej proporcji, w
jakiej te dni występują w czasie wykonywania pracy, zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy.
ż 5. Przepis ż 4 stosuje się także do pracownika zatrudnionego w niepełnym
wymiarze czasu pracy, którego rozkład czasu pracy przewiduje dni pracy i dni, w
których nie ma on obowiązku wykonywania pracy.
Art. 1541. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar
urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w
zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
Art. 155. ż 1. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z
tytułu ukończenia:
1) zasadniczej lub innej równorzędnej szkoły zawodowej - przewidziany programem
nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
2) średniej szkoły zawodowej - przewidziany programem nauczania czas trwania
nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
3) średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół
zawodowych - 5 lat,
4) średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata,
5) szkoły policealnej - 6 lat,
6) szkoły wyższej - 8 lat.
Okresy nauki, o których mowa w pkt 1-6, nie podlegają sumowaniu.
ż 2. Jeżeli pracownik pobierał naukę w czasie zatrudnienia, do okresu pracy, od
którego zależy wymiar urlopu, wlicza się bądź okres zatrudnienia, w którym była
pobierana nauka, bądź okres nauki, zależnie od tego, co jest korzystniejsze dla
pracownika.
Art. 1551. ż 1. W roku kalendarzowym, w którym ustaje stosunek pracy z
pracownikiem uprawnionym do kolejnego urlopu, pracownikowi przysługuje urlop:
1) u dotychczasowego pracodawcy - w wymiarze proporcjonalnym do okresu
przepracowanego u tego pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, chyba że przed
ustaniem tego stosunku pracownik wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w
wyższym wymiarze,
2) u kolejnego pracodawcy - w wymiarze:
a) proporcjonalnym do okresu pozostałego do końca danego roku kalendarzowego - w
razie zatrudnienia na czas nie krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
b) proporcjonalnym do okresu zatrudnienia w danym roku kalendarzowym - w razie
zatrudnienia na czas krótszy niż do końca danego roku kalendarzowego,
z zastrzeżeniem ż 2.
ż 2. Pracownikowi, który przed ustaniem stosunku pracy w ciągu roku
kalendarzowego wykorzystał urlop w wymiarze wyższym niż wynikający z ż 1 pkt 1,
przysługuje u kolejnego pracodawcy urlop w odpowiednio niższym wymiarze; łączny
wymiar urlopu w roku kalendarzowym nie może być jednak niższy niż wynikający z
okresu przepracowanego w tym roku u wszystkich pracodawców.
ż 21. Przepis ż 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika podejmującego
pracę u kolejnego pracodawcy w ciągu innego roku kalendarzowego niż rok, w
którym ustał jego stosunek pracy z poprzednim pracodawcą.
ż 3. skreślony.
Art. 1552. ż 1. Przepis art. 1551 ż 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do
pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku
kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:
1) urlopu bezpłatnego,
2) urlopu wychowawczego,
3) odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej
służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
4) tymczasowego aresztowania,
5) odbywania kary pozbawienia wolności,
6) nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
ż 2. Jeżeli okres, o którym mowa w ż 1, przypada po nabyciu przez pracownika
prawa do urlopu w danym roku kalendarzowym, wymiar urlopu pracownika
powracającego do pracy w ciągu tego samego roku kalendarzowego ulega
proporcjonalnemu obniżeniu, chyba że przed rozpoczęciem tego okresu pracownik
wykorzystał urlop w przysługującym mu lub w wyższym wymiarze.
Art. 1553. Przy ustalaniu wymiaru urlopu na podstawie przepisów art. 1551 i 1552
niepełny dzień urlopu zaokrągla się w górę do pełnego dnia; urlop należny
pracownikowi w danym roku kalendarzowym nie może jednak przekroczyć wymiaru
wynikającego z przepisu art. 154 ż 1.
Art. 156. skreślony.
Art. 157. skreślony.
Art. 158. Pracownikowi, który wykorzystał urlop za dany rok kalendarzowy, a
następnie uzyskał w ciągu tego roku prawo do urlopu w wyższym wymiarze,
przysługuje urlop uzupełniający.
Art. 159. ż 1. Pracownik zatrudniony przy pracy sezonowej uzyskuje prawo do
urlopu w wymiarze 1,5 dnia za każdy przepracowany miesiąc.
ż 2. Urlop przewidziany w ż 1 wlicza się do urlopu należnego pracownikowi w
danym roku kalendarzowym z tytułu pracy niesezonowej.
Art. 160. skreślony.
Art. 161. Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownikowi urlopu w tym roku
kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.
Art. 162. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. W takim
jednak przypadku co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż
14 kolejnych dni kalendarzowych.
Art. 163. ż 1. Urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Plan
urlopów ustala pracodawca, biorąc pod uwagę wnioski pracowników i konieczność
zapewnienia normalnego toku pracy. Planem urlopów nie obejmuje się części urlopu
udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 1672.
ż 11. Pracodawca nie ustala planu urlopów, jeżeli zakładowa organizacja
związkowa wyraziła na to zgodę; dotyczy to także pracodawcy, u którego nie
działa zakładowa organizacja związkowa. W takich przypadkach pracodawca ustala
termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem. Przepis ż 1 zdanie drugie i
trzecie stosuje się odpowiednio.
ż 2. Plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u
danego pracodawcy.
ż 3. Na wniosek pracownicy udziela się jej urlopu bezpośrednio po urlopie
macierzyńskim; dotyczy to także pracownika-ojca wychowującego dziecko, który
korzysta z urlopu macierzyńskiego.
Art. 164. ż 1. Przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika
umotywowany ważnymi przyczynami.
ż 2. Przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych
potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne
zakłócenia toku pracy.
Art. 165. Jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z
przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu:
1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3) powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3
miesięcy,
4) urlopu macierzyńskiego,
pracodawca jest obowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy.
Art. 166. Część urlopu nie wykorzystaną z powodu:
1) czasowej niezdolności do pracy wskutek choroby,
2) odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
3) odbywania ćwiczeń wojskowych albo przeszkolenia wojskowego przez czas do 3
miesięcy,
4) urlopu macierzyńskiego
pracodawca jest obowiązany udzielić w terminie późniejszym.
Art. 167. ż 1. Pracodawca może odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy
jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili
rozpoczynania urlopu.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany pokryć koszty poniesione przez pracownika w
bezpośrednim związku z odwołaniem go z urlopu.
Art. 1671. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany
wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca udzieli mu
urlopu. W takim przypadku wymiar udzielonego urlopu, z wyłączeniem urlopu
zaległego, nie może przekraczać wymiaru wynikającego z przepisów art. 1551.
Art. 1672. Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie pracownika i w
terminie przez niego wskazanym nie więcej niż 4 dni urlopu w każdym roku
kalendarzowym. Pracownik zgłasza żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu
rozpoczęcia urlopu.
Art. 1673. Łączny wymiar urlopu wykorzystanego przez pracownika na zasadach i w
trybie określonych w art. 1672 nie może przekroczyć w roku kalendarzowym 4 dni,
niezależnie od liczby pracodawców, z którymi pracownik pozostaje w danym roku w
kolejnych stosunkach pracy.
Art. 168. Urlopu nie wykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163
należy pracownikowi udzielić najpóźniej do końca pierwszego kwartału następnego
roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art.
1672.
Art. 169. skreślony.
Art. 170. skreślony.
Art. 171. ż 1. W razie niewykorzystania przysługującego urlopu w całości lub w
części z powodu:
1) rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
2) powołania pracownika do zasadniczej, okresowej lub zawodowej służby
wojskowej, do służby wojskowej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego
albo do odbycia przeszkolenia wojskowego trwającego dłużej niż 3 miesiące,
przysługuje ekwiwalent pieniężny.
ż 2. Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, pracodawca jest obowiązany
wypłacić pracownikowi ekwiwalent pieniężny w razie niewykorzystania urlopu z
powodu skierowania do pracy za granicą.
ż 3. Pracodawca nie ma obowiązku wypłacenia ekwiwalentu pieniężnego, o którym
mowa w ż 1, w przypadku gdy strony postanowią o wykorzystaniu urlopu w czasie
pozostawania pracownika w stosunku pracy na podstawie kolejnej umowy o pracę
zawartej z tym samym pracodawcą bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu
poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Art. 172. Za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, wypłacane nie
później niż w terminie wypłaty wynagrodzenia u pracodawcy dla tego pracownika,
jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Zmienne składniki wynagrodzenia
mogą być obliczane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z okresu 3 miesięcy
poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu; w przypadkach znacznego wahania
wysokości wynagrodzenia okres ten może być przedłużony do 12 miesięcy.
Art. 173. Minister pracy i polityki socjalnej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania
wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop.
Rozdział II
Urlopy bezpłatne
Spis treści
Art. 174. ż 1. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca może udzielić mu urlopu
bezpłatnego.
ż 2. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą
uprawnienia pracownicze.
ż 3. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, dłuższego niż 3 miesiące, strony mogą
przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu z ważnych przyczyn.
ż 4. Przepisów ż 2 i 3 nie stosuje się w przypadkach uregulowanych odmiennie
przepisami szczególnymi.
Art. 1741. ż 1. Za zgodą pracownika, wyrażoną na piśmie, pracodawca może
udzielić pracownikowi urlopu bezpłatnego w celu wykonywania pracy u innego
pracodawcy przez okres ustalony w zawartym w tej sprawie porozumieniu między
pracodawcami.
ż 2. Okres urlopu bezpłatnego, o którym mowa w ż 1, wlicza się do okresu pracy,
od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.
Art. 175. skreślony.
DZIAŁ ÓSMY
UPRAWNIENIA PRACOWNIKÓW ZWIĄZANE Z RODZICIELSTWEM
Spis treści
Art. 176. Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wykaz
tych prac.
Art. 177. ż 1. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w
okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy, chyba że
zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy
i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na
rozwiązanie umowy.
ż 2. Przepisu ż 1 nie stosuje się do pracownicy w okresie próbnym, nie
przekraczającym jednego miesiąca.
ż 3. Umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej
pracy albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby
rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia
porodu.
ż 31. Przepisu ż 3 nie stosuje się do umowy o pracę na czas określony zawartej w
celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.
ż 4. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie
ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia
upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić z
reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania
umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego
zatrudnienia, pracownicy przysługują świadczenia określone w odrębnych
przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia,
od którego zależą uprawnienia pracownicze.
ż 5. Przepisy ż 1, 2 i 4 stosuje się odpowiednio także do pracownika-ojca
wychowującego dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego.
Art. 178. ż 1. Kobiety w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych
ani w porze nocnej. Kobiety w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe
miejsce pracy.
ż 2. Kobiety opiekujące się dzieckiem w wieku do czterech lat nie wolno bez jej
zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej, jak również
delegować poza stałe miejsce pracy.
Art. 179. ż 1. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko
piersią przy pracy wymienionej w przepisach wydanych na podstawie art. 176,
wzbronionej takiej pracownicy bez względu na stopień narażenia na czynniki
szkodliwe dla zdrowia lub niebezpieczne, jest obowiązany przenieść pracownicę do
innej pracy, a jeżeli jest to niemożliwe, zwolnić ją na czas niezbędny z
obowiązku świadczenia pracy.
ż 2. Pracodawca zatrudniający pracownicę w ciąży lub karmiącą dziecko piersią
przy pozostałych pracach wymienionych w przepisach wydanych na podstawie art.
176 jest obowiązany dostosować warunki pracy do wymagań określonych w tych
przepisach lub tak ograniczyć czas pracy, aby wyeliminować zagrożenia dla
zdrowia lub bezpieczeństwa pracownicy. Jeżeli dostosowanie warunków pracy na
dotychczasowym stanowisku pracy lub skrócenie czasu pracy jest niemożliwe lub
niecelowe, pracodawca jest obowiązany przenieść pracownicę do innej pracy, a w
razie braku takiej możliwości zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku
świadczenia pracy.
ż 3. Przepis ż 2 stosuje się odpowiednio do pracodawcy, w przypadku gdy
pracownica w ciąży lub karmiąca dziecko piersią przedstawi zaświadczenie
lekarskie stwierdzające przeciwwskazania zdrowotne do wykonywania dotychczasowej
pracy.
ż 4. W razie gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku
pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy
powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy.
ż 5. Pracownica w okresie zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy zachowuje
prawo do dotychczasowego wynagrodzenia.
ż 6. Po ustaniu przyczyn uzasadniających przeniesienie pracownicy do innej
pracy, skrócenie jej czasu pracy lub zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy,
pracodawca jest obowiązany zatrudnić pracownicę przy pracy i w wymiarze czasu
pracy określonych w umowie o pracę.
ż 7. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób
i tryb wydawania zaświadczeń lekarskich stwierdzających przeciwwskazania
zdrowotne do wykonywania dotychczasowej pracy przez pracownicę w ciąży lub
karmiącą dziecko piersią, uwzględniając zagrożenia dla jej zdrowia lub
bezpieczeństwa występujące w środowisku pracy.
Art. 180. ż 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
1) 16 tygodni przy pierwszym porodzie,
2) 18 tygodni przy każdym następnym porodzie,
3) 26 tygodni w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym
porodzie.
ż 2. Pracownicy, która wychowuje dziecko przysposobione, przysługuje urlop
macierzyński w wymiarze 18 tygodni również przy pierwszym porodzie.
ż 3. Co najmniej 2 tygodnie urlopu macierzyńskiego mogą przypadać przed
przewidywaną datą porodu.
ż 4. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński nie wykorzystany przed porodem
aż do wyczerpania okresu ustalonego w ż 1 i 2.
ż 5. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu
macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu; w takim
przypadku niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego udziela się
pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko, na jego pisemny wniosek.
ż 6. Pracownica zgłasza pracodawcy pisemny wniosek w sprawie rezygnacji z części
urlopu macierzyńskiego, najpóźniej na 7 dni przed przystąpieniem do pracy; do
wniosku dołącza się zaświadczenie pracodawcy zatrudniającego pracownika-ojca
wychowującego dziecko, potwierdzające termin rozpoczęcia urlopu macierzyńskiego
przez pracownika, wskazany w jego wniosku o udzielenie urlopu, przypadający
bezpośrednio po terminie rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego przez
pracownicę.
ż 7. W razie zgonu pracownicy w czasie urlopu macierzyńskiego, pracownikowi-ojcu
wychowującemu dziecko przysługuje prawo do niewykorzystanej części tego urlopu.
Art. 1801. ż 1. W razie urodzenia martwego dziecka lub zgonu dziecka przed
upływem 8 tygodni życia, pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze 8
tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu
dziecka. Pracownicy, która urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym
porodzie, przysługuje w takim przypadku urlop macierzyński w wymiarze stosownym
do liczby dzieci pozostałych przy życiu.
ż 2. W razie zgonu dziecka po upływie 8 tygodni życia, pracownica zachowuje
prawo do urlopu macierzyńskiego przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Przepis
ż 1 zdanie drugie stosuje się.
Art. 181. W razie urodzenia dziecka wymagającego opieki szpitalnej pracownica,
która wykorzystała po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, pozostałą część
tego urlopu może wykorzystać w terminie późniejszym, po wyjściu dziecka ze
szpitala.
Art. 182. Jeżeli matka rezygnuje z wychowywania dziecka i oddaje je innej osobie
w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka, nie przysługuje jej część
urlopu macierzyńskiego przypadająca po dniu oddania dziecka. Jednakże urlop
macierzyński po porodzie nie może wynosić mniej niż 8 tygodni.
Art. 183. ż 1. Pracownica, która przyjęła dziecko na wychowanie i wystąpiła do
sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia
dziecka, ma prawo do 16 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, nie
dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 12 miesięcy życia. Przepisy art.
180 ż 5-7 stosuje się odpowiednio.
ż 2. Jeżeli pracownica, o której mowa w ż 1, przyjęła dziecko w wieku do jednego
roku, ma prawo do 8 tygodni urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
ż 3. Przepis ż 1 i 2 stosuje się odpowiednio do pracownika.
Art. 184. Za czas urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na
zasadach i warunkach określonych odrębnymi przepisami.
Art. 185. ż 1. Stan ciąży powinien być stwierdzony świadectwem lekarskim.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy
na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą,
jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas
nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Art. 186. ż 1. Na wniosek pracownicy pracodawca jest obowiązany udzielić jej
urlopu wychowawczego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem.
ż 2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
udzielania urlopu wychowawczego oraz prawa i obowiązki związane z tym urlopem.
ż 3. Pracownica uprawniona do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy
wniosek o obniżenie jej wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa
pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mogłaby korzystać z takiego
urlopu. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownicy.
Art. 187. ż 1. Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch
półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Pracownica karmiąca
więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda.
Przerwy na karmienie mogą być na wniosek pracownicy udzielane łącznie.
ż 2. Pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy
na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6
godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie.
Art. 188. Pracownicy wychowującej przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat
przysługuje w ciągu roku zwolnienie od pracy na 2 dni, z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia.
Art. 189. Prawo do zasiłku za czas nieobecności w pracy z powodu konieczności
sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem regulują odrębne przepisy.
Art. 1891. ż 1. Przepisy art. 1295 pkt 3, art. 178 ż 2, art. 186 i 188 stosuje
się także do pracownika, z tym że jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są
zatrudnieni, z uprawnień określonych w tych przepisach może korzystać jedno z
nich. W zakresie uprawnienia określonego w art. 186 ograniczenie to nie
obowiązuje przez okres trzech miesięcy korzystania z urlopu wychowawczego.
ż 2. Przepisy art. 180 ż 2 i art. 183 ż 1 i 2 stosuje się także do pracownicy,
która przyjęła dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza. Przepisy art. 180 ż
5-7 stosuje się odpowiednio.
ż 3. Przepisy art. 183 ż 1 i 2 stosuje się odpowiednio do pracownika.
ż 4. Przepisy ż 2 i 3 nie dotyczą rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia
rodzinnego.
DZIAŁ DZIEWIĄTY
ZATRUDNIANIE MŁODOCIANYCH
Rozdział I
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 190. ż 1. Młodocianym w rozumieniu kodeksu jest osoba, która ukończyła 16
lat, a nie przekroczyła 18 lat.
ż 2. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat.
Art. 191. ż 1. Wolno zatrudniać tylko tych młodocianych, którzy:
1) ukończyli co najmniej gimnazjum,
2) przedstawią świadectwo lekarskie stwierdzające, że praca danego rodzaju nie
zagraża ich zdrowiu.
ż 2. Młodociany nie posiadający kwalifikacji zawodowych może być zatrudniony
tylko w celu przygotowania zawodowego.
ż 3. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zasady i warunki odbywania
przygotowania zawodowego oraz zasady wynagradzania młodocianych w tym okresie.
ż 4 skreślony.
ż 5. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem edukacji
narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których wyjątkowo
jest dopuszczalne:
1) zatrudnianie młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum,
2) zwolnienie młodocianych nie posiadających kwalifikacji zawodowych od odbycia
przygotowania zawodowego,
3) zatrudnianie osób nie mających 16 lat, które ukończyły gimnazjum,
4) zatrudnianie osób nie mających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum.
Art. 192. Pracodawca jest obowiązany zapewnić młodocianym pracownikom opiekę i
pomoc, niezbędną dla ich przystosowania się do właściwego wykonywania pracy.
Art. 193. Pracodawca jest obowiązany prowadzić ewidencję pracowników
młodocianych.
Rozdział II
Zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę w celu przygotowania zawodowego
Spis treści
Art. 194. Do zawierania i rozwiązywania z młodocianymi umów o pracę w celu
przygotowania zawodowego mają zastosowanie przepisy kodeksu dotyczące umów o
pracę na czas nie określony ze zmianami przewidzianymi w art. 195 i 196.
Art. 195. ż 1. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego powinna określać w
szczególności:
1) rodzaj przygotowania zawodowego (nauka zawodu lub przyuczenie do wykonywania
określonej pracy),
2) czas trwania i miejsce odbywania przygotowania zawodowego,
3) sposób dokształcania teoretycznego,
4) wysokość wynagrodzenia.
ż 2. Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których
jest dopuszczalne zawieranie na czas określony umów o pracę w celu przygotowania
zawodowego.
Art. 196. Rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej w celu
przygotowania zawodowego dopuszczalne jest tylko w razie:
1) niewypełniania przez młodocianego obowiązków wynikających z umowy o pracę lub
obowiązku dokształcania się, pomimo stosowania wobec niego środków
wychowawczych,
2) ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
3) reorganizacji zakładu pracy uniemożliwiającej kontynuowanie przygotowania
zawodowego,
4) stwierdzenia nieprzydatności młodocianego do pracy, w zakresie której odbywa
przygotowanie zawodowe.
Rozdział III
Dokształcanie
Spis treści
Art. 197. ż 1. Pracownik młodociany jest obowiązany dokształcać się do
ukończenia 18 lat.
ż 2. W szczególności pracownik młodociany jest obowiązany:
1) do dokształcania się w zakresie szkoły podstawowej i gimnazjum, jeżeli szkoły
takiej nie ukończył,
2) do dokształcania się w zakresie szkoły ponadgimnazjalnej lub w formach
pozaszkolnych.
Art. 198. Pracodawca jest obowiązany zwolnić młodocianego od pracy na czas
potrzebny do wzięcia udziału w zajęciach szkoleniowych w związku z
dokształcaniem się.
Art. 199. Jeżeli młodociany nie ukończył przygotowania zawodowego przed
osiągnięciem 18 lat, obowiązek dokształcania się, stosownie do przepisów art.
197, może być przedłużony do czasu ukończenia przygotowania zawodowego.
Art. 200. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem
edukacji narodowej może w drodze rozporządzenia określić przypadki, w których
wyjątkowo jest dopuszczalne zwolnienie młodocianych od obowiązku dokształcania
się.
Rozdział IIIa
Zatrudnianie młodocianych w innym celu niż przygotowanie zawodowe
Spis treści
Art. 2001. ż 1. Młodociany może być zatrudniony na podstawie umowy o pracę przy
wykonywaniu lekkich prac.
ż 2. Praca lekka nie może powodować zagrożenia dla życia, zdrowia i rozwoju
psychofizycznego młodocianego, a także nie może utrudniać młodocianemu
wypełniania obowiązku szkolnego.
ż 3. Wykaz lekkich prac określa pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza
wykonującego zadania służby medycyny pracy. Wykaz ten wymaga zatwierdzenia przez
właściwego inspektora pracy. Wykaz lekkich prac nie może zawierać prac
wzbronionych młodocianym, określonych w przepisach wydanych na podstawie art.
204.
ż 4. Wykaz lekkich prac ustala pracodawca w regulaminie pracy. Pracodawca, który
nie ma obowiązku wydania regulaminu, ustala wykaz lekkich prac w osobnym akcie.
ż 5. Pracodawca jest obowiązany zapoznać młodocianego z wykazem lekkich prac
przed rozpoczęciem przez niego pracy.
Art. 2002. ż 1. Pracodawca ustala wymiar i rozkład czasu pracy młodocianego
zatrudnionego przy lekkiej pracy, uwzględniając tygodniową liczbę godzin nauki
wynikającą z programu nauczania, a także z rozkładu zajęć szkolnych
młodocianego.
ż 2. Tygodniowy wymiar czasu pracy młodocianego w okresie odbywania zajęć
szkolnych nie może przekraczać 12 godzin. W dniu uczestniczenia w zajęciach
szkolnych wymiar czasu pracy młodocianego nie może przekraczać 2 godzin.
ż 3. Wymiar czasu pracy młodocianego w okresie ferii szkolnych nie może
przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin w tygodniu. Dobowy wymiar czasu pracy
młodocianego w wieku do 16 lat nie może jednak przekraczać 6 godzin.
ż 4. Wymiar czasu pracy określony w ż 2 i 3 obowiązuje także w przypadku, gdy
młodociany jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Przed nawiązaniem
stosunku pracy pracodawca ma obowiązek uzyskania od młodocianego oświadczenia o
zatrudnieniu albo o niepozostawaniu w zatrudnieniu u innego pracodawcy.
Rozdział IV
Szczególna ochrona zdrowia
Spis treści
Art. 201. ż 1. Młodociany podlega wstępnym badaniom lekarskim przed przyjęciem
do pracy oraz badaniom okresowym i kontrolnym w czasie zatrudnienia.
ż 2. Jeżeli lekarz orzeknie, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego,
pracodawca jest obowiązany zmienić rodzaj pracy, a gdy nie ma takiej możliwości,
niezwłocznie rozwiązać umowę o pracę i wypłacić odszkodowanie w wysokości
wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. Przepis art. 51 ż 2 stosuje się
odpowiednio.
ż 3. Pracodawca jest obowiązany przekazać informacje o ryzyku zawodowym, które
wiąże się z pracą wykonywaną przez młodocianego, oraz o zasadach ochrony przed
zagrożeniami również przedstawicielowi ustawowemu młodocianego.
Art. 202. ż 1. Czas pracy młodocianego w wieku do 16 lat nie może przekraczać 6
godzin na dobę.
ż 2. Czas pracy młodocianego w wieku powyżej 16 lat nie może przekraczać 8
godzin na dobę.
ż 3. Do czasu pracy młodocianego wlicza się czas nauki w wymiarze wynikającym z
obowiązkowego programu zajęć szkolnych, bez względu na to, czy odbywa się ona w
godzinach pracy.
ż 31. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy młodocianego jest dłuższy niż 4,5
godziny, pracodawca jest obowiązany wprowadzić przerwę w pracy trwającą
nieprzerwanie 30 minut, wliczaną do czasu pracy.
ż 4. skreślony.
Art. 203. ż 1. Młodocianego nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w
porze nocnej.
ż 11. Pora nocna dla młodocianego przypada pomiędzy godzinami 22.00 a 6.00. W
przypadkach określonych w art. 191 ż 5 pora nocna przypada pomiędzy godzinami
20.00 a 6.00.
ż 2. Przerwa w pracy młodocianego obejmująca porę nocną powinna trwać
nieprzerwanie nie mniej niż 14 godzin.
ż 3. Młodocianemu przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 48 godzin
nieprzerwanego odpoczynku, który powinien obejmować niedzielę.
Art. 204. ż 1. Nie wolno zatrudniać młodocianych przy pracach wzbronionych,
których wykaz ustala w drodze rozporządzenia Rada Ministrów.
ż 2. skreślony.
ż 3. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może zezwolić na zatrudnianie
młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych,
jeżeli jest to potrzebne do odbycia przygotowania zawodowego, określając
jednocześnie warunki zapewniające szczególną ochronę zdrowia młodocianych
zatrudnionych przy tych pracach.
Rozdział V
Urlopy wypoczynkowe
Spis treści
Art. 205. ż 1. Młodociany uzyskuje z upływem 6 miesięcy od rozpoczęcia pierwszej
pracy prawo do urlopu w wymiarze 12 dni roboczych.
ż 2. Z upływem roku pracy młodociany uzyskuje prawo do urlopu w wymiarze 26 dni
roboczych. Jednakże w roku kalendarzowym, w którym kończy on 18 lat, ma prawo do
urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do urlopu uzyskał przed
ukończeniem 18 lat.
ż 3. Młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu w okresie
ferii szkolnych. Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, o którym mowa w
ż 1 i 2, pracodawca może, na jego wniosek, udzielić zaliczkowo urlopu w okresie
ferii szkolnych.
ż 4. Pracodawca jest obowiązany na wniosek młodocianego, ucznia szkoły dla
pracujących, udzielić mu w okresie ferii szkolnych urlopu bezpłatnego w wymiarze
nie przekraczającym łącznie z urlopem wypoczynkowym 2 miesięcy. Okres urlopu
bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia
pracownicze.
ż 5. W sprawach nie uregulowanych przepisami niniejszego rozdziału do urlopów
przysługujących młodocianym stosuje się przepisy działu siódmego.
Rozdział VI
Rzemieślnicze przygotowanie zawodowe
Spis treści
Art. 206. ż 1. Przepisy art. 190-205 stosuje się odpowiednio do młodocianych
zatrudnionych na podstawie umowy o przygotowanie zawodowe u pracodawców będących
rzemieślnikami, z zastrzeżeniem odrębności określonych na podstawie ż 2.
ż 2. Minister pracy i polityki socjalnej może określić, w drodze rozporządzenia,
odrębności w zakresie sposobu prowadzenia przygotowania zawodowego u pracodawców
będących rzemieślnikami oraz trybu przeprowadzania egzaminów stwierdzających
kwalifikacje zawodowe po zakończeniu tego przygotowania.
DZIAŁ DZIESIĄTY
BEZPIECZEŃSTWO I HIGIENA PRACY
Rozdział I
Podstawowe obowiązki pracodawcy
Spis treści
Art. 207. ż 1. Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i
higieny pracy w zakładzie pracy.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez
zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. W szczególności pracodawca jest
obowiązany:
1) organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki
pracy,
2) zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym
zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
3) zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez
organy nadzoru nad warunkami pracy,
4) zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
ż 3. Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie
niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie
pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 208. ż 1. W razie gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę
pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci mają obowiązek:
1) współpracować ze sobą,
2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną
pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu,
3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku
wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.
ż 2. Wyznaczenie koordynatora, o którym mowa w ż 1, nie zwalnia poszczególnych
pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym
przez nich pracownikom.
Art. 209. ż 1. Pracodawca rozpoczynający działalność jest obowiązany, w terminie
30 dni od dnia rozpoczęcia tej działalności, zawiadomić na piśmie właściwego
inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu,
rodzaju i zakresie prowadzonej działalności.
ż 2. Obowiązek, o którym mowa w ż 1, ciąży na pracodawcy odpowiednio w razie
zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany
technologii lub profilu produkcji, jeżeli zmiana technologii może powodować
zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników.
ż 3. skreślony.
ż 4. Właściwy inspektor pracy lub właściwy państwowy inspektor sanitarny może
zobowiązać pracodawcę prowadzącego działalność powodującą szczególne zagrożenia
dla zdrowia lub życia pracowników do okresowej aktualizacji informacji, o której
mowa w ż 1.
Rozdział II
Prawa i obowiązki pracownika
Spis treści
Art. 210. ż 1. W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom
bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia
lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim
niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od
wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
ż 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o
którym mowa w ż 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia,
zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
ż 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca
zagrożenia w przypadkach, o których mowa w ż 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do
wynagrodzenia.
ż 4. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać
się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w
przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania
pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób.
ż 5. Przepisy ż 1, 2 i 4 nie dotyczą pracownika, którego obowiązkiem
pracowniczym jest ratowanie życia ludzkiego lub mienia.
ż 6. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i
opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac wymagających
szczególnej sprawności psychofizycznej.
Art. 211. Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest
podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w
szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom
sprawdzającym,
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek
przełożonych,
3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i
ład w miejscu pracy,
4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków
ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich
przeznaczeniem,
5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom
lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku
albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a
także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im
niebezpieczeństwie,
7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 212. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i
higieny pracy,
2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z
przeznaczeniem,
3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami
związanymi z warunkami środowiska pracy,
4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia
technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie
zgodnie z przeznaczeniem,
5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy,
6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad
pracownikami.
Rozdział III
Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy
Spis treści
Art. 213. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać, aby budowa lub przebudowa
obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była
wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i
higieny pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców,
zgodnie z odrębnymi przepisami.
ż 2. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien
spełniać wymagania dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 3. Przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy,
powinna uwzględniać poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 4. Przepisy ż 1-3 stosuje się odpowiednio w przypadku, gdy budowa lub
przebudowa dotyczy części obiektu budowlanego, w której znajdują się
pomieszczenia pracy.
Art. 214. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy
odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w
nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie
zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Rozdział IV
Maszyny i inne urządzenia techniczne
Spis treści
Art. 215. ż 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne powinny być tak konstruowane
i budowane, aby:
1) zapewniały bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w szczególności
zabezpieczały pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji
chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, szkodliwymi
wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania oraz szkodliwym i
niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy,
2) uwzględniały zasady ergonomii.
ż 2. Konstruktor oraz producent maszyn i innych urządzeń technicznych ponoszą
odpowiedzialność za niedopełnienie obowiązków, o których mowa w ż 1, określoną w
odrębnych przepisach.
Art. 216. ż 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań
określonych w art. 215 ż 1, wyposaża się w odpowiednie zabezpieczenia.
ż 2. W przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków
lokalnych, wyposażenie maszyny lub innego urządzenia technicznego w odpowiednie
zabezpieczenia należy do obowiązków pracodawcy.
Art. 217. Niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne
urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności
określonych w odrębnych przepisach.
Art. 218. Przepisy art. 215 i 217 stosuje się odpowiednio do narzędzi pracy.
Art. 219. Przepisy art. 215 i 217 nie naruszają wymagań określonych przepisami
dotyczącymi maszyn i innych urządzeń technicznych:
1) będących środkami transportu kolejowego, samochodowego, morskiego, wodnego
śródlądowego i lotniczego,
2) podlegających przepisom o dozorze technicznym,
3) podlegających przepisom prawa geologicznego i górniczego,
4) podlegających przepisom obowiązującym w jednostkach podległych ministrom
obrony narodowej i spraw wewnętrznych i administracji,
5) podlegających przepisom prawa atomowego.
Rozdział V
Substancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie szkodliwe dla zdrowia lub
niebezpieczne
Spis treści
Art. 220. ż 1. Niedopuszczalne jest stosowanie materiałów i procesów
technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia
pracowników i podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych.
ż 2. Minister zdrowia i opieki społecznej w porozumieniu z ministrem pracy i
polityki socjalnej oraz właściwymi ministrami określi, w drodze rozporządzenia:
1) wykaz jednostek upoważnionych do przeprowadzania badań materiałów i procesów
technologicznych w celu ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia oraz
zakres tych badań,
2) zakaz albo ograniczenie stosowania, obrotu lub transportu materiałów i
procesów technologicznych ze względu na ich szkodliwość dla zdrowia albo
uzależnienie ich stosowania, obrotu lub transportu od przestrzegania określonych
warunków.
ż 3. Przepisy ż 2 nie dotyczą substancji i preparatów chemicznych.
Art. 221. ż 1. Niedopuszczalne jest stosowanie substancji i preparatów
chemicznych nie oznakowanych w sposób widoczny, umożliwiający ich identyfikację.
ż 2. Niedopuszczalne jest stosowanie niebezpiecznych substancji i
niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych
substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także opakowań
zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem.
ż 3. Stosowanie niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów
chemicznych jest dopuszczalne pod warunkiem zastosowania środków zapewniających
pracownikom ochronę ich zdrowia i życia.
ż 4. Zasady klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych pod względem
zagrożeń dla zdrowia lub życia, wykaz substancji niebezpiecznych, wymagania
dotyczące kart charakterystyki substancji lub preparatów niebezpiecznych oraz
sposób ich oznakowania określają odrębne przepisy.
ż 5. skreślony.
Art. 222. ż 1. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na
działanie substancji i czynników rakotwórczych, pracodawca jest obowiązany
zastępować te substancje i czynniki mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosować
inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim
wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
ż 2. Minister zdrowia i opieki społecznej w porozumieniu z ministrem pracy i
polityki socjalnej oraz właściwymi ministrami określi, w drodze rozporządzenia,
wykaz substancji, czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym
i prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, sposób ich rejestracji oraz warunki
sprawowania nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo narażonych na
działanie substancji i czynników rakotwórczych.
ż 3. Pracodawca jest obowiązany rejestrować wszystkie rodzaje prac w kontakcie z
substancjami i czynnikami o działaniu rakotwórczym, a także z substancjami i
czynnikami o prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonymi w wykazie, o
którym mowa w ż 2.
Art. 223. ż 1. Pracodawca jest obowiązany chronić pracowników przed
promieniowaniem jonizującym, pochodzącym ze źródeł sztucznych i naturalnych,
występujących w środowisku pracy.
ż 2. Dawka promieniowania jonizującego pochodzącego ze źródeł naturalnych,
otrzymywana przez pracownika przy pracy w warunkach narażenia na to
promieniowanie, nie może przekraczać dawek granicznych, określonych w odrębnych
przepisach dla sztucznych źródeł promieniowania jonizującego.
Art. 224. ż 1. Pracodawca prowadzący działalność, która stwarza możliwość
wystąpienia nagłego niebezpieczeństwa dla zdrowia lub życia pracowników, jest
obowiązany podejmować działania zapobiegające takiemu niebezpieczeństwu.
ż 2. W przypadku, o którym mowa w ż 1, pracodawca jest obowiązany zapewnić:
1) odpowiednie do rodzaju niebezpieczeństwa urządzenia i sprzęt ratowniczy oraz
ich obsługę przez osoby należycie przeszkolone,
2) udzielenie pierwszej pomocy poszkodowanym.
ż 3. Przepisy ż 1 i 2 nie naruszają wymagań, określonych w odrębnych przepisach,
dotyczących katastrof i innych nadzwyczajnych zagrożeń.
Art. 225. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których
istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia
ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia
asekuracji.
ż 2. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i
opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje prac, o których mowa
w ż 1.
Rozdział VI
Profilaktyczna ochrona zdrowia
Spis treści
Art. 226. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o ryzyku zawodowym,
które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Art. 227. ż 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom
zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności:
1) utrzymywać w stanie stałej sprawności urządzenia ograniczające lub
eliminujące szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia
służące do pomiarów tych czynników,
2) przeprowadzać, na swój koszt, badania i pomiary czynników szkodliwych dla
zdrowia, rejestrować i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz
udostępniać je pracownikom.
ż 2. Minister zdrowia i opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, tryb
i częstotliwość dokonywania badań i pomiarów, o których mowa w ż 1 pkt 2, a
także sposób rejestrowania i przechowywania wyników tych badań i pomiarów oraz
ich udostępniania pracownikom.
Art. 228. ż 1. Prezes Rady Ministrów powoła, w drodze rozporządzenia,
Międzyresortową Komisję do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń
Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy, określi jej uprawnienia
oraz sposób wykonywania zadań.
ż 2. Do zadań Komisji, o której mowa w ż 1, należy:
1) przedkładanie ministrowi pracy i polityki socjalnej wniosków dotyczących
wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy - do celów określonych w ż 3,
2) inicjowanie prac badawczych niezbędnych do realizacji zadań, o których mowa w
pkt 1.
ż 3. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i
opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, wykaz najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy.
Art. 229. ż 1. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:
1) osoby przyjmowane do pracy,
2) pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy
przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla
zdrowia lub warunki uciążliwe.
Badaniom wstępnym nie podlegają jednak osoby przyjmowane ponownie do pracy u
danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych
warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po
rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
ż 2. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do
pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega
ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania
pracy na dotychczasowym stanowisku.
ż 3. Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości
w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi
badaniami pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te
badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów
przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych.
ż 4. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia
lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym
stanowisku.
ż 5. Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie
substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest obowiązany
zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także:
1) po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami,
2) po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o
objęcie takimi badaniami.
ż 6. Badania, o których mowa w ż 1, 2 i 5, są przeprowadzane na koszt
pracodawcy. Pracodawca ponosi ponadto inne koszty profilaktycznej opieki
zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.
ż 7. Pracodawca jest obowiązany przechowywać orzeczenia wydane na podstawie
badań lekarskich, o których mowa w ż 1, 2 i 5.
ż 8. Minister zdrowia i opieki społecznej w porozumieniu z ministrem pracy i
polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia:
1) tryb i zakres badań lekarskich, o których mowa w ż 1, 2 i 5, oraz
częstotliwość badań okresowych, a także sposób dokumentowania i kontroli badań
lekarskich,
2) tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich do celów przewidzianych w
kodeksie pracy i w przepisach wydanych na jego podstawie,
3) zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której mowa w ż 6 zdanie drugie,
4) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać lekarze
przeprowadzający badania, o których mowa w ż 1, 2 i 5, oraz sprawujący
profilaktyczną opiekę zdrowotną, o której mowa w ż 6 zdanie drugie.
Art. 230. ż 1. W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na
powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest obowiązany, na podstawie
orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu,
przenieść pracownika do innej pracy nie narażającej go na działanie czynnika,
który wywołał te objawy.
ż 2. Jeżeli przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia,
pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6
miesięcy.
Art. 231. Pracodawca jest obowiązany - na podstawie orzeczenia lekarskiego -
przenieść do innej odpowiedniej pracy pracownika, który stał się niezdolny do
wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej i nie nabył prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Przepis
art. 230 ż 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 232. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym w
warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje,
jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rada Ministrów określi, w
drodze rozporządzenia, rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie
powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania.
Art. 233. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom odpowiednie urządzenia
higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a
także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku.
Rozdział VII
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe
Spis treści
Art. 234. ż 1. W razie wypadku przy pracy pracodawca jest obowiązany podjąć
niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić
udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalenie w przewidzianym
trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosować odpowiednie środki
zapobiegające podobnym wypadkom.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego inspektora
pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz
o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z
pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.
ż 3. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr wypadków przy pracy.
ż 4. Koszty związane z ustalaniem okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
ponosi pracodawca.
Art. 235. ż 1. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zgłosić właściwemu
organowi Państwowej Inspekcji Sanitarnej i właściwemu inspektorowi pracy każdy
przypadek rozpoznanej choroby zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę.
ż 2. Obowiązek, o którym mowa w ż 1, dotyczy także lekarza, który rozpoznał lub
podejrzewa przypadek choroby zawodowej.
ż 3. W razie rozpoznania u pracownika choroby zawodowej, pracodawca jest
obowiązany:
1) ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej oraz charakter i rozmiar
zagrożenia tą chorobą, działając w porozumieniu z właściwym organem Państwowej
Inspekcji Sanitarnej,
2) przystąpić niezwłocznie do usunięcia czynników powodujących powstanie choroby
zawodowej i zastosować inne niezbędne środki zapobiegawcze,
3) zapewnić realizację zaleceń lekarskich.
ż 4. Pracodawca jest obowiązany prowadzić rejestr zachorowań na choroby zawodowe
i podejrzeń o takie choroby.
Art. 236. Pracodawca jest obowiązany systematycznie analizować przyczyny
wypadków przy pracy, chorób zawodowych i innych chorób związanych z warunkami
środowiska pracy i na podstawie wyników tych analiz stosować właściwe środki
zapobiegawcze.
Art. 237. ż 1. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn
wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania, a także zakres informacji
zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy,
2) wykaz chorób zawodowych,
3) szczegółowe zasady postępowania dotyczące zgłaszania podejrzenia,
rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmioty właściwe w tych
sprawach.
ż 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór
protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy zawierający dane
dotyczące poszkodowanego, składu zespołu powypadkowego, wypadku i jego skutków,
stwierdzenie, że wypadek jest lub nie jest wypadkiem przy pracy, oraz wnioski i
zalecane środki profilaktyczne, a także pouczenie dla stron postępowania
powypadkowego.
ż 3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wzór
statystycznej karty wypadku przy pracy, uwzględniając dane dotyczące pracodawcy,
poszkodowanego, wypadku przy pracy, a także jego skutków oraz sposób i terminy
jej sporządzania i przekazywania do właściwego urzędu statystycznego.
ż 4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia:
1) sposób dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób, a także
prowadzenia rejestrów chorób zawodowych, uwzględniając w szczególności wzory
dokumentów stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych chorób oraz dane objęte
rejestrem,
2) wytyczne diagnostyczno-orzecznicze i kryteria rozpoznawania chorób
zawodowych, uwzględniając w szczególności rodzaj choroby oraz czynniki szkodliwe
i uciążliwe wywołujące te choroby.
Art. 2371. ż 1. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na
chorobę zawodową określoną w wykazie, o którym mowa w art. 237 ż 1 pkt 2,
przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych
przepisach.
ż 2. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy
odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów
osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem
utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.
Rozdział VIII
Szkolenie
Spis treści
Art. 2372. Minister edukacji narodowej jest obowiązany zapewnić uwzględnianie
problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii w programach
nauczania w szkołach, po uzgodnieniu zakresu tej problematyki z ministrem pracy
i polityki socjalnej.
Art. 2373. ż 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania
nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także
dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie
okresowych szkoleń w tym zakresie. Szkolenie pracownika przed dopuszczeniem do
pracy nie jest wymagane w przypadku podjęcia przez niego pracy na tym samym
stanowisku pracy, które zajmował u danego pracodawcy bezpośrednio przed
nawiązaniem z tym pracodawcą kolejnej umowy o pracę.
ż 3. Szkolenia, o których mowa w ż 2, odbywają się w czasie pracy i na koszt
pracodawcy.
Art. 2374. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami
i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich
prac.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.
ż 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami
oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 2375. Minister pracy i polityki socjalnej określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres
tego szkolenia oraz wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia,
a także sposób dokumentowania szkolenia.
Rozdział IX
Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze
Spis treści
Art. 2376. ż 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie
środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i
szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz
informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
ż 2. skreślony.
ż 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony
indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w
odrębnych przepisach.
Art. 2377. ż 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie
odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:
1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu
zabrudzeniu,
2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i
higieny pracy.
ż 2. Pracodawca w porozumieniu z zakładową organizacją związkową może ustalić
stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą,
własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i
higieny pracy. Jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja
związkowa, pracodawca dokonuje takich ustaleń w porozumieniu z pracownikami
wybranymi w tym celu przez załogę, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.
ż 3. Przepis ż 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane
z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace
powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami
chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.
ż 4. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ż 2,
pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne
ceny.
Art. 2378. ż 1. Rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia
roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w
związku z art. 2376 ż 1 i art. 2377 ż 1, oraz przewidywane okresy użytkowania
odzieży i obuwia roboczego pracodawca ustala w porozumieniu z zakładową
organizacją związkową. Jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa
organizacja związkowa, pracodawca dokonuje takich ustaleń w porozumieniu z
pracownikami wybranymi w tym celu przez załogę, w trybie przyjętym w zakładzie
pracy.
ż 2. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, o których mowa w
art. 2376 ż 1 i art. 2377 ż 1, stanowią własność pracodawcy.
Art. 2379. ż 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków
ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do
stosowania na danym stanowisku pracy.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i
użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie
i odkażanie.
ż 3. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te
mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę
ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.
Art. 23710. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony
indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie
pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo
materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez
niego wyznaczonym.
ż 2. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania
przedmiotów, o których mowa w ż 1, jest niedopuszczalne.
Rozdział X
Służba bezpieczeństwa i higieny pracy
Spis treści
Art. 23711. ż 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy
służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", pełniącą
funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 2. Jeżeli pracodawca nie jest obowiązany do powołania służby bhp, o której
mowa w ż 1, obowiązek wykonywania zadań tej służby spoczywa na pracodawcy.
ż 3. Pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza
zakładu pracy albo pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy.
ż 4. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp przez
pracodawcę zatrudniającego mniejszą liczbę pracowników niż określona w ż 1,
jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.
ż 5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i
podporządkowanie służby bhp,
2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby bhp.
Rozdział XI
Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy
Spis treści
Art. 23712. ż 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje
komisję bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "komisją", jako swój organ
doradczy i opiniodawczy. W skład komisji wchodzą pracownicy służby bhp, lekarz
sprawujący opiekę zdrowotną nad pracownikami, społeczny inspektor pracy, a także
przedstawiciele pracowników - wybrani przez zakładową organizację związkową, a w
przypadku gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - przez
pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.
ż 2. Przewodniczącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona,
a wiceprzewodniczącym - społeczny inspektor pracy.
Art. 23713. ż 1. Zadaniem komisji jest dokonywanie przeglądu warunków pracy,
okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych
przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom
zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy oraz
współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 2. Posiedzenia komisji odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz w
kwartale. Za czas nie przepracowany w związku z udziałem w posiedzeniu komisji
pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
ż 3. Komisja w związku z wykonywaniem zadań wymienionych w ż 1 korzysta z
ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy - w przypadkach
uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt.
Rozdział XII
Obowiązki organów sprawujących nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi
jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi
Spis treści
Art. 23714. Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi
jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi są obowiązane
podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy, w szczególności:
1) udzielać przedsiębiorstwom i jednostkom organizacyjnym pomocy przy
wykonywaniu zadań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) dokonywać, co najmniej raz w roku, oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
w przedsiębiorstwach i jednostkach organizacyjnych oraz określać kierunki
poprawy tego stanu,
3) w miarę potrzeb i możliwości - inicjować i prowadzić badania naukowe
dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.
Rozdział XIII
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące wykonywania prac w różnych
gałęziach pracy
Art. 23715. ż 1. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem
zdrowia i opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, ogólnie
obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych
w różnych gałęziach pracy.
[patrz: rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998
r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w
monitory ekranowe]
ż 2. Ministrowie właściwi dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów prac w
porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej oraz ministrem zdrowia i
opieki społecznej określą, w drodze rozporządzenia, przepisy bezpieczeństwa i
higieny pracy dotyczące tych gałęzi lub prac.
DZIAŁ JEDENASTY
UKŁADY ZBIOROWE PRACY
Rozdział I
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 238 ż 1. Ilekroć w przepisach działu jest mowa o:
1) ponadzakładowej organizacji związkowej - należy przez to rozumieć organizację
związkową będącą ogólnokrajowym związkiem zawodowym, zrzeszeniem (federacją)
związków zawodowych lub ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową
(konfederacją),
2) organizacji związkowej reprezentującej pracowników - należy przez to rozumieć
organizację związkową zrzeszającą pracowników, dla których układ jest zawierany.
Dotyczy to również zrzeszenia (federacji) związków zawodowych, w skład którego
wchodzą te organizacje związkowe, a także ogólnokrajowej organizacji
międzyzwiązkowej (konfederacji) zrzeszającej takie organizacje związkowe lub
zrzeszenia (federacje) związków zawodowych.
ż 2. Przepisy rozdziału odnoszące się do:
1) układu - stosuje się odpowiednio do układu ponadzakładowego i układu
zakładowego,
2) pracodawców - stosuje się odpowiednio do pracodawcy.
Art. 239. ż 1. Układ zawiera się dla wszystkich pracowników zatrudnionych przez
pracodawców objętych jego postanowieniami, chyba że strony w układzie postanowią
inaczej.
ż 2. Układem mogą być objęte osoby świadczące pracę na innej podstawie niż
stosunek pracy; układem mogą być również objęci emeryci i renciści.
ż 3. Układu nie zawiera się dla:
1) członków korpusu służby cywilnej,
2) pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i
powołania,
3) pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i
powołania w:
a) urzędach marszałkowskich,
b) starostwach powiatowych,
c) urzędach gminy,
d) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,
e) biurach (ich odpowiednikach) jednostek administracyjnych jednostek samorządu
terytorialnego,
4) sędziów i prokuratorów.
Art. 240. ż 1. Układ określa:
1) warunki, jakim powinna odpowiadać treść stosunku pracy, z zastrzeżeniem ż 3,
2) wzajemne zobowiązania stron układu, w tym dotyczące stosowania układu i
przestrzegania jego postanowień.
ż 2. Układ może określać inne sprawy poza wymienionymi w ż 1, nie uregulowane w
przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący.
ż 3. Układ nie może naruszać praw osób trzecich.
ż 4. Zawarcie układu dla pracowników zatrudnionych w jednostkach budżetowych,
zakładach budżetowych oraz gospodarstwach pomocniczych jednostek budżetowych
może nastąpić wyłącznie w ramach środków finansowych będących w ich dyspozycji,
w tym wynagrodzeń określonych na podstawie odrębnych przepisów.
ż 5. Wniosek o zarejestrowanie układu zawartego dla pracowników zatrudnionych w
jednostkach budżetowych, zakładach budżetowych oraz gospodarstwach pomocniczych
jednostek budżetowych powinien zawierać oświadczenie organu, który utworzył dany
podmiot lub przejął funkcje takiego organu, o spełnieniu wymogu, o którym mowa w
ż 4.
Art. 241. skreślony.
Art. 2411. Strony, określając wzajemne zobowiązania przy stosowaniu układu, mogą
w szczególności ustalić:
1) sposób publikacji układu i rozpowszechniania jego treści,
2) tryb dokonywania okresowych ocen funkcjonowania układu,
3) tryb wyjaśniania treści postanowień układu oraz rozstrzygania sporów między
stronami w tym zakresie.
4) skreślony.
Art. 2412. ż 1. Zawarcie układu następuje w drodze rokowań.
ż 2. Podmiot występujący z inicjatywą zawarcia układu jest obowiązany powiadomić
o tym każdą organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być
zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań przez wszystkie organizacje
związkowe.
ż 3. Strona uprawniona do zawarcia układu nie może odmówić żądaniu drugiej
strony podjęcia rokowań:
1) w celu zawarcia układu dla pracowników nie objętych układem,
2) w celu zmiany układu uzasadnionej istotną zmianą sytuacji ekonomicznej bądź
finansowej pracodawców lub pogorszeniem się sytuacji materialnej pracowników,
3) jeżeli żądanie zostało zgłoszone nie wcześniej niż 60 dni przed upływem
okresu, na jaki układ został zawarty, albo po dniu wypowiedzenia układu.
Art. 2413. ż 1. Każda ze stron jest obowiązana prowadzić rokowania w dobrej
wierze i z poszanowaniem słusznych interesów drugiej strony. Oznacza to w
szczególności:
1) uwzględnianie postulatów organizacji związkowej uzasadnionych sytuacją
ekonomiczną pracodawców,
2) powstrzymywanie się od wysuwania postulatów, których realizacja w sposób
oczywisty przekracza możliwości finansowe pracodawców,
3) poszanowanie interesów pracowników nie objętych układem.
ż 2. Strony układu mogą określić tryb rozstrzygania kwestii spornych związanych
z przedmiotem rokowań lub innych spornych zagadnień, które mogą wyłonić się w
trakcie tych rokowań. W takim przypadku nie mają zastosowania przepisy o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych, chyba że strony postanowią o ich stosowaniu w
określonym zakresie.
Art. 2414. ż 1. Pracodawca jest obowiązany udzielić przedstawicielom związków
zawodowych prowadzącym rokowania informacji o swojej sytuacji ekonomicznej w
zakresie objętym rokowaniami i niezbędnym do prowadzenia odpowiedzialnych
rokowań. Obowiązek ten dotyczy w szczególności informacji objętych
sprawozdawczością Głównego Urzędu Statystycznego.
ż 2. Przedstawiciele związków zawodowych są obowiązani do nieujawniania
uzyskanych od pracodawcy informacji, stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w
rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
ż 3. Na żądanie każdej ze stron może być powołany ekspert, którego zadaniem jest
przedstawienie opinii w sprawach związanych z przedmiotem rokowań. Koszty
ekspertyzy pokrywa strona, która żądała powołania eksperta, chyba że strony
postanowią inaczej.
ż 4. Przepisy ż 1-3 nie naruszają przepisów o ochronie tajemnicy państwowej i
służbowej.
Art. 2415. ż 1. Układ zawiera się w formie pisemnej na czas nie określony lub na
czas określony.
ż 2. W układzie ustala się zakres jego obowiązywania oraz wskazuje siedziby
stron układu.
ż 3. Przed upływem terminu obowiązywania układu zawartego na czas określony
strony mogą przedłużyć jego obowiązywanie na czas określony lub uznać układ za
zawarty na czas nie określony.
Art. 2416. ż 1. Treść postanowień układu wyjaśniają wspólnie jego strony.
ż 2. Wyjaśnienia treści postanowień układu, dokonane wspólnie przez strony
układu, wiążą także strony, które zawarły porozumienie o stosowaniu tego układu.
Wyjaśnienia udostępnia się stronom porozumienia.
Art. 2417. ż 1. Układ rozwiązuje się:
1) na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
2) z upływem okresu, na który został zawarty,
3) z upływem okresu wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron.
ż 2. Oświadczenie stron o rozwiązaniu układu oraz wypowiedzenie układu następuje
w formie pisemnej.
ż 3. Okres wypowiedzenia układu wynosi trzy miesiące kalendarzowe, chyba że
strony w układzie postanowią inaczej.
ż 4. W razie rozwiązania układu do czasu wejścia w życie nowego układu stosuje
się postanowienia układu dotychczasowego, chyba że strony w układzie ustaliły
lub w drodze porozumienia ustalą inny termin stosowania postanowień rozwiązanego
układu. Przepis art. 2418 ż 2 stosuje się.
[ż 4 jest niezgodny z Konstytucją RP, Konwencją nr 98 Międzynarodowej
Organizacji Pracy oraz Europejską Kartą Społeczną - na podstawie wyroku
Trybunału Konstytucyjnego z 18 listopada 2002 r., sygn. akt K. 37/01 (Dz. U. Nr
196 z 26 listopada 2002 r., poz. 1660)]
ż 5. skreślony.
Art. 2418. ż 1. W okresie jednego roku od dnia przejścia zakładu pracy lub jego
części na nowego pracodawcę do pracowników stosuje się postanowienia układu,
którym byli objęci przed przejściem zakładu pracy lub jego części na nowego
pracodawcę, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Postanowienia tego
układu stosuje się w brzmieniu obowiązującym w dniu przejścia zakładu pracy lub
jego części na nowego pracodawcę. Pracodawca może stosować do tych pracowników
korzystniejsze warunki niż wynikające z dotychczasowego układu.
ż 2. Po upływie okresu stosowania dotychczasowego układu wynikające z tego
układu warunki umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę nawiązania
stosunku pracy stosuje się do upływu okresu wypowiedzenia tych warunków. Przepis
art. 24113 ż 2 zdanie drugie stosuje się.
ż 3. Jeżeli w przypadkach, o których mowa w ż 1, nowy pracodawca przejmuje
również inne osoby objęte układem obowiązującym u dotychczasowego pracodawcy,
stosuje postanowienia układu dotyczące tych osób przez okres jednego roku od
dnia przejęcia.
ż 4. Jeżeli pracownicy przed ich przejęciem byli objęci układem ponadzakładowym,
obowiązującym u nowego pracodawcy, przepisy ż 1-3 stosuje się do układu
zakładowego.
Art. 2419. ż 1. Zmiany do układu wprowadza się w drodze protokołów dodatkowych.
Do protokołów dodatkowych stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu.
ż 2. Jeżeli układ został zawarty przez więcej niż jedną organizację związkową,
przez okres jego obowiązywania wszelkie czynności dotyczące tego układu
podejmują organizacje związkowe, które go zawarły, z zastrzeżeniem ż 3 i 4.
ż 3. Strony układu mogą wyrazić zgodę, aby w prawa i obowiązki strony wstąpiła
organizacja związkowa, która nie zawarła układu.
ż 4. Organizacja związkowa, która po zawarciu układu stała się reprezentatywna
na podstawie art. 24117 lub art. 24125a ż 1, może wstąpić w prawa i obowiązki
strony układu, składając w tym celu oświadczenie stronom tego układu. Do
zakładowej organizacji związkowej art. 24125a ż 3-5 stosuje się odpowiednio.
ż 5. Informacja o wstąpieniu organizacji związkowej w prawa i obowiązki strony
układu podlega zgłoszeniu do rejestru układów.
Art. 24110. ż 1. Strony uprawnione do zawarcia układu mogą zawrzeć porozumienie
o stosowaniu w całości lub w części układu, którego nie są stronami. Do
porozumienia stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układu.
ż 2. Organ rejestrujący porozumienie, o którym mowa w ż 1, powiadamia strony
układu o rejestracji tego porozumienia.
ż 3. Zmiana postanowień układu przez strony, które zawarły ten układ, nie
powoduje zmian w treści porozumienia, o którym mowa w ż 1.
Art. 24111. ż 1. Układ podlega wpisowi do rejestru prowadzonego dla:
1) układów ponadzakładowych przez ministra właściwego do spraw pracy,
2) układów zakładowych przez właściwego okręgowego inspektora pracy.
ż 2. Układ zawarty zgodnie z prawem podlega rejestracji w ciągu:
1) trzech miesięcy - w odniesieniu do układu ponadzakładowego,
2) jednego miesiąca - w odniesieniu do układu zakładowego
- od dnia złożenia wniosku w tej sprawie przez jedną ze stron układu.
ż 3. Jeżeli postanowienia układu są niezgodne z prawem, organ uprawniony do jego
rejestracji może:
1) za zgodą stron układu wpisać układ do rejestru bez tych postanowień,
2) wezwać strony układu do dokonania w układzie odpowiednich zmian w terminie 14
dni.
ż 4. Jeżeli strony układu nie wyrażą zgody na wpisanie układu do rejestru bez
postanowień niezgodnych z prawem lub nie dokonają w terminie odpowiednich zmian
w układzie, organ uprawniony do rejestracji układu odmawia jego rejestracji.
ż 5. W ciągu 30 dni od dnia zawiadomienia o odmowie rejestracji przysługuje
odwołanie:
1) stronom układu ponadzakładowego - do Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie,
2) stronom układu zakładowego - do właściwego dla siedziby pracodawcy sądu
rejonowego - sądu pracy.
Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu nieprocesowym.
ż 51. Osoba mająca interes prawny może, w terminie 90 dni od dnia
zarejestrowania układu, wystąpić do organu, który układ zarejestrował, z
zastrzeżeniem, że został on zawarty z naruszeniem przepisów o zawieraniu układów
zbiorowych pracy. Zastrzeżenie powinno być złożone na piśmie i zawierać
uzasadnienie.
ż 52. Organ rejestrujący w ciągu 14 dni po otrzymaniu zastrzeżenia, o którym
mowa w ż 51, wzywa strony układu do przedstawienia dokumentów i złożenia
wyjaśnień niezbędnych do rozpatrzenia zastrzeżenia.
ż 53. W razie stwierdzenia, że układ został zawarty z naruszeniem przepisów o
zawieraniu układów zbiorowych pracy, organ rejestrujący wzywa strony układu do
usunięcia tej nieprawidłowości w terminie 14 dni, chyba że jej usunięcie nie
jest możliwe.
ż 54. W razie gdy:
1) strony układu nie przedstawią w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 30
dni, dokumentów i wyjaśnień, o których mowa w ż 52, lub
2) strony układu w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni, nie usuną
nieprawidłowości, o której mowa w ż 53, lub usunięcie tej nieprawidłowości nie
jest możliwe,
organ rejestrujący wykreśla układ z rejestru układów. Przepis ż 5 stosuje się
odpowiednio.
ż 55. Warunki umów o pracę lub innych aktów stanowiących podstawę nawiązania
stosunku pracy, wynikające z układu wykreślonego z rejestru układów, obowiązują
do upływu okresu wypowiedzenia tych warunków. Przepis art. 24113 ż 2 zdanie
drugie stosuje się.
ż 6. Minister właściwy do spraw pracy w celu zapewnienia jednolitych zasad
rejestracji układów zbiorowych pracy i prowadzenia rejestru tych układów
określi, w drodze rozporządzenia, tryb postępowania w sprawie rejestracji
układów zbiorowych pracy, w szczególności warunki składania wniosków o wpis do
rejestru układów i o rejestrację układu, zakres informacji objętych tymi
wnioskami oraz dokumenty dołączane do wniosków, skutki niezachowania wymogów
dotyczących formy i treści wniosków, jak również tryb wykreślenia układu z
rejestru, a także sposób prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz
wzory klauzul rejestracyjnych i kart rejestrowych.
Art. 24112. ż 1. Układ wchodzi w życie w terminie w nim określonym, nie
wcześniej jednak niż z dniem zarejestrowania.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany:
1) zawiadomić pracowników o wejściu układu w życie, o zmianach dotyczących
układu oraz o wypowiedzeniu i rozwiązaniu układu,
2) dostarczyć zakładowej organizacji związkowej niezbędną liczbę egzemplarzy
układu,
3) na żądanie pracownika udostępnić do wglądu tekst układu i wyjaśnić jego
treść.
Art. 24113. ż 1. Korzystniejsze postanowienia układu, z dniem jego wejścia w
życie, zastępują z mocy prawa wynikające z dotychczasowych przepisów prawa pracy
warunki umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę nawiązania stosunku
pracy.
ż 2. Postanowienia układu mniej korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze
wypowiedzenia pracownikom dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu
stanowiącego podstawę nawiązania stosunku pracy. Przy wypowiedzeniu
dotychczasowych warunków umowy o pracę lub innego aktu stanowiącego podstawę
nawiązania stosunku pracy nie mają zastosowania przepisy ograniczające
dopuszczalność wypowiadania warunków takiej umowy lub aktu.
Rozdział II
Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy
Spis treści
Art. 24114. ż 1. Ponadzakładowy układ zbiorowy pracy, zwany dalej "układem
ponadzakładowym", zawierają:
1) ze strony pracowników właściwy statutowo organ ponadzakładowej organizacji
związkowej,
2) ze strony pracodawców właściwy statutowo organ organizacji pracodawców - w
imieniu zrzeszonych w tej organizacji pracodawców.
ż 2. skreślony.
ż 3. skreślony.
Art. 24114a. ż 1. W razie gdy ponadzakładowa organizacja związkowa
reprezentująca pracowników, dla których ma być zawarty układ ponadzakładowy,
wchodzi w skład zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej
organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji), do zawarcia układu jest
upoważniona, z zastrzeżeniem ż 2, wyłącznie ta ponadzakładowa organizacja
związkowa.
ż 2. Ogólnokrajowa organizacja międzyzwiązkowa (konfederacja) uczestniczy w
rokowaniach i zawiera układ ponadzakładowy w miejsce wchodzących w jej skład
ponadzakładowych organizacji związkowych, reprezentujących pracowników, dla
których układ ten ma być zawarty i które uzyskały reprezentatywność na podstawie
art. 24117 ż 3, jedynie w razie skierowania do niej umotywowanego pisemnego
wniosku w tej sprawie przez co najmniej jedną z pozostałych ponadzakładowych
organizacji związkowych prowadzących rokowania w sprawie zawarcia tego układu.
Organizacja, do której skierowano wniosek, nie może odmówić przystąpienia do
rokowań; odmowa skutkuje pozbawieniem reprezentatywności dla potrzeb określonego
układu ponadzakładowego wszystkich organizacji, w miejsce których powinna
wstąpić organizacja, do której skierowany został wniosek.
ż 3. W razie gdy organizacja pracodawców zrzeszająca pracodawców, którzy mają
być objęci układem ponadzakładowym, wchodzi w skład federacji lub konfederacji,
prawo do zawarcia układu przysługuje organizacji, w której pracodawcy są
bezpośrednio zrzeszeni.
Art. 24115. Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu ponadzakładowego
przysługuje:
1) organizacji pracodawców uprawnionej do zawarcia układu ze strony pracodawców,
2) każdej ponadzakładowej organizacji związkowej reprezentującej pracowników,
dla których ma być zawarty układ.
Art. 24116. ż 1. Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ
ponadzakładowy, reprezentuje więcej niż jedna organizacja związkowa, rokowania w
celu zawarcia układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie
poszczególne organizacje związkowe.
ż 2. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą
zawarcia układu ponadzakładowego, nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia
inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do
rokowań w trybie określonym w ż 1, do prowadzenia rokowań są uprawnione
organizacje związkowe, które przystąpiły do rokowań. Rokowania te są prowadzone
w trybie określonym w ż 1.
ż 3. Warunkiem prowadzenia rokowań, o których mowa w ż 2, jest uczestniczenie w
nich co najmniej jednej reprezentatywnej ponadzakładowej organizacji związkowej
w rozumieniu art. 24117.
ż 4. Jeżeli przed zawarciem układu zostanie utworzona ponadzakładowa organizacja
związkowa, ma ona prawo przystąpić do rokowań.
ż 5. Układ ponadzakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które
prowadziły rokowania nad tym układem, bądź co najmniej wszystkie reprezentatywne
organizacje związkowe, w rozumieniu art. 24117, uczestniczące w rokowaniach.
Art. 24117. ż 1. Reprezentatywną organizacją związkową jest ponadzakładowa
organizacja związkowa zrzeszająca:
1) co najmniej pięćset tysięcy pracowników lub
2) co najmniej 10 proc. ogółu pracowników objętych zakresem działania statutu,
nie mniej jednak niż dziesięć tysięcy pracowników, lub
3) największą liczbę pracowników, dla których ma być zawarty określony układ
ponadzakładowy.
ż 2. Z wnioskiem o stwierdzenie reprezentatywności ponadzakładowa organizacja
związkowa występuje do Sądu Okręgowego w Warszawie, który wydaje w tej sprawie
orzeczenie w ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku, w trybie przepisów kodeksu
postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
ż 3. W przypadku stwierdzenia reprezentatywności ogólnokrajowej organizacji
międzyzwiązkowej (konfederacji) z mocy prawa stają się reprezentatywne wchodzące
w jej skład ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia (federacje) związków
zawodowych.
Art. 24118. ż 1. Na wspólny wniosek organizacji pracodawców i ponadzakładowych
organizacji związkowych, które zawarły układ ponadzakładowy, minister właściwy
do spraw pracy może - gdy wymaga tego ważny interes społeczny - rozszerzyć, w
drodze rozporządzenia, stosowanie tego układu w całości lub w części na
pracowników zatrudnionych u pracodawcy nie objętego żadnym układem
ponadzakładowym, prowadzącego działalność gospodarczą taką samą lub zbliżoną do
działalności pracodawców objętych tym układem, ustalonej na podstawie odrębnych
przepisów dotyczących klasyfikacji działalności, po zasięgnięciu opinii tego
pracodawcy lub wskazanej przez niego organizacji pracodawców oraz zakładowej
organizacji związkowej - o ile taka działa u pracodawcy - a także opinii Komisji
do Spraw Układów Zbiorowych Pracy powołanej na podstawie odrębnych przepisów.
ż 2. Wniosek o rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego powinien
wskazywać nazwę pracodawcy i jego siedzibę, a także uzasadnienie potrzeby
rozszerzenia stosowania układu ponadzakładowego oraz zawierać informacje i
dokumenty niezbędne do stwierdzenia wymogów, o których mowa w ż 1.
ż 3. Projekt rozporządzenia, o którym mowa w ż 1, nie wymaga skierowania do
zaopiniowania przez organizacje związkowe i organizacje pracodawców.
ż 4. Rozszerzenie stosowania układu ponadzakładowego obowiązuje nie dłużej niż
do czasu objęcia pracodawcy innym układem ponadzakładowym.
ż 5. Do wniosku o uchylenie rozszerzenia stosowania układu stosuje się
odpowiednio przepisy ż 1-3 oraz art. 2418 ż 2.
Art. 24119. ż 1. W razie połączenia lub podziału organizacji związkowej lub
organizacji pracodawców, która zawarła układ ponadzakładowy, jej prawa i
obowiązki przechodzą na organizację powstałą w wyniku połączenia lub podziału.
ż 2. W razie rozwiązania organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji
związkowych, będących stroną układu ponadzakładowego, pracodawca może odstąpić
od stosowania układu ponadzakładowego w całości lub w części po upływie okresu
co najmniej równego okresowi wypowiedzenia układu, składając stosowne
oświadczenie na piśmie pozostałej stronie tego układu. Przepis art. 2418 ż 2
stosuje się odpowiednio.
ż 3. skreślony.
ż 4. Informacje dotyczące spraw, o których mowa w ż 1 i 2, podlegają zgłoszeniu
do rejestru układów.
Art. 24120. skreślony.
Art. 24121. skreślony.
Rozdział III
Zakładowy układ zbiorowy pracy
Spis treści
Art. 24122. skreślony.
Art. 24123. Zakładowy układ zbiorowy pracy, zwany dalej "układem zakładowym",
zawiera pracodawca i zakładowa organizacja związkowa.
Art. 24124. Prawo wystąpienia z inicjatywą zawarcia układu zakładowego
przysługuje:
1) pracodawcy,
2) każdej zakładowej organizacji związkowej.
Art. 24125. ż 1. Jeżeli pracowników, dla których ma być zawarty układ zakładowy,
reprezentuje więcej niż jedna organizacja związkowa, rokowania w celu zawarcia
układu prowadzi ich wspólna reprezentacja lub działające wspólnie poszczególne
organizacje związkowe.
ż 2. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą
zawarcia układu zakładowego, nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia
inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do
rokowań w trybie określonym w ż 1, do prowadzenia rokowań są uprawnione
organizacje związkowe, które przystąpiły do rokowań. Rokowania te są prowadzone
w trybie określonym w ż 1.
ż 3. Warunkiem prowadzenia rokowań, o których mowa w ż 2, jest uczestniczenie w
nich co najmniej jednej reprezentatywnej zakładowej organizacji związkowej w
rozumieniu przepisów art. 24125a.
ż 4. Jeżeli przed zawarciem układu zostanie utworzona zakładowa organizacja
związkowa, ma ona prawo przystąpić do rokowań.
ż 5. Układ zakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które prowadziły
rokowania nad tym układem, bądź przynajmniej wszystkie reprezentatywne
organizacje związkowe, w rozumieniu art. 24125a, uczestniczące w rokowaniach.
Art. 24125a. ż 1. Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest
organizacja związkowa:
1) będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską ponadzakładowej
organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną na podstawie art. 24117 ż 1
pkt 1, pod warunkiem że zrzesza ona co najmniej 7 proc. pracowników
zatrudnionych u pracodawcy, lub
2) zrzeszająca co najmniej 10 proc. pracowników zatrudnionych u pracodawcy.
ż 2. Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia wymogów, o
których mowa w ż 1, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest
organizacja zrzeszająca największą liczbę pracowników.
ż 3. Przy ustalaniu liczby pracowników zrzeszonych w zakładowej organizacji
związkowej, o której mowa w ż 1 i 2, uwzględnia się wyłącznie pracowników
należących do tej organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed
przystąpieniem do rokowań w sprawie zawarcia układu zakładowego. W razie gdy
pracownik należy do kilku zakładowych organizacji związkowych, uwzględniony może
być tylko jako członek jednej wskazanej przez niego organizacji związkowej.
ż 4. Zakładowa organizacja związkowa może przed zawarciem układu zakładowego
zgłosić uczestnikom prowadzącym rokowania w sprawie zawarcia tego układu pisemne
zastrzeżenie co do spełniania przez inną zakładową organizację związkową
kryteriów reprezentatywności, o których mowa w ż 1 i 2; prawo zgłoszenia
zastrzeżenia przysługuje również pracodawcy.
ż 5. W przypadku, o którym mowa w ż 4, zakładowa organizacja związkowa, wobec
której zostało zgłoszone zastrzeżenie, występuje do sądu rejonowego - sądu pracy
właściwego dla siedziby pracodawcy z wnioskiem o stwierdzenie jej
reprezentatywności. Sąd wydaje w tej sprawie orzeczenie w ciągu 30 dni od dnia
złożenia wniosku, w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu nieprocesowym.
Art. 24126. ż 1. Postanowienia układu zakładowego nie mogą być mniej korzystne
dla pracowników niż postanowienia obejmującego ich układu ponadzakładowego.
ż 2. Układ zakładowy nie może określać zasad wynagradzania osób zarządzających,
w imieniu pracodawcy, zakładem pracy.
Art. 24127. ż 1. Ze względu na sytuację finansową pracodawcy strony układu
zakładowego mogą zawrzeć porozumienie o zawieszeniu stosowania u danego
pracodawcy, w całości lub w części, tego układu oraz układu ponadzakładowego
bądź jednego z nich, na okres nie dłuższy niż 3 lata. W razie gdy u pracodawcy
obowiązuje jedynie układ ponadzakładowy, porozumienie o zawieszeniu stosowania
tego układu lub niektórych jego postanowień mogą zawrzeć strony uprawnione do
zawarcia układu zakładowego.
ż 2. Porozumienie, o którym mowa w ż 1, podlega zgłoszeniu do rejestru
odpowiednio układów zakładowych lub układów ponadzakładowych. Ponadto informację
o zawieszeniu stosowania układu ponadzakładowego strony porozumienia przekazują
stronom tego układu.
ż 3. W zakresie i przez czas określony w porozumieniu, o którym mowa w ż 1, nie
stosuje się z mocy prawa wynikających z układu ponadzakładowego oraz z układu
zakładowego warunków umów o pracę i innych aktów stanowiących podstawę
nawiązania stosunku pracy.
Art. 24128. ż 1. Układ zakładowy może obejmować więcej niż jednego pracodawcę,
jeżeli pracodawcy ci wchodzą w skład tej samej osoby prawnej.
ż 2. Rokowania nad zawarciem układu zakładowego prowadzą:
1) właściwy organ osoby prawnej, o której mowa w ż 1, oraz
2) wszystkie zakładowe organizacje związkowe działające u pracodawców, z
zastrzeżeniem ż 3.
ż 3. Jeżeli zakładowe organizacje związkowe należą do tego samego związku,
federacji lub konfederacji, do prowadzenia rokowań w ich imieniu jest uprawniony
organ wskazany przez ten związek, federację lub konfederację.
ż 4. Jeżeli w terminie wyznaczonym przez podmiot występujący z inicjatywą
zawarcia układu zakładowego, nie krótszym niż 30 dni od dnia zgłoszenia
inicjatywy zawarcia układu, nie wszystkie organizacje związkowe przystąpią do
rokowań, do prowadzenia rokowań są uprawnione organizacje związkowe, które do
nich przystąpiły, pod warunkiem uczestniczenia w tych rokowaniach wszystkich
organów, o których mowa w ż 3, wskazanych przez ponadzakładowe organizacje
związkowe reprezentujące pracowników zatrudnionych u pracodawców wchodzących w
skład osoby prawnej, reprezentatywne w rozumieniu art. 24117 ż 1 pkt 1 i 2 oraz
ż 3.
ż 5. Układ zakładowy zawierają wszystkie organizacje związkowe, które prowadziły
rokowania nad tym układem, bądź co najmniej wszystkie organy, o których mowa w ż
3, wskazane przez ponadzakładowe organizacje związkowe reprezentujące
pracowników zatrudnionych u pracodawców wchodzących w skład osoby prawnej,
reprezentatywne w rozumieniu art. 24117 ż 1 pkt 1 i 2 oraz ż 3.
ż 6. Przepisy ż 1-5 stosuje się odpowiednio do jednostki nie posiadającej
osobowości prawnej, w skład której wchodzi więcej niż jeden pracodawca.
Art. 24129. ż 1. skreślony.
ż 2. W razie połączenia zakładowych organizacji związkowych, z których choćby
jedna zawarła układ zakładowy, jej prawa i obowiązki przechodzą na organizację
powstałą w wyniku połączenia.
ż 3. W razie rozwiązania wszystkich organizacji związkowych, które zawarły układ
zakładowy, pracodawca może odstąpić od stosowania tego układu w całości lub w
części po upływie okresu co najmniej równego okresowi wypowiedzenia układu.
Przepis art. 2418 ż 2 stosuje się odpowiednio.
ż 4. skreślony.
ż 5. skreślony.
Art. 24130. Przepisy rozdziału stosuje się odpowiednio do międzyzakładowej
organizacji związkowej działającej u pracodawcy.
DZIAŁ DWUNASTY
ROZPATRYWANIE SPORÓW O ROSZCZENIA ZE STOSUNKU PRACY
Rozdział I
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 242. ż 1. Pracownik może dochodzić swych roszczeń ze stosunku pracy na
drodze sądowej.
ż 2. Przed skierowaniem sprawy na drogę sądową pracownik może żądać wszczęcia
postępowania pojednawczego przed komisją pojednawczą.
Art. 243. Pracodawca i pracownik powinni dążyć do polubownego załatwienia sporu
ze stosunku pracy.
Rozdział II
Postępowanie pojednawcze
Spis treści
Art. 244. ż 1. W celu polubownego załatwiania sporów o roszczenia pracowników ze
stosunku pracy mogą być powoływane komisje pojednawcze.
ż 2. skreślony.
ż 3. Komisję pojednawczą powołują wspólnie pracodawca i zakładowa organizacja
związkowa, a jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja
związkowa - pracodawca, po uzyskaniu pozytywnej opinii pracowników.
ż 4. skreślony.
Art. 245. W trybie przewidzianym w art. 244 ż 3 ustala się:
1) zasady i tryb powoływania komisji,
2) czas trwania kadencji,
3) liczbę członków komisji.
Art. 246. Członkiem komisji pojednawczej nie może być:
1) osoba zarządzająca, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy,
2) główny księgowy,
3) radca prawny,
4) osoba prowadząca sprawy osobowe, zatrudnienia i płac.
Art. 247. Komisja pojednawcza wybiera ze swego grona przewodniczącego komisji
oraz jego zastępców i ustala regulamin postępowania pojednawczego.
Art. 248. ż 1. Komisja pojednawcza wszczyna postępowanie na wniosek pracownika
zgłoszony na piśmie lub ustnie do protokołu. Na wniosku stwierdza się datę jego
wpływu.
ż 2. Zgłoszenie przez pracownika wniosku do komisji pojednawczej przerywa bieg
terminów, o których mowa w art. 264.
Art. 249. Komisja pojednawcza przeprowadza postępowanie pojednawcze w zespołach
składających się co najmniej z 3 członków tej komisji.
Art. 250. skreślony.
Art. 251. ż 1. Komisja pojednawcza powinna dążyć, aby załatwienie sprawy w
drodze ugody nastąpiło w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Termin
zakończenia postępowania przed komisją pojednawczą stwierdza się w protokole
posiedzenia zespołu.
ż 2. W sprawach dotyczących rozwiązania, wygaśnięcia lub nawiązania stosunku
pracy, o których mowa w art. 264, wniosek do komisji pojednawczej wnosi się
przed upływem terminów określonych w tym przepisie.
ż 3. W sprawach, o których mowa w ż 2, postępowanie pojednawcze kończy się z
mocy prawa z upływem 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika, a w
innych sprawach - z upływem 30 dni od dnia złożenia wniosku.
Art. 252. Ugodę zawartą przed komisją pojednawczą wpisuje się do protokołu
posiedzenia zespołu. Protokół podpisują strony i członkowie zespołu.
Art. 253. Niedopuszczalne jest zawarcie ugody, która byłaby sprzeczna z prawem
lub zasadami współżycia społecznego.
Art. 254. Jeżeli postępowanie przed komisją pojednawczą nie doprowadziło do
zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od
dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę
sądowi pracy. Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję
pojednawczą zastępuje pozew. Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może
wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych.
Art. 255. ż 1. W razie niewykonania ugody przez pracodawcę podlega ona wykonaniu
w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego, po nadaniu jej przez sąd
pracy klauzuli wykonalności.
ż 2. Sąd pracy odmówi nadania klauzuli wykonalności, jeżeli ze złożonych akt
komisji wynika, że ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia
społecznego. Nie wyklucza to możliwości dochodzenia ustalenia niezgodności ugody
z prawem lub zasadami współżycia społecznego na zasadach ogólnych.
Art. 256. Pracownik może wystąpić do sądu pracy w terminie 30 dni od dnia
zawarcia ugody z żądaniem uznania jej za bezskuteczną, jeżeli uważa, że ugoda
narusza jego słuszny interes. Jednakże w sprawach, o których mowa w art. 251 ż
2, z żądaniem takim pracownik może wystąpić tylko przed upływem 14 dni od dnia
zawarcia ugody.
Art. 257. Sprawowanie obowiązków członka komisji pojednawczej jest funkcją
społeczną. Jednakże członek komisji pojednawczej zachowuje prawo do
wynagrodzenia za czas nie przepracowany w związku z udziałem w pracach komisji.
Art. 258. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić komisji pojednawczej warunki
lokalowe oraz środki techniczne umożliwiające właściwe jej funkcjonowanie.
ż 2. Wydatki związane z działalnością komisji pojednawczej ponosi pracodawca.
Wydatki te obejmują również równowartość utraconego wynagrodzenia za czas nie
przepracowany przez pracownika w związku z udziałem w postępowaniu pojednawczym.
Art. 259-261. skreślone.
Rozdział III
Sądy pracy
Spis treści
Art. 262. ż 1. Spory o roszczenia ze stosunku pracy rozstrzygają:
1) sądy pracy - stanowiące odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych oraz
2) sądy pracy i ubezpieczeń społecznych - stanowiące odrębne jednostki
organizacyjne sądów wojewódzkich,
zwane sądami pracy.
ż 2. Nie podlegają właściwości sądów pracy spory dotyczące:
1) ustanawiania nowych warunków pracy i płacy,
2) stosowania norm pracy,
3) pomieszczeń w hotelach pracowniczych.
ż 3. Zasady tworzenia sądów pracy, organizację i tryb postępowania przed tymi
sądami regulują odrębne przepisy.
Art. 263. ż 1. Postępowanie w sprawach o roszczenia pracownika ze stosunku pracy
jest wolne od opłat sądowych.
ż 2. Wydatki związane z czynnościami podejmowanymi w toku postępowania, o którym
mowa w ż 1, ponosi tymczasowo Skarb Państwa.
ż 3. Sąd pracy w orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji rozstrzyga o tych
wydatkach, stosując odpowiednio przepisy o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych, z tym że obciążenie pracownika tymi wydatkami może nastąpić w
wypadkach szczególnie uzasadnionych.
Art. 264. ż 1. Odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy
w ciągu 7 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.
ż 2. Żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w
ciągu 14 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez
wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.
ż 3. Żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 14 dni od
dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.
Art. 265. ż 1. Jeżeli pracownik nie dokonał - bez swojej winy - w terminie
czynności, o których mowa w art. 97 ż 21 i w art. 264, sąd pracy na jego wniosek
postanowi przywrócenie uchybionego terminu.
ż 2. Wniosek o przywrócenie terminu wnosi się do sądu pracy w ciągu 7 dni od
dnia ustania przyczyny uchybienia terminu. We wniosku należy uprawdopodobnić
okoliczności uzasadniające przywrócenie terminu.
Art. 266-280. skreślone.
DZIAŁ TRZYNASTY
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WYKROCZENIA PRZECIWKO PRAWOM PRACOWNIKA
Art. 281. Kto, będąc pracodawcą lub działając w jego imieniu:
1) zawiera umowę cywilnoprawną w warunkach, w których zgodnie z art. 22 ż 1
powinna być zawarta umowa o pracę,
2) nie potwierdza na piśmie, w terminie 7 dni, zawartej z pracownikiem umowy o
pracę,
3) wypowiada lub rozwiązuje z pracownikiem stosunek pracy bez wypowiedzenia,
naruszając w sposób rażący przepisy prawa pracy,
4) stosuje wobec pracowników inne kary niż przewidziane w przepisach prawa pracy
o odpowiedzialności porządkowej pracowników,
5) narusza przepisy o czasie pracy lub przepisy o uprawnieniach pracowników
związanych z rodzicielstwem i zatrudnianiu młodocianych,
6) nie prowadzi dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akt
osobowych pracowników
podlega karze grzywny.
Art. 282. ż 1. Kto, wbrew obowiązkowi:
1) nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę lub innego
świadczenia przysługującego pracownikowi albo uprawnionemu do tego świadczenia
członkowi rodziny pracownika, wysokość tego wynagrodzenia lub świadczenia
bezpodstawnie obniża albo dokonuje bezpodstawnych potrąceń,
2) nie udziela przysługującego pracownikowi urlopu wypoczynkowego lub
bezpodstawnie obniża wymiar tego urlopu,
3) nie wydaje pracownikowi świadectwa pracy,
podlega karze grzywny.
ż 2. Tej samej karze podlega, kto wbrew obowiązkowi nie wykonuje podlegającego
wykonaniu orzeczenia sądu pracy lub ugody zawartej przed komisją pojednawczą lub
sądem pracy.
Art. 283. ż 1. Kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy
w zakładzie pracy albo kierując pracownikami, nie przestrzega przepisów lub
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
podlega karze grzywny.
ż 2. Tej samej karze podlega, kto:
1) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie 30 dni właściwego inspektora
pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju,
zakresie prowadzonej działalności, jak również o zmianie miejsca, rodzaju i
zakresu prowadzonej działalności oraz o zmianie technologii, jeżeli zmiana
technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników,
2) wbrew obowiązkowi nie zapewnia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego
albo jego części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana
na podstawie projektów uwzględniających wymagania bezpieczeństwa i higieny
pracy, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych rzeczoznawców,
3) wbrew obowiązkowi wyposaża stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia
techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności,
4) wbrew obowiązkowi dostarcza pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które
nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności,
5) wbrew obowiązkowi stosuje:
a) materiały i procesy technologiczne bez uprzedniego ustalenia stopnia ich
szkodliwości dla zdrowia pracowników i bez podjęcia odpowiednich środków
profilaktycznych,
b) substancje i preparaty chemiczne nie oznakowane w sposób widoczny i
umożliwiający ich identyfikację,
c) niebezpieczne substancje i niebezpieczne preparaty chemiczne nie posiadające
kart charakterystyki tych substancji, a także opakowań zabezpieczających przed
ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem,
6) wbrew obowiązkowi nie zawiadamia właściwego inspektora pracy, prokuratora lub
innego właściwego organu o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy
oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z
pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy, nie zgłasza choroby
zawodowej albo podejrzenia o taką chorobę, nie ujawnia wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej, albo przedstawia niezgodne z prawdą informacje, dowody lub
dokumenty dotyczące takich wypadków i chorób,
7) nie wykonuje w wyznaczonym terminie podlegającego wykonaniu nakazu inspektora
pracy,
8) utrudnia działalność organu Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności
uniemożliwia prowadzenie wizytacji zakładu pracy lub nie udziela informacji
niezbędnych do wykonywania jej zadań.
Rozdział II
skreślony, tj. art. 284-2901.
DZIAŁ CZTERNASTY
PRZEDAWNIENIE ROSZCZEŃ
Spis treści
Art. 291. ż 1. Roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3
lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
ż 2. Jednakże roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody, wyrządzonej przez
pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków
pracowniczych, ulegają przedawnieniu z upływem 1 roku od dnia, w którym
pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później
jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia.
ż 21. Przepis ż 2 stosuje się także do roszczenia pracodawcy, o którym mowa w
art. 611 oraz w art. 1011 ż 2.
ż 3. Jeżeli pracownik umyślnie wyrządził szkodę, do przedawnienia roszczenia o
naprawienie tej szkody stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.
ż 4. Terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność
prawną.
ż 5. Roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem organu powołanego do
rozstrzygania sporów, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą w trybie
określonym w kodeksie przed takim organem, ulega przedawnieniu z upływem 10 lat
od dnia uprawomocnienia się orzeczenia lub zawarcia ugody.
Art. 292. Roszczenia przedawnionego nie można dochodzić, chyba że ten, przeciwko
komu roszczenie przysługuje, zrzeka się korzystania z przedawnienia; zrzeczenie
dokonane przed upływem przedawnienia jest nieważne.
Art. 293. Bieg przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu
na czas trwania przeszkody, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może
dochodzić przysługujących mu roszczeń przed właściwym organem powołanym do
rozstrzygania sporów.
Art. 294. Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do
czynności prawnych albo co do której istnieje podstawa do jej całkowitego
ubezwłasnowolnienia, nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od dnia
ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od dnia ustania przyczyny
jego ustanowienia. Jeżeli termin przedawnienia wynosi 1 rok, jego bieg liczy się
od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała
przyczyna jego ustanowienia.
Art. 295. ż 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania
sporów lub egzekwowania roszczeń przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia
lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia,
2) przez uznanie roszczenia.
ż 2. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo. Jeżeli przerwa
biegu przedawnienia nastąpiła wskutek jednej z przyczyn przewidzianych w ż 1 pkt
1, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie wszczęte w celu
dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia nie
zostanie zakończone.
DZIAŁ CZTERNASTYA
GRUPOWA ORGANIZACJA PRACY
Spis treści
Art. 2951. ż 1. Pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową i po
zasięgnięciu opinii rady pracowniczej (rady załogi) ustala regulamin stosowania
grupowej organizacji pracy. Regulamin zapewnia pracownikom dobrowolność
wykonywania pracy w ramach grupowej organizacji pracy.
ż 2. W zakresie uzasadnionym potrzebami grupowej organizacji pracy regulamin, o
którym mowa w ż 1, może określać prawa i obowiązki stron z uwzględnieniem
niezbędnych odstępstw od obowiązujących przepisów prawa pracy. Nie dotyczy to
przepisów regulujących prawa i obowiązki stron w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz przepisów o ochronie pracy młodocianych oraz uprawnieniach
pracowników związanych z rodzicielstwem.
ż 3. Grupa (brygada, zespół) wykonuje zadania określone w odrębnej umowie na
warunkach ustalonych w regulaminie, o którym mowa w ż 1, z tym że grupa
(brygada, zespół) ustala we własnym zakresie:
1) swój skład osobowy,
2) rozkład czasu pracy,
3) formy i zasady wynagradzania za pracę w ramach środków przewidzianych na
wykonanie zadania określonego w umowie.
ż 4. W sprawach nie regulowanych odmiennie w trybie określonym w ż 1-3 stosuje
się przepisy prawa pracy.
Art. 2952. Pracownik, który zaprzestał wykonywania pracy w grupie (brygadzie,
zespole), ma prawo do powrotu na poprzednio zajmowane stanowisko lub równorzędne
pod względem wynagrodzenia, jednakże okoliczności zaistniałe w czasie
wykonywania pracy w grupie (brygadzie, zespole) mogą stanowić podstawę do
rozwiązania umowy o pracę na zasadach określonych w przepisach o rozwiązywaniu
umów o pracę.
DZIAŁ PIĘTNASTY
PRZEPISY KOŃCOWE
Spis treści
Art. 296. skreślony.
Art. 297. Minister pracy i polityki socjalnej określi w drodze rozporządzenia:
1) sposób ustalania wynagrodzenia:
a) przysługującego w okresie niewykonywania pracy,
b) stanowiącego podstawę ustalania wysokości kar pieniężnych, potrąceń,
odszkodowań, odpraw pośmiertnych lub innych należności przewidzianych w kodeksie
pracy,
2) sposób ustalania wysokości dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia.
Art. 298. ż 1. Rada Ministrów może określić w drodze rozporządzenia w sposób
szczególny niektóre prawa i obowiązki pracowników zatrudnionych w niektórych
działach służby państwowej, w zakładach opieki zdrowotnej i w jednostkach pomocy
społecznej, w jednostkach wojskowych i na stanowiskach związanych ze służbą
zagraniczną lub z obronnością kraju, a także zatrudnionych za granicą przez
polskie przedsiębiorstwa.
ż 2. Rada Ministrów może w szczególności w stosunku do pracowników, o których
mowa w ż 1, ustalić specjalne wymagania w zakresie kwalifikacji osobistych i
zawodowych, zasady i tryb przenoszenia na inne stanowiska, zasady
odpowiedzialności służbowej i zawieszania w czynnościach, niezbędne odstępstwa
od przepisów kodeksu w zakresie czasu pracy i wynagradzania za godziny
nadliczbowe.
ż 3. Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, wprowadzić dla pracowników, o
których mowa w ż 1, nawiązywanie stosunku pracy na podstawie mianowania, a także
na podstawie powołania.
Art. 2981. Minister pracy i polityki socjalnej określi, w drodze rozporządzenia,
zakres prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposób prowadzenia akt osobowych pracownika.
Art. 2982. Minister pracy i polityki socjalnej określi, w drodze rozporządzenia,
sposób usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz zakres przysługujących
pracownikom zwolnień od pracy, a także przypadki, w których za czas nieobecności
lub zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Art. 2983. ż 1. Podmiot, który zamierza korzystać z pracy pracownika
zatrudnionego przez pracodawcę będącego agencją pracy tymczasowej, jest
obowiązany przekazać tej agencji informacje dotyczące rodzaju pracy, która ma
być powierzona temu pracownikowi, wymagań kwalifikacyjnych oczekiwanych od
pracownika oraz warunków wykonywania tej pracy.
ż 2. W czasie korzystania z pracy pracownika skierowanego przez pracodawcę
będącego agencją pracy tymczasowej, podmiot, o którym mowa w ż 1, jest
obowiązany zapewnić pracownikowi bezpieczne i higieniczne warunki pracy.
Art. 299. skreślony.
Art. 300. W sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy
stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne
z zasadami prawa pracy.
Art. 301. ż 1. Szczególne uprawnienia związane ze stosunkiem pracy osób
powołanych do czynnej służby wojskowej i zwolnionych z tej służby normują
przepisy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz przepisy
o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.
ż 2. Okres czynnej służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia w zakresie
i na zasadach przewidzianych w przepisach, o których mowa w ż 1.
Art. 302. Do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w Policji, Urzędzie
Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służbie
Więziennej, Straży Granicznej i Państwowej Straży Pożarnej w zakresie i na
zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami.
Art. 303. ż 1. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia zakres stosowania
przepisów prawa pracy do osób wykonujących pracę nakładczą, ze zmianami
wynikającymi z odmiennych warunków wykonywania tej pracy.
ż 2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, zakres stosowania
przepisów prawa pracy do osób stale wykonujących pracę na innej podstawie niż
stosunek pracy lub umowa o pracę nakładczą, ze zmianami wynikającymi z
odmiennych warunków wykonywania tej pracy.
Art. 304. ż 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne
warunki pracy, o których mowa w art. 207 ż 2, osobom fizycznym wykonującym pracę
na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę.
ż 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki zajęć
odbywanych na terenie zakładu pracy przez studentów i uczniów nie będących jego
pracownikami.
ż 3. Obowiązki określone w art. 207 ż 2 stosuje się odpowiednio do jednostek
organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż
stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych.
ż 4. W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego mają dostęp osoby nie
biorące udziału w procesie pracy, pracodawca jest obowiązany zastosować środki
niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom.
ż 5. Minister obrony narodowej - w stosunku do żołnierzy w czynnej służbie
wojskowej, a minister sprawiedliwości - w stosunku do osób przebywających w
zakładach karnych lub w zakładach poprawczych, w porozumieniu z ministrem pracy
i polityki socjalnej, określą, w drodze rozporządzeń, zakres stosowania do tych
osób przepisów działu dziesiątego w razie wykonywania określonych zadań lub prac
na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Art. 3041. Obowiązki, o których mowa w art. 211, ciążą również na osobach
fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie
pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę.
Art. 3042. Do członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i współpracujących z
nimi członków ich rodzin oraz członków spółdzielni kółek rolniczych (usług
rolniczych) stosuje się odpowiednio art. 208 ż 1, art. 213 ż 2, art. 217 ż 2,
art. 218, art. 220 ż 1 i art. 221 ż 1-3.
Art. 3043. Do osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność
gospodarczą stosuje się odpowiednio art. 208 ż 1.
Art. 3044. Pracodawca jest obowiązany przydzielać niezbędną odzież roboczą i
środki ochrony indywidualnej osobom wykonującym krótkotrwałe prace albo
czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec zniszczeniu
lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na bezpieczeństwo wykonywania tych
prac lub czynności.
Art. 305. skreślony.
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
Załącznik do
rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2002 r.
(Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia 2002 r., poz. 1868)
Klucz przejścia pomiędzy klasyfikacją z 1995 r. a klasyfikacją z 2002 r. (456 K)
Wstęp
Struktura klasyfikacji zawodów i specjalności
1 PARLAMENTARZYŚCI, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY
11 PARLAMENTARZYŚCI, POLITYCY, WYŻSI URZĘDNICY, ZAWODOWI DZIAŁACZE
12 KIEROWNICY DUŻYCH I ŚREDNICH ORGANIZACJI
13 KIEROWNICY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW
2 SPECJALIŚCI
21 SPECJALIŚCI NAUK FIZYCZNYCH, MATEMATYCZNYCH I TECHNICZNYCH
22 SPECJALIŚCI NAUK PRZYRODNICZYCH I OCHRONY ZDROWIA
23 SPECJALIŚCI SZKOLNICTWA
24 POZOSTALI SPECJALIŚCI
3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL
31 ŚREDNI PERSONEL TECHNICZNY
32 ŚREDNI PERSONEL W ZAKRESIE NAUK BIOLOGICZNYCH I OCHRONY ZDROWIA
33 NAUCZYCIELE PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU I INSTRUKTORZY
34 PRACOWNICY POZOSTAŁYCH SPECJALNOŚCI
4 PRACOWNICY BIUROWI
41 PRACOWNICY OBSŁUGI BIUROWEJ
42 PRACOWNICY OBROTU PIENIĘŻNEGO I OBSŁUGI KLIENTÓW
5 PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY
51 PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I OCHRONY
52 MODELKI, SPRZEDAWCY I DEMONSTRATORZY
6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY
61 ROLNICY
62 OGRODNICY
63 LEŚNICY I RYBACY
64 ROLNICY I RYBACY PRACUJĄCY NA WŁASNE POTRZEBY
7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY
71 GÓRNICY I ROBOTNICY BUDOWLANI
72 ROBOTNICY OBRÓBKI METALI I MECHANICY MASZYN I URZĄDZEŃ
73 ROBOTNICY ZAWODÓW PRECYZYJNYCH, CERAMICY, WYTWÓRCY WYROBÓW GALANTERYJNYCH,
ROBOTNICY POLIGRAFICZNI I POKREWNI
74 POZOSTALI ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY
8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ
81 OPERATORZY MASZYN I URZĄDZEŃ WYDOBYWCZYCH I PRZETWÓRCZYCH
82 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN
83 KIEROWCY I OPERATORZY POJAZDÓW
9 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH
91 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH W HANDLU I USŁUGACH
92 ROBOTNICY POMOCNICZY W ROLNICTWIE, RYBOŁÓWSTWIE I POKREWNI
93 ROBOTNICY POMOCNICZY W GÓRNICTWIE, PRZEMYŚLE, BUDOWNICTWIE I TRANSPORCIE
0 SIŁY ZBROJNE
Klasyfikacja jest pięciopoziomowym, hierarchicznie usystematyzowanym zbiorem
zawodów i specjalności występujących na rynku pracy. Grupuje poszczególne zawody
(specjalności) w coraz bardziej zagregowane grupy oraz ustala ich symbole i
nazwy.
Klasyfikacja została opracowana na podstawie Międzynarodowego Standardu
Klasyfikacji Zawodów ISCO-88, przyjętego na XIV Międzynarodowej Konferencji
Statystyków Pracy w Genewie w 1987 r., oraz jego nowej edycji z 1994 r., tzw.
ISCO-88 (COM), dostosowanej do potrzeb Unii Europejskiej. Zasadniczy układ
klasyfikacji, kryteria klasyfikacyjne oraz system kodowy przyjęto zgodnie z tymi
standardami.
Niniejsza klasyfikacja zastępuje dotychczas obowiązującą klasyfikację,
wprowadzoną na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z
dnia 20 kwietnia 1995 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla
potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 48, poz. 253),
zmodyfikowaną wydanym w 1998 r. przez Ministerstwo Pracy i Polityki Socjalnej
oraz Główny Urząd Statystyczny opracowaniem pt. Wykaz Zmian i Uzupełnień.
Opracowanie nowej klasyfikacji wynikało z potrzeby uzyskania większej spójności
tej klasyfikacji ze standardem międzynarodowym ISCO-88 (COM), uwzględnienia
obowiązujących w Polsce uregulowań prawnych dotyczących wykonywania zawodów oraz
uwzględnienia zawodów objętych klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego.
W nowej klasyfikacji:
1) wprowadzono dodatkowe grupy, obejmujące zawody funkcjonujące w siłach
zbrojnych;
2) znacznie zmniejszono ogólną liczbę zawodów i specjalności objętych
klasyfikacją, przede wszystkim w wyniku łączenia niektórych węższych
specjalności w szerzej definiowane lub w wyniku całkowitej rezygnacji z
wyodrębniania specjalności w ramach zawodu;
3) wprowadzono zawody (specjalności), które dotychczas nie były ujęte w
klasyfikacji;
4) w niektórych obszarach klasyfikacji zastosowano odmienne grupowanie zawodów,
przede wszystkim na pierwszym poziomie agregacji, przez wprowadzenie nowych grup
czy likwidację, podział lub łączenie grup dotychczasowych;
5) skrócono kod grup elementarnych z pięciocyfrowego na czterocyfrowy oraz kod
jednostkowych zawodów (specjalności) - z siedmiocyfrowego na sześciocyfrowy.
Struktura klasyfikacji oparta jest na systemie pojęć, z których najważniejsze
to: zawód, specjalność, umiejętności oraz kwalifikacje zawodowe.
Zawód zdefiniowany został jako zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w
wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami
przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i
umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu
stanowi źródło dochodów.
Zawód może dzielić się na specjalności. Specjalność jest wynikiem podziału pracy
w ramach zawodu, zawiera część czynności o podobnym charakterze (związanych z
wykonywaną funkcją lub przedmiotem pracy), wymagających pogłębionej lub
dodatkowej wiedzy i umiejętności, zdobytych w wyniku dodatkowego szkolenia lub
praktyki.
Umiejętność określono jako sprawdzoną możliwość wykonania odpowiedniej klasy
zadań w ramach zawodu (specjalności), natomiast przez kwalifikacje zawodowe
rozumiane są układy wiedzy i umiejętności wymagane do realizacji składowych
zadań zawodowych.
Dla celów klasyfikacji istotne są dwa aspekty kwalifikacji: poziom i
specjalizacja. Poziom kwalifikacji potraktowano jako funkcję kompleksowości i
zakresu umiejętności (kompleksowość umiejętności traktując jako czynnik
ważniejszy), wynikających ze złożoności oraz zakresu zadań i obowiązków.
Specjalizację kwalifikacji zdefiniowano natomiast przez rodzaj koniecznej wiedzy
czy umiejętność posługiwania się określonymi urządzeniami i narzędziami lub
przez rodzaj stosowanych materiałów czy produkowanych wyrobów albo rodzaj
świadczonych usług.
W klasyfikacji, podobnie jak w ISCO-88 i ISCO-88 (COM), uwzględniono cztery
szerokie poziomy kwalifikacji, które zdefiniowano w odniesieniu do poziomów
wykształcenia określonych w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych
(ISCED 97), przyjętej na 29 sesji UNESCO w 1997 r. Nie oznacza to, że
kwalifikacje można uzyskać tylko w ramach systemu szkolnego. Kwalifikacje mogą
być i często są nabywane w ramach systemu kursowego lub poprzez praktykę.
Decydującym czynnikiem dla określenia, jak dany zawód powinien być
sklasyfikowany, są wymagane kwalifikacje niezbędne do wykonania zadań i
obowiązków, a nie sposób, w jaki te kwalifikacje są osiągane. Jednak przyjęte
definicje mają zastosowanie, gdy niezbędne kwalifikacje zawodowe są nabywane
poprzez formalne wykształcenie lub szkolenie:
1) pierwszy poziom kwalifikacji (oznaczający kwalifikacje elementarne) -
odniesiono do pierwszego poziomu wykształcenia ISCED, uzyskiwanego w szkole
podstawowej;
2) drugi poziom kwalifikacji - odniesiono do drugiego poziomu wykształcenia
ISCED, uzyskiwanego w gimnazjum oraz do trzeciego poziomu wykształcenia ISCED,
uzyskiwanego w liceum ogólnokształcącym, liceum profilowanym i zasadniczej
szkole zawodowej;
3) trzeci poziom kwalifikacji - odniesiono do czwartego poziomu wykształcenia
ISCED, uzyskiwanego w szkole policealnej oraz do trzeciego poziomu wykształcenia
ISCED, uzyskiwanego w technikum;
4) czwarty poziom kwalifikacji - odniesiono do piątego poziomu wykształcenia
ISCED, uzyskiwanego na studiach wyższych zawodowych, studiach magisterskich i
studiach podyplomowych oraz do szóstego poziomu wykształcenia ISCED,
uzyskiwanego na studiach doktoranckich.
Struktura klasyfikacji jest wynikiem grupowania zawodów na podstawie
podobieństwa kwalifikacji zawodowych wymaganych dla realizacji zadań danego
zawodu (specjalności), z uwzględnieniem obydwu aspektów kwalifikacji, tj. ich
poziomu i specjalizacji. Wymienione kryteria posłużyły grupowaniu poszczególnych
zawodów i specjalności w grupy elementarne, a te z kolei w bardziej zagregowane
grupy średnie, duże i wielkie.
W efekcie struktura klasyfikacji obejmuje: 10 grup wielkich, 30 grup dużych
(jako wewnętrzny podział grup wielkich), 116 grup średnich (jako wewnętrzny
podział grup dużych) i 387 grup elementarnych (jako wewnętrzny podział grup
średnich), przy czym grupy elementarne obejmują 1636 zawodów i specjalności.
Osiem z dziesięciu grup wielkich (grupy od 2 do 9) wymaga kwalifikacji
zaliczonych do czterech wyżej zdefiniowanych poziomów. Poziomu kwalifikacji nie
określono w przypadku grup wielkich 1 i 10. Dla grupy 1 jako kryterium
grupowania zastosowano "funkcję tworzenia polityki i prawa oraz zarządzania",
zaś dla grupy 10 "obowiązki wojskowe".
Strukturę grup wielkich klasyfikacji w powiązaniu z poziomami kwalifikacji
przedstawiono w Tabeli 1.
Tabela 1. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji
Lp.Nazwa grupy wielkiejLiczba grup w ramach grupy wielkiejLiczba zawodów i
specjalnościPoziom kwalifikacji
dużychśrednichelementarnych
1Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy363342-
2Specjaliści420633944
3Technicy i inny średni personel418693083
4Pracownicy biurowi2720502 lub 3
5Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy2720762 lub 3
6Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy4813392
7Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy417733112
8Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń320723312
9Pracownicy przy pracach prostych31021811
10Siły zbrojne1334-
RAZEM301163871636
Kolejne, coraz bardziej szczegółowe podziały na grupy duże, średnie i
elementarne dokonywane są na podstawie coraz to większej specjalizacji
kwalifikacji, związanej - jak wspomniano wcześniej - z rodzajem wymaganej
wiedzy, stosowanych narzędzi i maszyn czy materiałów oraz produkowanych dóbr i
usług.
Wszystkie pozycje klasyfikacyjne opatrzone zostały symbolem cyfrowym (kodem).
Grupy wielkie oznaczono symbolem jednocyfrowym, grupy duże - dwucyfrowym, grupy
średnie - trzycyfrowym, a elementarne - czterocyfrowym. Poszczególnym zawodom i
specjalnościom przyporządkowano kod sześciocyfrowy.
Przyjęty w klasyfikacji schemat symboliki przedstawia się następująco:
Część zawodów ujętych w grupach wielkich od 3 do 8 wyróżniono gwiazdką, co
oznacza, że dany zawód objęty jest kształceniem w systemie szkolnym. W
większości przypadków zawody te są całkowicie zbieżne z zawodami objętymi
klasyfikacją zawodów szkolnictwa zawodowego. W niektórych przypadkach występuje
różnica w nazwie zawodu lub zawód szkolny jest tak szeroki, że swym zakresem
obejmuje całe grupy elementarne czy nawet średnie wyodrębnione w niniejszej
klasyfikacji. W tych przypadkach podano w nawiasie odpowiednie wyjaśnienie.
Poszczególne grupy wielkie zawodów można scharakteryzować następująco:
1. Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy
Grupa ta obejmuje zawody, w których podstawowymi zadaniami są: planowanie,
określanie i realizowanie podstawowych celów i kierunków polityki państwa,
formułowanie przepisów prawnych oraz kierowanie działalnością jednostek
administracji publicznej, a także sprawowanie funkcji zarządzania w
przedsiębiorstwach lub ich wewnętrznych jednostkach organizacyjnych.
2. Specjaliści
Grupa ta obejmuje zawody wymagające posiadania wysokiego poziomu wiedzy
zawodowej, umiejętności oraz doświadczenia w zakresie nauk technicznych,
przyrodniczych, społecznych, humanistycznych i pokrewnych. Ich głównymi
zadaniami są: wdrażanie do praktyki koncepcji i teorii naukowych lub
artystycznych, powiększanie dotychczasowego stanu wiedzy poprzez badania i
twórczość oraz systematyczne nauczanie w tym zakresie.
3. Technicy i inny średni personel
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia
niezbędnych do wykonywania głównie prac technicznych i podobnych, związanych z
badaniem i stosowaniem naukowych oraz artystycznych koncepcji i metod działania.
4. Pracownicy biurowi
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia
niezbędnych do zapisywania, organizowania, przechowywania i wyszukiwania
informacji, obliczania danych liczbowych, finansowych i statystycznych oraz
wykonywania obowiązków wobec klientów, szczególnie związanych z operacjami
pieniężnymi, organizowaniem podróży, informacjami i spotkaniami w zakresie
biznesu.
5. Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia, które
są niezbędne do świadczenia usług ochrony, usług osobistych związanych m.in. z
podróżą, prowadzeniem gospodarstwa, dostarczaniem żywności, opieką osobistą oraz
do sprzedawania i demonstrowania towarów w sklepach hurtowych czy detalicznych.
6. Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia
niezbędnych do uprawy i zbioru ziemiopłodów, zbierania owoców lub roślin dziko
rosnących, uprawy i eksploatacji lasów, chowu i hodowli zwierząt, połowów lub
hodowli ryb.
7. Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia
niezbędnych do uzyskiwania i obróbki surowców, wytwarzania i naprawy towarów
oraz budowy, konserwacji i naprawy dróg, konstrukcji i maszyn. Główne zadania
wymagają znajomości i zrozumienia charakteru pracy, stosowanych materiałów,
maszyn i wytwarzanych produktów.
8. Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń
Grupa ta obejmuje zawody wymagające wiedzy, umiejętności i doświadczenia
niezbędnych do prowadzenia pojazdów i innego sprzętu ruchomego, nadzorowania,
kontroli i obserwacji pracy maszyn i urządzeń przemysłowych na miejscu lub przy
pomocy zdalnego sterowania oraz do montowania produktów z komponentów według
ścisłych norm i metod. Wykonywanie zadań wymaga głównie posiadania wiedzy i
zrozumienia zasad funkcjonowania obsługiwanych urządzeń.
9. Pracownicy przy pracach prostych
Grupa ta obejmuje zawody, które wymagają niskich lub podstawowych umiejętności i
niewielkiej wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania przeważnie prostych i
rutynowych prac. Praca wykonywana jest przy zastosowaniu prostych narzędzi
ręcznych i przy ograniczonej własnej inicjatywie i ocenie. W niektórych
przypadkach wymaga pewnego wysiłku fizycznego.
10. Siły zbrojne
W grupie tej klasyfikowani są żołnierze zawodowi służby stałej i kontraktowej
oraz żołnierze zasadniczej i nadterminowej służby wojskowej.
Prawidłowe stosowanie klasyfikacji wymaga uwzględniania niżej podanych zasad.
W grupie wielkiej 1 zawody kierownicze klasyfikowane są z uwzględnieniem
wielkości przedsiębiorstwa. Zgodnie z ISCO-88 (COM) kierownicy zakładów pracy,
które zatrudniają 10 i więcej pracowników, klasyfikowani są w grupie 12
"Kierownicy dużych i średnich organizacji", zaś kierownicy zakładów pracy, które
zatrudniają mniej niż 10 pracowników - w grupie 13 "Kierownicy małych
przedsiębiorstw". Jako kierowników należy klasyfikować tylko tych pracowników,
których zadania kierownicze przeważają nad zadaniami wymagającymi kwalifikacji
ściśle naukowych, technicznych, medycznych czy prawniczych. Jeśli natomiast
przeważają te ostatnie zadania, jak np. w przypadku ordynatora oddziału
szpitalnego, głównego konstruktora czy technologa, pracownicy ci traktowani są
jako specjaliści, którym powierzono odpowiednie stanowiska, i w związku z tym
powinni być klasyfikowani w grupie wielkiej 2. Ponieważ klasyfikacja nie
uwzględnia statusu zatrudnionych, więc również "pracujący właściciele" są
klasyfikowani zależnie od tego, czy ich zadania i obowiązki są zasadniczo
podobne do menedżera (kierownika) czy do pracownika wykonującego prace związane
z podstawową działalnością przedsiębiorstwa. Tak więc osoby pracujące na własny
rachunek, jako właściciele małych, często jednoosobowych zakładów usługowych:
sklepów, piekarni, punktów krawieckich itp., powinni być klasyfikowani nie w
grupie wielkiej 1, lecz jako sprzedawcy, piekarze czy krawcy.
Jeżeli zakres zadań pracowniczych jest szerszy niż zbiór zadań
charakterystycznych dla zawodu określonego w klasyfikacji, należy stosować
następujące zasady:
1) pracownicy naukowi, którzy jednocześnie są nauczycielami akademickimi,
powinni być klasyfikowani jako nauczyciele szkół wyższych, a nie jako
specjaliści w swojej dziedzinie;
2) w przypadkach, kiedy zadania pracownika wymagają wiedzy i umiejętności
zdobywanych na różnych poziomach wykształcenia, jego zawód powinien być
klasyfikowany zgodnie z zadaniami wymagającymi najwyższego poziomu, np. jeśli
pracownik projektujący systemy komputerowe wykonuje również prace operatora
wprowadzania danych, to pracownik ten powinien być klasyfikowany w grupie
wielkiej 2 jako projektant systemów komputerowych;
3) w przypadkach, kiedy zadania pracownika są typowe dla kilku zawodów lub
specjalności na tym samym poziomie kwalifikacji, jak np. w przypadku pracownika
określanego jako tokarz-frezer, pracownik ten powinien być klasyfikowany w
zawodzie o przeważającym zespole czynności, a więc jako tokarz lub jako frezer;
4) w przypadkach, kiedy zadania związane są z różnymi etapami procesu
wytwarzania i dystrybucji produktów i usług, zadania związane z fazą produkcyjną
powinny mieć priorytet nad zadaniami pochodnymi, związanymi ze sprzedażą i
marketingiem czy transportem, np. pracownik, który piecze chleb i go sprzedaje,
powinien być klasyfikowany jako piekarz, a nie jako sprzedawca.
Zawody ujęte w grupie wielkiej 7 "Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy" oraz w
grupie wielkiej 8 "Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń" różnią się
wymaganymi kwalifikacjami, wynikającymi z zastosowania w pracy różnych
technologii. W grupie wielkiej 7 powinni być klasyfikowani ci robotnicy, których
zadania wymagają znajomości i zrozumienia wszystkich faz procesów produkcji,
stosowanych materiałów i narzędzi oraz właściwości i przeznaczenia produktu
końcowego, niezależnie od tego, czy wykorzystywane w pracy maszyny i urządzenia
są mniej lub bardziej skomplikowane. Natomiast w grupie wielkiej 8 powinni być
klasyfikowani robotnicy obsługujący maszyny i urządzenia półautomatyczne,
zmechanizowane linie produkcyjne, pracujący przy montażowych liniach z
wymuszonym lub swobodnym taktem lub też nadzorujący zautomatyzowane linie czy
urządzenia. Ich zadania wymagają głównie znajomości obsługi maszyn i urządzeń,
reagowania na uszkodzenia maszyn oraz rozpoznawania i sygnalizowania lub
usuwania wszelkich nieprawidłowości, zanim zdążą one w istotny sposób wpłynąć na
proces produkcyjny. Takie podejście doprowadziło do występowania zawodu montera
zarówno w grupie wielkiej 7, jak i 8. Grupa 7 obejmuje monterów pracujących przy
montażu i naprawie maszyn, aparatów czy instalacji w przypadku, gdy dotyczy to
montażu wstępnego lub ostatecznego wraz z regulacją całego wyrobu, w produkcji
jednostkowej i małoseryjnej. Natomiast grupa 8 obejmuje monterów w produkcji
wielkoseryjnej i masowej, kiedy to stosowanie instrukcji montażu ma charakter
rutynowy.
Może zdarzyć się, że pracownik posiada wyższy bądź niższy poziom wykształcenia,
niż to zakłada usytuowanie zawodu w grupie wielkiej. W takich przypadkach należy
brać pod uwagę miejsce zawodu w klasyfikacji, a nie poziom wykształcenia osoby
klasyfikowanej. Na przykład, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi, nauczyciele
wszystkich typów szkół i przedszkoli zostali sklasyfikowani w grupie drugiej
jako specjaliści nauczania. Jeżeli nauczyciel nie posiada wyższego
wykształcenia, także powinien być sklasyfikowany w grupie wielkiej 2, docelowo
bowiem wszyscy nauczyciele powinni mieć wykształcenie wyższe. Wyjątek stanowią
nauczyciele i instruktorzy praktycznej nauki zawodu, zakwalifikowani do grupy
wielkiej 3, którzy na ogół nie mają wyższego wykształcenia i w docelowych
koncepcjach nie wymaga się tego.
Niektóre zawody funkcjonują na dwóch poziomach kwalifikacji. W takich
przypadkach różnią się one nazwami, np. specjalista pielęgniarstwa - z wyższym
wykształceniem w grupie wielkiej 2 i pielęgniarka - ze średnim wykształceniem w
grupie wielkiej 3. Wprawdzie następuje proces transformacji systemu kształcenia
pielęgniarek (zanika kształcenie w szkołach policealnych na rzecz kształcenia w
wyższych szkołach zawodowych), to jednak zdecydowana większość pielęgniarek
obecnie zatrudnionych w służbie zdrowia, które będą czynne zawodowo jeszcze
przez szereg lat, posiada wykształcenie średnie. Klasyfikując ten zawód do grupy
wielkiej 2 bądź 3, należy brać pod uwagę rzeczywisty poziom wykształcenia,
chociaż zadania, jakie wykonują te pielęgniarki, mogą być takie same.
W poszczególnych grupach elementarnych przyjęto alfabetyczną kolejność zawodów i
specjalności. W miarę pojawiania się nowych zawodów i specjalności istnieje
możliwość klasyfikowania ich pod pozycją "....90 ...gdzie indziej
niesklasyfikowani", znajdującą się na końcu grup elementarnych.
Dla uproszczenia przyjęto w klasyfikacji tradycyjne nazwy zawodów rodzaju
męskiego, zaś nazwy rodzaju żeńskiego stosowano tylko w niektórych zawodach,
wyraźnie zdominowanych przez kobiety. Nie powinno to mieć wpływu na
klasyfikowanie pracowników do określonych zawodów.
Struktura klasyfikacji zawodów i specjalności
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
1 PARLAMENTARZYŚCI, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY
11 PARLAMENTARZYŚCI, POLITYCY, WYŻSI URZĘDNICY, ZAWODOWI DZIAŁACZE
Spis treści
111 Parlamentarzyści, politycy, wyżsi urzędnicy
1111 Parlamentarzyści i politycy
111101 Parlamentarzysta
111102 Polityk
1112 Wyżsi urzędnicy
111201 Wyższy urzędnik państwowy
111202 Wyższy urzędnik samorządowy
112 Zawodowi działacze
1121 Zawodowi działacze organizacji politycznych
112101 Zawodowy działacz organizacji politycznej
1122 Zawodowi działacze organizacji społecznych
112201 Zawodowy działacz organizacji społecznej
1123 Zawodowi działacze organizacji związkowych
112301 Zawodowy działacz organizacji związkowej
12 KIEROWNICY DUŻYCH I ŚREDNICH ORGANIZACJI
121 Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy
Spis treści
1211 Dyrektorzy generalni, wykonawczy i prezesi
121101 Dyrektor generalny
121102 Dyrektor wykonawczy
121103 Prezes
121104 Syndyk
1212 Zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów
121201 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw badawczo-rozwojowych
121202 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw finansowo-administracyjnych
121203 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw marketingu i dystrybucji
121204 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw osobowych i szkolenia
121205 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw techniczno-produkcyjnych
121290 Pozostali zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów
122 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
1221 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie
122101 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w rolnictwie,
łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie
1222 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w przemyśle przetwórczym
122201 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w przemyśle
przetwórczym
1223 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w budownictwie
122301 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w budownictwie
1224 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w handlu hurtowym i detalicznym
122401 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu
hurtowym i detalicznym
1225 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w gastronomii, hotelarstwie i turystyce
122501 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w gastronomii,
hotelarstwie i turystyce
1226 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności
122601 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w gospodarce
magazynowej, transporcie i łączności
1227 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w przedsiębiorstwach obsługi biznesu
122701 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w
przedsiębiorstwach obsługi biznesu
1228 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
w przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych
122801 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w
przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych
1229 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej
gdzie indziej niesklasyfikowani
122901 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej gdzie indziej
niesklasyfikowany
123 Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych
1231 Kierownicy działów finansowych i administracyjnych
123101 Kierownik działu finansowego i administracyjnego
1232 Kierownicy działów osobowych i pokrewnych
123201 Kierownik działu osobowego i działów pokrewnych
1233 Kierownicy działów marketingu i sprzedaży
123301 Kierownik działu marketingu i sprzedaży
1234 Kierownicy działów reklamy, promocji i pokrewnych
123401 Kierownik działu reklamy, promocji i działów pokrewnych
1235 Kierownicy działów zaopatrzenia i dystrybucji
123501 Kierownik działu zaopatrzenia i dystrybucji
1236 Kierownicy działów informatyki
123601 Kierownik działu informatyki
1237 Kierownicy działów badawczo-rozwojowych
123701 Kierownik działu badawczo-rozwojowego
1239 Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych gdzie indziej
niesklasyfikowani
123901 Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej gdzie indziej
niesklasyfikowany
13 KIEROWNICY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW
131 Kierownicy małych przedsiębiorstw
1311 Kierownicy małych przedsiębiorstw w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i
rybołówstwie
Spis treści
131101 Kierownik małego przedsiębiorstwa w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i
rybołówstwie
1312 Kierownicy małych przedsiębiorstw w przemyśle przetwórczym
131201 Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle przetwórczym
1313 Kierownicy małych przedsiębiorstw w budownictwie
131301 Kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie
1314 Kierownicy małych przedsiębiorstw w handlu hurtowym i detalicznym
131401 Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i detalicznym
1315 Kierownicy małych przedsiębiorstw w gastronomii, hotelarstwie i turystyce
131501 Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie i turystyce
1316 Kierownicy małych przedsiębiorstw w gospodarce magazynowej, transporcie i
łączności
131601 Kierownik małego przedsiębiorstwa w gospodarce magazynowej, transporcie i
łączności
1317 Kierownicy małych przedsiębiorstw obsługi biznesu
131701 Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi biznesu
1318 Kierownicy małych przedsiębiorstw usług osobistych, porządkowych i
pokrewnych
131801 Kierownik małego przedsiębiorstwa usług osobistych, porządkowych i
pokrewnych
1319 Kierownicy małych przedsiębiorstw gdzie indziej niesklasyfikowani
131901 Kierownik małego przedsiębiorstwa gdzie indziej niesklasyfikowany
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
2 SPECJALIŚCI
21 SPECJALIŚCI NAUK FIZYCZNYCH, MATEMATYCZNYCH I TECHNICZNYCH
211 Fizycy, chemicy i pokrewni
Spis treści
2111 Fizycy i astronomowie
211101 Astrofizyk
211102 Astronom
211103 Fizyk
2112 Meteorolodzy
211201 Meteorolog
211202 Synoptyk
2113 Chemicy
211301 Chemik
211302 Chemik - technologia chemiczna
2114 Specjaliści nauk o Ziemi
211401 Geofizyk
211402 Geograf
211403 Geolog
211404 Oceanolog
211490 Pozostali specjaliści nauk o Ziemi
212 Matematycy, statystycy i pokrewni
2121 Matematycy i pokrewni
212101 Aktuariusz
212102 Matematyk
212190 Pozostali matematycy i pokrewni
2122 Statystycy
212201 Demograf
212202 Statystyk
213 Informatycy
2131 Projektanci i analitycy systemów komputerowych
213101 Administrator baz danych
213102 Administrator systemów komputerowych
213103 Analityk systemów komputerowych
213104 Inżynier systemów komputerowych
213105 Projektant systemów komputerowych
213190 Pozostali projektanci i analitycy systemów komputerowych
2132 Programiści
213201 Programista
213202 Projektant stron internetowych (webmaster)
213290 Pozostali programiści
2139 Informatycy gdzie indziej niesklasyfikowani
213901 Administrator sieci informatycznej
213902 Inspektor bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych
213903 Specjalista zastosowań informatyki
213990 Pozostali informatycy gdzie indziej niesklasyfikowani
214 Inżynierowie i pokrewni
2141 Architekci, urbaniści i pokrewni
214101 Architekt
214102 Architekt krajobrazu
214103 Architekt wnętrz
214104 Urbanista
214190 Pozostali architekci, urbaniści i pokrewni
2142 Inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
214201 Inżynier budownictwa - budowa mostów
214202 Inżynier budownictwa - budowle i drogi wodne
214203 Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne
214204 Inżynier budownictwa - drogi, ulice, lotniska
214205 Inżynier budownictwa - linie, węzły i stacje kolejowe
214206 Inżynier geotechnik
214207 Inżynier inżynierii środowiska - gospodarka wodna i hydrologia
214208 Inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne
214209 Inżynier inżynierii środowiska - melioracje
214210 Inżynier inżynierii środowiska - oczyszczanie miast i gospodarka odpadami
214211 Inżynier inżynierii środowiska - systemy wodociągowe i kanalizacyjne
214212 Inżynier systemów bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej
214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
2143 Inżynierowie elektrycy
214301 Inżynier elektryk
214302 Inżynier kolejowych sieci elektroenergetycznych
214390 Pozostali inżynierowie elektrycy
2144 Inżynierowie elektronicy i telekomunikacji
214401 Inżynier elektronik
214402 Inżynier telekomunikacji
2145 Inżynierowie mechanicy
214501 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali
214502 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
214504 Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna
214505 Inżynier mechanik - środki transportu
214506 Inżynier mechanik - technologia mechaniczna
214507 Inżynier mechanizacji rolnictwa
214590 Pozostali inżynierowie mechanicy
2146 Inżynierowie chemicy
214601 Inżynier inżynierii chemicznej
214602 Inżynier technologii chemicznej
214690 Pozostali inżynierowie chemicy
2147 Inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
214701 Inżynier górnik - górnictwo ropy naftowej, gazu i surowców płynnych
214702 Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego
214703 Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego
214704 Inżynier górnik - wiertnictwo
214705 Inżynier hutnik
214706 Inżynier inżynierii materiałowej
214707 Inżynier odlewnik
214790 Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2148 Inżynierowie geodeci i kartografowie
214801 Inżynier geodeta - fotogrametria i teledetekcja
214802 Inżynier geodeta - geodezja górnicza
214803 Inżynier geodeta - geodezja inżynieryjno-przemysłowa
214804 Inżynier geodeta - geodezja urządzania terenów rolnych i leśnych
214805 Inżynier geodeta - geodezyjne pomiary podstawowe i satelitarne
214806 Inżynier geodeta - geomatyka
214807 Inżynier geodeta - kataster i gospodarka nieruchomościami
214808 Kartograf
214890 Pozostali inżynierowie geodeci i kartografowie
2149 Inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
214901 Inspektor dozoru jądrowego
214902 Inspektor transportowego dozoru technicznego
214903 Inżynier automatyki i robotyki
214904 Inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej
214905 Inżynier kliniczny
214906 Inżynier kontroli jakości
214907 Inżynier normowania pracy
214908 Inżynier organizacji i planowania produkcji
214909 Inżynier poligraf
214910 Inżynier pożarnictwa
214911 Inżynier sprzedaży
214912 Inżynier technologii betonów
214913 Inżynier technologii ceramiki
214914 Inżynier technologii drewna
214915 Inżynier technologii przetwórstwa skóry
214916 Inżynier technologii szkła
214917 Inżynier transportu (logistyk)
214918 Inżynier urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym
214919 Inżynier włókiennik
214920 Legalizator
214921 Metrolog
214922 Normalizator
214923 Specjalista bezpieczeństwa i higieny pracy
214924 Specjalista do spraw pakowania i opakowań
214990 Pozostali inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
22 SPECJALIŚCI NAUK PRZYRODNICZYCH I OCHRONY ZDROWIA
221 Specjaliści nauk biologicznych
Spis treści
2211 Biolodzy
221101 Antropolog
221102 Biolog
221103 Ekolog
221104 Genetyk
221105 Mikrobiolog
221106 Mikrobiolog kliniczny
221190 Pozostali biolodzy
2212 Biotechnolodzy
221201 Biotechnolog
2213 Biochemicy, biofizycy i pokrewni
221301 Biochemik
221302 Biofizyk
221303 Fizyk medyczny
221390 Pozostali biochemicy, biofizycy i pokrewni
222 Specjaliści nauk rolniczych i leśnych
2221 Inżynierowie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni
222101 Doradca rolniczy
222102 Gleboznawca
222103 Inżynier leśnictwa
222104 Inżynier ogrodnictwa
222105 Inżynier rolnictwa
222106 Inżynier rybactwa
222107 Inżynier zootechniki
222190 Pozostali inżynierowie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni
2222 Inżynierowie technologii żywności i żywienia
222201 Inżynier technologii żywienia człowieka
222202 Inżynier technologii żywności
223 Specjaliści ochrony zdrowia (z wyjątkiem specjalistów pielęgniarstwa i
położnictwa)
2231 Lekarze
223101 Lekarz - alergologia
223102 Lekarz - anestezjologia i intensywna terapia
223103 Lekarz - angiologia
223104 Lekarz - audiologia i foniatria
223105 Lekarz - balneologia
223106 Lekarz - chirurgia dziecięca
223107 Lekarz - chirurgia klatki piersiowej
223108 Lekarz - chirurgia naczyniowa
223109 Lekarz - chirurgia ogólna
223110 Lekarz - chirurgia onkologiczna
223111 Lekarz - chirurgia plastyczna
223112 Lekarz - chirurgia szczękowo-twarzowa
223113 Lekarz - choroby płuc
223114 Lekarz - choroby wewnętrzne
223115 Lekarz - choroby zakaźne
223116 Lekarz - dermatologia i wenerologia
223117 Lekarz - diabetologia
223118 Lekarz - diagnostyka laboratoryjna
223119 Lekarz - endokrynologia
223120 Lekarz - epidemiologia
223121 Lekarz - farmakologia kliniczna
223122 Lekarz - gastroenterologia
223123 Lekarz - genetyka kliniczna
223124 Lekarz - geriatria
223125 Lekarz - hematologia
223126 Lekarz - immunologia kliniczna
223127 Lekarz - kardiochirurgia
223128 Lekarz - kardiologia
223129 Lekarz - kardiologia dziecięca
223130 Lekarz - medycyna nuklearna
222131 Lekarz - medycyna paliatywna
223132 Lekarz - medycyna pracy
223133 Lekarz - medycyna ratunkowa
223134 Lekarz - medycyna rodzinna
223135 Lekarz - medycyna sądowa
223136 Lekarz - medycyna sportowa
223137 Lekarz - medycyna transportu
223138 Lekarz - mikrobiologia lekarska
223139 Lekarz - nefrologia
223140 Lekarz - neonatologia
223141 Lekarz - neurochirurgia
223142 Lekarz - neurologia
223143 Lekarz - neurologia dziecięca
223144 Lekarz - okulistyka
223145 Lekarz - onkologia i hematologia dziecięca
223146 Lekarz - onkologia kliniczna
223147 Lekarz - ortopedia i traumatologia narządu ruchu
223148 Lekarz - otolaryngologia
223149 Lekarz - patomorfologia
223150 Lekarz - pediatria
223151 Lekarz - położnictwo i ginekologia
223152 Lekarz - psychiatria
223153 Lekarz - psychiatria dzieci i młodzieży
223154 Lekarz - radiologia i diagnostyka obrazowa
223155 Lekarz - radioterapia onkologiczna
223156 Lekarz - rehabilitacja medyczna
223157 Lekarz - reumatologia
223158 Lekarz - seksuologia
223159 Lekarz - toksykologia kliniczna
223160 Lekarz - transfuzjologia kliniczna
223161 Lekarz - transplantologia kliniczna
223162 Lekarz - urologia
223163 Lekarz - zdrowie publiczne
223190 Pozostali lekarze specjaliści i lekarze bez specjalności lub będący w
trakcie specjalizacji
2232 Lekarze stomatolodzy
223201 Lekarz stomatolog - chirurgia stomatologiczna
223202 Lekarz stomatolog - chirurgia szczękowo-twarzowa
223203 Lekarz stomatolog - epidemiologia
223204 Lekarz stomatolog - ortodoncja
223205 Lekarz stomatolog - periodontologia
223206 Lekarz stomatolog - protetyka stomatologiczna
223207 Lekarz stomatolog - stomatologia dziecięca
223208 Lekarz stomatolog - stomatologia zachowawcza z endodoncją
223209 Lekarz stomatolog - zdrowie publiczne
223290 Pozostali lekarze stomatolodzy, lekarze stomatolodzy bez specjalności lub
będący w trakcie specjalizacji
2233 Lekarze weterynarii
223301 Lekarz weterynarii
2234 Farmaceuci
223401 Farmaceuta - farmacja apteczna
223402 Farmaceuta - farmacja kliniczna
223403 Farmaceuta - farmacja przemysłowa
223404 Farmaceuta - farmacja szpitalna
223405 Farmaceuta - specjalista jakości leków
223406 Farmaceuta - zielarstwo
223407 Farmakolog
223490 Pozostali farmaceuci
2239 Specjaliści ochrony zdrowia (z wyjątkiem specjalistów pielęgniarstwa i
położnictwa) gdzie indziej niesklasyfikowani
223901 Diagnosta laboratoryjny
223902 Epidemiolog
223903 Fizjoterapeuta
223904 Logopeda
223905 Optometrysta
223906 Promotor zdrowia
223907 Specjalista organizacji i zarządzania w ochronie zdrowia
223908 Specjalista ratownictwa medycznego
223909 Specjalista terapii uzależnień
223910 Specjalista zdrowia publicznego
223911 Toksykolog
223990 Pozostali specjaliści ochrony zdrowia (z wyjątkiem specjalistów
pielęgniarstwa i położnictwa) gdzie indziej niesklasyfikowani
224 Specjaliści pielęgniarstwa i położnictwa
2241 Specjaliści pielęgniarstwa i położnictwa
224101 Specjalista pielęgniarstwa
224102 Specjalista położnictwa
23 SPECJALIŚCI SZKOLNICTWA
231 Nauczyciele szkół wyższych
Spis treści
2311 Nauczyciele szkół wyższych
231101 Nauczyciel akademicki - nauki biologiczne
231102 Nauczyciel akademicki - nauki chemiczne
231103 Nauczyciel akademicki - nauki ekonomiczne
231104 Nauczyciel akademicki - nauki farmaceutyczne
231105 Nauczyciel akademicki - nauki fizyczne
231106 Nauczyciel akademicki - nauki humanistyczne
231107 Nauczyciel akademicki - nauki leśne
231108 Nauczyciel akademicki - nauki matematyczne
231109 Nauczyciel akademicki - nauki medyczne
231110 Nauczyciel akademicki - nauki o kulturze fizycznej
231111 Nauczyciel akademicki - nauki o Ziemi
231112 Nauczyciel akademicki - nauki prawne
231113 Nauczyciel akademicki - nauki rolnicze
231114 Nauczyciel akademicki - nauki techniczne
231115 Nauczyciel akademicki - nauki teologiczne
231116 Nauczyciel akademicki - nauki weterynaryjne
231117 Nauczyciel akademicki - nauki wojskowe
231118 Nauczyciel akademicki - sztuki filmowe
231119 Nauczyciel akademicki - sztuki muzyczne
231120 Nauczyciel akademicki - sztuki plastyczne
231121 Nauczyciel akademicki - sztuki teatralne
231190 Pozostali nauczyciele szkół wyższych
232 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
2321 Nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
232101 Nauczyciel biologii
232102 Nauczyciel chemii
232103 Nauczyciel etyki
232104 Nauczyciel fizyki i astronomii
232105 Nauczyciel geografii
232106 Nauczyciel historii
232107 Nauczyciel informatyki / technologii informacyjnej
232108 Nauczyciel języka obcego
232109 Nauczyciel języka polskiego
232110 Nauczyciel matematyki
232111 Nauczyciel muzyki
232112 Nauczyciel plastyki
232113 Nauczyciel przedmiotów zawodowych artystycznych
232114 Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych
232115 Nauczyciel przedmiotów zawodowych medycznych
232116 Nauczyciel przedmiotów zawodowych rolniczych i leśnych
232117 Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych
232118 Nauczyciel przedmiotów zawodowych turystycznych
232119 Nauczyciel przedsiębiorczości
232120 Nauczyciel religii
232121 Nauczyciel techniki
232122 Nauczyciel wiedzy o społeczeństwie
232123 Nauczyciel wychowania fizycznego
232190 Pozostali nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
233 Nauczyciele szkół podstawowych i przedszkoli
2331 Nauczyciele szkół podstawowych
233101 Nauczyciel etyki w szkole podstawowej
233102 Nauczyciel historii i społeczeństwa w szkole podstawowej
233103 Nauczyciel informatyki w szkole podstawowej
233104 Nauczyciel języka obcego w szkole podstawowej
233105 Nauczyciel języka polskiego w szkole podstawowej
233106 Nauczyciel matematyki w szkole podstawowej
233107 Nauczyciel muzyki w szkole podstawowej
233108 Nauczyciel nauczania początkowego
233109 Nauczyciel plastyki w szkole podstawowej
233110 Nauczyciel przyrody w szkole podstawowej
233111 Nauczyciel religii w szkole podstawowej
233112 Nauczyciel techniki w szkole podstawowej
233113 Nauczyciel wychowania fizycznego w szkole podstawowej
233190 Pozostali nauczyciele szkół podstawowych
2332 Nauczyciele przedszkoli
233201 Nauczyciel przedszkola
234 Nauczyciele szkół specjalnych
2341 Nauczyciele szkół specjalnych
234101 Nauczyciel głuchych i niedosłyszących (surdopedagog)
234102 Nauczyciel niewidomych i niedowidzących (tyflopedagog)
234103 Nauczyciel przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo
234104 Nauczyciel upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagog)
234190 Pozostali nauczyciele szkół specjalnych
235 Pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowawcy
2351 Specjaliści metod nauczania
235101 Nauczyciel doradca metodyczny
235102 Nauczyciel instruktor
235190 Pozostali specjaliści metod nauczania
2352 Wizytatorzy szkolni
235201 Wizytator
2353 Egzaminatorzy
235301 Egzaminator osób ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdem
235390 Pozostali egzaminatorzy
2359 Specjaliści szkolnictwa i wychowawcy gdzie indziej niesklasyfikowani
235901 Nauczyciel bibliotekarz
235902 Nauczyciel konsultant
235903 Nauczyciel logopeda
235904 Nauczyciel psycholog
235905 Nauczyciel - specjalista terapii pedagogicznej
235906 Nauczyciel w placówkach pozaszkolnych
235907 Pedagog szkolny
235908 Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i opiekuńczych
235909 Wychowawca w placówkach penitencjarnych
235910 Wykładowca na kursach (edukator, trener)
235990 Pozostali specjaliści szkolnictwa i wychowawcy gdzie indziej
niesklasyfikowani
24 POZOSTALI SPECJALIŚCI
241 Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania
Spis treści
2411 Ekonomiści
241101 Ekonometryk
241102 Ekonomista
2412 Specjaliści do spraw finansowych
241201 Biegły rewident
241202 Inspektor nadzoru bankowego
241203 Specjalista bankowości
241204 Specjalista do spraw finansów (analityk finansowy)
241205 Specjalista do spraw rachunkowości
241206 Specjalista do spraw ubezpieczeń majątkowych i osobowych
241207 Specjalista do spraw ubezpieczeń społecznych
241208 Specjalista do spraw ubezpieczeń zdrowotnych
241290 Pozostali specjaliści do spraw finansowych
2413 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi
241301 Analityk pracy
241302 Doradca personalny
241303 Doradca zawodowy
241304 Specjalista do spraw rekrutacji pracowników
241305 Specjalista do spraw szkolenia i rozwoju zawodowego
241306 Specjalista do spraw wynagrodzeń
241390 Pozostali specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi
2419 Specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
241901 Administrator danych osobowych
241902 Audytor
241903 Doradca podatkowy
241904 Kontroler wewnętrzny
241905 Organizator transportu drogowego
241906 Przedstawiciel medyczny
241907 Rzecznik patentowy
241908 Rzeczoznawca budowlany
241909 Rzeczoznawca majątkowy
241910 Specjalista analizy rynku
241911 Specjalista do spraw konsultingu
241912 Specjalista do spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
241913 Specjalista do spraw organizacji i rozwoju przemysłu
241914 Specjalista do spraw organizacji i rozwoju transportu
241915 Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i
turystycznych
241916 Specjalista do spraw public relations
241917 Specjalista do spraw reklamy
241990 Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
242 Prawnicy
2421 Adwokaci, radcy prawni i prokuratorzy
242101 Adwokat
242102 Prokurator
242103 Radca prawny
2422 Sędziowie
242201 Sędzia
2429 Prawnicy gdzie indziej niesklasyfikowani
242901 Asystent prawny
242902 Komornik sądowy
242903 Notariusz
242904 Prawnik legislator
242905 Referendarz sądowy
242990 Pozostali prawnicy gdzie indziej niesklasyfikowani
243 Archiwiści, bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej
2431 Archiwiści i muzealnicy
243101 Archiwista
243102 Muzealnik
2432 Bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej
243201 Bibliotekoznawca
243202 Specjalista informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej
243290 Pozostali bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej
244 Specjaliści nauk społecznych i pokrewnych
2441 Archeolodzy, socjolodzy i pokrewni
244101 Archeolog
244102 Etnograf
244103 Kulturoznawca
244104 Pedagog
244105 Socjolog
244190 Pozostali archeolodzy, socjolodzy i pokrewni
2442 Filozofowie, historycy i politolodzy
244201 Filozof
244202 Historyk
244203 Historyk sztuki
244204 Politolog
244205 Specjalista polityki społecznej
2443 Filolodzy i tłumacze
244301 Filolog - filologia klasyczna
244302 Filolog - filologia obcojęzyczna
244303 Filolog - filologia polska
244304 Tłumacz języka migowego
244305 Tłumacz konferencyjny (ustny)
244306 Tłumacz tekstów
244390 Pozostali filolodzy i tłumacze
2444 Psycholodzy i pokrewni
244401 Psycholog
244402 Psycholog kliniczny
244403 Psychoterapeuta
244490 Pozostali psycholodzy i pokrewni
2445 Specjaliści pracy socjalnej i pokrewni
244501 Kurator sądowy
244502 Specjalista pracy socjalnej
244590 Pozostali specjaliści pracy socjalnej i pokrewni
245 Specjaliści kultury i sztuki
2451 Literaci, dziennikarze i pokrewni
245101 Dziennikarz
245102 Edytor materiałów źródłowych
245103 Fotoedytor
245104 Krytyk artystyczny
245105 Pisarz
245106 Redaktor programowy
245107 Redaktor wydawniczy
245108 Scenarzysta
245190 Pozostali literaci, dziennikarze i pokrewni
2452 Artyści plastycy
245201 Artysta fotografik
245202 Artysta grafik
245203 Artysta malarz
245204 Artysta rzeźbiarz
245205 Konserwator dzieł sztuki
245206 Kostiumograf
245207 Projektant wzornictwa przemysłowego
245208 Scenograf
245290 Pozostali artyści plastycy
2453 Kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy
245301 Artysta muzyk instrumentalista
245302 Artysta muzyk wokalista
245303 Dyrygent
245304 Kompozytor
245305 Muzyk reżyser dźwięku
245306 Muzykolog
245390 Pozostali kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy
2454 Choreografowie i tancerze baletowi
245401 Choreograf
245402 Tancerz baletowy
2455 Aktorzy, reżyserzy i pokrewni
245501 Aktor
245502 Asystent reżysera filmowego
245503 Kierownik produkcji filmowej i telewizyjnej
245504 Operator obrazu
245505 Realizator programu telewizyjnego
245506 Reżyser filmowy
245507 Reżyser teatralny (dramatu)
245508 Reżyser telewizyjny
245590 Pozostali aktorzy, reżyserzy i pokrewni
2456 Twórcy ludowi
245601 Twórca ludowy
246 Duchowni
2461 Duchowni chrześcijańscy
246101 Duchowny wyznania prawosławnego
246102 Duchowny wyznania rzymskokatolickiego
246103 Duchowny wyznań ewangelickich
246190 Pozostali duchowni chrześcijańscy
2462 Duchowni niechrześcijańscy
246201 Duchowny religii mojżeszowej
246202 Duchowny religii muzułmańskiej
246290 Pozostali duchowni niechrześcijańscy
2463 Zakonnicy
246301 Zakonnik
247 Specjaliści administracji publicznej
2471 Kontrolerzy i inspektorzy administracji publicznej
247101 Funkcjonariusz inspekcji celnej
247102 Inspektor kontroli skarbowej
247103 Inspektor ochrony danych osobowych
247104 Inspektor pracy
247105 Kontroler państwowy
247190 Pozostali kontrolerzy i inspektorzy administracji publicznej
2479 Specjaliści administracji publicznej gdzie indziej niesklasyfikowani
247901 Specjalista administracji publicznej
247902 Specjalista do spraw integracji europejskiej
247990 Pozostali specjaliści administracji publicznej gdzie indziej
niesklasyfikowani
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
3 TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL
31 ŚREDNI PERSONEL TECHNICZNY
311 Technicy
Spis treści
3111 Technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni
311101 Laborant chemiczny
311102 Probierz
311103 Technik analityk*
311104 Technik geodeta*
311105 Technik geofizyk*
311106 Technik geolog*
311107 Technik hydrolog*
311108 Technik meteorolog*
311109 Technik metrolog
311190 Pozostali technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni
3112 Technicy budownictwa, ochrony środowiska i pokrewni
311201 Kosztorysant budowlany
311202 Laborant budowlany
311203 Technik architekt*
311204 Technik budownictwa*
311205 Technik budownictwa wodnego*
311206 Technik drogownictwa*
311207 Technik dróg i mostów kolejowych*
311208 Technik inżynierii środowiska i melioracji*
311209 Technik ochrony środowiska*
311210 Technik urządzeń sanitarnych*
311290 Pozostali technicy budownictwa, ochrony środowiska i pokrewni
3113 Technicy elektrycy
311301 Technik elektroenergetyk transportu szynowego*
311302 Technik elektryk*
311390 Pozostali technicy elektrycy
3114 Technicy elektronicy i telekomunikacji
311401 Technik elektronik*
311402 Technik telekomunikacji*
3115 Technicy mechanicy
311501 Technik budownictwa okrętowego*
311502 Technik mechanik*
311503 Technik mechanizacji rolnictwa*
311590 Pozostali technicy mechanicy
3116 Technicy technologii chemicznej i pokrewni
311601 Technik papiernictwa*
311602 Technik przetwórstwa tworzyw sztucznych
311603 Technik technologii chemicznej*
311604 Technik zabezpieczeń przeciwkorozyjnych
311690 Pozostali technicy technologii chemicznej i pokrewni
3117 Technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
311701 Technik górnictwa odkrywkowego*
311702 Technik górnictwa otworowego*
311703 Technik górnictwa podziemnego*
311704 Technik hutnik*
311705 Technik odlewnik*
311706 Technik wiertnik*
311790 Pozostali technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
3118 Kreślarze, graficy komputerowi i pokrewni
311801 Grafik komputerowy
311802 Kreślarz techniczny
311803 Rysownik geodezyjny
311804 Rysownik kartograficzny
311890 Pozostali kreślarze, graficy komputerowi i pokrewni
3119 Technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
311901 Cechowniczy
311902 Korektor i stroiciel instrumentów muzycznych*
311903 Technik automatyki sterowania ruchem kolejowym*
311904 Technik garbarz*
311905 Technik instrumentów muzycznych*
311906 Technik normowania pracy
311907 Technik obuwnik*
311908 Technik organizacji produkcji
311909 Technik poligraf*
311910 Technik technologii ceramicznej*
311911 Technik technologii drewna*
311912 Technik technologii materiałów budowlanych
311913 Technik technologii odzieży*
311914 Technik technologii szkła*
311915 Technik technologii wyrobów skórzanych*
311916 Technik transportu kolejowego*
311917 Technik włókienniczych wyrobów dekoracyjnych*
311918 Technik włókiennik*
311990 Pozostali technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
312 Techniczny personel obsługi komputerów i pokrewni
3121 Technicy informatycy
312101 Konserwator systemów komputerowych i sieci
312102 Technik informatyk*
312190 Pozostali technicy informatycy
3122 Operatorzy sprzętu komputerowego
312201 Operator sprzętu komputerowego
3123 Kontrolerzy robotów przemysłowych
312301 Kontroler robotów przemysłowych
313 Operatorzy sprzętu optycznego i elektronicznego
3131 Fotografowie i operatorzy urządzeń do rejestracji obrazu i dźwięku
313101 Asystent operatora obrazu
313102 Asystent techniczny realizatora dźwięku
313103 Asystent techniczny realizatora programu
313104 Fotograf*
313105 Fotoreporter
313106 Fototechnik*
313107 Mikser dźwięku
313108 Mikser obrazu
313109 Montażysta dźwięku
313110 Montażysta obrazu
313111 Operator dźwięku* (zawód szkolny: Asystent operatora dźwięku)
313112 Operator kamery
313113 Realizator dźwięku
313114 Realizator filmu wideo (wideofilmowiec)
313115 Realizator rekonstrukcji dźwięku
313116 Realizator światła
313117 Technik organizacji produkcji filmowej i telewizyjnej*
313118 Technik urządzeń audiowizualnych*
313190 Pozostali fotografowie i operatorzy urządzeń do rejestracji obrazu i
dźwięku
3132 Operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
313201 Kinooperator
313202 Operator radiotelegrafu i radiotelefonu
313203 Operator telewizji kablowej
313204 Operator urządzeń radiokomunikacyjnych
313205 Operator urządzeń transmisyjnych radiowych
313206 Operator urządzeń transmisyjnych telewizyjnych
313290 Pozostali operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
3133 Operatorzy obiektów jądrowych
313301 Operator reaktora
314 Pracownicy transportu morskiego, żeglugi śródlądowej i lotnictwa
3141 Pracownicy służb technicznych żeglugi
314101 Mechanik żeglugi śródlądowej
314102 Oficer elektroautomatyk okrętowy
314103 Oficer mechanik statku morskiego
314104 Technik mechanik okrętowy*
314190 Pozostali pracownicy służb technicznych żeglugi
3142 Oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni
314201 Bosman
314202 Inspektor bezpieczeństwa żeglugi
314203 Inspektor ochrony rybołówstwa
314204 Kapitan portu morskiego
314205 Kapitan statku morskiego
314206 Kierownik statku w żegludze śródlądowej
314207 Oficer pokładowy
314208 Pilot portowy
314209 Pilot żeglugi śródlądowej
314210 Szyper
314211 Technik nawigator morski*
314212 Technik rybołówstwa morskiego*
314213 Technik żeglugi śródlądowej*
314290 Pozostali oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni
3143 Piloci statków powietrznych i pokrewni
314301 Mechanik pokładowy
314302 Mechanik poświadczenia obsługi statku powietrznego
314303 Nawigator
314304 Obserwator pokładowy prób w locie
314305 Operator pokładowych urządzeń specjalnych
314306 Pilot doświadczalny
314307 Pilot samolotowy (zawodowy, liniowy)
314308 Pilot śmigłowcowy (zawodowy, liniowy)
314309 Pilot wiatrakowcowy (zawodowy, liniowy)
314310 Radiooperator pokładowy
314311 Skoczek spadochronowy doświadczalny
314312 Technik awionik*
314313 Technik mechanik lotniczy*
314390 Pozostali piloci statków powietrznych i pokrewni
3144 Kontrolerzy ruchu lotniczego i pokrewni
314401 Dyspozytor lotniczy
314402 Informator służby informacji powietrznej
314403 Kontroler ruchu lotniczego
314404 Pracownik operacyjny służb ruchu lotniczego
314490 Pozostali kontrolerzy ruchu lotniczego i pokrewni
3145 Technicy urządzeń ruchu lotniczego
314501 Technik urządzeń ruchu lotniczego
3146 Instruktorzy lotniczy
314601 Instruktor ruchu lotniczego
314602 Pilot balonu wolnego - instruktor
314603 Pilot samolotowy - instruktor
314604 Pilot szybowcowy - instruktor
314605 Pilot śmigłowcowy - instruktor
314606 Pilot wiatrakowcowy - instruktor
314607 Skoczek spadochronowy - instruktor
314690 Pozostali instruktorzy lotniczy
315 Inspektorzy bezpieczeństwa i jakości
3151 Inspektorzy budowlani, przeciwpożarowi i pokrewni
315101 Inspektor budowlany
315102 Inspektor do spraw obrony cywilnej
315103 Inspektor ochrony przeciwpożarowej
315104 Technik pożarnictwa*
315190 Pozostali inspektorzy budowlani, przeciwpożarowi i pokrewni
3152 Inspektorzy bezpieczeństwa pracy, kontrolerzy jakości wyrobów i pokrewni
315201 Diagnosta samochodowy
315202 Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy* (zawód szkolny: Technik
bezpieczeństwa i higieny pracy)
315203 Inspektor ochrony radiologicznej
315204 Inspektor ochrony środowiska
315205 Inspektor transportu drogowego
315206 Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe
315207 Kontroler jakości wyrobów - artykuły spożywcze
315208 Kontroler produkcji
315209 Kontroler stanu technicznego pojazdów
315210 Technik dozymetrysta promieniowania jonizującego
315290 Pozostali inspektorzy bezpieczeństwa pracy, kontrolerzy jakości wyrobów i
pokrewni
32 ŚREDNI PERSONEL W ZAKRESIE NAUK BIOLOGICZNYCH I OCHRONY ZDROWIA
321 Technicy nauk biologicznych i rolniczych
Spis treści
3211 Technicy analityki medycznej
321101 Technik analityki medycznej*
3212 Technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
321201 Laborant nasiennictwa
321202 Technik architektury krajobrazu*
321203 Technik hodowca koni*
321204 Technik hodowca zwierząt
321205 Technik leśnik*
321206 Technik ogrodnik*
321207 Technik pszczelarz*
321208 Technik rolnik*
321209 Technik rybactwa śródlądowego*
321290 Pozostali technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
3213 Technicy technologii żywności* (zawód szkolny: Technik technologii żywności
- obejmuje grupę elementarną 3213)
321301 Technik technologii żywności - cukrownictwo
321302 Technik technologii żywności - produkcja cukiernicza
321303 Technik technologii żywności - produkcja koncentratów spożywczych
321304 Technik technologii żywności - produkcja piekarsko-ciastkarska
321305 Technik technologii żywności - przechowalnictwo chłodnicze i technologia
mrożonej żywności
321306 Technik technologii żywności - przetwórstwo fermentacyjne
321307 Technik technologii żywności - przetwórstwo jajczarsko-drobiarskie
321308 Technik technologii żywności - przetwórstwo mięsne
321309 Technik technologii żywności - przetwórstwo mleczarskie
321310 Technik technologii żywności - przetwórstwo owocowo-warzywne
321311 Technik technologii żywności - przetwórstwo rybne
321312 Technik technologii żywności - przetwórstwo surowców olejarskich
321313 Technik technologii żywności - przetwórstwo zbożowe
321314 Technik technologii żywności - przetwórstwo ziemniaczane
321390 Pozostali technicy technologii żywności
3214 Dietetycy i żywieniowcy
321401 Dietetyk*
321402 Technik żywienia i gospodarstwa domowego*
322 Średni personel ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych)
3221 Higieniści
322101 Higienistka szkolna
322102 Instruktor higieny*
322190 Pozostali higieniści
3222 Optycy
322201 Technik optyk*
3223 Asystenci i technicy dentystyczni
322301 Asystentka stomatologiczna*
322302 Higienistka stomatologiczna*
322303 Technik dentystyczny*
3224 Fizjoterapeuci i pokrewni
322401 Masażysta* (zawód szkolny: Technik masażysta)
322402 Technik fizjoterapii*
322403 Technik ortopeda*
322404 Terapeuta zajęciowy*
322490 Pozostali fizjoterapeuci i pokrewni
3225 Asystenci weterynaryjni
322501 Kontroler higieny mięsa
322502 Laborant weterynaryjny
322503 Technik weterynarii*
322504 Weterynaryjny kontroler sanitarny
322590 Pozostali asystenci weterynaryjni
3226 Technicy farmaceutyczni
322601 Technik farmaceutyczny*
3227 Operatorzy aparatury medycznej
322701 Operator systemów sterylizacji artykułów sanitarnych, sprzętu i aparatów
medycznych
322702 Perfuzjonista
322703 Technik elektroniki medycznej*
322704 Technik elektroradiolog*
322790 Pozostali operatorzy aparatury medycznej
3229 Średni personel ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych)
gdzie indziej niesklasyfikowany
322901 Felczer
322902 Instruktor terapii uzależnień
322903 Ortoptystka*
322904 Protetyk słuchu*
322905 Ratownik medyczny*
322990 Pozostały średni personel ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i
położnych) gdzie indziej niesklasyfikowany
323 Pielęgniarki i położne
3231 Pielęgniarki* (zawód szkolny: Pielęgniarka - obejmuje całą grupę
elementarną 3231)
323101 Pielęgniarka anestezjologiczna i intensywnej terapii
323102 Pielęgniarka pediatryczna
323103 Pielęgniarka podstawowej opieki zdrowotnej
323104 Pielęgniarka w opiece nad przewlekle chorymi
323105 Pielęgniarka zabiegowa
323106 Pielęgniarka zachowawcza
323107 Pielęgniarka zdrowia publicznego
323190 Pozostałe pielęgniarki
3232 Położne* (zawód szkolny: Położna - obejmuje całą grupę elementarną 3232)
323201 Położna ginekologiczna
323202 Położna ogólna
323203 Położna podstawowej opieki zdrowotnej
323204 Położna zdrowia publicznego
323290 Pozostałe położne
33 NAUCZYCIELE PRAKTYCZNEJ NAUKI ZAWODU I INSTRUKTORZY
331 Nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
3311 Nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
Spis treści
331101 Instruktor amatorskiego ruchu artystycznego
331102 Instruktor nauki jazdy
331103 Instruktor rytmiki
331104 Instruktor tańca
331105 Nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu
331190 Pozostali nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
34 PRACOWNICY POZOSTAŁYCH SPECJALNOŚCI
341 Pracownicy do spraw finansowych i handlowych
3411 Dealerzy i maklerzy aktywów finansowych i pokrewni
Spis treści
341101 Dealer aktywów finansowych
341102 Doradca inwestycyjny
341103 Makler papierów wartościowych
341190 Pozostali dealerzy i maklerzy aktywów finansowych i pokrewni
3412 Pośrednicy ubezpieczeniowi
341201 Agent ubezpieczeniowy
341202 Broker reasekuracyjny
341203 Broker ubezpieczeniowy
341290 Pozostali pośrednicy ubezpieczeniowi
3413 Pośrednicy w obrocie nieruchomościami
341301 Pośrednik w obrocie nieruchomościami
3414 Organizatorzy turystyki i pokrewni
341401 Organizator obsługi turystycznej* (zawód szkolny: Technik obsługi
turystycznej)
341402 Organizator usług kateringowych
341403 Organizator usług gastronomicznych* (zawód szkolny: Technik organizacji
usług gastronomicznych)
341404 Organizator usług hotelarskich* (zawód szkolny: Technik hotelarstwa)
341490 Pozostali organizatorzy turystyki i pokrewni
3415 Agenci do spraw sprzedaży (handlowcy)
341501 Handlowiec* (zawód szkolny: Technik handlowiec)
341502 Organizator obsługi sprzedaży internetowej
341503 Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
341504 Telemarketer
341590 Pozostali agenci do spraw sprzedaży (handlowcy)
3416 Zaopatrzeniowcy
341601 Zaopatrzeniowiec
3417 Rzeczoznawcy, taksatorzy i licytatorzy
341701 Licytator
341702 Rzeczoznawca
341703 Taksator
3419 Pracownicy do spraw finansowych i handlowych gdzie indziej
niesklasyfikowani
341901 Asystent bankowości
341902 Asystent ekonomiczny* (zawód szkolny: Technik ekonomista)
341903 Organizator agrobiznesu* (zawód szkolny: Technik agrobiznesu)
341990 Pozostali pracownicy do spraw finansowych i handlowych gdzie indziej
niesklasyfikowani
342 Agenci biur pomagających w prowadzeniu działalności gospodarczej i
pośrednicy handlowi
3421 Pośrednicy handlowi
342101 Makler giełd towarowych
342102 Makler morski
342190 Pozostali pośrednicy handlowi
3422 Spedytorzy i pokrewni
342201 Agent celny
342202 Agent klarujący
342203 Eksploatator portu*
342204 Spedytor* (zawód szkolny: Technik spedytor)
342205 Technik logistyk*
342290 Pozostali spedytorzy i pokrewni
3423 Pracownicy do spraw zatrudnienia i pośrednictwa pracy
342301 Pośrednik pracy
342390 Pozostali pracownicy do spraw zatrudnienia i pośrednictwa pracy
3429 Agenci biur pomagających w prowadzeniu działalności gospodarczej i
pośrednicy handlowi gdzie indziej niesklasyfikowani
342901 Agent reklamowy* (zawód szkolny: Technik organizacji reklamy)
342902 Agent usług artystycznych
342903 Organizator imprez sportowych
342904 Organizator widowni
342905 Zarządca nieruchomości
342990 Pozostali agenci biur pomagających w prowadzeniu działalności
gospodarczej i pośrednicy handlowi gdzie indziej niesklasyfikowani
343 Średni personel biurowy
3431 Pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni
343101 Pracownik administracyjny* (zawód szkolny: Technik administracji)
343102 Sekretarka medyczna
343103 Sekretarka notarialna
343104 Sekretarz asystent
343105 Sekretarz biura zarządu
343106 Sekretarz konsularny
343107 Sekretarz sądowy
343190 Pozostali pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni
3432 Księgowi
343201 Księgowy (samodzielny)
344 Urzędnicy do spraw podatków, ceł i pokrewni
3441 Funkcjonariusze celni i ochrony granic
344101 Funkcjonariusz celny
344102 Funkcjonariusz straży granicznej
3442 Urzędnicy do spraw podatków
344201 Kontroler rozliczeń podatkowych
344202 Rewident kontroli skarbowej
344203 Urzędnik podatkowy
344290 Pozostali urzędnicy do spraw podatków
3443 Urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków
344301 Urzędnik ubezpieczeń społecznych
344390 Pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków
3444 Urzędnicy organów udzielających licencji
344401 Urzędnik do spraw imigracji
344402 Urzędnik do spraw licencji
344403 Urzędnik do spraw paszportów
344490 Pozostali urzędnicy organów udzielających licencji
3449 Urzędnicy do spraw podatków, ceł i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
344901 Inspektor kontroli handlu i usług
344990 Pozostali urzędnicy do spraw podatków, ceł i pokrewni gdzie indziej
niesklasyfikowani
345 Policjanci i funkcjonariusze ochrony państwa
3451 Policjanci
345101 Policjant służby kryminalnej
345102 Policjant służby prewencji
345103 Policjant służby wspomagającej
345190 Pozostali policjanci
3452 Funkcjonariusze ochrony państwa
345201 Funkcjonariusz ochrony państwa
346 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej
3461 Pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej
346101 Asystent osoby niepełnosprawnej*
346102 Opiekun w domu pomocy społecznej*
346103 Opiekunka środowiskowa*
346104 Pracownik socjalny*
346190 Pozostali pracownicy pomocy społecznej i pracy socjalnej
347 Pracownicy działalności artystycznej, rozrywki i sportu
3471 Plastycy i pokrewni
347101 Florysta
347102 Plastyk*
347103 Projektant mody
347104 Stylista
347190 Pozostali plastycy i pokrewni
3472 Prezenterzy, inspicjenci i pokrewni
347201 Inspicjent
347202 Konferansjer
347203 Lektor
347204 Prezenter dyskotek
347205 Prezenter telewizyjny
347206 Sekretarka planu filmowego
347207 Spiker radiowy
347208 Sufler
347290 Pozostali prezenterzy, inspicjenci i pokrewni
3473 Muzycy, piosenkarze i tancerze
347301 Aktor scen muzycznych*
347302 Muzyk*
347303 Organista
347304 Piosenkarz
347305 Tancerz*
347390 Pozostali muzycy, piosenkarze i tancerze
3474 Aktorzy cyrkowi i pokrewni
347401 Aktor cyrkowy*
347402 Kaskader filmowy
347403 Kaskader filmowy - koordynator
347404 Pirotechnik widowiskowy
347490 Pozostali aktorzy cyrkowi i pokrewni
3475 Sportowcy zawodowi, trenerzy i pokrewni
347501 Dżokej
347502 Instruktor dyscypliny sportu
347503 Instruktor odnowy biologicznej
347504 Instruktor rekreacji ruchowej
347505 Instruktor sportu osób niepełnosprawnych
347506 Menedżer dyscypliny sportu
347507 Menedżer sportu
347508 Sędzia sportowy
347509 Sportowiec zawodowy
347510 Trener sportowy
347590 Pozostali sportowcy zawodowi, trenerzy i pokrewni
3476 Animatorzy kultury
347601 Animator kultury*
348 Pracownicy archiwów, bibliotek i informacji naukowej
3481 Pracownicy archiwów
348101 Archiwista zakładowy
348102 Asystent archiwalny* (zawód szkolny: Technik archiwista)
348190 Pozostali pracownicy archiwów
3482 Pracownicy bibliotek i informacji naukowej
348201 Asystent informacji naukowej* (zawód szkolny: Technik informacji
naukowej)
348202 Bibliotekarz*
348290 Pozostali pracownicy bibliotek i informacji naukowej
349 Pracownicy parafialni i świeccy krzewiciele wiary
3491 Pracownicy parafialni i świeccy krzewiciele wiary
349101 Pracownik parafialny
349102 Świecki krzewiciel wiary
349190 Pozostali pracownicy parafialni i świeccy krzewiciele wiary
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
4 PRACOWNICY BIUROWI
41 PRACOWNICY OBSŁUGI BIUROWEJ
411 Sekretarki i operatorzy maszyn biurowych
Spis treści
4111 Sekretarki
411101 Sekretarka
4112 Operatorzy procesorów tekstu
411201 Operator procesorów tekstu
4113 Operatorzy wprowadzania danych
411301 Operator wprowadzania danych
4114 Maszynistki i stenografowie
411401 Maszynistka
411402 Stenograf
412 Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
4121 Pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
412101 Asystent do spraw statystyki
412102 Asystent rachunkowości* (zawód szkolny: Technik rachunkowości)
412103 Asystent w biurze maklerskim
412190 Pozostali pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
413 Pracownicy do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji
4131 Magazynierzy i pokrewni
413101 Ekspedient wypożyczalni
413102 Inwentaryzator
413103 Magazynier
413104 Pracownik punktu skupu
413105 Rekwizytor
413190 Pozostali magazynierzy i pokrewni
4132 Planiści produkcyjni
413201 Planista produkcyjny
4133 Pracownicy do spraw transportu
413301 Dyspozytor transportu samochodowego
413302 Ekspedytor
413390 Pozostali pracownicy do spraw transportu
414 Pracownicy poczty i pokrewni
4141 Doręczyciele pocztowi i pokrewni
414101 Doręczyciel pocztowy
414102 Ekspedient pocztowy
414103 Ekspedytor pocztowy
414104 Kurier
414190 Pozostali doręczyciele pocztowi i pokrewni
4142 Kodowacze i korektorzy
414201 Ankieter
414202 Kodowacz (koder)
414203 Korektor składu
414290 Pozostali kodowacze i korektorzy
419 Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
4191 Pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
419101 Pracownik biurowy* (Zawód szkolny: Technik prac biurowych)
419102 Pracownik do spraw ewidencji ludności
419103 Pracownik do spraw osobowych
419104 Pracownik kancelaryjny
419190 Pozostali pracownicy obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
42 PRACOWNICY OBROTU PIENIĘŻNEGO I OBSŁUGI KLIENTÓW
421 Pracownicy obrotu pieniężnego
Spis treści
4211 Kasjerzy i sprzedawcy biletów
421101 Kasjer biletowy
421102 Kasjer handlowy
421103 Kasjer w przedsiębiorstwie
421190 Pozostali kasjerzy i sprzedawcy biletów
4212 Kasjerzy bankowi i pokrewni
421201 Kasjer bankowy
421202 Kasjer walutowy
421203 Kontroler rozliczeń pieniężnych
421204 Skarbnik bankowy
421290 Pozostali kasjerzy bankowi i pokrewni
4213 Asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych* (zawód szkolny: Technik
usług pocztowych i telekomunikacyjnych - obejmuje grupę elementarną 4213)
421301 Asystent usług pocztowych
421302 Asystent usług telekomunikacyjnych
421303 Kontroler pocztowy
421390 Pozostali asystenci usług pocztowych i telekomunikacyjnych
4214 Inkasenci i poborcy
421401 Inkasent
421402 Poborca skarbowy
421490 Pozostali inkasenci i poborcy
4215 Krupierzy, pracownicy kolektur i pokrewni
421501 Bukmacher
421502 Krupier
421503 Pracownik kolektury
421590 Pozostali krupierzy, pracownicy kolektur i pokrewni
4216 Pracownicy lombardów
421601 Pracownik lombardu
422 Informatorzy, pracownicy biur podróży, recepcjoniści i telefoniści
4221 Informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni
422101 Informator handlowy
422102 Informator ruchu pasażerskiego
422103 Pracownik biura podróży
422104 Pracownik informacji turystycznej
422190 Pozostali informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni
4222 Recepcjoniści i rejestratorzy
422201 Recepcjonista
422202 Rejestratorka medyczna
422290 Pozostali recepcjoniści i rejestratorzy
4223 Telefoniści
422301 Telefonistka
5 PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY
51 PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I OCHRONY
511 Stewardzi, konduktorzy i przewodnicy
Spis treści
5111 Stewardzi
511101 Stewardesa
511102 Steward statku morskiego
511190 Pozostali stewardzi
5112 Kierownicy pociągów, konduktorzy i rewizorzy
511201 Kierownik pociągu
511202 Konduktor
511203 Konduktor - konserwator kolei linowej
511204 Kontroler ruchu
511205 Konwojent (konduktor) wagonów specjalnych
511206 Rewizor pociągów
511290 Pozostali kierownicy pociągów, konduktorzy i rewizorzy
5113 Przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek
511301 Pilot wycieczek
511302 Przewodnik turystyczny górski
511303 Przewodnik turystyczny miejski
511304 Przewodnik turystyczny terenowy
511390 Pozostali przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek
512 Pracownicy usług domowych i gastronomicznych
5121 Pracownicy usług domowych i pokrewni
512101 Gospodyni
512102 Inspektor piętra hotelowego
512103 Intendent
512104 Prowadzący zakład hotelarski/gastronomiczny
512190 Pozostali pracownicy usług domowych i pokrewni
5122 Kucharze
512201 Kucharz*
512202 Kucharz małej gastronomii*
512203 Szef kuchni (kuchmistrz)
512290 Pozostali kucharze
5123 Kelnerzy i pokrewni
512301 Bufetowy (barman)
512302 Kelner*
512390 Pozostali kelnerzy i pokrewni
513 Pracownicy opieki osobistej i pokrewni
5131 Opiekunki dziecięce
513101 Matka zastępcza
513102 Opiekunka dziecięca*
513103 Opiekunka dziecięca domowa
513190 Pozostałe opiekunki dziecięce
5132 Pomocniczy personel medyczny
513201 Asystentka pielęgniarska
513202 Pomoc dentystyczna
513203 Sanitariusz szpitalny
513204 Zabiegowy balneologiczny
513290 Pozostały pomocniczy personel medyczny
5133 Pracownicy domowej opieki osobistej
513301 Opiekunka domowa
513302 Siostra PCK
513390 Pozostali pracownicy domowej opieki osobistej
5139 Pracownicy opieki osobistej i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
513901 Laborant sekcyjny
513902 Pomoc farmaceutyczna
513903 Pracownik deratyzacji, dezynfekcji i dezynsekcji
513904 Preparator medyczny
513990 Pozostali pracownicy opieki osobistej i pokrewni gdzie indziej
niesklasyfikowani
514 Pozostali pracownicy usług osobistych
5141 Fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni
514101 Charakteryzator
514102 Fryzjer*
514103 Kosmetyczka
514104 Manikiurzystka
514105 Pedikiurzystka
514106 Technik usług fryzjerskich*
514107 Technik usług kosmetycznych*
514108 Wizażystka
514190 Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni
5142 Osoby do towarzystwa
514201 Hostessa
514202 Osoba do towarzystwa
514290 Pozostałe osoby do towarzystwa
5143 Pracownicy zakładów pogrzebowych
514301 Organizator usług pogrzebowych
514302 Żałobnik
514390 Pozostali pracownicy zakładów pogrzebowych
5144 Psychotronicy
514401 Astrolog
514402 Bioenergoterapeuta
514403 Biomasażysta
514404 Radiesteta
514405 Wróżbita
514490 Pozostali psychotronicy
515 Pracownicy usług ochrony
5151 Strażacy
515101 Strażak
5152 Funkcjonariusze więziennictwa służby ochrony i pokrewni
515201 Funkcjonariusz więziennictwa służby ochrony
515202 Strażnik w zakładzie dla nieletnich
5153 Strażnicy ochrony kolei
515301 Funkcjonariusz straży ochrony kolei
5159 Pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani
515901 Detektyw (prywatny)
515902 Pracownik ochrony mienia i osób* (zawód szkolny: Technik ochrony
fizycznej osób i mienia)
515903 Ratownik górski
515904 Ratownik pokładowy
515905 Ratownik wodny
515906 Strażnik leśny
515907 Strażnik łowiecki
515908 Strażnik miejski
515909 Strażnik ochrony środowiska
515910 Strażnik pocztowy
515911 Strażnik rybacki
515912 Strażnik straży marszałkowskiej
515990 Pozostali pracownicy usług ochrony gdzie indziej niesklasyfikowani
52 MODELKI, SPRZEDAWCY I DEMONSTRATORZY
521 Modelki i modele
Spis treści
5211 Modelki i modele
521101 Modelka/model prezentacji ubiorów
521102 Modelka/model twórczości reklamowej i artystycznej
521190 Pozostałe modelki i modele
522 Sprzedawcy i demonstratorzy
5221 Sprzedawcy i demonstratorzy
522101 Antykwariusz
522102 Bukieciarz
522103 Demonstrator wyrobów
522104 Ekspedient w punkcie usługowym
522105 Ekspedytor sprzedaży wysyłkowej/internetowej
522106 Księgarz* (zawód szkolny: Technik księgarstwa)
522107 Sprzedawca*
522190 Pozostali sprzedawcy i demonstratorzy
6 ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY
61 ROLNICY* (zawód szkolny: Rolnik - obejmuje grupę dużą 61)
611 Rolnicy produkcji roślinnej
Spis treści
6111 Rolnicy produkcji roślinnej
611101 Rolnik łąkarz
611102 Rolnik producent kwalifikowanych nasion rolniczych
611103 Rolnik upraw mieszanych
611104 Rolnik upraw polowych
611190 Pozostali rolnicy produkcji roślinnej
612 Hodowcy zwierząt i pokrewni
6121 Hodowcy wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej
612101 Hodowca bydła
612102 Hodowca koni
612103 Hodowca owiec
612104 Hodowca trzody chlewnej
612105 Hodowca zwierząt futerkowych
612190 Pozostali hodowcy wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej
6122 Hodowcy drobiu
612201 Hodowca drobiu
6129 Hodowcy zwierząt i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
612901 Hodowca inwentarza mieszanego
612902 Hodowca jedwabników
612903 Hodowca ptaków
612904 Hodowca zwierząt domowych
612905 Hodowca zwierząt laboratoryjnych
612906 Opiekun dzikich zwierząt
612907 Pszczelarz*
612908 Trener koni wyścigowych
612909 Treser psów
612990 Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
613 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej
6131 Rolnicy produkcji roślinnej i zwierzęcej
613101 Rolnik produkcji roślinnej i zwierzęcej
62 OGRODNICY* (zawód szkolny: Ogrodnik - obejmuje grupę dużą 62)
621 Ogrodnicy
Spis treści
6211 Ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
621101 Ogrodnik producent nasion
621102 Ogrodnik szkółkarz
621103 Ogrodnik - uprawa grzybów jadalnych
621104 Ogrodnik - uprawa roślin ozdobnych
621105 Ogrodnik - uprawa warzyw polowych
621106 Ogrodnik - uprawy pod osłonami
621107 Producent i zbieracz ziół
621190 Pozostali ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
6212 Ogrodnicy terenów zieleni
621201 Ogrodnik terenów zieleni
6213 Ogrodnicy sadownicy i pokrewni
621301 Rolnik chmielarz
621302 Sadownik
621390 Pozostali ogrodnicy sadownicy i pokrewni
63 LEŚNICY I RYBACY
631 Robotnicy leśni i pokrewni
Spis treści
6311 Robotnicy leśni i pokrewni
631101 Drwal
631102 Robotnik leśny
631103 Wozak zrywkarz
631190 Pozostali robotnicy leśni i pokrewni
632 Rybacy śródlądowi* (zawód szkolny: Rybak śródlądowy - obejmuje grupę średnią
632)
6321 Hodowcy ryb
632101 Rybak hodowca
632102 Rybak stawowy
6322 Rybacy śródlądowi gdzie indziej niesklasyfikowani
632201 Rybak śródlądowy (zbiorniki naturalne)
633 Rybacy morscy
6331 Rybacy morscy
633101 Rybak rybołówstwa morskiego
64 ROLNICY I RYBACY PRACUJĄCY NA WŁASNE POTRZEBY
641 Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby
6411 Rolnicy i rybacy pracujący na własne potrzeby
641101 Rolnik pracujący na własne potrzeby
641102 Rybak pracujący na własne potrzeby
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
7 ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY
71 GÓRNICY I ROBOTNICY BUDOWLANI
711 Górnicy i robotnicy obróbki kamienia
Spis treści
7111 Górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni
711101 Górnik eksploatacji podziemnej*
711102 Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż*
711103 Wydobywca kruszywa i gliny
711190 Pozostali górnicy podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni
7112 Górnicy strzałowi
711201 Strzałowy
7113 Robotnicy obróbki kamienia
711301 Kamieniarz*
712 Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni
7121 Murarze i pokrewni
712101 Monter kamiennych elementów budowlanych
712102 Murarz*
712103 Zdun*
712190 Pozostali murarze i pokrewni
7122 Betoniarze
712201 Betoniarz
712202 Betoniarz zbrojarz*
712203 Palowniczy
712204 Zbrojarz
712290 Pozostali betoniarze
7123 Cieśle, stolarze budowlani i pokrewni
712301 Cieśla*
712302 Stolarz budowlany
712303 Szkutnik
712390 Pozostali cieśle, stolarze budowlani i pokrewni
7124 Robotnicy budowy dróg i pokrewni
712401 Brukarz
712402 Monter nawierzchni kolejowej*
712403 Toromistrz
712404 Układacz nawierzchni drogowych
712490 Pozostali robotnicy budowy dróg i pokrewni
7125 Robotnicy budownictwa wodnego i pokrewni
712501 Meliorant
712502 Monter budownictwa wodnego*
712590 Pozostali robotnicy budownictwa wodnego i pokrewni
7129 Robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni gdzie indziej
niesklasyfikowani
712901 Konserwator budynków
712902 Montażysta dekoracji
712903 Monter konstrukcji budowlanych*
712904 Monter rusztowań
712905 Renowator zabytków architektury*
712906 Robotnik rozbiórki budowli
712990 Pozostali robotnicy budowlani robót stanu surowego i pokrewni gdzie
indziej niesklasyfikowani
713 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni
7131 Dekarze
713101 Dekarz*
7132 Posadzkarze i pokrewni
713201 Glazurnik
713202 Parkieciarz
713203 Posadzkarz*
713290 Pozostali posadzkarze i pokrewni
7133 Tynkarze i pokrewni
713301 Sztukator
713302 Tynkarz
713390 Pozostali tynkarze i pokrewni
7134 Monterzy izolacji
713401 Monter izolacji budowlanych*
713402 Monter izolacji chemoodpornych i antykorozyjnych
713490 Pozostali monterzy izolacji
7135 Szklarze i pokrewni
713501 Monter/składacz okien
713502 Monter żaluzji
713503 Szklarz budowlany
713504 Szklarz pojazdów
713505 Witrażownik
713590 Pozostali szklarze i pokrewni
7136 Monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych* (zawód szkolny: Monter
instalacji i urządzeń sanitarnych - obejmuje grupę elementarną 7136)
713601 Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody
713602 Monter instalacji gazowych*
713603 Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
713604 Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych
713605 Studniarz
713690 Pozostali monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych
7137 Monterzy sieci komunalnych* (zawód szkolny: Monter sieci komunalnych -
obejmuje grupę elementarną 7137)
713701 Monter sieci cieplnych
713702 Monter sieci deszczownianych
713703 Monter sieci gazowych
713704 Monter sieci wodnych i kanalizacyjnych
713790 Pozostali monterzy sieci komunalnych
7138 Monterzy systemów rurociągowych* (zawód szkolny: Monter systemów
rurociągowych - obejmuje grupę elementarną 7138)
713801 Monter rurociągów górniczych
713802 Monter rurociągów okrętowych
713803 Monter rurociągów przemysłowych
713890 Pozostali monterzy systemów rurociągowych
7139 Robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie indziej
niesklasyfikowani
713901 Technolog robót wykończeniowych w budownictwie*
713990 Pozostali robotnicy budowlani robót wykończeniowych i pokrewni gdzie
indziej niesklasyfikowani
714 Malarze, pracownicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni
7141 Malarze budowlani i pokrewni
714101 Malarz budowlany
714102 Malarz konstrukcji i wyrobów metalowych
714103 Malarz - tapeciarz*
714190 Pozostali malarze budowlani i pokrewni
7142 Lakiernicy* (zawód szkolny: Lakiernik - obejmuje grupę elementarną 7142)
714201 Lakiernik samochodowy
714202 Lakiernik wyrobów drzewnych
714203 Malarz lakiernik samolotowy
714204 Malarz lakiernik wyrobów metalowych
714290 Pozostali lakiernicy
7143 Robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni
714301 Alpinista przemysłowy
714302 Czyściciel elewacji budowlanych
714303 Kominiarz*
714304 Robotnik osuszania i odgrzybiania budowli
714390 Pozostali robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni
72 ROBOTNICY OBRÓBKI METALI I MECHANICY MASZYN I URZĄDZEŃ
721 Formierze odlewniczy, spawacze, blacharze, monterzy konstrukcji metalowych i
pokrewni
Spis treści
7211 Formierze odlewniczy i pokrewni
721101 Brązownik
721102 Formierz odlewnik
721103 Ludwisarz
721104 Modelarz odlewniczy*
721190 Pozostali formierze odlewniczy i pokrewni
7212 Spawacze i pokrewni
721201 Lutowacz
721202 Spawacz ręczny gazowy
721203 Spawacz ręczny łukiem elektrycznym
721204 Zgrzewacz
721290 Pozostali spawacze i pokrewni
7213 Blacharze* (zawód szkolny: Blacharz - obejmuje grupę elementarną 7213)
721301 Blacharz lotniczy
721302 Blacharz okrętowy
721303 Blacharz samochodowy*
721390 Pozostali blacharze
7214 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe
721401 Monter kadłubów okrętowych*
721402 Monter konstrukcji aluminiowych
721403 Monter konstrukcji stalowych
721404 Oczyszczacz konstrukcji stalowych
721490 Pozostali robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe
7215 Monterzy konstrukcji linowych
721501 Monter - konserwator kolei linowych
721502 Monter konstrukcji linowych stałych
721503 Monter wiertni
721504 Takielarz
721590 Pozostali monterzy konstrukcji linowych
7216 Nurkowie
721601 Nurek
721602 Płetwonurek ratownik
721690 Pozostali nurkowie
722 Kowale, ślusarze i pokrewni
7221 Kowale, hartownicy i pokrewni
722101 Hartownik
722102 Kowal*
722103 Kowal wyrobów zdobniczych
722190 Pozostali kowale, hartownicy i pokrewni
7222 Ślusarze i pokrewni
722201 Eguterzysta
722202 Płatnerz
722203 Rusznikarz
722204 Ślusarz*
722205 Ślusarz galanterii metalowej
722206 Ślusarz narzędziowy
722207 Traser
722290 Pozostali ślusarze i pokrewni
7223 Ustawiacze-operatorzy obrabiarek skrawających do metali* (zawód szkolny:
Operator obrabiarek skrawających - obejmuje grupę elementarną 7223)
722301 Frezer
722302 Strugacz
722303 Szlifierz metali
722304 Tokarz
722305 Ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem
722306 Wiertacz w metalu
722390 Pozostali ustawiacze-operatorzy obrabiarek skrawających do metali
7224 Szlifierze narzędzi i polerowacze metali
722401 Docieracz polerowacz
722402 Szlifierz ostrzarz
722490 Pozostali szlifierze narzędzi i polerowacze metali
723 Mechanicy maszyn i urządzeń
7231 Mechanicy pojazdów samochodowych* (zawód szkolny: Mechanik pojazdów
samochodowych - obejmuje grupę elementarną 7231)
723101 Mechanik autobusów
723102 Mechanik ciągników
723103 Mechanik pojazdów jednośladowych
723104 Mechanik samochodów ciężarowych
723105 Mechanik samochodów osobowych
723190 Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych
7232 Mechanicy statków powietrznych i pokrewni
723201 Mechanik lotniczy
723202 Układacz konserwator spadochronów
723290 Pozostali mechanicy statków powietrznych i pokrewni
7233 Mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń* (zawód szkolny: Mechanik - monter
maszyn i urządzeń - obejmuje grupę elementarną 7233)
723301 Mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych
723302 Mechanik maszyn i urządzeń do obróbki metali
723303 Mechanik maszyn i urządzeń górniczych
723304 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
723305 Mechanik okrętowy
723306 Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych*
723307 Mechanik silników spalinowych
723308 Mechanik urządzeń dźwignicowych (konserwator)
723309 Mechanik urządzeń klimatyzacyjnych
723310 Monter instalator urządzeń technicznych w budownictwie wiejskim*
723390 Pozostali mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
724 Elektrycy* (zawód szkolny: Elektryk - obejmuje grupę średnią 724)
7241 Elektromechanicy* (zawód szkolny: Elektromechanik - obejmuje grupę
elementarną 7241)
724101 Elektromechanik elektrycznych przyrządów pomiarowych
724102 Elektromechanik pojazdów samochodowych*
724103 Elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego
724104 Elektromechanik urządzeń chłodniczych
724105 Elektromechanik urządzeń sterowania ruchem kolejowym
724190 Pozostali elektromechanicy
7242 Elektromonterzy
724201 Elektromonter (elektryk) zakładowy
724202 Elektromonter lotniczy
724203 Elektromonter maszyn elektrycznych
724204 Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego
724205 Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego
724206 Elektromonter okrętowy
724207 Elektromonter prefabrykowanych stacji transformatorowych
724208 Elektromonter stacji trakcyjnych
724209 Elektromonter taboru szynowego
724210 Elektromonter telekomunikacyjnych urządzeń zasilających
724211 Elektromonter transformatorów
724212 Elektromonter układów pomiarowych i automatyki zabezpieczeniowej
724213 Elektromonter urządzeń dźwignicowych (konserwator)
724214 Elektromonter urządzeń sygnalizacyjnych
724290 Pozostali elektromonterzy
7243 Elektrycy budowlani i pokrewni
724301 Elektromonter instalacji elektrycznych
724302 Elektromonter reklam świetlnych
724303 Elektromonter urządzeń oświetlenia teatralnego, filmowego i telewizyjnego
724390 Pozostali elektrycy budowlani i pokrewni
7244 Monterzy linii elektrycznych
724401 Elektromonter linii kablowych
724402 Elektromonter linii napowietrznych niskich i średnich napięć
724403 Elektromonter linii napowietrznych wysokich i najwyższych napięć
724404 Elektromonter pogotowia elektroenergetycznego
724405 Elektromonter sieci trakcyjnej
724490 Pozostali monterzy linii elektrycznych
725 Monterzy elektronicy i pokrewni
7251 Monterzy elektronicy* (zawód szkolny: Monter-elektronik - obejmuje grupę
elementarną 7251)
725101 Monter elektronik - aparatura medyczna
725102 Monter elektronik - aparatura pomiarowa
725103 Monter elektronik - elektroniczne instrumenty muzyczne
725104 Monter elektronik - elektroniczny sprzęt sygnalizacyjny i systemy
sygnalizacyjne
725105 Monter elektronik - instalacja anten
725106 Monter elektronik - naprawa sprzętu audiowizualnego
725107 Monter elektronik - sprzęt komputerowy
725108 Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki przemysłowej
725109 Monter elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne
725110 Monter elektronik - urządzenia radiowo-telewizyjne
725190 Pozostali monterzy elektronicy
7252 Monterzy sieci i urządzeń telekomunikacyjnych* (zawód szkolny: Monter sieci
i urządzeń telekomunikacyjnych - obejmuje grupę elementarną 7252)
725201 Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych (telemonter)
725202 Monter sieci telekomunikacyjnych
725290 Pozostali monterzy sieci i urządzeń telekomunikacyjnych
73 ROBOTNICY ZAWODÓW PRECYZYJNYCH, CERAMICY, WYTWÓRCY WYROBÓW GALANTERYJNYCH,
ROBOTNICY POLIGRAFICZNI I POKREWNI
731 Robotnicy produkcji wyrobów precyzyjnych z metalu i materiałów pokrewnych
Spis treści
7311 Mechanicy precyzyjni* (zawód szkolny: Mechanik precyzyjny - obejmuje grupę
elementarną 7311)
731101 Grawer
731102 Mechanik automatyki przemysłowej i urządzeń precyzyjnych*
731103 Optyk mechanik*
731104 Ortopeda mechanik
731105 Zegarmistrz*
731190 Pozostali mechanicy precyzyjni
7312 Monterzy instrumentów muzycznych* (zawód szkolny: Monter instrumentów
muzycznych - obejmuje grupę elementarną 7312)
731201 Monter akordeonów
731202 Monter fortepianów i pianin
731203 Monter instrumentów dętych blaszanych
731204 Monter instrumentów lutniczych
731205 Monter instrumentów perkusyjnych
731206 Organomistrz
731290 Pozostali monterzy instrumentów muzycznych
7313 Jubilerzy, złotnicy i pokrewni
731301 Bursztyniarz
731302 Gemmolog
731303 Metaloplastyk
731304 Szlifierz kamieni szlachetnych i ozdobnych
731305 Szlifierz polerowacz wyrobów artystycznych
731306 Złotnik - jubiler*
731390 Pozostali jubilerzy, złotnicy i pokrewni
732 Ceramicy, szklarze i pokrewni
7321 Formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni
732101 Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej
732102 Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych
732103 Formowacz ściernic
732104 Formowacz wyrobów ceramicznych
732105 Garncarz
732106 Modelarz odlewnik gipsowych form roboczych
732107 Odlewnik wyrobów ceramicznych
732108 Sortowacz - brakarz ceramiki
732109 Szkliwierz ceramiki
732190 Pozostali formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni
7322 Formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła
732201 Formowacz wyrobów szklanych
732202 Hutnik - dmuchacz szkła
732203 Krajacz szkła
732204 Polerowacz szkła ręczny
732205 Sortowacz - brakarz szkła
732206 Szlifierz polerowacz szkła optycznego
732207 Szlifierz szkła gospodarczego i technicznego
732208 Szlifierz szkła płaskiego
732290 Pozostali formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła
7323 Grawerzy szkła i pokrewni
732301 Giloszer szkła
732302 Grawer szkła
732303 Rzeźbiarz szkła
732390 Pozostali grawerzy szkła i pokrewni
7324 Zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni
732401 Cechowacz skal i znaków na szkle oraz na wyrobach z metali
732402 Galwanizer
732403 Lustrzarz
732404 Pozłotnik
732405 Szyldziarz
732406 Zdobnik ceramiki
732407 Zdobnik szkła
732490 Pozostali zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni
733 Wytwórcy wyrobów galanteryjnych, pamiątkarskich i pokrewni
7331 Wytwórcy wyrobów galanteryjnych, pamiątkarskich i pokrewni
733101 Fajkarz
733102 Pamiątkarz
733103 Rzeźbiarz w drewnie
733104 Wytwórca galanterii
733105 Wytwórca sztucznych kwiatów
733106 Zabawkarz
733190 Pozostali wytwórcy wyrobów galanteryjnych, pamiątkarskich i pokrewni
734 Robotnicy poligraficzni i pokrewni
7341 Składacze tekstów
734101 Komputerowy składacz tekstu
734102 Operator fotoskładu
734190 Pozostali składacze tekstów
7342 Odlewacze i galwanizerzy poligraficzni
734201 Galwanizer poligraficzny
734202 Odlewacz walców drukarskich
734203 Stereotyper
734290 Pozostali odlewacze i galwanizerzy poligraficzni
7343 Kopiści, trawiacze, grawerzy i pokrewni
734301 Giloszer
734302 Grawer poligraficzny
734303 Kopista poligraficzny
734304 Moletownik
734305 Montażysta reprodukcyjny
734306 Retuszer poligraficzny
734307 Rysownik litograficzny
734308 Rytownik
734309 Trawiacz poligraficzny
734390 Pozostali kopiści, trawiacze, grawerzy i pokrewni
7344 Fotografowie poligraficzni
734401 Fotograf poligraficzny
734402 Fotograf w drukarni filmowej (tkaniny)
734403 Operator skanerów formowych
734490 Pozostali fotografowie poligraficzni
7345 Introligatorzy* (zawód szkolny: Introligator - obejmuje grupę elementarną
7345)
734501 Introligator galanteryjny
734502 Introligator poligraficzny
734590 Pozostali introligatorzy
7346 Drukarze sitodrukowi i pokrewni
734601 Drukarz sitodrukowy
734602 Drukarz tkanin
74 POZOSTALI ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY
741 Robotnicy w przetwórstwie spożywczym
Spis treści
7411 Masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni
741101 Garmażer
741102 Przetwórca ryb
741103 Rozbieracz-wykrawacz
741104 Rzeźnik wędliniarz*
741105 Ubojowy
741190 Pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni
7412 Piekarze, cukiernicy i pokrewni
741201 Cukiernik*
741202 Karmelarz
741203 Piekarz*
741290 Pozostali piekarze, cukiernicy i pokrewni
7413 Robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich
741301 Maślarz
741302 Serowar
741390 Pozostali robotnicy w produkcji wyrobów mleczarskich
7414 Robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych
741401 Młynarz
741402 Przetwórca owoców i warzyw
741490 Pozostali robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych
7415 Klasyfikatorzy żywności i pokrewni
741501 Klasyfikator dziczyzny i ptactwa
741502 Klasyfikator jaj, drobiu i pierza
741503 Klasyfikator ryb
741590 Pozostali klasyfikatorzy żywności i pokrewni
742 Robotnicy obróbki drewna, stolarze meblowi i pokrewni
7421 Robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni
742101 Impregnator drewna
742102 Manipulant drewna okrągłego
742103 Mygłowacz
742104 Parzelniczy drewna
742105 Sortowacz materiałów drzewnych
742106 Suszarniowy drewna
742190 Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni
7422 Stolarze i pokrewni
742201 Bednarz
742202 Gięciarz drewna
742203 Kołodziej
742204 Stolarz*
742205 Stolarz galanterii drzewnej
742206 Stolarz mebli artystycznych i wzorcowych
742207 Stolarz meblowy
742208 Stolarz modelarz instrumentów muzycznych
742290 Pozostali stolarze i pokrewni
7423 Ustawiacze-operatorzy maszyn do obróbki drewna i pokrewni
742301 Frezer drewna
742302 Pilarz
742303 Polerowacz wyrobów z drewna
742304 Strugacz drewna
742305 Szlifierz materiałów drzewnych
742306 Tartacznik
742307 Tokarz w drewnie
742308 Ustawiacz maszyn do obróbki drewna
742309 Wiertacz drewna
742390 Pozostali ustawiacze-operatorzy maszyn do obróbki drewna i pokrewni
7424 Plecionkarze, szczotkarze i pokrewni
742401 Koszykarz - plecionkarz*
742402 Łubiankarz
742403 Modelarz wyrobów plecionkarskich
742404 Sitarz
742405 Szczotkarz
742406 Trzciniarz
742490 Pozostali plecionkarze, szczotkarze i pokrewni
743 Robotnicy produkcji wyrobów włókienniczych, odzieży i pokrewni
7431 Przygotowywacze włókna i przędzarze
743101 Przędzarz
743102 Przygotowywacz włókna
743190 Pozostali przygotowywacze włókna i przędzarze
7432 Tkacze, dziewiarze i pokrewni* (zawód szkolny: Rękodzielnik wyrobów
włókienniczych - obejmuje grupę elementarną 7432)
743201 Arkadownik
743202 Dziewiarz
743203 Koronkarka
743204 Plecionkarz
743205 Renowator tkanin unikatowych
743206 Tkacz
743290 Pozostali tkacze, dziewiarze i pokrewni
7433 Krawcy, kapelusznicy i pokrewni
743301 Bieliźniarz
743302 Gorseciarka
743303 Kapelusznik-czapnik
743304 Krawiec*
743305 Modystka
743306 Rękawicznik
743390 Pozostali krawcy, kapelusznicy i pokrewni
7434 Kuśnierze i pokrewni
743401 Kożusznik
743402 Kuśnierz*
743490 Pozostali kuśnierze i pokrewni
7435 Krojczowie
743501 Krojczy
7436 Szwaczki, hafciarki i pokrewni
743601 Garderobiana
743602 Hafciarka
743603 Parasolnik
743604 Szwaczka
743605 Wytwórca abażurów
743606 Żaglownik
743690 Pozostałe szwaczki, hafciarki i pokrewni
7437 Tapicerzy i pokrewni
743701 Bieliźniarz - kołdrzarz
743702 Tapicer*
743790 Pozostali tapicerzy i pokrewni
744 Robotnicy obróbki skóry
7441 Garbarze skór i pokrewni* (zawód szkolny: Garbarz skór - obejmuje grupę
elementarną 7441)
744101 Garbarz skór bez włosa
744102 Garbarz skór futerkowych
744103 Klasyfikator skór
744104 Konserwator skór surowych
744190 Pozostali garbarze skór i pokrewni
7442 Kaletnicy, rymarze i pokrewni
744201 Bandażysta ortopedyczny
744202 Kaletnik*
744203 Rymarz
744290 Pozostali kaletnicy, rymarze i pokrewni
7443 Obuwnicy* (zawód szkolny: Obuwnik - obejmuje grupę elementarną 7443)
744301 Cholewkarz
744302 Obuwnik miarowy
744303 Obuwnik ortopedyczny
744304 Obuwnik przemysłowy
744305 Szewc naprawiacz
744390 Pozostali obuwnicy
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
8 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEŃ
81 OPERATORZY MASZYN I URZĄDZEŃ WYDOBYWCZYCH I PRZETWÓRCZYCH
Spis treści
811 Operatorzy maszyn i urządzeń wydobywczych i pokrewni
8111 Operatorzy maszyn górniczych i pokrewni
811101 Operator górniczych urządzeń sygnalizacyjnych (sygnalista)
811102 Operator koparek i zwałowarek
811103 Operator maszyn i urządzeń do pozyskiwania torfu
811104 Operator maszyn urabiających i ładujących
811105 Operator obudów zmechanizowanych
811190 Pozostali operatorzy maszyn górniczych i pokrewni
8112 Operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin
811201 Operator maszyn i urządzeń do przerobu torfu
811202 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej rud
811203 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej węgla
811204 Operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania surowców
mineralnych
811290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej kopalin
8113 Operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych
surowców
811301 Górnik eksploatacji otworowej*
811302 Operator urządzeń do obróbki odwiertów wydobywczych
811303 Wiertacz odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych
811390 Pozostali operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i
innych surowców
812 Operatorzy maszyn i urządzeń hutniczych i pokrewni
8121 Operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych* (zawód szkolny: Operator
maszyn i urządzeń metalurgicznych - obejmuje grupę elementarną 8121)
812101 Operator maszyny rozlewniczej
812102 Operator urządzeń do ciągłego odlewania stali
812103 Operator urządzeń próżniowego odgazowania stali
812104 Operator urządzeń przygotowania wsadu
812105 Piecowy pieca łukowego
812106 Pulpitowy (wielkie piece)
812107 Wytapiacz metali nieżelaznych
812108 Wytapiacz stali, surówki i żelazostopów
812190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych
8122 Operatorzy urządzeń odlewniczych, walcowniczych i pokrewni
812201 Operator maszyn i urządzeń do obróbki plastycznej*
812202 Operator maszyn i urządzeń odlewniczych*
812203 Operator urządzeń walcowni
812204 Piecowy nagrzewania wsadu w walcowni
812290 Pozostali operatorzy urządzeń odlewniczych, walcowniczych i pokrewni
8123 Operatorzy pieców i urządzeń do obróbki cieplnej metali
812301 Operator agregatów do obróbki cieplnej
812302 Operator pieców do obróbki cieplnej
812390 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do obróbki cieplnej metali
8124 Ciągacze i tłoczarze
812401 Ciągacz rur
812402 Operator maszyn do produkcji drutów i prętów
812403 Tłoczarz w metalu
812490 Pozostali ciągacze i tłoczarze
813 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych, ceramicznych i pokrewni
8131 Operatorzy urządzeń przemysłu szklarskiego* (zawód szkolny: Operator
urządzeń przemysłu szklarskiego - obejmuje grupę elementarną 8131)
813101 Operator automatów do formowania wyrobów szklanych
813102 Operator maszyn do formowania szkła płaskiego
813103 Operator odprężarek wyrobów szklanych
813104 Operator urządzeń do chemicznego polerowania szkła
813105 Operator urządzeń do gięcia szkła
813106 Operator urządzeń do hartowania szkła
813107 Operator urządzeń do matowania wyrobów szklanych
813108 Operator urządzeń do obróbki płomieniowej szkła
813109 Operator urządzeń do produkcji termosów
813110 Szlifierz polerowacz szkła (maszynowy)
813111 Topiarz szkła
813190 Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu szklarskiego
8132 Operatorzy urządzeń przemysłu ceramicznego* (zawód szkolny: Operator
urządzeń przemysłu ceramicznego - obejmuje grupę elementarną 8132)
813201 Operator urządzeń do formowania wyrobów ceramicznych
813202 Operator urządzeń do formowania wyrobów ogniotrwałych
813203 Operator urządzeń do formowania wyrobów sylikatowych
813204 Operator urządzeń do produkcji materiałów ściernych
813205 Prasowacz ceramiki elektronicznej i elektrotechnicznej
813206 Przygotowywacz mas ceramicznych
813207 Suszarnik ceramiki i wyrobów gipsowych
813208 Szlifierz ceramiki
813209 Wypalacz surowców i wyrobów ogniotrwałych
813210 Wypalacz wyrobów ceramicznych
813290 Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu ceramicznego
8139 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych, ceramicznych i pokrewni
gdzie indziej niesklasyfikowani
813901 Operator urządzeń do formowania i przetwórstwa włókna szklanego
813902 Topiarz fryty
813903 Topiarz mas mineralnych
813990 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów szklanych,
ceramicznych i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
814 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki drewna i produkcji papieru
8141 Operatorzy urządzeń do obróbki drewna
814101 Operator maszyn do produkcji płyt i sklejek
814102 Operator pilarek do pozyskiwania tarcicy
814103 Operator pras w produkcji drzewnej
814104 Operator sklejarek płyt stolarskich
814105 Operator skrawarek drewna
814106 Operator spajarek okleiny i łuszczki
814107 Operator strugarek i frezarek do drewna
814108 Operator urządzeń do końcowej obróbki płyt
814109 Sterowniczy linii sztaplowania i pakietowania tarcicy
814190 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki drewna
8142 Operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej
814201 Operator linii do belowania makulatury
814202 Operator maszyny odwadniającej celulozę
814203 Operator urządzeń bielących masy włókniste
814204 Operator urządzeń do mielenia masy włóknistej
814205 Operator urządzeń do ścierania drewna
814206 Operator urządzeń rębalni drewna
814207 Operator urządzeń rozwłókniających
814208 Operator urządzeń warzelni
814290 Pozostali operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej
8143 Operatorzy urządzeń do produkcji papieru
814301 Operator kalandrów wyrobów papierowych
814302 Operator maszyny papierniczej
814303 Operator maszyny tekturniczej
814304 Operator pergaminiarki
814305 Operator urządzeń do impregnowania i powlekania wyrobów papierowych
814306 Operator urządzeń do przygotowywania i dozowania dodatków masowych
814390 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji papieru
815 Operatorzy urządzeń przemysłu chemicznego* (Zawód szkolny: Operator urządzeń
przemysłu chemicznego - obejmuje grupę średnią 815)
8151 Operatorzy urządzeń do rozdrabniania, mieszania i granulowania chemikaliów
815101 Operator urządzeń granulujących
815102 Operator urządzeń homogenizujących
815103 Operator urządzeń mieszających
815104 Operator urządzeń rozdrabniających
815190 Pozostali operatorzy urządzeń do rozdrabniania, mieszania i granulowania
chemikaliów
8152 Operatorzy urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów i pokrewni
815201 Operator urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów
815202 Operator urządzeń do produkcji cementu
815290 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów i pokrewni
8153 Operatorzy urządzeń filtrujących i oddzielających
815301 Operator urządzeń do ekstrakcji
815302 Operator urządzeń do krystalizacji
815303 Operator urządzeń filtrujących
815304 Operator urządzeń sorpcyjnych
815305 Operator wirówek
815390 Pozostali operatorzy urządzeń filtrujących i oddzielających
8154 Operatorzy urządzeń do procesów chemicznych i produkcji chemikaliów
815401 Aparatowy procesów chemicznych
815402 Operator reaktorów i autoklawów
815403 Operator urządzeń destylacyjnych
815404 Operator urządzeń do produkcji chemikaliów nieorganicznych
815405 Operator urządzeń do produkcji chemikaliów organicznych
815406 Operator urządzeń wyparnych
815490 Pozostali operatorzy urządzeń do procesów chemicznych i produkcji
chemikaliów
8155 Operatorzy urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
815501 Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8156 Operatorzy urządzeń do chemicznej przeróbki węgla, koksu i pokrewni
815601 Operator urządzeń do produkcji sadzy
815602 Operator urządzeń do produkcji węgli aktywnych
815603 Operator urządzeń koksowniczych
815690 Pozostali operatorzy urządzeń do chemicznej przeróbki węgla, koksu i
pokrewni
8159 Operatorzy urządzeń przetwórstwa chemicznego gdzie indziej
niesklasyfikowani
815901 Operator urządzeń do produkcji gazów technicznych
815902 Operator urządzeń do produkcji katalizatorów
815903 Operator urządzeń do produkcji mas bitumicznych
815904 Operator urządzeń do produkcji materiałów półprzewodnikowych
815905 Operator urządzeń do produkcji nawozów sztucznych
815906 Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
815907 Stokażowy
815990 Pozostali operatorzy urządzeń przetwórstwa chemicznego gdzie indziej
niesklasyfikowani
816 Operatorzy urządzeń energetycznych i pokrewni
8161 Elektroenergetycy i pokrewni
816101 Elektroenergetyk elektrowni cieplnych
816102 Elektroenergetyk elektrowni wodnych
816103 Elektroenergetyk nastawni
816104 Elektroenergetyk pomiarów i zabezpieczeń
816105 Maszynista turbozespołu parowego
816106 Maszynista turbozespołu wodnego
816107 Maszynista urządzeń ciepłowniczych elektrowni
816108 Maszynista urządzeń pomocniczych elektrowni
816109 Obchodowy bloku
816190 Pozostali elektroenergetycy i pokrewni
8162 Maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni
816201 Maszynista kotła
816202 Maszynista urządzeń nawęglania
816203 Maszynista urządzeń odpopielania i odżużlania
816204 Palacz kotłów c.o. gazowych
816205 Palacz kotłów c.o. wodnych rusztowych
816206 Palacz kotłów parowych
816290 Pozostali maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni
8163 Operatorzy pomp, sprężarek, urządzeń uzdatniania wody, oczyszczania ścieków
i pokrewni
816301 Aparatowy utylizacji odpadów toksycznych
816302 Maszynista chłodni
816303 Maszynista sprężarek
816304 Maszynista wentylatorów (w kopalni)
816305 Operator (maszynista) stacji pomp
816306 Operator spalarni odpadów komunalnych
816307 Operator urządzeń klimatyzacyjnych i odpylających
816308 Operator urządzeń oczyszczania ścieków
816309 Operator urządzeń uzdatniania i demineralizacji wody
816390 Pozostali operatorzy pomp, sprężarek, urządzeń uzdatniania wody,
oczyszczania ścieków i pokrewni
817 Operatorzy zautomatyzowanych linii produkcyjnych i robotów przemysłowych w
przemyśle elektromaszynowym
8171 Operatorzy zautomatyzowanych i zrobotyzowanych linii produkcyjnych w
przemyśle elektromaszynowym
817101 Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej w przemyśle
elektromaszynowym
8172 Operatorzy robotów i manipulatorów przemysłowych
817201 Operator robotów i manipulatorów przemysłowych
82 OPERATORZY I MONTERZY MASZYN
821 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z metali i minerałów
Spis treści
8211 Operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
821101 Operator automatów spawalniczych
821102 Operator automatycznej linii obróbki skrawaniem
821103 Operator maszyn do obróbki skrawaniem
821104 Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
821105 Operator maszyn i urządzeń do produkcji łożysk tocznych
821106 Operator maszyn i urządzeń do produkcji opakowań blaszanych
821107 Operator obrabiarek sterowanych numerycznie
821108 Operator obrabiarek zespołowych
821109 Operator urządzeń do wyważania i centrowania
821110 Operator zgrzewarek
821190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
8212 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, elementów betonowych oraz
kamiennych i pokrewni
821201 Hartowacz betonów i sylikatów
821202 Krajacz materiałów budowlanych
821203 Operator automatów ceglarskich i wapienno-piaskarskich
821204 Operator urządzeń do formowania bloków i tynków gipsowych
821205 Operator urządzeń do produkcji elementów z betonu komórkowego
821206 Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych
821207 Pilarz kamienia
821208 Szlifierz kamienia
821290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, elementów
betonowych oraz kamiennych i pokrewni
822 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych
8221 Operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych, kosmetycznych i
sanitarnych
822101 Operator urządzeń do produkcji dezynfektantów
822102 Operator urządzeń do produkcji środków piorących i myjących
822103 Operator urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych
822104 Operator urządzeń do produkcji wyrobów kosmetycznych
822190 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych,
kosmetycznych i sanitarnych
8222 Operatorzy urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i pokrewni
822201 Operator maszyn zapałczanych
822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i pokrewnych
822290 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i
pokrewni
8223 Operatorzy urządzeń do nakładania powłok
822301 Operator urządzeń do elektroforetycznego nakładania powłok
822302 Operator urządzeń do emaliowania
822303 Operator urządzeń do nakładania powłok galwanicznych
822304 Operator urządzeń do natryskowego nakładania powłok
822305 Operator urządzeń do platerowania
822306 Operator urządzeń do przygotowania powierzchni do nakładania powłok
822307 Operator urządzeń do zanurzeniowego nakładania powłok
822390 Pozostali operatorzy urządzeń do nakładania powłok
8224 Operatorzy urządzeń do produkcji materiałów światłoczułych i obróbki filmów
822401 Operator urządzeń (agregatów) do obróbki błon i filmów fotograficznych
822402 Operator urządzeń do produkcji materiałów światłoczułych
822490 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji materiałów światłoczułych i
obróbki filmów
8229 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych gdzie indziej
niesklasyfikowani
822901 Operator maszyn do produkcji papy
822902 Operator maszyn do produkcji taśm magnetycznych
822903 Operator urządzeń do produkcji ołówków
822904 Operator urządzeń do produkcji sztucznej skóry
822990 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów chemicznych
gdzie indziej niesklasyfikowani
823 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych
8231 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy
823101 Aparatowy produkcji wyrobów maczanych
823102 Operator urządzeń do wulkanizacji
823103 Operator urządzeń przetwórstwa surowców gumowych
823104 Wulkanizator
823190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy
8232 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych
823201 Formierz wyrobów z kompozytów polimerowych
823202 Formowacz ortopedycznych wyrobów z tworzyw
823203 Odlewnik wyrobów z materiałów polimerowych
823204 Operator urządzeń do cięcia folii i płyt
823205 Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
823206 Operator urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych
823290 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych
824 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
8241 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
824101 Operator maszyn do wyrobu kopyt i obcasów
824102 Operator maszyn i urządzeń wikliniarskich
824103 Operator urządzeń do polerowania drewna
824190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
825 Operatorzy maszyn poligraficznych i papierniczo-przetwórczych
8251 Maszyniści maszyn drukujących* (zawód szkolny: Drukarz - obejmuje grupę
elementarną 8251)
825101 Maszynista maszyn fleksograficznych
825102 Maszynista maszyn offsetowych
825103 Maszynista maszyn typograficznych
825104 Maszynista maszyn wklęsłodrukowych
825105 Operator kserokopiarek
825190 Pozostali maszyniści maszyn drukujących
8252 Maszyniści maszyn introligatorskich
825201 Maszynista maszyn introligatorskich
8253 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
825301 Operator maszyn do lakierowania i laminowania przetworów papierowych
825302 Operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury
825303 Operator maszyn do produkcji papierowych artykułów piśmiennych
825304 Operator maszyn do produkcji papierowych artykułów toaletowych i
sanitarnych
825305 Operator maszyn do produkcji papieru i tektury falistej
825306 Operator maszyn do produkcji sznurka i tulei
825307 Operator maszyn krojących i wykrawających do papieru
825308 Operator pras do formowania wyrobów z masy papierniczej
825390 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
826 Operatorzy maszyn w przemyśle włókienniczym* (zawód szkolny: Operator maszyn
w przemyśle włókienniczym - obejmuje grupę średnią 826)
8261 Operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni
826101 Operator maszyn do przygotowania włókien
826102 Operator maszyn przędzalniczych
826103 Operator przewijarek i skręcarek nitek
826190 Pozostali operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni
8262 Operatorzy maszyn tkackich, dziewiarskich i pokrewni
826201 Operator maszyn dziewiarskich
826202 Operator maszyn przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów
włókienniczych
826203 Operator maszyn tkackich
826290 Pozostali operatorzy maszyn tkackich, dziewiarskich i pokrewni
8263 Operatorzy maszyn do szycia
826301 Operator maszyn do szycia
8264 Operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych i pokrewni
826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
826402 Operator urządzeń do prania, prasowania i chemicznego czyszczenia
tekstyliów
826490 Pozostali operatorzy maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych i
pokrewni
8265 Operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór
826501 Operator agregatów natryskowych
826502 Operator maszyn i urządzeń chemicznej obróbki skór
826503 Operator maszyn i urządzeń mechanicznej obróbki skór
826590 Pozostali operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór
8266 Operatorzy maszyn do produkcji obuwia
826601 Operator obuwniczych urządzeń szwalniczych
826602 Operator urządzeń montażowych obuwia
826603 Operator urządzeń wykrawających elementy obuwia
826690 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji obuwia
8269 Operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych, futrzarskich i
skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani
826901 Operator maszyn do produkcji włóknin i przędzin
826902 Operator maszyn tapicerskich
826903 Operator urządzeń do klejenia elementów odzieży
826904 Operator urządzeń wykrawających i nawarstwiających
826990 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów włókienniczych,
futrzarskich i skórzanych gdzie indziej niesklasyfikowani
827 Operatorzy maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego* (zawód szkolny: Operator
maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego - obejmuje grupę średnią 827)
8271 Operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa mięsa i ryb
827101 Operator urządzeń przetwórstwa drobiu
827102 Operator urządzeń przetwórstwa mięsa
827103 Operator urządzeń przetwórstwa ryb
827190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa mięsa i ryb
8272 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
827201 Operator urządzeń do obróbki surowca mleczarskiego
827202 Operator urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
827290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
8273 Operatorzy maszyn i urządzeń przetwórstwa zbożowego i pokrewni
827301 Operator urządzeń do produkcji pasz
827302 Operator urządzeń do przerobu ziarna zbóż
827303 Operator urządzeń do suszenia zbóż
827304 Operator urządzeń elewatorów zbożowych
827390 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń przetwórstwa zbożowego i pokrewni
8274 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów piekarniczych i
cukierniczych oraz koncentratów spożywczych
827401 Operator urządzeń do produkcji koncentratów spożywczych
827402 Operator urządzeń do produkcji makaronu
827403 Operator urządzeń do produkcji pieczywa
827404 Operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych
827490 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów piekarniczych
i cukierniczych oraz koncentratów spożywczych
8275 Operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw, nasion
oleistych i pokrewni
827501 Operator urządzeń do produkcji majonezu i musztardy
827502 Operator urządzeń do produkcji tłuszczów roślinnych
827503 Operator urządzeń linii aseptycznego rozlewu w opakowania kartonowe
827504 Operator urządzeń przetwórstwa owocowo-warzywnego
827505 Operator urządzeń przetwórstwa ziemniaczanego
827590 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw,
nasion oleistych i pokrewni
8276 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji cukru
827601 Operator urządzeń do produkcji cukru
8277 Operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa kawy, herbaty i ziarna
kakaowego
827701 Operator urządzeń do konfekcjonowania herbaty
827702 Operator urządzeń do przerobu ziarna kakaowego
827703 Operator urządzeń przetwórstwa kawy
827790 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa kawy, herbaty i
ziarna kakaowego
8278 Operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych, wyrobów
alkoholowych i pokrewni
827801 Aparatowy produkcji drożdży
827802 Aparatowy produkcji octu
827803 Operator urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych
827804 Operator urządzeń do produkcji piwa
827805 Operator urządzeń do produkcji spirytusu
827806 Operator urządzeń do produkcji wina
827807 Operator urządzeń do produkcji wyrobów spirytusowych
827890 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów
bezalkoholowych, wyrobów alkoholowych i pokrewni
8279 Operatorzy maszyn i urządzeń przemysłu tytoniowego
827901 Operator urządzeń przemysłu tytoniowego
828 Monterzy
8281 Monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych
828101 Monter aparatów i przyrządów optycznych
828102 Monter aparatury i urządzeń chemicznych
828103 Monter kotłów i armatury kotłowej
828104 Monter maszyn i urządzeń okrętowych
828105 Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
828106 Monter mechanizmów i przyrządów precyzyjnych
828107 Monter obrabiarek
828108 Monter płatowców i śmigłowców
828109 Monter pojazdów i urządzeń transportowych
828110 Monter silników spalinowych
828111 Monter sprzętu gospodarstwa domowego
828112 Monter taboru szynowego
828113 Monter układów hydraulicznych i pneumatycznych
828114 Monter urządzeń chłodniczych i gastronomicznych
828115 Monter urządzeń laserowych
828116 Monter urządzeń sterowania ruchem kolejowym
828190 Pozostali monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych
8282 Monterzy aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
828201 Monter aparatury rozdzielczej i kontrolnej energii elektrycznej
828202 Monter elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego
828203 Monter elektrycznych przyrządów pomiarowych
828204 Monter maszyn elektrycznych
828205 Monter osprzętu elektrotechnicznego
828206 Monter sprzętu oświetleniowego i lamp elektrycznych
828290 Pozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
8283 Monterzy sprzętu elektronicznego
828301 Monter aparatury i urządzeń techniki jądrowej
828302 Monter elektronicznego wyposażenia maszyn i urządzeń
828303 Monter podzespołów i zespołów elektronicznych
828304 Monter sprzętu radiowego i telewizyjnego
828305 Monter zestrajacz urządzeń elektronicznych
828390 Pozostali monterzy sprzętu elektronicznego
8284 Monterzy wyrobów z metalu, gumy i tworzyw sztucznych
828401 Konfekcjoner wyrobów gumowych
828402 Monter rowerów i wózków
828403 Monter wyrobów z tworzyw sztucznych
828490 Pozostali monterzy wyrobów z metalu, gumy i tworzyw sztucznych
8285 Monterzy wyrobów z drewna
828501 Monter mebli
828502 Monter wyrobów z drewna
828590 Pozostali monterzy wyrobów z drewna
8286 Monterzy wyrobów tekstylnych, z tektury i pokrewnych materiałów
828601 Monter wyrobów tekstylnych, z tektury i pokrewnych materiałów
8287 Monterzy wyrobów złożonych
828701 Składacz sprzętu spadochronowego
828790 Pozostali monterzy wyrobów złożonych
829 Operatorzy maszyn gdzie indziej niesklasyfikowani
8291 Operatorzy maszyn gdzie indziej niesklasyfikowani
829101 Operator urządzeń do mycia, napełniania i zamykania butelek
829102 Operator urządzeń do paletyzacji
829103 Operator urządzeń pakujących
829104 Operator urządzeń znakujących
829105 Operator urządzeń utylizacji surowców zwierzęcych
829190 Pozostali operatorzy maszyn gdzie indziej niesklasyfikowani
83 KIEROWCY I OPERATORZY POJAZDÓW
831 Maszyniści kolejowi, dyżurni ruchu i pokrewni
Spis treści
8311 Maszyniści kolejowi i metra
831101 Kierowca lokomotywki
831102 Maszynista pojazdu trakcyjnego
831103 Maszynista taboru pasażerskiego metra
831104 Pomocnik maszynisty pojazdu trakcyjnego
831190 Pozostali maszyniści kolejowi i metra
8312 Dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni
831201 Dróżnik przejazdowy
831202 Dyżurny ruchu kolejowego
831203 Manewrowy
831204 Nastawniczy
831205 Odprawiacz pociągów
831206 Operator pociągowy
831207 Rewident taboru kolejowego
831208 Zwrotniczy
831290 Pozostali dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni
832 Kierowcy pojazdów
8321 Kierowcy samochodów osobowych
832101 Kierowca samochodu osobowego
832102 Taksówkarz
832190 Pozostali kierowcy samochodów osobowych
8322 Kierowcy autobusów i motorniczowie tramwajów
832201 Kierowca autobusu
832202 Kierowca trolejbusu
832203 Motorniczy tramwaju
8323 Kierowcy samochodów ciężarowych
832301 Kierowca ciągnika siodłowego
832302 Kierowca samochodu ciężarowego
832390 Pozostali kierowcy samochodów ciężarowych
833 Operatorzy pojazdów wolnobieżnych i pokrewni
8331 Operatorzy pojazdów wolnobieżnych rolniczych i leśnych
833101 Operator maszyn leśnych*
833102 Operator maszyn ogrodniczych
833103 Operator maszyn rolniczych
833104 Kierowca ciągnika rolniczego
833190 Pozostali operatorzy pojazdów wolnobieżnych rolniczych i leśnych
8332 Operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych
833201 Mechanik maszyn i urządzeń drogowych*
833202 Operator maszyn drogowych
833203 Operator maszyn i sprzętu torowego
833204 Operator sprzętu do robót ziemnych
833290 Pozostali operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń pokrewnych
8333 Maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dźwigowo-transportowych i
pokrewni
833301 Maszynista doku
833302 Maszynista górniczych maszyn wyciągowych
833303 Maszynista kolei linowych
833304 Operator dźwignic linotorowych
833305 Operator - mechanik wyciągarki szybowcowej
833306 Operator mostu zwodzonego
833307 Operator przenośników
833308 Operator suwnic (suwnicowy)
833309 Operator śluzy, jazu, zapory i pompowni
833310 Operator urządzeń ładunkowych silosu
833311 Operator wieżowy przenośnika taśmowego
833312 Operator wywrotnic wagonowych
833313 Operator żurawia jezdniowego
833314 Operator żurawia wieżowego
833390 Pozostali maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń
dźwigowo-transportowych i pokrewni
8334 Operatorzy wózków podnośnikowych
833401 Kierowca operator wózków jezdniowych
834 Marynarze i pokrewni
8341 Marynarze i pokrewni
834101 Flisak - retman
834102 Latarnik
834103 Marynarz statku morskiego
834104 Marynarz w żegludze śródlądowej
834105 Motorzysta statku morskiego
834106 Przewoźnik żeglugi śródlądowej
834107 Stermotorzysta żeglugi śródlądowej
834190 Pozostali marynarze i pokrewni
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
9 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH
91 PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH W HANDLU I USŁUGACH
911 Sprzedawcy uliczni i pokrewni
Spis treści
9111 Sprzedawcy uliczni
911101 Sprzedawca uliczny produktów nieżywnościowych
911102 Sprzedawca uliczny żywności
911190 Pozostali sprzedawcy uliczni
9112 Domokrążcy i sprzedawcy na telefon
911201 Domokrążca
911202 Sprzedawca na telefon
912 Czyściciele butów i inni świadczący usługi na ulicach
9121 Czyściciele butów i inni świadczący usługi na ulicach
912101 Czyściciel butów
912102 Rozlepiacz afiszy
912103 Zmywacz szyb samochodowych (uliczny)
912190 Pozostali czyściciele butów i inni świadczący usługi na ulicach
913 Pomoce domowe, sprzątaczki i praczki
9131 Pomoce domowe i sprzątaczki
913101 Pomoc domowa
913102 Sprzątacz domowy
9132 Pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
913201 Łazienkowa
913202 Palacz pieców zwykłych
913203 Pokojowa (w hotelu)
913204 Pomoc kuchenna
913205 Pomoc laboratoryjna
913206 Salowa
913207 Sprzątaczka
913208 Szaleciarz
913209 Wydawca posiłków
913290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
9133 Praczki ręczne i prasowacze
913301 Maglarz
913302 Praczka
913303 Prasowaczka (ręczna)
913390 Pozostałe praczki ręczne i prasowacze
914 Gospodarze budynków, zmywacze szyb i pokrewni
9141 Gospodarze budynków
914101 Gospodarz domu
914102 Kościelny
914103 Robotnik gospodarczy
914190 Pozostali gospodarze budynków
9142 Myjący pojazdy i szyby
914201 Czyściciel pojazdów
914202 Operator myjni
914203 Sprzątacz pojazdów (pociągu, autobusu, samolotu)
914204 Zmywacz okien (czyściciel szyb)
914290 Pozostali myjący pojazdy i szyby
915 Gońcy, bagażowi, portierzy i pokrewni
9151 Gońcy, bagażowi i pokrewni
915101 Bagażowy
915102 Boy hotelowy
915103 Dostawca potraw
915104 Dźwigowy (windziarz)
915105 Goniec
915106 Konwojent
915107 Noszowy
915190 Pozostali gońcy, bagażowi i pokrewni
9152 Portierzy, woźni i pokrewni
915201 Bileter
915202 Dozorca
915203 Parkingowy
915204 Portier
915205 Szatniarz
915206 Woźny
915290 Pozostali portierzy, woźni i pokrewni
9153 Wybierający pieniądze z automatów, odczytujący liczniki i pokrewni
915301 Odczytywacz liczników
915302 Wybieracz monet (żetonów) z automatów
916 Ładowacze nieczystości i pokrewni
9161 Ładowacze nieczystości
916101 Ładowacz nieczystości płynnych
916102 Ładowacz nieczystości stałych
916103 Sortowacz surowców wtórnych
9162 Zamiatacze i pokrewni
916201 Robotnik placowy
916202 Zamiatacz
916290 Pozostali zamiatacze i pokrewni
92 ROBOTNICY POMOCNICZY W ROLNICTWIE, RYBOŁÓWSTWIE I POKREWNI
921 Robotnicy pomocniczy w rolnictwie, rybołówstwie i pokrewni
Spis treści
9211 Robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni
921101 Pomocniczy robotnik polowy
921102 Pomocniczy robotnik przy hodowli zwierząt
921103 Pomocniczy robotnik przy konserwacji terenów zieleni
921104 Pomocniczy robotnik szklarniowy
921190 Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni
9212 Robotnicy pomocniczy w leśnictwie
921201 Pomocniczy robotnik leśny
9213 Robotnicy pomocniczy w rybołówstwie i łowiectwie
921301 Pomocniczy robotnik w gospodarstwie rybackim
93 ROBOTNICY POMOCNICZY W GÓRNICTWIE, PRZEMYŚLE, BUDOWNICTWIE I TRANSPORCIE
931 Robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie
Spis treści
9311 Robotnicy pomocniczy w kopalniach i kamieniołomach
931101 Robotnik górniczy dołowy
931102 Robotnik naziemny (górnictwo)
931190 Pozostali robotnicy pomocniczy w kopalniach i kamieniołomach
9312 Robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni
931201 Kopacz
931202 Oczyszczacz kanalizacyjny (kanalarz)
931203 Robotnik drogowy
931204 Robotnik mostowy
931205 Robotnik torowy
931290 Pozostali robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym i pokrewni
9313 Robotnicy pomocniczy w budownictwie ogólnym
931301 Robotnik budowlany
932 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle
9321 Robotnicy przy pracach prostych w przemyśle
932101 Konserwator części
932102 Liczarz
932103 Pakowacz
932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
932105 Robotnik przy myciu części i zespołów
932106 Sortowacz
932107 Wydawca materiałów
932108 Znakowacz wyrobów
932190 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle
933 Robotnicy pomocniczy transportu i tragarze
9331 Robotnicy pomocniczy transportu i tragarze
933101 Dorożkarz
933102 Ładowacz
933103 Napełniający zbiorniki transportowe
933104 Robotnik magazynowy
933105 Robotnik na rampie
933106 Robotnik portowy (doker)
933107 Sztauer-trymer
933108 Tragarz
933109 Wagowy
933110 Węglarz
933111 Wozak
933190 Pozostali robotnicy pomocniczy transportu i tragarze
0 SIŁY ZBROJNE
01 SIŁY ZBROJNE
011 Żołnierze zawodowi
0111 Żołnierze zawodowi
011101 Żołnierz zawodowy w służbie kontraktowej
011102 Żołnierz zawodowy w służbie stałej
012 Żołnierze zasadniczej służby wojskowej
0121 Żołnierze zasadniczej służby wojskowej
012101 Żołnierz zasadniczej służby wojskowej
013 Żołnierze nadterminowej służby wojskowej
0131 Żołnierze nadterminowej służby wojskowej
013101 Żołnierz nadterminowej służby wojskowej
Spis treści
Załącznik nr 1
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ CHEMICZNYCH I PYŁOWYCH
CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
Powrót
A. Substancje chemiczne
Lp.Nazwa i numer CAS1 substancji chemicznej (w nawiasach podano poprzednio
stosowaną nazwę substancji)Najwyższe dopuszczalne stężenie w mg/m3 w
zależności od czasu narażenia w ciągu zmiany roboczej
NDSNDSChNDSP
12345
1Acetaldehyd (aldehyd octowy)[75-07-0]5-45
2Acetanilid - pyły[103-84-4]6--
3Acetofenon[98-86-2]50100-
4Aceton[67-64-1]6001.800-
5Acetonitryl[75-05-8]70140-
6Akrylaldehyd (akroleina) [107-02-8]0,20,5-
7Akrylamid[79-06-1]0,1--
8Akrylan butylu[141-32-2]1130-
9Akrylan 2-etyloheksylu[103-11-7]35100-
10Akrylan etylu[140-88-5]2080-
11Akrylan metylu[96-33-3]2070-
12Akrylonitryl[107-13-1]210-
13Aldryna2 - rel- (1R,4S,4aS,5S,8R,8aR)
-1,2,3,4,10,10-heksachloro- 1,4,4a,5,8,8a
- heksahydro-1,4:5,8
-dimetanonaftalen (aldrin) [309-00-2]0,010,08-
14Alfa-cypermetryna - aerozole, mieszanina
izomerów(1S,3S)-3-(2,2-dichlorowinylo)-2,2
-dimetylocyklopropanokarboksylan (R)-cyjano
(3-fenoksyfenylo)metylu; (1R,3R)-3-(2,2-dichlorowinylo)
-2,2-dimetylocyklopropanokarboksylan (S)-cyjano
(3-fenoksyfenylo)metylu[67375-30-8]---
15Amidosiarczan(VI) amonu - pył całkowity[7773-06-0]10--
162-Aminoetanol (etanoloamina)[141-43-5]310-
174-Aminofenol (p-aminofenol) - pyły[123-30-8]5--
18N,N'-bis(2-aminoetylo)etylenodiamina(trójetylenoczteroamina)[112-24-3]13-
19Amoniak[7664-41-7]1428-
20Anilina[62-53-3]520-
21Antymon [7440-36-0] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
Sb0,51,5-
22Arsan (arsenowodór)[7784-42-1]0,20,6-
23Arsen [7440-38-2] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
As0,01--
24Asfalt naftowy - dymy [8052-42-4]510-
25Atrazyna -
2-chloro-4-etyloamino-6-izopropyloamino-1,3,5-triazyna[1912-24-9]5--
26Azotan(V)propylu (n-propylu azotan)[627-13-4]30100-
27Azydek sodu[26628-22-8]0,10,3-
28Bar [7440-39-3] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
Ba0,51,5-
29Benzaldehyd (benzoesowy aldehyd)[100-52-7]1040-
30Benzen[71-43-2]1,6--
31Benzenotiol[108-98-5]2--
32Benzo[a]piren[50-32-8]0,002--
33p-Benzochinon[106-51-4]0,10,4-
34Benzydyna[92-87-5]00-
35Benzyna:
a) ekstrakcyjna3 [8032-32-4]5001.500-
b) do lakierów [8030-30-6]300900-
36Beryl [7440-41-7] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
Be0,0010,003-
37Bezwodnik ftalowy - pary i aerozole[85-44-9]12-
38Bezwodnik maleinowy[108-31-6]0,51-
39Bezwodnik octowy[108-24-7]10-20
40Bicyklo[4.4.0]dekan(dekalina, dekahydronaftalen)[91-17-8]100300-
41Bifenyl (dwufenyl)[92-52-4]12-
42Bifenylo-4-amina[92-67-1]0,001--
43Brom[7726-95-6]0,72-
44Bromfenwinfos - fosforan(V)
2-bromo-1-(2,4-dichlorofenylo)winylu-dietylu[33399-00-7]0,01--
45Bromochlorometan[74-97-5]1.0001.300-
462-Bromo-2-chloro-1,1,1-trifluoroetan(halotan)[151-67-7]40100-
47Bromoetan (etylu bromek)[74-96-4]50100-
48Bromoform[75-25-2]5--
49Bromometan (metylu bromek) [74-83-9]540-
50Bromowodór[10035-10-6]--6,5
51Buta-1,3-dien (butadien)[106-99-0]1040-
52Butan (n-butan)[106-97-8]1.9003.000-
53Butan-2-ol (sec-butylowy alkohol)[78-92-2]300450
54Butan-1-ol (n-butylowy alkohol)[71-36-3]50150-
55Butan-2-on (metyloetyloketon)[78-93-3]200850-
56Butano-1-tiol (n-butylowy merkaptan) [109-79-5]12-
57(E)-But-2-enal (krotonowy aldehyd) [4170-30-3]612-
581-Butoksy-2,3-epoksypropan[2426-08-6]3060-
592-Butoksyetanol (butoksyetylowy alkohol)[111-76-2]98200-
60Butyloamina[109-73-9]--10
614-tert-Butylotoluen (p-tert-butylotoluen) [98-51-1]30--
62Chlor[7782-50-5]1,59-
63Chlorek amonu (amonowy chlorek) - pary i dymy[12125-02-9]1020-
64Chlorek chromylu[14977-61-8]0,15--
65Chlorfenwinfos - fosforan(V) 2-chloro-
1-(2,4-dichlorofenylo)winylu-dietylu[470-90-6]0,010,1-
66Chloroacetaldehyd[107-20-0]13-
67Chloroaceton[78-95-5]--4
682-Chloroanilina (o-chloroanilina)[95-51-2]310-
693-Chloroanilina (m-chloroanilina)[108-42-9]310-
704-Chloroanilina (p-chloroanilina)[106-47-8]310-
71Chlorobenzen[108-90-7]4794-
722-Chlorobuta-1,3-dien (chloropren, 2-chloro-1,3-butadien)[126-99-8]216-
73Chlorodifluorometan (Freon 22) [75-45-6]3.000--
74Chlorodinitrobenzen(dwunitrochlorobenzen) - mieszanina
izomerów[25567-67-3]13-
751-Chloro-2,3-epoksypropan (epichlorohydryna)[106-89-8]1--
76Chloroetan (etylu chlorek) [75-00-3]2001.600-
772-Chloroetanol (chloroetylowy alkohol, chlorohydryna
etylenowa)[107-07-3]13-
78Chloroeten (winylu chlorek) [75-01-4]530-
794-Chlorofenol (p-chlorofenol) [106-48-9]13-
80Chloromekwatu chlorek[999-81-5]15--
81Chloro(fenylo)metan (benzylu chlorek) [100-44-7]3-5
82Chloroform[67-66-3]8--
83Chlorometan (metylu chlorek) [74-87-3]20160-
84Chloronitrobenzen (nitrochlorobenzen) -mieszanina
izomerów[25167-93-5]13-
851-Chloro-1-nitropropan[600-25-9]10--
86Chloropiryfos - tiofosforan(V)
O,O-dietylu-O-3,5,6-trichloro-2-pirydylu[2921-88-2]0,20,6-
874-Chlorostyren (p-chlorostyren) [2039-85-2]50400-
882-Chlorotoluen (o-chlorotoluen) [95-49-8]100250-
89Chlorowodór[7647-01-0]510-
90Chrom metaliczny [7440-47-3] i związki chromu(III)0,5--
91Chromiany(VI) i dichromiany(VI) (chromiany)0,10,3-
92Cyjanamid[420-04-2]24-
93Cyjanamid wapnia[156-62-7]1--
94Cyjanowodór i cyjanki - w przeliczeniu na CN
Cyjanowodór [74-90-8]--5
Cyjanek sodu [143-33-9]--5
Cyjanek potasu [151-50-8]--5
Cyjanek wapnia [592-01-8]--5
95Cykloheksan[110-82-7]3001.000-
96Cykloheksanol[108-93-0]10--
97Cykloheksanon[108-94-1]4080-
98Cykloheksen[110-83-8]300900-
99Cykloheksyloamina[108-91-8]4080-
100Cyklopenta-1,3-dien (cyklopentadien- 1,3) [542-92-7]200--
101Cyna [7440-31-5] i jej związki nieorganiczne, z wyjątkiem stannanu
(cyny wodorku) - w przeliczeniu na Sn - dymy i pyły2--
102Cyrkon [7440-67-7] i jego związki - w przeliczeniu na Zr510-
1032,4-D - kwas (2,4-dichlorofenoksy)octowy[94-75-7]7--
104DDT - 1,1,1-trichloro-2,2-bis(4-chlorofenylo)etan[50-29-3]0,10,8-
105Dekaboran (14) [17702-41-9]0,30,9-
106Dekasiarczek tetrafosforu (fosforu pięciosiarczek)[1314-80-3]13-
107Dekatlenek tetrafosforu (fosforu pięciotlenek)[1314-56-3]13-
108Demeton (izomery: demeton O, demeton S)[8065-48-3]0,1--
109Demeton-S metylowy - tiofosforan(V)
S-(2-etylosulfanylo)etylu-O,O-dimetylu (metylodemeton)[8022-00-2]0,10,8-
110Diazotan(V) glikolu etylenowego (nitroglikol)[628-96-6]0,30,4-
111Dibenzo[a,h]antracen[53-70-3]0,004--
112Dibenzo-1,4-tiazyna (fenotiazyna)[92-84-2]4--
113Diboran (6)[19287-45-7]0,10,2-
1141,2-Dibromoetan[106-93-4]0,5--
115Dibromodifluorometan[75-61-6]6001.200-
116Dichlorek cynku (chlorek cynku) - dymy[7646-85-7]12-
117Dichlorek disiarki (siarki chlorek)[10025-67-9]515-
118Dichlorfos - fosforan(V) 2,2-dichlorowinylu-dimetylu (DDVP)[62-73-7]13-
1191,2-Dichlorobenzen4 (dwuchlorobenzen -izomer orto)[95-50-1]90180-
1201,4-Dichlorobenzen5 (dwuchlorobenzen -izomer para)[106-46-7]90180-
121Dichlorodifluorometan (Freon 12)[75-71-8]4.0006.200-
1221,1-Dichloroetan[75-34-3]400--
1231,2-Dichloroetan[107-06-2]50--
124Dichloroeten6 (dwuchloroetylen) -mieszanina izomerów[25323-30-2]5080-
125Dichlorofluorometan (Freon 21) [75-43-4]40200-
126Dichlorometan[75-09-2]2050-
1272,2'-Dichloro-4,4'-metylenodianilina (MOCA) [101-14-4]0,02--
1281,1-Dichloro-1-nitroetan (dwuchloronitroetan)[594-72-9]3060-
1291,2-Dichloropropan (dwuchloropropan) [78-87-5]50400-
1301,2-Dichloro-1,1,2,2-tetrafluoroetan (Freon 114,
dwuchloroczterofluoroetan)[76-14-2]5.0008.750-
131(1,2-Dichlorowinylo)benzen (dwuchlorostyren)[6607-45-0]50150-
132Dieldryna7-rel-(1R,4S,4aS,5R,6R,7S,8S,8aR)-1,2,3,4,10,10
-heksachloro-1,4,4a,5,6,7,8,8a-oktahydro-6,7
-epoksy-1,4:5,8-dimetanonaftalen (dieldrin)[60-57-1]0,010,08-
133Dietyloamina[109-89-7]3075-
1342-(Dietyloamino)etanol(2-dwuetyloaminoetylowy alkohol)[100-37-8]50--
135Dietylobenzen - mieszanina izomerów[25340-17-4]100400-
136Dikwatu dibromek - dibromek 1,1'-etyleno-2,2'-dipirydylowy -
pyły[85-00-7]0,10,3-
137Diizocyjanian heksano-1,6-diylu
(sześciometylenodwuizocyjanian)[822-06-0]0,050,15-
138Diizocyjanian tolueno-2,4-diylu8
(toluilenodwuizocyjanian)[584-84-9]0,0350,070-
139Diizocyjanian tolueno-2,6-diylu9[91-08-7]0,0350,070-
140Dimetoat - ditiofosforan(V)
S-metylokarbamoilometylu-O,O-dimetylu[60-51-5]0,20,6-
141Dimetoksymetan (metylal)[109-87-5]1.0003.500-
142N,N-Dimetyloacetamid[127-19-5]3570-
143Dimetyloamina[124-40-3]39-
144Dimetyloanilina (ksylidyna) - mieszanina izomerów: 2,3-; 2,4-; 2,5-;
2,6-; 3,4-; 3,5-[1300-73-8]10--
145N,N-Dimetyloanilina (dwumetyloanilina,
N-dwumetyloanilina)[121-69-7]1240-
146N,N-Dimetyloformamid[68-12-2]10--
1472,6-Dimetyloheptan-4-on (dwuizobutylowy keton)[108-83-8]150300-
1481,1-Dimetylohydrazyna[57-14-7]0,1--
149Dinitrobenzen - mieszanina izomerów [25154-54-5]13-
150Dinitrofenol - mieszanina izomerów [25550-58-7]0,5--
151Dinitrotoluen - mieszanina izomerów [25321-14-6]15-
152Dioksan (dwutlenek dwuetylenu) [123-91-1]1080-
1531,3-Dioksolan[646-06-0]1050-
154Disiarczek węgla[75-15-0]1830-
155Disulfid allilowo-propylowy[2179-59-1]1218-
156Ditlenek chloru[10049-04-4]0,30,9-
157Ditlenek siarki[7446-09-5]25-
158Ditlenek węgla 10[124-38-9]9.00027.000-
159Endosulfan -
(3-tlenek-6,7,8,9,10,10-heksachloro-1,5,5a,6,9,9a-heksahydro-6,9-metano-2,3,4-benzodioksatiepinu)[115-29-7]0,10,3-
160Endryna - rel-(1R,4S,4aS,5S,6S,7R,8R,8aR)
1,2,3,4,10,10-heksachloro-1,4,4a,5,6,7,8,8a-oktahydro-6,7-epoksy-
1,4:5,8-dimetanonaftalen (endrin)[72-20-8]0,010,08-
161Epoksyetan (etylenu tlenek) [75-21-8]13-
1621,2-Epoksy-3-fenoksypropan (fenyloglicydowy eter)[122-60-1]0,63-
1631,2-Epoksy-4-(epoksyetylo) cykloheksan[106-87-6]60--
1641,2-Epoksy-3-izopropoksypropan[4016-14-2]240360-
1652,3-Epoksypropanol[556-52-5]6--
166Etanodinitryl[460-19-5]820-
167Etanol (alkohol etylowy) [64-17-5]1.900--
168Etanotiol (etylowy merkaptan) [75-08-1]12-
169Eter bis(2-chloroetylowy)[111-44-4]1030-
170Eter bis(2,3-epoksypropylowy)[2238-07-5]0,05--
171Eter dietylowy[60-29-7]300600-
172Eter difenylowy[101-84-8]714-
173Eter dimetylowy[115-10-6]1.000--
174Eter diizopropylowy (izopropylowy eter)[108-20-3]1.0001.300-
1754'-Etoksyacetanilid (fenacetyna) - pyły[62-44-2]5--
1762-Etoksyetanol (etoksyetylowy alkohol) [110-80-5]2080-
177Etylenodiamina[107-15-3]2050-
178Etyloamina[75-04-7]515-
179Etylobenzen[100-41-4]100350-
180N-Etylomorfolina[100-74-3]2346-
181Etylotoluen - mieszanina izomerów [25550-14-5]100--
182Fenitrotion - tiofosforan(V)
O-3-metylo-4-nitrofenylu-O,O-dimetylu[122-14-5]0,020,1-
183Fenol[108-95-2]7,8--
184Fention - tiofosforan(V)
O-3-metylo-4-(metylosulfanylo)fenylu-O,O-dimetylu[55-38-9]0,2--
1851,4-Fenylenodiamina (p-fenylenodwuamina)[106-50-3]0,10,3-
186Fenylohydrazyna[100-63-0]20--
187Fenylometanol[100-51-6]240--
188Fenylo(2-naftylo)amina(N-fenylo-2-naftyloamina)[135-88-6]0,02--
1892-Fenylopropen[98-83-9]240480-
190Fluor[7782-41-4]0,050,4-
191Fluorek boru[7637-07-2]--3
192Fluorki - jako HF[16984-48-8]13-
193Fluorooctan sodu[62-74-8]0,050,15-
194Fluorowodór[7664-39-3]0,52-
195Fonofos - etyloditiofosfonian O-etylu-S-fenylu [944-22-9]0,1--
196Formaldehyd[50-00-0]0,51-
197Fosfan (fosforowodór) [7803-51-2]0,10,8-
198Fosforan(V) tris(2-tolilu)(trójkrezylu fosforan)[78-30-8]0,10,3-
199Fosgen[75-44-5]0,080,16-
200Ftalan dibutylu[84-74-2]510-
201Ftalan dietylu[84-66-2]515-
202Ftalan dimetylu[131-11-3]510-
203Ftalan bis(2-etyloheksylu)(dwu-2-etyloheksylu ftalan)[117-81-7]15-
2042-Furaldehyd (furfurol) [98-01-1]1040-
2052-Furylometanol[98-00-0]3060-
206Glicerol - aerozole [56-81-5]10--
207Glifosat[1071-83-6]10--
208Glikol etylenowy[107-21-1]1550-
209Glutaraldehyd (glutarowy aldehyd) [111-30-8]0,40,6-
210Hafn [7440-58-6] i jego związki - w przeliczeniu na Hf0,5--
211Heksachlorobenzen[118-74-1]0,5--
2121,2,3,4,5,6-Heksachlorocykloheksan11 [608-73-1]0,050,4-
213Heksachloroetan[67-72-1]1030-
214Heksafluorek siarki[2551-62-4]6.000--
215Heksametylotriamid kwasu fosforowego(V)[680-31-9]0,05--
216Heksan (n-heksan) [110-54-3]100400-
217Heksanu izomery acykliczne nasycone, z wyjątkiem
heksanu[73513-42-5]4003.200-
218Heksano-6-laktam (kaprolaktam, cykloheksanoizooksym)[105-60-2]515-
219Heksan-2-on(metylo-n-butyloketon) [591-78-6]1050-
220Heptan (n-heptan) [142-82-5]1.2002.000-
221Heptan-2-on[110-43-0]238475-
222Heptan-3-on[106-35-4]95--
223Heptan-4-on[123-19-3]230--
22410-Hydrat heptaoksotetraboranu sodu(sodowy czteroboran dziesięciowodny,
boraks) - pyły[1303-96-4]0,52-
225Hydrazyna[302-01-2]0,050,1-
226Hydrochinon (p-dwuhydroksybenzen) [123-31-9]24-
2274-Hydroksy-4-metylopentan-2-on(alkohol diacetonowy) [123-42-2]240--
2282,2'-Iminobis(etyloamina) [111-40-0]412-
229Itr [7440-65-5] i jego związki - w przeliczeniu na Y1--
230Izobutyroaldehyd (aldehyd izomasłowy)[78-84-2]100--
231Izopren[78-79-5]100300-
232Izopropyloamina[75-31-0]1224-
2332-Izopropylo-4,6-dinitrofenol(dwunitroizopropylofenol, DNPP)
[118-95-6]0,050,15-
234Jod[7553-56-2]1--
235Jodometan (metylu jodek) [74-88-4]1030-
236Kadm [7440-43-9] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na Cd -
pyły i dymy0,01--
237Kamfora syntetyczna - bornan-2-on [76-22-2]1218-
238Kaptan - N-(trichlorometylosulfanylo)
cykloheks-4-eno-1,2-dikarboksyimid [133-06-2]5--
239Karbaryl - metylokarbamian 1-naftylu[63-25-22]18-
240Karbendazym - 1H-benzimidazol-2-ilokarbamian metylu [10605-21-7]10--
241Karbofuran - metylokarbamian
2,2-dimetylo-2,3-dihydrobenzo[b]furan-7-ylu[1563-66-2]0,1--
242Keten (etenon) [463-51-4]0,51,5-
243Kobalt metaliczny [7440-48-4] - dymy i pyły0,050,2-
244Krezol - mieszanina izomerów [1319-77-3]515-
245Ksylen - mieszanina izomerów (1,2-, 1,3- 1,4-) [95-47-6; 108-38-3;
106-42-3; 1330-20-7]100350-
246Kumen (izopropylobenzen) [98-82-8]100250-
247Kwas adypinowy - pyły [124-04-9]510-
248Kwas akrylowy[79-10-7]2050-
249Kwas azotowy(V) (azotowy kwas) [7697-37-2]510-
250Kwas chlorooctowy[79-11-8]24-
251Kwas chlorowy(VII) (nadchlorowy kwas)[7601-90-3]13-
252Kwas 2,2-dichloropropionowy i jego sól sodowa[75-99-0]612-
253Kwas fosforowy(V)[7664-38-2]12-
254Kwas mrówkowy[64-18-6]515-
255Kwas octowy[64-19-7]1530-
256Kwas pikrynowy[88-89-1]0,10,3-
257Kwas propionowy[79-09-4]3045-
258Kwas siarkowy(VI)[7664-93-9]13-
259Kwas szczawiowy[144-62-7]12-
260Kwas 2-tioglikolowy[68-11-1]48-
261Malation - ditiofosforan(V)
S-1,2-bis(etoksykarbonylo)etylu-O,O-dimetylu[121-75-5]110-
262Mangan [7439-96-5] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
Mn0,3--
263MCPA - kwas (4-chloro-2-metylofenoksy) octowy [94-74-6]15-
264Metakrylan butylu[97-88-1]100300-
265Metakrylan metylu[80-62-6]50400-
266Metanol (metylowy alkohol) [67-56-1]100300-
267Metanotiol (metylowy merkaptan) [74-93-1]12-
2682-Metoksyanilina(o-anizydyna, o-metoksyanilina) [90-04-0]0,51-
2694-Metoksyanilina(p-anizydyna, p-metoksyanilina) [104-94-9]0,51-
270Metoksychlor - pyły [72-43-5]10--
2712-Metoksyetanol (metoksyetylowy alkohol)[109-86-4]1560-
272(2-Metoksymetyloetoksy)propanol[34590-94-8]240480-
2731-Metoksypropan-2-ol[107-98-2]180360-
2744,4'-Metylenobis(fenyloizocyjanian)(metyleno-bis-fenyloizocyjanian)
[101-68-8]0,05-0,2
275Metyloamina[74-89-5]515-
276N-Metyloanilina[100-61-8]2--
2773-Metylobutan-1-ol[123-51-3]200400-
278Metylocykloheksan[108-87-2]1.6003.000-
279Metylocykloheksanol - mieszanina izomerów [25639-42-3]70--
2802-Metylocykloheksanon[583-60-8]50340-
2812-Metylo-4,6-dinitrofenol (dwunitro-o-krezol, DNOC)[534-52-1]0,050,4-
2825-Metyloheptan-3-on[541-85-5]50100-
2835-Metyloheksan-2-on[110-12-3]95--
284Metylohydrazyna[60-34-4]0,020,1-
285N-Metylomorfolina[109-02-4]1530-
2861-Metylonaftalen[90-12-0]30--
2872-Metylopentano-2,4-diol (glikol heksylenu) [107-41-5]--120
2884-Metylopentan-2-ol(izobutylometylokarbinol) [108-11-2]100160-
2894-Metylopentan-2-on (metyloizobutyloketon, hekson)[108-10-1]83200-
2904-Metylopent-3-en-2-on (mezytylu tlenek)[141-79-7]20100-
2911-Metylo-2-pirolidon[872-50-4]120240-
2922-Metylopropan-1-ol (izobutylowy alkohol) [78-83-1]100200-
2932-Metylopropan-2-ol (tert-butylowy alkohol) [75-65-0]300450-
294Miedź [7440-50-8] i jej związki - w przeliczeniu na Cu:
a) dymy tlenków i sole rozpuszczalne0,10,3-
b) pyły tlenków i sole nierozpuszczalne12-
295Molibden [7439-98-7] i jego związki - w przeliczeniu na Mo410-
296Morfolina (czterowodoro-1,4-oksazyna)[110-91-8]70100-
297Mrówczan etylu[109-94-4]250500-
298Nadtlenek dibenzoilowy (benzoilu nadtlenek) [94-36-0]510-
299Nadtlenek wodoru[7722-84-1]1,54-
300Nafta[8008-20-6]100300-
301Naftalen[91-20-3]2075-
302Naftalenu pochodne chlorowane[-]0,51,5-
3031-Naftyloamina (a-naftyloamina) [134-32-7]00-
3042-Naftyloamina (b-naftyloamina) [91-59-8]00-
305Nikiel [7440-02-0] i jego związki, z wyjątkiem tetrakarbonylku niklu
(niklu karbonylku) - w przeliczeniu na Ni0,25--
306Nikotyna[54-11-5]0,51,5-
3072-Nitroanilina (o-nitroanilina) [88-74-4]310-
3083-Nitroanilina (m-nitroanilina) [99-09-2]310-
3094-Nitroanilina (p-nitroanilina) [100-01-6]310-
310Nitrobenzen[98-95-3]310-
311Nitroetan[79-24-3]30240-
312Nitrometan[75-52-5]30240-
313Nitropropan - mieszanina izomerów[25322-01-4]3070-
3143-Nitrotoluen12[99-08-1]39-
3154-Nitrotoluen13[99-99-0]39-
316Octan 2-butoksyetylu[112-07-2]100300-
317Octan butylu (n-butylu octan) [123-86-4]200950-
318Octan sec-butylu[105-46-4]900900-
319Octan tert-butylu[540-88-5]900900-
320Octan 1,3-dimetylobutylu[108-84-9]300--
321Octan 2-etoksyetylu[111-15-9]20--
322Octan etylu[141-78-6]200600-
323Octan izobutylu[110-19-0]200400-
324Octan izopentylu[123-92-2]250500-
325Octan izopropylu[108-21-4]6001.000-
326Octan 2-metoksyetylu (metoksyetylu octan) [110-49-6]25100-
327Octan 2-metoksy-1-metyloetylu[108-65-6]260520-
328Octan 2-metoksypropylu[70657-70-4]100200-
329Octan metylu[79-20-9]250600-
330Octan pentan-2-ylu[626-38-0]250500-
331Octan pentan-3-ylu[620-11-1]250500-
332Octan pentylu (octan n-amylu) [628-63-7]250 500-
333Octan tert-pentylu[625-16-1]250500-
334Octan propylu[109-60-4]200400-
335Octan winylu[108-05-4]1030-
3362,2'-Oksydietanol (glikol dwuetylenowy) - aerozol [111-46-6]10--
337Oktan (n-oktan) [111-65-9]1.0001.800-
338Oleje mineralne - (faza ciekła aerozolu)[-]510-
339Ołów [7439-92-1] i jego związki nieorganiczne - w przeliczeniu na
Pb0,05--
340Ortokrzemian tetraetylu (etylu krzemian)[78-10-4]80250-
341Ozon[10028-15-6]0,15--
342Paration metylowy - tiofosforan(V)O,O-dimetylu-O-4-nitrofenylu
(metyloparation)[298-00-0]0,10,6-
343Pentachlorek fosforu[10026-13-8]0,71,4-
344Pentachlorofenol[87-86-5]0,51,5-
345Pentafluorek bromu[7789-30-2]0,51-
346Pentan (n-pentan)[109-66-0]1.8002.300-
347Pentan-1-ol14 (alkohol amylowy) [71-41-0]100450-
348Pentan-2-on (metylopropyloketon, pentanon) [107-87-9]100800-
349Pentatlenek wanadu [1314-62-1]:
a) dymy0,050,1-
b) pyły0,050,5-
350Peroksodisiarczan(VI) potasu - pyły[7727-21-1]0,1--
351Piperazyna[110-85-0]0,10,3-
3522-Pirydyloamina (2-aminopirydyna) [504-29-0]2--
353Pirydyna[110-86-1]530-
354Platyna metaliczna[7440-06-4]1--
355Polichlorowane bifenyle (dwufenylu pochodne chlorowane)1--
356Propan[74-98-6]1.800--
357Propan-1-ol (propylowy alkohol) [71-23-8]200600-
358Propan-2-ol (izopropylowy alkohol) [67-63-0]9001.200-
359Propano-3-lakton (b-propiolakton) [57-57-8]1--
360Prop-2-en-1-ol (allilowy alkohol) [107-18-6]210-
361Propoksur(metylokarbamian 2-izopropoksyfenylu) [114-26-1]0,52-
362Propyn (metyloacetylen) [74-99-7]1.5002.000-
363Prop-2-yn-1-ol[107-19-7]3--
364Pyretryny[8003-34-7]5--
365Rezorcynol (rezorcyna) [108-46-3]4590-
366Rtęć [7439-97-6] i jej związki - w przeliczeniu na Hg:
a) organiczne0,010,03-
b) nieorganiczne0,050,15-
c) pary rtęci0,0250,2-
367Selan (selenowodór) - w przeliczeniu na Se [7783-07-5]0,050,1-
368Selen [7782-49-2] i jego związki, z wyjątkiem selanu - w przeliczeniu
na Se0,10,3-
369Siarczan(VI) dimetylu(dwumetylowy siarczan)[77-78-1]0,51-
370Siarkowodór[7783-06-4]1020-
371Srebro - dymy i pyły [7440-22-4]0,05--
372Srebra związki nierozpuszczalne - w przeliczeniu na Ag0,05--
373Srebra związki rozpuszczalne - w przeliczeniu na Ag0,01--
374Stiban (antymonowodór) [7803-52-3]0,51,5-
375Strychnina[57-24-9]0,15--
376Styren[100-42-5]50200-
377Sulfotep - ditiopirofosforan O,O,O,O-tetraetylu [3689-24-5]0,1--
378Tal [7440-28-0] i jego związki - w przeliczeniu na TI0,10,3-
379Tantal[7440-25-7]5--
380Tellur [13494-80-9] i jego związki - w przeliczeniu na Te0,010,03-
381Terpentyna[8006-64-2]300840-
3821,3,5,7-Tetraazaadamantan(sześciometylenoczteroamina)[100-97-0]4--
3831,1,2,2-Tetrabromoetan[79-27-6]4--
384Tetrachlorek węgla[56-23-5]20100-
3851,1,2,2-Tetrachloroetan[79-34-5]535-
386Tetrachloroeten (czterochloroetylen, perchloroetylen)[127-18-4]60480-
387Tetraetyloplumban (ołowiu czteroetylek)[78-00-2]0,050,1-
388Tetrafluorek siarki[7783-60-0]0,51-
389Tetrafosfor (fosfor żółty) [7723-14-0]0,030,24-
390Tetrahydrofuran[109-99-9]150300-
3911,2,3,4-Tetrahydronaftalen(tetralina)[119-64-2]100300-
392Tetranitrometan[509-14-8]0,04--
393Tetratlenek osmu - w przeliczeniu na Os[20816-12-0]0,0020,006-
394Tiuram - disulfid tetrametylotiuramu [137-26-8]0,52-
395Tlenek cynku - w przeliczeniu na Zn - dymy[1314-13-2]510-
396Tlenek magnezu:
a) dymy5--
b) pyły[1309-48-4]10--
397Tlenek wapnia - pyły [1305-78-8]26-
398Tlenek węgla[630-08-0]30180-
399Tlenki azotu[10102-43-9, 10102-44-0, 63907-41-5]510-
400Tlenki żelaza - w przeliczeniu na Fe - dymy [1309-37-1]510-
4012-Toliloamina (o-toluidyna) [95-53-4]39-
402Toluen[108-88-3]100350-
403Tolueno-2,4-diamina (toluenodwuamina)[95-80-7]0,040,1-
4041,3,5-Triazinano-2,4,6-trion 1,3,5-triazyno-2,4,6-triol (cyjanurowy
kwas) - pyły [108-80-5]10--
405Triazotan(V) glicerolu (nitrogliceryna) [55-63-0]0,51-
406Tribromek boru[10294-33-4]--10
407Trichlorek fosforu[7719-12-2]12-
408Trichlorfon - 2,2,2-trichloro-1-hydroksyetylofosfonian dimetylu
[52-68-6]0,52-
409Trichlorobenzen - mieszanina izomerów (1,2,3-,1,2,4- i 1,3,5-)
[87-61-6; 120-82-1; 108-70-3]1530-
4101,1,1-Trichloroetan[71-55-6]300600-
4111,1,2-Trichloroetan[79-00-5]45100-
412Trichloroeten (trójchloroetylen) [79-01-6]50400-
413Trichlorofluorometan (Freon 11, fluorotrójchlorometan) [75-69-4]--5.600
414Trichloronaftalen - mieszanina izomerów[1321-65-9]5--
415Trichloronitrometan (chloropikryna) [76-06-2]0,51,5-
4162,4,6-Trichloro-1,3,5-triazyna (cyjanurowy chlorek) - pary i aerozole
[108-77-0]0,050,1-
417Trietyloamina[121-44-8]39-
418Trimetyloamina[75-50-3]1224-
419Trimetylobenzen - mieszanina izomerów (1,2,3-, 1,2,4- i 1,3,5-)
[526-73-8; 95-63-6; 108-67-8; 25551-13-7]100170-
4202,5,5-Trimetylocykloheks-2-en-1-on(izoforon) [78-59-1]510-
4212,4,6-Trinitrotoluen (trójnitrotoluen, TNT)[118-96-7]13-
4221,3,5-Trinitro-1,3,5-triazinan (heksogen,
cyklotrójmetylenotrójnitroamina) [121-82-4]13-
4231,3,5-Trioksan[110-88-3]1575-
424Tritlenek diboru (borowy tlenek) - pyły[1303-86-2]10--
425Tritlenek glinu (glinu tlenek) [1344-28-1]216-
426Tritlenek siarki[7446-11-9]13-
427Tytan [7440-32-6] i jego związki - w przeliczeniu na Ti1030-
428Uran [7440-61-1] i jego związki - w przeliczeniu na U:
a) związki nierozpuszczalne0,0750,6-
b) związki rozpuszczalne0,0150,12-
429Węglan wapnia - pyły15 [471-34-1]10--
430Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) - jako suma iloczynów
stężeń i współczynników rakotwórczości 9 rakotwórczych WWA16 [-]0,002--
4314-Winylocykloheksen[100-40-3]10--
432Winylotoluen - mieszanina izomerów[25013-15-4]100300-
433Wodorek litu[7580-67-8]0,025--
434Wodorotlenek potasu[1310-58-3]0,51-
435Wodorotlenek sodu[1310-73-2]0,51-
436Wodorotlenek wapnia[1305-62-0]2--
437Wolfram - dymy i pyły [7440-33-7]5--
438Wolframu związki nierozpuszczalne - w przeliczeniu na W5--
439Wolframu związki rozpuszczalne - w przeliczeniu na W1--
440Zieleń kwasowa V (1-{[4-(dietyloamino)
fenylo][4-(dietyloimino)cykloheksa-2,5-dien-1-ylideno]metylo}-6-sulfonianonaftaleno-3-sulfonian
sodu)[12768-78-4]10--
441Żelazowanad - pyły [12604-58-9]13-
1 CAS (Chemical Abstracts Service Registry Number) jest oznaczeniem numerycznym
substancji pozwalającym jednoznacznie zidentyfikować substancję chemiczną.
2 Czysta substancja ma nazwę zwyczajową HHDN, a produkt zawierający 85% HHDN
nosi nazwę aldryna.
3 Obowiązuje równoległe oznaczanie stężeń benzenu w powietrzu.
4 NDS dotyczy również mieszaniny izomerów: 1,2- i 1,4-dichlorobenzenu.
5 Patrz przypis 4.
6 NDSCh dotyczy 1,1-dichloroetenu.
7 Czysta substancja ma nazwę zwyczajową HEOD, a produkt zawierający 85% HEOD
nosi nazwę dieldryna.
8 NDS dotyczy również mieszaniny izomerów diizocyjanianów tolueno-2,4-diylu i
tolueno-2,6-diylu [26471-62-5].
9 Patrz przypis 8.
10 NDS i NDSCh nie dotyczy środowiska pracy w podziemnych wyrobiskach zakładów
górniczych.
11 Możliwych jest 5 stereoizomerów: a,b,g,s,e. Pestycyd będący ich mieszaniną wg
Polskiej Normy nazywa się zwyczajowo HCH, izomery - gamma-HCH, a produkt
zawierający minimum 99% gamma-HCH nosi nazwę zwyczajową lindan.
12 NDS dotyczy również mieszaniny izomerów: 3- i 4-nitrotoluenu.
13 Patrz przypis 12.
14 NDS dotyczy również 3-metylobutan-1-olu (alkoholu izoamylowego) [123-51-3]
oraz pozostałych izomerycznych alkoholi.
15 Pył całkowity zawierający wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2%.
16 Wartości współczynników rakotwórczości (k) wynoszą: dla dibenzo[a,h]antracenu
- 5, benzo[a]pirenu - 1, benzo[a]antracenu - 0,1, benzo[b]fluoroantenu - 0,1,
benzo[k]fluoroantenu - 0,1, indeno[1,2,3-c,d]pirenu - 0,1, antracenu - 0,01,
benzo[g,h,i]perylenu - 0,01 i chryzenu - 0,01.
UWAGI
- Jeżeli NDS dotyczy mieszaniny izomerów, to w przypadku występowania w
środowisku pracy jednego z nich, należy stosować tę samą wartość NDS (podany
numer CAS dotyczy mieszaniny).
- Definicje pyłów, dymów i aerozoli są określone w Polskich Normach.
B. Pyły
Lp.Nazwa i nr CAS czynnika szkodliwego dla zdrowiaNajwyższe dopuszczalne
stężenie
mg/m3włókien w cm3
1234
1Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę powyżej 50%
[14808-60-7], [14464-46-1], [15468-32-3]
a) pył całkowity12-
b) pył respirabilny20,3-
2Pyły zawierające wolną (krystaliczną) krzemionkę od 2% do 50%
[14808-60-7], [14464-46-1], [15468-32-3]
a) pył całkowity14-
b) pył respirabilny21-
3Pyły zawierające azbest:
a) pyły zawierające azbest chryzotylowy oraz pyły zawierające azbest
chryzotylowy i inne minerały włókniste oraz pyły zawierające inne minerały
włókniste, z wyjątkiem krokidolitu, np. antygoryt włóknisty [1332-21-4]
- pył całkowity11-
- włókna respirabilne3-0,2
b) pyły zawierające krokidolit: [12001-28-4]
- pył całkowity10,5-
włókna respirabilne3-0,2
4Pyły grafitu[7782-42-5], [7440-44-0]
a) pyły grafitu naturalnego:
- pył całkowity14-
- pył respirabilny21-
b) pyły grafitu syntetycznego:
- pył całkowity16-
5Inne nietrujące pyły przemysłowe - w tym zawierające wolną (krystaliczną)
krzemionkę poniżej 2%[-]
- pył całkowity110-
6Pyły organiczne pochodzenia zwierzęcego i roślinnego:[-]
a) zawierające 10% lub więcej wolnej krzemionki:
- pył całkowity12-
- pył respirabilny21-
b) zawierające poniżej 10% wolnej krzemionki:
- pył całkowity14-
- pył respirabilny22-
7Pyły talku i talku zawierającego włókna mineralne (w tym azbest):
[14807-96-6]
a) talk niezawierający włókien mineralnych (w tym azbestu)
- pył całkowity14-
- pył respirabilny21-
b) talk zawierający włókna mineralne (w tym azbest):
- pył całkowity11-
- włókna respirabilne3-0,5
8Pyły sztucznych włókien mineralnych: [-]
a) pyły sztucznych włókien mineralnych, z wyjątkiem włókien ceramicznych
- pył całkowity12,0-
- włókna respirabilne3-1,0
b) pyły włókien ceramicznych
- pył całkowity11,0-
- włókna respirabilne3-0,5
c) pyły włókien ceramicznych w mieszaninie z innymi sztucznymi włóknami
mineralnymi
- pył całkowity11,0-
- włókna respirabilne3-0,5
9Pyły cementów portlandzkiego i hutniczego:[65997-15-1]
- pył całkowity16-
- pył respirabilny22-
10Pyły apatytów i fosforytów zawierające wolną krystaliczną krzemionkę
poniżej 2% [-]
- pył całkowity16-
- pył respirabilny22-
Pyły apatytów i fosforytów zawierające wolną krystaliczną krzemionkę
powyżej 2%
- pył całkowity14-
- pył respirabilny21-
11Pyły sadzy technicznej4 [1333-86-4]
- pył całkowity14-
12Pyły węgla kamiennego i brunatnego: [-]
a) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę powyżej 50%
- pył całkowity11-
- pył respirabilny20,3-
b) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę powyżej 10% do 50%
- pył całkowity12-
- pył respirabilny21-
c) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę od 2% do 10%
- pył całkowity14-
- pył respirabilny22-
d) zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2%
- pył całkowity110-
13Pyły drewna: [-]
a) pyły drewna, z wyjątkiem pyłów drewna twardego, takiego jak buk i dąb
- pył całkowity14-
b) pyły drewna twardego, takiego jak buk i dąb
- pył całkowity12-
c) pyły drewna mieszane zawierające pył drewna twardego, takiego jak buk i
dąb
- pył całkowity12-
14Pyły krzemionek bezpostaciowych i syntetycznych
a) ziemia okrzemkowa (diatomit) niekalcynowana [61790-53-2]
- pył całkowity110-
- pył respirabilny22-
b) ziemia okrzemkowa (diatomit) kalcynowana5 [68855-54-9]
- pył całkowity12-
- pył respirabilny21-
c) krzemionka bezpostaciowa syntetyczna (strącona i żel) [112926-00-8]
- pył całkowity110-
- pył respirabilny22-
d) krzemionka stopiona (szkło kwarcowe) [60676-86-0]
- pył całkowity12-
- pył respirabilny21-
15Pyły węglika krzemu niewłóknistego o zawartości wolnej krystalicznej
krzemionki poniżej 2%[409-20-2]
- pył całkowity110-
16Pyły gipsu zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2% i
niezawierające azbestu[7778-18-9]
- pył całkowity110-
17Pyły dolomitu zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2% i
niezawierające azbestu [-]
- pył całkowity110-
18Pyły kaolinu zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2% i
niezawierające azbestu[1332-58-7]
- pył całkowity110-
19Pyły ditlenku tytanu zawierające wolną krystaliczną krzemionkę poniżej
2% i niezawierające azbestu [13463-67-7]
- pył całkowity110-
1 Pył całkowity - zbiór wszystkich cząstek otoczonych powietrzem w określonej
objętości powietrza.
2 Pył respirabilny - zbiór cząstek przechodzących przez selektor wstępny o
charakterystyce przepuszczalności według wymiarów cząstek opisanej
logarytmiczno-normalną funkcją prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy
aerodynamicznej 3,5 ą 0,3 mm i z geometrycznym odchyleniem standardowym 1,5 ą
0,1.
3 Włókna respirabilne - włókna o długości powyżej 5 mm o maksymalnej średnicy
poniżej 3 mm i o stosunku długości do średnicy > 3.
4 Dotyczy sadzy technicznej niezawierającej więcej benzo[a]pirenu niż 35 mg w 1
kg sadzy.
5 Poddana obróbce termicznej powyżej 800C.
Załącznik nr 2
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW
SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
Powrót
A. Hałas, hałas infradźwiękowy i hałas ultradźwiękowy
1. Hałas
1.1. Hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:
- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu
pracy i odpowiadającą mu ekspozycję dzienną lub poziom ekspozycji na hałas
odniesiony do tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową (wyjątkowo
w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny
w poszczególnych dniach w tygodniu),
- maksymalny poziom dźwięku A,
- szczytowy poziom dźwięku C.
1.2. Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu obowiązują
jednocześnie i nie mogą przekraczać wartości podanych w pkt 1.3-1.5.
1.3. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru
czasu pracy nie może przekraczać 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna
nie może przekraczać wartości 3,64 x 103 Pa2 x s lub poziom ekspozycji na hałas
odniesiony do tygodnia pracy nie może przekraczać wartości 85 dB, a
odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie może przekraczać wartości 18,2 x 103
Pa2 x s.
1.4. Maksymalny poziom dźwięku A nie może przekraczać wartości 115 dB.
1.5. Szczytowy poziom dźwięku C nie może przekraczać wartości 135 dB.
1.6. W przypadku gdy ze względów technicznych nie ma możliwości zmniejszenia
hałasu poniżej wartości określonych w pkt 1.3-1.5, pracownicy są obowiązani
stosować ochronniki słuchu dobrane do wielkości charakteryzujących hałas. Strefy
pracy wymagające stosowania ochronników słuchu należy oznakować i odgrodzić, a
dostęp do nich ograniczyć.
1.7. Wartości podane w pkt 1.3-1.5 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy
nie określają wartości niższych.
1.8. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
2. Hałas infradźwiękowy
2.1. Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:
- równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub
równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do tygodnia pracy (wyjątkowo w przypadku
oddziaływania hałasu infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób
nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
- szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego.
2.2. Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub
tygodnia pracy nie może przekraczać wartości 102 dB.
2.3. Szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego nie może przekraczać
wartości 145 dB.
2.4. Wartości podane w pkt 2.2 i 2.3 obowiązują jednocześnie.
2.5. Podane wyżej wartości stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy nie
określają wartości niższych.
2.6. Definicje pojęć i metody pomiaru określają odpowiednie Polskie Normy.
3. Hałas ultradźwiękowy
3.1. Hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:
- równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego dobowego
wymiaru czasu pracy lub równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach
tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do tygodnia
pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu ultradźwiękowego na organizm
człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
- maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz.
3.2. Równoważne poziomy ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy, odniesione
do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub tygodnia pracy, oraz maksymalny
poziom ciśnienia akustycznego nie mogą przekraczać wartości podanych w tabeli 1.
Tabela 1
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych kHzRównoważny poziom ciśnienia
akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy lub
tygodnia pracy dBMaksymalny poziom ciśnienia akustycznego dB
10; 12,5; 1680100
2090110
25105125
31,5; 40110130
3.3. Wartości podane w tabeli 1 obowiązują jednocześnie.
3.4. Wartości podane w tabeli 1 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe przepisy
nie określają wartości niższych.
3.5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
B. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne i drgania o
ogólnym działaniu na organizm człowieka
1. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne
1.1. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne są
charakteryzowane przez sumę wektorową skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y, Z.
1.2. Wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych X, Y i Z nie może przekraczać 2,8 m/s2, przy
8-godzinnym działaniu drgań na organizm człowieka.
1.3. Dla ekspozycji trwających 30 minut i krócej maksymalna dopuszczalna wartość
sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie może przekraczać
11,2 m/s2.
1.4. Wartości podane w pkt 1.2 i 1.3 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
1.5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
2. Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka
2.1. Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka są charakteryzowane przez
sumę wektorową skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z .
2.2. Wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie może przekraczać
0,8 m/s2 przy 8-godzinnym działaniu drgań na organizm człowieka.
2.3. Dla ekspozycji trwających 30 minut i krócej maksymalna dopuszczalna wartość
sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie może przekraczać
3,2 m/s2.
2.4. Wartości podane w pkt 2.2 i 2.3 stosuje się, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
2.5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
C. Mikroklimat
1. Mikroklimat gorący
1.1. Mikroklimat gorący na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez
wskaźnik obciążenia termicznego WBGT w C.
1.2. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego WBGT, umożliwiające
realizację podstawowych funkcji przez pracownika na danym stanowisku pracy, nie
mogą przekraczać wartości podanych w tabeli 2.
Tabela 2
Poziom ciężkości pracyPoziom metabolizmu (M)*) w stosunku do powierzchni
skóry [W/m2]Dopuszczalne wartości WBGT w C
osoba zaaklimatyzowana w środowisku gorącymosoba niezaaklimatyzowana w
środowisku gorącym
SpoczynekM £ 653332
Praca lekka65
Praca umiarkowana130 < M £ 2002826
Praca ciężka200< M £ 260nieodczuwalny ruch powietrza 25odczuwalny ruch
powietrza 26nieodczuwalny ruch powietrza 22odczuwalny ruch powietrza 23
Praca bardzo ciężkaM > 26023251820
*) Poziom metabolizmu organizmu pracownika w czasie wykonywania czynności
roboczych wzrasta wraz z ciężkością pracy.
1.3. W przypadku stanowisk pracy chronionej wartości podane w tabeli 2 należy
obniżyć zgodnie z zaleceniami lekarza lub innymi przepisami szczegółowymi.
2. Mikroklimat zimny
2.1. Miejscowe działanie zimnego środowiska termicznego należy oceniać za pomocą
wskaźnika siły chłodzącej powietrza WCI.
2.2. Dozwolony czas ekspozycji umożliwiający realizację podstawowych funkcji
przez pracownika na danym stanowisku pracy należy przyjąć zgodnie z wartościami
podanymi w tabeli 3.
D. Promieniowanie optyczne
1. Promieniowanie podczerwone (nielaserowe)
1.1. Zagrożenie pracowników promieniowaniem podczerwonym rozpatruje się z punktu
widzenia możliwości uszkodzenia termicznego skóry oraz siatkówki, soczewki i
rogówki oka.
1.2. Zagrożenie uszkodzeniem termicznym skóry charakteryzowane jest przez
wartości bezwzględne napromienienia w całym istotnym zakresie długości fal.
1.3. Maksymalne jednorazowe napromienienie skóry N, wyznaczone zgodnie z pkt
1.4, dla jednorazowej ekspozycji krótszej niż 10 s nie może przekraczać wartości
określonej zależnością:
N = 20.000 x t1/4 J x m-2
Jeśli czas jednorazowej ekspozycji przekracza 10 s, należy stosować wskaźnik
obciążenia termicznego WBGT.
1.4. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
1.5. Oceny zagrożenia termicznego siatkówki dokonuje się dla zakresu
promieniowania 380-1.400 nm na podstawie pomiarów wartości skutecznych
luminancji energetycznej źródła.
1.6. Najwyższą dopuszczalną wartość skuteczną luminancji energetycznej źródła
określa zależność:
W przypadku jednorazowej ekspozycji dłuższej niż 10 s wartość skutecznej
luminancji energetycznej jest stała i równa wartości dla t = 10 s.
1.7. W przypadku ekspozycji oczu przez czas dłuższy niż 10 sekund
napromieniowanie źródeł emitujących głównie IR-A (780-1.400 nm), skuteczna
luminancja energetyczna źródła nie może przekraczać wartości określonej
zależnością:
W przypadku bardzo dużych źródeł promieniowania, gdy ich wymiar kątowy a
przekracza 100 mrad, należy przyjąć wartość jak dla kąta 100 mrad.
1.8. Rozkład widmowy wartości skutecznych zagrożenia termicznego siatkówki oka
Rl określa Polska Norma.
1.9. W celu ochrony przed termicznym uszkodzeniem (oparzeniem) rogówki oraz w
celu ograniczenia ryzyka powstania zaćmy, maksymalne bezwzględne natężenie
napromieniania oczu E promieniowaniem podczerwonym wynosi:
a) dla zakresu widmowego 780-3.000 nm i czasów ekspozycji t ³ 1.000 s
E = 100 [W x m-2]
przy czym w przypadku niskiej temperatury otoczenia powyższe wartości mogą ulec
podwyższeniu do 400 W/m2, gdy temperatura powietrza wynosi 0C, i do około 300
W/m2, gdy temperatura powietrza wynosi 10C w sytuacji, gdy źródła podczerwieni
stosuje się do ogrzewania pomieszczeń,
b) dla całego zakresu podczerwieni i czasów ekspozycji t < 1.000 s
E = 18.000 t-3/4 [W x m-2]
2. Promieniowanie nadfioletowe (nielaserowe)
2.1. Zagrożenie pracowników promieniowaniem nadfioletowym charakteryzowane jest
przez wartości skuteczne napromienienia oka i skóry.
2.2. Najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromienienia oka i skóry w ciągu
dobowego wymiaru czasu pracy, bez względu na długość jego trwania, wynosi 30 J x
m-2.
2.3. Dodatkowo, najwyższe dopuszczalne całkowite (nieselektywne) napromienienia
oka promieniowaniem pasma 315-400 nm wynosi 10.000 J x m-2 w ciągu dobowego
wymiaru czasu pracy.
2.4. Wartość skuteczną napromienienia oka i skóry promieniowaniem nadfioletowym
należy mierzyć według rozkładu widmowego skuteczności Sl, określonego w Polskiej
Normie.
3. Promieniowanie widzialne (nielaserowe)
3.1. Zagrożenia pracowników promieniowaniem widzialnym rozpatruje się z punktu
widzenia możliwości uszkodzenia fotochemicznego i termicznego siatkówki oka.
3.2. Zagrożenie uszkodzeniem fotochemicznym jest charakteryzowane przez wartości
skuteczne luminancji energetycznej źródła, natężenia napromienienia i czas
ekspozycji.
3.3. Zagrożenie uszkodzeniem termicznym siatkówki oka jest charakteryzowane
przez wartość skuteczną luminacji energetycznej źródła.
3.4. Dopuszczalne wartości ekspozycji oka na promieniowanie widzialne określa
tabela 4.
Tabela 4
3.5. Rozkład widmowy wartości skutecznych zagrożenia fotochemicznego Bl oraz
termicznego Rl siatkówki oka oraz definicje pojęć i metody pomiaru określają
odpowiednie Polskie Normy.
4. Promieniowanie laserowe
4.1. Oddziaływanie promieniowania laserowego na organizm człowieka jest zależne
przede wszystkim od długości fali promieniowania, czasu i rodzaju ekspozycji,
rodzaju eksponowanej tkanki, wielkości napromienienia i luminancji energetycznej
zintegrowanej.
4.2. Maksymalne dopuszczalne ekspozycje MDE oka na promieniowanie laserowe
źródeł punktowych określa tabela 5, a maksymalne dopuszczalne ekspozycje oka na
promieniowanie laserowe źródeł rozciągłych określa tabela 6.
4.3. Maksymalne dopuszczalne ekspozycje skóry na promieniowanie laserowe określa
tabela 7.
4.4. W przypadku źródeł laserowych emitujących promieniowanie impulsowe
powtarzalne lub promieniowanie zmodulowane maksymalną dopuszczalną ekspozycję
oka i skóry określają następujące warunki:
a) ekspozycja na dowolny pojedynczy impuls w ciągu impulsów nie powinna
przekraczać wartości dozwolonych dla pojedynczego impulsu, podanych w tabelach
5, 6 i 7,
b) średnia ekspozycja dla ciągu impulsów o czasie trwania T nie powinna
przekraczać wartości dozwolonych dla ekspozycji o czasie trwania T, podanych w
tabelach 5, 6 i 7,
c) dla promieniowania laserowego o długości fali zawartej w przedziale 400-1.400
nm powinien być spełniony dodatkowo następujący warunek:
maksymalna dozwolona ekspozycja na dowolny pojedynczy impuls z ciągu impulsów
MDEimp nie powinna przekraczać wartości MDE miarodajnej dla pojedynczego impulsu
podanej w tabelach 5, 6 i 7, pomnożonej przez liczbę impulsów N działających na
oczy lub skórę, podniesioną do potęgi minus 1/4:
MDEimp = MDE x (N)-1/4
E. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz-300
GHz
1. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne na stanowiskach pracy
charakteryzowane są jednocześnie przez następujące wielkości normatywne:
- widmo częstotliwości, f w Hz,
- natężenie pola magnetycznego o ogólnym działaniu na organizm człowieka (w
zakresie częstotliwości od 0 Hz do 3 GHz), H w A/m,
- natężenie pola elektrycznego o ogólnym działaniu na organizm człowieka (w
zakresie częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz), E w V/m,
- natężenie pola magnetycznego o działaniu miejscowym na kończyny pracownika -
ręce do łokci i nogi do kolan (w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 800 kHz), H
w A/m,
- doza rzeczywista pola magnetycznego strefy zagrożenia, o ogólnym działaniu na
organizm człowieka, DH w (A/m)2h,
- doza rzeczywista pola elektrycznego strefy zagrożenia, o ogólnym działaniu na
organizm człowieka, DE w (V/m)2h,
- wskaźnik ekspozycji dla dozy rzeczywistej pola elektrycznego i dozy
rzeczywistej pola magnetycznego w strefie zagrożenia, W.
2.1. W otoczeniu źródeł pól elektromagnetycznych należy wyznaczyć i oznakować,
zgodnie z Polską Normą, obszary występowania silnych pól elektromagnetycznych
jako zasięg trzech stref ochronnych:
- niebezpiecznej - rozumianej jako obszar, w którym przebywanie pracowników jest
zabronione,
- zagrożenia - rozumianej jako obszar, w którym dopuszczone jest przebywanie
pracowników zatrudnionych przy źródłach przez czas ograniczony zgodnie z
zasadami podanymi w pkt 4,
- pośredniej - rozumianej jako obszar, w którym dopuszczone jest przebywanie
pracowników zatrudnionych przy źródłach w ciągu całej zmiany roboczej.
2.2. Obszar poza zasięgiem stref ochronnych jest obszarem strefy bezpiecznej.
3.1. Wyróżnia się trzy graniczne wartości natężenia pola elektrycznego E0(f),
E1(f), E2(f) i magnetycznego H0(f), H1(f), H2(f), o ogólnym działaniu na
organizm człowieka, określone w poszczególnych zakresach częstotliwości (tabele
8 i 9):
- E0(f) i H0(f) - natężenia pól o częstotliwości f, rozgraniczające strefę
pośrednią od strefy bezpiecznej,
- E1(f) i H1(f) - natężenia pól o częstotliwości f, rozgraniczające strefę
zagrożenia od strefy pośredniej,
- E2(f) i H2(f) - natężenia pól o częstotliwości f, rozgraniczające strefę
niebezpieczną od strefy zagrożenia.
3.2. Pomiędzy wartościami granicznymi obowiązują następujące zależności:
E2(f) = 10 E1(f); E0(f) = E1(f)/3; H2(f) = 10 H1(f); H0(f) = H1(f)/3,
z wyjątkiem pól elektrycznych o częstotliwościach od 0 Hz do 300 Hz, dla
których:
E2 = 2 E1(f), a E0(f) = E1(f)/2.
4. W strefie zagrożenia ekspozycja ma spełniać jednocześnie następujące warunki:
- DE(f) < DdE(f),
- DH(f) < DdH(f),
- W < 1,
gdzie:
DE(f) - doza rzeczywista pola elektrycznego o częstotliwości f, w przypadku
ekspozycji guasi-stacjonarnej na pole elektryczne o częstotliwości f i natężeniu
E(f), które występuje w czasie t, wyrażona wzorem: DE(f) = [E(f)]2t;
DH(f) - doza rzeczywista pola magnetycznego o częstotliwości f, w przypadku
ekspozycji stacjonarnej na pole magnetyczne o częstotliwości f i natężeniu H(f),
które występuje w czasie t, wyrażona wzorem: DH(f) = [H(f)]2t;
DdE(f) i DdH(f) - doza dopuszczalna pola elektrycznego i magnetycznego o
częstotliwości f (tabele 8 i 9);
W - wskaźnik ekspozycji dla dozy rzeczywistej pola elektrycznego i dozy
rzeczywistej pola magnetycznego (doza pola magnetycznego dotyczy tylko zakresu
częstotliwości do 3 GHz), w przypadku ekspozycji quasi-stacjonarnej, która
występuje w czasie t na pole elektryczne o częstotliwości f i natężeniu E(f)
oraz pole magnetyczne o częstotliwości f i natężeniu H(f), wyrażony wzorem:
W = [DE(f)/DdE(f)] + [DH(f)/DdH(f)].
5.1. Gdy ekspozycja o działaniu miejscowym dotyczy wyłącznie kończyn, dopuszcza
się zwiększone ich narażenie na pola magnetyczne o natężeniach 5 razy większych,
od dopuszczalnych dla całego ciała, z równoczesnym dopuszczeniem dozy dla
kończyn 25 razy większej od dozy dla całego ciała (dopuszczalne zwiększenie
narażenia kończyn na pole magnetyczne dotyczy tylko pola magnetycznego z zakresu
częstotliwości 800 kHz).
5.2. Przebywanie pracowników w strefie niebezpiecznej jest dopuszczalne pod
warunkiem stosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnej.
5.3. Dopuszczalne wartości natężenia pola elektrycznego E1(f) na granicy strefy
zagrożenia i pośredniej oraz doza dopuszczalna pola elektrycznego DdE(f)
określone są w tabeli 8.
Tabela 8
Lp.Zakres częstotliwościE1(f) [V/m]DdE(f)
10 Hz £ f £ 0,5 Hz20.0003.200 (kV/m)2 x h
20,5 Hz < f £ 300 Hz10.000800 (kV/m)2 x h
30,3 kHz < f £ 1 kHz100/f0,08/f2 (kV/m)2 x h
41 kHz < f £ 3 MHz1000,08 (kV/m)2 x h
53 MHz < f £ 15 MHz300/f0,72/f2 (kV/m)2 x h
615 MHz < f £ 3 GHz203.200 (V/m)2 x h
73 GHz < f £ 300 GHz0,16 f + 19,5(f/2 + 55)2 (V/m)2 x h
- f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie "zakres częstotliwości";
- wartości E1(f) oznaczają natężenia pól elektrycznych charakteryzowane
wielkościami:
- wartością skuteczną natężenia pola - dla częstotliwości do 1 kHz oraz powyżej
3 MHz,
- wartością równoważną natężenia pola - w zakresie częstotliwości od 1 kHz do 3
MHz,
- wartością uśrednioną w okresie repetycji impulsów i kącie, w którym emitowane
jest promieniowanie, w przypadku promieniowania elektromagnetycznego o zmiennym
okresowo rozkładzie przestrzennym natężenia pola;
- DdE(f) - doza dopuszczalna pola elektrycznego o częstotliwości f, dla
ekspozycji w ciągu całej zmiany roboczej.
5.4. Gdy ekspozycja dotyczy pól impulsowych, dodatkowo powinien być spełniony
warunek:
Emax imp < 4,5 kV/m w zakresie częstotliwości 0,1 GHz < f < 3 GHz;
Emax imp < 0,43f + 3,2 kV/m w zakresie częstotliwości 3 GHz < f < 10 GHz
oraz Emax imp < 7,5 kV/m w zakresie częstotliwości 10 GHz < f < 300 GHz,
gdzie Emax imp - maksymalna wartość natężenia pola w impulsie; f w GHz.
5.5. Dopuszczalne wartości natężenia pola magnetycznego H1(f) na granicy strefy
zagrożenia i pośredniej oraz doza dopuszczalna pola magnetycznego DdH(f)
określone są w tabeli 9.
Tabela 9
Lp.Zakres częstotliwościH1(f) [A/m]DdH(f)
10 Hz £ f £ 0,5 Hz8.000512 (kA/m)2 x h
20,5 Hz < f £ 50 Hz2000,32 (kA/m)2 x h
30,05 kHz < f £ 1 kHz10/f800/f2 (A/m)2 x h
41 kHz < f £ 800 MHz10800 (A/m)2 x h
50,8 MHz < f £ 150 MHz8/f512/f2 (A/m)2 x h
60,15 GHz < f £ 3 GHz0,0530,022 (A/m)2 x h
- f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie "zakres częstotliwości";
- wartości H1(f) oznaczają natężenia pól magnetycznych charakteryzowane
wielkościami:
- wartością skuteczną natężenia pola - dla częstotliwości do 1 kHz oraz powyżej
800 kHz,
- wartością równoważną natężenia pola - w zakresie częstotliwości od 1 kHz do
800 kHz,
- wartością uśrednioną w okresie repetycji impulsów i kącie bryłowym, w którym
emitowane jest promieniowanie, w przypadku promieniowania elektromagnetycznego o
zmiennym okresowo rozkładzie przestrzennym natężenia pola;
- DdH(f) - doza dopuszczalna pola magnetycznego o częstotliwości f, dla
ekspozycji w ciągu całej zmiany roboczej.
6. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
Powrót
Spis treści
Załącznik nr 1
KWESTIONARIUSZ OSOBOWY
1. Imię (imiona) i
nazwisko..............................................................................................................................
a) nazwisko
rodowe............................................................................................................................
b) imiona
rodziców.............................................................................................................................
c) nazwisko rodowe
matki..................................................................................................................
2. Data i miejsce
urodzenia...............................................................................................................................
3.
Obywatelstwo...............................................................................................................................................
4. Numer ewidencyjny
(PESEL)......................................................................................................................
5. Numer identyfikacji podatkowej
(NIP)........................................................................................................
6. Miejsce
zamieszkania...................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
(dokładny adres)
Adres do
korespondencji..................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
Telefon.............................................................................................................................................................
7.
Wykształcenie...............................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
(nazwa szkoły i rok jej ukończenia)
.........................................................................................................................................................................
(zawód, specjalność, stopień, tytuł zawodowy - naukowy)
8. Wykształcenie
uzupełniające.........................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
(kursy, studia podyplomowe, data ukończenia lub rozpoczęcia nauki w
przypadku jej trwania)
9. Przebieg dotychczasowego
zatrudnienia:.................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
(wskazać okresy zatrudnienia u kolejnych pracodawców oraz zajmowane
stanowiska pracy)
10. Dodatkowe uprawnienia, umiejętności, zainteresowania (np. stopień
znajomości języków obcych, prawo jazdy, obsługa komputera)
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
11. Stan
rodzinny...............................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
(imiona i nazwiska oraz daty urodzenia dzieci)
12. Powszechny obowiązek obrony:
a) stosunek do powszechnego obowiązku
obrony..........................................................................
b) stopień
wojskowy..............................................................................................................................
numer specjalności
wojskowej.............................................................................................................
c) przynależność ewidencyjna do
WKU............................................................................................
d) numer książeczki
wojskowej...........................................................................................................
e) przydział mobilizacyjny do sił zbrojnych
RP............................................................................
13. Osoba z którą należy zawiadomić w razie
wypadku.............................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
(imię i nazwisko, adres, telefon)
14. Oświadczam, że dane zawarte w pkt 1, 2, 4, i 6 są zgodne z dowodem
osobistym
seria.....................nr...........................................
wydanym
przez.......................................................................................w........................................................
albo innym dowodem
tożsamości...................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
..........................................................................................................................................................................
...................................................................
(miejscowość i
data)...................................................................
(podpis osoby składającej kwestionariusz)
Załącznik nr 2
...................................................................
(pieczęć nagłówkowa
pracodawcy)...................................................................
(miejscowość i data)
...................................................................
(numer REGON - EKD)
UMOWA O PRACĘ
Zawarta w dniu
.......................................................................................................................................................
(data zawarcia umowy)
między.........................................................................................................................................................................
(imię i nazwisko pracodawcy lub osoby reprezentującej pracodawcę
albo upoważnionej do składania oświadczeń w imieniu pracodawcy)
a...................................................................................................................................................................................
(imię i nazwisko pracownika oraz jego miejsce zameldowania)
na.................................................................................................................................................................................
(okres próbny, czas nie określony, czas określony, czas wykonywania
określonej pracy)
1. Strony ustalają następujące warunki zatrudnienia:
1) rodzaj umówionej
pracy.....................................................................................................................
(stanowisko, funkcja, zawód, specjalność)
2) miejsce wykonywania
pracy..............................................................................................................
3) wymiar czasu
pracy..............................................................................................................................
4)
wynagrodzenie............................................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
(składniki wynagrodzenia i ich wysokość oraz podstawa prawna ich
ustalenia)
5) inne warunki
zatrudnienia..................................................................................................................
......................................................................................................................................................................
2. Dzień rozpoczęcia
pracy...................................................................................................................................
...................................................................
(data i podpis pracownika)
...................................................................
(podpis pracodawcy lub osoby
reprezentującej pracodawcę
albo osoby upoważnionej do składania
oświadczeń w imieniu pracodawcy)
Załącznik nr 3
...................................................................
(pieczęć nagłówkowa
pracodawcy)...................................................................
(miejscowość i data)
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM*
Pan (Pani)
...................................................................
...................................................................
(imię i nazwisko)
...................................................................
Rozwiązuję z Panem (Panią) umowę o pracę zawartą w
dniu..................................... z zachowaniem
............................................................okresu
wypowiedzenia, który upłynie w dniu ..................................
(podać długość okresu wypowiedzenia)
Przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę
jest.....................................................................................
...................................................................................................................................................................................
Jednocześnie informuję, iż w terminie 7 dni od dnia doręczenia niniejszego
pisma przysługuje Panu (Pani) prawo wniesienia odwołania do Sądu
Rejonowego - Sądu Pracy w
....................................................................................................................................................................................
(siedziba sądu)
Przed upływem tego terminu może Pan (Pani) złożyć wniosek o wszczęcie
postępowania pojednawczego przed Komisją Pojednawczą**
....................................................................................................................................................................................
(siedziba komisji)
...................................................................
(potwierdzenie odbioru przez pracownika
- data i podpis)
...................................................................
(podpis pracodawcy lub osoby
reprezentującej pracodawcę
albo osoby upoważnionej do składania
oświadczeń w imieniu pracodawcy)
___________________________
* Dotyczy umowy o pracę zawartej na czas nie określony.
** Dotyczy pracodawcy, u którego została utworzona komisja pojednawcza.
Załącznik nr 4
...................................................................
(pieczęć nagłówkowa
pracodawcy)...................................................................
(miejscowość i data)
...................................................................
(numer REGON - EKD)
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ Z ZASTOSOWANIEM SKRÓCONEGO OKRESU WYPOWIEDZENIA*
Pan (Pani)
...................................................................
...................................................................
(imię i nazwisko)
...................................................................
Rozwiązuję z Panem (Panią) umowę o pracę zawartą w
dniu.........................z zastosowaniem skróconego okresu
wypowiedzenia, który
wynosi.....................................................................................
(wskazać długość zastosowanego okresu wypowiedzenia na podstawie art. 361
ż1 k.p.)
Przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę
jest.........................................................................................
Jednocześnie informuję, iż w terminie 7 dni od dnia doręczenia niniejszego
pisma przysługuje Panu (Pani) prawo wniesienia odwołania do Sądu
Rejonowego - Sądu Pracy w
....................................................................................................................................................................................
(siedziba sądu)
Przed upływem tego terminu może Pan (Pani) złożyć wniosek o wszczęcie
postępowania pojednawczego przed Komisją Pojednawczą**
....................................................................................................................................................................................
(siedziba komisji)
...................................................................
(potwierdzenie odbioru przez pracownika
- data i podpis)
...................................................................
(podpis pracodawcy lub osoby
reprezentującej pracodawcę
albo osoby upoważnionej do składania
oświadczeń w imieniu pracodawcy)
___________________________
* Dotyczy umowy o pracę zawartej na czas nie określony.
** Dotyczy pracodawcy, u którego została utworzona komisja pojednawcza.
Załącznik nr 5
...................................................................
(pieczęć nagłówkowa
pracodawcy)...................................................................
(miejscowość i data)
...................................................................
(numer REGON - EKD)
WYPOWIEDZENIE WARUNKÓW UMOWY O PRACĘ*
Pan (Pani)
...................................................................
...................................................................
(imię i nazwisko)
...................................................................
Wypowiadam Panu (Pani) umowę o pracę zawartą w
dniu............................... w części dotyczącej
...................................................................................................................................................
z zachowaniem
(wskazać postanowienia umowy o pracę podlegające wypowiedzeniu)
.............................................................. okresu
wypowiedzenia, które upłynie w dniu ...............................
(wskazać długość okresu wypowiedzenia)
Przyczyną wypowiedzenia dotychczasowych warunków umowy o pracę
jest....................................
.....................................................................................................................................................................................
Po upływie okresu wypowiedzenia, tj. od dnia.....................proponuję
następujące, nowe warunki umowy o pracę
.....................................................................................................................................................................................
Pozostałe warunki umowy o pracę nie ulegają zmianie. Jeżeli Pan (Pani)
przed upływem połowy okresu wypowiedzenia, tj. do
dnia......................nie złoży oświadczenia o odmowie przyjęcia
nowych warunków umowy o pracę, będzie to równoznaczne z wyrażeniem zgody
na proponowaną zmianę warunków umowy. W razie odmowy przyjęcia przez Pana
(Panią) zaproponowanych warunków umowy o pracę, umowa rozwiąże się z
upływem okresu wypowiedzenia, tj. z dniem ...........................
Jednocześnie informuję, iż w terminie 7 dni od dnia doręczenia niniejszego
pisma przysługuje Panu (Pani) prawo wniesienia odwołania do Sądu
Rejonowego - Sądu Pracy
w.............................................................................................................
(siedziba sądu)
Przed upływem tego terminu może Pan (Pani) złożyć wniosek o wszczęcie
postępowania pojednawczego przed Komisją
Pojednawczą**.............................................................................................................................................
(siedziba komisji)
...................................................................
(potwierdzenie odbioru przez pracownika
- data i podpis)
...................................................................
(podpis pracodawcy lub osoby
reprezentującej pracodawcę
albo osoby upoważnionej do składania
oświadczeń w imieniu pracodawcy)
___________________________
* Dotyczy umowy o pracę zawartej na czas nie określony.
** Dotyczy pracodawcy, u którego została utworzona komisja pojednawcza.
Załącznik nr 6
...................................................................
(pieczęć nagłówkowa
pracodawcy)...................................................................
(miejscowość i data)
...................................................................
(numer REGON - EKD)
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA *
Pan (Pani)
...................................................................
...................................................................
(imię i nazwisko)
...................................................................
Z dniem..................................... rozwiązuję z Panem (Panią)
bez zachowania okresu wypowiedzenia umowę o pracę zawartą w
dniu.......................................... z
powodu............................................................
.....................................................................................................................................................................................
(wskazać przyczynę i podstawę prawną rozwiązania umowy o pracę)
Jednocześnie informuję, iż w terminie 14 dni od dnia doręczenia
niniejszego pisma przysługuje Panu (Pani) prawo wniesienia odwołania do
Sądu Rejonowego - Sądu Pracy w
...........................................................................................................................................................................
(siedziba sądu)
Przed upływem tego terminu może Pan (Pani) złożyć wniosek o wszczęcie
postępowania pojednawczego przed Komisją
Pojednawczą**.............................................................................................................................................
(siedziba komisji)
...................................................................
(potwierdzenie odbioru przez pracownika
- data i podpis)
...................................................................
(podpis pracodawcy lub osoby
reprezentującej pracodawcę
albo osoby upoważnionej do składania
oświadczeń w imieniu pracodawcy)
___________________________
* Dotyczy umowy o pracę zawartej na czas nie określony.
** Dotyczy pracodawcy, u którego została utworzona komisja pojednawcza.
Spis treści
A. Substancje chemiczne
Powrót
Lp.Nazwa i numer CAS1 substancji chemicznej (w nawiasach podano poprzednio
stosowaną nazwę substancji)Najwyższe dopuszczalne stężenie w mg/m3 w
zależności od czasu narażenia w ciągu zmiany roboczej
NDSNDSChNDSP
12345
1Acetaldehyd
[75-07-0]5-45
2Acetanilid - pyły
[103-84-4]6--
3Aceton
[67-64-1]6001800-
4Acetonitryl
[75-05-8]70140-
5Akrylaldehyd (akroleina)
[107-02-8]0,20,5-
6Akrylamid
[79-06-1]0,1--
7Akrylan butylu
[141-32-2]2070-
8Akrylan 2-etyloheksylu
[103-11-7]35100-
9Akrylan etylu
[140-88-5]2080-
10Akrylan metylu
[96-33-3]2070-
11Akrylonitryl
[107-13-1]210-
12Aldryna2
rel-(1R,4S,4aS,5S,8R,8aR)-1,2,3,4,10,10-
heksachloro-1,4,4a,5,8,8a-heksahydro-1,4:5,8-
dimetanonaftalen (aldrin)
[309-00-2]0,010,08-
132-Aminoetanol (etanoloamina)
[141-43-5]310-
144-Aminofenol (p-aminofenol) - pyły
[123-30-8]5--
15N,N'-bis(2-aminoetylo)etylenodiamina
(trójetylenoczteroamina)
[112-24-3]13-
16Amoniak
[7664-41-7]2027-
17Anilina
[62-53-3]520-
18Antymon i jego związki nieorganiczne -
w przeliczeniu na Sb
[7440-36-0]0,51,5-
19Arsan (arsenowodór)
[7784-42-1]0,20,6-
20Arsen i jego związki nieorganiczne -
w przeliczeniu na As
[7440-38-2]0,01--
21Asfalt naftowy - dymy
[8052-42-4]510-
22Azotan(V) propylu (n-propylu azotan)
[627-13-4]30100-
23Bar i jego związki nieorganiczne -
w przeliczeniu na Ba
[7440-39-3]0,51,5-
24Benzaldehyd (benzoesowy aldehyd)
[100-52-7]1040-
25Benzen
[71-43-2]1040-
26Benzo
[a]piren
[50-32-8]0,002--
27p-Benzochinon
[106-51-4]0,10,4-
28Benzydyna
[92-87-5]00-
29Benzyna:
a) ekstrakcyjny3
[8032-32-4]5001500-
b) do lakierów
[8030-30-6]300900-
30Beryl i jego związki nieorganiczne -
w przeliczeniu na Be
[7440-41-7]0,0010,003-
31Bezwodnik ftalowy - pary i aerozole
[85-44-9]12-
32Bezwodnik maleinowy
[108-31-6]0,51-
33Bezwodnik octowy
[108-24-7]10-20
34Bicyklo
[4.4.0]dekan
(dekalina, dekahydronaftalen]
[91-17-8]100300-
35Bifenyl (dwufenyl)
[92-52-4]12-
36Brom
[7726-95-6]0,72-
37Bromfenwinfos - fosforan(V) 2-bromo-1-(2,4-
dichlorofenylo)winylu-dietylu
[33399-00-7]0,01--
38Bromochlorometan
[74-97-5]10001300-
392-Bromo-2-chloro-1,1,1-trifluoroetan (halotan)
[151-67-7]40100-
40Bromoetan (etylu bromek)
[74-96-4]50400-
41Bromoform
[75-25-2]5--
42Bromometan (metylu bromek)
[74-83-9]540-
43Bromowodór
[10035-10-6]721-
44Buta-1,3-dien (butadien)
[106-99-0]1040-
45Butan (n-butan)
[106-97-8]19003000-
46Butan-2-ol (sec-butylowy alkohol)
[78-92-2]300450-
47Butan-1-ol (n-butylowy alkohol)
[71-36-3]50150-
48Butan-2-on (metyloetyloketon)
[78-93-3]200850-
49Butano-1-tiol (n-butylowy merkaptan)
[109-79-5]12-
50(E)-But-2-enal (krotonowy aldehyd)
[4170-30-3]612-
512-Butoksyetanol (butoksyetylowy alkohol)
[111-76-2]100360-
524-tert-Butylotoluen (p-tert-butylotoluen)
[98-51-1]30--
53Chlor
[7782-50-5]1,59-
54Chlorek amonu (amonowy chlorek) - pary i
dymy
[12125-02-9]1020-
55Chlorfenwinfos - fosforan(V) 2-chloro-1-(2,4-
dichlorofenylo)winylu-dietylu
[470-90-6]0,010,1-
562-Chloroanilina (o-chloroanilina)
[95-51-2]310-
573-Chloroanilina (m-chloroanilina)
[108-42-9]310-
584-Chloroanilina (p-chloroanilina)
[106-47-8]310-
59Chlorobenzen
[108-90-7]50150-
602-Chlorobuta-1,3-dien (chloropren,2-chloro-1,3-
butadien)
[126-99-8]216-
61Chlorodinitrobenzen (dwunitrochlorobenzen) -
mieszanina izomerów
[25567-67-3]13-
621-Chloro-2,3-epoksypropan
[106-89-8]1--
63Chloroetan (etylu chlorek)
[75-00-3]2001600-
642-Chloroetanol (chloroetylowy alkohol,
chlorohydryna etylenowa)
[107-07-3]13-
65Chloroeten (winylu chlorek)
[75-01-4]530-
664-Chlorofenol (p-chlorofenol)
[106-48-9]13-
67Chloro(fenylo)metan (benzylu chlorek)
[100-44-7]3-5
68Chloroform
[67-66-3]50225-
69Chlorometan (metylu chlorek)
[74-87-2]20160-
70Chloronitrobenzen (nitrochlorobenzen) -
mieszanina izomerów
[25167-93-5]13-
711-Chloro-1-nitropropan
[600-25-9]10--
72Chloropiryfos - tiofosforan(V) O,O-dietylu-O-
3,5,6-trichloro-2-pirydylu
[2921-88-2]0,20,6-
734-Chlorostyren (p-chlorostyren)
[2039-85-2]50400-
742-Chlorotoluen (o-chlorotoluen)
[95-49-8]100250-
75Chlorowodór
[7647-01-0]5-10
76Chrom metaliczny i związki chromu (III)
[7440-47-3]
[-]0,5--
77Chromiany (VI) i dichromiany (VI) (chromiany)
[-]0,10,3-
78Cyjanamid
[420-04-2]24-
79Cyjanowodór i cyjanki -
w przeliczeniu na HCN
[74-90-8]0,3-10
80Cykloheksan
[110-82-7]3001000-
81Cykloheksanol
[108-93-0]10--
82Cykloheksanon
[108-94-1]4080-
83Cykloheksen
[110-83-8]300900-
84Cykloheksyloamina
[108-91-8]4080-
85Cyklopenta-1,3-dien (cyklopentadien-1,3)
[542-92-7]200--
86Cyna i jej związki nieorganiczne, z wyjątkiem
stannanu (cyny wodorku) - w przeliczeniu na Sn
- dymy i pyły
[7440-31-5]2--
87Cyrkon i jego związki - w przeliczeniu na Zr
[7440-67-7]510-
882,4-D - kwas (2,4-dichlorofenoksy)octowy
[94-75-7]720-
89DDT - 1,1,1-trichloro-2,2-bis(4-chlorofenylo)etan
[50-29-3]0,10,8-
12345
90Dekasiarczek tetrafosforu (fosforu pięcio-
siarczek)
[1314-80-3]13-
91Dekatlenek tetrafosforu (fosforu pięciotlenek)
[1314-56-3]13-
92Demeton-S metylowy - tiofosforan (V) S-(2-
etylosulfanylo)etylu-O,O-dimetylu
(metylodemeton)
[8022-00-2]0,10,8-
93Diazotan(V) glikolu etylenowego (nitroglikol)
[628-96-6]0,30,4-
94Dibenzo
[a,h]antracen (dwubenzo
[a,h]antracen]
[53-70-3]0,004--
951,2-Dibromoetan (1,2-dwubromoetan)
[106-93-4]0,5--
96Dichlorek cynku (chlorek cynku)
[7646-85-7]12-
97Dichlorek disiarki (siarki chlorek)
[10025-67-9]515-
98Dichlorfos - fosforan(V) 2,2-dichlorowinylu-
dimetylu (DDVP)
[62-73-7]13-
991,2-Dichlorobenzen4 (dwuchlorobenzen - izomer orto)
[95-50-1]20-300
1001,4-Dichlorobenzen5 (dwuchlorobenzen - izomer para)
[106-46-7]20--
101Dichlorodifluorometan (Freon 12, dwuchlorodwufluorometan)
[75-71-8]40006200-
102Dichloroetan6 (dwuchloroetan) - mieszanina izomerów
[1300-21-6]50606-
103Dichloroetan7 (dwuchloroeten) - mieszanina izomerów
[25323-30-2]50807-
104Dichlorofluorometan (Freon 21, dwuchlorofluorometan)
[75-43-4]40200-
105Dichlorometan (dwuchlorometan)
[75-09-2]2050-
1061,1-Dichloro-1-nitroetan (dwuchloronitroetan)
[594-72-9]3060-
1071,2-Dichloropropan (dwuchloropropan)
[78-87-5]50400-
1081,2-Dichloro-1,1,2,2-tetrafluoroetan (Freon 114,
dwuchloroczterofluoroetan)
[76-14-2]50008750-
109(1,2-Dichlorowinylo)benzen (dwuchlorostyren)
[6607-45-0]50150-
110Dieldryna8
rel-(1R,4S,4aS,5R,6R,7S,8S,8aR)-1,2,3,4,10,10-
heksachloro-1,4,4a,5,6,7,8,8a-oktahydro-6,7-
epoksy-1,4:5,8-dimetanonaftalen (dieldrin)
[60-57-1]0,010,08-
111Dietyloamina (dwuetyloamina)
[109-89-7]3075-
1122-(Dietyloamino)etanol (2-dwuetyloaminoetylowy alkohol)
[100-37-8]50--
113Dietylobenzen (dwuetylobenzen) - mieszanina izomerów
[25340-17-4]100400-
114Diizocyjanin heksano-1,6-diylu (sześciometylenodwuizocyjanian)
[822-06-0]0,050,15-
115Diizocyjanian tolueno-2,4-diylu9 (toluilenodwuizocyjanian)
[584-84-9]0,0350,070-
116Diizocyjanian tolueno-2,6-diylu10
[91-08-7]0,0350,070-
117Dimetoksymetan (metylal, dwumetoksymetan)
[109-87-5]10003500-
118N,N-Dimetyloacetamid (N,N-dwumetyloacetamid)
[127-19-5]35--
119Dimetyloamina
[124-40-3]918-
120Dimetyloanilina (ksylidyna) - mieszanina izomerów: 2,3-; 2,4-; 2,5-;
2,6-; 3,4-; 3,5-;
[1300-73-8]10--
121N,N-Dimetyloanilina
[121-69-7]1240-
122N,N-Dimetyloformamid
[68-12-2]10--
1232,6-Dimetyloheptan-4-on (dwuizobutylowy keton)
[108-83-8]150300-
124Dinitrobenzen (dwunitrobenzen) - mieszanina izomerów
[25154-54-5]13-
125Dinitrofenol (dwunitrofenol) - mieszanina izomerów
[25550-58-7]0,050,15-
126Dinitrotoluen (dwunitrotoluen) - mieszanina izomerów
[25321-14-6]15-
127Dioksan (dwutlenek dwuetylenu)
[123-91-1]1080-
1281,3-Dioksolan
[646-06-0]1050-
129Disiarczek węgla (węgla dwusiarczek)
[75-15-0]1830-
130Ditlenek chloru (chloru dwutlenek)
[10049-04-4]0,30,9-
131Ditlenek siarki (siarki dwutlenek)
[7446-09-5]25-
132Ditlenek węgla (węgla dwutlenek)11
[124-38-9]900027 000-
133Endryna-
rel-(1R,4S,4aS,5S,6S,7R,8R,8aR)-
1,2,3,4,10,10-heksachloro-1,4,4a,5,6,7,8,8a-
oktahydro-6,7-epoksy-1,4;5,8-dimetanonaftalen
(endrin)
[72-20-8]0,010,08-
134Epoksyetan (etylenu tlenek)
[75-21-8]13-
1351,2-Epoksy-3-fenoksypropan (fenyloglicydowy eter)
[122-60-1]0,63-
136Etanol
[64-17-5]1900--
137Etanotiol (etylowy merkaptan)
[75-08-1]12-
138Eter bis (2-chloroetylowy)
[111-44-4]1030-
139Eter dietylowy (dwuetylowy eter)
[60-29-7]3001500-
140Eter difenylowy (dwufenylowy eter)
[101-84-8]714-
141Eter diizopropylowy (izopropylowy eter)
[108-20-3]10001300-
1422-Etoksyetanol (etoksyetylowy alkohol)
[110-80-5]2080-
143Etylenodiamina
[107-15-3]2050-
144Etyloamina
[75-04-7]515-
145Etylobenzen
[100-41-4]100350-
146Etylotoluen - mieszanina izomerów
[25550-14-5]100--
147Fenitrotion - tiofosforan(V) O-3-metylo-4
nitrofenylu-O, O-dimetylu
[122-15-5]0,020,1-
148Fenol
[108-95-2]1020-
149Fention - tiofosforan(V) O-3-metylo-4-
(metylosulfanylo)fenylu-O, O-dimetylu
[55-38-9]0,2--
1501,4-Fenylenodiamina (p-fenylenodwuamina)
[106-50-3]0,10,3-
151Fenylohydrazyna
[100-63-0]20--
152Fenylo(2-naftylo)amina
(N-fenylo-2-naftyloamina)
[135-88-6]0,02--
153Fluor
[7782-41-4]0,050,4-
154Fluorki - jako HF
[16984-48-8]13-
155Fluorowodór
[7664-39-3]0,5-2
156Formaldehyd
[50-00-0]0,51-
157Fosfan (fosforowodór)
[7803-51-2]0,10,8-
158Fosforan(V) tris(2-tolilu) (trójkrezylu
fosforan)
[73-80-8]0,10,3-
159Fosgen
[75-44-5]0,51,5-
160Ftalan dibutylu (dwubutylu ftalan)
[84-74-2]510-
161Ftalan dietylu (dwuetylu ftalan)
[84-66-2]515-
162Ftalan dimetylu (dwumetylu ftalan)
[131-11-3]510-
163Ftalan bis(2-etyloheksylu)
(dwu-2-etyloheksylu ftalan)
[117-81-7]15-
1642-Furaldehyd (furfurol)
[98-01-1]1040-
165Glikol etylenowy
[107-21-1]1550-
166Glutaraldehyd (glutarowy aldehyd)
[111-30-8]0,40,6-
167Hafn i jego związki - w przeliczeniu na Hf
[7440-58-6]0,5--
168Heksachlorobenzen (sześciochlorobenzen)
[118-74-1]0,5--
1691,2,3,4,5,6-Heksachlorocykloheksan12
sześciochlorocykloheksan
[608-73-1]0,050,4-
170Heksachloroetan (sześciochloroetan)
[67-72-1]1030-
171Heksan (n-heksan)
[110-54-3]100400-
172Izomery acykliczne nasycone heksanu z
wyjątkiem heksanu
[73513-42-5]4003200-
173Heksano-6-laktam (kaprolaktam,
cykloheksanoizooksym)
[105-60-2]10--
174Heksan-2-on (metylo-n-butyloketon)
[591-78-6]1050-
175Heptan (n-heptan)
[142-82-5]12002000-
17610-Hydrat heptaoksotetraboranu sodu
(sodowy czteroboran dziesięciowodny -
boraks) - pyły
[1303-96-4]0,52-
177Hydrazyna
[302-01-2]0,050,1-
178Hydrochinon (p-dwuhydroksybenzen)
[123-31-9]24-
179Itr i jego związki - w przeliczeniu na Y
[7440-65-5]1--
180Izobutyroaldehyd (aldehyd izomasłowy)
[78-84-2]100--
181Izopren
[78-79-5]100300-
182Izopropyloamina
[75-31-0]1224-
1832-Izopropylo-4,6-dinitrofenol
dwunitroizopropylofenol, DNPP)
[118-95-6]0,050,15-
184Jod
[7553-56-2]1--
185Jodometan (metylu jodek)
[74-88-4]1030-
186Kadm i jego związki nieorganiczne
w przeliczeniu na Cd - pyły i dymy
[7440-43-9]0,01--
187Kamfora syntetyczna - bornan-2-on
[76-22-2]1218-
188Karbaryl - metylokarbamian 1-naftylu
[63-25-22]18-
189Karbofuran - metylokarbamian 2,2-dimetylo-
2,3-dihydrobenzo
[b]furan-7-ylu
[1563-66-2]0,1--
190Keten (etenon)
[463-51-4]0,51,5-
191Kobalt metaliczny - dymy i pyły
[7440-48-4]0,050,2-
192Krezol - mieszanina izomerów
[1319-77-3]515-
193Ksylen - mieszanina izomerów
[1330-20-7]100350-
194Kumen (izopropylobenzen)
[98-82-8]100350-
195Kwas akrylowy
[79-10-7]2050-
196Kwas azotowy(V) (azotowy kwas)
[7697-37-2]510-
197Kwas chlorooctowy
[79-11-8]24-
198Kwas chlorowy (VII) (nadchlorowy kwas)
[7601-90-3]13-
199Kwas fosforowy(V) (fosforowy kwas)
[7664-38-2]13-
200Kwas mrówkowy
[64-18-6]515-
201Kwas octowy
[64-19-7]1530-
202Kwas pikrynowy
[88-89-1]0,10,3-
203Kwas siarkowy (VI) (siarkowy kwas)
[7664-93-9]13-
204Kwas sulfonylooctowy (kwas tioglikolowy)
[68-11-1]48-
205Kwas szczawiowy
[144-62-7]12-
206Malation - ditiofosforan(V) S-1,2-
bis(etoksykarbonylo)etylu-O, O-dimetylu
[121-75-5]110-
207Mangan i jego związki nieorganiczne
w przeliczeniu na Mn
[7439-96-5]0,3--
208MCPA - kwas (4-chloro-2-metylofenoksy)octowy
[94-74-6]15-
209Metakrylan metylu
[80-62-6]50400-
210Metanol (metylowy alkohol)
[67-56-1]100300-
211Metanotiol (metylowy merkaptan)
[74-93-1]12-
2122-Metoksyanilina
(o-anizydyna, o-metoksyanilina)
[90-04-0]0,51-
2134-Metoksyanilina
[p-anizydyna, p-metoksyanilina)
[104-94-9]0,51-
214Metoksychlor - pyły
[72-43-5]10--
2152-Metoksyetanol (metoksyetylowy alkohol)
[109-86-4]1560 -
2164,4'-Metylenobis (fenyloizocyjanian)
/metyleno-bis-fenyloizocyjanian/
[101-68-8]0,05-0,2
217Metyloamina
[74-89-5]515-
218N-Metyloanilina
[100-61-8]2--
219Meylocykloheksan
[108-87-2]5002000-
220Metylocykloheksanol - mieszanina izomerów
[25639-42-3]50350-
2212-Metylocykloheksanon
[583-60-8]50340-
2222-Metylo-4,6-dinitrofenol (dwunitro-o-krezol, DNOC)
[534-52-1]0,050,4-
223Metylohydrazyna
[60-34-4]0,020,1-
224N-Metylomorfolina
[109-02-4]1530-
2254-Metylopentan-2-ol
(izobutylometylokarbinol)
[108-11-2]100160-
2264-Metylopentan-2-on (metyloizobutyloketon, hekson)
[108-10-1]200300-
2274-Metylopent-3-en-2-on (mezytylu tlenek)
[141-79-7]20100-
2282-Metylopropan-1-ol (izobutylowy alkohol)
[78-83-1]100200-
2292-Metylopropan-2-ol (tert-butylowy alkohol)
[75-65-0]300450-
230Miedź i jej związki - w przeliczeniu na Cu:
a) dymy tlenków i sole rozpuszczalne0,10,3 -
b) pyły tlenków i sole nierozpuszczalne
[7440-50-8]12-
231Molibden i jego związki - w przeliczeniu na Mo
[7439-98-7]410-
232Morfolina (czterowodoro-1,4-oksazyna)
[110-91-8]70100-
233Mrówczan etylu
[109-94-4]250500-
234Nadtlenek dibenzoilowy (benzoilu nadtlenek)
[94-36-0]510-
235Nadtlenek wodoru
[7722-84-1]1,54-
236Nafta
[8008-20-6]100300-
237Naftalen
[91-20-3]2075-
238Naftalenu pochodne chlorowane
[-]0,51,5-
2391-Naftyloamina (a-naftyloamina)
[134-32-7]00-
2402-Naftyloamina (ż-naftyloamina)
[91-58-8]00-
241Nikiel i jego związki, z wyjątkiem
tetrakarbonylku niklu (niklu karbonylku) -
w przeliczeniu na Ni
[7440-02-0]0,25--
242Nikotyna
[54-11-5]0,51,5-
2432-Nitroanilina (o-nitroanilina)
[88-74-4]310-
2443-Nitroanilina (m-nitroanilina)
[99-09-2]310-
2454-Nitroanilina (p-nitroanilina)
[100-01-6]310-
246Nitrobenzen
[98-95-3]310-
247Nitroetan
[79-24-3]30240-
248Nitrometan
[75-52-5]30240-
249Nitropropan - mieszanina izomerów
[25322-01-4]3070-
2503-Nitrotoluen14
[99-08-1]39-
2514-Nitrotoluen15
[99-99-0]39-
252Octan 2-butoksyetylu
[112-07-2]100--
253Octan butylu (n-butylu octan)
[123-86-4]200950-
254Octan sec-butylu
[105-46-4]900900-
255Octan tert-butylu
[540-88-5]900900-
256Octan 2-etoksyetylu
[111-15-9]20--
257Octan etylu
[141-78-6]200600-
258Octan 2-metoksyetylu (metoksyetylu octan)
[110-49-6]25100-
259Octan metylu
[79-20-9]250600-
260Octan pentylu (octan n-amylu)
[628-63-7]250500-
261Octan propylu
[109-60-4]2001000-
262Octan winylu
[108-05-4]1030-
2632,2-Oksydietanol (glikol dwuetylenowy) -
aerozol
[111-46-6]10--
264Oktan (n-oktan)
[111-65-9]10001800-
265Oleje mineralne - (faza ciekła aerozolu)
[8012-95-1]510-
266Ołów i jego związki nieorganiczne -
w przeliczeniu na Pb
[7439-92-1]0,05--
267Ortokrzemian tetraetylu (etylu krzemian)
[78-10-4]80250-
268Ozon
[10028-15-6]0,15--
269Paration metylowy - tiofosforan(V) 0,0-
dimetylu-0-4-nitrofenylu (metyloparation)
[298-00-0]0,10,6-
270Pentachlorek fosforu
[10026-13-8]0,71,4-
271Pentachlorofenol (pięciochlorofenol)
[87-86-5]0,51,5-
272Pentan (n-pentan)
[109-66-0]18002300-
273Pentan-1-ol16 (alkohol amylowy)
[71-41-0]100450-
274Pentan-2-on (metylopropyloketon, pentanon)
[107-87-9]100800-
275Pentatlenek wanadu (wanadu pięciotlenek):
a) dymy0,050,1-
b) pyły
[1314-62-1]0,050,5-
2762-Pirydyloamina (2-aminopirydyna)
[504-29-0]2--
277Pirydyna
[110-86-1]530-
278Platyna metaliczna
[7440-06-4]1--
279Polichlorowane bifenyle (dwufenylu
pochodne chlorowane)
[53469-21-9]
[11097-69-1]1--
280Propan-1-ol (propylowy alkohol)
[71-23-8]200600-
281Propan-2-ol (izopropylowy alkohol)
[67-63-0]9001200-
282Propano-3-lakton (ż-propiolakton)
[57-57-8] 1--
283Prop-2-en-1-ol (allilowy alkohol)
[107-18-6]210-
284Propoksur -
(metylokarbamian 2-izopropoksyfenylu
[114-26-1]0,52-
285Propyn (metyloacetylen)
[74-99-7]15002000-
286Rezorcynol (rezorcyna)
[108-46-3]4590-
287Rtęć i jej związki - w przeliczeniu na Hg
a) organiczne0,010,03-
b) nieorganiczne0,050,15-
c) pary rtęci
[7439-97-6]0,0250,2-
288Selen i jego związki - w przeliczeniu na Se
[7782-49-2]0,10,3-
289Siarczan (VI) dimetylu (dwumetylowy
siarczan)
[77-78-1]0,51-
290Siarkowodór
[7783-06-4]1020-
291Srebro - dymy i pyły
[7440-22-4]0,05--
292Srebra związki nierozpuszczalne -
w przeliczeniu na Ag
[7440-22-4]0,05--
293Srebra związki rozpuszczalne - w
przeliczeniu na Ag
[7440-22-4]0,01--
294Stiban
[7803-52-3]0,51,5-
295Strychnina
[57-24-9]0,15--
296Styren
[100-42-5]50200-
297Tal i jego związki - w przeliczeniu na TI
[7440-28-0]0,10,3-
298Tantal
[7440-25-7]5--
299Tellur i jego związki - w przeliczeniu na Te
[13494-80-9]0,010,03-
300Terpentyna
[8006-64-2]300840-
3011,3,5-7-Tetraazaadamantan
(sześciometylenoczteroamina)
[100-97-0]4--
302Tetrachlorek węgla (węgla czterochlorek)
[56-23-5]20100-
3031,1,2,2-Tetrachloroetan
(1,1,2,2-czterochloroetan)
[79-34-5]535-
304Tetrachloroetan (czterochloroetylen,
perchloroetylen)
[127-18-4]60480-
305Tetraetyloplumban (ołowiu czteroetylek)
[78-00-2]0,050,1-
306Tetrafosfor (fosfor żółty)
[7723-14-0]0,030,24-
307Tetrahydrofuran (czterowodorofuran)
[109-99-9]600750-
3081,2,3,4-Tetrahydronaftalen
(tetralina, czterohydronaftalen)
[119-64-2]100300-
309Tetranitrometan (czteronitrometan)
[509-14-8]0,04--
310Tiuram - disulfid tetrametylotiuramu
[137-26-8]0,52-
311Tlenek cynku - w przeliczeniu na Zn - dymy
[1314-13-2]510-
312Tlenek magnezu:
a) dymy5--
b) pyły
[1309-48-4]10--
313Tlenek wapnia - pyły
[1305-78-8]26-
314Tlenek węgla
[630-08-0]30180-
315Tlenki azotu
[10102-43-9, 10102-44-0, 63907-41-5]510-
316Tlenki żelaza - w przeliczeniu na Fe - dymy
[1309-37-1]510-
3172-Toliloamina (o-toluidyna)
[95-53-4]39-
318Toluen
[108-88-3]100350-
319Tolueno-2,4-diamina (toluenodwuamina)
[95-80-7]0,040,1-
3201,3,5-Triazinano-2,4,6-trion 1,3,5-triazyno-
2,4,6-triol (cyjanurowy kwas) - pyły
[108-80-5]10--
321Triazotan (V) glicerolu (nitrogliceryna)
[55-63-0]0,51-
322Trichlorek fosforu
[7719-12-2]12-
323Trichlorfon - 2,2,2-trichloro-1-
hydroksyetylofosfonian dimetylu
[52-68-6]0,52-
324Trichlorobenzen - mieszanina izomerów
(1,2,3-, 1,2,4 i 1,3,5)
[87-61-6; 120-82-1; 108-70-3]2040-
3251,1,1-trichloroetan (1,1,1-trójchloroetan)
[71-55-6]3001400-
3261,1,2-trichloroetan (1,1,2-trójchloroetan)
[79-00-5]45100-
327Trichloroeten (trójchloroetylen)
[79-01-6]50400-
328Trichlorofluorometan
(Freon 11, fluorotrójchlorometan)
[75-69-4]500-5600
329Trichloronaftalen (trójchloronaftalen) -
mieszanina izomerów
[1321-65-9]5--
330Trichloronitrometan (chloropikryna)
[76-06-2]0,51,5-
3312,4,6-Trichloro-1,3,5-triazyna
(cyjanurowy chlorek) - pary i aerozole
[108-77-0]0,050,1-
332Trimetylobenzen (trójmetylobenzen) -
mieszanina izomerów
(1,2,3-, 1,2,4 i 1,3,5)
[526-73-8; 95-63-6; 108-67-8; 25551-13-7]100170-
3333,5,5-Trimetylocykloheks-2-en-1-on
[78-59-1]510-
3342,4,6-Trinitrotoluen (trójnitrotoluen, TNT)
[118-96-7]13-
3351,3,5-Trinitro-1,3,5-triazinan
(heksogen, cyklotrójmetylenotrójnitroamina)
[121-82-4]13-
3361,3,5-Trioksan
[110-88-3]1575-
337Tritlenek diboru (borowy tlenek) - pyły
[1303-86-2]10--
338Tritlenek glinu (glinu tlenek
[1344-28-1]216-
339Tritlenek siarki (siarki trójtlenek)
[7446-11-9]13-
340Tytan i jego związki - w przeliczeniu na Ti
[13463-67-7]1030-
341Uran i jego związki - w przeliczeniu na U:
a) związki nierozpuszczalne0,0750,6-
b) związki rozpuszczalne
[7440-61-1]0,0150,12-
342Węglan wapnia - pyły17
[1317-65-3]10--
3434-Winylocykloheksen
[100-40-3]10--
344Winylotoluen - mieszanina izomerów
[25013-15-4]100300-
345Wodorek litu
[7580-67-8]0,025--
346Wodorotlenek potasu
[1310-58-3]0,51-
347Wodorotlenek sodu
[1310-73-2]0,51-
348Wodorotlenek wapnia
[1305-62-0]2--
349Wolfram - dymy i pyły
[7440-33-7]5--
350Wolframu związki nierozpuszczalne -
w przeliczeniu na W
[7440-33-7]5--
351Wolframu związki rozpuszczalne -
w przeliczeniu na W
[7440-33-7]1--
352Żelazowanad - pyły
[12604-58-9]13-
353Acetofenon
[98-86-2]50100-
354Amidosiarczan (VI) amonu - pył
całkowity
[7773-06-0]10--
355Atrazyna-2-chloro-4-etyloamino-6-
izopropyloamino-1,3,5-Triazyna
[1912-24-9]5--
356Bifenylo-4-amina
[92-67-1]0,001--
3571-Butoksy-2,3-epoksypropan
[2426-08-6]3060-
358Chlorek chromylu
[14977-61-8]0,15--
359Chloroacetaldehyd
[107-20-0]13-
360Chlorodifluorometan (Freon 22)
[75-45-6]3000--
361Chloromekwatu chlorek
[999-81-5]15--
362Cyjanamid wapnia
[156-62-7]1--
363Dekaboran (14)
[17702-41-9]0,30,9-
364Demeton (izomery: demeton 0, demeton S)
[8065-48-3]0,1--
365Dibenzo-1,4-tiazyna (fenotiazyna)
[92-84-2]4--
366Diboran (6)
[19287-45-7]0,10,2-
367Dibromodifluorometan
[75-61-6]6001200-
3682,2'-Dichloro-4,4'-metylenodianilina
[MOCA]
[101-14-4]0,02--
369Dikwatu dibromek - dibromek 1,1'-
etyleno-2,2' dipirydylowy - pyły
[85-00-7]0,10,3-
370Dimetoat - ditiofosforan (V)S-
metylokarbamoilometylu - 0,0-dimetylu
[60-51-5]0,20,6-
3711,1-Dimetylohydrazyna
[57-14-7]0,1--
372Disulfid allilowo-propylowy
[2179-59-1]1218-
373Endosulfan (3-tlenek-6,7,8,9,10,10-
heksachloro-1,5,5a,6,9,9a-heksahydro-
6,9-metano-2,3,4-benzodioksatiepinu)
[115-29-7]0,10,3-
3741,2-Epoksy-4-(epoksyetylo)
cykloheksan
[106-87-6]60--
3751,2-Epoksy-3-izopropoksypropan
[4016-14-2]240360-
3762,3-Epoksypropanol
[556-52-5]6--
377Etanodinitryl
[460-19-5]820-
378Eter bis (2,3-epoksypropylowy
[2238-07-5]0,05--
3794'-Etoksyacetanilid (fenacetyna) - pyły
[62-44-2]5--
380Fluorooctan sodu
[62-74-8]0,050,15-
381Fonofos (etyloditiofosfonian 0-etylu-S-
fenylu)
[944-22-9]0,1--
3822-Furylometanol
[98-00-0]3060-
383Glifosat
[1071-83-6]10--
384Heksametylotriamid kwasu fosforowego
(V)
[680-31-9]0,05--
385Heptan-2-on
[110-43-0]240480-
3862,2'-Iminobis (etyloamina)
[111-40-0]412-
387Kaptan-N-(trichlorometylosulfanylo)
cykloheks-4-eno-1,2-
dikarboksyimid
[133-06-2]5--
388Kwas adypinowy - pyły
[124-04-9]510-
389Kwas 2,2-dichloropropionowy i jego
sól sodowa
[75-99-0]612-
390Kwas propionowy
[79-09-4]3045-
391Metakrylan butylu
[97-88-1]100300-
3921-(2-Metoksy-1-metyloetoksy)
propan-2-ol(eter metylowy glikolu
dipropylenowego)
[34590-94-8]240280-
3931-Metoksypropan-2-ol
[107-98-2]180360-
3943-Metylobutan-1-ol
[123-51-3]200400-
3955-Metyloheptan-3-on
[541-85-5]50100-
3961-Metylonaftalen
[90-12-0]30--
397Octan 1,3-dimetylobutylu
[108-84-9]300--
398Octan izopentylu
[123-92-2]250500-
399Octan izopropylu
[108-21-4]6001000-
400Octan 2-metoksy-1-metyloetylu
[108-65-6]260520-
401Octan 2-metoksypropylu
[70657-70-4]100200-
402Octan pentan-2-ylu
[626-38-0]250500-
403Octan pentan-3-ylu
[620-11-1]250500-
404Octan tert-pentylu
[625-16-1]250500-
405Pentafluorek bromu
[7789-30-2]0,51,0-
406Peroksodisiarczan (VI) potasu - pyły
[7727-21-1]0,1--
407Prop-2-yn-1-ol
[107-19-7]3--
408Pyretryny
[8003-34-7]5--
4091,1,2,2-Tetrabromoetan
[79-27-6]4--
410Tetrafluorek siarki
[7783-60-0]0,51-
411Tetratlenek osmu - w przeliczeniu na Os
[20816-12-0]0,0020,006-
412Trimetyloamina
[75-50-3]1224-
413Wielopierścieniowe węglowodory
aromatyczne (WWA) - jako suma stężeń
9 rakotwórczych WWA pomnożona przez
współczynniki rakotwórczości
[-]0,002--
414Zieleń kwasowa V
(1-{ [4(dietyloamino) fenylo]
[4-(dietyloimino) cykloheksa - 2,5-dien-1-
ylideno] metylo} - 6 -
sulfonianonaftaleno-3-sulfonian sodu)
[12768-78-4]10-
1. CAS (Chemical Abstracts Service Registry Number) jest oznaczeniem numerycznym
substancji pozwalającym jednoznacznie zidentyfikować substancję chemiczną.
2. Czysta substancja ma nazwę zwyczajową HHDN, a produkt zawierający 85 proc.
HHDN nosi nazwę aldryna.
3. Obowiązuje równoległe oznaczenie stężeń benzenu w powietrzu.
4. NDS dotyczy również mieszaniny izomerów: 1,2- i 1,4-dichlorobenzenu.
5. Patrz przypis 4.
6. NDSCh dotyczy 1,2-dichloroetanu.
7. NDSCh dotyczy 1,1-dichloroetenu.
8. Czysta substancja ma nazwę zwyczajową HEOD, a produkt zawierający 85 proc.
HEOD nosi nazwę dieldryna.
9. NDS dotyczy również mieszaniny izomerów diizocyjanianów tolueno-2,4-diylu i
tolueno-2,6-diylu
[26471-62-5].
10. Patrz przypis 9.
11. NDS i NDSCh nie dotyczy środowiska pracy w podziemnych wyrobiskach zakładów
górniczych.
12. Możliwych jest 5 stereoizomerów: a, b, g, d, e (alfa, beta, gamma, delta,
eta). Pestycyd będący ich mieszaniną wg PN nazywa się zwyczajowo HCH,
izomery-gamma-HCH, a produkt zawierający minimum 99 proc. gamma-HCH nosi nazwę
zwyczajową lindan.
13. pominięty
14. NDS dotyczy również mieszaniny izomerów: 3 i 4-nitrotoluenu.
15. Patrz przypis 14.
16. NDS dotyczy również 3-metylobutan-1-olu (alkoholu izoamylowego)
[123-51-3] oraz pozostałych izomerycznych alkoholi,
17. Pył całkowity zawierający wolną krystaliczną krzemionkę poniżej 2 proc.
Uwagi:
Jeżeli NDS dotyczy mieszaniny izomerów, to w przypadku występowania w środowisku
pracy jednego z nich, należy stosować tę samą wartość NDS (podany numer CAS
dotyczy mieszaniny).
Definicje pyłów i aerozoli są określone w Polskich Normach.
Powrót
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 8 stycznia
2003 roku
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. Wprowadza się powszechne obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne, zwane
dalej "ubezpieczeniem zdrowotnym".
Art. 1a. Ubezpieczenie zdrowotne jest oparte w szczególności na zasadach:
1) solidarności społecznej,
2) samorządności,
3) samofinansowania,
4) prawa wolnego wyboru świadczeniodawcy i kasy chorych,
5) zapewnienia równego dostępu do świadczeń,
6) działalności kas chorych nie dla zysku,
7) gospodarności i celowości działania,
8) gwarancji państwa.
Art. 2. 1. Ubezpieczonymi na podstawie przepisów ustawy są osoby posiadające
obywatelstwo polskie i zamieszkujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
oraz cudzoziemcy przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na
podstawie wizy pobytowej z prawem do pracy, karty stałego pobytu lub karty
czasowego pobytu, jeżeli:
1) podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego,
2) ubezpieczają się dobrowolnie.
2. Ubezpieczonymi na podstawie przepisów ustawy są także:
1) zamieszkujący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej członkowie rodzin osób,
o których mowa w ust. 1,
2) osoby posiadające obywatelstwo polskie, nie zamieszkujące na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są objęte ubezpieczeniem emerytalnym i
rentowym na podstawie przepisów ustawy z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 i nr 162, poz. 1118 i 1126, z
1999 r. nr 26, poz. 228, nr 60, poz. 636, nr 72, poz. 802, nr 78, poz. 875 i nr
110, poz. 1256, z 2000 r. nr 9, poz. 118, nr 95, poz. 1041, nr 104, poz. 1104 i
nr 119, poz. 1249 oraz z 2001 r. nr 8, poz. 64, nr 27, poz. 298, nr 39, poz. 459
i nr 72, poz. 748),
3) cudzoziemcy - studenci i słuchacze studiów doktoranckich, którzy studiują w
Rzeczypospolitej Polskiej,
4) cudzoziemcy - członkowie zakonów oraz alumni wyższych seminariów duchownych i
teologicznych, postulanci, nowicjusze i junioryści zakonów i ich odpowiedniki
przebywający na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy pobytowej
oraz posiadający kartę stałego pobytu lub kartę czasowego pobytu.
Art. 3. Ubezpieczonym przysługują świadczenia określone w przepisach ustawy,
służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, udzielane w
przypadku choroby, urazu, ciąży, porodu i połogu oraz w celu zapobiegania
chorobom i promocji zdrowia.
Art. 4. 1. Ubezpieczenie zdrowotne realizowane jest przez instytucje
ubezpieczenia zdrowotnego, zwane w ustawie "kasami chorych".
2. Kasa chorych w celu zapewnienia ubezpieczonym świadczeń określonych ustawą
gromadzi środki finansowe, zarządza nimi oraz zawiera umowy ze
świadczeniodawcami, o których mowa w art. 7 pkt 23.
3. Świadczenia zdrowotne są udzielane ubezpieczonym w ramach środków finansowych
posiadanych przez kasę chorych i powinny odpowiadać aktualnej wiedzy i praktyce
medycznej.
4. Ubezpieczeni, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2, wnoszą do kasy chorych
składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
5. Ubezpieczeni współuczestniczą w kosztach udzielanych im świadczeń wnosząc
opłaty (udział własny) na zasadach określonych ustawą.
6. Kasa chorych, realizując swoje zadania, współdziała z innymi instytucjami
działającymi na rzecz ochrony zdrowia, instytucjami ubezpieczeń społecznych,
organami jednostek samorządu terytorialnego, administracji rządowej, samorządami
zawodów medycznych oraz organizacji specjalności medycznych i organizacjami
świadczeniodawców, a także ze stowarzyszeniami i grupami samopomocowymi
tworzonymi w celu udzielania pomocy osobom chorym lub promocji zdrowia.
7. Kasa chorych nie może prowadzić działalności gospodarczej w rozumieniu
przepisów o działalności gospodarczej.
8. Kasa chorych nie może prowadzić zakładów opieki zdrowotnej, nie może być ich
właścicielem ani nie może posiadać w jakiejkolwiek formie praw własności w
stosunku do podmiotów prawnych prowadzących zakłady opieki zdrowotnej i apteki,
w szczególności nie może być akcjonariuszem lub udziałowcem spółek prowadzących
zakłady opieki zdrowotnej, akcjonariuszem lub udziałowcem spółek prowadzących
obrót lekami.
9. Kasa chorych może realizować zlecone i finansowane przez ministra właściwego
do spraw zdrowia zadania z zakresu ochrony zdrowia.
10. Zakres i zasady finansowania oraz tryb realizowania zadań, o których mowa w
ust. 9, określa umowa pomiędzy ministrem właściwym do spraw zdrowia i kasą
chorych.
Art. 4a. Realizację powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego przez inne niż kasy
chorych instytucje ubezpieczeniowe ureguluje odrębna ustawa.
Art. 5. skreślony.
Art. 6. skreślony.
Art. 7. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) artykułach sanitarnych - rozumie się przez to materiały i preparaty
opatrunkowe przeznaczone dla celów medycznych oraz środki ich mocowania,
2) bezrobotnym - rozumie się przez to bezrobotnego w rozumieniu przepisów ustawy
z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1997
r. nr 25, poz. 128),
2a) osobie bezdomnej wychodzącej z bezdomności - rozumie się przez to osobę
realizującą indywidualny program wychodzenia z bezdomności w rozumieniu ustawy z
29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. nr 64, poz. 414, nr
106, poz. 668, nr 117, poz. 756 i nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. nr 20,
poz. 170, nr 79, poz. 885 i nr 90, poz. 1001, z 2000 r. nr 12, poz. 136 i nr 19,
poz. 238 oraz z 2001 r. nr 72, poz. 748),
3) kombatancie - rozumie się przez to osobę, o której mowa w art. 1-4 ustawy z
24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami
represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. nr 17, poz. 75 i nr 104, poz.
450, z 1992 r. nr 21, poz. 85, z 1993 r. nr 29, poz. 133, nr 129, poz. 602 i nr
134, poz. 645, z 1994 r. nr 99, poz. 482, z 1995 r. nr 4, poz. 17 i nr 138, poz.
681 oraz z 1997 r. nr 15, poz. 83),
3a) inwalidzie wojennym - rozumie się przez to osobę, o której mowa w art. 6-8
ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz
ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 13, poz. 68, z 1990 r. nr 36, poz. 206, z 1991
r. nr 104, poz. 450, z 1992 r. nr 21, poz. 84, z 1993 r. nr 129, poz. 602, z
1994 r. nr 10, poz. 37, z 1995 r. nr 4, poz. 17 i nr 138, poz. 681, z 1996 r. nr
136, poz. 636, z 1997 r. nr 28, poz. 153, z 1998 r. nr 106, poz. 668 i nr 162,
poz. 1118 oraz z 2001 r. nr 81, poz. 877),
4) lecznictwie uzdrowiskowym - rozumie się przez to lecznictwo określone w
ustawie z 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie uzdrowiskowym (Dz. U.
nr 23, poz. 150, z 1987 r. nr 33, poz. 180, z 1989 r. nr 35, poz. 192, z 1990 r.
nr 34, poz. 198, z 1998 r. nr 162, poz. 1116 i z 2000 r. nr 120, poz. 1268),
5) leku recepturowym - rozumie się przez to leki sporządzone w aptece na
podstawie recepty,
6) leku uzupełniającym - rozumie się przez to produkt leczniczy, w rozumieniu
ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. Nr 126, poz.
1381), wspomagający lub uzupełniający działanie leków podstawowych, a także
produkt leczniczy najnowszej generacji o zbliżonych właściwoćciach
terapeutycznych, a wysokiej cenie,
7) leku podstawowym - rozumie się przez to produkt leczniczy ratujący życie lub
niezbędny w terapii dla podtrzymania zdrowia, najbardziej uzasadniony w danej
grupie produktów leczniczych,
8) lekarzu - rozumie się przez to również lekarza stomatologa,
9) lekarzu ubezpieczenia zdrowotnego - rozumie się przez to lekarza zakładu
opieki zdrowotnej lub lekarza wykonującego zawód poza zakładem opieki
zdrowotnej, z którym to zakładem bądź lekarzem zawarto umowę o udzielanie
ubezpieczonym świadczeń z zakresu podstawowej lub specjalistycznej opieki
zdrowotnej,
9a) felczerze ubezpieczenia zdrowotnego - rozumie się przez to felczera lub
starszego felczera udzielającego świadczeń zdrowotnych, w zakresie ustalonym
ustawą z 20 lipca 1950 r. o zawodzie felczera (Dz. U. nr 36, poz. 336, z 1954 r.
nr 57, poz. 284 i z 1998 r. nr 143, poz. 916), w zakładzie opieki zdrowotnej,
który zawarł z kasą chorych umowę o udzielanie ubezpieczonym świadczeń
zdrowotnych,
9b) lekarzu wykonującym zawód poza zakładem opieki zdrowotnej - rozumie się
przez to lekarza wykonującego indywidualną praktykę lekarską, indywidualną
specjalistyczną praktykę lekarską lub grupową praktykę lekarską,
10) materiałach medycznych, które zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 lipca
2001 r. o wyrobach medycznych (Dz. U. Nr 126, poz. 1380) mogą by przedmiotem
obrotu w hurtowniach farmaceutycznych i aptekach,
11) nazwie handlowej leku - rozumie się przez to nazwę zastrzeżoną przez
producenta,
12) nazwie międzynarodowej leku - rozumie się przez to nazwę leku ustaloną przez
Światową Organizację Zdrowia,
13) najniższym wynagrodzeniu - rozumie się przez to najniższe wynagrodzenie
pracowników, ogłoszone przez ministra właściwego do spraw pracy w Dzienniku
Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie kodeksu pracy,
14) osobie pobierającej emeryturę lub rentę - rozumie się przez to osobę objętą
zaopatrzeniem emerytalno-rentowym lub pobierającą rentę strukturalną, na
podstawie odrębnych przepisów,
15) przeciętnym wynagrodzeniu - rozumie się przez to przeciętne miesięczne
wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw z poprzedniego kwartału, ogłaszane
przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski",
16) świadczeniu zdrowotnym - rozumie się przez to świadczenie określone w
ustawie z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 91, poz.
408, z 1992 r. nr 63, poz. 315, z 1994 r. nr 121, poz. 591, z 1995 r. nr 138,
poz. 682 oraz z 1996 r. nr 24, poz. 110),
17) ubezpieczeniu społecznym rolników - rozumie się przez to ubezpieczenie
określone w ustawie z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U. z 1993 r. nr 71, poz. 342, z 1994 r. nr 1, poz. 3, z 1995 r. nr 4, poz.
17 oraz z 1996 r. nr 124, poz. 585, nr 136, poz. 636 i nr 155, poz. 771),
18) działalności pozarolniczej - rozumie się przez to działalność, o której mowa
w art. 8 ust. 6 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 i nr 162, poz. 1118),
19) ubezpieczeniu społecznym - rozumie się przez to ubezpieczenia emerytalne i
rentowe określone w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych,
20) zawodzie medycznym - rozumie się przez to zawód, który na podstawie
odrębnych przepisów uprawnia do udzielania świadczeń zdrowotnych,
21) członku rodziny - rozumie się przez to, z zastrzeżeniem pkt 21a, następujące
osoby, nie podlegające ubezpieczeniu z innego tytułu:
a) dziecko własne, dziecko drugiego małżonka, dziecko przysposobione oraz wnuka
i dziecko obce przyjęte na wychowanie, również w ramach rodziny zastępczej, do
ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli kształci się dalej - do ukończenia 26 lat,
natomiast jeżeli jest niepełnosprawne w znacznym stopniu - bez ograniczenia
wieku,
b) małżonka,
c) krewnych wstępnych pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym,
21a) za członka rodziny uważa się także dzieci uprawnione do renty rodzinnej,
22) kasie chorych bez bliższego oznaczenia - rozumie się przez to każdą kasę
chorych,
23) świadczeniodawcy - rozumie się przez to zakład opieki zdrowotnej wykonujący
zadania określone w jego statucie oraz grupową praktykę lekarską, grupową
praktykę pielęgniarek, położnych, osobę wykonującą zawód medyczny w ramach
indywidualnej lub specjalistycznej praktyki albo osobę, która uzyskała fachowe
kwalifikacje do udzielania świadczeń zdrowotnych i udziela ich w ramach
prowadzonej działalności gospodarczej,
24) pełnomocniku - rozumie się przez to pełnomocnika rządu do spraw wprowadzenia
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 167,
25) organie nadzoru - rozumie się przez to Komisję Nadzoru Ubezpieczeń i
Funduszy Emerytalnych, działającą na podstawie odrębnych przepisów,
26) świadczeniach pielęgniarskich - rozumie się przez to świadczenia zdrowotne
określone w art. 4 i 5 ustawy z 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i
położnej (Dz. U. nr 91, poz. 410 i z 1998 r. nr 106, poz. 668),
27) poziomie referencyjnym szpitali i oddziałów - rozumie się przez to ich
podział w zależności od zakresu, rodzaju i jakości udzielanych świadczeń
zdrowotnych,
28) aptece - rozumie się przez to aptekę ogólnodostępną, a także punkt apteczny,
29) szpitalu - rozumie się przez to również szpital kliniczny,
30) ambulatoryjnej opiece zdrowotnej - rozumie się przez to udzielanie świadczeń
zdrowotnych pacjentom nie wymagającym hospitalizacji (leczenia szpitalnego)
przez przychodnie, poradnie i ośrodki zdrowia oraz udzielanie tych świadczeń w
ramach praktyki zawodów medycznych.
Rozdział 2
Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 8. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają:
1) osoby objęte ubezpieczeniem społecznym lub ubezpieczeniem społecznym
rolników, z zastrzeżeniem art. 2, które są:
a) pracownikami,
b) rolnikami lub ich domownikami,
c) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność lub osobami z nimi
współpracującymi,
d) osobami wykonującymi pracę nakładczą,
e) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub
osobami z nimi współpracującymi,
f) osobami duchownymi,
g) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych
lub członkami ich rodzin,
h) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu lub
zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania
nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów lub z układów zbiorowych
pracy,
2) skreślony
3) policjanci,
3a) funkcjonariusze Biura Ochrony Rządu
4) funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu,
5) funkcjonariusze Straży Granicznej,
5a) funkcjonariusze Służby Celnej,
6) funkcjonariusze Służby Więziennej,
7) funkcjonariusze Państwowej Straży Pożarnej,
8) posłowie i senatorowie pobierający uposażenie poselskie albo senatorskie,
9) sędziowie i prokuratorzy,
10) osoby pobierające emeryturę lub rentę z wyjątkiem osób, o których mowa w
art. 7 pkt 21a, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenia
rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub
świadczenie pieniężne o takim samym charakterze,
11) uczniowie oraz słuchacze zakładów kształcenia nauczycieli w rozumieniu
przepisów o systemie oświaty oraz dzieci przebywające w placówkach pełniących
funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze, opiekuńcze lub lecznicze, nie podlegający
ubezpieczeniu z innego tytułu,
11a) dzieci do czasu rozpoczęcia realizacji obowiązku szkolnego, nie
przebywające w placówkach, o których mowa w pkt 11, nie podlegające
ubezpieczeniu z innego tytułu, z zastrzeżeniem art. 15 pkt 2a,
12) studenci i słuchacze studiów doktoranckich, nie podlegający ubezpieczeniu
zdrowotnemu z innego tytułu, z wyłączeniem osób, o których mowa w art. 2 ust. 2
pkt 3,
12a) alumni wyższych seminariów duchownych i teologicznych, postulanci,
nowicjusze i junioryści zakonów męskich i żeńskich i ich odpowiedniki,
13) słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
14) osoby pobierające stypendium sportowe po ukończeniu 15 roku życia, nie
objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z innego tytułu,
15) bezrobotni nie podlegający ubezpieczeniu z innego tytułu,
16) osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne
oraz osoby nie pobierające zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia
przedemerytalnego z przyczyn określonych w art. 27 ust. 1 pkt 3-5 i ust. 2
ustawy z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U.
z 2001 r. nr 6, poz. 56 i nr 42, poz. 475) nie podlegające ubezpieczeniu z
innego tytułu,
17) osoby pobierające rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy
lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej nie podlegające
ubezpieczeniu z innego tytułu,
17a) osoby bezdomne wychodzące z bezdomności, nie objęte ubezpieczeniem z innego
tytułu,
18) kombatanci nie podlegający ubezpieczeniu społecznemu w Rzeczypospolitej
Polskiej lub nie pobierający emerytury lub renty,
19) osoby korzystające z urlopu wychowawczego nie podlegające ubezpieczeniu
zdrowotnemu z innego tytułu,
19a) osoby uprawnione do świadczeń alimentacyjnych na podstawie ugody sądowej
lub prawomocnego orzeczenia sądu, jeżeli nie są objęte obowiązkiem ubezpieczenia
zdrowotnego z innego tytułu,
20) rolnicy i ich domownicy, którzy nie podlegają ubezpieczeniu społecznemu
rolników z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli nie są objęci
obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego na podstawie pkt 1-19,
21) skreślony,
22) niepodlegający ubezpieczeniu z innego tytułu członkowie rodzin żołnierzy
zawodowych oraz żołnierzy odbywających służbę okresową lub nadterminową
zasadniczą służbę wojskową.
Art. 8a. 1. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego uważa się za spełniony po
zgłoszeniu osoby podlegającej temu obowiązkowi w kasie chorych, zgodnie z
przepisami art. 16, i opłaceniu składki w terminie i na zasadach określonych
ustawą.
2. Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego po zgłoszeniu w kasie
chorych:
1) staje się członkiem kasy chorych,
2) uzyskuje wraz z członkami rodziny prawo do świadczeń z ubezpieczenia
zdrowotnego, z zastrzeżeniem art. 51.
3. Członkostwo w kasie chorych osoby, o której mowa w ust. 2, kończy się z dniem
wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia, chyba że osoba ta ubezpiecza się nadal
dobrowolnie.
3a. Członkostwo w kasie chorych osoby, o której mowa w ust. 2, nie wygasa w
okresie pobierania przez tę osobę zasiłków, przyznanych na podstawie przepisów o
ubezpieczeniu chorobowym lub wypadkowym, których nie zalicza się do podstawy
wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
4. Prawo do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego osoby, o której mowa w ust. 2,
i członków jej rodziny ustaje po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia jej
członkostwa w kasie chorych, chyba że osoba ta stała się w tym czasie członkiem
innej kasy chorych.
5. W odniesieniu do osób ubiegających się o przyznanie emerytury lub renty
członkostwo w kasie chorych nie wygasa w okresie trwania postępowania o
przyznanie tych świadczeń.
6. skreślony.
7. Jednocześnie można być członkiem tylko jednej kasy chorych.
8. Członek rodziny, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, może być zgłoszony tylko w
jednej kasie chorych.
9. W przypadku zgłoszenia członka rodziny, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, w
więcej niż jednej kasie chorych ważne jest zgłoszenie dokonane jako ostatnie.
Przepis art. 16 ust. 13 stosuje się odpowiednio.
Art. 9. 1. Osoba nie wymieniona w art. 8 może ubezpieczać się dobrowolnie na
podstawie pisemnego wniosku złożonego w kasie chorych.
2. Podstawę wymiaru składki opłacanej przez:
1) osobę, o której mowa w ust. 1, stanowi kwota deklarowanego miesięcznego
dochodu, nie niższa jednak od kwoty odpowiadającej przeciętnemu wynagrodzeniu,
2) osobę, o której mowa w art. 2 ust. 2 pkt 3 i 4, stanowi kwota odpowiadająca
wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej.
3. Osoba, o której mowa w ust. 1, zostaje objęta ubezpieczeniem zdrowotnym z
dniem określonym w umowie zawartej przez tę osobę z kasą chorych, a przestaje
być nim objęta z dniem rozwiązania umowy lub po upływie 30 dni nieprzerwanej
zaległości w opłacaniu składek, chyba że zaległość nie przekracza równowartości
miesięcznej kwoty składki.
4. Objęcie ubezpieczeniem zdrowotnym osoby, o której mowa w ust. 1, oznacza
równoczesne ubezpieczenie członków jej rodziny.
5. Osoba, o której mowa w ust. 1, w okresie objęcia jej ubezpieczeniem
zdrowotnym jest członkiem kasy chorych, z którą zawarła umowę.
6. Prawo do świadczeń zdrowotnych osoby, o której mowa w ust. 1, i członków jej
rodziny rozpoczyna się w dniu objęcia ubezpieczeniem i wygasa po upływie 30 dni
od dnia ustania członkostwa w kasie chorych.
7. Kasa chorych może uzależnić objęcie ubezpieczeniem osoby, o której mowa w
ust. 1, od wpłacenia przez nią kwoty odpowiadającej wielokrotności miesięcznej
składki na ubezpieczenie zdrowotne, naliczanej na zasadach określonych w ust. 2,
jeśli nie była ona dotąd członkiem kasy chorych lub przerwa w jej ubezpieczeniu
zdrowotnym w kasie chorych trwała dłużej niż 3 miesiące.
8. Szczegółowe zasady ustalania wysokości i pobierania kwoty, o której mowa w
ust. 7, określa statut kasy chorych, z tym że nie może być ona wyższa niż
dwukrotność przeciętnego wynagrodzenia.
9. Kasa chorych zawiadamia Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Kasę Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego o objęciu ubezpieczeniem zdrowotnym osoby
ubezpieczającej się na własny wniosek.
Art. 10. W kasach chorych nie mogą ubezpieczać się cudzoziemcy przebywający na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym cudzoziemcy zatrudnieni w obcych
przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, misjach, misjach
specjalnych lub międzynarodowych instytucjach, chyba że umowy międzynarodowe
ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską stanowią inaczej, z zastrzeżeniem art.
2.
Art. 11. 1. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób, o których mowa w art. 8
pkt 1, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniu
społecznym lub ubezpieczeniu społecznym rolników, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli pracownik korzysta z urlopu bezpłatnego, obowiązek ubezpieczenia
zdrowotnego wygasa po upływie 30 dni od dnia rozpoczęcia urlopu.
3. Po upływie terminu, o którym mowa w ust. 2, pracownik może ubezpieczyć się na
zasadach określonych w art. 9.
Art. 12. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób wymienionych w art. 8 pkt 2-7
powstaje z dniem nawiązania stosunku służbowego, a wygasa z dniem jego ustania.
Art. 13. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego osób wymienionych w art. 8 pkt 8 i
9 powstaje z dniem przyznania im uposażenia, a wygasa z dniem utraty prawa do
pobierania uposażenia.
Art. 14. 1. Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego emerytów i rencistów powstaje od
dnia, od którego przysługuje wypłata emerytury lub renty, a wygasa z dniem
zaprzestania pobierania świadczenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osób w stanie spoczynku
pobierających uposażenie lub pobierających uposażenie rodzinne oraz osób
pobierających uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o
takim samym charakterze.
Art. 15. Obowiązek ubezpieczenia:
1) uczniów i słuchaczy, wymienionych w art. 8 pkt 11 - powstaje z dniem
przyjęcia do szkoły lub zakładu kształcenia nauczycieli, a wygasa z dniem
ukończenia szkoły lub zakładu kształcenia nauczycieli albo skreślenia z listy
uczniów lub słuchaczy,
2) dzieci, uczniów i słuchaczy, wymienionych w art. 8 pkt 11, przebywających w
placówce pełniącej funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze, opiekuńcze lub
lecznicze lub w domu pomocy społecznej - powstaje z dniem przyjęcia do placówki
albo domu, a wygasa z końcem pobytu w placówce bądź domu,
2a) dzieci, o których mowa w art. 8 pkt 11a - powstaje z dniem uznania przez
ośrodek pomocy społecznej konieczności i zasadności objęcia ubezpieczeniem, a
wygasa z dniem uznania, że ustała konieczność i zasadność objęcia
ubezpieczeniem, nie później jednak niż z dniem, w którym dziecko rozpoczyna
realizację obowiązku szkolnego; ośrodek pomocy społecznej może odmówić uznania
konieczności i zasadności objęcia ubezpieczeniem lub uznać, że ustała
konieczność i zasadność objęcia ubezpieczeniem dziecka spełniającego przesłanki
określone w art. 8 pkt 11a, wyłącznie jeżeli na podstawie wywiadu rodzinnego
(środowiskowego) stwierdzi, iż warunki materialne opiekunów prawnych lub
faktycznych dziecka umożliwiają jego ubezpieczenie w trybie art. 9,
3) osób wymienionych w art. 8 pkt 12 i 13 - powstaje z dniem immatrykulacji i
złożenia ślubowania lub przyjęcia na studia doktoranckie, a wygasa z dniem
uzyskania statusu absolwenta lub ukończenia studiów doktoranckich albo
skreślenia z listy studentów lub skreślenia z listy uczestników studiów
doktoranckich,
3a) osób wymienionych w art. 8 pkt 12a - powstaje z dniem przyjęcia do wyższego
seminarium duchownego albo teologicznego lub do postulatu albo jego
odpowiedników, a wygasa z dniem ukończenia 25 roku życia albo wystąpienia z
wyższego seminarium duchownego albo teologicznego lub zakonu albo jego
odpowiedników,
4) osób wymienionych w art. 8 pkt 14 - powstaje z dniem przyznania stypendium, a
wygasa z dniem utraty prawa do jego pobierania,
5) bezrobotnych - powstaje z dniem uzyskania statusu bezrobotnego, a wygasa z
dniem utraty tego statusu,
6) osób pobierających zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne z
urzędu pracy - obejmuje okres od dnia przyznania prawa do zasiłku
przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego do dnia utraty prawa do ich
pobierania, a w przypadku osób nie pobierających zasiłku przedemerytalnego lub
świadczenia przedemerytalnego z przyczyn, o których mowa w art. 8 pkt 16 -
obejmuje okres od dnia zarejestrowania się w urzędzie pracy do dnia przyznania
prawa do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,
7) osób pobierających rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy
lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej - obejmuje okres od dnia
przyznania renty lub zasiłku do dnia utraty prawa do ich pobierania,
7a) osób bezdomnych wychodzących z bezdomności - powstaje po upływie 30 dni od
dnia rozpoczęcia realizacji indywidualnego programu wychodzenia z bezdomności, a
wygasa z dniem zakończenia realizacji programu lub zaprzestania realizacji
programu w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej,
8) osób korzystających z urlopu wychowawczego - powstaje z dniem rozpoczęcia
urlopu, a wygasa z dniem zakończenia urlopu,
8a) osób, o których mowa w art. 8 pkt 19a - powstaje z dniem zawarcia ugody
sądowej lub zasądzenia świadczenia alimentacyjnego, a wygasa w dniu, w którym
należności z tytułu alimentów przestaną być wymagalne,
9) rolników, o których mowa w art. 8 pkt 20 - powstaje z dniem zaistnienia
określonych w tym przepisie warunków, a wygasa z dniem ich ustania,
10) skreślony,
11) osób wymienionych w art. 8 pkt 22 - powstaje z dniem zaistnienia określonych
w tym przepisie warunków, a wygasa z dniem ich ustania.
Art. 16. 1. Do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych ubezpieczeniem społecznym
oraz wymienionych w ust. 3-10 stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zasad,
trybu i terminu zgłaszania do ubezpieczenia społecznego lub do ubezpieczenia
społecznego rolników, z zastrzeżeniem ust. 11 i art. 25 ust. 5 i 6.
2. Do ubezpieczenia zdrowotnego osób wymienionych w art. 8 pkt 2-9 stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące zasad, trybu i terminu zgłaszania do
ubezpieczenia społecznego, z zastrzeżeniem ust. 11.
3. Osoby pobierające emeryturę lub rentę zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego
Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, inna
właściwa instytucja emerytalno-rentowa lub bank dokonujący wypłaty emerytury lub
renty z zagranicy. Osoby pobierające uposażenie w stanie spoczynku lub
uposażenie rodzinne, a także osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze
służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze zgłasza do
ubezpieczenia wypłacający uposażenie lub świadczenie.
4. Osoby wymienione w art. 8 pkt 11 i 12 zgłaszają do ubezpieczenia zdrowotnego
szkoły, zakłady kształcenia nauczycieli, szkoły wyższe, jednostki prowadzące
studia doktoranckie, placówki pełniące funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze,
opiekuńcze lub lecznicze i domy pomocy społecznej.
4a. Dzieci, o których mowa w art. 8 pkt 11a, zgłasza do ubezpieczenia
zdrowotnego ośrodek pomocy społecznej, z własnej inicjatywy, na wniosek opiekuna
prawnego lub faktycznego dziecka lub na wniosek innej osoby.
4b. Osoby wymienione w art. 8 pkt 12a zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego
odpowiednio wyższe seminarium duchowne albo teologiczne lub zakon albo jego
odpowiednik.
5. Osoby wymienione w art. 8 pkt 13 zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego Krajowa
Szkoła Administracji Publicznej.
6. Osoby wymienione w art. 8 pkt 14 zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego podmiot
wypłacający stypendium.
7. Bezrobotnych oraz osoby, o których mowa w art. 8 pkt 16, zgłasza do
ubezpieczenia zdrowotnego urząd pracy.
7a. Osoby korzystające z urlopu wychowawczego zgłasza do ubezpieczenia
zdrowotnego w imiennym raporcie miesięcznym kierowanym do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, pracodawca albo rolnicza spółdzielnia produkcyjna, z zastrzeżeniem
ust. 7b.
7b. Zakład Ubezpieczeń Społecznych zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego osoby
korzystające z urlopu wychowawczego, którym wypłaca zasiłek wychowawczy.
8. Osoby pobierające rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy
lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej zgłasza do ubezpieczenia
zdrowotnego ośrodek pomocy społecznej.
8a. Osoby wymienione w art. 8 pkt 17a zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego
ośrodek pomocy społecznej realizujący indywidualny program wychodzenia z
bezdomności.
8b. Kombatantów, o których mowa w art. 8 pkt 18, zgłasza do ubezpieczenia
zdrowotnego Urząd do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
9. Osoby wymienione w art. 8 pkt 20 zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Osoby te zobowiązane są zgłosić się w
Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w celu ich zarejestrowania.
9a. Osoby wymienione w art. 8 pkt 22 zgłasza do ubezpieczenia zdrowotnego organ
wypłacający uposażenie żołnierzowi zawodowemu lub żołnierzowi odbywającemu
służbę okresową lub nadterminową zasadniczą służbę wojskową.
10. Osoby nie wymienione w ust. 1-9a zgłaszają się do ubezpieczenia zdrowotnego
same.
11. Zgłoszenia, o których mowa w ust. 1-7 i 8-10, kierowane są do Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
Zgłoszenie powinno zawierać: wskazanie kasy chorych, nazwisko, pierwsze i drugie
imię, nazwisko rodowe, płeć, adres zamieszkania, numer PESEL, datę urodzenia
oraz numer NIP w przypadku osób, którym nadano ten numer. Gdy osoba zgłaszana do
ubezpieczenia zdrowotnego nie ma nadanego numeru PESEL i numeru NIP, zgłoszenie
powinno zawierać rodzaj i numer dowodu tożsamości. Zgłoszenie powinno zawierać
również następujące dane dotyczące członków rodziny objętej ubezpieczeniem:
nazwisko, pierwsze i drugie imię, nazwisko rodowe, płeć, stopień pokrewieństwa,
datę urodzenia, adres zamieszkania, stopień niepełnosprawności, numer PESEL oraz
numer NIP w przypadku osób, którym nadano ten numer.
12. Osoby, o których mowa w ust. 1-9, składają wniosek o ubezpieczenie w innej
kasie chorych za pośrednictwem płatnika ich składki. Płatnik przekazuje wniosek
do 15 dnia następnego miesiąca do wskazanej kasy chorych.
13. Kasa chorych, do której skierowany został wniosek, ubezpiecza wnioskodawcę
od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wniosek został
przekazany, i w terminie 7 dni od dnia objęcia ubezpieczeniem zawiadamia o tym:
1) ubezpieczonego,
2) płatnika, który przekazał wniosek,
3) Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo Kasę Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego,
4) kasę chorych, której członkiem był wnioskodawca.
14. Osoby, o których mowa w ust. 10, składają wniosek o ubezpieczenie w innej
kasie chorych do tej kasy chorych. Przepis ust. 13 stosuje się odpowiednio.
15. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wzór
wniosku o ubezpieczenie w innej kasie chorych, z uwzględnieniem informacji kasy
chorych, w której wnioskodawca jest ubezpieczony, o wnioskodawcy oraz o
członkach rodziny wnioskodawcy objętych ubezpieczeniem, a także wzór
zawiadomienia o objęciu ubezpieczeniem.
Art. 17. skreślony.
Art. 18. 1. Dowodem objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym jest dokument, zwany dalej
"kartą ubezpieczenia".
2. Kartę ubezpieczenia stosuje się także do potwierdzania wykonania świadczeń
zdrowotnych poprzez nadanie każdemu jednostkowemu świadczeniu niepowtarzalnego
numeru uzyskanego z karty ubezpieczenia, zwanego "numerem autoryzacji".
3. Karta ubezpieczenia zawiera nazwę kasy chorych oraz następujące dane osobowe
ubezpieczonego:
1) imię (imiona) i nazwisko,
2) numer PESEL,
3) datę urodzenia.
4. Karta ubezpieczenia może zawierać także:
1) adres zamieszkania,
2) numer karty ubezpieczenia,
3) zdjęcie ubezpieczonego,
4) datę objęcia ubezpieczeniem,
5) rodzaj uprawnień dodatkowych, o których mowa w art. 141a ust. 2 pkt 9.
5. W karcie ubezpieczenia, za zgodą ubezpieczonego, mogą być umieszczane
dodatkowo informacje dotyczące jego stanu zdrowia.
6. Kartę ubezpieczenia otrzymuje osoba ubezpieczona po zgłoszeniu jej w kasie
chorych, zgodnie z art. 16.
6a. Minister właściwy do spraw zdrowia tworzy centralną bazę osób
ubezpieczonych, w szczególności w celu:
1) potwierdzenia prawa do świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego,
2) kontroli wydanych kart ubezpieczenia,
3) ustalenia danych o osobach ubezpieczonych w każdej kasie chorych niezbędnych
do określenia wyrównania finansowego.
6b. W centralnej bazie osób ubezpieczonych przetwarzane są dane, o których mowa
w ust. 3 i 4 pkt 1, 2, 4 i 5.
7. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, formy i
wzory oraz sposób zgłaszania wydanych kart ubezpieczenia do centralnej bazy
ubezpieczonych, a także tryb jej wydawania i unieważniania.
Rozdział 3
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Spis treści
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 8 stycznia
2003 roku
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
Rozdział 3
Składki na ubezpieczenie zdrowotne
Spis treści
Art. 19. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 8 proc. podstawy wymiaru
składki (UWAGA, DO 31 GRUDNIA 2002 R. BYŁO 7,75 PROC. * OD 1 STYCZNIA 2006 R.
BĘDZIE - 9 PROC.), z zastrzeżeniem art. 20, 22a i art. 169g.
Art. 20. 1. Składka na ubezpieczenie zdrowotne rolnika podlegającego
ubezpieczeniu społecznemu rolników jest równa kwocie odpowiadającej cenie połowy
kwintala żyta z każdego hektara przeliczeniowego użytków rolnych w prowadzonym
gospodarstwie rolnym, ustalonej dla celów wymiaru podatku rolnego, z
zastrzeżeniem ust. 2.
2. Podstawą wymiaru składki dla rolnika prowadzącego działy specjalne produkcji
rolnej jest ponadto deklarowana kwota odpowiadająca dochodowi ustalonemu dla
opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
3. Podstawą wymiaru składki dla rolnika, o którym mowa w art. 8 pkt 20, jest
kwota odpowiadająca wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej.
4. Podstawą wymiaru składki dla domownika pracującego z rolnikiem w rozumieniu
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników jest kwota odpowiadająca wysokości
zasiłku stałego z pomocy społecznej.
5. Składka rolnika na ubezpieczenie zdrowotne obejmuje członków jego rodziny,
jeżeli nie są oni domownikami w rozumieniu ustawy o ubezpieczeniu społecznym
rolników.
6. Składka rolnika nie może przekroczyć wysokości kwoty składki naliczanej z 50
hektarów przeliczeniowych prowadzonego gospodarstwa rolnego.
7. Składka na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w art. 8 pkt 22 ustalana
jest w wysokości wynikającej z art. 19 od podstawy wymiaru składki, jaką
należałoby zgodnie z ust. 1 pobrać i odprowadzić za żołnierza zawodowego lub
żołnierza odbywającego służbę okresową lub nadterminową zasadniczą służbę
wojskową.
Art. 21. 1. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne
osób, o których mowa w art. 8 pkt 1 lit. a), c)-h), stosuje się przepisy
określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych
osób, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2c i 3a.
2. Do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób, o
których mowa w art. 8 pkt 2-7, objętych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi,
stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe tych osób, z zastrzeżeniem ust. 2b, 2c, 2d i 3a.
2a. Podstawę wymiaru składek dla osób, o których mowa w art. 8 pkt 2-7, nie
objętych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, stanowi kwota odpowiadająca
uposażeniu tych osób.
2b. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób, o
których mowa w ust. 1, nie stosuje się wyłączeń wynagrodzeń za czas niezdolności
do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz nie
stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz.
887).
2c. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pomniejsza się o kwoty
składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowanych przez
ubezpieczonych nie będących płatnikami składek, potrąconych przez płatników ze
środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.
2d. Podstawę wymiaru składek dla funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej
pełniących służbę kandydacką stanowi kwota odpowiadająca wysokości najniższego
wynagrodzenia.
3. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla:
1) osób wymienionych w art. 8 pkt 8 i 9 - jest kwota odpowiadająca wysokości ich
uposażenia pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
potrąconych przez płatników ze środków ubezpieczonego, zgodnie z przepisami o
systemie ubezpieczeń społecznych,
2) osób wymienionych w art. 8 pkt 10 - jest kwota emerytury, renty, z
wyłączeniem dodatków, zasiłków, świadczeń pieniężnych i ryczałtu energetycznego,
ekwiwalentu pieniężnego z tytułu prawa do bezpłatnego węgla oraz deputatu
węglowego albo kwota uposażenia pobieranego w stanie spoczynku lub uposażenia
rodzinnego, kwota uposażenia pobieranego po zwolnieniu ze służby lub świadczenia
pieniężnego o takim samym charakterze,
3) osób wymienionych w art. 8 pkt 11-12 - jest kwota odpowiadająca wysokości
zasiłku stałego z pomocy społecznej,
3a) osób wymienionych w art. 8 pkt 13 - jest kwota odpowiadająca wysokości
pobieranego stypendium pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenie emerytalne
i rentowe, potrąconych przez płatnika ze środków ubezpieczonego, zgodnie z
przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych,
4) osób wymienionych w art. 8 pkt 14 - jest kwota odpowiadająca wysokości
pobieranego stypendium,
5) osób wymienionych w art. 8 pkt 15 - jest kwota odpowiadająca wysokości
pobieranego zasiłku dla bezrobotnych lub stypendium, a w przypadku niepobierania
przez bezrobotnego zasiłku lub stypendium - kwota odpowiadająca wysokości 40%
zasiłku stałego z pomocy społecznej,
6) osób wymienionych w art. 8 pkt 16 - jest kwota odpowiadająca wysokości
zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, a w przypadku
niepobierania zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego -
kwota odpowiadająca wysokości 40% zasiłku stałego z pomocy społecznej,
7) osób wymienionych w art. 8 pkt 17 - jest kwota odpowiadająca wysokości renty
socjalnej, zasiłku stałego, zasiłku stałego wyrównawczego lub gwarantowanego
zasiłku okresowego z pomocy społecznej,
8) osób wymienionych w art. 8 pkt 17a i 18 - jest kwota odpowiadająca wysokości
zasiłku stałego z pomocy społecznej,
9) osób wymienionych w art. 8 pkt 19 - jest kwota odpowiadająca wysokości
pobieranego zasiłku wychowawczego, a w przypadku niepobierania zasiłku - kwota
odpowiadająca wysokości zasiłku stałego z pomocy społecznej,
10) osób wymienionych w art. 8 pkt 19a - jest kwota odpowiadająca kwocie
alimentów,
3a. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne dla osób wymienionych w
art. 8 pkt 1 lit. f) oraz pkt 12a, z wyłączeniem osób duchownych będących
podatnikami podatku dochodowego od osób fizycznych lub zryczałtowanego podatku
od przychodów osób duchownych, jest kwota odpowiadająca wysokości zasiłku
stałego z pomocy społecznej.
4. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób ustalania
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników, ich domowników
oraz osób pobierających emeryturę lub rentę rolniczą, a także terminy i tryb ich
opłacania, z uwzględnieniem okresu opłacania składek ustalonego w art. 25 ust.
5.
Art. 22. 1. Jeżeli spełnione są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia,
o którym mowa w art. 8, z więcej niż jednego tytułu, składka na ubezpieczenie
zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie, z zastrzeżeniem ust.
3-7.
2. Jeżeli ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego źródła w ramach
takiego samego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art.
8, składka na ubezpieczenie zdrowotne jest opłacana od każdego ze źródeł
przychodów.
3. W przypadku zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym
mowa w art. 8, składka finansowana z budżetu państwa jest opłacana tylko wtedy,
gdy nie ma innej podstawy do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia. W przypadku
zbiegu tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, gdy w każdym z tych tytułów
składka jest finansowana z budżetu państwa, składka jest opłacana wyłącznie z
pierwszego zgłoszonego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia.
4. Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana od dodatkowych
przychodów z działalności pozarolniczej przez osoby, których świadczenie
emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty najniższego
wynagrodzenia, w przypadku gdy osoby te:
1) uzyskują dodatkowe przychody z tej działalności w wysokości nie
przekraczającej miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury,
2) opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
5. Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osoby zaliczone do
umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności, od dodatkowych
przychodów z prowadzonej przez te osoby działalności pozarolniczej, jeżeli osoby
te:
1) uzyskują przychody z tej działalności, w wysokości nie przekraczającej
miesięcznie 50 proc. kwoty najniższej emerytury,
2) opłacają podatek dochodowy w formie karty podatkowej.
6. Jeżeli działalność pozarolnicza stanowi jedyne źródło przychodu osób, o
których mowa w ust. 5, składka opłacana jest w wysokości nie przekraczającej
kwoty należnej zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych.
7. Osoba duchowna, która nie jest podatnikiem podatku ryczałtowego, a jedynym
jej źródłem przychodu jest zatrudnienie, opłaca składkę na ubezpieczenie
zdrowotne wyłącznie z tytułu zatrudnienia.
Art. 22a. 1. W przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez
płatnika, o którym mowa w art. 24 ust. 1-8, zgodnie z przepisami art. 19-22,
jest wyższa od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez
tego płatnika zgodnie z przepisami ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1,
składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.
2. Jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi:
1) przychód ubezpieczonego wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21
ust. 1 pkt 46 ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1, od którego płatnik
nie oblicza zaliczki na ten podatek,
2) przychód ubezpieczonego wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21
ust. 1 pkt 33 ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1, od którego płatnik
nie oblicza zaliczki na ten podatek, w stosunku do ubezpieczonych, o których
mowa w art. 8 pkt 1,
3) kwota stanowiąca równowartość ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
przysługująca na podstawie odrębnych przepisów osobom, o których mowa w art. 18
ust. 12 ustawy wymienionej w art. 7 pkt 18,
składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik oblicza zgodnie z przepisami art.
19-22; w tym przypadku przepis ust. 1 nie ma zastosowania.
3. Płatnik składek przekazuje, w terminie, o którym mowa w art. 26 ust. 1, do
właściwej kasy chorych zestawienie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych
z uwzględnieniem obniżenia określonego w ust. 1, zawierające informację o
wysokości tych składek, jeżeli były ustalane zgodnie z przepisami niniejszego
rozdziału.
4. Zestawienie, o którym mowa w ust. 3, powinno zawierać ponadto: imię,
nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL oraz numer NIP ubezpieczonego, a w
przypadku braku tych numerów - rodzaj i numer dowodu tożsamości, a także nazwę,
adres siedziby, numer NIP oraz numer REGON płatnika składek.
Art. 23. Składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca
ubezpieczeniu zdrowotnemu, z zastrzeżeniem art. 24 i 25.
Art. 24. 1. Za osobę pozostającą w stosunku pracy lub w stosunku służbowym,
składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza
pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ustawie z 29 grudnia 1993 r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1994 r. nr
1, poz. 1, z 1995 r. nr 87, poz. 435, z 1996 r. nr 5, poz. 34, z 1997 r. nr 28,
poz. 153 i nr 123, poz. 776 oraz z 1998 r. nr 106, poz. 668) - podmiot
zobowiązany do wypłaty tych świadczeń.
1a. Za funkcjonariuszy, o których mowa w art. 21 ust. 2d, składkę oblicza,
finansuje ze środków własnych i odprowadza szkoła Państwowej Straży Pożarnej.
2. Za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia lub umowy agencyjnej
oraz za osobę z nią współpracującą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z
dochodu ubezpieczonego i odprowadza zleceniodawca.
2a. Za osobę pobierającą świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu lub
zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania
nowego zatrudnienia składkę, jako płatnik, oblicza, pobiera z dochodu
ubezpieczonego i odprowadza jednostka wypłacająca świadczenie lub zasiłek.
3. Za bezrobotnego pobierającego zasiłek lub stypendium, osobę pobierającą
zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne składkę jako płatnik
oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza właściwy urząd pracy.
4. Za członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek
rolniczych oraz członków ich rodzin składkę jako płatnik oblicza, pobiera z
dochodu ubezpieczonego i odprowadza spółdzielnia.
5. Za osobę pobierającą uposażenie posła lub senatora składkę jako płatnik
oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza Kancelaria Sejmu lub
Kancelaria Senatu.
6. Za osobę pobierającą emeryturę lub rentę składkę jako płatnik oblicza,
pobiera z kwoty emerytury, renty, o której mowa w art. 21 ust. 3 pkt 2, i
odprowadza Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego, inna instytucja emerytalno-rentowa wypłacająca emeryturę lub rentę
albo bank dokonujący wypłaty emerytury lub renty z zagranicy.
6a. Za osobę pobierającą uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne,
uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym
charakterze składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i
odprowadza wypłacający to uposażenie lub świadczenie.
7. Za osobę, o której mowa w art. 8 pkt 13, składkę jako płatnik oblicza,
pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza Krajowa Szkoła Administracji
Publicznej.
8. Za osobę, o której mowa w art. 8 pkt 14, składkę jako płatnik oblicza,
pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza podmiot wypłacający stypendium.
9. Za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność składkę
oblicza, odprowadza i finansuje ze środków własnych osoba prowadząca
działalność.
10. Za osoby korzystające z urlopu wychowawczego składki na ubezpieczenie
zdrowotne oblicza pracodawca, rolnicza spółdzielnia produkcyjna albo Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli wypłaca zasiłek wychowawczy.
11. Za osoby, o których mowa w art. 8 pkt 22, składkę opłaca organ wypłacający
uposażenie żołnierzowi zawodowemu lub żołnierzowi odbywającemu służbę okresową
lub nadterminową zasadniczą służbę wojskową.
Art. 25. 1. Składki na ubezpieczenie zdrowotne:
1) rolników, o których mowa w art. 8 pkt 1 lit. b) i pkt 20, oraz domowników, z
wyjątkiem rolników prowadzących działy specjalne produkcji rolnej, opłaca Kasa
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, z zastrzeżeniem ust. 5 i 6 oraz art. 16
ust. 9,
2) bezrobotnych nieposiadających prawa do zasiłku oraz osób niepobierających
zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego z przyczyn, o
których mowa w art. 8 pkt 16, jeżeli nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego z innego tytułu, opłaca właściwy urząd pracy,
3) osób korzystających z urlopu wychowawczego opłaca Zakład Ubezpieczeń
Społecznych,
4) osób pobierających rentę socjalną, zasiłek stały, zasiłek stały wyrównawczy
lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej opłaca jednostka pomocy
społecznej przyznająca rentę lub zasiłek,
4a) osób, o których mowa w art. 8 pkt 17a, opłaca ośrodek pomocy społecznej
realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności,
5) dzieci, uczniów i słuchaczy, o których mowa w art. 8 pkt 11, przebywających w
placówce pełniącej funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze, opiekuńcze lub
lecznicze lub w domu pomocy społecznej opłaca placówka lub dom, a uczniów i
słuchaczy nie przebywających w takiej placówce, jeżeli nie podlegają obowiązkowi
ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu, opłaca szkoła lub zakład kształcenia
nauczycieli, do którego uczeń lub słuchacz uczęszcza,
5a) dzieci, o których mowa w art. 8 pkt 11a, opłaca ośrodek pomocy społecznej,
5b) skreślony
6) studentów i uczestników studiów doktoranckich, o których mowa w art. 8 pkt
12, opłaca szkoła wyższa lub jednostka organizacyjna prowadząca studia
doktoranckie, w której osoby te odbywają studia, jeżeli nie podlegają one
obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu,
6a) osób, o których mowa w art. 2 ust. 2 pkt 3, jeżeli zostały uznane za osoby
pochodzenia polskiego w rozumieniu przepisów o repatriacji, opłaca szkoła wyższa
lub jednostka organizacyjna prowadząca studia doktoranckie, w której osoby te
odbywają studia, jeżeli nie podlegają one obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego
z innego tytułu,
7) kombatantów, o których mowa w art. 8 pkt 18, opłaca Urząd do Spraw
Kombatantów i Osób Represjonowanych.
2. Składki na ubezpieczenie zdrowotne osób wymienionych w ust. 1 oraz art. 8 pkt
22, a także osób, którym przyznano renty na podstawie przepisów o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz członków ich rodzin, jak również osób,
które utraciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939-1945 lub eksplozji
niewypałów i niewybuchów pozostałych po tej wojnie, otrzymujących dochody z
tytułu emerytury lub renty, zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych,
na podstawie odrębnych przepisów, są finansowane z budżetu państwa.
2a. Środki z budżetu państwa na składki wymienione w ust. 1 pkt 2 i 5 otrzymują
jednostki samorządu terytorialnego jako dotacje celowe na zadania z zakresu
administracji rządowej.
3. Składki na ubezpieczenie zdrowotne duchownych oraz alumnów wyższych
seminariów duchownych i teologicznych, postulantów, nowicjuszy i juniorystów i
ich odpowiedników, z wyłączeniem osób duchownych będących podatnikami podatku
dochodowego od osób fizycznych lub zryczałtowanego podatku od przychodów osób
duchownych, są finansowane z Funduszu Kościelnego.
4. Na opłacenie składek, o których mowa w ust. 3, Fundusz Kościelny otrzymuje
dotacje z budżetu państwa.
5. Składka na ubezpieczenie zdrowotne osób, o których mowa w art. 8 pkt 1 lit.
b), opłacana jest od pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono zgłoszenie do
ubezpieczenia w trybie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, do
ostatniego dnia miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające podleganie
ubezpieczeniu.
6. Nieopłacenie składki ze względu na brak zgłoszenia uważa się za nieopłacenie
składki przez obowiązanego ubezpieczonego w rozumieniu art. 51 ust. 2. W razie
późniejszego opłacenia zaległych składek wraz z odsetkami przez ubezpieczonego z
własnych środków, w wysokości ustalonej na jego wniosek przez Kasę Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego, ubezpieczony może ubiegać się o zwrot kosztów
świadczeń zdrowotnych w trybie określonym w art. 51 ust. 4.
Art. 25a. 1. Płatnik, o którym mowa w art. 24 i art. 25 ust. 1, za terminowe
naliczenie i odprowadzenie składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz przekazanie
związanych z tym informacji ma prawo do wynagrodzenia w wysokości 0,1 proc.
odprowadzonej kwoty składek.
2. Kwota należnego wynagrodzenia potrącana jest przez płatnika z kwoty pobranych
składek.
Art. 25b. 1. Na finansowanie świadczeń zdrowotnych dla żołnierzy zawodowych oraz
żołnierzy odbywających nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową
oraz składek zdrowotnych za niepodlegających ubezpieczeniu z innego tytułu
członków rodzin tych żołnierzy przeznacza się corocznie środki z budżetu państwa
w wysokości stanowiącej iloczyn planowanych wydatków na wynagrodzenia tych
żołnierzy i wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalonej zgodnie z
przepisami niniejszej ustawy.
2. Ustawa budżetowa ustala kwotę wydatków przeznaczonych na finansowanie
świadczeń zdrowotnych dla żołnierzy zawodowych oraz żołnierzy odbywających
nadterminową zasadniczą służbę wojskową i służbę okresową, z uwzględnieniem ust.
1.
Art. 26. 1. Osoby i jednostki organizacyjne, o których mowa w art. 23-25, są
obowiązane, bez uprzedniego wezwania, opłacić składki na ubezpieczenie zdrowotne
za każdy miesiąc kalendarzowy w trybie, na zasadach oraz w terminie
przewidzianym dla składek na ubezpieczenie społeczne, a jeżeli do tych osób i
jednostek nie stosuje się przepisów o ubezpieczeniu społecznym - w terminie do
15 dnia następnego miesiąca.
2. Od nie opłaconych w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobiera się
odsetki za zwłokę na zasadzie i w wysokości określonych przepisami wydanymi na
podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137,
poz. 926 i nr 160, poz. 1083 oraz z 1998 r. nr 106, poz. 668).
3. Składki na ubezpieczenie zdrowotne:
1) osób wymienionych w art. 8 pkt 1 lit. a) i c)-h), w pkt 2-19a i 22 oraz w
art. 9 są opłacane i ewidencjonowane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych,
2) osób wymienionych w art. 8 pkt 1 lit. b) i pkt 10, w stosunku do osób
pobierających świadczenia emerytalno-rentowe z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego, oraz w art. 8 pkt 20 i w art. 20 są opłacane i ewidencjonowane w
Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
3) osób wymienionych w art. 8 w pkt 1 lit. a) i e) oraz w pkt 2-7, 10 i 22 mogą
być opłacane i ewidencjonowane bezpośrednio w branżowej kasie chorych.
4. Niezwłocznie, nie później niż w ciągu trzech dni roboczych od dnia wpływu
składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz dokumentów umożliwiających rozdzielenie
składek na poszczególne kasy chorych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
przekazuje pobrane składki na ubezpieczenie zdrowotne wraz z pobranymi odsetkami
za zwłokę do właściwej kasy chorych, z zastrzeżeniem art. 169c.
4a. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje do kas chorych pobrane składki na
ubezpieczenie zdrowotne i należności pochodne od składek niezwłocznie, nie
później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia ich wpływu na rachunek, o którym
mowa w ust. 1a.
4b. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje do kas chorych i ministra
właściwego do spraw zdrowia informacje o ubezpieczonych, o których mowa w art.
141a ust. 2 pkt 1-6, i przekazanych za nich składkach na ubezpieczenie zdrowotne
i odsetkach za zwłokę, nie później niż w ciągu 15 dni roboczych od dnia wpływu
składek i odsetek oraz dokumentów umożliwiających rozdzielenie składek na
poszczególnych ubezpieczonych.
4c. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, zakres oraz sposób przekazywania
kasom chorych, przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasę Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego, danych dotyczących osób objętych ubezpieczeniem
zdrowotnym i płatników składek.
5. Kasa chorych jest uprawniona do nieodpłatnego dostępu do informacji o
ubezpieczonym i opłacanej przez niego składce, w zakresie niezbędnym do
realizacji ubezpieczenia zdrowotnego, znajdujących się w Zakładzie Ubezpieczeń
Społecznych oraz Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
5a. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje kasom chorych i ministrowi
właściwemu do spraw zdrowia informacje, o których mowa w art. 141a ust. 2 pkt
1-6, po przeprowadzeniu ich weryfikacji, polegającej na stwierdzeniu ich
zgodności z danymi objętymi ewidencją PESEL oraz na naniesieniu niezbędnych
korekt w przypadku ich niezgodności.
5b. Rada Ministrów, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy,
określi, w drodze rozporządzenia, terminy, zakres i tryb weryfikacji informacji
o ubezpieczonych, o której mowa w ust. 5a, oraz sposób postępowania Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych w razie stwierdzenia ich niezgodności.
6. skreślony.
Art. 26a. Koszty poboru i ewidencjonowania składek na ubezpieczenie zdrowotne
potrącane są przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 0,25 proc. oraz
przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w wysokości 0,2 proc. kwoty tej
części składek przekazanych do kas chorych, które przypisane są do konkretnego
ubezpieczonego.
Art. 26b. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, odrębny tryb
określania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, sposób
zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego oraz opłacania składki na ubezpieczenie
zdrowotne, ze względu na zasady obronności lub bezpieczeństwa państwa, zgodnie z
art. 24 ust. 1.
Art. 27. Od kwoty nie przekazanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasę
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w terminie składek na ubezpieczenie
zdrowotne wraz z należnymi odsetkami kasa chorych pobiera odsetki za zwłokę na
zasadach i w wysokości określonych przepisami wydanymi na podstawie ustawy -
Ordynacja podatkowa.
Art. 28. 1. Składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz należności z tytułu odsetek
za zwłokę, nie opłacone w terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
2. Należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu
z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna.
3. Bieg przedawnienia przerywa odroczenie terminu płatności, rozłożenie spłaty
należności na raty i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności,
jeżeli o czynności tej został zawiadomiony dłużnik. Należności z tytułu składek
nie można jednak dochodzić, jeżeli od terminu ich wymagalności upłynęło 10 lat.
Art. 29. 1. Zwrot nadpłaconej składki następuje na zasadach określonych w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
2. Zwrotu nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne nie można
dochodzić, jeżeli od daty ich opłacenia upłynęło 5 lat.
Art. 30. 1. Kwota składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne w wysokości
7,75% podstawy wymiaru podlega odliczeniu:
1) od podatku dochodowego od osób fizycznych - na zasadach określonych w ustawie
z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr
14, poz. 176, nr 22, poz. 270, nr 60, poz. 703, nr 70, poz. 816, nr 104, poz.
1104, nr 117, poz. 1228 i nr 122, poz. 1324 oraz z 2001 r. nr 4, poz. 27, nr 8,
poz. 64, nr 52, poz. 539, nr 73, poz. 764 i nr 74, poz. 784),
2) od zryczałtowanego podatku dochodowego z tytułu dochodów osiąganych przez
osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz przez osoby
duchowne - na zasadach określonych w ustawie z 20 listopada 1998 r. o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz. 930 oraz z 2000 r. nr 104, poz. 1104 i nr
122, poz. 1324 oraz z 2001 r. nr 74, poz. 784).
2. skreślony.
3. Odliczenia, o których mowa w ust. 1, nie mogą spowodować zmniejszenia
dochodów jednostek samorządu terytorialnego.
Rozdział 4
Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 31. 1. Osobom ubezpieczonym przysługują, na zasadach określonych w ustawie,
świadczenia zdrowotne mające na celu:
1) zachowanie zdrowia oraz zapobieganie chorobom i urazom,
2) wczesne wykrywanie chorób,
3) leczenie,
4) zapobieganie niepełnosprawności i jej ograniczanie.
2. W celu realizacji uprawnień określonych w ust. 1 kasa chorych zapewnia
ubezpieczonemu w szczególności:
1) badanie i poradę lekarską,
2) badanie diagnostyczne,
3) leczenie (ambulatoryjne, w domu chorego, szpitalne oraz w ramach pomocy
doraźnej),
4) rehabilitację leczniczą,
5) świadczenie pielęgniarskie,
6) opiekę nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu i karmienia piersią
niemowląt, opiekę prenatalną nad płodem i opiekę nad noworodkiem oraz wstępną
ocenę stanu zdrowia i rozwoju niemowlęcia,
7) opiekę profilaktyczną,
8) zaopatrzenie w leki i materiały medyczne,
9) zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze oraz lecznicze
środki techniczne,
10) orzekanie o stanie zdrowia,
11) opiekę paliatywno-hospicyjną,
12) świadczenia w środowisku nauczania i wychowania.
Art. 31a. 1. Ubezpieczonemu w kasie chorych nie przysługują:
1) świadczenia, których sposób finansowania określają odrębne przepisy, w tym
świadczenia służby medycyny pracy,
2) orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne
orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie ubezpieczonego, jeżeli
nie są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy,
kontynuowaniem nauki, w tym w placówkach, o których mowa w art. 8 pkt 11,
uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i
studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli
nie są wydawane dla celów pomocy społecznej lub uzyskania zasiłku
pielęgnacyjnego,
3) świadczenia zdrowotne w szpitalach uzdrowiskowych i sanatoriach
uzdrowiskowych, nie związane z bezpośrednią przyczyną skierowania ubezpieczonego
na leczenie uzdrowiskowe,
4) świadczenia zdrowotne z zakresu stomatologii, inne niż określone w art. 31e,
5) szczepienia ochronne inne niż wynikające z odrębnych przepisów, z
zastrzeżeniem ust. 1a,
6) świadczenia ponadstandardowe, których wykaz określi, w drodze rozporządzenia,
minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych; świadczenia te
ubezpieczony finansuje ze środków własnych,
7) świadczenia zdrowotne, leki i lecznicze środki techniczne finansowane z
budżetu państwa.
1a. Szczepionki stosowane przy wykonywaniu szczepień ochronnych, o których mowa
w ust. 1 pkt 5, finansowane są z budżetu państwa. Minister właściwy do spraw
zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób nabywania szczepionek w celu
wykonywania szczepień ochronnych, z zachowaniem zasad celowości i gospodarności.
2. Kasy chorych nie finansują kosztów leczenia ubezpieczonego poza granicami
kraju, chyba że umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską
stanowią inaczej. Minister właściwy do spraw zdrowia może skierować
ubezpieczonego do przeprowadzenia za granicą leczenia lub badań diagnostycznych,
których nie przeprowadza się w kraju. Koszty tych świadczeń oraz koszty
transportu ubezpieczonego za granicę i transportu do kraju są finansowane z
budżetu państwa.
3. Ubezpieczony skierowany do zakładu opiekuńczo-leczniczego lub
pielęgnacyjno-opiekuńczego ponosi odpłatność za pobyt i wyżywienie, ustaloną na
podstawie odrębnych przepisów.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb
kierowania ubezpieczonych na leczenie lub badania diagnostyczne poza granicami
kraju, a także sposób pokrywania kosztów tych świadczeń oraz kosztów transportu
ubezpieczonego za granicę i transportu do kraju.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, określi, w drodze
rozporządzenia:
1) wykaz świadczeń zdrowotnych, leków i leczniczych środków technicznych, o
których mowa w ust. 1 pkt 7, uwzględniając:
a) szczególnie wysokie koszty,
b) wymagania dotyczące szczególnych kwalifikacji personelu,
c) konieczność użycia specjalistycznej aparatury lub technologii medycznej,
2) tryb nabywania oraz przekazywania świadczeniodawcom leków i leczniczych
środków technicznych w drodze ich zamówienia wspólnego oraz tryb przekazywania
środków publicznych na zakup leków i leczniczych środków technicznych.
Art. 31b. 1. Kasa chorych realizuje uprawnienia ubezpieczonego do świadczeń na
rzecz zachowania zdrowia, zapobiegania chorobom i wczesnego wykrywania chorób
poprzez:
1) propagowanie zachowań prozdrowotnych, zachęcanie do indywidualnej
odpowiedzialności za własne zdrowie,
2) zapewnienie ubezpieczonym profilaktycznych badań lekarskich w celu wczesnego
rozpoznania chorób układu krążenia, chorób nowotworowych oraz innych chorób,
3) prowadzenie badań profilaktycznych, w tym promocji zdrowia oraz profilaktyki
stomatologicznej dzieci i młodzieży do ukończenia 18 roku życia,
4) prowadzenie badań profilaktycznych, w tym profilaktyki stomatologicznej u
kobiet w ciąży,
5) wykonywanie szczepień ochronnych,
6) wykonywanie badań z zakresu medycyny sportowej u dzieci i młodzieży do
ukończenia 21 roku życia, uprawiających sport amatorski.
2. Kasa chorych realizuje świadczenia, o których mowa w ust. 1, w ramach
profilaktycznych programów zdrowotnych lub programów polityki zdrowotnej:
1) zlecanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia i finansowanych z
budżetu państwa,
2) podejmowanych i finansowanych przez kasy chorych ze środków własnych,
3) finansowanych z innych źródeł.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw oświaty i wychowania, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej i
Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, uwzględniając szczególną rolę
profilaktyki, w tym promocji zdrowia, określi, w drodze rozporządzenia, w
odniesieniu do świadczeń, o których mowa w ust. 1, zakres świadczeń zdrowotnych,
w szczególności badań przesiewowych wraz z okresami, w których te badania są
przeprowadzane.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw sportu określi, w drodze rozporządzenia, zasady kwalifikacji do
poszczególnych dyscyplin sportu, zakres koniecznych badań lekarskich oraz ich
częstotliwość w stosunku do dzieci i młodzieży, o których mowa w ust. 1 pkt 6.
Art. 31c. 1. Ubezpieczony ma prawo do leczenia szpitalnego na podstawie
skierowania lekarza lub felczera, jeżeli cel leczenia nie może być osiągnięty
przez leczenie ambulatoryjne, z zastrzeżeniem art. 58 ust. 3.
2. Ubezpieczony ma prawo do wyboru szpitala spośród szpitali, które zawarły
umowę z kasą chorych.
3. skreślony.
4. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, krajową
sieć szpitali i oddziałów ustalając ich poziom referencyjny w zależności od
rodzaju udzielanych przez te szpitale świadczeń zdrowotnych.
Art. 31d. 1. Ubezpieczony ma prawo do świadczeń rehabilitacji leczniczej w celu
zapobieżenia niepełnosprawności, jej usunięcia, ograniczenia lub złagodzenia jej
skutków.
2. Kasa chorych zapewnia ubezpieczonemu niezbędne świadczenia rehabilitacyjne w
zakładzie rehabilitacji leczniczej, na podstawie skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego. Koszty wyżywienia i zakwaterowania w zakładzie
rehabilitacji leczniczej pokrywane są na zasadach określonych dla zakładów
opiekuńczo-leczniczych w odrębnych przepisach.
Art. 31e. 1. Ubezpieczony ma prawo do bezpłatnych podstawowych świadczeń
zdrowotnych lekarza stomatologa oraz podstawowych materiałów stomatologicznych
stosowanych przy udzielaniu tych świadczeń, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Dzieci i młodzież do ukończenia 18 roku życia oraz kobiety w ciąży i w
okresie połogu mają prawo do bezpłatnych dodatkowych świadczeń zdrowotnych
lekarza stomatologa oraz materiałów stosowanych przy udzielaniu tych świadczeń.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, nie rzadziej niż raz na dwa lata, w
drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, określi
wykaz podstawowych świadczeń lekarza stomatologa oraz podstawowych materiałów
stomatologicznych.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, wykaz dodatkowych świadczeń
stomatologicznych i materiałów stomatologicznych oraz rodzaj dokumentu
potwierdzającego uprawnienia do tych świadczeń, uwzględniając szczególne
potrzeby zdrowotne osób, o których mowa w ust. 1a.
Art. 31f. 1. Ubezpieczony ma prawo do świadczeń z zakresu badań diagnostycznych,
w tym analityki medycznej, wykonywanych na podstawie skierowania lekarza lub
felczera ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, wykaz badań diagnostycznych
niezbędnych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w działalności podstawowej
oraz przy udzielaniu specjalistycznych świadczeń zdrowotnych.
Art. 31g. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia,
zakres świadczeń z ubezpieczenia zdrowotnego udzielanych mieszkańcom domów
pomocy społecznej oraz placówek opiekuńczo-wychowawczych na terenie tych domów i
placówek, a także warunki dostępu do tych świadczeń.
Art. 32-34. skreślone.
Art. 35. 1. Zaopatrzenie w leki i materiały medyczne przysługuje ubezpieczonemu
na podstawie recepty wystawionej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Zaopatrzenie w leki i materiały medyczne przysługuje ubezpieczonemu także na
podstawie recepty wystawionej przez lekarza nie będącego lekarzem ubezpieczenia
zdrowotnego, jeżeli posiada uprawnienia do wykonywania zawodu oraz zawarł z kasą
chorych umowę upoważniającą go do wystawiania takich recept.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do felczera ubezpieczenia
zdrowotnego lub felczera.
Art. 36. Leki i materiały medyczne niezbędne do udzielania świadczeń zdrowotnych
wydaje się bezpłatnie ubezpieczonym przyjętym do szpitali i innych zakładów
opieki zdrowotnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej, przeznaczonych dla osób potrzebujących całodobowych lub
całodziennych świadczeń zdrowotnych, oraz przy wykonywaniu zabiegów leczniczych,
diagnostycznych i rehabilitacyjnych przez podmioty uprawnione do udzielania
świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, a także przy udzielaniu przez te
podmioty pomocy doraźnej.
Art. 37. 1. Leki podstawowe, leki uzupełniające i leki recepturowe są wydawane
ubezpieczonym na podstawie recepty w aptekach ogólnodostępnych lub aptekach
zakładowych podległych ministrowi obrony narodowej oraz ministrowi właściwemu do
spraw spraw wewnętrznych:
1) po wniesieniu opłaty ryczałtowej - za leki podstawowe i recepturowe,
2) za odpłatnością w wysokości 30 proc. albo 50 proc. ceny leku - za leki
uzupełniające.
2. Jeżeli cena leku, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, jest niższa od opłaty
ryczałtowej, opłata ta równa jest cenie leku.
3. Opłata ryczałtowa oraz częściowa odpłatność dotyczą jednostkowego opakowania
leku określonego w wykazach, o których mowa w ust. 5 pkt 1.
4. Opłata ryczałtowa nie może przekraczać 0,5 proc. najniższego wynagrodzenia w
przypadku leku podstawowego oraz 1,5 proc. najniższego wynagrodzenia w przypadku
leku recepturowego.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii kas chorych,
Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Naczelnej Rady Aptekarskiej określa, w drodze
rozporządzenia:
1) wykazy leków podstawowych i uzupełniających,
1a) wykaz leków, które mogą być traktowane jak surowce farmaceutyczne przy
sporządzaniu leków recepturowych,
2) wysokość opłaty ryczałtowej za leki podstawowe i recepturowe,
3) wysokość odpłatności za leki uzupełniające,
4) ilość leku recepturowego, którego dotyczy opłata ryczałtowa, oraz sposób
obliczania kosztu sporządzania leku recepturowego.
6. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 5, minister właściwy do spraw zdrowia
wydaje, uwzględniając w szczególności konieczność zapewnienia ochrony zdrowia
społeczeństwa, dostępność leków oraz bezpieczeństwo ich stosowania, a także
możliwości płatnicze systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
7. Wykazy leków podstawowych i uzupełniających, o których mowa w ust. 5 pkt 1,
aktualizowane są co najmniej raz w roku.
8. Po wniesieniu opłaty ryczałtowej, określonej dla leków podstawowych, mogą by
wydawane ubezpieczonemu z apteki ogólnodostępnej również leki i materiały
medyczne niewpisane w Rzeczypospolitej Polskiej do Rejestru Środków
Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych, sprowadzane z zagranicy na warunkach i
w trybie określonych w art. 4 ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo
farmaceutyczne (Dz. U. Nr 126, poz. 1381), pod warunkiem że konieczność
sprowadzenia z zagranicy potwierdzona została przez zarząd kasy chorych lub
osobę upoważnioną przez zarząd kasy, do której należy ubezpieczony, zgodnie z
odrębnymi przepisami.
Art. 37a. 1. Ubezpieczonym w wieku powyżej 65 roku życia wydaje się, na
podstawie recepty wystawionej przez lekarza, o którym mowa w art. 35, leki
podstawowe, z zastrzeżeniem ust. 2-4.
2. Leki, o których mowa w ust. 1, są wydawane po wniesieniu opłaty za opakowanie
jednostkowe w wysokości 1 zł.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej, określa co najmniej raz w roku, w
drodze rozporządzenia, wykaz leków, o których mowa w ust. 1, uwzględniając
możliwości finansowe systemu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz
konieczność zapewnienia dostępności do leków.
4. Wykazem leków, o którym mowa w ust. 3, mogą być objęte jedynie leki ujęte w
wykazie leków podstawowych, o którym mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1, oraz ujęte w
wykazie leków przepisywanych za opłatą ryczałtową, o którym mowa w art. 39 ust.
2.
5. Przepisy art. 38 ust. 1 i 6 oraz art. 44 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 38. 1. Wprowadza się limity cen dla leków zawartych w wykazach, o których
mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1, posiadających tę samą nazwę międzynarodową albo
różne nazwy międzynarodowe, ale o podobnym działaniu terapeutycznym.
2. skreślony.
3. Apteka może wydać lek umieszczony w wykazach leków podstawowych i
uzupełniających, którego cena przekracza limit ceny, pobierając dodatkową
dopłatę w wysokości różnicy między ceną wydawanego leku a wysokością limitu
ceny.
4. Jeżeli w wykazach, o których mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1, zamieszczono nazwę
międzynarodową leku, apteka może wydać, na zasadach określonych w art. 37 ust.
1, również inny lek dopuszczony do obrotu, nie zamieszczony w tych wykazach, a
objęty tą samą nazwą międzynarodową, pod warunkiem że jego cena nie jest wyższa
od limitu ceny, a jeżeli limit nie został ustalony - od ceny leku zamieszczonego
w wykazach.
5. Apteka ma obowiązek poinformować pacjenta o możliwości nabycia leku o tej
samej nazwie międzynarodowej, którego cena nie przekracza limitu ceny. Nie
dotyczy to sytuacji, kiedy wystawiający receptę dokonał odpowiedniej adnotacji
na druku recepty, wskazującej na niemożność dokonywania zamiany przepisanego
leku.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej ustala, w drodze rozporządzenia, limity
cen leków posiadających tę samą nazwę międzynarodową oraz leków o różnych
nazwach międzynarodowych, ale o podobnym działaniu terapeutycznym, a
wymienionych w wykazach leków podstawowych i uzupełniających, o których mowa w
art. 37 ust. 5 pkt 1.
7. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej określa, w drodze rozporządzenia,
kryteria kwalifikacji leków o różnych nazwach międzynarodowych, ale o podobnym
działaniu terapeutycznym, do grupy objętej wspólnym limitem ceny.
8. Minister właściwy do spraw zdrowia może, po zasięgnięciu opinii kas chorych,
w drodze rozporządzenia, ustalić limity cen materiałów medycznych, o których
mowa w art. 39 ust. 1.
Art. 39. 1. Osobom chorującym na choroby zakaźne lub psychiczne oraz
upośledzonym umysłowo, a także chorującym na niektóre choroby przewlekłe,
wrodzone lub nabyte, leki i materiały medyczne mogą być przepisywane bezpłatnie,
za opłatą ryczałtową lub częściową odpłatnością.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii kas chorych,
Naczelnej Rady Lekarskiej, Naczelnej Rady Aptekarskiej, określi, w drodze
rozporządzenia:
1) wykaz chorób, o których mowa w ust. 1,
2) wykaz leków i materiałów medycznych, które ze względu na choroby określone w
wykazie, o którym mowa w pkt 1, mogą być przepisywane bezpłatnie, za opłatą
ryczałtową lub częściową odpłatnością, uwzględniając w szczególności konieczność
zapewnienia ochrony zdrowia społeczeństwa, dostępność leków oraz bezpieczeństwo
ich stosowania, a także możliwości płatnicze systemu powszechnego ubezpieczenia
zdrowotnego.
3. Przepisy art. 38 ust. 4, 6 i 7 stosuje się odpowiednio.
Art. 39a. 1. Producent lub importer leków i materiałów medycznych, zwany dalej
"wnioskodawcą", może składać do ministra właściwego do spraw zdrowia wnioski o
ich umieszczenie w wykazach, o których mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1 i art. 39
ust. 2 pkt 2.
2. Wnioski, o których mowa w ust. 1, powinny zawierać w szczególności:
1) oznaczenie wnioskodawcy, jego siedzibę i adres,
2) nazwę i proponowaną cenę leku lub materiału medycznego,
3) wielkość realizowanych dostaw w okresie poprzedzającym złożenie wniosku i
deklarowanych w okresie późniejszym,
4) dzienny koszt terapii oraz średni koszt standardowej terapii,
5) uzasadnienie wniosku i proponowanej ceny.
3. Wnioski, o których mowa w ust. 1, rozpatruje Zespół do Spraw Gospodarki
Lekami, działający na podstawie art. 7 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach
(Dz. U. Nr 97, poz. 1050), zwany dalej "Zespołem".
4. W przypadku nieuwzględnienia wniosku Zespół informuje wnioskodawcę, wskazując
uzasadnienie zajętego stanowiska. Wnioskodawca może, w terminie 14 dni od dnia
otrzymania tego stanowiska, zwrócić się do ministra właściwego do spraw zdrowia
o ponowne rozpatrzenie wniosku.
5. Do postępowania, o którym mowa w ust. 4, nie stosuje się przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego.
Art. 39b. Minister właściwy do spraw zdrowia określa, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowy zakres informacji zawartych we wnioskach, o których mowa w art.
39a ust. 1,
2) sposób składania oraz tryb i terminy rozpatrywania wniosków, o których mowa w
art. 39a ust. 1, uwzględniając w szczególności, że rozpatrywanie wniosku nie
powinno trwać dłużej niż 90 dni, licząc od dnia jego złożenia, z tym że w
przypadku konieczności uzupełnienia danych niezbędnych do umieszczenia danego
środka farmaceutycznego i materiału medycznego we właściwym wykazie termin ten
liczy się od dnia otrzymania uzupełnienia, oraz że w przypadku gdy procedura
umieszczenia środka farmaceutycznego i materiału medycznego na wykazach, o
których mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1 i art. 39 ust. 2 pkt 2, występuje łącznie z
rozpatrywaniem informacji lub wniosku o ustalenie ceny urzędowej, łączny termin
nie może przekroczyć 180 dni, licząc od dnia otrzymania kompletnych informacji.
Art. 40-42. skreślone.
Art. 43. 1. Ubezpieczonym będącym zasłużonymi honorowymi dawcami krwi
przysługuje na podstawie wystawionej przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub
felczera ubezpieczenia zdrowotnego bezpłatne zaopatrzenie w leki objęte wykazami
leków podstawowych i uzupełniających.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, wykaz leków, które zasłużony
honorowy dawca krwi może stosować w związku z oddaniem krwi dla celów
leczniczo-zapobiegawczych.
Art. 44. 1. Bezpłatne zaopatrzenie w leki objęte wykazami leków podstawowych,
uzupełniających, przysługuje:
1) inwalidom wojskowym,
2) osobom, które doznały uszczerbku na zdrowiu w okolicznościach określonych w
art. 7 i 8 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 13, poz. 68, z 1990 r. nr 34,
poz. 198 i nr 36, poz. 206, z 1991 r. nr 104, poz. 450, z 1992 r. nr 21, poz.
84, z 1993 r. nr 129, poz. 602, z 1994 r. nr 10, poz. 37, z 1995 r. nr 4, poz.
17 i nr 138, poz. 681 oraz z 1996 r. nr 136, poz. 636) i nie zostały zaliczone
do żadnej z grup inwalidów,
3) osobom wymienionym w art. 42 i 59 ustawy, o której mowa w pkt 2.
2. Bezpłatne zaopatrzenie w leki po przedłożeniu recepty oraz leki dopuszczone
do wydawania bez recepty w ilości jednego opakowania, ujęte w Rejestrze Środków
Farmaceutycznych i Materiałów Medycznych, o którym mowa w art. 5 ustawy z 10
października 1991 r. o środkach farmaceutycznych, materiałach medycznych,
aptekach, hurtowniach i Inspekcji Farmaceutycznej (Dz. U. nr 105, poz. 452, z
1993 r. nr 16, poz. 68 i nr 47, poz. 211, z 1996 r. nr 106, poz. 496, z 1997 r.
nr 28, poz. 152, nr 43, poz. 272, nr 60, poz. 369, nr 88, poz. 554 i nr 121,
poz. 770, z 1998 r. nr 106, poz. 668, z 1999 r. nr 70, poz. 778 oraz z 2000 r.
nr 12, poz. 136, nr 50, poz. 599, nr 96, poz. 1056 i nr 120, poz. 1268),
dopuszczone do obrotu w Polsce, oznaczone symbolami "Rp" i "Rpź", przysługuje
inwalidom wojennym, ich współmałżonkom pozostającym na ich wyłącznym utrzymaniu
oraz wdowom i wdowcom po poległych żołnierzach i zmarłych inwalidach wojennych
uprawnionym do renty rodzinnej.
3. Osoby uprawnione, o których mowa w ust. 1 i 2, są obowiązane okazać lekarzowi
lub felczerowi wystawiającemu receptę dokument potwierdzający przysługujące
uprawnienie. Osoba realizująca recepty obowiązana jest okazać dokument osoby
uprawnionej potwierdzający jej uprawnienie.
4. Recepty dla osób uprawnionych, o których mowa w ust. 1 i 2, są wystawiane w
dwóch egzemplarzach, które są przekazywane do apteki.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, wzór
recepty, o której mowa w ust. 4, rodzaj i numer dokumentu uprawniającego, sposób
zaopatrywania, przechowywania i rozliczania recept oraz kontroli ich wystawiania
i realizacji.
Art. 44a. Bezpłatne zaopatrzenie w leki, o którym mowa w art. 43 i 44 ust. 1,
przysługuje do wysokości limitu, o którym mowa w art. 59a ust. 2.
Art. 45. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej
Rady Lekarskiej i Naczelnej Rady Aptekarskiej, określa, w drodze rozporządzenia,
wzór recept uprawniających do nabycia leku, materiału medycznego, preparatu
diagnostycznego oraz sprzętu jednorazowego użytku, za opłatą ryczałtową,
częściową odpłatnością lub bezpłatnie, sposób zaopatrywania w druki recept, ich
przechowywania, sposób realizacji recept oraz kontroli ich wystawiania i
realizacji.
Art. 46. Osobie, która znajduje się w trudnej sytuacji bytowej i ponosi znaczne
wydatki na zakup leków i materiałów medycznych oraz przedmiotów ortopedycznych,
środków pomocniczych i leczniczych środków technicznych, może być przyznana
pomoc finansowa na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej.
Art. 47. 1. Zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i
lecznicze środki techniczne przysługuje ubezpieczonym na zlecenie lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego bezpłatnie, za częściową odpłatnością lub odpłatnie.
2. Inwalidom wojennym i wojskowym przysługuje prawo do bezpłatnych przedmiotów
ortopedycznych, środków pomocniczych i leczniczych środków technicznych na
zlecenie lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii kas chorych, może
wprowadzić, w drodze rozporządzenia, limit cen dla przedmiotów ortopedycznych,
środków pomocniczych i leczniczych środków technicznych, o takim samym
zastosowaniu, ale różnych cenach - w zakresie którego kasa chorych finansuje to
świadczenie, oraz limit cen dla napraw przedmiotów ortopedycznych.
4. Bezpłatne zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i
lecznicze środki techniczne, o których mowa w ust. 2, przysługuje do wysokości
limitu ceny, o którym mowa w ust. 3.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej i kas chorych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy wykaz
przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych i leczniczych środków
technicznych, wysokość udziału własnego ubezpieczonego w cenie ich nabycia,
podstawowe kryteria ich przyznawania, okresy użytkowania, a także przedmioty
ortopedyczne podlegające naprawie.
6. Udział kasy chorych nie może być niższy niż kwota stanowiąca 50 proc. limitu
określonego dla przedmiotu ortopedycznego, środka pomocniczego lub leczniczego
środka technicznego lub ceny rzeczywistej przedmiotu ortopedycznego, środka
pomocniczego lub leczniczego środka technicznego, jeżeli limit ceny nie został
ustalony.
7. Limit ceny określony dla naprawy przedmiotu ortopedycznego może być
wykorzystany przez ubezpieczonego w okresie używalności ustalonym dla danego
przedmiotu ortopedycznego.
8. Kasa chorych może osobie ubezpieczonej wypożyczać nieodpłatnie, po wniesieniu
kaucji, niezbędne przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze na warunkach
określonych w statucie kasy.
Art. 48. 1. Leczenie uzdrowiskowe przysługuje ubezpieczonemu na podstawie
skierowania wystawionego przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Skierowanie, o którym mowa w ust. 1, wymaga potwierdzenia przez kasę chorych.
3. Ubezpieczony ponosi koszty przejazdu na leczenie uzdrowiskowe i z leczenia
uzdrowiskowego oraz częściową odpłatność za koszty wyżywienia i zakwaterowania w
sanatorium uzdrowiskowym, z zastrzeżeniem ust. 4. Kasa chorych pokrywa, do
wysokości określonej w umowie z sanatorium uzdrowiskowym, różnicę kosztów
wyżywienia i zakwaterowania ubezpieczonego oraz koszty, o których mowa w ust. 4.
4. Ubezpieczony wymieniony w art. 7 pkt 21 lit. a) i pkt 21a nie ponosi
odpłatności za koszty wyżywienia i zakwaterowania w prewentorium i sanatorium
uzdrowiskowym.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, sposób i
warunki wystawiania skierowania na leczenie uzdrowiskowe przez lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego oraz szczegółowe zasady potwierdzania tego skierowania
przez kasę chorych.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, wysokość
częściowej odpłatności ubezpieczonego za koszty wyżywienia i zakwaterowania w
sanatorium uzdrowiskowym, uwzględniając sezonowość i standard usług.
Art. 49. skreślony.
Art. 50. 1. Ubezpieczonemu na podstawie zlecenia lekarza lub felczera
przysługują bezpłatne przejazdy środkiem transportu sanitarnego w przypadkach:
1) przewozu osób wymagających natychmiastowego leczenia w zakładzie opieki
zdrowotnej,
2) przewozów wynikających z potrzeby zachowania ciągłości leczenia w przypadkach
schorzeń zagrażających zdrowiu lub życiu.
2. Ubezpieczonemu na podstawie zlecenia lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub
felczera ubezpieczenia zdrowotnego przysługuje bezpłatny przejazd środkami
transportu sanitarnego w przypadku przewozu osób z dysfunkcją narządu ruchu
uniemożliwiającą korzystanie ze środków transportu publicznego w celu odbycia
leczenia do najbliższego zakładu udzielającego świadczeń w tym zakresie i z
powrotem.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, wykaz jednostek chorobowych,
kryteria i szczegółowe zasady ustalania stopnia niesprawności oraz wysokość
udziału własnego ubezpieczonego w przypadkach nie wymienionych w ust. 1 i 2.
Art. 51. 1. Ubezpieczony ubiegający się o świadczenie z ubezpieczenia
zdrowotnego jest obowiązany przedstawić kartę ubezpieczenia. W przypadku:
1) nagłego zachorowania, wypadku, urazu lub zatrucia,
2) stanu zagrożenia życia,
3) porodu
karta może zostać przedstawiona w terminie późniejszym, nie dłuższym niż 30 dni,
na zasadach określonych w statucie kasy chorych.
2. W razie nieprzedstawienia karty ubezpieczenia lub w przypadku, gdy
ubezpieczony nie opłacił składki na ubezpieczenie zdrowotne przez okres dłuższy
niż 30 dni, świadczenie zostaje udzielone na koszt ubezpieczonego, z wyjątkiem
nagłych zachorowań związanych z wypadkiem, zatruciem, urazem, stanów zagrożenia
życia lub porodu.
3. W razie nieodprowadzenia składki za ubezpieczonego przez zobowiązanego
płatnika, przez okres dłuższy niż 30 dni, kasa chorych obciąża tego płatnika
kosztami świadczenia udzielonego ubezpieczonemu.
4. W przypadku późniejszego przedstawienia karty ubezpieczenia lub opłacenia
zaległych składek wraz z odsetkami płatnik może ubiegać się o zwolnienie z
kosztów lub zwrot kosztów, o których mowa w ust. 2.
5. Roszczenia, o których mowa w ust. 3, ulegają przedawnieniu z upływem 12
miesięcy od dnia, w którym roszczenia stały się wymagalne.
6. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się do dzieci od dnia urodzenia do ukończenia
3 miesiąca życia.
Art. 52. skreślony.
Rozdział 5
Organizacja udzielania świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 8 stycznia
2003 roku
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
Rozdział 5
Organizacja udzielania świadczeń z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 53. 1. Kasy chorych zawierają umowy o udzielanie świadczeń ze
świadczeniodawcami posiadającymi uprawnienia do udzielania świadczeń na
podstawie odrębnych przepisów. Umowy są jawne. Kasa chorych realizuje zasadę
jawności umów, zamieszczając po zakończeniu konkursu ofert na swojej stronie
internetowej informacje o zawartych umowach, podając rodzaj, liczbę i cenę
zakupionych świadczeń oraz maksymalną kwotę zobowiązania kasy chorych wobec
świadczeniodawcy wynikającą z każdej umowy.
2. Kasa chorych, po zasięgnięciu opinii przedstawicieli właściwych terytorialnie
organów samorządów medycznych oraz organów założycielskich zakładów opieki
zdrowotnej, określa zasady dostępności i sposoby rozliczania kosztów świadczeń
zdrowotnych.
2a. Określenie warunków, o których mowa w ust. 2, powinno nastąpić nie później
niż na 2 miesiące przed przeprowadzeniem konkursu ofert przez kasę chorych.
3. Kasa chorych przy zawieraniu umów jest obowiązana do przestrzegania:
1) zasady zrównoważenia kosztów z przychodami,
2) zasady, że suma kwot zobowiązań kasy chorych wobec świadczeniodawców ze
wszystkich zawartych umów musi się mieścić w planie finansowym kasy chorych.
4. Umowy między kasą chorych a świadczeniodawcami powinny określać w
szczególności:
1) rodzaj i zakres udzielanych świadczeń,
2) warunki i zasady udzielania świadczeń,
3) zasady rozliczeń ze świadczeniodawcami,
4) maksymalną kwotę zobowiązania kasy chorych wobec świadczeniodawcy,
5) zasady kontroli jakości, zasadności i dostępności świadczeń oraz realizacji
umów,
6) zasady rozpatrywania kwestii spornych, zażaleń, przeprowadzania i
udokumentowania postępowania kontrolnego oraz wydawania wniosków pokontrolnych,
7) zasady prowadzenia dokumentacji przez świadczeniodawców na potrzeby
realizacji ubezpieczenia zdrowotnego i jej udostępniania kasie chorych.
Art. 53a. Finanse kas chorych są jawne.
Art. 54. 1. Zawieranie przez kasy chorych umów o udzielanie świadczeń odbywa się
po uprzednim przeprowadzeniu konkursu ofert.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, w uzgodnieniu z Naczelną Radą Lekarską,
po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych określi, w drodze
rozporządzenia, wymogi, jakie musi spełnić świadczeniodawca, przystępując do
konkursu, tryb składania ofert, sposób przeprowadzenia konkursu oraz zgłaszania
i rozpatrywania skarg i protestów związanych z tymi czynnościami.
3. Podczas prowadzenia konkursu ofert kasa chorych sporządza protokół
zawierający:
1) opis przedmiotu konkursu,
2) nazwisko lub nazwę oraz adresy świadczeniodawców ubiegających się o zawarcie
umowy,
3) informacje o spełnieniu warunków wymaganych od świadczeniodawców,
4) cenę oraz inne istotne elementy każdej z ofert,
5) streszczenie oceny i porównania złożonych ofert,
6) uzasadnienie odrzucenia wszystkich ofert, jeżeli takie nastąpiło,
7) powody ograniczenia konkursu do niektórych świadczeniodawców, jeżeli takie
nastąpiło,
8) powody przeprowadzenia wstępnej kwalifikacji świadczeniodawców,
9) informacje o wniesionych skargach,
10) informacje dotyczące zawieszenia postępowania,
11) informacje o powołaniu rzeczoznawców,
12) wskazanie wybranych ofert wraz z uzasadnieniem wyboru.
4. Protokół jest jawny, z tym że części protokołu określone w ust. 3 pkt 3-6 i
11 mogą być udostępnione po dokonaniu wyboru ofert lub po zakończeniu
postępowania, jeżeli nie doszło do wyboru oferty, świadczeniodawcom, którzy
ubiegają się o zawarcie umowy.
5. Porównanie ofert obejmuje co najmniej ocenę poziomu:
1) kompleksowości oferowanych świadczeń obejmującej ich zakres merytoryczny oraz
stopień zapewnienia ubezpieczonemu ciągłości opieki, w szczególności diagnostyki
i terapii,
2) bezpieczeństwa z uwzględnieniem możliwości zapewnienia prawidłowego
postępowania w przypadku wystąpienia powikłań lub innych zdarzeń niekorzystnych,
3) jakości funkcjonowania świadczeniodawcy w oparciu o wewnętrzną, krytyczną
ocenę stosowanego postępowania i uzyskiwanych wyników oraz zewnętrzną ocenę
dokonywaną przez niezależny podmiot i potwierdzoną certyfikatem jakości,
akredytacji,
4) jawności kryteriów stosowanych przy kwalifikowaniu ubezpieczonych do procedur
o ograniczonej dostępności z uwagi na ich liczbę lub czas oczekiwania.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia może określić, w drodze rozporządzenia:
1) wzór protokołu z konkursu ofert,
2) dodatkowe wymagania, którym musi odpowiadać protokół konkursu ofert o
udzielanie świadczeń zdrowotnych.
Art. 54a. Przy zawieraniu umów o udzielanie świadczeń zdrowotnych nie stosuje
się przepisów o zamówieniach publicznych.
Art. 54b. Uczestnikiem postępowania w przedmiocie zawarcia umowy o udzielenie
świadczeń z osobą wykonującą zawód medyczny poza zakładem opieki zdrowotnej,
jeżeli osoba ta nie zgłosi sprzeciwu, jest przedstawiciel właściwej okręgowej
izby lekarskiej lub okręgowej izby pielęgniarek i położnych, w przypadku lekarza
podstawowej opieki zdrowotnej (lekarza rodzinnego) - także przedstawiciel
Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce oraz w przypadku pielęgniarki i położnej
środowiskowej (rodzinnej) - także przedstawiciel Kolegium Pielęgniarek i
Położnych Środowiskowych (rodzinnych).
Art. 55. skreślony.
Art. 55a. 1. Wojewoda, po zasięgnięciu opinii samorządów zawodów medycznych i
organów samorządów szczebla powiatowego, w porozumieniu z kasami chorych
działającymi na obszarze województwa, jest zobowiązany do opracowania i
aktualizacji planu minimalnego zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej.
1a. Wojewoda ogłasza do 31 grudnia każdego roku obowiązujący na następny rok
plan, o którym mowa w ust. 1.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, zasady i
warunki, jakim powinien odpowiadać minimalny plan zabezpieczenia ambulatoryjnej
opieki zdrowotnej, uwzględniając zapewnienie ubezpieczonym całodobowego dostępu
do świadczeń lekarskich i pielęgniarskich oraz niezbędną dla tego celu liczbę
lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej lub rodzinnych, lekarzy specjalistów,
pielęgniarek i położnych i innych świadczeniodawców.
Art. 56. 1. Kasa chorych nie może zawierać umowy o udzielanie ambulatoryjnych
świadczeń zdrowotnych z lekarzem, jeżeli udziela on świadczeń w zakładzie opieki
zdrowotnej, który zawarł umowę z kasą chorych.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do innego świadczeniodawcy
wykonującego zawód medyczny lub psychologa.
Art. 57. Kasy chorych zawierają umowy ze szpitalami będącymi samodzielnymi
publicznymi lub niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej w rozumieniu ustawy o
zakładach opieki zdrowotnej, a także nie mającymi statusu samodzielności
publicznymi zakładami opieki zdrowotnej funkcjonującymi w formie zakładów
budżetowych utworzonych przez ministra obrony narodowej w celu zapewniania
ubezpieczonym leczenia szpitalnego.
Art. 58. 1. Świadczenia ambulatoryjne z zakresu specjalistycznej opieki
zdrowotnej są udzielane ubezpieczonemu na podstawie skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego, z wyjątkiem świadczeń:
1) ginekologa i położnika,
2) stomatologa,
3) dermatologa i wenerologa,
4) onkologa,
5) psychiatry,
6) okulisty,
7) w zakresie lecznictwa odwykowego dla osób uzależnionych od alkoholu, środków
odurzających i substancji psychoaktywnych,
8) dla osób zakażonych wirusem HIV,
9) dla osób chorych na gruźlicę,
10) dla inwalidów wojennych.
1a. Skierowanie, o którym mowa w ust. 1, obejmuje całość specjalistycznych
świadczeń zdrowotnych związanych z leczeniem schorzenia, które było podstawą
jego wystawienia.
2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, związane z wypadkiem, zatruciem,
urazem, stanem zagrożenia życia lub porodem udzielane są bez skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego.
3. Świadczenia zdrowotne szpitali są udzielane bez skierowania w razie wypadków,
zatruć, urazów, porodu, stanów zagrożenia życia oraz w razie wydania na
podstawie odrębnych przepisów decyzji o przymusowej hospitalizacji.
4. Na podstawie skierowania:
1) lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego -
udzielane są ubezpieczonemu świadczenia z zakresu diagnostyki oraz zabiegi
ambulatoryjne,
2) lekarza ubezpieczenia zdrowotnego - udzielane są ubezpieczonemu świadczenia z
zakresu rehabilitacji leczniczej oraz świadczenia innych niż lekarze
świadczeniodawców.
5. Świadczenie zdrowotne udzielone ubezpieczonemu bez skierowania lekarza
ubezpieczenia zdrowotnego lub felczera ubezpieczenia zdrowotnego, jeżeli to
skierowanie jest wymagane, opłaca ubezpieczony.
Art. 59. 1. Leki i materiały medyczne są wydawane ubezpieczonym przez aptekę na
zasadach określonych w ustawie.
2. Apteka ma obowiązek w szczególności:
1) zapewniać dostępność leków i materiałów medycznych objętych wykazami leków
podstawowych i uzupełniających, o których mowa w art. 37 ust. 5 pkt 1, oraz
leków, artykułów sanitarnych, preparatów diagnostycznych, a także sprzętu
jednorazowego użytku, o których mowa w art. 39,
2) udostępniać do kontroli przez kasę chorych lub na jej zlecenie przez organy
nadzoru farmaceutycznego dokumentację, którą apteka jest obowiązana prowadzić na
podstawie odrębnych przepisów,
3) przekazywać kasie chorych informacje zawarte w treści poszczególnych
zrealizowanych recept na refundowane leki i materiały medyczne.
3. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Aptekarskiej określi, w drodze rozporządzenia, tryb i sposób przekazywania oraz
zakres danych, o których mowa w ust. 2 pkt 3.
Art. 59a. 1. Apteka otrzymuje refundację ceny leku lub materiału medycznego
wydawanego ubezpieczonemu bezpłatnie, za opłatą ryczałtową lub za częściową
odpłatnością.
2. Refundacja, o której mowa w ust. 1, nie może przekraczać ustalonego limitu
cen, z zastrzeżeniem art. 44 ust. 2, i dokonywana jest przez kasę chorych na
zasadach, o których mowa w ust. 3-5.
3. Kasa chorych w porozumieniu z Okręgową Izbą Aptekarską ustala:
1) terminy przedstawiania przez apteki kasie chorych zbiorczych zestawień
zrealizowanych recept podlegających refundacji,
2) terminy zwrotu aptekom należności z tytułu refundacji, po przedłożeniu
zestawienia recept, o którym mowa w pkt 1,
3) tryb udostępniania kasie chorych do kontroli recept zrealizowanych przez
ubezpieczonych i związanych z tym informacji,
4) wysokość odsetek należnych aptekom w razie nieterminowej refundacji ceny, o
której mowa w ust. 1.
4. Uzgodnienia te obowiązują kasę chorych oraz wszystkie apteki na terenie
działania danej kasy chorych oraz danej Okręgowej Izby Aptekarskiej.
5. W przypadku nieuzgodnienia terminów, o których mowa w ust. 3 pkt 1 i 2,
terminy te nie mogą przekroczyć 15 dni.
6. Kasa chorych dokonuje zwrotu należności z tytułu refundacji w terminie, o
którym mowa w ust. 3 pkt 2 lub ust. 5.
7. W przypadku przekroczenia przez kasę chorych terminu, o którym mowa w ust. 5,
aptece przysługują odsetki w wysokości określonej zgodnie z ust. 3 pkt 4.
8. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Aptekarskiej określi, w drodze rozporządzenia, wzór zbiorczego zestawienia
recept podlegających refundacji.
Art. 59b. W przypadku nieprzekazania lub przekazania niezgodnie z ustawą danych,
o których mowa w art. 59 ust. 3, art. 59a ust. 8 i art. 141e ust. 1 pkt 3,
terminy, o których mowa w art. 59a ust. 3 pkt 2 i ust. 5, mogą zostać
przedłużone do czasu przekazania przez aptekę danych zgodnie z ustawą.
Art. 60. 1. Ubezpieczony ma prawo do:
1) wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej oraz lekarza stomatologa spośród
lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego posiadających umowę o udzielanie świadczeń
zdrowotnych z kasą chorych, do której należy ubezpieczony, z zastrzeżeniem ust.
2,
2) wyboru lekarza specjalisty spośród lekarzy ubezpieczenia zdrowotnego
posiadających umowę o udzielanie świadczeń zdrowotnych z kasą chorych, do której
należy ubezpieczony, z zastrzeżeniem art. 58 ust. 1 i 5,
3) wyboru szpitala na zasadach określonych w art. 31c oraz 58 ust. 3,
4) wyboru pielęgniarki, położnej i innych świadczeniodawców związanych umową z
kasą chorych, z zastrzeżeniem art. 58 ust. 5,
5) wyboru kasy chorych,
6) pokrycia przez kasę chorych, której ubezpieczony jest członkiem, wydatków
poniesionych w związku z uzyskaniem świadczeń w razie nagłego zachorowania,
wypadku, urazu i zatrucia lub potrzeby natychmiastowego leczenia szpitalnego,
udzielanych przez świadczeniodawców nie związanych umową z żadną kasą chorych -
do wysokości przeciętnych kosztów takich świadczeń w danej kasie chorych, o ile
wykaże, że nie miał możliwości uzyskania świadczenia u świadczeniodawcy
związanego umową z kasą.
2. Jeżeli ubezpieczony zmienia wybranego przez siebie lekarza podstawowej opieki
zdrowotnej bez zgody kasy chorych przed upływem sześciu miesięcy od dokonania
wyboru, wnosi zryczałtowaną opłatę rejestracyjną do kasy chorych w wysokości 2,5
proc. przeciętnego wynagrodzenia.
3. Koszty świadczeń zdrowotnych udzielanych ubezpieczonemu przez
świadczeniodawców spoza terenu działania właściwej kasy chorych rozliczane są
bezpośrednio pomiędzy kasami w wysokości wynikającej z umowy zawartej między
tymi kasami chorych.
Art. 61. 1. Kasa chorych przeprowadza lub zleca kontrolę bieżącej realizacji
umowy o udzielanie świadczeń, a w szczególności kontrolę:
1) sposobu korzystania ze świadczeń przez ubezpieczonych, dostępności i jakości
świadczeń oraz zasad organizacji ich udzielania,
2) stosowania procedur diagnostycznych i terapeutycznych pod względem jakości i
zgodności z przyjętymi standardami,
3) sposobu korzystania ze świadczeń specjalistycznych i stosowanych technologii
medycznych,
4) zasadności wyboru leków i materiałów medycznych oraz przedmiotów
ortopedycznych i środków pomocniczych stosowanych w diagnostyce, leczeniu i
rehabilitacji,
5) zasad wystawiania recept.
2. Kontrole dokumentacji medycznej i jakości udzielanych świadczeń zdrowotnych
mogą być przeprowadzane tylko przez upoważnionych przez kasę chorych lekarzy,
pielęgniarki, położne lub przedstawicieli innych zawodów medycznych, o ile
zakres kontroli ich dotyczy.
2a. Osoby dokonujące kontroli nie mogą udostępniać informacji uzyskanych w
związku z przeprowadzoną kontrolą nieupoważnionym osobom trzecim.
2b. W razie potrzeby kontrola jakości i zasadności wykonywania świadczeń
diagnostycznych i leczniczych jest zlecana przez kasę chorych konsultantowi
wojewódzkiemu z właściwej dziedziny medycyny.
3. Podmiot kontrolowany zobowiązany jest do przedłożenia niezbędnych dokumentów,
udzielania informacji i pomocy podczas kontroli.
4. Podmiot kontrolowany powinien uwzględniać wyniki kontroli i stosować się do
zaleceń pokontrolnych.
Art. 62. 1. W razie pobytu ubezpieczonego poza obszarem działania właściwej kasy
chorych i nagłego zachorowania lub pogorszenia się stanu zdrowia, świadczeń
udziela zakład opieki zdrowotnej lub lekarz ubezpieczenia zdrowotnego, z którym
kasa chorych, właściwa ze względu na miejsce pobytu ubezpieczonego, zawarła
umowę o udzielanie świadczeń.
1a. W razie zameldowania ubezpieczonego na pobyt czasowy poza obszarem działania
właściwej kasy chorych świadczeń udziela świadczeniodawca, z którym kasa chorych
właściwa ze względu na miejsce czasowego zameldowania ubezpieczonego zawarła
umowę o udzielanie świadczeń.
2. Koszty świadczeń, o których mowa w ust. 1 i 1a, są rozliczane bezpośrednio
pomiędzy właściwymi kasami.
Art. 63. skreślony.
Art. 64. skreślony.
Rozdział 6
Organizacja i zakres działania kas chorych
Spis treści
Art. 65. 1. Zadania z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego realizują:
1) regionalne kasy chorych,
2) branżowe kasy chorych.
3) skreślony.
2. skreślony.
3. Kasa chorych może tworzyć biura terenowe, zwane dalej "oddziałami kasy".
Art. 66. 1. Kasa chorych jest instytucją samorządną, reprezentującą
ubezpieczonych.
2. Kasy chorych mają osobowość prawną.
Art. 67. 1. Kasy chorych uzyskują osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru
prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Miasta Stołecznego Warszawy w Warszawie,
zwany dalej "sądem rejestrowym".
2. W postępowaniu przed sądem rejestrowym stosuje się przepisy kodeksu
postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
3. Rejestr jest jawny i dostępny dla osób trzecich.
4. Minister sprawiedliwości określa, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakie
powinien spełniać wniosek o wpis do rejestru, oraz wzór i sposób prowadzenia
rejestru.
Art. 68. skreślony.
Art. 69. skreślony.
Art. 69a. 1. Regionalna kasa chorych jest podstawową jednostką organizacyjną
ubezpieczenia zdrowotnego.
2. Regionalna kasa chorych obejmuje zasięgiem swojego działania obszar
zamieszkany przez co najmniej 1.000.000 ludności. Obszar działania kasy chorych
powinien uwzględniać granice administracyjne jednego lub kilku województw.
3. Regionalna kasa chorych zobowiązana jest przyjąć w skład członków każdą osobę
podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego, zamieszkałą na obszarze
działania kasy chorych.
4. Regionalna kasa chorych zobowiązana jest przyjąć w skład członków każdą osobę
podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia, zamieszkałą poza obszarem działania kasy
chorych - na wniosek tej osoby.
Art. 69b. Osoba objęta obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego jest członkiem
regionalnej kasy chorych właściwej dla miejsca zamieszkania lub na swój wniosek
innej kasy chorych.
Art. 69c. 1. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, może tworzyć i znosić
branżowe kasy chorych.
2. Wniosek o powołanie branżowej kasy chorych, poparty pisemnymi deklaracjami co
najmniej 500.000 pełnoletnich osób, przedkłada Radzie Ministrów minister
właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii organu nadzoru.
3. W rozporządzeniu o utworzeniu branżowej kasy chorych Rada Ministrów nadaje
kasie pierwszy statut oraz określa w szczególności:
1) nazwę i siedzibę branżowej kasy chorych,
2) sposób organizowania branżowej kasy chorych i źródła pokrycia kosztów jej
tworzenia,
3) tryb powoływania, zadania i uprawnienia pełnomocnika do spraw zorganizowania
branżowej kasy chorych,
4) ustrój branżowej kasy chorych i kompetencje jej organów,
5) tryb powoływania na stanowiska w organach branżowej kasy chorych i
odwoływania z tych stanowisk,
6) zakres podmiotowy branżowej kasy chorych.
4. skreślony
5. W rozporządzeniu o zniesieniu branżowej kasy chorych Rada Ministrów określa w
szczególności sposób i tryb przeprowadzenia likwidacji tej kasy oraz
przeznaczenie jej mienia.
6. W przypadku zniesienia branżowej kasy chorych jej członkowie stają się
członkami regionalnej kasy chorych właściwej dla ich miejsca zamieszkania.
Art. 70. skreślony.
Art. 71. skreślony.
Art. 72. Do zakresu działania kasy chorych należy wykonywanie wszelkich
czynności z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego, a w szczególności:
1) prowadzenie ewidencji osób objętych ubezpieczeniem zdrowotnym,
2) stwierdzanie i potwierdzanie prawa osoby ubezpieczonej do świadczeń,
3) analizowanie wykonania obowiązku powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,
4) zarządzanie funduszami kasy,
5) ustalanie planu finansowego,
6) zawieranie i finansowanie umów o udzielanie świadczeń na rzecz ubezpieczonych
oraz kontrola realizacji tych umów,
7) tworzenie oddziałów kasy chorych i kierowanie ich działalnością,
8) przetwarzanie danych dotyczących realizacji umów o udzielanie świadczeń oraz
danych dotyczących refundacji leków i materiałów medycznych, a także organizacja
działań mających na celu poprawę szybkości, jakości i wiarygodności
przekazywania danych przez świadczeniodawców i apteki.
Art. 73. 1. Statut kasy chorych określa w szczególności:
1) nazwę i siedzibę kasy chorych,
2) obszar działania kasy chorych,
3) zasady tworzenia i funkcjonowania oddziałów kasy chorych,
4) liczbę członków organów kasy chorych i zakres czynności tych organów,
5) zasady funkcjonowania biura kasy chorych,
6) zasady sporządzania i zatwierdzania planu finansowego i rocznego sprawozdania
finansowego,
7) skreślony,
8) zasady kontroli wewnętrznej kasy chorych,
9) warunki członkostwa osób ubezpieczających się dobrowolnie,
10) zasady ustalania wynagrodzeń oraz diet i zwrotu kosztów dla członków organów
kasy chorych,
11) inne zadania wynikające z ustawy.
2. Statut kasy chorych i jego każdorazowa zmiana wymaga zatwierdzenia przez
organ nadzoru.
3. Statut kasy chorych podlega ogłoszeniu w wojewódzkich dziennikach urzędowych
województw, na których obszarze działa ta kasa, oraz zostaje podany do
publicznej wiadomości.
4. Uchwała o utworzeniu oddziału kasy chorych podlega ogłoszeniu w wojewódzkim
dzienniku urzędowym województwa, na którego obszarze utworzono ten oddział, oraz
podana zostaje do publicznej wiadomości.
Art. 74. Organami kasy chorych są:
1) rada kasy chorych,
2) zarząd kasy chorych.
Art. 75. 1. Rada kasy chorych jest powoływana spośród osób ubezpieczonych w
danej kasie chorych i zamieszkałych na terenie działania regionalnej kasy
chorych.
2. Rada kasy chorych liczy siedmiu członków.
3. Członkowie rady regionalnej kasy chorych są powoływani i odwoływani przez
ministra właściwego do spraw zdrowia, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5.
4. Trzech członków rady regionalnej kasy chorych jest powoływanych na wniosek
sejmiku województwa właściwego ze względu na obszar działania kasy chorych.
5. Minister właściwy do spraw zdrowia występuje do sejmiku województwa o
przedstawienie trzech kandydatur na członków rady regionalnej kasy chorych.
Sejmik województwa przedstawia, w terminie 30 dni od dnia otrzymania
wystąpienia, pisemny wniosek o powołanie członków rady regionalnej kasy chorych.
Do wniosku załącza się dokumenty, o których mowa w ust. 10.
6. Jeżeli sejmik województwa w terminie, o którym mowa w ust. 5, nie przedstawi
wniosku o powołanie członków rady regionalnej kasy chorych, przepisu ust. 4 nie
stosuje się.
7. W przypadku połączenia kas chorych minister właściwy do spraw zdrowia
występuje do sejmików województw właściwych ze względu na obszar działania kas
chorych, które ulegają połączeniu, o przedstawienie wspólnych kandydatur na
członków rady regionalnej kasy chorych, na zasadach określonych w ust. 5.
8. Członkowie rady kasy chorych nie mogą być jednocześnie członkami zarządu,
pracownikami kas chorych, świadczeniodawcami współpracującymi z kasami chorych,
właścicielami lub pracownikami zakładów opieki zdrowotnej, lub osobami
współpracującymi z zakładami opieki zdrowotnej, które zawarły umowę z kasami
chorych na udzielanie świadczeń, członkami organów lub pracownikami jednostek
samorządu terytorialnego, a także członkami organów zakładu ubezpieczeń
prowadzącego działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych na
podstawie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U.
z 1996 r. Nr 11, poz. 62, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr 88, poz. 554, Nr 107,
poz. 685, Nr 121, poz. 769 i 770 i Nr 139, poz. 934, z 1998 r. Nr 155, poz.
1015, z 1999 r. Nr 49, poz. 483, Nr 101, poz. 1178 i Nr 110, poz. 1255, z 2000
r. Nr 43, poz. 483, Nr 48, poz. 552, Nr 70, poz. 819, Nr 114, poz. 1193 i Nr
116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 37, poz. 424, Nr 88, poz. 961, Nr 100, poz. 1084 i
Nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 41, poz. 365), oraz
właścicielami lub pracownikami aptek i podmiotów wytwarzających produkty
lecznicze.
9. Członkiem rady kasy chorych może zostać osoba, która:
1) posiada wyższe wykształcenie,
2) zdała egzamin dla kandydata na członka rady nadzorczej jednoosobowej spółki
Skarbu Państwa albo została wpisana na listę radców prawnych, adwokatów lub
biegłych rewidentów,
3) korzysta z pełni praw publicznych,
4) wyróżnia się wysokimi walorami moralnymi.
10. Kandydaci na członka rady kasy chorych przed powołaniem są zobowiązani
przedstawić dokumenty potwierdzające spełnianie wymagań określonych w ust. 9 pkt
1-3.
11. Członek rady kasy chorych, z zastrzeżeniem ust. 12, może być w każdym czasie
odwołany przed upływem kadencji.
12. Członka rady kasy chorych odwołuje się, jeżeli przestał spełniać
przynajmniej jeden z wymogów określonych w ust. 9 pkt 1-3 lub warunków, o
których mowa w ust. 8.
13. Odwołanie członka rady regionalnej kasy chorych powołanego na wniosek
sejmiku wymaga opinii sejmiku w terminie 30 dni od dnia otrzymania wystąpienia.
14. Sejmik województwa może wystąpić z wnioskiem do ministra właściwego do spraw
zdrowia o odwołanie członka rady regionalnej kasy chory.
Art. 75a. 1. Kadencja rady kasy chorych trwa 4 lata i upływa w dniu pierwszego
posiedzenia nowo powołanej rady. Pierwsze posiedzenie rady zwołuje minister
właściwy do spraw zdrowia i przewodniczy jej do czasu wyboru przewodniczącego
rady kasy chorych.
2. Rada kasy chorych zbiera się na pierwszym posiedzeniu nie później niż w ciągu
14 dni od dnia powołania.
Art. 75b. 1. Rada kasy chorych wybiera spośród swojego składu przewodniczącego,
wiceprzewodniczących i sekretarza rady.
2. skreślony.
Art. 76. Do zakresu działania rady kasy chorych należy w szczególności:
1) uchwalanie statutu kasy chorych,
2) podejmowanie decyzji o utworzeniu oddziałów kasy chorych i ustalanie obszaru
ich działania,
3) powoływanie i odwoływanie dyrektora kasy chorych oraz na jego wniosek dwóch
zastępców dyrektora, w tym zastępcy dyrektora do spraw medycznych i pozostałych
członków zarządu,
4) rozpatrywanie skarg i wniosków ubezpieczonych i udzielanie im odpowiedzi we
współpracy z dyrektorem kasy chorych,
5) uchwalanie planu finansowego oraz przyjmowanie i zatwierdzanie rocznych oraz
kwartalnych sprawozdań finansowych,
6) uchwalanie planu pracy oraz rozpatrywanie i przyjmowanie kwartalnych oraz
rocznych sprawozdań z jego wykonania,
7) rozpatrywanie okresowych sprawozdań z działalności zarządu kasy chorych,
8) uchwalenie regulaminu rady i zarządu kasy chorych,
9) podejmowanie uchwał dotyczących majątku kasy chorych, inwestycji
przekraczających upoważnienia statutowe dla zarządu oraz nabywania, zbywania i
obciążania nieruchomości,
10) skreślony,
11) inne zadania zastrzeżone w ustawie i statucie kasy chorych do właściwości
rady.
Art. 76a. skreślony.
Art. 77. skreślony.
Art. 78. 1. Rada kasy chorych odbywa posiedzenia nie rzadziej niż raz na dwa
miesiące.
2. Posiedzenia zwołuje i przewodniczy im przewodniczący rady kasy chorych lub
działający z jego upoważnienia wiceprzewodniczący.
3. Nadzwyczajne posiedzenie rady kasy chorych jest zwoływane na wniosek zarządu
kasy, organu nadzoru, ministra właściwego do spraw zdrowia albo co najmniej 1/3
członków rady kasy, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od dnia doręczenia
żądania przewodniczącemu rady kasy lub pełniącemu jego obowiązki
wiceprzewodniczącemu.
Art. 79. 1. Rada kasy chorych, z zastrzeżeniem ust. 2, podejmuje uchwały w
obecności co najmniej połowy liczby członków.
2. Na posiedzeniach nadzwyczajnych rada kasy chorych podejmuje uchwały w
obecności co najmniej 2/3 liczby członków.
3. Uchwały rady kasy chorych zapadają bezwzględną większością głosów członków
obecnych na posiedzeniu.
4. Bezwzględna większość głosów ma miejsce wówczas, gdy za kandydatem lub
wnioskiem oddana została liczba głosów co najmniej o jeden większa od sumy
pozostałych ważnie oddanych głosów.
5. Protokoły z posiedzeń rady kasy chorych są dostępne do wglądu dla
ubezpieczonych w kasie chorych.
Art. 80. skreślony.
Art. 81. 1. Członkowie rady kasy chorych za udział w posiedzeniu otrzymują diety
oraz zwrot kosztów przejazdów, a zamiejscowi - również zwrot kosztów noclegów.
2. skreślony.
3. Wysokość diet, o których mowa w ust. 1, uchwala rada kasy chorych, przy czym
nie może ona przekraczać miesięcznie 2/3 przeciętnego wynagrodzenia.
4. Zwrot kosztów przejazdów i noclegów następuje na zasadach określonych w
przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na
obszarze kraju.
5. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do posłów i senatorów, a w zakresie diet
także do radnych jednostek samorządu terytorialnego.
Art. 82. 1. Zarząd kasy chorych tworzą dyrektor oraz 2-5 członków, w tym 2
zastępców dyrektora.
2. Zarząd kasy chorych reprezentuje kasę na zewnątrz, kieruje działalnością kasy
i decyduje we wszystkich sprawach nie zastrzeżonych do kompetencji rady kasy.
3. Statut kasy chorych określa zakres obowiązków dyrektora kasy chorych i jego
zastępców.
4. Zarząd kasy chorych podejmuje decyzje zwykłą większością głosów w obecności
co najmniej połowy ogólnej liczby członków, w tym dyrektora lub jego zastępcy.
5. Oświadczenia woli w imieniu zarządu kasy chorych składa dyrektor zarządu lub
z jego upoważnienia jeden z jego zastępców.
6. Do zadań zarządu kasy chorych należy w szczególności:
1) wykonywanie uchwał rady kasy chorych,
2) opracowywanie projektu planu pracy kasy chorych,
3) opracowywanie projektu planu finansowego kasy chorych,
4) wykonywanie planu finansowego i planu pracy kasy chorych,
5) zarządzanie funduszami i mieniem kasy chorych,
6) lokowanie funduszu rezerwowego kasy chorych,
7) opracowywanie kwartalnych i rocznych sprawozdań z działalności kasy chorych
oraz kwartalnych i rocznych sprawozdań finansowych,
8) negocjowanie umów ze świadczeniodawcami, ich zawieranie i rozliczanie oraz
kontrola ich wykonywania,
9) podejmowanie decyzji w sprawach określonych w ustawie i statucie kasy
chorych,
10) zapewnienie obsługi organizacyjno-technicznej organów kasy chorych,
11) przedstawianie radzie kasy chorych projektów utworzenia oddziałów kasy, ich
lokalizacji, obszaru i zakresu działania,
12) kierowanie działalnością oddziałów kasy chorych,
13) przekazywanie do organu nadzoru statutu i innych uchwał rady kasy chorych,
planu finansowego oraz kwartalnych i rocznego sprawozdania finansowego,
sprawozdań kwartalnych i rocznego z działalności kasy chorych nie później niż w
ciągu 7 dni od dnia ich przyjęcia przez radę kasy, a także informacji, o których
mowa w art. 130 ust. 4,
14) podawanie do publicznej wiadomości statutu kasy chorych, rocznego planu
finansowego oraz rocznego sprawozdania finansowego,
15) przygotowanie i przedstawianie radzie kasy chorych corocznych prognoz
przychodów i kosztów,
16) przygotowywanie i przedstawianie radzie kasy chorych projektu planu
zabezpieczenia ambulatoryjnej opieki zdrowotnej, o którym mowa w art. 55a.
7. Dyrektor wykonuje, jako pracodawca, czynności w sprawach z zakresu prawa
pracy w stosunku do pracowników biura kasy chorych.
Art. 83. 1. Zastępcą dyrektora kasy chorych do spraw medycznych jest lekarz.
2. Do zakresu działania zastępcy dyrektora kasy chorych do spraw medycznych
należy w szczególności:
1) dokonywanie ocen zachorowalności i chorobowości wśród ubezpieczonych w kasie
chorych oraz opracowywanie wniosków dotyczących działania kasy w tym zakresie,
2) monitorowanie dostępności i jakości świadczeń zdrowotnych zapewnianych przez
kasę chorych oraz przeprowadzanie lub zlecanie przeprowadzenia kontroli w tym
zakresie i przedstawianie wniosków zarządowi kasy,
3) skreślony.
Art. 83a. Członkowie zarządu kasy chorych oraz pracownicy kasy chorych nie mogą
jednocześnie być członkami rady kasy chorych, świadczeniodawcami, właścicielami,
pracownikami lub osobami współpracującymi z zakładami opieki zdrowotnej, które
zawarły umowę z kasą chorych, a także członkami organów zakładu ubezpieczeń
prowadzącego działalność ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych na
podstawie ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
Art. 84-88. skreślone.
Art. 89-102. skreślone.
Art. 103-106. skreślone.
Art. 107-120. skreślone.
Art. 121-123. skreślone.
Rozdział 6a
Łączenie kas chorych
Spis treści
Art. 123a. 1. Połączenie kas chorych następuje w drodze podjętej na wspólnym
posiedzeniu przez rady łączących się kas uchwały, zwanej dalej "uchwałą o
połączeniu".
2. Uchwałę o połączeniu uważa się za podjętą, jeżeli opowiedziała się za nią
bezwzględna większość członków każdej z rad łączących się kas chorych, w
obecności co najmniej 2/3 ogólnej liczby członków każdej z tych rad.
Art. 123b. 1. Uchwała o połączeniu określa:
1) termin połączenia,
2) nazwę i siedzibę kasy chorych powstałej w wyniku połączenia.
2. W uchwale, o której mowa w ust. 1, rady łączących się kas chorych:
1) wskazują ten z zarządów łączących się kas chorych, który ma wykonywać funkcję
zarządu kasy chorych powstałej w wyniku połączenia do czasu powołania zarządu
tej kasy,
2) przyjmują statut kasy chorych powstałej w wyniku połączenia, z zastrzeżeniem
ust. 3.
3. Obszar działania kasy chorych powstałej w wyniku połączenia określa się jako
łączny obszar działania łączących się kas chorych.
Art. 123c. 1. Uchwała o połączeniu stanowi podstawę wykreślenia z rejestru, o
którym mowa w art. 67 ust. 1, łączących się kas chorych i wpisania z tą samą
datą do tego rejestru kasy chorych powstałej w wyniku połączenia.
2. Z wnioskiem do sądu rejestrowego o wykreślenie i dokonanie wpisu, o których
mowa w ust. 1, występuje zarząd, o którym mowa w art. 123b ust. 2 pkt 1.
Art. 123d. 1. Z dniem wpisu do rejestru kasy chorych powstałej w wyniku
połączenia:
1) organy łączących się kas chorych ulegają rozwiązaniu, z zastrzeżeniem art.
123b ust. 2 pkt 1,
2) kasa powstała w wyniku połączenia wstępuje we wszystkie stosunki prawne,
których podmiotami były łączące się kasy, bez względu na charakter tych
stosunków,
3) ubezpieczeni w łączących się kasach chorych stają się ubezpieczonymi w kasie
chorych powstałej w wyniku połączenia.
2. Do czasu wyboru rady kasy chorych powstałej w wyniku połączenia kompetencje
rady wykonuje organu nadzoru.
Art. 123e. 1. Jeżeli ustanowienie zarządu komisarycznego, o którym mowa w art.
151f, nie przyniosło poprawy sytuacji kasy chorych, Rada Ministrów, na wniosek
ministra właściwego do spraw zdrowia złożony po zasięgnięciu opinii organu
nadzoru, może, w drodze rozporządzenia, postanowić o połączeniu z inną kasą
chorych.
2. Rozporządzenie Rady Ministrów zastępuje uchwały rad kas chorych, które mają
zostać połączone.
3. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, uwzględnia się odpowiednio przepisy
art. 123b, 123c ust. 1 i art. 123d.
4. Z wnioskami do sądu rejestrowego o wykreślenie i dokonanie wpisu, o których
mowa w art. 123c ust. 1, występuje minister właściwy do spraw zdrowia.
Rozdział 7
Gospodarka finansowa kas chorych
Spis treści
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 8 stycznia
2003 roku
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
Rozdział 7
Gospodarka finansowa kas chorych
Spis treści
Art. 124. Kasy chorych prowadzą gospodarkę finansową na zasadach określonych w
ustawie.
Art. 125. skreślony.
Art. 126. skreślony.
Art. 127. Przychodami kasy chorych są:
1) należne składki z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego,
2) dochody z lokat i papierów wartościowych emitowanych i gwarantowanych przez
Skarb Państwa,
3) odsetki od nie opłaconych w terminie składek,
4) darowizny i zapisy,
5) kwoty wyrównania finansowego, o którym mowa w art. 135,
6) środki na zadania, o których mowa w art. 31b ust. 2 pkt 1 i 3,
7) inne przychody.
Art. 128. 1. Kosztami kasy chorych są:
1) koszty świadczeń dla ubezpieczonych,
2) koszty działalności kasy chorych i jej oddziałów, w szczególności koszty
utrzymania nieruchomości, amortyzacji środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych, wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia, diety i
zwroty kosztów podróży,
3) odpisy na fundusz rezerwowy kasy chorych,
4) skreślony,
5) odszkodowania,
6) zwroty kosztów świadczeń zdrowotnych udzielanych przez inne kasy chorych lub
instytucje w przypadkach określonych ustawą,
7) wyrównanie finansowe, o którym mowa w art. 135,
8) koszty realizacji zadań, o których mowa w art. 31b ust. 2 pkt 1 i 3.
2. Przychody kasy chorych są przeznaczone na finansowanie kosztów, o których
mowa w ust. 1, oraz inwestycji służących potrzebom kasy chorych.
Art. 129. 1. Wysokość środków na koszty administracyjne kasy chorych i jej
oddziałów określa corocznie rada kasy w planie finansowym kasy.
2. skreślony.
Art. 130. 1. Kasa chorych tworzy fundusz rezerwowy.
2. Fundusz rezerwowy przeznaczony jest wyłącznie na:
1) pokrycie różnicy spowodowanej przewagą kosztów nad przychodami kasy chorych,
2) przywrócenie płynności finansowej.
3. Uruchomienie funduszu rezerwowego wymaga uchwały rady kasy chorych, z
zastrzeżeniem ust. 3a.
3a. Zarząd kasy chorych jest uprawniony do uruchomienia funduszu rezerwowego,
jeżeli:
1) uzyskane środki przeznaczone zostaną na pokrycie wymagalnych zobowiązań z
tytułu świadczeń zdrowotnych lub refundacji leków,
2) łączna kwota uzyskanych w tym trybie w danym roku środków nie przekracza 40
proc. środków zgromadzonych na funduszu rezerwowym w dniu poprzedzającym jego
pierwsze w danym roku naruszenie.
4. Kasa chorych zawiadamia organ nadzoru o uruchomieniu funduszu rezerwowego w
terminie 7 dni od jego uruchomienia.
Art. 131. 1. Wysokość odpisu na fundusz rezerwowy wynosi 1 proc. miesięcznych
przychodów kasy chorych ze składek na ubezpieczenie zdrowotne po uwzględnieniu
kwoty wyrównania finansowego, o którym mowa w art. 135.
1a. Przychody, o których mowa w art. 127 pkt 2, mogą zasilać fundusz rezerwowy
do wysokości określonej w ust. 4.
2. Środki funduszu rezerwowego są lokowane:
1) w papierach wartościowych emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Państwa,
2) na rachunkach bankowych w bankach mających siedziby na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej i których kapitał własny wynosi co najmniej
100.000.000 zł, z tym że w jednym banku nie może być lokowane w skali roku
więcej niż 25 proc. utworzonego funduszu rezerwowego.
3. Dochody z lokat, o których mowa w ust. 2, zasilają fundusz rezerwowy do
wysokości określonej w ust. 4.
4. Fundusz rezerwowy tworzony jest do wysokości 4 proc. kwoty planowanych
rocznych przychodów kasy chorych ze składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Art. 131a. Kasa chorych jest obowiązana lokować swoje środki wyłącznie w
papierach wartościowych, o których mowa w art. 131 ust. 2 pkt 1, lub na
rachunkach bankowych, z zastrzeżeniem art. 131 ust. 2 pkt 2, w taki sposób, aby
osiągnąć jak największy stopień bezpieczeństwa i rentowności przy jednoczesnym
zachowaniu płynności środków.
Art. 131b. 1. Kasa chorych sporządza na każdy rok plan finansowy zrównoważony w
zakresie przychodów i kosztów.
2. W planie finansowym uwzględnia się kwotę wyrównania finansowego, o którym
mowa w art. 135.
3. Dyrektor kasy chorych przedstawia projekt planu finansowego na rok następny
radzie kasy chorych i organowi nadzoru do 30 września.
4. Rada kasy chorych uchwala nie później niż do 30 października plan finansowy
na rok następny i przekazuje go do organu nadzoru.
5. Organ nadzoru zatwierdza plan finansowy do 30 listopada.
6. Kasa chorych podaje zatwierdzony plan finansowy do publicznej wiadomości.
7. W przypadku utraty płynności finansowej przez regionalną kasę chorych sejmik
województwa, na którego obszarze działa ta kasa, może udzielić jej pożyczki.
Art. 131c. Jeżeli na podstawie przepisów art. 151b oraz 151f powołany zostanie
zarząd komisaryczny kasy chorych, może on za zgodą organ nadzoru dokonać zmian
organizacyjnych w kasie chorych.
Art. 131d. 1. Nadwyżkę przychodów nad kosztami kasy chorych w danym roku
przeznacza się na:
1) uzupełnienie funduszu rezerwowego,
2) pokrycie nadwyżki kosztów nad przychodami z lat ubiegłych,
3) świadczenia zdrowotne dla ubezpieczonych,
4) zwiększenie przychodów w następnym roku.
2. O przeznaczeniu nadwyżki decyduje rada kasy chorych w drodze uchwały.
Art. 132. skreślony.
Art. 133. skreślony.
Art. 134. skreślony.
Art. 135. 1. Kasy chorych uczestniczą w wyrównaniu finansowym dokonywanym między
kasami chorych ze względu na zróżnicowanie przychodów i kosztów, zwanym dalej
"wyrównaniem".
2. Za czynniki różnicujące przyjmuje się:
1) kwotę planowanych przychodów rocznych kasy chorych ze składek na
ubezpieczenie zdrowotne przypadającą średnio na 1 osobę uprawnioną do świadczeń
w danej kasie chorych w roku poprzednim,
2) liczbę osób ubezpieczonych powyżej 60 roku życia według stanu na 30 czerwca
roku poprzedniego.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, algorytm wyrównania
uwzględniający czynniki różnicujące oraz wysokość procentową przewidywanych
przychodów kasy chorych, które nie będą uwzględnione w wyrównaniu. Organ nadzoru
oblicza na podstawie tego algorytmu wysokość kwot wyrównania dla poszczególnych
kas chorych w następnym roku kalendarzowym.
4. Organ nadzoru do 10 września zawiadamia kasy chorych o kwotach ich udziału w
wyrównaniu w następnym roku.
5. Kwoty wyrównania zostają uwzględnione w planach finansowych kas chorych na
rok następny.
6. Kasy chorych, obowiązane do wypłaty ze swego funduszu kwoty wyrównania
finansowego, przekazują co miesiąc 1/12 część rocznej kwoty wyrównania dla kas
chorych, które otrzymują to wyrównanie. Tryb i terminy przekazywania kwot
wyrównania między kasami chorych określa Organ nadzoru.
7. Kasa chorych w przypadku zaległości w przekazywaniu kwot wyrównania
finansowego obowiązana jest do zapłacenia odsetek za zwłokę na podstawie
przepisów ustawy - Ordynacja podatkowa.
8. Należności z tytułu wyrównania podlegają egzekucji w trybie przepisów o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 135a. 1. Kasa chorych sporządza coroczną prognozę przychodów i kosztów na
kolejne 3 lata.
2. Organy administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego,
organizacje świadczeniodawców lub pracodawców oraz inne instytucje udzielają
kasie chorych wszelkich informacji koniecznych do sporządzenia prognoz, o
których mowa w ust. 1. Kasa chorych przesyła prognozy do Organu nadzoru.
Art. 136-140. skreślone.
Art. 141. 1. Kasy chorych przeprowadzają coroczne badanie sprawozdań finansowych
przez biegłych rewidentów i prowadzą rachunkowość na zasadach określonych w
ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. nr 121, poz. 591, z 1997
r. nr 32, poz. 183, nr 43, poz. 272, nr 88, poz. 554, nr 139, poz. 933 i 934, nr
140, poz. 939 i nr 141, poz. 945 oraz z 1998 r. nr 60, poz. 382, nr 106, poz.
668 i nr 107, poz. 669).
2. Bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków
pieniężnych za rok obrotowy w rozumieniu ustawy, o której mowa w ust. 1, kasa
chorych ogłasza w jednym dzienniku prasowym o zasięgu ogólnopolskim.
3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, szczególne zasady
rachunkowości kas chorych, sporządzania informacji dodatkowej oraz sporządzania
sprawozdań finansowych.
Rozdział 7a
Przetwarzanie i ochrona danych
Spis treści
Art. 141a. 1. Kasy chorych są uprawnione do uzyskiwania i przetwarzania danych
osobowych osób ubezpieczonych w celu:
1) stwierdzenia obowiązku ubezpieczenia i członkostwa,
2) wystawienia dokumentów uprawniających do korzystania ze świadczeń kas
chorych,
3) stwierdzenia obowiązku płacenia składki i ustalenia kwoty składki,
4) kontroli rodzaju, zakresu i przyczyny udzielanych świadczeń,
5) rozliczenia ze świadczeniodawcami,
6) rozliczenia z innymi instytucjami lub osobami w zakresie ich zobowiązań wobec
kasy chorych,
7) kontroli przestrzegania zasad gospodarności,
8) monitorowania stanu zdrowia i zapotrzebowania ubezpieczonych na świadczenia
zdrowotne oraz leki i materiały medyczne.
2. Dla realizacji zadań, o których mowa w ust. 1, kasy chorych mają prawo
przetwarzania następujących danych osobowych:
1) pierwsze i drugie imię oraz nazwisko,
1a) nazwisko rodowe,
2) numer PESEL,
2a) NIP - w przypadku osób, którym nadano ten numer,
2b) rodzaj i numer dowodu tożsamości - w przypadku osób, które nie mają nadanego
numeru PESEL i numeru NIP,
3) data urodzenia,
4) płeć,
5) stopień pokrewieństwa z opłacającym składkę,
6) adres zamieszkania,
7) stopień niepełnosprawności,
8) udzielone ubezpieczonemu świadczenia zdrowotne, których charakterystyka
zawiera między innymi:
a) rodzaj udzielonego świadczenia,
b) świadczeniodawcę wykonującego usługę,
c) świadczeniodawcę zlecającego usługę,
d) rozpoznanie według międzynarodowej klasyfikacji chorób, urazów i zatruć
związane z wykonaną usługą,
9) rodzaj uprawnień oraz numer i datę ważności dokumentu potwierdzającego
uprawnienia osób, o których mowa w art. 43 oraz art. 44 ust. 1 i 2, a także osób
posiadających, na podstawie odrębnych przepisów, szersze uprawnienia do
świadczeń zdrowotnych lub środków farmaceutycznych niż wynikające z niniejszej
ustawy.
Art. 141b. 1. Apteki są zobowiązane udostępniać na żądanie kasom chorych do
wglądu recepty i przekazywać niezbędne dane rozliczeniowe, których rodzaj
określa minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z Naczelną Radą
Aptekarską.
2. Szpitale oraz pozostali świadczeniodawcy działający w ramach umów z kasami
chorych zobowiązani są do gromadzenia i przekazywania kasom chorych danych,
które określa minister właściwy do spraw zdrowia.
Art. 141c. Jeżeli ubezpieczony przenosi się do innej kasy chorych, dotychczas
ubezpieczająca go kasa chorych zobowiązana jest przekazać kasie chorych
aktualnie go ubezpieczającej wszelkie dane niezbędne do kontynuacji
ubezpieczenia.
Art. 141d. Kasa chorych na żądanie ubezpieczonego informuje go o udzielonych mu
świadczeniach oraz ich kosztach.
Art. 141e. 1. Minister właściwy do spraw zdrowia, po zasięgnięciu opinii organu
nadzoru, określi, w drodze rozporządzenia:
1) zakres niezbędnych danych gromadzonych przez świadczeniodawców, szczegółowy
sposób rejestrowania tych danych oraz ich udostępniania kasom chorych, organowi
nadzoru, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia i wojewodom, w tym także rodzaje
wykorzystywanych nośników informacji oraz wzory dokumentów,
2) zakres niezbędnych danych gromadzonych w systemach informatycznych kas
chorych oraz wzory i zasady przekazywania organowi nadzoru sprawozdań
okresowych, a także wzory i sposób przekazywania ministrowi właściwemu do spraw
zdrowia i wojewodom zbiorczych danych dotyczących świadczeń zdrowotnych
udzielonych ubezpieczonym będącym członkami kasy chorych,
3) zakres niezbędnych danych gromadzonych i przekazywanych przez apteki, o
których mowa w art. 141b ust. 1, kasom chorych i ministrowi właściwemu do spraw
zdrowia.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia gromadzi i przetwarza materiały
informacyjne z instytucji powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.
Rozdział 8
Uprawnienia kontrolne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego w zakresie realizacji zadań ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 142. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasa Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego przeprowadzają kontrolę wykonywania przez osoby oraz podmioty
wymienione w art. 16 i 23-25 obowiązków w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego.
1a. Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych, na wniosek kasy chorych, może
zobowiązać Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub Kasę Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego do przeprowadzenia kontroli, o której mowa w ust. 1, określając
jednocześnie jej zakres przedmiotowy i podmiotowy.
2. Do zakresu kontroli, o której mowa w ust. 1, należy kontrola rzetelności:
1) zgłaszania do ubezpieczenia zdrowotnego osób objętych tym ubezpieczeniem,
2) deklarowanych podstaw obliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne,
prawidłowości obliczania, opłacania i odprowadzania składki.
3. Kasa chorych analizuje uzyskane z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dane, o których mowa w ust. 1, 1a i 2, i
występuje z wnioskami do tych instytucji.
Art. 143-145. skreślone.
Art. 146. Organy kontroli państwowej są obowiązane przekazywać kasie chorych
informacje o stwierdzonych przypadkach naruszenia przepisów o ubezpieczeniu
zdrowotnym, a w szczególności dotyczących zgłaszania do ubezpieczenia
zdrowotnego oraz obliczania, rozliczania i opłacania składek.
Rozdział 9
Postępowanie w indywidualnych sprawach z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 147. Od decyzji kasy chorych w sprawach dotyczących objęcia ubezpieczeniem
zdrowotnym oraz ustalenia prawa do świadczeń przysługuje odwołanie do sądu pracy
i ubezpieczeń społecznych w terminach i na zasadach określonych w przepisach
kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu
ubezpieczeń społecznych.
Art. 148. 1. Odwołanie od decyzji wydanej w sprawach, o których mowa w art. 147,
wnosi się do organu kasy chorych, który wydał decyzję.
2. Organ może zmienić lub uchylić decyzję w terminie 14 dni od dnia wniesienia
odwołania.
3. Jeżeli odwołanie nie zostało uwzględnione w całości, organ przekazuje
niezwłocznie sprawę do sądu ze szczegółowym uzasadnieniem wydanej decyzji.
Art. 149. Do postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczenia zdrowotnego
rolników i osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników i pobierających
emerytury lub renty rolnicze stosuje się przepisy o ubezpieczeniu społecznym
rolników.
Art. 150. W razie zawinionego ujawnienia przez kasę chorych danych dotyczących
stanu zdrowia i sposobu leczenia ubezpieczonego oraz innych informacji o
ubezpieczonym, sąd może przyznać pokrzywdzonemu odpowiednią sumę pieniężną
tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Rozdział 10
Nadzór nad realizacją powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego
Spis treści
Art. 151. 1. Nadzór nad kasami chorych sprawuje organ nadzoru.
2. Zadaniem organu nadzoru jest ochrona interesów osób ubezpieczonych.
3. Koszty nadzoru nad kasami chorych pokrywane są z budżetu państwa w wysokości
ustalanej corocznie w ustawie budżetowej.
Art. 151a. 1. Pracownicy organu nadzoru nie mogą być członkami organów lub
pracownikami kas chorych, świadczeniodawcami mającymi umowę z kasami chorych ani
pracownikami lub osobami współpracującymi z zakładami opieki zdrowotnej, które
zawarły umowę z kasami chorych na udzielanie świadczeń zdrowotnych.
2. skreślony.
3. skreślony
3a. skreślony
4. Organ nadzoru sprawuje nadzór stosując kryterium legalności nad
działalnością:
1) kas chorych,
2) świadczeniodawców w zakresie realizacji umów z kasami chorych.
3) skreślony.
5. Organ nadzoru sprawuje nadzór nad gospodarką finansową podmiotów, o których
mowa w ust. 4 pkt 1, stosując kryterium legalności, rzetelności, celowości i
gospodarności oraz zgodności dokumentacji ze stanem faktycznym.
6. Organ nadzoru zatwierdza statuty oraz bada uchwały przyjmowane przez organa
uchwałodawcze podmiotów, o których mowa w ust. 4 pkt 1, w zakresie zgodności z
prawem i stwierdza nieważność uchwały w całości lub w części, jeżeli narusza ona
prawo lub stwarza zagrożenie wystąpienia ujemnego wyniku finansowego.
7. W przypadku uznania przez Organ nadzoru uchwały dotyczącej planu finansowego
za nieważną w całości lub w części, jeśli nieprawidłowości uchwały nie zostaną w
terminie wyznaczonym usunięte przez organ uchwałodawczy oraz w przypadku
nieuchwalenia planu finansowego na rok następny do 15 listopada roku
poprzedzającego przez podmiot wymieniony w ust. 4 pkt 1, Urząd Nadzoru ustala
plan finansowy w całości lub w części uznanej za nieważną.
8. Organ nadzoru rozpatruje i zatwierdza kwartalne i roczne sprawozdania
finansowe kas chorych.
9. Organ nadzoru może żądać dodatkowego sprawozdania finansowego w uzasadnionych
przypadkach, a w szczególności gdy kasa chorych naruszy fundusz rezerwowy.
Art. 151b. 1. Jeżeli kasa chorych w przypadku naruszenia funduszu rezerwowego
nie przedstawi organowi nadzoru planu przywrócenia równowagi finansowej lub
przedstawiony plan tej równowagi nie gwarantuje albo gdy realizacja planu okaże
się nieskuteczna, organ nadzoru może ustanowić zarząd komisaryczny kasy chorych.
2. Organ nadzoru może ustanowić zarząd komisaryczny kasy chorych w każdym
przypadku rażącego naruszenia przepisów prawa i nieusunięcia nieprawidłowości w
wyznaczonym terminie oraz niewywiązywania się z zadań ustawowych w zakresie
zapewniania ubezpieczonym należnych świadczeń.
Art. 151c. 1. Organ nadzoru może przeprowadzić w każdym czasie kontrolę
działalności i stanu majątkowego kasy chorych i innych podmiotów wymienionych w
art. 151a ust. 4 pkt 1.
2. Przy przeprowadzaniu kontroli Organ nadzoru może korzystać z usług podmiotów
uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz podmiotów uprawnionych do
kontroli jakości i kosztów świadczeń zdrowotnych finansowanych przez kasę
chorych.
3. Podmioty wymienione w art. 151a ust. 4 pkt 1 zobowiązane są do przedkładania
organowi nadzoru dokumentacji, udzielania mu pomocy oraz udzielania wszelkich
informacji niezbędnych do wypełniania jego zadań.
4. Organ nadzoru może wydawać zalecenia mające na celu usunięcie stwierdzonych
nieprawidłowości i dostosowanie działalności kontrolowanego podmiotu do
przepisów prawa.
5. W razie niewykonywania zaleceń, o których mowa w ust. 4, prowadzenia
działalności z naruszeniem przepisów prawa, statutu, odmowy udzielenia wyjaśnień
i informacji, o których mowa w ust. 3, organ nadzoru może w przypadku:
1) kas chorych:
a) nakładać na członka zarządu kasy chorych karę upomnienia, pieniężną do
wysokości 3-krotnego wynagrodzenia brutto tej osoby wyliczonego na podstawie
wynagrodzenia za ostatnie 3 miesiące przed nałożeniem kary,
b) występować do właściwego organu kasy chorych z wnioskiem o odwołanie członka
zarządu,
c) występować do właściwego organu kasy chorych z wnioskiem o zawieszenie w
czynnościach członka zarządu do czasu rozpatrzenia wniosku o jego odwołanie,
d) ustanawiać zarząd komisaryczny,
2) skreślony.
6. Kary pieniężne, o których mowa w ust. 5, podlegają egzekucji w trybie
przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Art. 151d. 1. Organ nadzoru jest uprawniony do przeprowadzania kontroli w
Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych i w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
w zakresie realizacji zadań ubezpieczenia zdrowotnego, określonych przepisami
ustawy.
2. Organ nadzoru określa kwoty, tryb i terminy wyrównania między kasami chorych
zgodnie z przepisami art. 135 i zleca kasom chorych przeprowadzenie tego
wyrównania oraz je nadzoruje.
3. skreślony.
4. Organ nadzoru może prowadzić działalność szkoleniową i informacyjną dla
podmiotów wymienionych w art. 151a ust. 4 pkt 1.
5. Organ Nadzoru współdziała z organami administracji rządowej, jednostkami
samorządu terytorialnego i innymi instytucjami w zakresie kształtowania polityki
zdrowotnej państwa dotyczącej ubezpieczeń zdrowotnych.
Art. 151e. 1. W sprawach, o których mowa w art. 151a ust. 4-9, art. 151b, art.
151c ust. 4-6, art. 151d ust. 1-2, organ nadzoru wydaje decyzje administracyjne.
2. Do postępowania przed organem nadzoru stosuje się przepisy kodeksu
postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej.
3. Na decyzję organu nadzoru służy skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego
[od 1 stycznia 2004 r.: wyrazy "Naczelnego Sądu Administracyjnego" zastępuje się
wyrazami "sądu administracyjnego"].
Art. 151f. 1. Zarząd komisaryczny kasy chorych ustanowiony przez organ nadzoru
może być powołany na okres od 6 do 12 miesięcy.
2. Ustanowienie zarządu komisarycznego nie wpływa na organizację i sposób
działania kasy chorych jako osoby prawnej, z wyjątkiem zmian przewidzianych w
ustawie.
3. Na zarząd komisaryczny przechodzi prawo podejmowania decyzji we wszelkich
sprawach zastrzeżonych w ustawie i statucie do właściwości organów kasy chorych.
Z dniem ustanowienia zarządu komisarycznego zarząd kasy chorych ulega
rozwiązaniu, a jego pełnomocnictwa wygasają. Na czas trwania zarządu
komisarycznego kompetencje innych organów kasy chorych ulegają zawieszeniu.
4. Na decyzję o ustanowieniu zarządu komisarycznego radzie kasy chorych służy
skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego [od 1 stycznia 2004 r.: wyrazy
"Naczelnego Sądu Administracyjnego" zastępuje się wyrazami "sądu
administracyjnego"]. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania decyzji.
5. Zarząd komisaryczny opracowuje i uzgadnia z organem nadzoru plan przywrócenia
płynności finansowej i wypłacalności kasy chorych, zapewnia należyte wykonanie
tego planu oraz nie rzadziej niż co 3 miesiące informuje Urząd Nadzoru o
wynikach jego realizacji.
6. Szczegółowe zadania zarządu komisarycznego, terminy ich wykonania oraz
wynagrodzenia członków zarządu komisarycznego określa decyzja o ustanowieniu
zarządu. Koszty działalności zarządu komisarycznego obciążają kasę chorych.
7. Ustanowienie zarządu komisarycznego podlega zgłoszeniu do rejestru, o którym
mowa w art. 67 ust. 1.
Art. 151g. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób, zakres i tryb przeprowadzania kontroli przez organ nadzoru.
Art. 152-153. skreślone.
Art. 154. Minister właściwy do spraw zdrowia przedstawia corocznie Sejmowi i
Senatowi Rzeczypospolitej Polskiej, nie później niż do końca lipca roku
następnego, sprawozdanie z działalności kas chorych.
Rozdział 11
Przepisy karne
Spis treści
Art. 155. Kto:
1) nie zgłasza wymaganych przepisami danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające
wpływ na wymiar składek na ubezpieczenia zdrowotne albo udziela w tych sprawach
nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
2) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli w zakresie realizacji
ubezpieczenia zdrowotnego,
3) nie odprowadza w terminie składek na ubezpieczenie zdrowotne,
4) pobiera nienależne opłaty od ubezpieczonych za świadczenia objęte umową z
kasą chorych,
podlega karze grzywny do 5000 zł.
Art. 156. Orzekanie w sprawach, o których mowa w art. 155, następuje w trybie
przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiązujących
Spis treści
Art. 157-161. pominięte. Wprowadzały zmiany do rozporządzenia Prezydenta
Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe oraz ustaw: z 21
listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej; z 20
grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników; z 26 lipca 1991 r. o
podatku dochodowym od osób fizycznych; z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym
od osób prawnych.
Art. 162. skreślony.
Art. 163-164. pominięte. Wprowadzały zmiany do ustaw: z 29 grudnia 1993 r. o
ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy; z 23
grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli.
Art. 165. 1. Ustawa nie narusza przepisów o świadczeniach zdrowotnych
udzielanych bezpłatnie przez zakłady opieki zdrowotnej bez względu na
uprawnienia z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego:
1) art. 69, 69a, 129, 134, 135 ust. 1, art. 161, 170 ust. 1 i 2, art. 193 ust. 3
i art. 206 ust. 1 i 2 ustawy z 21 listopada 1967 r. powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1992 r. nr 4, poz. 16 z późn. zm.),
2) skreślony
3) skreślony
4) art. 102 pkt 1 i art. 115 ż 1 ustawy z 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny
wykonawczy (Dz. U. nr 90, poz. 557 z późn. zm.),
5) art. 61 i 99 ust. 2 pkt 1 ustawy z 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej
żołnierzy zawodowych (Dz. U. z 1997 r. nr 10, poz. 55);
6) art. 21 ust. 3 ustawy z 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. nr 35, poz. 230 z późn. zm.),
7) art. 14 ust. 6 ustawy z 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii
(Dz. U. nr 75, poz. 468),
8) art. 10 ustawy z 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U.
nr 111, poz. 535).
1a. Przez świadczenia zdrowotne, o których mowa w ust. 1, rozumie się także leki
wydawane na zasadach określonych w ustawach.
2. Zachowują moc przepisy o świadczeniach zdrowotnych związanych z ciążą,
porodem i połogiem.
3. Świadczenia zdrowotne, o których mowa w ust. 1 i 2, udzielane na rzecz osób
nie posiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego finansowane są z
budżetu państwa na zasadach i w trybie określonych przez ministra właściwego do
spraw zdrowia, w drodze rozporządzenia.
4. Zasady i tryb finansowania z budżetu państwa kosztów świadczeń zdrowotnych
związanych ze zwalczaniem chorób zakaźnych i zakażeń udzielanych na rzecz osób
nieposiadających uprawnień z tytułu ubezpieczenia zdrowotnego określają przepisy
ustawy z dnia 6 września 2001 r. o chorobach zakaźnych i zakażeniach (Dz. U. Nr
126, poz. 1384).
Rozdział 13
Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe
Spis treści
Art. 166. 1. Organy, które tworzą i utrzymują publiczne zakłady opieki
zdrowotnej, przekształcą je, do dnia wejścia w życie ustawy, w samodzielne
publiczne zakłady opieki zdrowotnej na zasadach, o których mowa w ustawie o
zakładach opieki zdrowotnej.
2. Minister właściwy do spraw zdrowia, na wniosek ministrów obrony narodowej lub
spraw wewnętrznych i administracji albo sprawiedliwości bądź transportu i
gospodarki morskiej, może zwolnić publiczne zakłady opieki zdrowotnej, tworzone
i utrzymywane przez tych ministrów lub przedsiębiorstwo państwowe "Polskie
Koleje Państwowe", z obowiązku, o którym mowa w ust. 1.
Art. 167. 1. Rada Ministrów ustanowi pełnomocnika rządu do spraw wprowadzenia
powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia
ustawy, zwanego dalej "pełnomocnikiem".
2. Do pełnomocnika stosuje się przepisy art. 10 ust. 3 i 4 ustawy z 8 sierpnia
1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o zakresie działania
ministrów (Dz. U. nr 106, poz. 492 i nr 156, poz. 775), z zastrzeżeniem ust.
3-6.
3. Pełnomocnik kończy swoją działalność nie później niż w ciągu 12 miesięcy od
rozpoczęcia działalności przez rady regionalnych kas chorych.
4. Rady regionalnych kas chorych, powołane zgodnie z art. 75, rozpoczynają
działalność 1 września 1999 r.
5. Pełnomocnik składa Radzie Ministrów co 6 miesięcy sprawozdanie z przebiegu
wdrażania w życie niniejszej ustawy.
6. Pełnomocnik tworzy Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Wprowadzenia
Powszechnego Ubezpieczenia Zdrowotnego.
7. Pełnomocnik podejmuje działania konieczne do realizacji niniejszej ustawy, a
w szczególności:
1) sporządza plan finansowy wydatków z uwzględnieniem art. 131b oraz art. 169b i
przedstawia go do zatwierdzenia Radzie Ministrów,
2) powołuje i odwołuje pełnomocników regionalnych kas chorych, zwanych dalej
"pełnomocnikami regionalnymi",
3) opracowuje wzory umów zawieranych przez kasę chorych ze świadczeniodawcami
oraz wzory dokumentacji wewnętrznej kas chorych,
4) organizuje system szkoleń pracowników dla tworzonych regionalnych kas
chorych,
5) do czasu rozpoczęcia działalności organów, o których mowa w art. 75-81 i w
art. 108-117, pełni ich funkcję,
6) dokonuje rejestracji kas chorych.
8. Minister właściwy do spraw zdrowia, na wniosek pełnomocnika, w drodze
rozporządzenia:
1) określa liczbę, obszar działania oraz siedziby regionalnych kas chorych i ich
oddziałów,
2) tworzy regionalne kasy chorych oraz ich oddziały,
3) nadaje statut regionalnym kasom chorych,
4) ustala zakres niezbędnych danych gromadzonych przez świadczeniodawców oraz w
systemach informatycznych kas chorych, a także zakres i procedury wymiany danych
pomiędzy kasami chorych oraz kasami chorych a świadczeniodawcami i organem
nadzoru.
Art. 167a. 1. Do zadań pełnomocnika regionalnego należy zorganizowanie
regionalnej kasy chorych. W tym celu pełnomocnik regionalny w szczególności:
1) sporządza plan finansowy, z uwzględnieniem art. 131b oraz art. 169c, i
przedstawia do zatwierdzenia pełnomocnikowi,
2) sporządza spis osób, które podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego w
danej kasie chorych,
3) przedkłada pełnomocnikowi analizę finansową planowanych przychodów i kosztów
w organizowanej kasie chorych,
4) składa pełnomocnikowi kwartalne sprawozdanie ze swojej działalności,
5) wypełnia zadania zarządu regionalnej kasy chorych,
2. W celu zorganizowania i przygotowania do działania regionalnej kasy chorych
pełnomocnik regionalny tworzy tymczasową kasę chorych. Tymczasowa kasa chorych z
dniem rejestracji przekształca się w regionalną kasę chorych.
3. Tymczasowa kasa chorych jest państwową jednostką organizacyjną, która
prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych dla zakładów budżetowych.
4. Zasady wynagrodzenia pracowników zatrudnianych w tymczasowej kasie chorych
ustala pełnomocnik.
5. Majątek będący w dyspozycji tymczasowej kasy chorych staje się z dniem
rejestracji własnością tej kasy chorych.
6. Pełnomocnik regionalny kończy swoją działalność w dniu pierwszego posiedzenia
zarządu powołanego przez radę regionalnej kasy chorych.
Art. 167b. Pracownicy zatrudnieni przez pełnomocnika lub pełnomocnika
regionalnego organizujący regionalne kasy chorych z dniem wejścia w życie ustawy
stają się pracownikami właściwej regionalnej kasy chorych.
Art. 168. Do 31 grudnia 1998 r. opinie, o których mowa w art. 69c ust. 2, wydaje
pełnomocnik.
Art. 168a. 1. Osoby objęte obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o których mowa
w art. 8, stają się, z mocy niniejszej ustawy, członkami regionalnej kasy
chorych właściwej dla ich miejsca zamieszkania, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób, które odpowiadają warunkom
określonym w rozporządzeniu Rady Ministrów wydanym na podstawie art. 69c ust. 3
i do 31 grudnia 1998 r. złożą pisemną deklarację członkostwa w branżowej kasie
chorych. Osoby te 1 stycznia 1999 r. stają się członkami branżowej kasy chorych.
Deklaracja członkostwa powinna być złożona pełnomocnikowi branżowej kasy
chorych.
3. skreślony.
4. Kasa chorych od dnia rozpoczęcia działalności przejmuje finansowanie i
zapewnia kontynuację świadczeń zdrowotnych zleconych ubezpieczonym przed tym
dniem w publicznych zakładach opieki zdrowotnej.
Art. 168b. Wniosek o zmianę członkostwa w kasie chorych może być uwzględniony
nie wcześniej niż 1 stycznia 2000 r., z wyjątkiem przypadku zmiany miejsca
zamieszkania poza obszar działania kasy chorych, której ubezpieczony jest
członkiem.
Art. 169. Pełnomocnik regionalny przed dniem rozpoczęcia działalności kasy
chorych zawiera na 1 rok umowy o udzielanie świadczeń zdrowotnych od 1 stycznia
1999 r., w szczególności:
1) z lekarzami, którzy posiadają uprawnienia i warunki do udzielania świadczeń
oraz zgłaszają chęć zawarcia umowy, z zastrzeżeniem art. 56,
2) z przychodniami, poradniami i wiejskimi ośrodkami zdrowia będącymi zakładami
opieki zdrowotnej, które powinny do dnia zawarcia umowy z kasą chorych przyjąć
status samodzielnego zakładu w rozumieniu przepisów ustawy o zakładach opieki
zdrowotnej, lub niepublicznymi zakładami opieki zdrowotnej,
3) z pielęgniarkami i położnymi, z zastrzeżeniem pkt 1.
Art. 169a. Pełnomocnik regionalny przed dniem rozpoczęcia działalności kasy
chorych zawiera na okres 1 roku umowę na udzielanie świadczeń zdrowotnych od 1
stycznia 1999 r. ze szpitalami będącymi samodzielnymi zakładami opieki
zdrowotnej na obszarze działania tej kasy chorych, o ile szpitale te spełniają
warunki określone w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej, lub z niepublicznymi
zakładami opieki zdrowotnej.
Art. 169b. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, wymagania i
kryteria, jakim powinni odpowiadać świadczeniodawcy, oraz zasady i tryb
zawierania umów ze świadczeniodawcami na pierwszy rok działalności kas chorych.
Art. 169c. 1. Wprowadzenie powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego finansowane
jest z budżetu państwa w zakresie:
1) działalności pełnomocnika i biura pełnomocnika,
2) działalności pełnomocników regionalnych,
3) zorganizowania i wyposażenia tymczasowych i regionalnych kas chorych i ich
oddziałów,
4) utworzenia systemu informacyjno-obliczeniowego w tymczasowych i regionalnych
kasach chorych,
5) szkolenia pracowników tymczasowych i regionalnych kas chorych,
6) wynagrodzeń pracowników tymczasowych kas chorych i regionalnych kas chorych
do 31 grudnia 1998 r.
7) dotacji w wysokości odpowiadającej kwocie przewidywanych przychodów kas
chorych ze składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie pierwszych 4 tygodni
działalności w 1999 r., z uwzględnieniem przeprowadzenia wyrównania, o którym
mowa w art. 135,
8) pożyczki w wysokości przewidywanych przychodów kas chorych ze składek na
ubezpieczenie zdrowotne w okresie pierwszych 2 tygodni lutego 1999 r. z
uwzględnieniem przeprowadzenia wyrównania, o którym mowa w art. 135. Pożyczka
podlega zwrotowi, z zastrzeżeniem ust. 1a-1f, nie później niż do 31 grudnia 1999
r.
1a. Pożyczka, o której mowa w ust. 1 pkt 8, podlega całkowitemu umorzeniu, wraz
z należnymi odsetkami, w przypadku bezzwrotnego przekazania przez kasę chorych
samodzielnym publicznym zakładom opieki zdrowotnej, z którymi kasa chorych
zawarła umowy o udzielenie świadczeń zdrowotnych, środków na wypłatę dodatkowego
wynagrodzenia rocznego za 1998 r., przysługującego pracownikom jednostek
państwowej sfery budżetowej na podstawie ustawy z 12 grudnia 1997 r. o
dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz.
U. nr 160, poz. 1080 oraz z 1998 r. nr 155, poz. 1014).
1b. Warunkiem umorzenia pożyczki wraz z należnymi odsetkami jest przedstawienie
ministrowi finansów przez kasę chorych potwierdzenia dokonania wypłat przez
samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, o których mowa w ust. 1a,
dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 1998 r. - na podstawie dokumentów lub
oświadczeń złożonych przez kierowników samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej.
1c. Do dokumentów lub oświadczeń, o których mowa w ust. 1b, potwierdzających
dokonanie wypłat pracownikom samodzielnych publicznych zakładów opieki
zdrowotnej przysługującego im dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 1998 r.
kierownicy tych zakładów dołączają oświadczenia o przejęciu przez zakład
zobowiązań w przypadku powstania roszczeń pracowników z tego tytułu.
1d. W oświadczeniach, o których mowa w ust. 1b i 1c, podaje się łączną wysokość
wypłat dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 1998 r.
1e. Kasa chorych rozliczy kwotę pożyczki oraz wypłat, o których mowa w ust. 1a.
Na podstawie przedstawionych przez kasy chorych rozliczeń pełnomocnik ustali
kwoty wyrównania między kasami chorych, uwzględniając wysokość otrzymanej przez
poszczególne kasy chorych pożyczki i wydatków poniesionych na te wypłaty.
1f. Pełnomocnik dokona zmiany planów finansowych kas chorych na rok 1999,
wyodrębniając w ich przychodach kwotę umorzonej pożyczki oraz dokonanego
wyrównania, o którym mowa w ust. 1e, a w wydatkach - wypłaty, o których mowa w
ust. 1a.
2. Do 31 grudnia 1999 r. nie stosuje się przepisów art. 26 ust. 4. Zakład
Ubezpieczeń Społecznych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego dokonują
rozdysponowania pomiędzy kasy chorych środków finansowych pochodzących z
pobranych składek na ubezpieczenie zdrowotne na podstawie planu finansowego
sporządzonego przez pełnomocnika.
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego
przekazują środki, o których mowa w ust. 2, do właściwej kasy chorych, nie
później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia wpływu składek na ubezpieczenie
zdrowotne.
4. W 2000 r., w 2001 r., 2002 r. i 2003 r. pobrane przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych składki na ubezpieczenie zdrowotne wraz z pobranymi odsetkami za
zwłokę przekazywane są do kas chorych nie później niż w ciągu trzech dni
roboczych od dnia ich wpływu, w formie zaliczek.
5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przekazuje do kas chorych informacje o
ubezpieczonych i pobranych kwotach składek na ubezpieczenie zdrowotne i odsetek
za zwłokę w ciągu pięciu dni roboczych od dnia wpływu tych składek wraz z
odsetkami oraz dokumentów rozliczeniowych umożliwiających rozdzielenie składek
na poszczególne kasy chorych.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia, w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia, sposób
ustalania wysokości zaliczek, o których mowa w ust. 4, oraz tryb i terminy ich
rozliczania.
Art. 169d. Po rocznym okresie obowiązywania ustawy Rada Ministrów przedstawi
Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej sprawozdanie z wykonania ustawy wraz z
wnioskami dotyczącymi wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Art. 169e. Kasy chorych przejmują finansowanie świadczeń zdrowotnych udzielanych
przez zakłady opieki zdrowotnej, o których mowa w art. 2 ust. 2 pkt 2 oraz w
art. 3 ustawy z 24 listopada 1995 r. o zmianie zakresu działania niektórych
miast oraz o miejskich strefach usług publicznych (Dz. U. z 1997 r. nr 36, poz.
224 i nr 123, poz. 780).
Art. 169f. Do dnia wydania ubezpieczonemu karty ubezpieczenia, o której mowa w
art. 18, dowodem ubezpieczenia jest każdy dokument, który do 31 grudnia 1998 r.
potwierdzał uprawnienia do świadczeń, oraz książeczka rejestru usług medycznych,
z zastrzeżeniem art. 169j.
Art. 169g. 1. W przypadku gdy w 1999 r., w 2000 r. i w 2001 r. składka na
ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 24 ust.
1-8, zgodnie z przepisami art. 19-22, jest wyższa od zaliczki na podatek
dochodowy od osób fizycznych obliczonej przez tego płatnika zgodnie z przepisami
ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1, składkę obliczoną za poszczególne
miesiące obniża się do wysokości tej zaliczki.
2. Jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi:
1) przychód ubezpieczonego wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21
ust. 1 pkt 46 ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1, od którego płatnik
nie oblicza zaliczki na ten podatek,
1a) przychód wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 33
ustawy, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 1, od którego płatnik nie oblicza
zaliczki na ten podatek, w odniesieniu do ubezpieczonych, o których mowa w art.
8 pkt 1,
2) kwota stanowiąca równowartość ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
przysługująca na podstawie odrębnych przepisów osobom, o których mowa w art. 18
ust. 12 ustawy wymienionej w art. 7 pkt 18,
składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik oblicza zgodnie z przepisami art.
19-22; w tym przypadku ust. 1 nie ma zastosowania.
3. Płatnik składek przekazuje, w terminie, o którym mowa w art. 26 ust. 1, do
właściwej kasy chorych zestawienie składek na ubezpieczenie zdrowotne pobranych
z uwzględnieniem obniżenia, określonego w ust. 1, zawierające informację o
wysokości tych składek, jeżeli były ustalane zgodnie z przepisami rozdziału 3.
4. Zestawienie, o którym mowa w ust. 2, powinno zawierać ponadto: imię,
nazwisko, adres zamieszkania, numer PESEL, numer NIP ubezpieczonego, a w
przypadku braku tych numerów rodzaj i numer dowodu tożsamości, nazwę, adres
siedziby, numer NIP oraz numer REGON płatnika składek.
Art. 169h. Zgłoszenie, określone w art. 16 ust. 11, kierowane do Kasy Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego, nie zawierające danych dotyczących drugiego imienia,
nazwiska rodowego oraz płci jest ważne pod warunkiem uzupełnienia zgłoszenia o
te dane do 31 grudnia 1999 r.
Art. 169i. 1. W 2000 r. kasie chorych na jej wniosek udziela się pożyczki z
budżetu państwa zgodnie z zasadami określonymi w ust. 2-11.
2. Pożyczka może być udzielona do wysokości kwoty stanowiącej różnicę między
ujętą w planie finansowym na 1999 r. kwotą przychodów ze składek na
ubezpieczenie zdrowotne, z uwzględnieniem wyrównania, o którym mowa w art. 135,
a kwotą przychodów zrealizowanych z tego tytułu za ten rok na 31 grudnia 1999 r.
3. Pożyczka jest udzielana na okres nie dłuższy niż 5 lat.
4. Łączna kwota pożyczek udzielonych wszystkim kasom chorych nie może
przekroczyć 1.000.000 tys. zł.
5. Kasa chorych składa wniosek o udzielenie pożyczki do organu nadzoru, nie
później niż do 31 stycznia 2000 r.
6. Wniosek, o którym mowa w ust. 5, zawiera:
1) oznaczenie kasy chorych,
2) datę sporządzenia wniosku,
3) wysokość wnioskowanej kwoty pożyczki,
4) propozycję sposobu zwrotu pożyczki,
5) informację kasy chorych o łącznej kwocie składek przekazanych w 1999 r. z
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
6) informację Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia
Społecznego o łącznej kwocie składek przekazanych w 1999 r. kasie chorych,
7) podpisy członków zarządu kasy chorych,
8) uchwałę rady kasy chorych w sprawie pożyczki z budżetu państwa.
7. Jeżeli łączna kwota pożyczek, o które występują kasy chorych, przekracza
kwotę, o której mowa w ust. 4, organ nadzoru zmniejsza kwoty poszczególnych
pożyczek proporcjonalnie do wysokości kwot, o które wystąpiły kasy chorych.
8. Organ nadzoru przekazuje wnioski kas chorych o udzielenie pożyczek ministrowi
właściwemu do spraw budżetu.
9. Pożyczka jest udzielana kasie chorych nie później niż w terminie 14 dni od
dnia przekazania wniosku przez Urząd Nadzoru Ubezpieczeń Zdrowotnych.
10. Umowa zawarta pomiędzy kasą chorych a ministrem właściwym do spraw budżetu
określa w szczególności oprocentowanie pożyczki i wysokość rat oraz termin
zwrotu pożyczki, z uwzględnieniem możliwości wcześniejszego jej zwrotu.
11. Kasy chorych zwracają pożyczkę w pierwszej kolejności z przychodów, o
których mowa w ust. 2, uzyskanych po 31 grudnia 1999 r.
Art. 169j. W przypadku emerytów i rencistów dokumentem, o którym mowa w art.
169f, jest dowód potwierdzający kwotę przekazanej emerytury lub renty, w tym w
szczególności odcinek przekazu lub wyciąg bankowy.
Art. 170. Tracą moc w zakresie uregulowanym ustawą przepisy:
1) art. 133 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1992 r. nr 4, poz. 16 z późn. zm.),
2) skreślony
3) art. 2 pkt 2 ustawy z 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców
i ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 31, poz. 145 z późn. zm.),
4) art. 13 ustawy z 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i
wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 13, poz. 68 z późn. zm.),
5) art. 6 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu
społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia (Dz. U. z 1995 r. nr 65, poz. 333 z późn. zm.),
6) art. 3 ust. 1 pkt 1 oraz art. 5 dekretu z 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu
społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek
rolniczych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 27, poz. 135 z późn. zm.),
7) art. 5 pkt 1 oraz art. 6 ustawy z 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu
społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z
1989 r. nr 46, poz. 250 z późn. zm.),
8) art. 24 ustawy z 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. nr 16, poz.
124 z późn. zm.),
9) skreślony,
10) art. 1 ust. 2 pkt 3 i 4 ustawy z 1 lutego 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
górników i ich rodzin (Dz. U. z 1995 r. nr 30, poz. 154),
11) art. 36 ustawy z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz.
U. nr 73, poz. 350 z późn. zm.),
12) art. 22 ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego
w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.),
13) art. 7 ust. 1 pkt 1 i art. 8 ustawy z 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu
społecznym duchownych (Dz. U. nr 29, poz. 156 z późn. zm.),
14) art. 23 ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. nr
21, poz. 124 z późn. zm.),
15) art. 75 i 76 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. nr 30, poz. 179 z
późn. zm.),
16) art. 62 i 63 ustawy z 6 kwietnia 1990 r. o Urzędzie Ochrony Państwa (Dz. U.
nr 30, poz. 180 z późn. zm.),
17) art. 112 ust. 1 i art. 154 ustawy z 12 września 1990 r. o szkolnictwie
wyższym (Dz. U. nr 65, poz. 385 z późn. zm.),
18) art. 79 i 80 ustawy z 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. nr
78, poz. 462 z późn. zm.),
19) art. 22 i art. 30 ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U.
z 1993 r. nr 13, poz. 60 z późn. zm.),
20) art. 53 ustawy z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz.
U. z 1993 r. nr 71, poz. 342 z późn. zm.),
21) art. 12 ustawy z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach
będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz. U. nr 17, poz. 75
z późn. zm.),
22) art. 24 ustawy z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. nr 22, poz.
91),
23) art. 6 ust. 3 ustawy z 14 czerwca 1991 r. o Krajowej Szkole Administracji
Publicznej (Dz. U. nr 63, poz. 266 z późn. zm.),
24) art. 65 i 66 ustawy z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej (Dz.
U. nr 88, poz. 400 z późn. zm.),
25) art. 92 ust. 1 i 2 ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z
1996 r. nr 67, poz. 329 z późn. zm.),
26) art. 2 pkt 2 lit. a) i art. 28 ustawy z 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin (Dz. U. z 1994 r. nr 10, poz. 36 z
późn. zm.),
27) art. 2 pkt 2 lit. a) i art. 28 ustawy z 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej,
Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. nr 53,
poz. 214 z późn. zm.),
28) art. 31 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i 3 ustawy z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu
i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1997 r. nr 25, poz. 128 z późn. zm.),
29) art. 46 ustawy z 6 lipca 1995 r. o przedsiębiorstwie państwowym "Polskie
Koleje Państwowe" (Dz. U. nr 95, poz. 474 z późn. zm.),
30) art. 73 ustawy z 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. nr 61,
poz. 283 z późn. zm.),
31) art. 18 ust. 1 ustawy z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego
Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz. U. nr 66, poz. 287 z późn. zm.),
32) art. 18 ust. 1 ustawy z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 73, poz. 323 z
późn. zm.),
33) art. 14 ust. 3 ustawy z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 97, poz. 479
z późn. zm.),
34) art. 13 ust. 3, art. 15 ust. 2 i 3 pkt 1 ustawy z 30 czerwca 1995 r. o
stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej
(Dz. U. nr 97, poz. 480 z późn. zm.),
35) art. 13 ust. 3, art. 15 ust. 2 i 3 pkt 1 ustawy z 30 czerwca 1995 r. o
stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej
Polskiej (Dz. U. nr 97, poz. 481 z późn. zm.),
36) art. 11 ust. 3, art. 13 ust. 2 ustawy z 30 czerwca 1995 r. o stosunku
Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr
97, poz. 482 z późn. zm.),
37) art. 11 ust. 3 ustawy z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 41, poz. 252 z
późn. zm.),
38) art. 11 ust. 3 ustawy z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 41, poz. 253
z późn. zm.),
39) art. 14 ust. 3, art. 16 ust. 2 i 3 pkt 1 ustawy z 20 lutego 1997 r. o
stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. nr 41, poz. 254 z późn. zm.).
Art. 171. Tracą moc:
1) ustawa z 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. nr 51, poz. 396
z późn. zm.),
2) ustawa z 27 września 1991 r. o zasadach odpłatności za leki i artykuły
sanitarne (Dz. U. nr 94, poz. 422 z późn. zm.).
Art. 172. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r., z wyjątkiem
art. 167 i 168, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia).
Spis treści
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 roku
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Rozdział 1
Spis rozdziałów
Przepisy ogólne
Art. 1. Ubezpieczenia społeczne obejmują:
1) ubezpieczenie emerytalne,
2) ubezpieczenia rentowe,
3) ubezpieczenie w razie choroby i macierzyństwa, zwane dalej "ubezpieczeniem
chorobowym",
4) ubezpieczenie z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej
"ubezpieczeniem wypadkowym".
Art. 2. 1. Ustawa określa:
1) zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym,
2) zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru,
3) zasady, tryb i terminy:
a) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,
b) prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek,
c) rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń
chorobowego i wypadkowego,
d) opłacania składek na ubezpieczenia społeczne,
4) zasady prowadzenia kont ubezpieczonych oraz kont płatników składek,
5) zasady działania Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej "FUS",
6) organizację, zasady działania i finansowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
zwanego dalej "Zakładem",
7) zasady działania Funduszu Rezerwy Demograficznej, zwanego dalej "FRD", oraz
zasady zarządzania tym funduszem,
8) zasady kontroli wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.
2. Rodzaje świadczeń z ubezpieczeń społecznych, warunki nabywania prawa do nich
oraz zasady i tryb ich przyznawania określają odrębne przepisy.
3. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych gwarantowana jest przez
państwo.
Art. 2a. 1. Ustawa stoi na gruncie równego traktowania wszystkich ubezpieczonych
bez względu na płeć, stan cywilny, stan rodzinny.
2. Zasada równego traktowania dotyczy w szczególności:
1) warunków objęcia systemem ubezpieczeń społecznych,
2) obowiązku opłacania i obliczania wysokości składek na ubezpieczenie
społeczne,
3) obliczania wysokości świadczeń,
4) okresu wypłaty świadczeń i zachowania prawa do świadczeń.
3. Ubezpieczony, który uważa, że nie zastosowano wobec niego zasady równego
traktowania, ma prawo dochodzić roszczeń z tytułu ubezpieczeń z ubezpieczenia
społecznego przed sądem. Przepis art. 83 stosuje się odpowiednio.
Art. 3. 1. Zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych określone ustawą wykonują:
1) Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
2) otwarte fundusze emerytalne, określone w przepisach o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
3) zakłady emerytalne, określone w przepisach o zakładach emerytalnych,
4) płatnicy składek.
2. Za wykonywanie zadań związanych z ustalaniem prawa do świadczeń i ich
wysokości oraz wypłatą świadczeń z ubezpieczenia chorobowego płatnicy składek
mają prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenia płatników składek określa się jako
procent kwoty tych świadczeń. Wysokość stopy procentowej oraz tryb rozliczenia
tego wynagrodzenia określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw
zabezpieczenia społecznego. Pozostałe zadania z zakresu ubezpieczeń społecznych
płatnicy składek są zobowiązani wykonywać nieodpłatnie.
3. Zakres zadań z ubezpieczeń społecznych wykonywanych przez otwarte fundusze
emerytalne i zakłady emerytalne określają przepisy o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych oraz o zakładach emerytalnych.
Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) ubezpieczeni - osoby fizyczne podlegające chociaż jednemu z ubezpieczeń
społecznych, o których mowa w art. 1,
2) płatnik składek:
a) pracodawca - w stosunku do pracowników oraz jednostka organizacyjna lub osoba
fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym
objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na
urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem
osób, którym zasiłek wychowawczy lub macierzyński wypłaca Zakład,
b) jednostka wypłacająca świadczenia socjalne i zasiłki socjalne - w stosunku do
osób pobierających świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osób
pobierających zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i
poszukiwania nowego zatrudnienia,
c) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania
kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku do osób,
które ją wykonują, na podstawie skierowania do pracy, lub podlegają
ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego, jeżeli
zasiłek wypłaca ten podmiot,
d) ubezpieczony zobowiązany do opłacenia składek na własne ubezpieczenia
społeczne,
e) Kancelaria Sejmu i Kancelaria Senatu - w stosunku do posłów i senatorów,
f) duchowny nie będący członkiem zakonu albo przełożony domu zakonnego lub
klasztoru w stosunku do członków swych zakonów lub, za zgodą Zakładu, inna
zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna w stosunku do duchownych objętych
tą zgodą,
g) jednostka organizacyjna podległa Ministrowi Obrony Narodowej w stosunku do:
- żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej lub osób odbywających zastępcze
formy służby wojskowej,
- żołnierzy zawodowych pełniących służbę w jednostkach organizacyjnych resortu
obrony narodowej,
h) jednostka organizacyjna podległa Komendzie Głównej Policji - w stosunku do
funkcjonariuszy Policji,
i) jednostka organizacyjna podległa ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych
- w stosunku do funkcjonariuszy oraz żołnierzy,
j) jednostka organizacyjna podległa ministrowi właściwemu do spraw
sprawiedliwości - w stosunku do funkcjonariuszy Służby Więziennej,
k) ośrodek pomocy społecznej - w stosunku do osób pobierających zasiłki stałe
lub gwarantowane zasiłki okresowe z pomocy społecznej,
l) Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu - w stosunku do
funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
ł) powiatowy urząd pracy - w stosunku do osób pobierających zasiłek dla
bezrobotnych lub stypendium,
m) Zakład - w stosunku do osób podlegających ubezpieczeniom społecznym z tytułu
przebywania na urlopie wychowawczym pobierających zasiłek wychowawczy lub z
tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego albo zasiłku w wysokości zasiłku
macierzyńskiego, jeżeli zasiłki te wypłaca Zakład,
n) podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do osób pobierających te
stypendia,
o) minister właściwy do spraw finansów publicznych oraz dyrektor izby celnej - w
stosunku do funkcjonarjuszy celnych,
p) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej - w stosunku do słuchaczy
pobierających stypendium,
r) osoba prowadząca pozarolniczą działalność - w stosunku do osób
współpracujących przy prowadzeniu tej działalności,
s) jednostka organizacyjna właściwa w sprawach zatrudnienia i przeciwdziałania
bezrobociu - w stosunku do osób, których świadczenia pracownicze finansowane są
ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, jeżeli świadczenia
te wypłacane są bezpośrednio przez tę jednostkę,
t) jednostka obsługi ekonomiczno-administracyjnej utworzona przez jednostkę
samorządu terytorialnego - jeżeli rozlicza i opłaca składki za ubezpieczonych
wykonujących pracę w podlegających jej szkołach, przedszkolach i innych
jednostkach organizacyjnych systemu oświaty,
u) podmiot, w którym jest pełniona służba - w odniesieniu do żołnierzy
zawodowych i funkcjonariuszy oddelegowanych do pełnienia w nim służby, jeżeli
podmiot ten wypłaca im uposażenie,
3) składki - składki na ubezpieczenia społeczne osób wymienionych w pkt 1,
4) zasiłki - zasiłki i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia chorobowego
oraz ubezpieczenia wypadkowego,
5) deklaracja rozliczeniowa - zestawienie informacji o należnych składkach na
fundusze, na które składki pobiera Zakład, kwot rozliczanych w ciężar składek
oraz kwot należnych do zapłaty,
6) imienny raport miesięczny - informacje o osobie podlegającej ubezpieczeniom
społecznym przedkładane Zakładowi przez płatnika składek za dany miesiąc
kalendarzowy,
7) konto ubezpieczonego - konto, na którym ewidencjonowane są składki oraz
informacje dotyczące przebiegu ubezpieczeń społecznych danego ubezpieczonego,
8) konto płatnika - konto, na którym ewidencjonowana jest kwota zobowiązań z
tytułu składek oraz innych składek danego płatnika zbieranych przez Zakład,
kwoty zapłaconych składek, stan rozliczeń oraz inne informacje dotyczące
płatnika składek,
9) przychód - przychody w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób
fizycznych z tytułu: zatrudnienia w ramach stosunku pracy, pracy nakładczej,
służby, wykonywania mandatu posła lub senatora, wykonywania pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania, pobierania
zasiłku dla bezrobotnych i stypendium wypłacanych bezrobotnym oraz stypendium
sportowego, a także z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności oraz umowy
agencyjnej lub umowy zlecenia, jak również z tytułu współpracy przy tej
działalności lub współpracy przy wykonywaniu umowy,
10) przychód z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub
spółdzielni kółek rolniczych - przychody z tytułu pracy w spółdzielni i z tytułu
wytwarzania na jej rzecz produktów rolnych,
11) otwarty fundusz emerytalny - fundusz wybrany przez ubezpieczonego spośród
funduszy emerytalnych, o których mowa w przepisach o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,
12) zakład emerytalny - wybrany przez ubezpieczonego zakład emerytalny,
wypłacający emeryturę dożywotnią, działający na podstawie przepisów o zakładach
emerytalnych,
13) międzybankowy system elektroniczny - system ELIXIR w Krajowej Izbie
Rozliczeniowej S.A.,
14) numer NUSP - numer ubezpieczenia społecznego płatnika nadany przez Zakład,
15) numer NIP - numer identyfikacji podatkowej nadany przez urząd skarbowy,
16) rachunek bankowy - rachunek bankowy lub rachunek w spółdzielczej kasie
oszczędnościowo-kredytowej przedsiębiorcy będącego jej członkiem.
Art. 5. 1. Ubezpieczenie społeczne rolników, jeżeli nie podlegają oni
obowiązkowi ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy, regulują odrębne
przepisy.
2. Nie podlegają ubezpieczeniom społecznym określonym w ustawie obywatele państw
obcych, których pobyt na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej nie ma charakteru
stałego i którzy są zatrudnieni w obcych przedstawicielstwach dyplomatycznych,
urzędach konsularnych, misjach, misjach specjalnych lub instytucjach
międzynarodowych, chyba że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.
Rozdział 2
Spis rozdziałów
Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym
Art. 6. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z
zastrzeżeniem ust. 3 i 6 oraz art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej są:
1) pracownikami, z wyłączeniem prokuratorów,
2) osobami wykonującymi pracę nakładczą,
3) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek
rolniczych, zwanymi dalej "członkami spółdzielni",
4) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia
albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej "zleceniobiorcami", oraz
osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4,
5) osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi
współpracującymi,
6) posłami i senatorami pobierającymi uposażenie, zwanymi dalej "posłami i
senatorami",
7) osobami pobierającymi stypendium sportowe, zwanymi dalej "stypendystami
sportowymi",
7a) pobierającymi stypendium słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji
Publicznej,
8) osobami wykonującymi odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w
czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
9) osobami pobierającymi zasiłek dla bezrobotnych oraz absolwentami
pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu, na które
zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy, zwanymi dalej "bezrobotnymi",
10) duchownymi,
11) żołnierzami niezawodowymi w służbie czynnej,
12) osobami odbywającymi zastępcze formy służby wojskowej,
13) żołnierzami zawodowymi,
14) funkcjonariuszami Policji,
15) funkcjonariuszami Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
16) funkcjonariuszami Straży Granicznej,
17) funkcjonariuszami Państwowej Straży Pożarnej,
18) funkcjonariuszami Służby Więziennej,
18a) funkcjonariuszami Służby Celnej,
18b) funkcjonariuszami Biura Ochrony Rządu,
19) osobami przebywającymi na urlopach wychowawczych lub pobierającymi zasiłek
macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego,
20) osobami pobierającymi świadczenia socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz
osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania
zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, wynikające z odrębnych przepisów
lub układów zbiorowych pracy.
2. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym osób pobierających
zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej i osób, za
które ośrodek pomocy społecznej opłaca składkę z tytułu sprawowania przez nie
opieki nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji lub nad ciężko chorym
członkiem rodziny regulują odrębne przepisy.
3. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby wymienione
w ust. 1 pkt 13-14 i 16-18b, które nie pozostawały w służbie w dniu wejścia w
życie ustawy.
3a. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby
wymienione w ust. 1 pkt 15, które przed dniem wejścia w życie ustawy nie
pozostawały w stosunku służby w Urzędzie Ochrony Państwa.
4. Osoby określone w ust. 1 pkt 4 nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych,
szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.
5. skreślony.
6. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, osoby spośród wymienionych w
ust. 1 pkt 13-16, wobec których nie stosuje się przepisów ustawy, uwzględniając
konieczność zapewnienia form i metod realizacji zadań służb specjalnych
stanowiących tajemnicę państwową.
Art. 7. Prawo do dobrowolnego objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi
przysługuje:
1) małżonkom pracowników skierowanych do pracy w przedstawicielstwach
dyplomatycznych, urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy
Organizacji Narodów Zjednoczonych i w innych misjach specjalnych za granicą, w
instytutach, ośrodkach informacji i kultury za granicą,
2) osobom, które z powodu sprawowania opieki nad członkiem rodziny spełniającym
warunki do przyznania zasiłku pielęgnacyjnego nie podlegają ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 i 2,
3) obywatelom polskim wykonującym pracę za granicą w podmiotach zagranicznych
oraz obywatelom polskim wykonującym pracę w podmiotach zagranicznych na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli podmioty te nie posiadają w Polsce
swojej siedziby ani przedstawicielstwa,
4) studentom oraz uczestnikom dziennych studiów doktoranckich, jeżeli nie
podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innego tytułu,
5) alumnom seminariów duchownych, nowicjuszom, postulantom i juniorystom do
ukończenia 25 roku życia.
Art. 8. 1. Za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z
zastrzeżeniem ust. 2 i 2a.
2. Jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o
których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako
osoba współpracująca.
2a. Za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę
na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym
pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na
rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
3. Za osobę wykonującą pracę nakładczą uważa się osobę zatrudnioną na podstawie
umowy o pracę nakładczą.
4. Za członka spółdzielni uważa się członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej,
innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek
rolniczych, zajmujących się produkcją rolną, działających zgodnie z art. 138-178
oraz art. 180 ż 3 ustawy z 16 września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z
1995 r. nr 54, poz. 288 i nr 133, poz. 654, z 1996 r. nr 5, poz. 32, nr 24, poz.
110 i nr 43, poz. 189 oraz z 1997 r. nr 32, poz. 183, nr 111, poz. 723 i nr 121,
poz. 769 i 770), który wykonuje pracę na rzecz spółdzielni na innej podstawie
niż stosunek pracy lub wytwarza na jej rzecz produkty rolne w prowadzonym przez
siebie gospodarstwie.
5. Na równi z członkiem spółdzielni, o którym mowa w ust. 4, traktuje się inne
osoby, które wykonują pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni
na innej podstawie niż stosunek pracy, nie będące jej członkami i wynagradzane
według zasad obowiązujących członków spółdzielni, w tym kandydatów na członka
spółdzielni.
6. Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się:
1) osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów
o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych,
2) twórcę i artystę,
3) osobę prowadzącą działalność w zakresie wolnego zawodu:
a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych
przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,
b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu
przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
4) wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz
wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.
7. Za twórcę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę, która tworzy dzieła
w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu,
urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki,
twórczości audiowizualnej, choreografii i lutnictwa artystycznego oraz sztuki
ludowej, będące przedmiotem prawa autorskiego.
8. Za artystę, o którym mowa w ust. 6 pkt 2, uważa się osobę wykonującą
zarobkowo działalność artystyczną w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej,
reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie
dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii, a
także w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów
obrazu i dźwięku, montażystów i kaskaderów.
9. Uznanie działalności za twórczą lub artystyczną i ustalenie daty jej
rozpoczęcia następuje w formie decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia
Emerytalnego Twórców, działającej przy ministrze właściwym do spraw kultury.
10. Minister właściwy do spraw kultury w uzgodnieniu z ministrem właściwym do
spraw zabezpieczenia społecznego powołuje, w drodze rozporządzenia, komisję, o
której mowa w ust. 9, oraz szczegółowo określa jej zadania, a także skład i tryb
działania.
11. Za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz
zleceniobiorcami, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5, uważa się małżonka,
dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców,
macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we
wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności
lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z
którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.
12. Za stypendystę sportowego uważa się osobę pobierającą stypendium sportowe, z
wyjątkiem osób uczących się lub studiujących, jeśli nie podlegają ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z innego tytułu.
13. Za osobę duchowną uważa się duchownego oraz członków zakonów męskich i
żeńskich Kościoła katolickiego, innych kościołów i związków wyznaniowych, z
wyjątkiem alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i juniorystów,
którzy nie ukończyli 25 roku życia.
14. Na równi z zatrudnieniem na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej uważa się
zatrudnienie obywateli polskich za granicą w polskich przedstawicielstwach
dyplomatycznych i urzędach konsularnych, w stałych przedstawicielstwach przy
Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach lub misjach specjalnych, a
także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach, chyba
że umowy międzynarodowe stanowią inaczej.
15. Za osobę w stosunku służby uważa się żołnierzy zawodowych oraz
funkcjonariuszy:
1) Policji,
2) Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
3) Straży Granicznej,
4) Państwowej Straży Pożarnej,
5) Służby Więziennej,
6) Służby Celnej,
7) Biura Ochrony Rządu.
Art. 9. 1. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 13-18b i 20,
spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z
tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą,
z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują
pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w
spółdzielni, służby, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego.
Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i
rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w
spółdzielni, służby, pobierania świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego w
przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt
5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z
innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.
1b. Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie
warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z
więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2.
2. Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10,
jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał
najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta
ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub
wybranych tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 7.
3. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności pozarolniczej jest objęta
obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z jednego wybranego przez
siebie rodzaju działalności.
4. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 13-18b, mające ustalone
prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym.
4a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, mające ustalone prawo do
emerytury lub renty podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i
rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem
ust. 4b.
4b. Osoby, o których mowa w ust. 4a, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, jeżeli umowa agencyjna, umowa zlecenia lub inna umowa o
świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, została zawarta z pracodawcą, z którym pozostają
równocześnie w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę
na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy.
5. Osoby, o których mowa w art. 6, nie wymienione w ust. 4, mające ustalone
prawo do emerytury lub renty, podlegają dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym.
6. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8 i 19, podlegają obowiązkowo
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają ustalonego prawa do
emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń
społecznych.
6a. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 11 i 12, obowiązkowo podlegają
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących
obowiązek ubezpieczeń społecznych.
7. Duchowni spełniający warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności
gospodarczej podlegają ubezpieczeniom z tytułu tej działalności.
8. Osoby pozostające w stosunku służby, które podjęły służbę przed 1 stycznia
1999 r., spełniające jednocześnie warunki do podlegania ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i
10, obejmowane są tymi ubezpieczeniami dobrowolnie na swój wniosek.
Art. 10. Osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi oraz
osoby, o których mowa w art. 7 pkt 3, mogą po ustaniu tych ubezpieczeń
kontynuować je dobrowolnie, jednakże wówczas, gdy okres tego ubezpieczenia
przekracza 10 lat, nie obowiązuje gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia, w
wypadku gdy stan własnego konta ubezpieczonego nie będzie go zapewniał.
Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w
art. 6 ust. 1 pkt 1 i 3.
2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte
obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1
pkt 2, 4, 5, 8 i 10.
Art. 12. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają, z zastrzeżeniem
ust. 2 i 3, osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
2. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu bezrobotni pobierający zasiłek dla
bezrobotnych oraz osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 11 i 13-20 oraz
art. 7 i 10.
3. Nie podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1
pkt 4, jeżeli wykonują pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności
zleceniodawcy.
Art. 13. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i
wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach:
1) pracownicy - od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku,
2) osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorcy - od dnia oznaczonego w
umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub
wygaśnięcia tej umowy,
2a) skreślony.
3) członkowie spółdzielni - od dnia rozpoczęcia wykonywania pracy na rzecz
spółdzielni do dnia zakończenia jej wykonywania,
4) osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia wykonywania
działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności,
5) osoby współpracujące - od dnia rozpoczęcia współpracy przy prowadzeniu
pozarolniczej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej albo umowy zlecenia
do dnia zakończenia tej współpracy,
6) posłowie i senatorowie - od dnia nabycia prawa do uposażenia do dnia utraty
tego prawa,
7) stypendyści sportowi - od dnia spełnienia warunków, o których mowa w art. 8
ust. 12, do dnia zaprzestania spełniania tych warunków,
8) osoby wykonujące odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - od dnia
rozpoczęcia wykonywania pracy do dnia zakończenia wykonywania tej pracy,
9) bezrobotni - od dnia nabycia prawa do zasiłku lub stypendium do dnia utraty
prawa do nich,
10) duchowni - od dnia przyjęcia do stanu duchownego do dnia wystąpienia z tego
stanu, a w przypadku alumnów seminariów duchownych, nowicjuszów, postulantów i
juniorystów - od dnia ukończenia 25 lat,
11) żołnierze niezawodowi w służbie czynnej oraz osoby odbywające zastępcze
formy służby wojskowej - od dnia powołania lub skierowania do tej służby do dnia
zwolnienia z tej służby,
12) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 13-18b - od dnia nawiązania
stosunku służbowego do dnia zwolnienia ze służby,
13) osoby pozostające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek
macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego - od dnia
spełnienia warunków, o których mowa w art. 9 ust. 6, do dnia zaprzestania
spełniania tych warunków,
14) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 - od dnia nabycia prawa do
świadczenia socjalnego lub zasiłku socjalnego do dnia utraty tego prawa,
15) pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej -
od dnia uzyskania statusu słuchacza do dnia utraty tego statusu.
Art. 14. 1. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i
chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi
ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został
zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a.
1a. Objęcie dobrowolnie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego
we wniosku tylko wówczas, gdy zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych
zostanie dokonane w terminie określonym w art. 36 ust. 4.
2. Ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe, o których mowa w ust. 1,
ustają:
1) od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń, nie wcześniej
jednak niż od dnia, w którym wniosek został złożony,
2) od pierwszego dnia miesiąca kalendarzowego, za który nie opłacono w terminie
składki należnej na to ubezpieczenie - w przypadku osób prowadzących
pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących, duchownych oraz osób
wymienionych w art. 7 i 10; w uzasadnionych przypadkach Zakład, na wniosek
ubezpieczonego, może wyrazić zgodę na opłacenie składki po terminie, z
zastrzeżeniem ust. 2a,
3) od dnia ustania tytułu podlegania tym ubezpieczeniom.
2a. W przypadku, o którym mowa w ust. 2 pkt 2, jeżeli za część miesiąca został
pobrany zasiłek, ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia następującego po dniu,
za który zasiłek ten przysługuje.
3. Za okres opłacania składek uważa się także okres pobierania wynagrodzenia za
czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą
zakaźną oraz zasiłków.
Rozdział 3
Spis rozdziałów
Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne
Art. 15. 1. Wysokości składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe
wyrażone są w formie stopy procentowej, jednakowej dla wszystkich
ubezpieczonych.
2. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe jest zróżnicowana dla
poszczególnych płatników składek i ustalana w zależności od poziomu zagrożeń
zawodowych i skutków tych zagrożeń.
Art. 16. 1. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:
1) pracowników,
2) osób wykonujących pracę nakładczą,
3) członków spółdzielni,
4) zleceniobiorców,
5) posłów i senatorów,
6) stypendystów sportowych,
6a) pobierających stypendium słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
7) osób wykonujących odpłatnie pracę, na podstawie skierowania do pracy, w
czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
8) osób współpracujących ze zleceniobiorcami,
9) żołnierzy zawodowych,
10) funkcjonariuszy Policji,
11) funkcjonariuszy Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
12) funkcjonariuszy Straży Granicznej,
13) funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej,
14) funkcjonariuszy Służby Więziennej,
15) funkcjonariuszy Służby Celnej,
16) funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu
finansują z własnych środków, w równych częściach, ubezpieczeni i płatnicy
składek, z zastrzeżeniem ust. 6a i 7.
2. Składki na ubezpieczenie chorobowe podlegających temu ubezpieczeniu osób
wymienionych w ust. 1 pkt 1-4, 7 i 8 finansują w całości, z własnych środków,
sami ubezpieczeni.
3. Składki na ubezpieczenie wypadkowe osób wymienionych w ust. 1 pkt 1 i 3-8,
osób współpracujących z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz
bezrobotnych pobierających stypendium finansują w całości, z własnych środków,
płatnicy składek.
4. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe:
1) osób prowadzących pozarolniczą działalność,
2) osób, o których mowa w art. 7 i 10,
finansują w całości, z własnych środków, sami ubezpieczeni.
5. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe żołnierzy niezawodowych w
służbie czynnej oraz osób odbywających zastępcze formy służby wojskowej oraz
składki na ubezpieczenie wypadkowe osób odbywających zastępcze formy służby
wojskowej finansuje w całości minister właściwy do spraw obrony narodowej, ze
środków będących w jego dyspozycji.
5a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, chorobowe i wypadkowe osób
współpracujących finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca
pozarolniczą działalność.
6. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek
stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej i osób sprawujących
opiekę nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji lub nad ciężko chorym
członkiem rodziny finansują w całości ośrodki pomocy społecznej.
6a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Biura Ochrony
Rządu pełniących służbę kandydacką finansuje w całości BOR ze środków będących w
jego dyspozycji.
7. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe funkcjonariuszy Policji, Straży
Granicznej oraz Państwowej Straży Pożarnej, pełniących służbę kandydacką,
finansują w całości właściwe komendy główne ze środków będących w ich
dyspozycji.
7a. Osobom, o których mowa w art. 6 ust. 6, osiągającym przychody z tytułu
służby, płatnik świadczeń pieniężnych z tego tytułu wypłaca je wraz z
równowartością składek na ubezpieczenia społeczne celem umożliwienia tym osobom
ubezpieczenia się poza systemem ubezpieczeń społecznych.
8. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach
wychowawczych lub pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości
zasiłku macierzyńskiego finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem
Zakładu.
9. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bezrobotnych finansują w
całości powiatowe urzędy pracy z Funduszu Pracy.
10. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe osób, o których
mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10 podlegających obowiązkowo tym ubezpieczeniom,
finansują:
1) duchowni - w wysokości 20 proc. składki oraz Fundusz Kościelny - w wysokości
80 proc. składki,
2) Fundusz Kościelny - w wysokości 100 proc. składki za członków zakonów
kontemplacyjnych klauzurowych, misjonarzy w okresach pracy na terenach
misyjnych.
10a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe duchownych, o których mowa w
art. 9 ust. 1a, finansuje Fundusz Kościelny, zgodnie z ust. 10 pkt 1, w części
obliczonej od różnicy podstawy wymiaru składek określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5
i podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu
stosunku pracy.
11. Składki na ubezpieczenia chorobowe, emerytalne i rentowe duchownych
podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom finansują w całości, z własnych
środków, ubezpieczeni.
12. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o których mowa w art. 6
ust. 1 pkt 20 i ust. 2, finansuje w całości budżet państwa.
13. Składki na ubezpieczenia społeczne niektórych zatrudnionych osób
niepełnosprawnych finansowane są zgodnie z art. 25 ustawy z 27 sierpnia 1997 r.
o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
(Dz. U. nr 123, poz. 776 i nr 160, poz. 1082 oraz z 1998 r. nr 99, poz. 628 i nr
106, poz. 668).
14. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw budżetu określi, w drodze rozporządzenia, rodzaj
dokumentacji będącej podstawą rozliczeń finansowania składek, o którym mowa w
ust. 13.
Art. 17. 1. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, wypadkowe oraz
chorobowe za ubezpieczonych, o których mowa w art. 16 ust. 1-3, 5-7 i 9-13,
obliczają, rozliczają i przekazują co miesiąc do Zakładu w całości płatnicy
składek.
2. Płatnicy składek, o których mowa w ust. 1, obliczają części składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz chorobowe finansowane przez
ubezpieczonych i po potrąceniu ich ze środków ubezpieczonych przekazują do
Zakładu.
2a. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych, o których mowa
w art. 16 ust. 8:
1) obliczają płatnicy składek,
2) opłaca Zakład.
3. Składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe
ubezpieczeni nie wymienieni w ust. 1 sami obliczają i przekazują co miesiąc do
Zakładu.
Art. 18. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 i pkt 13-18b stanowi
przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4
pkt 5 i ust. 13.
1a. W przypadku ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust. 2a, w podstawie
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe uwzględnia się również
przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie
usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące
zlecenia albo umowy o dzieło.
2. W podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób, o
których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1-3, nie uwzględnia się wynagrodzenia za czas
niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą
zakaźną oraz zasiłków.
3. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
zleceniobiorców ustala się zgodnie z ust. 1, jeżeli w umowie agencyjnej lub
umowie zlecenia albo w innej umowie o świadczenie usług, do której zgodnie z
kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, określono odpłatność
za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo
prowizyjnie.
4. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe:
1) posłów i senatorów - stanowi kwota uposażenia,
2) stypendystów sportowych - stanowi kwota stypendium,
2a) słuchaczy Krajowej Szkoły Administracji Publicznej - stanowi kwota
stypendium,
3) bezrobotnych - stanowi kwota zasiłku lub stypendium,
4) osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 20 - stanowi kwota świadczenia
socjalnego lub zasiłku socjalnego,
5) żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, z zastrzeżeniem pkt 6, i
ubezpieczonych odbywających zastępcze formy służby wojskowej, a także
pozostających w służbie kandydackiej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej,
Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej - stanowi kwota minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalonego na
podstawie odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,
5a) duchownych - stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego na
podstawie odrębnych przepisów, zwana dalej "kwotą minimalnego wynagrodzenia", z
zastrzeżeniem ust. 9 i 10,
6) żołnierzy odbywających nadterminową służbę wojskową - stanowi kwota
uposażenia
- łącznie z kosztami uzyskania i kwotą podatku, o których mowa w przepisach o
podatku dochodowym od osób fizycznych.
4a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, stanowi przysługujące im
wynagrodzenie za pracę.
4b. Przepis ust. 4a stosuje się odpowiednio do ubezpieczonych wykonujących w
czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania pracę w
ramach stosunku pracy.
4c. Podstawę wymiaru składek dla duchownych będących ubezpieczonymi, o których
mowa w art. 9 ust. 1a, stanowi różnica pomiędzy kwotą minimalnego wynagrodzenia
a kwotą podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu
stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni lub służby.
5. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających zasiłek stały lub gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy
społecznej stanowi kwota zasiłku stałego z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem
ust. 9.
5a. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
sprawujących opiekę nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji lub nad ciężko
chorym członkiem rodziny oraz osób przebywających na urlopie wychowawczym
stanowi kwota zasiłku stałego z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem ust. 9.
6. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób
pobierających zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku
macierzyńskiego stanowi kwota tego zasiłku.
7. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, oraz ubezpieczonych
podlegających dobrowolnie tym ubezpieczeniom, o których mowa w art. 7 i 10,
stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż kwota minimalnego
wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 3, 9 i 10.
8. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe
ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 5, stanowi zadeklarowana
kwota, nie niższa jednak niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
poprzednim kwartale, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10. Składka w nowej wysokości
obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.
9. Za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi lub ich ustanie i jeżeli trwały one tylko przez część
miesiąca, kwotę najniższej podstawy wymiaru składek zmniejsza się
proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i
mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu.
10. Zasady zmniejszania najniższej podstawy wymiaru składek, o których mowa w
ust. 9, stosuje się odpowiednio w przypadku niezdolności do pracy trwającej
przez część miesiąca, jeżeli z tego tytułu ubezpieczony spełnia warunki do
przyznania zasiłku.
11. Na wniosek ubezpieczonych, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, podstawa
wymiaru może być wyższa niż określona w ust. 4 pkt 5a i ust. 4c. Składkę od
podstawy wymiaru w części przewyższającej kwotę minimalnego wynagrodzenia
finansują duchowni, instytucje diecezjalne lub zakonne.
12. Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe
oraz wypadkowe pracowników skierowanych do pracy lub służby w
przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych, stałych
przedstawicielstwach przy Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach
specjalnych za granicą stanowi kwota odpowiadająca kwocie ekwiwalentu
pieniężnego za urlop wypoczynkowy, przysługującego na podstawie odrębnych
przepisów.
13. Za przychód, o którym mowa w ust. 1, w przypadku pracowników, których
wynagrodzenie finansowane jest ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, rozumie się wynagrodzenie należne pracownikowi za okres, którego
dotyczy to finansowanie.
Art. 19. 1. Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe osób, o których mowa w art. 6, 7 i 10, w danym roku kalendarzowym nie
może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok
kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym
lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone - z
zastrzeżeniem ust. 2 i 9.
2. Jeżeli brak jest podstaw, o których mowa w ust. 1, dla ustalenia przeciętnego
prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej, wynagrodzenie
to ustala się na podstawie przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia z trzeciego
kwartału roku poprzedniego.
3. Do osiągnięcia kwoty, o której mowa w ust. 1, składki na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe oblicza się i przekazuje do Zakładu od podstawy wymiaru
ustalonej zgodnie z art. 18. Od nadwyżki ponad kwotę, o której mowa w ust. 1,
nie pobiera się składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
4. skreślony.
5. Płatnik składek jest zobowiązany zaprzestać obliczać i przekazywać składki na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przekroczeniu przez ubezpieczonego kwoty
rocznej podstawy wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust.
6.
6. Jeżeli do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest
zobowiązany więcej niż jeden płatnik składek, ubezpieczony jest zobowiązany
zawiadomić wszystkich płatników składek o przekroczeniu kwoty rocznej podstawy
wymiaru składek. Za skutki błędnego zawiadomienia powodującego nieopłacenie
należnych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe odpowiada ubezpieczony.
6a. Do składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe opłaconych po przekroczeniu
rocznej podstawy wymiaru składek stosuje się art. 24 ust. 6a-8. Za datę
stwierdzenia nienależnie opłaconych składek uważa się datę otrzymania przez
Zakład imiennego raportu miesięcznego korygującego i deklaracji rozliczeniowej
korygującej.
6b. Jeżeli w wyniku sprawdzenia wysokości rocznej podstawy wymiaru składek
Zakład stwierdzi opłacenie składek od nadwyżki ponad kwotę określoną w ust. 1,
informuje o tym niezwłocznie płatników składek i ubezpieczonego za pośrednictwem
płatników składek.
7. Okres nieopłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z powodu
przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru
składek, o której mowa w ust. 1, traktuje się jak okres ubezpieczenia w
rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS" zastępuje się wyrazami
"przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z późn. zm., zwanych dalej
"przepisami o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych".
8. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio do osób, których podleganie
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w myśl art. 13 i art. 14 ust. 2 w danym
roku kalendarzowym ustało po opłaceniu składek od rocznej podstawy wymiaru, o
której mowa w ust. 1.
9. Przepisu ust. 8 nie stosuje się przy ustalaniu podlegania ubezpieczeniom
chorobowemu i wypadkowemu.
10. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do końca poprzedniego roku
kalendarzowego, w drodze obwieszczenia, kwotę ograniczenia rocznej podstawy
wymiaru składki, o której mowa w ust. 1.
Art. 20. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz
ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie
emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2 i ust. 3.
2. Przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz
ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się ograniczenia, o którym mowa w art. 19
ust. 1.
3. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu
chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250 proc.
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Kwotę tę ustala
się miesięcznie poczynając od trzeciego miesiąca kwartału kalendarzowego na
okres 3 miesięcy na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z poprzedniego
kwartału, ogłaszanego dla celów emerytalnych.
Art. 21. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określa, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek, z
uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1, oraz wyłączenia z
podstawy wymiaru składek niektórych rodzajów przychodów.
Art. 22. 1. Stopy procentowe składek wynoszą:
1) 19,52 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie emerytalne, z zastrzeżeniem
ust. 3 i 4,
2) 13,00 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenia rentowe,
3) 2,45 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie chorobowe,
4) od 0,40 proc. do 8,12 proc. podstawy wymiaru - na ubezpieczenie wypadkowe.
2. Zasady różnicowania stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe
określają przepisy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i
chorób zawodowych.
3. Część składki na ubezpieczenie emerytalne pochodząca ze składki
ubezpieczonego, wynosząca 7,3 proc. podstawy wymiaru składki, odprowadzana jest
przez Zakład do wybranego przez ubezpieczonego otwartego funduszu emerytalnego,
z uwzględnieniem art. 111.
4. W okresie do dnia 31 grudnia 2008 r. część składki na ubezpieczenie
emerytalne, w wysokości określonej w art. 112 ust. 2 i 3, jest odprowadzana
przez Zakład do FRD.
Art. 23. 1. Od nie opłaconych w terminie składek należne są od płatnika składek
odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia
1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137 poz. 926 i nr 160, poz. 1083 oraz z
1998 r. nr 106, poz. 668).
1a. Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby
2,00 zł.
2. Wyegzekwowane odsetki od części składki na ubezpieczenie emerytalne, o której
mowa w art. 22 ust. 3, są odprowadzane do wybranego przez ubezpieczonego
otwartego funduszu emerytalnego na jego konto.
3. uchylony
4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do składek opłacanych ze środków
Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Art. 24. 1. W razie nieopłacenia składek lub opłacenia ich w zaniżonej
wysokości, Zakład może wymierzyć płatnikowi składek dodatkową opłatę do
wysokości 100 proc. nie opłaconych składek. Od decyzji w sprawie wymierzenia
dodatkowej opłaty przysługuje odwołanie do sądu według zasad określonych w art.
83.
2. Składki oraz odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne, dodatkowa opłata i opłata
prolongacyjna, zwane dalej "należnościami z tytułu składek", nie opłacone w
terminie, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji lub egzekucji sądowej.
3. Należności z tytułu składek podlegają zaspokojeniu w drodze postępowania
egzekucyjnego w administracji przed innymi wierzytelnościami, z wyjątkiem
kosztów egzekucyjnych, należności za pracę, należności alimentacyjnych oraz rent
z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub
śmierci, jak również kosztów ostatniej choroby i kosztów pogrzebu dłużnika, w
wysokości odpowiadającej miejscowym zwyczajom.
4. Należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc
od dnia, w którym stały się wymagalne, z zastrzeżeniem ust. 5-5d.
5. Nie ulegają przedawnieniu należności z tytułu składek zabezpieczone hipoteką
lub zastawem, jednakże po upływie terminu przedawnienia należności te mogą być
egzekwowane tylko z przedmiotu hipoteki lub zastawu do wysokości zaległych
składek i odsetek za zwłokę liczonych do dnia przedawnienia.
5a. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega
zawieszeniu od dnia zawarcia umowy, o której mowa w art. 29 ust. 1a, do dnia
terminu płatności odroczonej należności z tytułu składek lub ostatniej raty.
5b. Bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia wszczęcia do dnia
zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz postępowania przed sądem.
5c. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu bieg
terminu przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia następującego po dniu
uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego lub
jego umorzeniu.
5d. Przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji o
odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5
lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.
6. Bieg przedawnienia terminu, o którym mowa w ust. 4, ulega zawieszeniu od dnia
śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o
stwierdzeniu nabycia spadku, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2
lata od śmierci spadkodawcy.
6a. Nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na
poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet
przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek, z
zastrzeżeniem ust. 6c, 8 i 8d.
6b. Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek,
które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone, chyba że nie stanowią więcej niż 5
proc. najniższego wynagrodzenia.
6c. Wniosek o zwrot nienależnie opłaconych składek płatnik składek może złożyć
po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, jednak nie później niż
w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia, o którym mowa w ust. 6b.
7. Zwrotu od Zakładu nienależnie opłaconych składek nie można dochodzić, jeżeli
od daty ich opłacenia upłynęło 5 lat.
8. Nienależnie opłacone składki odprowadzone do otwartego funduszu emerytalnego
podlegają zwrotowi.
8a. uchylony
8b. uchylony
8c. uchylony
8d. W przypadku gdy w wyniku błędu instytucji obsługującej wpłaty składek
nienależnie opłacone składki zostały sfinansowane ze środków tej instytucji,
kwota nienależnie wpłacona jest zwracana tej instytucji.
9. Odsetki za zwłokę, koszty egzekucyjne oraz dodatkowa opłata finansowane są w
całości z własnych środków przez płatnika składek.
Art. 25. Należności z tytułu składek są wyłączone z postępowania układowego,
określonego prawem o postępowaniu układowym.
Art. 26. 1. Zakład ma prawo do występowania z wnioskiem o założenie księgi
wieczystej dla nieruchomości dłużnika zalegającego z opłatą należności z tytułu
składek także wtedy, gdy dłużnikiem jest państwowa jednostka organizacyjna nie
będąca jednostką budżetową.
2. Wystawione przez Zakład dokumenty stwierdzające istnienie należności z tytułu
składek oraz jej wysokość są podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej
nieruchomości stanowiącej własność zobowiązanego. Jeżeli nieruchomość nie
posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie jest dokonywane przez złożenie tych
dokumentów do zbioru dokumentów.
3. Dla zabezpieczenia należności z tytułu składek Zakładowi przysługuje hipoteka
przymusowa na wszystkich nieruchomościach dłużnika, z uwzględnieniem ust. 3a i
3b. Podstawą ustanowienia hipoteki przymusowej jest doręczona decyzja o
określeniu wysokości należności z tytułu składek, o odpowiedzialności osoby
trzeciej lub o odpowiedzialności następcy prawnego.
3a. Przedmiotem hipoteki przymusowej może być:
1) część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział dłużnika,
2) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej dłużnika i jego
małżonka,
3) nieruchomość stanowiąca własność wspólnika spółki cywilnej - w przypadku gdy
dłużnikiem jest spółka.
3b. Przedmiotem hipoteki przymusowej jest również:
1) użytkowanie wieczyste, w tym budynki i inne urządzenia znajdujące się na
użytkowanym terenie, stanowiące własność użytkownika wieczystego,
2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego,
3) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego,
4) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (prawo do lokalu
mieszkalnego w domu budowanym przez spółdzielnię mieszkaniową w celu
przeniesienia jego własności na członka spółdzielni),
5) wierzytelność zabezpieczona hipoteką.
3c. Do hipoteki przymusowej określonej w ust. 3a i 3b stosuje się odpowiednio
przepisy o hipotece na nieruchomości.
4. Do hipoteki, o której mowa w ust. 3-3c, z uwzględnieniem ust. 5, stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa, dotyczące hipoteki
przymusowej.
5. Na żądanie Zakładu lub kierownika terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu
będącego jednocześnie organem egzekucyjnym dłużnik obowiązany jest do wyjawienia
nieruchomości oraz przysługujących mu praw majątkowych, które mogą być
przedmiotem hipoteki przymusowej lub zastawu, jeżeli z dowodów zgromadzonych w
postępowaniu wynika, że należności z tytułu składek mogą zostać nieopłacone.
6. Żądanie wyjawienia, o którym mowa w ust. 5, stosuje się także do:
1) następców prawnych i osób trzecich odpowiadających za zadłużenie płatnika
składek,
2) osób, które pobrały nienależne świadczenia, płatników składek lub innych
podmiotów zobowiązanych do zwrotu nienależnych świadczeń, o których mowa w art.
84, z wyjątkiem przypadku gdy nienależne świadczenia podlegają potrąceniu z
bieżąco wypłacanych świadczeń.
Art. 27. 1. Należności z tytułu składek są zabezpieczane ustawowym prawem
zastawu na ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika.
2. Do zastawu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy -
Ordynacja podatkowa, dotyczące zastawów skarbowych.
2a. Zastaw, o którym mowa w ust. 1, wpisuje się do rejestru zastawów skarbowych
prowadzonego na podstawie art. 43 ustawy - Ordynacja podatkowa.
3. Wypis z rejestru zastawów, o którym mowa w art. 46 ż 1 ustawy - Ordynacja
podatkowa, wydawany jest na wniosek Zakładu nieodpłatnie.
Art. 28. 1. Należności z tytułu składek mogą być umarzane w całości lub w części
przez Zakład, z uwzględnieniem ust. 2-4.
2. Należności z tytułu składek mogą być umarzane tylko w przypadku ich
całkowitej nieściągalności, z zastrzeżeniem ust. 3a.
3. Całkowita nieściągalność, o której mowa w ust. 2, zachodzi, gdy:
1) dłużnik zmarł nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości nie
podlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił
przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza
kwoty stanowiącej trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia i jednocześnie brak
jest następców prawnych oraz nie ma możliwości przeniesienia odpowiedzialności
na osoby trzecie,
2) sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika lub umorzył postępowanie
upadłościowe z przyczyn, o których mowa w art. 13 oraz w art. 218 ż 1 pkt 1 i ż
2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. - Prawo
upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. nr 118, poz. 512, z 1994 r. nr 1, poz. 1, z 1995
r. nr 85, poz. 426, z 1996 r. nr 6, poz. 43, nr 43, poz. 189, nr 106, poz. 496 i
nr 149, poz. 703, z 1997 r. nr 28, poz. 153, nr 54, poz. 349, nr 117, poz. 751,
nr 121, poz. 770 i nr 140, poz. 940 oraz z 1998 r. nr 117, poz. 756),
3) nastąpiło zaprzestanie prowadzenia działalności przy jednoczesnym braku
majątku, z którego można egzekwować należności, następców prawnych, możliwości
przeniesienia odpowiedzialności na osoby trzecie w rozumieniu przepisów ustawy -
Ordynacja podatkowa,
4) nie nastąpiło zaspokojenie należności w zakończonym postępowaniu
likwidacyjnym,
4a) wysokość nieopłaconej składki nie przekracza kwoty kosztów upomnienia w
postępowaniu egzekucyjnym,
5) naczelnik urzędu skarbowego stwierdził brak majątku, z którego można
prowadzić egzekucję,
6) jest oczywiste, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwot
przekraczających wydatki egzekucyjne.
3a. Należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych
będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być umorzone,
pomimo braku ich całkowitej nieściągalności, jeżeli przemawia za tym ważny
interes osoby zobowiązanej do ich opłacenia.
4. Umorzenie składek powoduje także umorzenie odsetek za zwłokę, kosztów
upomnienia i dodatkowej opłaty.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 3 pkt 1, decyzję umarzającą należności z
tytułu składek pozostawia się w aktach sprawy.
Art. 29. 1. Ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na
uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności
należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając
możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.
Odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez
płatnika składek.
1a. Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie
należności na raty następuje w formie umowy.
2. Od składek, które rozłożono na raty, nie nalicza się odsetek za zwłokę
począwszy od następnego dnia po dniu wpływu wniosku o udzielenie tych ulg.
3. Jeżeli dłużnik nie spłaci w terminie ustalonych przez Zakład rat, pozostała
kwota staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami za zwłokę naliczonymi na
zasadach określonych w ustawie - Ordynacja podatkowa.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na
zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie - Ordynacja podatkowa dla
podatków stanowiących dochód budżetu państwa.
Art. 30. Do składek finansowanych przez ubezpieczonych nie będących płatnikami
składek nie stosuje się art. 28 i 29.
Art. 31. Do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio: art. 12, art.
26, art. 29 ż 1 i 2, art. 33 ż 1, art. 33a, art. 33b, art. 51 ż 1, art. 55, art.
59 ż 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9, art. 60 ż 1, art. 61 ż 1, art. 62 ż 1, 3-5, art. 72 ż
1 pkt 1 i 4 i ż 2, art. 73 ż 1 pkt 1 i 5, art. 77 ż 1 pkt 1 lit. a), b) i d),
art. 77b, art. 78 ż 1, 3 pkt 1 i 3, art. 91, art. 93, art. 93a-93c, art. 93e,
art. 94, art. 97 ż 1, art. 98 ż 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100 ż 1, art. 101 ż
1, art. 105 ż 1 i 2, art. 106 ż 1 i 2, art. 107 ż 1, 1a, 2 pkt 2 i 4, art. 108 ż
1 i 4, art. 110 ż 1, 2 pkt 2, ż 3, art. 111 ż 1-4 i ż 5 pkt 1, art. 112, art.
113, art. 115, art. 116, art. 116a, art. 117, art. 118 ż 1 i 2 oraz art. 119
ustawy - Ordynacja podatkowa.
Art. 32. Do składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji,
wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty, przepisów karnych,
dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach
zbywalnych dłużnika oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio
przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne.
Rozdział 4
Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów oraz zasady
rozliczania składek i zasiłków
Spis rozdziałów
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 roku
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Rozdział 4
Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów oraz zasady
rozliczania składek i zasiłków
Spis rozdziałów
Art. 33. 1. Zakład prowadzi:
1) konta ubezpieczonych, z których każde jest oznaczone numerem ewidencyjnym
nadanym osobie ubezpieczonej przez Rządowe Centrum Informatyczne Powszechnego
Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (RCI PESEL),
2) konta płatników składek, oznaczone numerem NUSP, z zastrzeżeniem ust. 3,
3) Centralny Rejestr Ubezpieczonych,
4) Centralny Rejestr Płatników Składek,
5) Centralny Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych,
6) Centralny Rejestr Otrzymujących Emerytury z Zakładów Emerytalnych,
7) inne rejestry niezbędne do realizacji zadań określonych odrębnymi przepisami.
1a. Numer NUSP nie może mieć ukrytego lub jawnego charakteru znaczącego,
pozwalającego na określenie cech płatnika składek.
2. Jeżeli osoba ubezpieczona, o której mowa w ust. 1 pkt 1, nie posiada numeru
PESEL, nie podała go lub podany numer budzi wątpliwości co do jego
prawidłowości, konto ubezpieczonego oznacza się numerem NIP, a jeżeli nie
posiada również tego numeru - serią i numerem dowodu osobistego albo paszportu.
3. Do czasu nadania numeru NUSP konto płatnika składek oznacza się numerem NIP,
a w przypadku gdy płatnik składek nie posiada numeru NIP, do czasu jego
uzyskania - numerem z krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki
narodowej REGON, a jeżeli nie posiada również tego numeru - numerem PESEL lub
serią i numerem dowodu osobistego albo paszportem.
4. Zakład jest uprawniony do nieodpłatnego korzystania z:
1) Centralnej Bazy Danych RCI PESEL,
2) danych zgromadzonych w Krajowej Ewidencji Podatników na zasadach
przewidzianych w przepisach o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników,
3) danych zgromadzonych w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki
narodowej (REGON), prowadzonym przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
5. Szczegółowy zakres danych zawartych w rejestrach, o których mowa w ust. 1 pkt
3-7, określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia
społecznego, uwzględniając w nich również dane dotyczące zawodu wykonywanego
przez ubezpieczonych wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub w
szczególnym charakterze.
Art. 34. 1. Zakład zapewnia rzetelność i kompletność informacji gromadzonych na
kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek w sposób uregulowany
niniejszą ustawą.
2. Informacje zawarte na koncie ubezpieczonego i koncie płatnika składek
prowadzonych w formie elektronicznej, które przekazane zostały w postaci
dokumentu pisemnego albo elektronicznego, są środkiem dowodowym w postępowaniu
administracyjnym i sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych.
3. Do informacji zawartych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników składek
oraz danych źródłowych będących podstawą zapisów na tych kontach stosuje się
przepisy o ochronie danych osobowych.
4. Wykorzystywanie danych osobowych i innych informacji zgromadzonych na kontach
ubezpieczonych dopuszczalne jest jedynie w przypadkach określonych w ustawie.
Art. 35. 1. We wszystkich dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi,
w tym z rozliczaniem i opłacaniem składek oraz przyznawaniem i wypłatą świadczeń
określonych odrębnymi przepisami, należy podawać:
1) w przypadku ubezpieczonych - numery PESEL i NIP, a w razie gdy ubezpieczonemu
nie nadano tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego lub
paszportu, z zastrzeżeniem ust. 1a,
2) w przypadku płatników składek - numery NUSP i NIP, z uwzględnieniem art. 43
ust. 7.
1a. W imiennych raportach miesięcznych, o których mowa w art. 41, należy podać
numer PESEL, a w razie gdy ubezpieczonemu nie nadano tego numeru - numer NIP.
Jeżeli ubezpieczonemu nie nadano również numeru NIP, należy podać serię i numer
dowodu osobistego lub paszportu.
2. W dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi dane identyfikacyjne
płatnika składek w części dotyczącej numerów, o których mowa w ust. 1 pkt 2,
uważa się za wystarczające, jeżeli poprawny jest co najmniej numer NUSP.
3. Zakład może zwolnić płatników składek z obowiązku podawania numeru NIP w
dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi.
Art. 36. 1. Każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i
rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.
2. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób określonych w art. 6
ust. 1 pkt 1-4, 6-9, 11-20 i ust. 2, duchownych będących członkami zakonów lub
klasztorów oraz osób współpracujących, o których mowa w art. 8 ust. 11, należy
do płatnika składek.
2a. Osoba przebywająca na urlopie wychowawczym lub pobierająca zasiłek
macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego zobowiązana jest
poinformować płatnika składek o ustaleniu prawa do emerytury lub renty albo o
podleganiu ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu niż przebywanie na urlopie
lub pobieranie zasiłku.
3. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych osób, o których mowa w art. 6
ust. 1 pkt 5 i 10, z zastrzeżeniem ust. 2, należy do tych osób.
4. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 2 i 3, dokonuje się w terminie 7 dni od daty
powstania obowiązku ubezpieczenia, z zastrzeżeniem ust. 4a, 5, 5a i 9a.
4a. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 3, twórcy i artyści dokonują w ciągu 7 dni
od dnia otrzymania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców
ustalającej datę rozpoczęcia wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.
5. Osoby, które obejmowane są ubezpieczeniami społecznymi na zasadach
dobrowolności, z wyłączeniem osób, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia
emerytalne i rentowe, zgłaszają wniosek o objęcie ubezpieczeniem w terminie
przez nie wybranym. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.
5a. Pracownicy, o których mowa w art. 18 ust. 12, zgłaszani są do ubezpieczeń
społecznych nie później niż w terminie rozliczania i opłacania składek za
miesiąc, w którym powstał obowiązek ubezpieczeń społecznych.
6. Osoby, które zamierzają kontynuować ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
zgłaszają wniosek o objęcie tymi ubezpieczeniami w terminie 30 dni od ustania
ubezpieczeń społecznych.
7. Prawdziwość danych zawartych w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych osoba
zgłaszana potwierdza własnoręcznym podpisem, z wyłączeniem osób, o których mowa
w art. 6 ust. 1 pkt 19.
8. W przypadku przekazywania do Zakładu zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych w
postaci dokumentu elektronicznego, zgłoszenie w postaci dokumentu pisemnego z
własnoręcznym podpisem osoby zgłaszanej płatnik przechowuje przez okres 5 lat.
9. Zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych według ustalonego wzoru, z zastrzeżeniem
ust. 9a, albo w formie dokumentu elektronicznego z programu informatycznego
udostępnianego przez Zakład płatnikom składek, albo w formie wydruku z tego
programu dokonuje się w jednostce organizacyjnej Zakładu. Na podstawie
pierwszego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zakładane jest konto, o którym
mowa w art. 33 ust. 1 pkt 1.
9a. Zgłoszenia do ubezpieczeń osób, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 19,
dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym raporcie miesięcznym.
10. Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych zawiera w szczególności następujące
dane dotyczące osoby zgłaszanej: dane, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 1,
nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę urodzenia, nazwisko rodowe, obywatelstwo
i płeć, tytuł ubezpieczenia, stopień niepełnosprawności, wykonywanie pracy w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, posiadanie ustalonego
prawa do emerytury lub renty, adres zameldowania na stałe miejsce pobytu, adres
zamieszkania, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe miejsce pobytu,
adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres zameldowania na stałe
miejsce pobytu i adres zamieszkania.
11. Każda osoba, w stosunku do której wygasł tytuł do ubezpieczeń społecznych,
podlega wyrejestrowaniu z tych ubezpieczeń. Zgłoszenie wyrejestrowania płatnik
składek jest zobowiązany złożyć w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu,
z zastrzeżeniem ust. 12 i 14. Przepisy ust. 2, 3 i 9 stosuje się odpowiednio.
12. W przypadku pracowników, o których mowa w ust. 5a, zgłoszenie
wyrejestrowania płatnik składek jest zobowiązany złożyć w terminie 30 dni od
dnia ustania stosunku pracy.
13. O wszelkich zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniach, o
których mowa w ust. 10-12, płatnik składek zawiadamia Zakład w terminie 7 dni od
zaistnienia zmian, stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub
otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład.
14. O zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu, o którym mowa w
ust. 10, dotyczących tytułu ubezpieczenia oraz rodzajów ubezpieczeń i terminów
ich powstania, płatnik składek zawiadamia Zakład poprzez złożenie zgłoszenia
wyrejestrowania i ponownego zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych zawierającego
prawidłowe dane.
Art. 37. 1. uchylony
2. Organy właściwe do wydawania uprawnień na prowadzenie działalności
pozarolniczej, o której mowa w art. 8 ust. 6, przekazują jednostce
organizacyjnej Zakładu kopie uprawnień udzielonych osobom fizycznym i jednostkom
organizacyjnym nie posiadającym osobowości prawnej, jak również kopie decyzji
cofających te uprawnienia, jeżeli nie mają one obowiązku uzyskiwania wpisu do
krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON).
Art. 38. 1. W razie sporu dotyczącego obowiązku ubezpieczeń społecznych Zakład
wydaje decyzję osobie zainteresowanej oraz płatnikowi składek.
2. Nie później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji, o której
mowa w ust. 1, płatnik składek jest zobowiązany przekazać do Zakładu dokumenty
związane z ubezpieczeniami społecznymi określone w ustawie za okres objęty
decyzją.
Art. 39. 1. Nie później niż w terminie, o którym mowa w art. 36 ust. 4,
ubezpieczony jest zobowiązany do zawarcia umowy z otwartym funduszem
emerytalnym, z zastrzeżeniem art. 111.
2. W przypadku gdy ubezpieczony nie dopełni obowiązku określonego w ust. 1,
Zakład wzywa go na piśmie do zawarcia umowy z otwartym funduszem emerytalnym w
terminie do 10 stycznia. Jeżeli od daty otrzymania wezwania do dnia losowania
jest mniej niż 30 dni, termin ten mija 10 stycznia następnego roku
kalendarzowego. Jeżeli ubezpieczony nie dopełni obowiązku zawarcia umowy w tych
terminach, Zakład wyznacza otwarty fundusz emerytalny w drodze losowania.
3. Zakład przeprowadza losowanie, o którym mowa w ust. 2, w ostatnim dniu
roboczym stycznia, przy czym liczba ubezpieczonych uzyskujących członkostwo w
poszczególnych otwartych funduszach, wyznaczonych w wyniku losowania, powinna
być proporcjonalna do liczby członków tych funduszy na koniec grudnia
poprzedniego roku.
4. Zakład przekazuje na rachunek ubezpieczonego w wylosowanym otwartym funduszu
emerytalnym nominalną wartość składek, o których mowa w art. 22 ust. 3,
podlegających odprowadzeniu do funduszu, w terminie wynikającym z art. 47 ust.
9, liczonym od następnego dnia roboczego po dniu przeprowadzenia losowania.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady przeprowadzania przez Zakład losowania, o
którym mowa w ust. 2 i 3.
Art. 40. 1. Na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się informacje o
zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne za dany miesiąc
kalendarzowy, z wyłączeniem składek na otwarte fundusze emerytalne:
1) należnych - w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami tych składek,
2) wpłaconych - w przypadku ubezpieczonych będących płatnikami tych składek.
1a. Jeżeli ubezpieczony niebędący płatnikiem składek w ciągu 3 miesięcy od
upływu terminu opłacenia składki, o której mowa w ust. 1 pkt 1, stwierdzi, że
składka ta nie została opłacona, może zwrócić się do Zakładu o udzielenie
informacji, czy Zakład podjął działania zmierzające do jej ściągnięcia.
2. Na koncie ubezpieczonego ewidencjonuje się także informacje:
1) wymienione w drukach: zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, imiennym
raporcie miesięcznym i w deklaracji rozliczeniowej,
2) o członkostwie w otwartym funduszu emerytalnym i o terminach przekazania
składek do tego funduszu,
3) o członkostwie w kasie chorych i o terminach przekazania składek do tej kasy,
4) o wysokości należnych i wpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne,
rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne oraz o wysokości należnej i
odprowadzonej składki na otwarty fundusz emerytalny,
5) o faktach pozaubezpieczeniowych, mających wpływ na prawo do świadczeń z
ubezpieczeń społecznych i na ich wysokość,
6) o wysokości emerytury dożywotniej wypłacanej przez zakład emerytalny,
7) niezbędne do przyznania i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych, a
także świadczeń finansowanych z budżetu państwa oraz o dokonanych wypłatach,
8) niezbędne do ustalenia, ponownego ustalenia lub przeliczenia kapitału
początkowego,
9) o kapitale początkowym oraz zwaloryzowanym kapitale początkowym,
10) niezbędne do realizacji przez Zakład zadań zleconych na podstawie odrębnych
przepisów.
3. uchylony
4. uchylony
5. uchylony
6. uchylony
7. uchylony
8. Zakład może odmówić zewidencjonowania na koncie ubezpieczonego nieopłaconej
składki na ubezpieczenie emerytalne, o której mowa w ust. 1 pkt 1, a
zewidencjonowaną anulować, w razie współdziałania ubezpieczonego z płatnikiem
składek w celu uniknięcia obowiązku opłacania składek.
9. uchylony
10. skreślony.
Art. 41. 1. Płatnik składek przekazuje do Zakładu imienne raporty miesięczne, po
upływie każdego miesiąca kalendarzowego, w terminie ustalonym dla rozliczania
składek.
2. Jeżeli obowiązek ubezpieczeń społecznych wygasł w ciągu miesiąca
kalendarzowego, płatnik składek przekazuje do Zakładu raport, o którym mowa w
ust. 1, za okres ubezpieczenia w danym miesiącu, w terminie i na zasadach
określonych w art. 47 ust. 1 i 2.
3. Imienny raport miesięczny zawiera informacje dotyczące płatnika składek
określone w art. 43 ust. 4 i 5, miesiąc i rok, których raport dotyczy, oraz:
1) numery identyfikacyjne ubezpieczonego z danymi, o których mowa w art. 35 ust.
1 pkt 1,
2) nazwisko i imię,
3) wymiar czasu pracy,
4) zestawienie należnych składek na ubezpieczenia społeczne w podziale na
ubezpieczenie: emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, zawierające dane o:
a) tytule ubezpieczenia,
b) podstawie wymiaru składek,
c) kwocie składki w podziale na należną od ubezpieczonego i płatnika składek
oraz z innych źródeł finansowania,
d) kwocie obniżenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne,
rentowe, chorobowe i wypadkowe, wynikającego z ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o
pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. nr 139, poz. 932 i z 1998 r. nr
98, poz. 610),
5) podstawę wymiaru i kwotę składki na ubezpieczenie zdrowotne, z uwzględnieniem
podziału na podmioty, które finansują składki,
6) uchylony
7) rodzaje i okresy przerw w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne,
8) informacje o wypłaconych zasiłkach oraz wynagrodzeniach z tytułu niezdolności
do pracy wypłaconych na podstawie kodeksu pracy oraz o zasiłkach finansowanych z
budżetu państwa,
9) oświadczenie płatnika składek, że dane zawarte w raporcie są zgodne ze stanem
faktycznym, potwierdzone podpisem płatnika składek lub osoby przez niego
upoważnionej.
4. Imienny raport miesięczny zawiera również datę sporządzenia raportu
miesięcznego, podpis płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej.
5. Imienne raporty miesięczne mogą zawierać informacje o złożeniu przez
ubezpieczonego zawiadomienia o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o którym mowa w art. 19 ust. 5.
6. Płatnik składek jest zobowiązany złożyć, z zastrzeżeniem art. 47a ust. 3a,
imienny raport miesięczny korygujący, w formie nowego dokumentu, zawierającego
wszystkie prawidłowe informacje określone w ust. 3-5, jeżeli zachodzi
konieczność korekty danych podanych w imiennym raporcie miesięcznym w przypadku
stwierdzenia nieprawidłowości:
1) przez płatnika składek we własnym zakresie,
2) przez Zakład.
7. Płatnik składek jest zobowiązany dokonać sprawdzenia prawidłowości danych
przekazanych do Zakładu w imiennym raporcie miesięcznym dotyczącym danego roku
kalendarzowego nie później niż do dnia 30 kwietnia następnego roku
kalendarzowego. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości płatnik składek jest
zobowiązany postąpić w sposób określony w ust. 6 i 7a.
7a. Płatnik składek jest zobowiązany złożyć imienny raport miesięczny
korygujący, o którym mowa w ust. 6, w terminie 7 dni od stwierdzenia
nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu
nieprawidłowości przez Zakład, z zastrzeżeniem ust. 7b.
7b. Jeżeli konieczność korekty danych podanych w imiennym raporcie miesięcznym
jest wynikiem stwierdzenia nieprawidłowości przez Zakład w drodze:
1) decyzji - imienny raport miesięczny korygujący powinien być złożony nie
później niż w terminie 7 dni od uprawomocnienia się decyzji,
2) kontroli - imienny raport miesięczny korygujący powinien być złożony nie
później niż w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli.
8. Informacje zawarte w raportach, o których mowa w ust. 1-6, płatnik składek
przekazuje ubezpieczonemu na piśmie lub w przypadku osób, o których mowa w art.
18 ust. 12, za zgodą ubezpieczonego w formie elektronicznej w celu ich
weryfikacji.
8a. Informacja, o której mowa w ust. 8, powinna zawierać także datę jej
sporządzenia oraz podpis płatnika składek lub osoby przez niego upoważnionej.
9. Przepisy ust. 1-8 stosuje się odpowiednio do składek na ubezpieczenie
zdrowotne, z zastrzeżeniem ust. 9a i 10.
9a. Informacja przekazywana ubezpieczonemu obejmuje także symbol kasy chorych,
do której przekazywana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne.
10. Płatnik składek jest zwolniony z przekazywania informacji wynikającej z ust.
9 w przypadku pobierania składek na ubezpieczenie zdrowotne z emerytur i rent.
11. Ubezpieczony zgłasza na piśmie lub do protokołu do płatnika składek wniosek
o sprostowanie informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym w terminie 3
miesięcy od otrzymania informacji, o których mowa w ust. 8, jeżeli, jego
zdaniem, nie są one zgodne ze stanem faktycznym. O fakcie tym informuje Zakład.
W razie nieuwzględnienia przez płatnika składek reklamacji w terminie jednego
miesiąca od daty jej wpływu, na wniosek ubezpieczonego, Zakład po
przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.
12. Jeżeli ubezpieczony nie zakwestionuje informacji zawartych w imiennym
raporcie miesięcznym w terminie określonym w ust. 11, to informacje te uznaje
się za zgodne ze stanem faktycznym, chyba że informacje dotyczące okresu
objętego raportem zakwestionuje Zakład, wydając decyzję.
13. Jeżeli Zakład zakwestionuje i zmieni informacje przekazane przez płatnika
składek, zawiadamia o tym ubezpieczonego i płatnika składek. Jeżeli w terminie
określonym w ust. 11 osoba ubezpieczona i płatnik składek nie złożą wniosku o
zmianę stanowiska Zakładu, informacje uznane przez Zakład traktuje się jako
prawdziwe. W razie złożenia takiego wniosku, Zakład po przeprowadzeniu
postępowania wyjaśniającego wydaje decyzję.
14. Przepisy ust. 11-13 mają zastosowanie do raportów, o których mowa w ust. 6.
Art. 42. uchylony
Art. 43. 1. Płatnicy składek są zobowiązani do złożenia druku - zgłoszenie
płatnika składek w Zakładzie w terminie 7 dni od:
1) daty zatrudnienia pierwszego pracownika lub powstania stosunku prawnego
uzasadniającego objęcie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi pierwszej osoby,
2) daty powstania obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych dla
ubezpieczonych wyłącznie zobowiązanych do płacenia składek na własne
ubezpieczenie albo składek na ubezpieczenie osób z nimi współpracujących.
2. Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 10, oraz osoby podlegające
dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, z wyłączeniem osób
wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 5, wyłącznie zobowiązane do opłacania składek
na własne ubezpieczenia, dokonują zgłoszenia płatnika składek łącznie ze
zgłoszeniem do ubezpieczeń społecznych.
3. Płatnik składek jest zobowiązany złożyć druk - zgłoszenie płatnika składek, o
którym mowa w ust. 1, w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo
w formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez
Zakład, we wskazanej przez Zakład jednostce organizacyjnej Zakładu.
3a. Do zgłoszenia, o którym mowa w ust. 3, płatnik składek jest zobowiązany
dołączyć kopie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu numeru NIP i zaświadczenia
urzędu statystycznego o nadaniu aktualnego numeru REGON.
4. Zgłoszenie płatnika składek - osoby fizycznej zawiera w szczególności
następujące dane: numer NUSP, jeżeli płatnikowi składek nadano ten numer, oraz
numery NIP i REGON, a w razie gdy płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub
jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu,
nazwisko, imię pierwsze i drugie, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, rodzaj
i numer uprawnienia, na podstawie którego prowadzona jest pozarolnicza
działalność, nazwę organu wydającego uprawnienie oraz datę jego wydania, nazwę
skróconą firmy, pod którą prowadzona jest pozarolnicza działalność, datę
powstania obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne, wykaz
rachunków bankowych, adres siedziby, adres zamieszkania, jeżeli jest inny niż
adres siedziby, adres do korespondencji, adres prowadzenia działalności.
5. Zgłoszenie płatnika składek - osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej
nieposiadającej osobowości prawnej zawiera w szczególności następujące dane:
numer NUSP, jeżeli płatnikowi składek nadano ten numer, oraz numery NIP i REGON,
nazwę skróconą płatnika, nazwę zgodną z aktem prawnym konstytuującym płatnika,
nazwę organu założycielskiego płatnika, występowanie obowiązku wpisu do rejestru
lub ewidencji, nazwę organu rejestrowego lub ewidencyjnego, datę i numer wpisu
do rejestru lub ewidencji, datę powstania obowiązku opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne, wykaz rachunków bankowych, adres siedziby i adres do
korespondencji, adres prowadzenia działalności.
6. Zakład nadaje płatnikowi składek numer NUSP w drodze decyzji.
7. Do czasu otrzymania decyzji, o której mowa w ust. 6, we wszystkich
dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi płatnik składek podaje
numery NIP i REGON, a jeżeli płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub
jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb nadawania przez Zakład płatnikom
składek numeru NUSP, w tym w razie sukcesji, mając na względzie zapewnienie
prawidłowej identyfikacji płatników składek.
Art. 44. 1. O wszelkich zmianach w stosunku do danych wykazanych w zgłoszeniu, o
którym mowa w art. 43, płatnik składek zawiadamia wskazaną przez Zakład
jednostkę organizacyjną Zakładu, w terminie 14 dni od zaistnienia zmian,
stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o
stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład, z uwzględnieniem ust. 2 i 3.
2. O wszelkich zmianach dotyczących numerów, o których mowa w art. 43 ust. 3a,
oraz nazwy skróconej płatnika składek, a w przypadku płatników składek będących
osobami fizycznymi także nazwiska, pierwszego imienia i daty urodzenia, płatnik
składek zawiadamia w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo w
formie wydruku z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez
Zakład, wskazaną przez Zakład jednostkę organizacyjną Zakładu.
3. Do zawiadomienia, o którym mowa w ust. 2, płatnik składek zobowiązany jest
dołączyć kopie dokumentów określonych w art. 43 ust. 3a.
Art. 45. Na koncie płatnika składek:
1) ewidencjonuje się dane identyfikacyjne, numery NUSP, NIP i REGON, a jeżeli
płatnikowi składek nie nadano tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub
serię i numer dowodu osobistego albo paszportu, nazwy i numery rachunków
bankowych płatnika, dane informacyjne płatnika składek, w tym szczególną formę
prawną według krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej
(REGON), numer według Europejskiej Klasyfikacji Działalności (EKD), numer według
Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) oraz wszelkie inne dane konieczne dla
obsługi konta, a w szczególności dla celów rozliczania należności z tytułu
składek oraz dla celów prowadzenia postępowania egzekucyjnego, w tym informacje
dotyczące wspólników spółek cywilnych, jawnych i komandytowych, w zakresie
rejestrowanym w Krajowej Ewidencji Podatników,
2) prowadzone są rozliczenia należnych składek, wypłacanych przez płatnika
zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych podlegających zaliczeniu na
poczet składek oraz innych składek pobieranych przez Zakład,
3) ewidencjonuje się dane niezbędne do realizacji przez Zakład zadań zleconych
odrębnymi przepisami.
Art. 46. 1. Płatnik składek jest obowiązany według zasad wynikających z
przepisów ustawy obliczać, potrącać z dochodów ubezpieczonych, rozliczać oraz
opłacać należne składki za każdy miesiąc kalendarzowy.
2. Rozliczenie składek, o których mowa w ust. 1, oraz wypłaconych przez płatnika
w tym samym miesiącu zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych
podlegających rozliczeniu na poczet składek następuje w deklaracji
rozliczeniowej według ustalonego wzoru. Nie podlegają rozliczeniu w deklaracji
rozliczeniowej zasiłki wypłacone przez płatnika bezpodstawnie.
3. Deklarację rozliczeniową oraz imienne raporty miesięczne płatnik składek
przekazuje bezpośrednio do wskazanej przez Zakład jednostki organizacyjnej.
4. Deklaracja rozliczeniowa zawiera:
1) dane identyfikacyjne płatnika składek, a w szczególności dane, o których mowa
w art. 35 pkt 2, nazwę skróconą firmy, a w przypadku płatników składek - osób
fizycznych - nazwisko i imię,
2) informacje o liczbie ubezpieczonych,
2a) informacje o uprawnieniu płatnika składek do wypłaty zasiłków,
3) zestawienie należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń
społecznych, z uwzględnieniem podziału na składki finansowane przez
ubezpieczonego i przez płatnika oraz budżet państwa i Państwowy Fundusz
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
4) kwoty wypłaconych zasiłków oraz zasiłków finansowanych z budżetu państwa,
podlegających rozliczeniu w ciężar składek na ubezpieczenia społeczne oraz kwoty
wynagrodzeń z tytułu niezdolności do pracy,
5) kwoty przysługujących płatnikowi wynagrodzeń w myśl art. 3 ust. 2 ustawy oraz
art. 25a ustawy z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.
U. nr 23, poz. 153 i nr 75, poz. 468 oraz z 1998 r. nr 117, poz. 756),
6) zestawienie należnych składek na:
a) ubezpieczenie zdrowotne uwzględniając podział na podmioty, które finansują
składki,
b) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
7) zestawienie zbiorcze i wynikowe należnych składek i składek na ubezpieczenie
zdrowotne oraz kwot do zapłaty,
8) dla osób, które w całości opłacają składki na ubezpieczenia z własnych
środków - tytuł ubezpieczenia, podstawę wymiaru i ewentualne pomniejszenia
wynikające z art. 19 ust. 1,
9) oświadczenie płatnika składek, że dane zawarte w deklaracji są zgodne ze
stanem faktycznym, potwierdzone podpisem płatnika składek lub osoby przez niego
upoważnionej albo podpisem elektronicznym.
5. Płatnicy składek zobowiązani do wykazywania w dokumentach ubezpieczeniowych
zasiłków oraz finansowanych z budżetu państwa zasiłków i innych świadczeń,
podlegających rozliczeniu w ciężar składek lub wynagrodzeń z tytułu niezdolności
do pracy, przekazują do Zakładu:
1) w terminie do 28 lutego 2001 r. informację zawierającą dane identyfikacyjne
oraz dane o tych zasiłkach, świadczeniach lub wynagrodzeniach wypłaconych w
okresie od 1 grudnia 1999 r. do 30 listopada 2000 r.,
2) w terminie do 31 stycznia 2002 r. informację zawierającą dane identyfikacyjne
oraz dane o tych zasiłkach, świadczeniach lub wynagrodzeniach wypłaconych w
okresie od 1 grudnia 2000 r. do 30 listopada 2001 r.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzór informacji, o której mowa w ust. 5, oraz sposób jej
sporządzenia, przekazywania, a także korygowania, kierując się potrzebą
zapewnienia prawidłowości i kompletności danych gromadzonych na kontach
płatników składek i kontach ubezpieczonych.
Art. 47. 1. Płatnik składek przesyła w tym samym terminie deklarację
rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłaca składki za dany miesiąc, z
zastrzeżeniem ust. 1a, 2a i 2b, nie później niż:
1) do 10 dnia następnego miesiąca - dla osób fizycznych opłacających składkę
wyłącznie za siebie,
2) do 5 dnia następnego miesiąca - dla jednostek budżetowych, zakładów
budżetowych i gospodarstw pomocniczych w rozumieniu art. 18 ust. 1, art. 19 ust.
1 i art. 20 ust. 1 ustawy z 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U.
nr 155, poz. 1014 oraz z 1999 r. nr 38, poz. 360, nr 49, poz. 485, nr 70, poz.
778 i nr 110, poz. 1255),
3) do 15 dnia następnego miesiąca - dla pozostałych płatników.
1a. Twórcy i artyści przesyłają deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty
miesięczne oraz opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub
artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia
Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali
decyzję.
2. Płatnik składek, który opłaca składki wyłącznie za siebie, przysyła jedynie
deklarację rozliczeniową.
2a. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki wyłącznie za
siebie lub osoby z nimi współpracujące, są zwolnione z obowiązku składania
deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za kolejny
miesiąc, jeżeli nie nastąpiła żadna zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego,
z zastrzeżeniem ust. 2b.
2b. Osoby, o których mowa w ust. 2a, opłacające składki od 60% przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, są zwolnione z obowiązku
składania deklaracji rozliczeniowej lub imiennych raportów miesięcznych za
kolejny miesiąc także wówczas, gdy zmiana w stosunku do miesiąca poprzedniego
jest spowodowana wyłącznie zmianą tego wynagrodzenia.
3. Płatnik składek jest zobowiązany złożyć, z zastrzeżeniem ust. 3a i art. 47a
ust. 3a, deklarację rozliczeniową korygującą, w formie nowego dokumentu
zawierającego wszystkie prawidłowe dane określone w art. 46 ust. 4, w każdym
przypadku, o którym mowa w art. 41 ust. 6, łącznie z raportem miesięcznym
korygującym.
3a. Imiennych raportów miesięcznych nie składa się, w przypadku gdy korekta
dotyczy wyłącznie danych wykazanych w deklaracji rozliczeniowej, z zastrzeżeniem
art. 47a ust. 3a.
3b. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 i 3a, stosuje się odpowiednio art. 41
ust. 7-7b.
3c. Kopie deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych oraz
dokumentów korygujących te dokumenty płatnik składek zobowiązany jest
przechowywać przez okres 10 lat od dnia ich przekazania do wskazanej przez
Zakład jednostki organizacyjnej Zakładu, w formie dokumentu pisemnego lub
elektronicznego.
4. Składki opłaca się na wskazane przez Zakład rachunki bankowe odrębnymi
wpłatami, w podziale na:
1) ubezpieczenia społeczne,
2) ubezpieczenie zdrowotne,
3) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
4) skreślony.
4a. Składki, o których mowa w ust. 4, płatnik składek opłaca przy użyciu:
1) bankowych dokumentów płatniczych składanych za pośrednictwem banku według
wzorów, o których mowa w art. 49 ust. 3,
2) dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego przez
Zakład płatnikom składek lub wydruku z tego programu,
3) dokumentu elektronicznego z programu informatycznego udostępnianego płatnikom
składek przez bank,
4) dokumentu w postaci uzgodnionej z instytucją obsługującą wpłaty składek na
ubezpieczenia społeczne
- zwanych dalej "dokumentami płatniczymi".
4b. Płatnik składek zobowiązany jest opłacać należności z tytułu składek, o
których mowa w ust. 4, w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku
bankowego płatnika składek, z zastrzeżeniem ust. 4c.
4c. Przepisu ust. 4b nie stosuje się do płatników składek będących osobami
fizycznymi, jeżeli nie prowadzą pozarolniczej działalności gospodarczej w
rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów
szczególnych.
4d. W przypadku stwierdzenia niezgodności danych identyfikacyjnych płatnika
składek, o którym mowa w ust. 4b, podanych w zleceniu płatniczym z danymi z
Centralnego Rejestru Płatników Składek, Zakład informuje instytucję prowadzącą
rachunek bankowy płatnika składek o obowiązku przeprowadzenia postępowania
wyjaśniającego w celu wyeliminowania tych niezgodności.
5. Informacje zawarte w dokumentach płatniczych przekazywane są w formie, o
której mowa w art. 49 ust. 3a, poprzez międzybankowy system elektroniczny jako
zlecenie płatnicze dla Zakładu lub poprzez system elektronicznych rozrachunków
międzyoddziałowych Narodowego Banku Polskiego. Zlecenie to powinno w
szczególności zawierać informacje o danych, o których mowa w art. 35 pkt 2, a
także o tytule wpłaty i okresie, za jaki jest dokonywana, oraz datę obciążenia
rachunku bankowego płatnika, jeżeli wpłata dokonana jest w formie polecenia
przelewu, lub datę dokonania wpłaty, jeżeli wpłata dokonana jest w formie
gotówkowej.
5a. Zlecenia płatnicze przekazywane w formie innej niż forma, o której mowa w
art. 49 ust. 3a, nie są przyjmowane.
6. Dokument płatniczy musi zawierać w szczególności informacje o danych, o
których mowa w art. 35 pkt 2, a także o tytule wpłaty oraz okresie, za jaki jest
dokonywana.
7. Brak możliwości zidentyfikowania wpłaty nie obciąża Zakładu.
8. Instytucje obsługujące wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne są
zobowiązane do niezwłocznego transferu za pośrednictwem międzybankowego systemu
rozliczeń elektronicznych.
8a. Instytucje obsługujące wpłaty składek są zobowiązane do zawiadamiania
Zakładu o błędach stwierdzonych w zleceniu płatniczym, o którym mowa w ust. 5, w
formie elektronicznej lub pisemnej.
9. Przekazanie składki do otwartego funduszu emerytalnego przez Zakład następuje
niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 15 dni roboczych, licząc od
otrzymania składki opłaconej przy użyciu dokumentów płatniczych, raportów
miesięcznych i deklaracji.
10. skreślony.
10a. Jeżeli nie nastąpiło przekazanie składki do otwartego funduszu emerytalnego
w terminie z przyczyn leżących po stronie Zakładu, od Zakładu są należne odsetki
liczone według zmiennej stopy procentowej, obowiązującej dla kolejnych
trzymiesięcznych okresów, rozpoczynających się pierwszego dnia każdego kwartału
kalendarzowego. Wysokość zmiennej stopy procentowej jest obliczana jako średnia
arytmetyczna średnich ważonych stóp rentowności 52-tygodniowych bonów skarbowych
sprzedanych na czterech ostatnich przetargach, które odbyły się do końca
miesiąca poprzedzającego ostatni miesiąc przed rozpoczęciem danego kwartału, i
jest zaokrąglana do dwóch miejsc po przecinku. Do obliczania odsetek przyjmuje
się, że rok wynosi 365 dni.
10b. Odsetki, o których mowa w ust. 10a, Zakład oblicza od kwoty nieprzekazanej
w terminie składki na otwarte fundusze emerytalne, za okres od następnego dnia
po upływie terminu określonego w ust. 9 do dnia przekazania składki do otwartego
funduszu emerytalnego.
10c. Jeżeli nie nastąpiło przekazanie przez Zakład składki do otwartego funduszu
emerytalnego w terminie z powodu nieprzekazania lub przekazania błędnego
zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, zgłoszenia płatnika składek, imiennego
raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej, dokumentu płatniczego lub
zlecenia płatniczego, Zakład wymierza płatnikowi składek lub instytucji
obsługującej wpłaty składek dodatkową opłatę.
10d. Zakład przesyła płatnikowi składek lub instytucji obsługującej wpłaty
składek zawiadomienie o nieprzekazaniu lub przekazaniu błędnego dokumentu, o
którym mowa w ust. 10c, nie później niż w ciągu 30 dni, licząc od następnego
dnia po upływie terminu określonego w ust. 9.
10e. Dodatkową opłatę, o której mowa w ust. 10c, Zakład ustala, w drodze
decyzji, w wysokości odsetek, określonych w ust. 10a, od kwoty nieprzekazanej w
terminie składki na otwarte fundusze emerytalne, za okres od następnego dnia po
upływie terminu określonego w ust. 9 do dnia otrzymania prawidłowych dokumentów
wymienionych w ust. 10c.
10f. Instytucje obsługujące wpłaty składek i płatnicy składek wpłacają dodatkową
opłatę w najbliższym terminie opłacania składek po uprawomocnieniu się decyzji,
o której mowa w ust. 10e.
10g. Dodatkowa opłata nie opłacona w terminie, o którym mowa w ust. 10f, podlega
ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
10h. Odsetki określone w ust. 10b lub pobrana przez Zakład dodatkowa opłata, o
której mowa w ust. 10c, są przekazywane na rachunek ubezpieczonego do otwartego
funduszu emerytalnego.
10i. Odsetek, o których mowa w ust. 10a, i dodatkowej opłaty, o której mowa w
ust. 10c, nie wymierza się, jeżeli ich wysokość nie przekroczyłaby 2,00 zł.
10j. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w formie komunikatu w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" wysokość odsetek,
o których mowa w ust. 10a.
11-13. skreślone.
14. Przepisy niniejszego artykułu stosuje się odpowiednio do składek na Fundusz
Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i ubezpieczenie zdrowotne.
15. skreślony.
Art. 47a. 1. Płatnicy składek są zobowiązani przekazywać zgłoszenia do
ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 36 ust. 10, imienne raporty
miesięczne, o których mowa w art. 41 ust. 3, deklaracje rozliczeniowe, o których
mowa w art. 46 ust. 4, inne dokumenty niezbędne do prowadzenia kont płatników
składek i kont ubezpieczonych oraz korekty tych dokumentów poprzez
teletransmisje danych w formie dokumentu elektronicznego z aktualnego programu
informatycznego udostępnionego przez Zakład, z zastrzeżeniem ust. 1a-3.
1a. Przepis ust. 1 stosuje się również do korekt zgłoszenia płatnika składek, z
wyłączeniem przypadków określonych w art. 44 ust. 2.
2. Płatnicy składek rozliczający składki nie więcej niż za 5 osób mogą
przekazywać dokumenty, o których mowa w ust. 1, w formie dokumentu pisemnego
według ustalonego wzoru albo w formie wydruku z aktualnego programu
informatycznego udostępnionego przez Zakład.
2a. Zakład ponosi koszty certyfikatów klucza publicznego wydawanych płatnikom
składek przez wskazany przez Zakład podmiot świadczący usługi certyfikacyjne.
3. W uzasadnionych przypadkach Zakład może upoważnić płatnika składek
rozliczającego składki za więcej niż 5 osób do przekazywania dokumentów, o
których mowa w ust. 1, w formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru albo
w formie wydruku lub poprzez nośniki elektroniczne w formie dokumentu
elektronicznego z aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez
Zakład.
3a. Płatnik składek, o którym mowa w ust. 1, w przypadku składania imiennego
raportu miesięcznego korygującego lub deklaracji rozliczeniowej korygującej jest
zobowiązany ponownie przekazać do Zakładu także wszystkie pozostałe imienne
raporty miesięczne za dany miesiąc.
4. Dokumenty przekazywane w sposób niezgodny z wymogami określonymi w ust. 1, 2
i 3a nie są przez Zakład przyjmowane, co jest równoznaczne z nieprzekazaniem
dokumentów.
5. Zakład nie przyjmuje dokumentów, o których mowa w ust. 1 i 2, które nie mogą
być przetworzone przy użyciu technologii automatycznego odczytu stosowanej przez
Zakład, co traktuje się jak nieprzekazanie dokumentów.
6. Płatnikom składek, o których mowa w ust. 1, Zakład ma prawo przekazywać
informacje w formie dokumentu elektronicznego poprzez teletransmisję danych.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, warunki, jakie muszą spełnić płatnicy składek przekazujący
dokumenty, o których mowa w ust. 1, w formie dokumentu elektronicznego poprzez
teletransmisję danych, uwzględniając potrzebę zapewnienia warunków niezbędnych
dla prawidłowego przekazywania dokumentów.
Art. 48. 1. Jeżeli płatnik składek nie złoży w terminie deklaracji
rozliczeniowej, nie będąc z tego obowiązku zwolniony, Zakład dokonuje wymiaru
składek z urzędu w wysokości wynikającej z ostatnio złożonej deklaracji
rozliczeniowej, bez uwzględnienia wypłaconych zasiłków oraz zasiłków rodzinnych
i pielęgnacyjnych, zawiadamiając o tym płatnika.
2. Jeżeli po wymierzeniu składek z urzędu płatnik składek złoży deklarację
rozliczeniową, Zakład koryguje wymiar składek do wysokości wynikającej ze
złożonej deklaracji rozliczeniowej, z uwzględnieniem wykazanych w deklaracji
zasiłków oraz zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych.
Art. 48a. skreślony.
Art. 48b. 1. Zakład może sporządzać z urzędu zgłoszenia do ubezpieczeń
społecznych, o których mowa w art. 36 ust. 10, imienne raporty miesięczne, o
których mowa w art. 41 ust. 3, zgłoszenia płatnika składek, o których mowa w
art. 43 ust. 4 i 5, deklaracje rozliczeniowe, o których mowa w art. 46 ust. 4,
oraz dokumenty korygujące te dokumenty.
2. Zakład może korygować z urzędu błędy stwierdzone w zgłoszeniach do
ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 36 ust. 10, imiennych raportach
miesięcznych, o których mowa w art. 41 ust. 3, zgłoszeniach płatnika składek, o
których mowa w art. 43 ust. 4 i 5, deklaracjach rozliczeniowych, o których mowa
w art. 46 ust. 4, w dokumencie płatniczym, o którym mowa w art. 47 ust. 4a, oraz
w dokumentach korygujących te dokumenty.
3. Zakład może żądać od płatnika składek ponownego złożenia zgłoszenia płatnika
składek, o którym mowa w art. 43 ust. 4 i 5, lub zgłoszenia do ubezpieczeń
społecznych, o którym mowa w art. 36 ust. 10, jeżeli zgłoszenia te nie zostały
zidentyfikowane w systemie informatycznym Zakładu.
Art. 49. 1. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia:
1) kolejność zaliczania wpłat składek na FUS oraz innych należności, do których
poboru jest zobowiązany Zakład, jeżeli płatnik opłaca je i przekazuje niezgodnie
z przepisami ustawy,
2) szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach rozliczania składek i
wypłaconych zasiłków, zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych oraz kolejność
zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze,
3) szczegółowe zasady i tryb sporządzania przez Zakład z urzędu dokumentów
związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych w ustawie,
4) szczegółowe zasady i tryb korygowania przez Zakład z urzędu błędów
stwierdzonych w dokumentach związanych z ubezpieczeniami społecznymi określonych
w ustawie,
z uwzględnieniem pierwszeństwa zaspokojenia należności funduszu emerytalnego.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w drodze
rozporządzenia, określa wzory:
1) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych,
2) imiennych raportów miesięcznych i imiennych raportów miesięcznych
korygujących,
3) zgłoszeń płatnika składek,
4) deklaracji rozliczeniowych i deklaracji rozliczeniowych korygujących,
5) innych dokumentów niezbędnych do prowadzenia kont płatników składek i kont
ubezpieczonych.
3. Minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego określi, po zaopiniowaniu przez
prezesa Narodowego Banku Polskiego, w drodze rozporządzenia, wzory bankowych
dokumentów płatniczych stosowanych przez płatników składających dyspozycje
płatności składek na ubezpieczenia społeczne w postaci dokumentu pisemnego.
3a. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu
opinii prezesa Narodowego Banku Polskiego, kierując się potrzebą zapewnienia
prawidłowości ewidencjonowania składek, określi w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe informacje przekazywane w zleceniu płatniczym, o którym mowa w
art. 47 ust. 5, oraz format elektronicznego zlecenia płatniczego,
2) informacje przekazywane przez instytucje obsługujące wpłaty składek,
niezbędne do dokonania korekty zlecenia płatniczego, oraz format zawiadomienia o
korekcie zlecenia płatniczego przekazywanego w formie elektronicznej.
4. Przepisy ust. 2-3a stosuje się odpowiednio do innych należności, do których
poboru jest zobowiązany Zakład.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może określić, w drodze
rozporządzenia, uproszczone zasady korygowania dokumentów ubezpieczeniowych
związanych z przekazywaniem składek na ubezpieczenie zdrowotne z emerytur i
rent, uwzględniając potrzebę ograniczenia liczby przekazywanych dokumentów.
Art. 50. 1. Poczynając od 2006 r., w terminie do dnia 31 sierpnia każdego roku,
Zakład jest zobowiązany przesłać ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia
1948 r. informację o zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego składkach
ogółem, o których mowa w art. 40 ust. 1, według stanu na dzień 31 grudnia
poprzedniego roku, zwaną dalej "informacją o stanie konta".
1a. W informacji o stanie konta Zakład podaje dodatkowo wysokość:
1) zwaloryzowanego kapitału początkowego według stanu na dzień 31 grudnia
poprzedniego roku, w przypadku gdy kapitał ten został już ubezpieczonemu
obliczony,
2) hipotetycznej emerytury, z uwzględnieniem ust. 1b-1f i 2,
3) składek na ubezpieczenie emerytalne, z wyłączeniem składek na otwarte
fundusze emerytalne:
a) należnych - w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami tych składek,
b) wpłaconych - w przypadku ubezpieczonych będących płatnikami tych składek
- za ostatnie 12 miesięcy kalendarzowych, według stanu na dzień 31 grudnia
poprzedniego roku, w wysokości nominalnej, w podziale na miesiące,
4) składek na otwarte fundusze emerytalne, należnych i odprowadzonych.
1b. Wysokość hipotetycznej emerytury podaje się ubezpieczonemu, który na dzień
31 grudnia poprzedniego roku ukończył co najmniej 35 lat.
1c. Ubezpieczonemu, o którym mowa w ust. 1b, podaje się wysokość hipotetycznej
emerytury, jaką uzyskałby w wieku emerytalnym, wynoszącym 60 lat dla kobiety i
65 lat dla mężczyzny.
1d. Jeżeli ubezpieczonemu, o którym mowa w ust. 1b, do osiągnięcia wieku
emerytalnego, wynoszącego 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, brakuje nie
więcej niż 5 lat, podaje się dodatkowo, poczynając od 2009 r., informacje o
wysokości hipotetycznej emerytury, jaką by uzyskał w wieku przekraczającym ten
wiek o rok, a także dwa, trzy, cztery i pięć lat.
1e. Jeżeli ubezpieczony, o którym mowa w ust. 1b, przekroczył wiek emerytalny,
wynoszący 60 lat dla kobiety i 65 lat dla mężczyzny, i nie wystąpił o ustalenie
emerytury, hipotetyczną emeryturę oblicza się dla jego faktycznego wieku oraz
kolejnych pięciu lat.
1f. Hipotetycznej emerytury nie oblicza się ubezpieczonemu, o którym mowa w ust.
1b, któremu ustalono wysokość emerytury na zasadach określonych w art. 26 lub
183 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Nie
oblicza się hipotetycznej emerytury również w roku, w którym jest przesyłana
informacja o stanie konta, jeżeli w okresie od dnia 1 stycznia tego roku do dnia
przesłania tej informacji ubezpieczonemu ustalono wysokość emerytury na
podstawie tych przepisów.
2. Wysokość hipotetycznej emerytury oblicza się przez podzielenie sumy składek,
o których mowa w ust. 1, i kapitału początkowego, o którym mowa w ust. 1a pkt 1,
przez średnie dalsze trwanie życia w wieku 60 lat dla kobiety i 65 lat dla
mężczyzny, a hipotetyczną emeryturę, jaką ubezpieczony uzyskałby w wieku
przekraczającym wiek 60 lub 65 lat - przez średnie dalsze trwanie życia dla tego
wieku.
2a. Średnie dalsze trwanie życia ustala się według tablicy trwania życia,
ogłaszanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obowiązującej w dniu
31 grudnia ostatniego roku.
2b. Jeżeli po otrzymaniu informacji o stanie konta ubezpieczony stwierdzi, że na
jego koncie nie zostały zewidencjonowane wszystkie składki na ubezpieczenie
emerytalne, o których mowa w ust. 1a pkt 3 lit. a, lub zostały zewidencjonowane
w niewłaściwej wysokości, powinien zwrócić się do płatnika składek o
skorygowanie błędnych lub uzupełnienie brakujących dokumentów ubezpieczeniowych.
W przypadku gdy płatnik składek nie stwierdzi nieprawidłowości w dokumentach
ubezpieczeniowych, ubezpieczony powinien zwrócić się do Zakładu o
przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego.
2c. Jeżeli w wyniku postępowania wyjaśniającego potwierdzone zostaną
okoliczności, o których mowa w ust. 2b, Zakład dokonuje z urzędu korekty składek
zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego.
2d. Przepisy ust. 2b i 2c stosuje się odpowiednio do ubezpieczonych będących
jednocześnie płatnikami składek.
3. Dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, o których mowa w art. 40, i na
koncie płatnika składek, o których mowa w art. 45, mogą być udostępniane sądom,
prokuratorom, organom kontroli skarbowej, organom podatkowym, komornikom sądowym
oraz Komisji Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, z uwzględnieniem
przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.
4. Dane, o których mowa w ust. 3, udostępnia się także na wniosek osób
fizycznych i płatników składek, których dotyczą informacje zawarte na kontach, z
zastrzeżeniem ust. 5 i 6.
5. Do czasu otrzymania przez ubezpieczonego pierwszej informacji, o której mowa
w ust. 1, dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego udostępnia się ustnie na
ustny wniosek zgłoszony osobiście przez ubezpieczonego, którego dotyczą
informacje zawarte na koncie, w jednostce organizacyjnej Zakładu.
6. Dane zgromadzone na koncie ubezpieczonego, udostępnione ustnie, na wniosek
ubezpieczonego Zakład potwierdza pisemnie.
7. W przypadkach, o których mowa w ust. 3-6, wniosek powinien zawierać:
1) w przypadku danych zgromadzonych na koncie ubezpieczonego - imię i nazwisko
ubezpieczonego oraz numery, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 1,
2) w przypadku danych zgromadzonych na koncie płatnika składek - imię i nazwisko
lub nazwę skróconą płatnika składek oraz numery, o których mowa w art. 35 ust. 1
pkt 2.
8. Zakład nie udostępnia danych, jeżeli wniosek nie zawiera informacji
określonych w ust. 7.
9. Dane zgromadzone na kontach, o których mowa w ust. 3, udostępnia się
bezpłatnie sądom, prokuratorom, organom kontroli skarbowej oraz Komisji Nadzoru
Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych.
10. Dane zgromadzone na kontach, o których mowa w ust. 3, udostępnia się
komornikom sądowym, w zakresie niezbędnym do prowadzenia egzekucji, odpłatnie.
Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wysokość opłaty pobieranej przez Zakład za udzielenie informacji
komornikom sądowym oraz tryb jej pobierania, uwzględniając ponoszone przez
Zakład koszty związane z udzielaniem informacji, a w szczególności:
1) koszty wyszukania informacji,
2) koszty sporządzenia zaświadczenia.
Rozdział 5
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Spis rozdziałów
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 roku
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Rozdział 5
Spis rozdziałów
Fundusz Ubezpieczeń Społecznych
Art. 51. 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych jest państwowym funduszem celowym,
powołanym w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.
2. Dysponentem FUS jest Zakład.
Art. 52. 1. Przychody FUS pochodzą:
1) ze składek na ubezpieczenia społeczne, nie podlegających przekazaniu na rzecz
otwartych funduszy emerytalnych,
2) skreślony,
3) z wpłat z budżetu państwa oraz z innych instytucji, przekazanych na
świadczenia, których wypłatę zlecono Zakładowi, z wyjątkiem świadczeń
finansowanych z odrębnych rozdziałów budżetowych oraz wpłat z instytucji
zagranicznych,
4) z oprocentowania rachunków bankowych FUS,
5) z odsetek od nieterminowo regulowanych zobowiązań wobec FUS,
6) ze zwrotu nienależnie pobranych świadczeń, wraz z odsetkami,
7) z dodatkowej opłaty, o której mowa w art. 24 ust. 1, i z opłaty
prolongacyjnej,
8) z dotacji z budżetu państwa,
9) ze środków FRD, o których mowa w art. 59,
10) z innych tytułów.
2. Składkę na ubezpieczenia społeczne zalicza się do przychodów FUS w miesiącu
następującym po miesiącu, za który składka jest należna.
3. skreślony.
Art. 53. 1. W granicach określonych w ustawie budżetowej FUS może otrzymywać z
budżetu państwa dotacje.
2. Dotacje, o których mowa w ust. 1, mogą być przeznaczone wyłącznie na
uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo, jeśli
przychody przekazywane na rachunki funduszy określonych w art. 55 pkt 1-4 oraz
środki zgromadzone na funduszach rezerwowych nie zapewniają pełnej i terminowej
wypłaty świadczeń finansowanych z przychodów FUS.
3. Za zgodą ministra właściwego do spraw finansów publicznych FUS może zaciągać
kredyty.
Art. 54. Ze środków zgromadzonych w FUS finansowane są:
1) wypłaty świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz
wypadkowego,
2) wydatki na prewencję rentową,
3) spłaty kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciąganych w celu wypłaty
świadczeń z FUS,
4) odsetki za nieterminowe wypłaty świadczeń,
5) należności dla płatników składek, o których mowa w art. 3 ust. 2,
6) wydatki związane z realizacją zadań, o których mowa w art. 52 ust. 1 pkt 3,
7) skreślony,
8) odpisy stanowiące przychody Zakładu, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 1.
Art. 55. W ramach FUS wyodrębnia się fundusze:
1) emerytalny, z którego finansowane są wypłaty emerytur,
2) rentowy, z którego finansowane są wypłaty rent z tytułu niezdolności do
pracy, rent szkoleniowych, rent rodzinnych, dodatków do rent rodzinnych dla
sierot zupełnych, dodatków pielęgnacyjnych, zasiłków pogrzebowych oraz
świadczenia zlecone Zakładowi do wypłaty podlegające finansowaniu z budżetu
państwa, a także wydatki na prewencję rentową,
3) chorobowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych
przepisach,
4) wypadkowy, z którego finansowane są świadczenia określone w odrębnych
przepisach, a także koszty prewencji wypadkowej określone w odrębnych
przepisach,
5) rezerwowe dla:
a) ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego,
b) ubezpieczenia wypadkowego.
Art. 56. 1. Fundusze rezerwowe tworzy się:
1) dla ubezpieczeń rentowych oraz chorobowego ze środków pozostających 31
grudnia każdego roku na rachunkach funduszy, o których mowa w art. 55 pkt 2 i 3,
pomniejszonych o kwoty niezbędne do zapewnienia wypłat świadczeń przypadających
na pierwszy miesiąc kolejnego roku,
2) dla ubezpieczenia wypadkowego ze środków pozostających 31 grudnia każdego
roku na rachunku funduszu wypadkowego, pomniejszonych o kwoty niezbędne do
zapewnienia wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku,
3) z odsetek od ulokowanych środków funduszy rezerwowych.
2. Środki funduszy rezerwowych mogą być wykorzystane jedynie na uzupełnienie
niedoborów funduszy: rentowego, chorobowego i wypadkowego.
3. Środki funduszy rezerwowych mogą być lokowane jedynie na lokatach bankowych
oraz w papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, chyba że Rada
Ministrów, na wniosek prezesa Zakładu, zezwoli na ulokowanie środków w inny
sposób.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określa, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady gospodarki finansowej oraz zasady lokowania
środków FUS.
Art. 57. W ustawie budżetowej określa się corocznie kwotę wydatków na prewencję
rentową w wysokości do 0,4 proc. wydatków na świadczenia z ubezpieczenia
emerytalnego, rentowego, chorobowego i wypadkowego, przewidzianych w planie
finansowym FUS na dany rok budżetowy.
Rozdział 6
Spis rozdziałów
Fundusz Rezerwy Demograficznej
Art. 58. 1. Dla ubezpieczeń emerytalnych ze środków pozostających 31 grudnia
każdego roku na rachunku funduszu emerytalnego, pomniejszonych o kwotę niezbędną
na zapewnienie wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego
roku - tworzy się Fundusz Rezerwy Demograficznej.
2. FRD zasilany jest także:
1) ze środków, o których mowa w art. 22 ust. 4,
2) ze środków z prywatyzacji mienia Skarbu Państwa, na podstawie odrębnych
przepisów,
3) z przychodów od środków FRD ulokowanych zgodnie z art. 63 ust. 2 i art. 65
ust. 2 i 4,
4) z odsetek uzyskanych z lokat na rachunkach prowadzonych przez Zakład, a nie
stanowiących przychodów FUS i Zakładu,
5) z innych źródeł.
Art. 59. 1. Środki FRD mogą być wykorzystane wyłącznie na uzupełnienie
wynikającego z przyczyn demograficznych niedoboru funduszu emerytalnego, o
którym mowa w art. 55 pkt 1, z zastrzeżeniem ust. 3 i art. 112 ust. 1.
2. Rada Ministrów na wniosek Zakładu, w drodze rozporządzenia, zarządza
wykorzystanie środków FRD.
3. Koszty bieżącego zarządzania środkami FRD finansowane są z jego środków.
Wysokość środków na zarządzanie określana jest corocznie w planie finansowym
FRD.
Art. 60. 1. FRD posiada osobowość prawną.
2. Statut FRD nadaje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w
drodze rozporządzenia.
3. Organem FRD jest Zakład.
4. Środkami FRD dysponuje Zakład, z zastrzeżeniem art. 59 i 64.
5. Zakład reprezentuje FRD w sposób określony dla reprezentacji Zakładu w jego
statucie.
6. Siedzibą FRD jest siedziba Zakładu.
7. Nazwa FRD jest prawnie chroniona.
Art. 61. 1. Gospodarka finansowa FRD odbywa się na podstawie wieloletniej
prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu emerytalnego.
2. Podstawą prognozy, o której mowa w ust. 1, są w szczególności założenia
dotyczące sytuacji demograficznej i społeczno-ekonomicznej kraju, a zwłaszcza
założenia dotyczące płodności, umieralności, wzrostu gospodarczego, wysokości
zarobków, migracji, inflacji, stopy bezrobocia, struktury populacji w podziale
na poszczególne grupy zawodowe oraz grupy znajdujące się poza siłą roboczą, oraz
wskaźniki waloryzacji składek i świadczeń wypłacanych z ubezpieczeń społecznych.
3. Prognoza, o której mowa w ust. 1, sporządzana jest przez Zarząd Zakładu.
4. Prognoza, o której mowa w ust. 3, jest przedstawiana Radzie Ministrów
corocznie do dnia 30 czerwca wraz z opinią aktuariusza działającego na podstawie
przepisów o działalności ubezpieczeniowej. Wyboru aktuariusza dokonuje minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w drodze konkursu.
5. Prognoza publikowana jest corocznie w Biuletynie Informacyjnym. Zakres
publikacji określi minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w
drodze rozporządzenia.
Art. 62. FRD nie może zaciągać pożyczek lub kredytów. Budżet państwa gwarantuje
wypłatę świadczeń emerytalnych z FUS.
Art. 63. 1. FRD lokuje swoje środki w celu osiągnięcia ich maksymalnego
bezpieczeństwa i rentowności.
2. Do 31 grudnia 2001 r. FRD lokuje swoje środki w bonach i obligacjach
skarbowych oraz innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa.
Art. 64. 1. Po zgromadzeniu przez FRD środków wyższych niż 250.000 tys. zł
zarządzanie środkami FRD może być powierzone przez Zakład uprawnionemu
podmiotowi zewnętrznemu na zasadach określonych w ustawie i umowie o
zarządzaniu.
2. Wybór zarządzającego środkami FRD odbywa się w trybie przetargu
dwustopniowego lub negocjacji z zachowaniem konkurencji. Przepisy o zamówieniach
publicznych stosuje się odpowiednio.
Art. 65. 1. Żadnemu podmiotowi lub grupie podmiotów związanych, w rozumieniu
przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, nie może być
powierzone w zarządzanie więcej niż:
1) 40% środków FRD, jeżeli wartość tych środków nie przekracza 1.000.000 tys.
zł,
2) 25% środków FRD, jeżeli wartość tych środków przekracza 1.000.000 tys. zł, a
nie przekracza 2.000.000 tys. zł,
3) 15% środków FRD, jeżeli wartość tych środków przekracza 2.000.000 tys. zł.
2. Zarządzający jest obowiązany, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4, lokować środki FRD
tylko w kraju i wyłącznie w:
1) bonach, obligacjach skarbowych i innych papierach wartościowych Skarbu
Państwa,
2) papierach wartościowych emitowanych przez gminy, związki gmin i miasto
stołeczne Warszawa,
3) dłużnych papierach wartościowych gwarantowanych przez Skarb Państwa,
4) akcjach dopuszczonych do publicznego obrotu,
5) zabezpieczonych całkowicie obligacjach dopuszczonych do publicznego obrotu,
6) zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez spółki, których
akcje zostały dopuszczone do publicznego obrotu.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określa, w drodze
rozporządzenia, obowiązkowe istotne elementy, które powinna zawierać umowa o
zarządzanie, a także dopuszczalne proporcje udziału poszczególnych lokat oraz
szczegółowe zasady i tryb ustalania kosztów, o których mowa w art. 59 ust. 3, a
także może określić inne dopuszczalne formy lokowania środków FRD, z
uwzględnieniem ryzyka inwestycyjnego oraz celów powołania FRD.
4. Środki FRD mogą być lokowane przez Zakład także bezpośrednio w jednostkach
uczestnictwa funduszy inwestycyjnych wybranych w trybie, o którym mowa w art.
64, jeżeli ich polityka inwestycyjna określona w statucie i faktycznie
realizowana nie jest sprzeczna z wymogami określonymi w ust. 2 i 3.
Rozdział 7
Spis rozdziałów
Zakład Ubezpieczeń Społecznych
Art. 66. 1. Zakład jest państwową jednostką organizacyjną i posiada osobowość
prawną. Siedzibą Zakładu jest miasto stołeczne Warszawa.
2. Nadzór nad zgodnością działań Zakładu z obowiązującymi przepisami sprawuje
minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
3. Zakład działa na podstawie niniejszej ustawy oraz innych ustaw regulujących
poszczególne zakresy jego działalności.
4. W zakresie prowadzonej działalności, o której mowa w art. 68-71, Zakładowi
przysługują środki prawne właściwe organom administracji państwowej.
Art. 67. 1. W skład Zakładu wchodzą:
1) centrala,
2) terenowe jednostki organizacyjne.
2. uchylony
Art. 68. 1. Do zakresu działania Zakładu należy między innymi:
1) realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych, a w szczególności:
a) stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych,
b) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz wypłacanie
tych świadczeń, chyba że na mocy odrębnych przepisów obowiązki te wykonują
płatnicy składek,
c) wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie
zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
d) prowadzenie rozliczeń z płatnikami składek z tytułu należnych składek i
wypłacanych przez nich świadczeń podlegających finansowaniu z funduszy
ubezpieczeń społecznych lub innych źródeł,
e) prowadzenie indywidualnych kont ubezpieczonych i kont płatników składek,
f) orzekanie przez lekarzy orzeczników Zakładu dla potrzeb ustalania uprawnień
do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
2) realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń
społecznych,
3) dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz
środkami Funduszu Alimentacyjnego,
4) opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń
społecznych,
5) kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy,
6) kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych
obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych
Zakładowi,
7) wydawanie Biuletynu Informacyjnego,
8) popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych.
2. W ramach realizacji zadania określonego w ust. 1 pkt 1 lit. f) Zakład udziela
zamówień na dodatkowe opinie lekarza konsultanta lub psychologa oraz wyniki
obserwacji szpitalnej - zgodnie z potrzebami orzecznictwa lekarskiego z
wyłączeniem przepisów ustawy o zamówieniach publicznych.
Art. 69. 1. Do zakresu działania Zakładu należy także prowadzenie prewencji
rentowej, obejmującej:
1) rehabilitację leczniczą ubezpieczonych zagrożonych całkowitą lub częściową
niezdolnością do pracy albo osób pobierających rentę okresową,
2) badania i analizy przyczyn niezdolności do pracy,
3) inne działania prewencyjne.
2. W ramach prewencji rentowej Zakład:
1) kieruje ubezpieczonych i osoby, o których mowa w ust. 1 pkt 1, do ośrodków
rehabilitacyjnych,
2) może tworzyć i prowadzić własne ośrodki rehabilitacyjne,
3) udziela zamówień na usługi rehabilitacyjne w innych ośrodkach,
4) prowadzi we własnym zakresie badania i analizy przyczyn niezdolności do
pracy,
5) może zamawiać przeprowadzanie przez inne podmioty badań naukowych dotyczących
przyczyn niezdolności do pracy oraz metod i rozwiązań zapobiegających
niezdolności do pracy,
6) może finansować inne działania dotyczące prewencji rentowej.
3. Do zamówień, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie stosuje się przepisów o
zamówieniach publicznych.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb:
1) kierowania na rehabilitację leczniczą,
2) skreślony,
3) udzielania zamówień na usługi rehabilitacyjne.
Art. 70. 1. Zakład sporządza dla każdego funduszu wymienionego w art. 55 pkt 1-4
prognozę sytuacji finansowej na najbliższy rok obrotowy. Rachunek jest
zestawieniem przewidywanych zobowiązań i wpływów na dany rok z tytułu składek i
innych źródeł.
2. Dla kolejnych 5 lat obrotowych Zakład sporządza dla każdego z funduszy
uproszczony rachunek ubezpieczeń. Przepis art. 61 ust. 2 stosuje się
odpowiednio.
Art. 71. 1. Zakład wykonuje również zadania powierzone na podstawie innych
ustaw.
2. Zakład może wykonywać inne zlecone zadania z dziedziny ubezpieczeń lub
zabezpieczenia społecznego.
3. Zadania, o których mowa w ust. 1 i 2, Zakład wykonuje odpłatnie, na zasadach
określonych w przepisach lub w umowach albo w porozumieniach zawartych z
jednostką zlecającą.
Art. 71a. 1. Zakład może przesyłać pisma i decyzje listem zwykłym.
2. W razie sporu ciężar dowodu doręczenia pisma lub decyzji, o których mowa w
ust. 1, spoczywa na Zakładzie.
Art. 71b. 1. Zakład może pośredniczyć w przekazywaniu świadczeń zleconych przez
zagraniczne instytucje do wypłaty osobom uprawnionym zamieszkałym w Polsce
poprzez wystawianie zleceń dewizowych do realizacji wypłat tych świadczeń przez
banki.
2. Koszty realizacji wypłat świadczeń, o których mowa w ust. 1, ponosi Zakład.
Art. 72. Organami Zakładu są:
1) prezes Zakładu,
2) Zarząd, którego przewodniczącym jest z urzędu prezes Zakładu,
3) Rada Nadzorcza Zakładu.
Art. 73. 1. Działalnością Zakładu kieruje prezes Zakładu, który reprezentuje
Zakład na zewnątrz.
2. Prezesa Zakładu powołuje i odwołuje prezes Rady Ministrów na wniosek ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego złożony po zasięgnięciu opinii
Rady Nadzorczej Zakładu, a także określa jego wynagrodzenie.
3. Do zakresu działania prezesa Zakładu należy w szczególności:
1) kierowanie pracami Zarządu,
2) koordynowanie współpracy Zakładu z urzędami administracji rządowej, w tym w
szczególności z Komisją Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych, Państwowym
Urzędem Nadzoru Ubezpieczeniowego, a także z innymi organami rentowymi,
3) tworzenie, przekształcanie i znoszenie terenowych jednostek organizacyjnych
oraz określanie ich siedziby, właściwości terytorialnej i rzeczowej,
4) powoływanie i odwoływanie kierowników jednostek organizacyjnych Zakładu, ich
zastępców oraz głównych księgowych,
5) zwierzchni nadzór nad orzecznictwem lekarskim dla celów ubezpieczeń
społecznych,
6) przyznawanie świadczeń w drodze wyjątku,
7) spełnianie funkcji pracodawcy w rozumieniu przepisów kodeksu pracy,
8) zatwierdzanie projektów dotyczących administrowania środkami FRD.
Art. 74. 1. Zarząd Zakładu składa się z prezesa Zakładu oraz z 2-4 osób,
powoływanych i odwoływanych przez Radę Nadzorczą Zakładu, na wniosek prezesa
Zakładu.
2. Zarząd kieruje działaniami Zakładu w zakresie nie zastrzeżonym dla prezesa
Zakładu.
3. Do zadań Zarządu należy w szczególności:
1) bieżące zarządzanie funduszami, których dysponentem jest Zakład,
2) przygotowywanie projektów dotyczących administrowania środkami FRD,
3) prowadzenie gospodarki finansowej Zakładu,
4) opracowywanie projektu rocznego planu finansowego FUS i FRD oraz
przekazywanie go w trybie określonym w przepisach dotyczących prac nad projektem
budżetu państwa - po zaopiniowaniu przez Radę Nadzorczą Zakładu - ministrowi
właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,
5) sporządzanie rocznych sprawozdań finansowych Zakładu, FUS i FRD i
przedkładanie ich - po zaopiniowaniu przez biegłego rewidenta nie będącego
pracownikiem Zakładu - ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia
społecznego,
5a) sporządzanie rocznych sprawozdań z wykonania planów finansowych FUS i FRD i
przedkładanie ich - po zaopiniowaniu przez Radę Nadzorczą Zakładu - ministrowi
właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,
6) przedstawianie Radzie Nadzorczej Zakładu informacji o pracy Zakładu - w
formie, zakresie i terminach określonych przez Radę Nadzorczą Zakładu,
7) uchylony
8) sporządzanie planu finansowego Zakładu i sprawozdań z jego wykonania oraz
przedkładanie ich - po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Zakładu - ministrowi
właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego,
9) opracowywanie rocznych sprawozdań z działalności Zakładu i przedkładanie ich
- po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Zakładu - ministrowi właściwemu do spraw
zabezpieczenia społecznego,
10) sporządzanie wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu
emerytalnego, o której mowa w art. 61 ust. 3.
3a. W sprawozdaniu z wykonania planu finansowego Zakładu, o którym mowa w ust. 3
pkt 8, podaje się także informację o kwocie składek należnych, o których mowa w
art. 40 ust. 1 pkt 1, nieopłaconych przez płatników składek.
4. Tryb pracy Zarządu określa regulamin uchwalany przez Radę Nadzorczą Zakładu.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, na wniosek prezesa
Zakładu, po zaopiniowaniu przez Radę Nadzorczą Zakładu, nadaje, w drodze
rozporządzenia, statut Zakładu, w którym określa w szczególności:
1) strukturę organizacyjną Zakładu oraz zakres rzeczowy działania centrali i
terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu,
2) tryb funkcjonowania i kompetencje organów Zakładu.
6. uchylony
Art. 75. 1. Rada Nadzorcza Zakładu jest powoływana przez prezesa Rady Ministrów
na pięcioletnią kadencję, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b, przy czym:
1) 3 członków, w tym przewodniczący Rady, powoływanych jest na wniosek ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego, złożony w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych,
2) po 1 członku jest powoływanych na wniosek każdej organizacji pracodawców,
reprezentatywnej w rozumieniu ustawy z 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do
Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz.
U. nr 100, poz. 1080), zwanej dalej "ustawą o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych",
3) po 1 członku jest powoływanych na wniosek każdej organizacji związkowej
reprezentatywnej w rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych,
4) 1 członek jest powoływany na wniosek ogólnokrajowych organizacji emerytów i
rencistów.
1a. Członek Rady Nadzorczej Zakładu może być odwołany przez Prezesa Rady
Ministrów przed upływem kadencji w przypadku złożenia przez niego rezygnacji lub
na wniosek organu albo organizacji, która zgłosiła jego kandydaturę.
1b. Prezes Rady Ministrów dokonuje uzupełnienia składu Rady Nadzorczej Zakładu w
trybie przewidzianym dla powołania.
2. Do zadań Rady Nadzorczej Zakładu należy w szczególności:
1) uchwalanie regulaminu działania Zarządu Zakładu,
2) ustalanie wynagrodzenia członków Zarządu, z wyłączeniem prezesa Zakładu,
3) okresowa ocena - w przyjętym przez siebie trybie - pracy Zarządu,
4) zatwierdzanie projektu rocznego planu finansowego Zakładu i sprawozdania z
jego wykonania, a także rocznego sprawozdania z działalności Zakładu,
5) opiniowanie projektów planów finansowych FUS i FRD oraz sprawozdań z ich
wykonania,
6) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz
zgłaszanie inicjatyw w tym zakresie kierowanych do ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego,
7) uchylony
8) wybór biegłego rewidenta wykonującego badanie rocznego sprawozdania
finansowego Zakładu, FUS i FRD,
9) opiniowanie kandydata na prezesa Zakładu,
10) opiniowanie projektu statutu Zakładu.
3. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) tryb zgłaszania kandydatów na członków Rady Nadzorczej Zakładu,
2) regulamin i zasady wynagradzania członków Rady Nadzorczej Zakładu.
Art. 75a. Organy Zakładu współpracują z szefem Krajowego Centrum Informacji
Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
Art. 76. 1. Zakład uzyskuje przychody z:
1) odpisów z funduszy, o których mowa w art. 55; wysokość odpisu ustala się
corocznie w ustawie budżetowej na podstawie planu finansowego FUS,
zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu,
2) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na:
a) ubezpieczenie zdrowotne od Kas Chorych,
b) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
c) skreślona,
d) Fundusz Pracy
- których wysokość określają odrębne przepisy,
3) należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na
otwarte fundusze emerytalne w wysokości nie wyższej niż 0,8% kwoty przekazanych
do otwartych funduszy emerytalnych składek na to ubezpieczenie, z tym że
wysokość należności ustala się corocznie w ustawie budżetowej,
4) wpływów z tytułu wykonywania innych zadań zlecanych Zakładowi,
5) dotacji z budżetu państwa,
6) należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu
związanych z:
a) działalnością Funduszu Alimentacyjnego,
b) obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków
budżetu państwa,
6a) uchylony
6b) oprocentowania środków Zakładu na rachunkach bankowych,
7) innych dochodów.
2. Należności z tytułu poniesionych kosztów, o których mowa w ust. 1 pkt 6,
podlegają refundacji z Funduszu Alimentacyjnego i budżetu państwa w części
proporcjonalnej do liczby świadczeń finansowanych z tych źródeł.
3. uchylony
4. Koszty związane z teletransmisją, obsługą bankową, zakupami licencji oraz
amortyzacją ustalane są w każdym roku odrębnie na podstawie aktualnych potrzeb i
cen.
Art. 77. 1. Zakład gospodaruje swoim mieniem oraz prowadzi samodzielną
gospodarkę finansową w ramach posiadanych środków.
2. Z przychodów, o których mowa w art. 76, pokrywa się w szczególności:
1) wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,
2) wydatki na zakup towarów i usług,
3) koszty bieżącej działalności Rady Nadzorczej Zakładu,
4) pozostałe koszty bieżącej działalności Zakładu,
5) wydatki na inwestycje,
6) wydatki na działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie ubezpieczeń
społecznych,
7) koszty obsługi świadczeń finansowanych z FUS, a realizowanych przez Kasę
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
8) koszty wypłaty świadczeń, w tym realizowanych na mocy umów międzynarodowych.
3. Zakład dysponuje środkami finansowymi w walutach obcych pochodzących z wpłat
instytucji zagranicznych przekazywanych na pokrycie wypłat świadczeń
zagranicznych osobom uprawnionym zamieszkałym w Polsce.
Art. 78. Sprawozdanie finansowe Zakładu podlega badaniu i ogłoszeniu na zasadach
określonych w przepisach o rachunkowości.
Art. 79. Indywidualne dane uzyskane przez Zakład od ubezpieczonych oraz
płatników składek są objęte tajemnicą służbową Zakładu. Do przestrzegania tej
tajemnicy obowiązani są:
1) pracownicy Zakładu,
2) członkowie Rady Nadzorczej Zakładu.
Art. 79a. Pracownicy Zakładu korzystają z ochrony przewidzianej w Kodeksie
karnym dla funkcjonariuszy publicznych, chyba że pełnią wyłącznie czynności
usługowe.
Rozdział 8
Spis rozdziałów
Obowiązki ubezpieczonych oraz tryb odwoławczy
Art. 80. W celu ustalenia prawa do świadczeń oraz ich wysokości ubezpieczeni
zobowiązani są do:
1) przedstawiania stanów faktycznych mających wpływ na prawo lub wysokość
świadczeń,
2) informowania o wszelkich zmianach mających wpływ na świadczenie,
3) przedkładania na żądanie środków dowodowych,
4) osobistego stawiennictwa, jeżeli okoliczności sprawy tego wymagają,
5) poddania się badaniom lekarskim, a także leczeniu lub rehabilitacji, jeżeli
oczekuje się, że leczenie lub rehabilitacja przywróci zdolność do pracy lub
spowoduje, że zdolność do pracy zostanie zachowana.
Art. 81. Przepisu art. 80 nie stosuje się, jeżeli:
1) Zakład ma możliwości mniejszym nakładem niż ubezpieczony ustalić okoliczności
niezbędne do przyznania i wypłaty świadczenia,
2) badanie mogłoby narazić ubezpieczonego na pogorszenie stanu zdrowia lub
zagrażać jego życiu.
Art. 82. W przypadku gdy ubezpieczony utrudnia możliwość wyjaśnienia wszystkich
okoliczności sprawy, Zakład może, w drodze decyzji, wstrzymać wypłatę
świadczenia lub zawiesić postępowanie do chwili podjęcia współpracy.
Art. 83. 1. Zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w
szczególności:
1) zgłaszania do ubezpieczeń społecznych,
2) przebiegu ubezpieczeń,
3) ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu
składek,
4) ustalania uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
5) wymiaru świadczeń z ubezpieczeń społecznych.
2. Od decyzji Zakładu przysługuje odwołanie do właściwego sądu w terminie i
według zasad określonych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego.
3. Odwołanie do sądu przysługuje również w razie niewydania decyzji w terminie 2
miesięcy, licząc od dnia zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia.
4. Od decyzji przyznającej świadczenie w drodze wyjątku oraz od decyzji odmownej
odwołanie nie przysługuje.
5. Odwołanie wnosi się na piśmie do jednostki organizacyjnej Zakładu, która
wydała decyzję, lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę.
6. Jeżeli Zakład uzna odwołanie za słuszne, zmienia lub uchyla decyzję w
terminie 14 dni od wniesienia odwołania. W tym wypadku odwołaniu nie nadaje się
dalszego biegu.
7. Jeżeli odwołanie nie zostało w całości lub w części uwzględnione, Zakład
przekazuje niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od wniesienia
odwołania, sprawę do sądu wraz z uzasadnieniem.
Art. 83a. 1. Prawo lub zobowiązanie stwierdzone decyzją ostateczną Zakładu ulega
ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po
uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono
okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na to prawo
lub zobowiązanie.
2. Decyzje ostateczne Zakładu, od których nie zostało wniesione odwołanie do
właściwego sądu, mogą być z urzędu przez Zakład uchylone, zmienione lub
unieważnione, na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania
administracyjnego.
3. W sprawach rozstrzygniętych orzeczeniem właściwego sądu Zakład, na podstawie
dowodów lub okoliczności, o których mowa w ust. 1:
1) wydaje we własnym zakresie decyzję przyznającą prawo lub określającą
zobowiązanie, jeśli jest to korzystne dla zainteresowanego,
2) występuje do właściwego sądu z wnioskiem o wznowienie postępowania przed tym
organem, gdy z przedłożonych dowodów lub ujawnionych okoliczności wynika, że
prawo nie istnieje lub zobowiązanie jest wyższe niż określone w decyzji.
4. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się w postępowaniu o ustalenie uprawnień do
emerytur i rent i ich wysokości.
Art. 83b. 1. Jeżeli przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego przewidują
wydanie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, Zakład w tych
przypadkach wydaje decyzję.
2. Od wydanych w trakcie postępowania innych postanowień Zakładu zażalenie nie
przysługuje.
Art. 83c. 1. Dla postanowień, od których przysługuje zażalenie, wydanych przez
kierownika terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu działającego jako organ
egzekucyjny na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
organem odwoławczym jest dyrektor izby skarbowej.
2. Od wydanych w trakcie postępowania egzekucyjnego postanowień Zakładu w
sprawie stanowiska wierzyciela zażalenie nie przysługuje.
Rozdział 9
Spis rozdziałów
Zwrot nienależnie pobranych świadczeń oraz odsetki za opóźnienie w wypłacie
świadczeń
Art. 84. 1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń
społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu, wraz z odsetkami, w wysokości i na
zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.
2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:
1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie
prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli
osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania,
2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub
fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd
organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.
3. Nie można żądać zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń
społecznych za okres dłuższy niż ostatnie 12 miesięcy, jeżeli osoba pobierająca
świadczenia zawiadomiła organ wypłacający świadczenia o zajściu okoliczności
powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to
świadczenia były nadal wypłacane, a w pozostałych przypadkach - za okres dłuższy
niż ostatnie 3 lata.
4. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń, ustalone prawomocną decyzją, podlegają
potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje -
ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym.
4a. Nienależnie pobrane świadczenia mogą być zabezpieczane hipoteką przymusową i
ustawowym prawem zastawu, z wyjątkiem przypadku, gdy podlegają potrąceniu z
bieżąco wypłacanych świadczeń. Przepisy art. 26 i 27 stosuje się odpowiednio.
5. Przepisów ust. 2-4 i 8 nie stosuje się, jeżeli przepisy szczególne
określające zasady przyznawania i wypłacania świadczeń stanowią inaczej.
6. Jeżeli pobranie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez
płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo
do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z
odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub
inny podmiot.
7. Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych
ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia uprawomocnienia się
decyzji ustalającej należność. Przepisy art. 24 ust. 4 i 5 stosuje się
odpowiednio.
8. Zakład może odstąpić od żądania zwrotu kwot nienależnie pobranych świadczeń w
całości lub części, odroczyć termin ich płatności lub rozłożyć je na raty,
jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione okoliczności.
9. Przepisy ust. 1-8 stosuje się także do pieniężnych świadczeń innych niż z
ubezpieczeń społecznych, wypłacanych przez Zakład na mocy odrębnych przepisów.
10. Przepis ust. 8 stosuje się odpowiednio do świadczeń wypłaconych bezpośrednio
przez pracodawcę.
11. Jeżeli osoba pobierająca świadczenia zawiadomiła organ wypłacający te
świadczenia o zajściu okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo
wstrzymanie ich wypłaty, a mimo to świadczenia były nadal wypłacane, kwoty
nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych podlegają zwrotowi bez
odsetek za zwłokę.
Art. 85. 1. Jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach
określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z
ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych
przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie
wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego
świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa
cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu
świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi
odpowiedzialności.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych określa, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady wypłacania odsetek.
2a. Przepis ust. 1 stosuje się również do płatników składek zobowiązanych z mocy
odrębnych przepisów do wypłaty świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych.
Rozdział 10
Spis rozdziałów
Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych
Art. 86. 1. Kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń
społecznych przez płatników składek przeprowadzają inspektorzy kontroli Zakładu.
2. Kontrola może obejmować w szczególności:
1) zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych,
2) prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz
innych składek i wpłat, do których pobierania zobowiązany jest Zakład,
3) ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych
świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,
4) prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i
rentowe,
5) wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń
społecznych,
6) dokonywanie oględzin składników majątku płatników składek zalegających z
opłatą należności z tytułu składek.
Art. 87. 1. W trakcie przeprowadzania kontroli inspektor kontroli Zakładu ma
prawo:
1) badać wszelkie księgi, dokumenty finansowo-księgowe i osobowe oraz inne
nośniki informacji związane z zakresem kontroli,
1a) dokonywać oględzin i spisu składników majątku płatników składek zalegających
z opłatą należności z tytułu składek,
2) zabezpieczać zebrane dowody,
3) żądać udzielania informacji przez płatnika składek i ubezpieczonego,
4) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości, jeśli jest to niezbędne
dla potrzeb kontroli,
5) przesłuchiwać świadków,
6) przesłuchiwać płatnika składek i ubezpieczonego, jeżeli z powodu braku lub po
wyczerpaniu innych środków dowodowych pozostały nie wyjaśnione okoliczności
mające znaczenie dla postępowania kontrolnego.
2. Inspektor kontroli Zakładu wykorzystuje dla celów kontroli informacje zawarte
na kontach ubezpieczonych i na kontach płatników składek.
Art. 88. 1. Płatnicy składek są zobowiązani:
1) udostępnić wszelkie księgi, dokumenty i inne nośniki informacji związane z
zakresem kontroli, które są przechowywane u płatnika oraz u osób trzecich w
związku z powierzeniem tym osobom niektórych czynności na podstawie odrębnych
umów,
1a) udostępniać do oględzin składniki majątku, których badanie wchodzi w zakres
kontroli, jeżeli zalegają z opłatą należności z tytułu składek,
2) sporządzić i wydać kopie dokumentów związanych z zakresem kontroli i
określonych przez inspektora kontroli Zakładu,
3) zapewnić niezbędne warunki do przeprowadzenia czynności kontrolnych, w tym
udostępnić środki łączności, z wyjątkiem środków transportowych, oraz inne
niezbędne środki techniczne do wykonania czynności kontrolnych, którymi
dysponuje płatnik,
4) udzielać wyjaśnień kontrolującemu,
5) przedstawić tłumaczenie na język polski sporządzonej w języku obcym
dokumentacji finansowo-księgowej i osobowej przedłożonej przez płatnika składek.
2. Czynności określonych w ust. 1 płatnik składek jest obowiązany dokonać
nieodpłatnie.
3. W sprawach objętych zakresem kontroli płatnik składek ma obowiązek, w
wyznaczonym terminie, dostarczyć inspektorowi kontroli Zakładu żądane dokumenty.
Art. 89. 1. Inspektor kontroli Zakładu podejmuje czynności kontrolne u płatnika
składek po okazaniu legitymacji służbowej i upoważnienia do kontroli, z
równoczesnym zawiadomieniem o wszczęciu postępowania kontrolnego.
2. Inspektor kontroli Zakładu ma obowiązek zapoznania płatnika składek z jego
prawami i obowiązkami wynikającymi z ustawy. Płatnik składek potwierdza podpisem
na zawiadomieniu o wszczęciu postępowania kontrolnego, że zapoznał się z tymi
prawami i obowiązkami.
3. W przypadku nieobecności płatnika składek czynności kontrolne mogą być
wszczęte po okazaniu dokumentów, o których mowa w ust. 1, osobie upoważnionej do
reprezentowania lub prowadzenia spraw płatnika składek. Z czynności tych
sporządza się protokół i doręcza niezwłocznie płatnikowi składek.
4. Obecny w czasie kontroli płatnik składek, a także osoba przez niego wskazana,
mają prawo uczestniczyć w czynnościach kontrolnych.
5. Płatnik składek powinien być zawiadomiony o miejscu i terminie
przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków lub oględzin, w sposób umożliwiający mu
udział w przeprowadzaniu tego dowodu, nie później niż bezpośrednio przed
podjęciem tych czynności.
6. Przepisu ust. 5 nie stosuje się, jeżeli okoliczności faktyczne uzasadniają
natychmiastowe podjęcie czynności, a płatnik jest nieobecny. Fakt nieobecności
płatnika odnotowuje się w protokole przeprowadzonej kontroli.
Art. 90. 1. Czynności kontrolne prowadzone są w siedzibie płatnika składek oraz
w miejscach prowadzenia przez niego działalności, a także w miejscu prowadzenia
działalności przez osoby trzecie w związku z powierzeniem tym osobom niektórych
czynności na podstawie odrębnych umów.
2. Inspektor kontroli Zakładu jest uprawniony do wstępu i poruszania się po
terenie siedziby płatnika oraz miejsc prowadzenia przez niego działalności, na
podstawie dokumentów, o których mowa w art. 89 ust. 1, bez potrzeby uzyskiwania
przepustki oraz nie podlega rewizji osobistej przewidzianej w wewnętrznym
regulaminie określonym przez płatnika składek.
3. Inspektor kontroli Zakładu podlega przepisom o bezpieczeństwie i higienie
pracy obowiązującym na terenie, gdzie wykonuje czynności kontrolne.
4. Czynności kontrolne mogą być wykonywane poza miejscami określonymi w ust. 1 w
razie niezapewnienia przez płatnika składek warunków, o których mowa w art. 88
ust. 1 pkt 3, a także w przypadkach, gdy charakter czynności tego wymaga.
5. W przypadkach określonych w ust. 4 płatnik składek jest obowiązany, na
żądanie inspektora kontroli Zakładu, wydać określone przez niego dokumenty
wymienione w art. 88 ust. 1 pkt 1 na czas niezbędny do przeprowadzenia czynności
kontrolnych, nie dłuższy jednak niż 3 tygodnie. Czynności w tym zakresie są
prowadzone w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu. Z wydania dokumentów
sporządza się protokół, który podpisuje również płatnik składek.
6. Zakład zapewnia płatnikowi składek, na jego żądanie, dostęp do wydanych
dokumentów.
Art. 91. 1. Ustalenia kontroli opisuje się w protokole kontroli, który powinien
zawierać:
1) oznaczenie terytorialnej jednostki organizacyjnej Zakładu,
2) oznaczenie kontrolowanego płatnika składek,
3) oznaczenie inspektorów kontroli Zakładu wykonujących kontrolę,
4) określenie zakresu kontroli,
5) datę rozpoczęcia i zakończenia kontroli,
6) opis dokonanych ustaleń z podaniem podstaw prawnych,
7) przedstawienie dowodów,
8) pouczenie o prawie złożenia zastrzeżeń,
9) pieczęć i podpis inspektora kontroli Zakładu.
2. Protokół sporządza się w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden
doręcza się kontrolowanemu płatnikowi składek lub osobie upoważnionej do
reprezentowania lub prowadzenia jego spraw.
3. Płatnik składek ma prawo w terminie 14 dni od daty otrzymania protokołu
złożyć pisemne zastrzeżenia do jego ustaleń, wskazując równocześnie stosowne
środki dowodowe.
4. Inspektor kontroli Zakładu ma obowiązek rozpatrzyć zgłoszone zastrzeżenia i w
razie potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne. O sposobie rozpatrzenia
zastrzeżeń płatnika składek informuje się na piśmie.
5. Protokół kontroli stanowi podstawę do wydania decyzji w zakresie i trybie
określonym w art. 83.
Art. 91a. uchylony
Art. 91b. Przepisy art. 87 ust. 1 pkt 1a, art. 88 ust. 1 pkt 1a i art. 89 ust. 5
stosuje się odpowiednio do:
1) następców prawnych i osób trzecich odpowiadających za zadłużenie płatnika
składek,
2) osób, które pobrały nienależne świadczenia, płatników składek lub innych
podmiotów zobowiązanych do zwrotu nienależnych świadczeń, o których mowa w art.
84, z wyjątkiem przypadku, gdy nienależne świadczenia podlegają potrąceniu z
bieżąco wypłacanych świadczeń.
Art. 92. 1. Inspektor kontroli Zakładu podlega wyłączeniu z udziału w kontroli w
razie stwierdzenia okoliczności, które mogą mieć wpływ na bezstronność w jego
postępowaniu.
2. Inspektor kontroli Zakładu jest obowiązany zachować w tajemnicy informacje,
które uzyskał w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych. Obowiązek
zachowania tajemnicy trwa również po ustaniu zatrudnienia na stanowisku
inspektora kontroli Zakładu.
Art. 93. 1. Inspektorem kontroli Zakładu może być pracownik Zakładu, który:
1) posiada wyłącznie obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i
obywatelskich,
2) ma nienaganną opinię i nie był karany za przestępstwo z winy umyślnej,
3) posiada wyższe wykształcenie,
4) jest zatrudniony w centrali lub w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu
co najmniej dwa lata,
5) złożył egzamin kwalifikacyjny na stanowisko inspektora kontroli Zakładu z
wynikiem pozytywnym przed komisją powołaną przez głównego inspektora kontroli
Zakładu.
2. Inspektora kontroli Zakładu powołuje prezes Zakładu na wniosek głównego
inspektora kontroli Zakładu.
3. W szczególnie uzasadnionych przypadkach prezes Zakładu, na wniosek głównego
inspektora kontroli Zakładu, może powołać na stanowisko inspektora kontroli
Zakładu osobę nie spełniającą warunków, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4.
4. Prezes Zakładu, na wniosek głównego inspektora kontroli Zakładu, odwołuje ze
stanowiska inspektora kontroli Zakładu osobę, która:
1) złożyła rezygnację ze stanowiska,
2) nie spełnia warunków określonych w ust. 1 pkt 1 i 2,
3) utraciła zdolność fizyczną lub psychiczną do pracy na zajmowanym stanowisku,
stwierdzoną orzeczeniem lekarskim,
4) otrzymała ujemną ocenę kwalifikacyjną, potwierdzoną ponowną ujemną oceną
dokonaną nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy i nie później niż w ciągu roku
od poprzedniej oceny,
5) ma ustalone prawo do emerytury lub renty.
5. Pracownicy Zakładu uprawnieni do wykonywania czynności kontrolnych przed
wejściem w życie ustawy, którzy spełniają warunki określone w ust. 1 pkt 1, 2 i
4, zachowują uprawnienia do prowadzenia kontroli płatników składek, jeżeli w
okresie 18 miesięcy złożą egzamin, o którym mowa w ust. 1 pkt 5.
Art. 94. 1. Prezes Zakładu powołuje i odwołuje głównego inspektora kontroli
Zakładu po zasięgnięciu opinii Rady Nadzorczej Zakładu.
2. Główny inspektor kontroli Zakładu oraz upoważnieni przez niego inspektorzy
kontroli Zakładu zarządzają kontrole płatników składek, a w imieniu prezesa
Zakładu nadzór nad ich przeprowadzeniem sprawuje główny inspektor kontroli
Zakładu.
Art. 95. uchylony
Art. 96. 1. Izby i urzędy skarbowe są obowiązane przekazywać Zakładowi
informacje o stwierdzonych przypadkach naruszenia przepisów o ubezpieczeniach
społecznych.
2. Organy kontroli, rewizji i inspekcji działające w administracji rządowej i
samorządzie terytorialnym są zobowiązane do udostępniania Zakładowi, na jego
wniosek, wyników kontroli przeprowadzonych przez te organy.
Art. 97. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi szczegółowe zasady i
tryb przeprowadzania kontroli płatników składek.
Rozdział 11
Spis rozdziałów
Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy
Art. 98. 1. Kto, jako płatnik składek albo osoba obowiązana do działania w
imieniu płatnika:
1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w
przewidzianym przepisami terminie,
2) nie zgłasza wymaganych ustawą danych lub zgłasza nieprawdziwe dane albo
udziela w tych sprawach nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia,
3) udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli,
4) nie dopełnia obowiązku wypłacania świadczeń z ubezpieczeń społecznych i
zasiłków finansowanych z budżetu państwa albo wypłaca je nienależnie,
5) nie prowadzi dokumentacji związanej z obliczaniem składek oraz z wypłatą
świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
6) nie dopełnia obowiązku przesyłania deklaracji rozliczeniowych oraz imiennych
raportów miesięcznych w przewidzianym terminie,
6a) nie stwierdza nieprawidłowości w imiennym raporcie miesięcznym w terminie
określonym w art. 41 ust. 7,
7) nie dopełnia obowiązku przekazywania dokumentów związanych z ubezpieczeniami
społecznymi i ubezpieczeniem zdrowotnym w formie określonej w art. 47a ust. 1 i
2
podlega karze grzywny do 5000 złotych.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynów określonych w ust. 1 przy
opłacaniu składek lub dokonywaniu wpłat z innych tytułów, do których poboru
obowiązany jest Zakład.
Rozdział 12
Spis rozdziałów
Zmiany w obowiązujących przepisach
Art. 99-106. pominięte. Wprowadzały zmiany do ustaw: z 20 marca 1950 r. o
przejęciu przez Państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania
gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego; z 23 listopada 1990 r. o
łączności; z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; z 15
lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; z 29 grudnia 1993 r. o
ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy; z 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu; z 6 lutego 1997 r.
o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym; z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych.
Rozdział 13
Spis rozdziałów
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 107. 1. Płatnicy składek zobowiązani są dokonać imiennych zgłoszeń do
ubezpieczeń społecznych wszystkich osób, za które są zobowiązani opłacać składki
na ubezpieczenia społeczne za 31 grudnia 1998 r. i 1 stycznia 1999 r., w
terminie do 31 stycznia 1999 r.
2. Zgłoszeń, o których mowa w ust. 1, zobowiązani są dokonać również płatnicy
składek opłacający składki na własne ubezpieczenia społeczne za 31 grudnia 1998
r. i 1 stycznia 1999 r., w terminie do 31 stycznia 1999 r.
3. Płatnicy składek, o których mowa w ust. 1 i 2, zobowiązani są dokonać
zgłoszenia płatnika składek w terminie do 31 stycznia 1999 r.
Art. 108. Płatnicy składek na ubezpieczenia społeczne lub ubezpieczenie
zdrowotne, którzy nie posiadają, jako podatnicy, numeru identyfikacji podatkowej
NIP lub nie złożyli wniosku o nadanie tego numeru, obowiązani są dokonać
zgłoszenia identyfikacyjnego, w celu otrzymania NIP, w terminie jednego miesiąca
od dnia wejścia w życie ustawy, w trybie określonym w przepisach o zasadach
ewidencji i identyfikacji podatników.
Art. 109. Składki na ubezpieczenie społeczne i zasiłki oraz zasiłki rodzinne i
pielęgnacyjne należne za okres do 31 grudnia 1998 r. płatnicy składek są
zobowiązani rozliczać i opłacać na podstawie przepisów dotychczasowych.
Art. 110. 1. Płatnicy składek podwyższą ubezpieczonym, o których mowa w art. 16
ust. 1, przychód należny od 1 stycznia 1999 r., przeliczając go w taki sposób,
aby po potrąceniu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na
ubezpieczenie chorobowe nie był on niższy niż przed przeliczeniem.
2. skreślony.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, sposób przeliczania przychodu, o którym mowa w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłosi wysokość
najniższego wynagrodzenia pracowników po przeliczeniu w sposób określony w
rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 3.
5. Ilekroć w przepisach dotyczących zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
jest mowa o "przeciętnym wynagrodzeniu miesięcznym w gospodarce narodowej w roku
poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego" lub "planowanych rocznych
środkach przeznaczonych na wynagrodzenia osobowe" oznacza to:
1) przeciętne wynagrodzenie miesięczne w gospodarce narodowej w roku poprzednim
lub drugim półroczu roku poprzedniego,
2) planowane roczne środki przeznaczone na wynagrodzenia osobowe -
pomniejszone o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia emerytalne,
rentowe oraz chorobowe.
Art. 111. 1. Podział składki, o którym mowa w art. 22 ust. 3, jest obowiązkowy
dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1968 r.
2. Ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1, są zobowiązani do zawarcia umowy z
otwartym funduszem emerytalnym w terminie do 30 września 1999 r. Przepis art. 39
ust. 2 stosuje się odpowiednio.
3. Ubezpieczeni urodzeni po 31 grudnia 1948 r., a przed 1 stycznia 1969 r., z
wyjątkiem osób pobierających emeryturę, mogą na swój wniosek przystąpić -
poprzez zawarcie umowy - do wybranego otwartego funduszu emerytalnego.
4. Ubezpieczeni, o których mowa w ust. 3, mogą zawrzeć umowę z otwartym
funduszem emerytalnym w terminie do 31 grudnia 1999 r., z zastrzeżeniem ust. 6.
5. Przystąpienie przez ubezpieczonych, o których mowa w ust. 3, do otwartego
funduszu emerytalnego jest nieodwołalnym oświadczeniem woli o wyborze
ubezpieczenia emerytalnego na zasadach określonych dla osób urodzonych po 31
grudnia 1968 r.
6. Termin, o którym mowa w ust. 4, uważa się za zachowany, jeżeli osoba urodzona
w okresie określonym w ust. 3 nie podlegała obowiązkowi ubezpieczeń społecznych
w 1999 r., lecz przystąpiła do otwartego funduszu emerytalnego w ciągu 6
miesięcy od powstania obowiązku ubezpieczenia po 31 grudnia 1999 r. oraz w dniu
powstania tego obowiązku nie ukończyła 50 lat.
7. Cała składka na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonych, którzy nie
przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, przekazywana jest na FUS.
8. Składka, o której mowa w art. 22 ust. 3, podlega przekazaniu na rzecz
otwartego funduszu emerytalnego, począwszy od najbliższej płatności składek na
ubezpieczenie emerytalne, dokonanej po otrzymaniu przez Zakład od otwartego
funduszu emerytalnego zawiadomienia o zawarciu umowy członkowskiej przez
ubezpieczonego.
9. Składka ubezpieczonych, o których mowa w ust. 1, podlega przekazaniu do
otwartych funduszy emerytalnych na zasadach określonych w ust. 8, jednakże w
przypadku, gdyby ubezpieczony nie zawarł umowy w terminie, o którym mowa w ust.
2, składka, począwszy od składki z tytułu zatrudnienia w październiku 1999 r.,
przeznaczona na otwarty fundusz emerytalny podlega przekazaniu do otwartego
funduszu emerytalnego niezwłocznie po nabyciu członkostwa w otwartym funduszu
emerytalnym. Przepis art. 39 ust. 4 zdanie drugie stosuje się odpowiednio.
Art. 112. 1. Uruchomienie środków FRD może nastąpić nie wcześniej niż w 2009 r.
2. W latach 2002 i 2003 część składki, o której mowa w art. 22 ust. 4, wynosi
0,1% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne.
3. Począwszy od 2004 r. część składki, o której mowa w ust. 2, ulega rocznie
podwyższeniu o 0,05% podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne.
Art. 113. Kadencja dotychczasowych rad nadzorczych Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, powołanych na podstawie art. 20 i 21 ustawy, o której mowa w art.
122 ust. 1 pkt 1, ustaje z dniem powołania Rady Nadzorczej Zakładu, o której
mowa w art. 75.
Art. 113a. 1. Do dnia powołania prezesa Zakładu, o którym mowa w art. 73, jego
funkcje sprawuje prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych powołany w trybie
ustawy, o której mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1.
2. Z dniem powołania prezesa Zakładu, o którym mowa w art. 73, wygasa akt
powołania prezesa sprawującego jego funkcje.
Art. 113b. 1. Z dniem 1 stycznia 1999 r. wygasają akty powołania dyrektorów
oddziałów Zakładu.
2. Osoby, o których mowa w ust. 1, pełnią obowiązki do czasu powołania
kierowników terenowych jednostek organizacyjnych Zakładu, o których mowa w art.
67 ust. 1 pkt 2.
Art. 113c. 1. Stroną stosunków pracy pracowników zatrudnionych w Zakładzie
Ubezpieczeń Społecznych działającym na podstawie art. 7 ustawy, o której mowa w
art. 122 ust. 1 pkt 1, oraz w jednostkach, o których mowa w art. 117 ust. 1,
staje się Zakład, z uwzględnieniem ust. 4 i 5.
2. Pracownikom, o których mowa w ust. 1, nie przysługują odprawy i inne
świadczenia pieniężne wypłacane na podstawie przepisów o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy oraz na podstawie przepisów o pracownikach urzędów państwowych, z
zastrzeżeniem ust. 4 i 5.
3. Zakład w terminie do 31 stycznia 1999 r. zawiadamia na piśmie pracowników
zatrudnionych na podstawie umowy o pracę o warunkach pracy oraz o skutkach w
zakresie stosunków pracy związanych ze zmianą, o której mowa w ust. 1 oraz w
art. 113b ust. 1.
4. W terminie 30 dni od zawiadomienia przewidzianego w ust. 3 pracownik
zatrudniony na podstawie umowy o pracę może bez wypowiedzenia, za siedmiodniowym
uprzedzeniem, rozwiązać stosunek pracy. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie
powoduje dla pracownika skutki, jakie przepisy prawa pracy wiążą z rozwiązaniem
stosunku pracy przez pracodawcę z przyczyn dotyczących zakładu pracy.
5. Pracownikom zatrudnionym na podstawie mianowania Zakład do 31 stycznia 1999
r. przedstawi na piśmie nowe warunki pracy i płac z wynagrodzeniem nie niższym
niż dotychczasowe. Pracownicy w terminie 30 dni winni złożyć oświadczenie o
przyjęciu lub odmowie przyjęcia proponowanych warunków. W razie nieuzgodnienia
warunków, dotychczasowy stosunek pracy rozwiązuje się z upływem okresu równego
okresowi wypowiedzenia, liczonego od dnia, w którym pracownik złożył
oświadczenie o odmowie przyjęcia proponowanych warunków, lub od dnia, do którego
winien złożyć takie oświadczenie. Rozwiązanie stosunku pracy w tym trybie
powoduje skutki, jakie przepisy ustawy o pracownikach urzędów państwowych wiążą
z rozwiązaniem stosunku pracy w związku z likwidacją urzędu.
6. Do czasu zawarcia układu zbiorowego, zasady wynagradzania pracowników Zakładu
oraz wielkość środków na wynagrodzenia określa prezes Zakładu.
Art. 114. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy majątek pozostający w zarządzie
Zakładu, stanowiący własność Skarbu Państwa, staje się nieodpłatnie własnością
Zakładu.
2. Nabycie z mocy prawa własności nieruchomości w ramach majątku, o którym mowa
w ust. 1, stwierdza w formie decyzji wojewoda.
3. Ostateczna decyzja stwierdzająca nabycie własności nieruchomości stanowi
podstawę wpisu w księdze wieczystej.
4. W zakresie prowadzonej działalności określonej w ustawie Zakład nie ponosi
opłat skarbowych i sądowych.
5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio do nieruchomości, w stosunku do
których Zakład nabył przed 1 stycznia 1999 r. prawo użytkowania wieczystego na
rzecz Skarbu Państwa. W tym przypadku Zakład nabywa prawo użytkowania
wieczystego gruntów oraz własność położonych na tych gruntach budynków i budowli
lub innych części składowych.
Art. 115. 1. Zakład jest następcą prawnym działających do 1950 r. Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczalni społecznych i funduszy ubezpieczeniowych
w zakresie ubezpieczeń społecznych i jest uprawniony, jeżeli nie narusza to
ujawnionego w księdze wieczystej prawa własności lub prawa użytkowania
wieczystego osób trzecich, do występowania o zwrot nieruchomości stanowiących w
podanym okresie własność tych podmiotów.
2. Zakład występuje o zwrot nieruchomości, jeżeli nieruchomość jest niezbędna
dla wykonywania jego zadań.
3. Stwierdzenie, że Zakład jest następcą prawnym właściciela nieruchomości, w
rozumieniu ust. 1, oraz orzeczenie o zwrocie na rzecz Zakładu nieruchomości
następuje w drodze decyzji administracyjnej wydanej przez wojewodę.
4. Ostateczna decyzja wojewody, o której mowa w ust. 3, stanowi podstawę wpisu w
księdze wieczystej.
5. Decyzja, o której mowa w ust. 3, nie jest wymagana, jeżeli jedynym ujawnionym
w księdze wieczystej właścicielem jest działający do 1950 r. Zakład Ubezpieczeń
Społecznych, ubezpieczalnia społeczna lub fundusze ubezpieczeniowe, którego
następcą prawnym jest Zakład, oraz nie jest ujawnione w księdze wieczystej prawo
użytkowania wieczystego osób trzecich. Wpis prawa własności Zakładu do księgi
wieczystej następuje na jego jednostronny wniosek.
6. Wnioski o wszczęcie postępowania zgłasza się do dnia 31 grudnia 2010 r.
Art. 116. 1. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, utworzony na podstawie ustawy, o
której mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1, 1 stycznia 1999 r. likwiduje się, a jego
środki pieniężne, wierzytelności i zobowiązania przejmuje fundusz emerytalny
wyodrębniony z FUS zgodnie z art. 55.
2. Aktywa i pasywa w zakresie działalności bieżącej i inwestycyjnej Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, działającego na podstawie ustawy, o której mowa w ust.
1, stają się 1 stycznia 1999 r. aktywami i pasywami Zakładu.
3. Fundusz emerytalny sfinansuje przejściowo koszty Zakładu. Zwrot kosztów
funduszowi emerytalnemu następuje po uzyskaniu przez fundusze, o których mowa w
art. 55, przychodów ze składek na ubezpieczenia społeczne.
Art. 117. 1. Zakład przejmuje kolejowe jednostki organizacyjne właściwe do
ustalenia i wypłaty świadczeń, działające na podstawie ustawy z 28 kwietnia 1983
r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. nr 23,
poz. 99, z 1985 r. nr 20, poz. 85, z 1990 r. nr 36, poz. 206, z 1997 r. nr 43,
poz. 272 i z 1998 r. nr 66, poz. 431).
2. Kolejowe jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1, dokonają wypłaty
świadczeń w 1998 r. oraz przekażą dokumentację niezbędną Zakładowi do wypłaty
świadczeń za okres od dnia wejścia w życie ustawy i dokumentację wymaganą do
przyznania lub przeliczenia świadczeń, a także dokumentację niezbędną do
dokonania rocznego rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych za rok
1998.
3. Minister właściwy do spraw transportu przekaże Zakładowi prawa majątkowe i
środki rzeczowe w zakresie niezbędnym do przejęcia zadań, o których mowa w ust.
1.
4. Minister właściwy do spraw transportu, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb przejęcia jednostek, o których mowa w ust. 1.
Art. 118. skreślony.
Art. 118a. W 1999 r. FUS mogą być udzielane pożyczki z budżetu państwa, w
łącznej kwocie nie większej niż 4.000.000 tys. zł.
Art. 119. Banki są zobowiązane przygotować i zapewnić płatnikom składek dostęp
do formularzy dokumentów płatniczych określonych ustawą, nie później niż do 15
grudnia 1998 r.
Art. 120. Zadania określone w ustawie, niezbędne do funkcjonowania Zakładu od 1
stycznia 1999 r., przed tym dniem wykonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych
wymieniony w art. 7 ustawy, o której mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1.
Art. 121. 1. Stopa procentowa składek na ubezpieczenie wypadkowe za okres od 1
stycznia do 31 grudnia 1999 r. wynosi 1,62 proc. podstawy wymiaru.
2. W okresie od 1 stycznia 2001 r. do 31 grudnia 2002 r. stopa procentowa
składek na ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,62 proc. podstawy wymiaru.
Art. 122. 1. Tracą moc:
1) ustawa z 25 listopada 1986 r. o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. z 1989 r. nr 25, poz. 137 z późn. zm.),
2) art. 1, art. 8, art. 14 ustawy z 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu
emerytalnym twórców i ich rodzin (Dz. U. z 1983 r. nr 31, poz. 145 z późn. zm.),
3) art. 1-5, art. 25-32, art. 34 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu
społecznym osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy
zlecenia (Dz. U. z 1995 r. nr 65, poz. 333 z późn. zm.),
4) art. 1-4, art. 22-26, art. 28, art. 32 ustawy z 18 grudnia 1976 r. o
ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność gospodarczą oraz ich
rodzin (Dz. U. z 1989 r. nr 46, poz. 250 z późn. zm.),
5) rozdział 8 ustawy z 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym
pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz. U. nr 23, poz. 99 z późn. zm.),
6) art. 1-6, art. 27-32, art. 34 ustawy z 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu
społecznym duchownych (Dz. U. nr 29, poz. 156 z późn. zm.).
2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w
mocy przepisy aktów wykonawczych wydane na podstawie ustawy wymienionej w ust. 1
pkt 1, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami ustawy.
3. Ilekroć przepisy:
1) odsyłają do przepisów o organizacji i finansowaniu ubezpieczeń społecznych,
do przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub do przepisów o ubezpieczeniach
społecznych pracowników - należy przez to rozumieć odesłanie do przepisów o
systemie ubezpieczeń społecznych,
2) określają jako organ właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub
Biuro Rent Zagranicznych - należy przez to rozumieć jednostkę organizacyjną
Zakładu.
Art. 123. W sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy kodeksu
postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej.
Art. 124. Przepisy art. 50 ust. 1 w części dotyczącej informowania o danych
zgromadzonych na koncie stosuje się od 1 stycznia 2000 r.
Art. 125. skreślony.
Art. 126. Przepisy art. 50 ust. 1 w części dotyczącej emerytury hipotetycznej
stosuje się od 1 stycznia 2004 r.
Art. 127. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r., z wyjątkiem:
1) art. 24-31, 33, 73 ust. 2, art. 74 ust. 1 i 5, art. 75 ust. 1, ust. 2 pkt 1,
2, 9 i 10 oraz ust. 3, art. 109, 117 ust. 2-4, art. 119 i 120, które wchodzą w
życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia,
2) art. 108, który wchodzi w życie 1 grudnia 1998 r.,
3) art. 39 ust. 1-4, który wchodzi w życie 1 października 1999 r.,
4) art. 15 ust. 2, art. 22 ust. 1 pkt 4 i ust. 2, które wchodzą w życie 1
stycznia 2000 r.,
5) art. 22 ust. 4, który wchodzi w życie 1 stycznia 2002 r.).
Spis rozdziałów
Klucz przejścia pomiędzy klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną na
podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 kwietnia
1995 r. a klasyfikacją zawodów i specjalności wprowadzoną rozporządzeniem
Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2002 r.
Publikujemy dzięki uprzejmości Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki
Społecznej
Symbol i nazwa zawodu/specjalności w KZiS z 1995r.Symbol i nazwa
zawodu/specjalności w KZiS z 2002r.
1110101 Poseł 111101 Parlamentarzysta
1110102 Senator 111101 Parlamentarzysta
1120101 Polityk 111102 Polityk
1130101 Wyższy urzędnik państwowy 111201 Wyższy urzędnik państwowy
1130102 Wyższy urzędnik samorządowy 111202 Wyższy urzędnik
samorządowy
1140101 Zawodowy działacz organizacji politycznej 112101 Zawodowy
działacz organizacji politycznej
1140102 Zawodowy działacz organizacji społecznej 112201 Zawodowy
działacz organizacji społecznej
1140103 Zawodowy działacz organizacji związkowej 112301 Zawodowy
działacz organizacji związkowej
1140190 Pozostali zawodowi działacze 112201 Zawodowy działacz
organizacji społecznej
1210101 Dyrektor generalny 121101 Dyrektor generalny
1210102 Dyrektor wykonawczy 121102 Dyrektor wykonawczy
1210103 Prezes 121103 Prezes
1210104 Syndyk 121104 Syndyk
1210201 Zastępca dyrektora generalnego ds. badawczo-rozwojowych 121201
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw badawczo-rozwojowych
1210202 Zastępca dyrektora generalnego ds. finansowo-administracyjnych
121202 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw finansowo-administracyjnych
1210203 Zastępca dyrektora generalnego ds. marketingu i dystrybucji
121203 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw marketingu i dystrybucji
1210204 Zastępca dyrektora generalnego ds. osobowych i szkolenia
121204 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw osobowych i szkolenia
1210205 Zastępca dyrektora generalnego ds. techniczno-produkcyjnych
121205 Zastępca dyrektora/prezesa do spraw techniczno-produkcyjnych
1210206 Zastępca prezesa ds. badawczo-rozwojowych 121201 Zastępca
dyrektora/prezesa do spraw badawczo-rozwojowych
1210207 Zastępca prezesa ds. finansowo-administracyjnych 121202
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw finansowo-administracyjnych
1210208 Zastępca prezesa ds. marketingu i dystrybucji 121203
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw marketingu i dystrybucji
1210209 Zastępca prezesa ds. osobowych i szkolenia 121204 Zastępca
dyrektora/prezesa do spraw osobowych i szkolenia
1210210 Zastępca prezesa ds. techniczno-produkcyjnych 121205
Zastępca dyrektora/prezesa do spraw techniczno-produkcyjnych
1210290 Pozostali z-cy dyrektorów generalnych i prezesów 121290
Pozostali zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów
1220101 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w rolnictwie,
łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie 122101 Kierownik wewnętrznej
jednostki działalności podstawowej w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i
rybołówstwie
1220102 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w przemyśle
przetwórczym 122201 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności
podstawowej w przemyśle przetwórczym
1220103 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w budownictwie
122301 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w
budownictwie
1220104 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w handlu hurtowym
detalicznym 122401 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności
podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym
1220105 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w restauracjach i
hotelach 122501 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności
podstawowej w gastronomii, hotelarstwie i turystyce
1220106 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w gospodarce
magazynowej, transporcie i łączności 122601 Kierownik wewnętrznej
jednostki działalności podstawowej w gospodarce magazynowej, transporcie i
łączności
1220107 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w
przedsiębiorstwach obsługi biznesu 122701 Kierownik wewnętrznej
jednostki działalności podstawowej w przedsiębiorstwach obsługi biznesu
1220108 Kierownik wewnętrznej jednostki podstawowej w
przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych 122801
Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w
przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych
1220190 Pozostali kierownicy wewnętrznych jednostek działalności
podstawowej gdzie indziej nie sklasyfikowani 122901 Kierownik
wewnętrznej jednostki działalności podstawowej gdzie indziej
niesklasyfikowany
1230101 Kierownik działu finansowego i administracyjnego 123101
Kierownik działu finansowego i administracyjnego
1230102 Kierownik działu osobowego i pokrewnych 123201 Kierownik
działu osobowego i działów pokrewnych
1230103 Kierownik działu marketingu i sprzedaży 123301 Kierownik
działu marketingu i sprzedaży
1230104 Kierownik działu reklamy, promocji i pokrewnych 123401
Kierownik działu reklamy, promocji i działów pokrewnych
1230105 Kierownik działu zaopatrzenia i dystrybucji 123501
Kierownik działu zaopatrzenia i dystrybucji
1230106 Kierownik działu informatyki 123601 Kierownik działu
informatyki
1230107 Kierownik działu badawczo-rozwojowego 123701 Kierownik
działu badawczo-rozwojowego
1230190 Pozostali kierownicy działów organizujących działalność
pomocniczą 123901 Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej gdzie
indziej niesklasyfikowany
1310101 Kierownik małego przedsiębiorstwa w rolnictwie, łowiectwie,
leśnictwie i rybołówstwie 131101 Kierownik małego przedsiębiorstwa w
rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie
1310102 Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle przetwórczym
131201 Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle przetwórczym
1310103 Kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie 131301
Kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie
1310104 Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i
detalicznym 131401 Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym
i detalicznym
1310105 Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii i hotelach
131501 Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie i
turystyce
1310106 Kierownik małego przedsiębiorstwa w gospodarce magazynowej,
transporcie i łączności 131601 Kierownik małego przedsiębiorstwa w
gospodarce magazynowej, transporcie i łączności
1310107 Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi biznesu 131701
Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi biznesu
1310108 Kierownik małego przedsiębiorstwa usług osobistych,
porządkowych i pokrewnych 131801 Kierownik małego przedsiębiorstwa
usług osobistych, porządkowych i pokrewnych
1310190 Pozostali kierownicy małych zakładów pracy 131901 Kierownik
małego przedsiębiorstwa gdzie indziej niesklasyfikowany
2110101 Astronom 211102 Astronom
2110102 Fizyk - akustyka 211103 Fizyk
2110103 Fizyk - astrofizyka 211101 Astrofizyk
2110104 Fizyk - fizyczne podstawy mikroelektroniki 211103 Fizyk
2110105 Fizyk - fizyka akceleratorowa 211103 Fizyk
2110106 Fizyk - fizyka cząstek elementarnych 211103 Fizyk
2110107 Fizyk - fizyka doświadczalna 211103 Fizyk
2110108 Fizyk - fizyka jądrowa 211103 Fizyk
2110109 Fizyk - fizyka komputerowa 211103 Fizyk
2110110 Fizyk - fizyka laserów i optoelektronika 211103 Fizyk
2110111 Fizyk - fizyka materii skondensowanej 211103 Fizyk
2110112 Fizyk - fizyka medyczna 211103 Fizyk
2110113 Fizyk - fizyka molekularna 211103 Fizyk
2110114 Fizyk - fizyka niskich temperatur 211103 Fizyk
2110115 Fizyk - fizyka plazmy 211103 Fizyk
2110116 Fizyk - fizyka techniczna 211103 Fizyk
2110117 Fizyk - fizyka teoretyczna 211103 Fizyk
2110118 Fizyk - fizyka wysokich ciśnień 211103 Fizyk
2110119 Fizyk - optyka 211103 Fizyk
2110190 Pozostali fizycy i astronomowie 211103 Fizyk
2110201 Hydrometeorolog 211201 Meteorolog
2110202 Meteorolog 211201 Meteorolog
2110203 Synoptyk 211202 Synoptyk
2110290 Pozostali meteorolodzy 211201 Meteorolog
2110301 Chemik - chemia analityczna 211301 Chemik
2110302 Chemik - chemia fizyczna 211301 Chemik
2110303 Chemik - chemia kwantowa i teoretyczna 211301 Chemik
2110304 Chemik - chemia nieorganiczna 211301 Chemik
2110305 Chemik - chemia organiczna 211301 Chemik
2110306 Chemik - radiochemia 211301 Chemik
2110307 Chemik - technologia chemiczna nieorganiczna 211302 Chemik
- technologia chemiczna
2110308 Chemik - technologia chemiczna organiczna 211302 Chemik -
technologia chemiczna
2110309 Farmaceuta - analiza leków 223405 Farmaceuta - specjalista
jakości leków
2110310 Farmaceuta - technologia środków leczniczych 223403
Farmaceuta - farmacja przemysłowa
2110390 Pozostali chemicy i pokrewni 211301 Chemik
2110401 Geochemik 211403 Geolog
2110402 Geofizyk 211401 Geofizyk
2110403 Geograf - geografia społeczno-ekonomiczna 211402 Geograf
2110404 Geograf - geografia polityczna i regionalna 211402 Geograf
2110405 Geolog inżynierski 211403 Geolog
2110406 Geolog złóż 211403 Geolog
2110407 Geomorfolog 211402 Geograf
2110408 Hydrogeolog 211403 Geolog
2110409 Hydrolog 211402 Geograf
2110410 Klimatolog 211402 Geograf
2110411 Mineralog 211403 Geolog
2110412 Oceanolog 211404 Oceanolog
2110413 Paleontolog 211403 Geolog
2110414 Petrolog 211403 Geolog
2110415 Sedymentolog 211403 Geolog
2110416 Stratygraf 211403 Geolog
2110417 Tektonik 211403 Geolog
2110418 Gleboznawca 222102 Gleboznawca
2110419 Geograf - geografia fizyczna 211402 Geograf
2110490 Pozostali specjaliści nauk o Ziemi 211490 Pozostali
specjaliści nauk o Ziemi
2120101 Aktuariusz 212101 Aktuariusz
2120102 Matematyk 212102 Matematyk
2120103 Matematyk - zastosowania matematyki 212102 Matematyk
2120190 Pozostali matematycy i pokrewni 212190 Pozostali matematycy
i pokrewni
2120201 Biometryk 221102 Biolog
2120202 Demograf 212201 Demograf
2120203 Statystyk 212202 Statystyk
2120290 Pozostali statystycy 212202 Statystyk
2130101 Administrator baz danych 213101 Administrator baz danych
2130102 Analityk baz danych 213101 Administrator baz danych
2130103 Analityk systemów komputerowych 213103 Analityk systemów
komputerowych
2130104 Analityk systemów łączności komputerowej 213103 Analityk
systemów komputerowych
2130105 Inżynier budowy systemów komputerowych 213104 Inżynier
systemów komputerowych
2130106 Inżynier obsługi systemów komputerowych 213104 Inżynier
systemów komputerowych
2130107 Inżynier technologii narzędziowych 213190 Pozostali
projektanci i analitycy systemów komputerowych
2130108 Projektant systemów komputerowych 213105 Projektant
systemów komputerowych
2130190 Pozostali projektanci i analitycy systemów komputerowych
213190 Pozostali projektanci i analitycy systemów komputerowych
2130201 Programista aplikacyjny 213201 Programista
2130202 Programista baz danych 213201 Programista
2130203 Programista narzędziowy 213201 Programista
2130204 Programista systemów łączności komputerowej 213201
Programista
2130290 Pozostali programiści 213290 Pozostali programiści
2139001 Administrator sieci informatycznej 213901 Administrator
sieci informatycznej
2139002 Specjalista zastosowań informatyki 213903 Specjalista
zastosowań informatyki
2140101 Architekt krajobrazu 214102 Architekt krajobrazu
2140102 Architekt obiektów budowlanych 214101 Architekt
2140103 Architekt rewaloryzacji obiektów zabytkowych 214101
Architekt
2140104 Architekt wnętrz 214103 Architekt wnętrz
2140105 Regionalista 214190 Pozostali architekci, urbaniści i
pokrewni
2140106 Urbanista 214104 Urbanista
2140190 Pozostali architekci i urbaniści 214190 Pozostali
architekci, urbaniści i pokrewni
2140201 Inżynier budownictwa - budowa dróg wodnych 214202 Inżynier
budownictwa - budowle i drogi wodne
2140202 Inżynier budownictwa - budowa mostów 214201 Inżynier
budownictwa - budowa mostów
2140203 Inżynier budownictwa - budownictwo morskie 214202 Inżynier
budownictwa - budowle i drogi wodne
2140204 Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne 214203 Inżynier
budownictwa - budownictwo ogólne
2140205 Inżynier budownictwa - budownictwo podziemne 214203
Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne
2140206 Inżynier budownictwa - budownictwo wodne 214202 Inżynier
budownictwa - budowle i drogi wodne
2140207 Inżynier budownictwa - drogi kolejowe 214205 Inżynier
budownictwa - linie, węzły i stacje kolejowe
2140208 Inżynier budownictwa - drogi, ulice, lotniska 214204
Inżynier budownictwa - drogi, ulice, lotniska
2140209 Inżynier budownictwa - technologia budownictwa 214203
Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne
2140210 Inżynier budownictwa - technologia i konstrukcja elementów
budowlanych 214203 Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne
2140290 Pozostali inżynierowie budownictwa 214290 Pozostali
inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
2140301 Inżynier elektryk - automatyka i metrologia elektryczna 214301
Inżynier elektryk
2140302 Inżynier elektryk - elektroenergetyka przemysłowa 214301
Inżynier elektryk
2140303 Inżynier elektryk - elektrotechnika górnicza 214301
Inżynier elektryk
2140304 Inżynier elektryk - elektrotechnika motoryzacyjna 214301
Inżynier elektryk
2140305 Inżynier elektryk - elektrotechnika okrętowa 214301
Inżynier elektryk
2140306 Inżynier elektryk - energetyka jądrowa 214301 Inżynier
elektryk
2140307 Inżynier elektryk - instalacje i urządzenia elektryczne 214301
Inżynier elektryk
2140308 Inżynier elektryk - maszyny i aparaty elektryczne 214301
Inżynier elektryk
2140309 Inżynier elektryk - sieci i systemy elektroenergetyczne 214301
Inżynier elektryk
2140310 Inżynier elektryk - sprzęt elektromechaniczny 214301
Inżynier elektryk
2140311 Inżynier elektryk - technologie elektryczne 214301 Inżynier
elektryk
2140312 Inżynier elektryk - trakcja elektryczna 214302 Inżynier
kolejowych sieci elektroenergetycznych
2140313 Inżynier elektryk - wytwarzanie energii elektrycznej 214301
Inżynier elektryk
2140390 Pozostali inżynierowie elektrycy 214390 Pozostali
inżynierowie elektrycy
2140401 Inżynier elektronik - automatyka elektroniczna 214401
Inżynier elektronik
2140402 Inżynier elektronik - elektroakustyka 214401 Inżynier
elektronik
2140403 Inżynier elektronik - elektronika medyczna 214401 Inżynier
elektronik
2140404 Inżynier elektronik - miernictwo elektroniczne 214401
Inżynier elektronik
2140405 Inżynier elektronik - optoelektronika 214401 Inżynier
elektronik
2140406 Inżynier elektronik - sprzęt elektroniczny 214401 Inżynier
elektronik
2140407 Inżynier elektronik - sprzęt informatyczny 214401 Inżynier
elektronik
2140408 Inżynier elektronik - technika jądrowa 214401 Inżynier
elektronik
2140409 Inżynier elektronik - technika mikrofalowa 214401 Inżynier
elektronik
2140410 Inżynier elektronik - technologia elektronowa 214401
Inżynier elektronik
2140411 Inżynier elektronik - technologie elektroniczne 214401
Inżynier elektronik
2140412 Inżynier telekomunikacji - radiofonia 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140413 Inżynier telekomunikacji - radiokomunikacja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140414 Inżynier telekomunikacji - radiolokacja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140415 Inżynier telekomunikacji - radionawigacja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140416 Inżynier telekomunikacji - technologie telekomunikacyjne
214402 Inżynier telekomunikacji
2140417 Inżynier telekomunikacji - telekomutacja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140418 Inżynier telekomunikacji - teletransmisja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140419 Inżynier telekomunikacji - telewizja 214402 Inżynier
telekomunikacji
2140490 Pozostali inżynierowie elektronicy i telekomunikacji 214401
Inżynier elektronik
2140501 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia budowlane, drogowe i
melioracyjne 214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia
przemysłowe
2140502 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali
214501 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali
2140503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia dŸwigowo-transportowe
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140504 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne 214502
Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne
2140505 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia górnicze i wiertnicze
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140506 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia hutnicze i odlewnicze
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140507 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia ogólnego
przeznaczenia 214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia
przemysłowe
2140508 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia poligraficzne 214590
Pozostali inżynierowie mechanicy
2140509 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu chemicznego
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140510 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu drzewnego i
papierniczego 214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia
przemysłowe
2140511 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu
elektrotechnicznego i elektronicznego 214503 Inżynier mechanik -
maszyny i urządzenia przemysłowe
2140512 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu lekkiego
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140513 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu materiałów
budowlanych i ceramiki szlachetnej 214503 Inżynier mechanik - maszyny i
urządzenia przemysłowe
2140514 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu spożywczego
214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe
2140515 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu
szklarskiego 214503 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia
przemysłowe
2140516 Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia rolnicze i gospodarki
leśnej 214590 Pozostali inżynierowie mechanicy
2140517 Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna 214504 Inżynier
mechanik - mechanika precyzyjna
2140518 Inżynier mechanik - obróbka cieplna 214506 Inżynier
mechanik - technologia mechaniczna
2140519 Inżynier mechanik - obróbka plastyczna 214506 Inżynier
mechanik - technologia mechaniczna
2140520 Inżynier mechanik - obróbka skrawaniem 214506 Inżynier
mechanik - technologia mechaniczna
2140521 Inżynier mechanik - silniki spalinowe 214506 Inżynier
mechanik - technologia mechaniczna
2140522 Inżynier mechanik - spawalnictwo 214506 Inżynier mechanik -
technologia mechaniczna
2140523 Inżynier mechanik - środki transportu lotniczego 214505
Inżynier mechanik - środki transportu
2140524 Inżynier mechanik - środki transportu samochodowego 214505
Inżynier mechanik - środki transportu
2140525 Inżynier mechanik - środki transportu szynowego 214505
Inżynier mechanik - środki transportu
2140526 Inżynier mechanik - środki transportu wodnego 214505
Inżynier mechanik - środki transportu
2140527 Inżynier mechanizacji rolnictwa 214507 Inżynier
mechanizacji rolnictwa
2140590 Pozostali inżynierowie mechanicy 214590 Pozostali
inżynierowie mechanicy
2140601 Inżynier inżynierii chemicznej 214601 Inżynier inżynierii
chemicznej
2140602 Inżynier technologii chemicznej - elektrochemia 214690
Pozostali inżynierowie chemicy
2140603 Inżynier technologii chemicznej - fizykochemia stosowana
214690 Pozostali inżynierowie chemicy
2140604 Inżynier technologii chemicznej - przetwórstwo węgla 214602
Inżynier technologii chemicznej
2140605 Inżynier technologii chemicznej - technologia celulozy i
papieru 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140606 Inżynier technologii chemicznej - technologia chemiczna
nieorganiczna 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140607 Inżynier technologii chemicznej - technologia chemiczna
organiczna 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140608 Inżynier technologii chemicznej - technologia detergentów i
tłuszczów technicznych 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140609 Inżynier technologii chemicznej - technologia jądrowa i
radiacyjna 214690 Pozostali inżynierowie chemicy
2140610 Inżynier technologii chemicznej - technologia kauczuku i gumy
214602 Inżynier technologii chemicznej
2140611 Inżynier technologii chemicznej - technologia kosmetyków i
środków chemii gospodarczej 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140612 Inżynier technologii chemicznej - technologia materiałów
wybuchowych 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140613 Inżynier technologii chemicznej - technologia przerobu ropy
naftowej 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140614 Inżynier technologii chemicznej - technologia środków
leczniczych 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140615 Inżynier technologii chemicznej - technologia tworzyw
sztucznych 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140616 Inżynier technologii chemicznej - technologia włókien
chemicznych 214602 Inżynier technologii chemicznej
2140617 Inżynier technologii chemicznej - technologia zabezpieczeń
przeciwkorozyjnych 214690 Pozostali inżynierowie chemicy
2140690 Pozostali inżynierowie chemicy 214690 Pozostali
inżynierowie chemicy
2140701 Inżynier górnik - górnictwo ropy naftowej, gazu i surowców
płynnych 214701 Inżynier górnik - górnictwo ropy naftowej, gazu i
surowców płynnych
2140702 Inżynier górnik - górnictwo rud 214790 Pozostali
inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140703 Inżynier górnik - górnictwo surowców chemicznych 214790
Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140704 Inżynier górnik - górnictwo surowców skalnych 214790
Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140705 Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego 214702
Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego
2140706 Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego 214703
Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego
2140707 Inżynier górnik - mechaniczna przeróbka kopalin 214790
Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140708 Inżynier górnik - projektowanie i budowa kopalń 214790
Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140709 Inżynier górnik - wiertnictwo 214704 Inżynier górnik -
wiertnictwo
2140790 Pozostali inżynierowie górnicy 214790 Pozostali
inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2140801 Inżynier geodeta - fotogrametria 214801 Inżynier geodeta -
fotogrametria i teledetekcja
2140802 Inżynier geodeta - geodezja górnicza 214802 Inżynier
geodeta - geodezja górnicza
2140803 Inżynier geodeta - geodezja inżynieryjna 214803 Inżynier
geodeta - geodezja inżynieryjno-przemysłowa
2140804 Inżynier geodeta - geodezja miejska 214807 Inżynier geodeta
- kataster i gospodarka nieruchomościami
2140805 Inżynier geodeta - geodezja urządzeń rolnych i leśnych 214804
Inżynier geodeta - geodezja urządzania terenów rolnych i leśnych
2140806 Inżynier geodeta - geodezyjne pomiary podstawowe 214805
Inżynier geodeta - geodezyjne pomiary podstawowe i satelitarne
2140807 Inżynier geodeta - kartografia 214808 Kartograf
2140808 Kartograf - geograf 214808 Kartograf
2140809 Specjalista teledetekcji 214801 Inżynier geodeta -
fotogrametria i teledetekcja
2140890 Pozostali inżynierowie geodeci i kartografowie 214890
Pozostali inżynierowie geodeci i kartografowie
2140901 Inżynier automatyki i robotyki - automatyka 214903 Inżynier
automatyki i robotyki
2140902 Inżynier automatyki i robotyki - automatyzacja i robotyzacja
procesów i systemów produkcyjnych 214903 Inżynier automatyki i robotyki
2140903 Inżynier automatyki i robotyki - elastyczne systemy
produkcyjne 214903 Inżynier automatyki i robotyki
2140904 Inżynier automatyki i robotyki - przemysłowe systemy pomiarowe
214903 Inżynier automatyki i robotyki
2140905 Inżynier automatyki i robotyki - robotyka 214903 Inżynier
automatyki i robotyki
2140990 Pozostali inżynierowie automatyki i robotyki 214903
Inżynier automatyki i robotyki
2141001 Inżynier inżynierii środowiska - ciepłownictwo, ogrzewnictwo i
wentylacja 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii
środowiska
2141002 Inżynier inżynierii środowiska - gospodarka wodna i hydrologia
214207 Inżynier inżynierii środowiska - gospodarka wodna i hydrologia
2141003 Inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne 214208
Inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne
2141004 Inżynier inżynierii środowiska - melioracje wodne 214209
Inżynier inżynierii środowiska - melioracje
2141005 Inżynier inżynierii środowiska - ochrona przed hałasem i
drganiami mechanicznymi 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i
inżynierii środowiska
2141006 Inżynier inżynierii środowiska - oczyszczanie miast i
gospodarka odpadami 214210 Inżynier inżynierii środowiska -
oczyszczanie miast i gospodarka odpadami
2141007 Inżynier inżynierii środowiska - rolnicze wykorzystanie
ścieków 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii
środowiska
2141008 Inżynier inżynierii środowiska - sieci gazowe 214290
Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
2141009 Inżynier inżynierii środowiska - systemy ochrony atmosfery i
meteorologia techniczna 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i
inżynierii środowiska
2141010 Inżynier inżynierii środowiska - systemy ochrony powierzchni
Ziemi 214290 Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
2141011 Inżynier inżynierii środowiska - systemy wodociągowe i
kanalizacyjne 214211 Inżynier inżynierii środowiska - systemy
wodociągowe i kanalizacyjne
2141012 Inżynier inżynierii środowiska - uzdatnianie wody i
oczyszczanie ścieków 214211 Inżynier inżynierii środowiska - systemy
wodociągowe i kanalizacyjne
2141090 Pozostali inżynierowie inżynierii środowiska 214290
Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska
2141101 Inżynier hutnik - fizyka metali i metaloznawstwo 214705
Inżynier hutnik
2141102 Inżynier hutnik - gospodarka cieplna i budowa pieców 214705
Inżynier hutnik
2141103 Inżynier hutnik - metalurgia metali nieżelaznych 214705
Inżynier hutnik
2141104 Inżynier hutnik - metalurgia żelaza 214705 Inżynier hutnik
2141105 Inżynier hutnik - przeróbka plastyczna 214705 Inżynier
hutnik
2141106 Inżynier inżynierii materiałowej 214706 Inżynier inżynierii
materiałowej
2141107 Inżynier odlewnik - materiały formierskie i pomocnicze dla
odlewnictwa 214707 Inżynier odlewnik
2141108 Inżynier odlewnik - odlewnictwo stopów metali nieżelaznych
214707 Inżynier odlewnik
2141109 Inżynier odlewnik - odlewnictwo stopów żelaza 214707
Inżynier odlewnik
2141190 Pozostali inżynierowie metalurgii i inżynierii materiałowej
214790 Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni
2141201 Inżynier technologii drewna - materiały drzewne i
drewnopochodne 214914 Inżynier technologii drewna
2141202 Inżynier technologii drewna - meblarstwo i inne wyroby z
drewna 214914 Inżynier technologii drewna
2141290 Pozostali inżynierowie technologii drewna 214914 Inżynier
technologii drewna
2141301 Inżynier technologii betonów 214912 Inżynier technologii
betonów
2141302 Inżynier technologii budowlanych materiałów wiążących 214912
Inżynier technologii betonów
2141303 Inżynier technologii ceramiki budowlanej 214913 Inżynier
technologii ceramiki
2141304 Inżynier technologii ceramiki szlachetnej i specjalnej 214913
Inżynier technologii ceramiki
2141305 Inżynier technologii materiałów izolacji budowlanych 214990
Pozostali inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
2141306 Inżynier technologii materiałów ogniotrwałych 214913
Inżynier technologii ceramiki
2141307 Inżynier technologii materiałów ściernych 214990 Pozostali
inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
2141308 Inżynier technologii szkła 214916 Inżynier technologii
szkła
2141390 Pozostali inżynierowie technologii materiałów budowlanych,
szkła i ceramiki 214990 Pozostali inżynierowie i pokrewni gdzie indziej
niesklasyfikowani
2141401 Inżynier technologii chłodnictwa i mrożonej żywności 222202
Inżynier technologii żywności
2141402 Inżynier technologii cukierniczej 222202 Inżynier
technologii żywności
2141403 Inżynier technologii cukrowniczej 222202 Inżynier
technologii żywności
2141404 Inżynier technologii fermentacji i biosyntezy 222202
Inżynier technologii żywności
2141405 Inżynier technologii koncentratów spożywczych 222202
Inżynier technologii żywności
2141406 Inżynier technologii mięsa i przetworów mięsnych 222202
Inżynier technologii żywności
2141407 Inżynier technologii mleczarskiej 222202 Inżynier
technologii żywności
2141408 Inżynier technologii olejów i tłuszczów jadalnych 222202
Inżynier technologii żywności
2141409 Inżynier technologii piekarsko-ciastkarskiej 222202
Inżynier technologii żywności
2141410 Inżynier technologii przetwórstwa owoców i warzyw 222202
Inżynier technologii żywności
2141411 Inżynier technologii przetwórstwa ryb i produktów rybołówstwa.
222202 Inżynier technologii żywności
2141412 Inżynier technologii przetwórstwa zbóż 222202 Inżynier
technologii żywności
2141413 Inżynier technologii przetwórstwa ziemniaków 222202
Inżynier technologii żywności
2141414 Inżynier technologii żywienia człowieka 222201 Inżynier
technologii żywienia człowieka
2141490 Pozostali inżynierowie technologii żywności 222202 Inżynier
technologii żywności
2141501 Inżynier transportu - eksploatacja portu 214917 Inżynier
transportu (logistyk)
2141502 Inżynier transportu - organizacja i sterowanie ruchem
lotniczym 214917 Inżynier transportu (logistyk)
2141503 Inżynier transportu - organizacja i sterowanie ruchem drogowym
214917 Inżynier transportu (logistyk)
2141504 Inżynier transportu - organizacja i technika transportu
miejskiego 214917 Inżynier transportu (logistyk)
2141505 Inżynier transportu - organizacja i technologia transportu
kolejowego 214917 Inżynier transportu (logistyk)
2141506 Inżynier transportu - organizacja i technologia transportu
wewnętrznego i magazynowania (logistyka stosowana) 214917 Inżynier
transportu (logistyk)
2141507 Inżynier transportu - sterowanie ruchem kolejowym 214918
Inżynier urządzeń zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym
2141590 Pozostali inżynierowie transportu 214917 Inżynier
transportu (logistyk)
2141601 Inżynier technologii garbarstwa i futrzarstwa 214915
Inżynier technologii przetwórstwa skóry
2141602 Inżynier technologii obuwia i wyrobów skórzanych 214915
Inżynier technologii przetwórstwa skóry
2141603 Inżynier włókiennik - chemiczna obróbka włókien 214919
Inżynier włókiennik
2141604 Inżynier włókiennik - dziewiarstwo 214919 Inżynier
włókiennik
2141605 Inżynier włókiennik - odzieżownictwo 214919 Inżynier
włókiennik
2141606 Inżynier włókiennik - projektowanie wyrobów włókienniczych
214919 Inżynier włókiennik
2141607 Inżynier włókiennik - przędzalnictwo 214919 Inżynier
włókiennik
2141608 Inżynier włókiennik - roszarnictwo 214919 Inżynier
włókiennik
2141609 Inżynier włókiennik - tkactwo 214919 Inżynier włókiennik
2141610 Inżynier włókiennik - włókniny i przędziny 214919 Inżynier
włókiennik
2141690 Pozostali inżynierowie włókiennicy i przetwórstwa skóry 214990
Pozostali inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
2149001 Inżynier bezpieczeństwa i higieny pracy 214923 Specjalista
bezpieczeństwa i higieny pracy
2149002 Inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej 214904
Inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej
2149003 Inżynier biotechnologii 221201 Biotechnolog
2149004 Inżynier fizyk - technika jądrowa 214990 Pozostali
inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
2149005 Inżynier kontroli jakości 214906 Inżynier kontroli jakości
2149006 Inżynier normowania pracy 214907 Inżynier normowania pracy
2149007 Inżynier organizacji produkcji 214908 Inżynier organizacji
i planowania produkcji
2149008 Inżynier planowania produkcji 214908 Inżynier organizacji i
planowania produkcji
2149009 Inżynier podstawowych problemów techniki 214990 Pozostali
inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
2149010 Inżynier poligraf 214909 Inżynier poligraf
2149011 Inżynier pożarnictwa 214910 Inżynier pożarnictwa
2149012 Inżynier systemów bezpieczeństwa jądrowego i ochrony
radiologicznej 214212 Inżynier systemów bezpieczeństwa jądrowego i
ochrony radiologicznej
2149013 Inżynier techniki pakowania i opakowań 214924 Specjalista
do spraw pakowania i opakowań
2149014 Inżynier technik pomiarowych (metrolog) 214921 Metrolog
2149015 Normalizator 214922 Normalizator
2149016 Inżynier sprzedaży (inżynier handlowiec) 214911 Inżynier
sprzedaży
2210101 Antropolog 221101 Antropolog
2210102 Botanik 221102 Biolog
2210103 Ekolog 221103 Ekolog
2210104 Fizjolog roślin 221102 Biolog
2210105 Fizjolog zwierząt 221102 Biolog
2210106 Genetyk 221104 Genetyk
2210107 Mikrobiolog 221105 Mikrobiolog
2210108 Mikrobiolog kliniczny 221106 Mikrobiolog kliniczny
2210109 Paleobiolog 221102 Biolog
2210110 Parazytolog 221102 Biolog
2210111 Zoolog 221102 Biolog
2210190 Pozostali biolodzy 221190 Pozostali biolodzy
2210201 Biochemik 221301 Biochemik
2210202 Biofizyk 221302 Biofizyk
2210301 Inżynier leśnictwa 222103 Inżynier leśnictwa
2210302 Inżynier łąkarstwa 222190 Pozostali inżynierowie rolnictwa,
leśnictwa i pokrewni
2210303 Inżynier ogrodnictwa 222104 Inżynier ogrodnictwa
2210304 Inżynier rolnictwa 222105 Inżynier rolnictwa
2210305 Inżynier rybactwa 222106 Inżynier rybactwa
2210306 Inżynier zootechniki 222107 Inżynier zootechniki
2210390 Pozostali inżynierowie rolnictwa i pokrewni 222190
Pozostali inżynierowie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni
2220101 Lekarz - alergologia 223101 Lekarz - alergologia
2220102 Lekarz - anestezjologia i intensywna terapia 223102 Lekarz
- anestezjologia i intensywna terapia
2220103 Lekarz - audiologia 223104 Lekarz - audiologia i foniatria
2220104 Lekarz - balneoklimatologia i medycyna fizykalna 223105
Lekarz - balneologia
2220105 Lekarz - chemioterapia nowotworów 223146 Lekarz - onkologia
kliniczna
2220106 Lekarz - chirurgia dziecięca 223106 Lekarz - chirurgia
dziecięca
2220107 Lekarz - chirurgia klatki piersiowej 223107 Lekarz -
chirurgia klatki piersiowej
2220108 Lekarz - chirurgia ogólna 223109 Lekarz - chirurgia ogólna
2220109 Lekarz - chirurgia onkologiczna 223110 Lekarz - chirurgia
onkologiczna
2220110 Lekarz - chirurgia plastyczna 223111 Lekarz - chirurgia
plastyczna
2220111 Lekarz - choroby płuc 223113 Lekarz - choroby płuc
2220112 Lekarz - choroby wewnętrzne 223114 Lekarz - choroby
wewnętrzne
2220113 Lekarz - choroby zakaŸne 223115 Lekarz - choroby zakaŸne
2220114 Lekarz - dermatologia i wenerologia 223116 Lekarz -
dermatologia i wenerologia
2220115 Lekarz - diabetologia 223117 Lekarz - diabetologia
2220116 Lekarz - endokrynologia 223119 Lekarz - endokrynologia
2220117 Lekarz - farmakologia kliniczna 223121 Lekarz -
farmakologia kliniczna
2220118 Lekarz - foniatria 223104 Lekarz - audiologia i foniatria
2220119 Lekarz - gastroenterologia 223122 Lekarz -
gastroenterologia
2220120 Lekarz - geriatria 223124 Lekarz - geriatria
2220121 Lekarz - hematologia 223125 Lekarz - hematologia
2220122 Lekarz - kardiochirurgia 223127 Lekarz - kardiochirurgia
2220123 Lekarz - kardiologia 223128 Lekarz - kardiologia
2220124 Lekarz - medycyna lotnicza 223137 Lekarz - medycyna
transportu
2220125 Lekarz - medycyna morska i tropikalna 223190 Pozostali
lekarze specjaliści i lekarze bez specjalności lub będący w trakcie
specjalizacji
2220126 Lekarz - medycyna nuklearna 223130 Lekarz - medycyna
nuklearna
2220127 Lekarz - medycyna ogólna 223134 Lekarz - medycyna rodzinna
2220128 Lekarz - medycyna pracy 223132 Lekarz - medycyna pracy
2220129 Lekarz - medycyna sądowa 223135 Lekarz - medycyna sądowa
2220130 Lekarz - medycyna sportowa 223136 Lekarz - medycyna
sportowa
2220131 Lekarz - medycyna szkolna 223190 Pozostali lekarze
specjaliści i lekarze bez specjalności lub będący w trakcie specjalizacji
2220132 Lekarz - nefrologia 223139 Lekarz - nefrologia
2220133 Lekarz - neonatologia 223140 Lekarz - neonatologia
2220134 Lekarz - neurochirurgia i neurotraumatologia 223141 Lekarz
- neurochirurgia
2220135 Lekarz - neurologia 223142 Lekarz - neurologia
2220136 Lekarz - neuropatologia 223190 Pozostali lekarze
specjaliści i lekarze bez specjalności lub będący w trakcie specjalizacji
2220137 Lekarz - okulistyka 223144 Lekarz - okulistyka
2220138 Lekarz - ortopedia i traumatologia 223147 Lekarz -
ortopedia i traumatologia narządu ruchu
2220139 Lekarz - otolaryngologia 223148 Lekarz - otolaryngologia
2220140 Lekarz - patologia onkologiczna 223146 Lekarz - onkologia
kliniczna
2220141 Lekarz - patomorfologia 223149 Lekarz - patomorfologia
2220142 Lekarz - pediatria 223150 Lekarz - pediatria
2220143 Lekarz - położnictwo i ginekologia 223151 Lekarz -
położnictwo i ginekologia
2220144 Lekarz - psychiatria 223152 Lekarz - psychiatria
2220145 Lekarz - psychiatria dzieci i młodzieży 223153 Lekarz -
psychiatria dzieci i młodzieży
2220146 Lekarz - radiodiagnostyka 223154 Lekarz - radiologia i
diagnostyka obrazowa
2220147 Lekarz - radioterapia onkologiczna 223155 Lekarz -
radioterapia onkologiczna
2220148 Lekarz - rehabilitacja medyczna 223156 Lekarz -
rehabilitacja medyczna
2220149 Lekarz - reumatologia 223157 Lekarz - reumatologia
2220150 Lekarz - seksuologia 223158 Lekarz - seksuologia
2220151 Lekarz - transfuzjologia kliniczna 223160 Lekarz -
transfuzjologia kliniczna
2220152 Lekarz - urologia 223162 Lekarz - urologia
2220153 Lekarz rodzinny 223134 Lekarz - medycyna rodzinna
2220190 Pozostali lekarze specjaliści i lekarze bez specjalności lub
będący w trakcie specjalizacji 223190 Pozostali lekarze specjaliści i
lekarze bez specjalności lub będący w trakcie specjalizacji
2220201 Lekarz dentysta - chirurgia stomatologiczna 223201 Lekarz
stomatolog - chirurgia stomatologiczna
2220202 Lekarz dentysta - chirurgia szczękowa 223202 Lekarz
stomatolog - chirurgia szczękowo-twarzowa
2220203 Lekarz dentysta - ortodoncja 223204 Lekarz stomatolog -
ortodoncja
2220204 Lekarz dentysta - paradontologia 223205 Lekarz stomatolog -
periodontologia
2220205 Lekarz dentysta - protetyka stomatologiczna 223206 Lekarz
stomatolog - protetyka stomatologiczna
2220206 Lekarz dentysta - stomatologia dziecięca 223207 Lekarz
stomatolog - stomatologia dziecięca
2220207 Lekarz dentysta - stomatologia zachowawcza 223208 Lekarz
stomatolog - stomatologia zachowawcza z endodoncją
2220290 Pozostali lekarze specjaliści stomatologii i lekarze dentyści
bez specjalności lub będący w trakcie specjalizacji 223290 Pozostali
lekarze stomatolodzy, lekarze stomatolodzy bez specjalności lub będący w
trakcie specjalizacji
2220301 Lekarz weterynarii 223301 Lekarz weterynarii
2220401 Farmaceuta - farmacja apteczna 223401 Farmaceuta - farmacja
apteczna
2220402 Farmaceuta - farmacja kliniczna 223402 Farmaceuta -
farmacja kliniczna
2220403 Farmaceuta - zielarstwo 223406 Farmaceuta - zielarstwo
2220404 Farmakolog 223407 Farmakolog
2220405 Farmaceuta - specjalista jakości leków 223405 Farmaceuta
- specjalista jakości leków
2220490 Pozostali farmaceuci 223490 Pozostali farmaceuci
2229001 Diagnosta laboratoryjny 223901 Diagnosta laboratoryjny
2229002 Epidemiolog 223902 Epidemiolog
2229003 Organizator ochrony zdrowia 223907 Specjalista organizacji
i zarządzania w ochronie zdrowia
2229004 Specjalista analityki klinicznej 223901 Diagnosta
laboratoryjny
2229005 Specjalista analityki środowiska 223910 Specjalista zdrowia
publicznego
2229006 Specjalista higieny 223910 Specjalista zdrowia publicznego
2229007 Specjalista oświaty zdrowotnej 223906 Promotor zdrowia
2229008 Specjalista rehabilitacji ruchowej 223903 Fizjoterapeuta
2229009 Toksykolog 223911 Toksykolog
2310101 Nauczyciel akademicki - nauki biologiczne 231101 Nauczyciel
akademicki - nauki biologiczne
2310102 Nauczyciel akademicki - nauki chemiczne 231102 Nauczyciel
akademicki - nauki chemiczne
2310103 Nauczyciel akademicki - nauki ekonomiczne 231103 Nauczyciel
akademicki - nauki ekonomiczne
2310104 Nauczyciel akademicki - nauki farmaceutyczne 231104
Nauczyciel akademicki - nauki farmaceutyczne
2310105 Nauczyciel akademicki - nauki fizyczne 231105 Nauczyciel
akademicki - nauki fizyczne
2310106 Nauczyciel akademicki - nauki humanistyczne 231106
Nauczyciel akademicki - nauki humanistyczne
2310107 Nauczyciel akademicki - nauki leśne 231107 Nauczyciel
akademicki - nauki leśne
2310108 Nauczyciel akademicki - nauki matematyczne 231108
Nauczyciel akademicki - nauki matematyczne
2310109 Nauczyciel akademicki - nauki medyczne 231109 Nauczyciel
akademicki - nauki medyczne
2310110 Nauczyciel akademicki - nauki o kulturze fizycznej 231110
Nauczyciel akademicki - nauki o kulturze fizycznej
2310111 Nauczyciel akademicki - nauki o Ziemi 231111 Nauczyciel
akademicki - nauki o Ziemi
2310112 Nauczyciel akademicki - nauki prawne 231112 Nauczyciel
akademicki - nauki prawne
2310113 Nauczyciel akademicki - nauki rolnicze 231113 Nauczyciel
akademicki - nauki rolnicze
2310114 Nauczyciel akademicki - nauki techniczne 231114 Nauczyciel
akademicki - nauki techniczne
2310115 Nauczyciel akademicki - nauki teologiczne 231115 Nauczyciel
akademicki - nauki teologiczne
2310116 Nauczyciel akademicki - nauki weterynaryjne 231116
Nauczyciel akademicki - nauki weterynaryjne
2310117 Nauczyciel akademicki - nauki wojskowe 231117 Nauczyciel
akademicki - nauki wojskowe
2310118 Nauczyciel akademicki - sztuki filmowe 231118 Nauczyciel
akademicki - sztuki filmowe
2310119 Nauczyciel akademicki - sztuki muzyczne 231119 Nauczyciel
akademicki - sztuki muzyczne
2310120 Nauczyciel akademicki - sztuki plastyczne 231120 Nauczyciel
akademicki - sztuki plastyczne
2310121 Nauczyciel akademicki - sztuki teatralne 231121 Nauczyciel
akademicki - sztuki teatralne
2310190 Pozostali nauczyciele szkół wyższych 231190 Pozostali
nauczyciele szkół wyższych
2320101 Nauczyciel biologii 232101 Nauczyciel biologii
2320102 Nauczyciel chemii 232102 Nauczyciel chemii
2320103 Nauczyciel etyki 232103 Nauczyciel etyki
2320104 Nauczyciel fizyki 232104 Nauczyciel fizyki i astronomii
2320105 Nauczyciel geografii 232105 Nauczyciel geografii
2320106 Nauczyciel historii 232106 Nauczyciel historii
2320107 Nauczyciel informatyki 232107 Nauczyciel informatyki /
technologii informacyjnej
2320108 Nauczyciel języka obcego 232108 Nauczyciel języka obcego
2320109 Nauczyciel języka polskiego 232109 Nauczyciel języka
polskiego
2320110 Nauczyciel matematyki 232110 Nauczyciel matematyki
2320111 Nauczyciel pracy techniki 232121 Nauczyciel techniki
2320112 Nauczyciel przedmiotów zawodowych artystycznych 232113
Nauczyciel przedmiotów zawodowych artystycznych
2320113 Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych 232114
Nauczyciel przedmiotów zawodowych ekonomicznych
2320114 Nauczyciel przedmiotów zawodowych medycznych 232115
Nauczyciel przedmiotów zawodowych medycznych
2320115 Nauczyciel przedmiotów zawodowych pedagogicznych 232190
Pozostali nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
2320116 Nauczyciel przedmiotów zawodowych rolniczych i leśnych 232116
Nauczyciel przedmiotów zawodowych rolniczych i leśnych
2320117 Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych 232117
Nauczyciel przedmiotów zawodowych technicznych
2320118 Nauczyciel religii (katecheta) 232120 Nauczyciel religii
2320119 Nauczyciel wychowania fizycznego 232123 Nauczyciel
wychowania fizycznego
2320120 Nauczyciel wychowania muzycznego 232111 Nauczyciel muzyki
2320121 Nauczyciel wychowania plastycznego 232112 Nauczyciel
plastyki
2320190 Pozostali nauczyciele nauczania ponadelementarnego 232190
Pozostali nauczyciele gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych
2330101 Nauczyciel nauczania początkowego 233108 Nauczyciel
nauczania początkowego
2330201 Nauczyciel przedszkola 233201 Nauczyciel przedszkola
2340101 Nauczyciel głuchych i niedosłyszących (surdopedagog) 234101
Nauczyciel głuchych i niedosłyszących (surdopedagog)
2340102 Nauczyciel niewidomych i niedowidzących (tyflopedagog) 234102
Nauczyciel niewidomych i niedowidzących (tyflopedagog)
2340103 Nauczyciel przewlekle chorych i kalekich 234103 Nauczyciel
przewlekle chorych i niepełnosprawnych ruchowo
2340104 Nauczyciel upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagog) 234104
Nauczyciel upośledzonych umysłowo (oligofrenopedagog)
2340190 Pozostali nauczyciele szkól specjalnych 234190 Pozostali
nauczyciele szkół specjalnych
2350101 Nauczyciel doradca metodyczny 235101 Nauczyciel doradca
metodyczny
2350102 Nauczyciel instruktor 235102 Nauczyciel instruktor
2350190 Pozostali specjaliści metod nauczania 235190 Pozostali
specjaliści metod nauczania
2350201 Wizytator 235201 Wizytator
2359001 Nauczyciel bibliotekarz 235901 Nauczyciel bibliotekarz
2359002 Nauczyciel konsultant 235902 Nauczyciel konsultant
2359003 Nauczyciel w placówkach pozaszkolnych 235906 Nauczyciel w
placówkach pozaszkolnych
2359004 Pedagog szkolny 235907 Pedagog szkolny
2359005 Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych i
opiekuńczych 235908 Wychowawca w placówkach oświatowych, wychowawczych
i opiekuńczych
2359006 Wychowawca w placówkach penitencjarnych 235909 Wychowawca w
placówkach penitencjarnych
2359007 Wykładowca na kursach 235910 Wykładowca na kursach
(edukator, trener)
2410101 Inspektor kontroli skarbowej 247102 Inspektor kontroli
skarbowej
2410103 Specjalista ds. finansów 241204 Specjalista do spraw
finansów (analityk finansowy)
2410104 Specjalista ds. nadzoru i rewizji 241904 Kontroler
wewnętrzny
2410105 Specjalista ds. rachunkowości 241205 Specjalista do spraw
rachunkowości
2410106 Specjalista ds. ubezpieczeń majątkowych i osobowych 241206
Specjalista do spraw ubezpieczeń majątkowych i osobowych
2410107 Inspektor nadzoru bankowego 241202 Inspektor nadzoru
bankowego
2410108 Specjalista bankowy ds. kredytów 241203 Specjalista
bankowości
2410109 Specjalista bankowy ds. inwestycji kapitałowych 241203
Specjalista bankowości
2410110 Specjalista ds. operacji bankowych (krajowych i zagranicznych)
241203 Specjalista bankowości
2410190 Pozostali specjaliści do spraw finansowych 241290 Pozostali
specjaliści do spraw finansowych
2410201 Analityk pracy 241301 Analityk pracy
2410202 Doradca pracy 241390 Pozostali specjaliści do spraw
zarządzania zasobami ludzkimi
2410203 Doradca zawodowy 241303 Doradca zawodowy
2410204 Mediator 241390 Pozostali specjaliści do spraw zarządzania
zasobami ludzkimi
2410205 Specjalista ds. rekrutacji pracowników 241304 Specjalista
do spraw rekrutacji pracowników
2410206 Specjalista ds. szkolenia i rozwoju zawodowego 241305
Specjalista do spraw szkolenia i rozwoju zawodowego
2410207 Specjalista ds. wynagrodzeń 241306 Specjalista do spraw
wynagrodzeń
2410208 Doradca personalny 241302 Doradca personalny
2410290 Pozostali specjaliści do spraw osobowych i rozwoju zawodowego
241390 Pozostali specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi
2410301 Specjalista organizacji i rozwoju budownictwa 241990
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410302 Specjalista organizacji i rozwoju górnictwa 241913
Specjalista do spraw organizacji i rozwoju przemysłu
2410303 Specjalista organizacji i rozwoju handlu 241990 Pozostali
specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410304 Specjalista organizacji i rozwoju hotelarstwa 241915
Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i
turystycznych
2410305 Specjalista organizacji i rozwoju leśnictwa 241990
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410306 Specjalista organizacji i rozwoju przemysłu 241913
Specjalista do spraw organizacji i rozwoju przemysłu
2410307 Specjalista organizacji i rozwoju rolnictwa 241990
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410308 Specjalista organizacji i rozwoju transportu 241914
Specjalista do spraw organizacji i rozwoju transportu
2410309 Specjalista organizacji i rozwoju turystyki 241915
Specjalista do spraw organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i
turystycznych
2410310 Specjalista organizacji kultury 241990 Pozostali
specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410311 Specjalista organizacji kultury fizycznej 241990 Pozostali
specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410390 Pozostali specjaliści do spraw organizacji i rozwoju produkcji
i usług 241990 Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i
zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani
2410401 Specjalista analizy rynku 241910 Specjalista analizy rynku
2410402 Specjalista ds. eksportu/importu 241912 Specjalista do
spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
2410403 Specjalista ds. handlu wewnętrznego 241912 Specjalista do
spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
2410404 Specjalista ds. kontaktów z prasą i kształtowania opinii
publicznej 241916 Specjalista do spraw public relations
2410405 Specjalista metod promocji sprzedaży 241912 Specjalista do
spraw marketingu i handlu (sprzedaży)
2410406 Specjalista ds. reklamy 241917 Specjalista do spraw reklamy
2410490 Pozostali specjaliści do spraw marketingu i handlu 241990
Pozostali specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej
niesklasyfikowani
2410501 Specjalista ds. administracji publicznej 247901 Specjalista
administracji publicznej
2410590 Pozostali specjaliści ds. administracji publicznej i pokrewni
247990 Pozostali specjaliści administracji publicznej gdzie indziej
niesklasyfikowani
2419001 Doradca podatkowy 241903 Doradca podatkowy
2419002 Negocjator 241990 Pozostali specjaliści do spraw
ekonomicznych i zarządzania gdzie indziej niesklasyfikowani
2419003 Rzecznik patentowy 241907 Rzecznik patentowy
2419004 Specjalista ds. konsultingu 241911 Specjalista do spraw
konsultingu
2420101 Adwokat 242101 Adwokat
2420102 Notariusz 242903 Notariusz
2420103 Prokurator 242102 Prokurator
2420104 Radca prawny 242103 Radca prawny
2420105 Sędzia 242201 Sędzia
2420190 Pozostali prawnicy praktycy 242990 Pozostali prawnicy gdzie
indziej niesklasyfikowani
2429001 Prawnik - pracownik naukowy 242990 Pozostali prawnicy gdzie
indziej niesklasyfikowani
2429002 Prawnik legislator 242904 Prawnik legislator
2429003 Asystent prawny 242901 Asystent prawny
2430101 Archiwista 243101 Archiwista
2430102 Historyk sztuki 244203 Historyk sztuki
2430103 Muzealnik 243102 Muzealnik
2430190 Pozostali archiwiści i muzealnicy 243102 Muzealnik
2430201 Bibliograf 243290 Pozostali bibliotekoznawcy i specjaliści
informacji naukowej
2430202 Bibliotekarz 243201 Bibliotekoznawca
2430203 Bibliotekarz zbiorów specjalnych 243201 Bibliotekoznawca
2430204 Specjalista informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej
243202 Specjalista informacji naukowej, technicznej i ekonomicznej
2430290 Pozostali bibliotekarze i specjaliści do spraw informacji
243290 Pozostali bibliotekoznawcy i specjaliści informacji naukowej
2440101 Ekonometra 241101 Ekonometryk
2440102 Ekonomista - analiza i rachunek ekonomiczny 241102
Ekonomista
2440103 Ekonomista - ekonomika pracy 241102 Ekonomista
2440104 Ekonomista - finanse publiczne i podatki 241102 Ekonomista
2440105 Ekonomista - polityka gospodarcza 241102 Ekonomista
2440106 Ekonomista - teoria ekonomii 241102 Ekonomista
2440107 Ekonomista - usługi publiczne i świadczenia społeczne 241102
Ekonomista
2440190 Pozostali ekonomiści 241102 Ekonomista
2440201 Archeolog 244101 Archeolog
2440202 Etnograf 244102 Etnograf
2440203 Kryminolog 244190 Pozostali archeolodzy, socjolodzy i
pokrewni
2440204 Socjolog 244105 Socjolog
2440290 Pozostali archeolodzy, socjolodzy i pokrewni 244190
Pozostali archeolodzy, socjolodzy i pokrewni
2440301 Filozof 244201 Filozof
2440302 Historyk 244202 Historyk
2440303 Politolog 244204 Politolog
2440304 Polityk społeczny 244205 Specjalista polityki społecznej
2440401 Filolog - filologia angielska 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440402 Filolog - filologia germańska 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440403 Filolog - filologia klasyczna 244301 Filolog - filologia
klasyczna
2440404 Filolog - filologia polska 244303 Filolog - filologia
polska
2440405 Filolog - filologia rosyjska 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440406 Filolog - filologie orientalne 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440407 Filolog - filologie romańskie 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440408 Filolog - filologie skandynawskie 244302 Filolog -
filologia obcojęzyczna
2440409 Filolog - filologie słowiańskie 244302 Filolog - filologia
obcojęzyczna
2440410 Tłumacz tekstów literackich 244306 Tłumacz tekstów
2440411 Tłumacz tekstów naukowych 244306 Tłumacz tekstów
2440412 Tłumacz tekstów technicznych 244306 Tłumacz tekstów
2440413 Tłumacz ustny 244305 Tłumacz konferencyjny (ustny)
2440414 Tłumacz języka migowego 244304 Tłumacz języka migowego
2440490 Pozostali filolodzy i tłumacze 244390 Pozostali filolodzy i
tłumacze
2440501 Psycholog - psychologia kliniczna 244402 Psycholog
kliniczny
2440502 Psycholog - psychologia ogólna 244401 Psycholog
2440503 Psycholog - psychologia pracy 244401 Psycholog
2440504 Psycholog - psychologia rozwojowa i wychowawcza 244401
Psycholog
2440505 Psycholog - psychologia społeczna 244401 Psycholog
2440506 Psychoterapeuta 244403 Psychoterapeuta
2440590 Pozostali psycholodzy 244490 Pozostali psycholodzy i
pokrewni
2440601 Logopeda - logopedia ogólna 223904 Logopeda
2440602 Logopeda - neurologopedia 223904 Logopeda
2440603 Logopeda - surdologopedia 223904 Logopeda
2440690 Pozostali logopedzi 223904 Logopeda
2440701 Organizator pomocy społecznej 244590 Pozostali specjaliści
pracy socjalnej i pokrewni
2440702 Specjalista pracy socjalnej 244502 Specjalista pracy
socjalnej
2440790 Pozostali specjaliści pracy socjalnej 244590 Pozostali
specjaliści pracy socjalnej i pokrewni
2450101 Dziennikarz 245101 Dziennikarz
2450102 Edytor materiałów Ÿródłowych 245102 Edytor materiałów
Ÿródłowych
2450103 Fotoreporter 313105 Fotoreporter
2450104 Krytyk artystyczny 245104 Krytyk artystyczny
2450105 Pisarz 245105 Pisarz
2450106 Redaktor programowy 245106 Redaktor programowy
2450107 Redaktor wydawniczy (edytor) 245107 Redaktor wydawniczy
2450108 Scenarzysta 245108 Scenarzysta
2450190 Pozostali literaci, dziennikarze i pokrewni 245190
Pozostali literaci, dziennikarze i pokrewni
2450201 Artysta fotografik 245201 Artysta fotografik
2450202 Artysta grafik 245202 Artysta grafik
2450203 Artysta malarz 245203 Artysta malarz
2450204 Artysta plastyk - ceramika 245290 Pozostali artyści
plastycy
2450205 Artysta plastyk - projektant architektury wnętrz 245290
Pozostali artyści plastycy
2450206 Artysta plastyk - projektant filmu animowanego 245290
Pozostali artyści plastycy
2450207 Artysta plastyk - projektant tkanin 245207 Projektant
wzornictwa przemysłowego
2450208 Artysta plastyk - projektant wystaw 245290 Pozostali
artyści plastycy
2450209 Artysta plastyk - projektant wzornictwa przemysłowego 245207
Projektant wzornictwa przemysłowego
2450210 Artysta plastyk - wyroby ze szkła 245290 Pozostali artyści
plastycy
2450211 Artysta rzeŸbiarz 245204 Artysta rzeŸbiarz
2450212 Konserwator malarstwa 245205 Konserwator dzieł sztuki
2450213 Konserwator papieru i skóry 245205 Konserwator dzieł sztuki
2450214 Konserwator rzeŸby 245205 Konserwator dzieł sztuki
2450215 Konserwator tkanin 245205 Konserwator dzieł sztuki
2450216 Konserwator witraży 245205 Konserwator dzieł sztuki
2450217 Kostiumograf 245206 Kostiumograf
2450218 Scenograf 245208 Scenograf
2450219 Projektant mody 347103 Projektant mody
2450290 Pozostali artyści plastycy i pokrewni 245290 Pozostali
artyści plastycy
2450301 Artysta muzyk chórmistrz 245303 Dyrygent
2450302 Artysta muzyk instrumentalista 245301 Artysta muzyk
instrumentalista
2450303 Artysta muzyk wokalista 245302 Artysta muzyk wokalista
2450304 Dyrygent 245303 Dyrygent
2450305 Ilustrator muzyczny 245390 Pozostali kompozytorzy, artyści
muzycy i śpiewacy
2450306 Kompozytor 245304 Kompozytor
2450307 Muzyk muzykoterapeuta 245390 Pozostali kompozytorzy,
artyści muzycy i śpiewacy
2450308 Muzyk reżyser dŸwięku 245305 Muzyk reżyser dŸwięku
2450390 Pozostali kompozytorzy, artyści muzycy i pokrewni 245390
Pozostali kompozytorzy, artyści muzycy i śpiewacy
2450401 Choreograf 245401 Choreograf
2450402 Tancerz 245402 Tancerz baletowy
2450501 Aktor dramatyczny 245501 Aktor
2450502 Aktor estradowy 245501 Aktor
2450503 Aktor filmowy 245501 Aktor
2450504 Aktor - lalkarz 245501 Aktor
2450505 Aktor - mim (aktor pantomimy) 245501 Aktor
2450506 Kierownik produkcji filmowej i telewizyjnej 245503
Kierownik produkcji filmowej i telewizyjnej
2450507 Reżyser filmowy 245506 Reżyser filmowy
2450508 Reżyser filmu dokumentalnego 245590 Pozostali aktorzy,
reżyserzy i pokrewni
2450509 Reżyser opracowań dialogowych 245590 Pozostali aktorzy,
reżyserzy i pokrewni
2450510 Reżyser radiowy 245590 Pozostali aktorzy, reżyserzy i
pokrewni
2450511 Reżyser teatralny (dramatu) 245507 Reżyser teatralny
(dramatu)
2450512 Reżyser teatru lalek 245507 Reżyser teatralny (dramatu)
2450513 Reżyser telewizyjny 245508 Reżyser telewizyjny
2450590 Pozostali aktorzy i reżyserzy filmu, sceny i pokrewni 245590
Pozostali aktorzy, reżyserzy i pokrewni
2450601 Montażysta dŸwięku 313109 Montażysta dŸwięku
2450602 Montażysta obrazu 313110 Montażysta obrazu
2450603 Operator dŸwięku 313111 Operator dŸwięku
2450604 Operator kamery 313112 Operator kamery
2450605 Operator obrazu 245504 Operator obrazu
2450606 Realizator dŸwięku 313113 Realizator dŸwięku
2450607 Realizator programu telewizyjnego 245505 Realizator
programu telewizyjnego
2450608 Realizator rekonstrukcji dŸwięku 313115 Realizator
rekonstrukcji dŸwięku
2450609 Realizator światła 313116 Realizator światła
2450690 Pozostali operatorzy i realizatorzy produkcji radiowej,
filmowej, telewizyjnej i pokrewni 313190 Pozostali fotografowie i
operatorzy urządzeń do rejestracji obrazu i dŸwięku
2459001 Bibliolog (księgoznawca) 243201 Bibliotekoznawca
2459002 Bibliotekoznawca 243201 Bibliotekoznawca
2459003 Filmoznawca 244103 Kulturoznawca
2459004 Kulturoznawca 244103 Kulturoznawca
2459005 Muzykolog 245306 Muzykolog
2459006 Prasoznawca 244103 Kulturoznawca
2459007 Teatrolog 244103 Kulturoznawca
2460101 Specjalista odnowy biologicznej 347503 Instruktor odnowy
biologicznej
2460102 Specjalista rekreacji ruchowej 347504 Instruktor rekreacji
ruchowej
2460103 Trener 347510 Trener sportowy
2460190 Pozostali specjaliści kultury fizycznej 347590 Pozostali
sportowcy zawodowi, trenerzy i pokrewni
2470101 Duchowny wyznania prawosławnego 246101 Duchowny wyznania
prawosławnego
2470102 Duchowny wyznania rzymskokatolickiego 246102 Duchowny
wyznania rzymskokatolickiego
2470103 Duchowny wyznań ewangelickich 246103 Duchowny wyznań
ewangelickich
2470104 Duchowny wyznań protestanckich 246190 Pozostali duchowni
chrześcijańscy
2470105 Duchowny wyznań starokatolickich 246190 Pozostali duchowni
chrześcijańscy
2470190 Pozostali duchowni chrześcijańscy 246190 Pozostali duchowni
chrześcijańscy
2470201 Duchowny religii mojżeszowej 246201 Duchowny religii
mojżeszowej
2470202 Duchowny religii muzułmańskiej 246202 Duchowny religii
muzułmańskiej
2470290 Pozostali duchowni niechrześcijańscy 246290 Pozostali
duchowni niechrześcijańscy
2470301 Zakonnik 246301 Zakonnik
3110101 Technik geodeta 311104 Technik geodeta
3110102 Technik geofizyk 311105 Technik geofizyk
3110103 Technik geolog 311106 Technik geolog
3110104 Technik hydrolog 311107 Technik hydrolog
3110105 Technik meteorolog 311108 Technik meteorolog
3110106 Technik metrolog 311109 Technik metrolog
3110190 Pozostali technicy metrolodzy, geolodzy i pokrewni 311190
Pozostali technicy nauk chemicznych, fizycznych i pokrewni
3110201 Technik architekt 311203 Technik architekt
3110202 Technik budownictwa - budownictwo ogólne 311204 Technik
budownictwa
3110203 Technik budownictwa - budownictwo wodne 311205 Technik
budownictwa wodnego
3110204 Technik budownictwa - dokumentacja budowlana 311204 Technik
budownictwa
3110205 Technik budownictwa - drogi kolejowe 311207 Technik dróg i
mostów kolejowych
3110206 Technik budownictwa - drogi kołowe 311206 Technik
drogownictwa
3110207 Technik budownictwa - konstrukcje inżynierskie 311204
Technik budownictwa
3110208 Technik melioracji wodnych 311208 Technik inżynierii
środowiska i melioracji
3110209 Technik urządzeń sanitarnych - sieci cieplne 311210 Technik
urządzeń sanitarnych
3110210 Technik urządzeń sanitarnych - sieci gazowe 311210 Technik
urządzeń sanitarnych
3110211 Technik urządzeń sanitarnych - sieci wodociągowe i
kanalizacyjne 311210 Technik urządzeń sanitarnych
3110212 Technik urządzeń sanitarnych - wyposażenie sanitarne budynków
311210 Technik urządzeń sanitarnych
3110213 Laborant budowlany 311202 Laborant budowlany
3110290 Pozostali technicy budownictwa, urządzeń sanitarnych i
pokrewni 311290 Pozostali technicy budownictwa, ochrony środowiska i
pokrewni
3110301 Technik elektryk - dŸwigi osobowe 311302 Technik elektryk
3110302 Technik elektryk - elektroenergetyka 311302 Technik
elektryk
3110303 Technik elektryk - elektrotechnika górnicza 311302 Technik
elektryk
3110304 Technik elektryk - elektrotechnika okrętowa 311302 Technik
elektryk
3110305 Technik elektryk - energetyka przemysłowa 311302 Technik
elektryk
3110306 Technik elektryk - elektryczne przyrządy pomiarowe 311302
Technik elektryk
3110307 Technik elektryk - instalacje elektryczne 311302 Technik
elektryk
3110308 Technik elektryk - maszyny i aparaty elektryczne 311302
Technik elektryk
3110309 Technik elektryk - osprzęt lotniczy i pokładowy 314312
Technik awionik
3110310 Technik elektryk - sieci i systemy energetyczne 311302
Technik elektryk
3110311 Technik elektryk - sprzęt elektromechanicy 311302 Technik
elektryk
3110312 Technik elektryk - trakcja elektryczna 311301 Technik
elektroenergetyk transportu szynowego
3110313 Technik elektryk - urządzenia sterowania ruchem kolejowym
311903 Technik automatyki sterowania ruchem kolejowym
3110314 Technik elektryk - automatyka przemysłowa 311302 Technik
elektryk
3110390 Pozostali technicy elektrycy 311390 Pozostali technicy
elektrycy
3110401 Technik elektronik - automatyka elektroniczna 311401
Technik elektronik
3110402 Technik elektronik - elektronika jądrowa 311401 Technik
elektronik
3110403 Technik elektronik - elektronika medyczna 322703 Technik
elektroniki medycznej
3110404 Technik elektronik - miernictwo elektroniczne 311401
Technik elektronik
3110405 Technik elektronik - technika mikrofalowa 311401 Technik
elektronik
3110406 Technik elektronik - technologia elektronowa 311401 Technik
elektronik
3110407 Technik elektronik - technologia sprzętu elektronicznego
311401 Technik elektronik
3110408 Technik elektronik - technologia sprzętu informatycznego
311401 Technik elektronik
3110409 Technik telekomunikacji - radiofonia 311402 Technik
telekomunikacji
3110410 Technik telekomunikacji - radiokomunikacja 311402 Technik
telekomunikacji
3110411 Technik telekomunikacji - radiolokacja 311402 Technik
telekomunikacji
3110412 Technik telekomunikacji - telekomutacja 311402 Technik
telekomunikacji
3110413 Technik telekomunikacji - teletransmisja 311402 Technik
telekomunikacji
3110414 Technik telekomunikacji - telewizja 311402 Technik
telekomunikacji
3110490 Pozostali technicy elektronicy i telekomunikacji 311401
Technik elektronik
3110501 Technik mechanik - maszyny i urządzenia budowlane, drogowe i
melioracyjne 311502 Technik mechanik
3110502 Technik mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali
311502 Technik mechanik
3110503 Technik mechanik - maszyny i urządzenia do oczyszczania miast
311502 Technik mechanik
3110504 Technik mechanik - maszyny i urządzenia dŸwigowo-transportowe
311502 Technik mechanik
3110505 Technik mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne 311502
Technik mechanik
3110506 Technik mechanik - maszyny i urządzenia górnicze i wiertnicze
311502 Technik mechanik
3110507 Technik mechanik - maszyny i urządzenia hutnicze i odlewnicze
311502 Technik mechanik
3110508 Technik mechanik - maszyny i urządzenia ogólnego przeznaczenia
311502 Technik mechanik
3110509 Technik mechanik - maszyny i urządzenia poligraficzne 311502
Technik mechanik
3110510 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu chemicznego
311502 Technik mechanik
3110511 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu drzewnego i
papierniczego 311502 Technik mechanik
3110512 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu
elektrotechnicznego i elektronicznego 311502 Technik mechanik
3110513 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu materiałów
budowlanych i ceramiki szlachetnej 311502 Technik mechanik
3110514 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu lekkiego
311502 Technik mechanik
3110515 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu spożywczego
311502 Technik mechanik
3110516 Technik mechanik - maszyny i urządzenia przemysłu szklarskiego
311502 Technik mechanik
3110517 Technik mechanik - maszyny i urządzenia rolnicze i gospodarki
leśnej 311502 Technik mechanik
3110518 Technik mechanik - mechanika precyzyjna 311502 Technik
mechanik
3110519 Technik mechanik - obróbka cieplna 311502 Technik mechanik
3110520 Technik mechanik - obróbka plastyczna 311502 Technik
mechanik
3110521 Technik mechanik - obróbka skrawaniem 311502 Technik
mechanik
3110522 Technik mechanik - silniki spalinowe 311502 Technik
mechanik
3110523 Technik mechanik - spawalnictwo 311502 Technik mechanik
3110524 Technik mechanik - środki transportu lotniczego 314313
Technik mechanik lotniczy
3110525 Technik mechanik - środki transportu samochodowego 311502
Technik mechanik
3110526 Technik mechanik - środki transportu szynowego 311502
Technik mechanik
3110527 Technik mechanik - środki transportu wodnego 314104 Technik
mechanik okrętowy
3110528 Technik mechanizacji rolnictwa 311503 Technik mechanizacji
rolnictwa
3110529 Technik mechanik - aparatura kontrolno-pomiarowa i automatyka
przemysłowa 311502 Technik mechanik
3110590 Pozostali technicy mechanicy 311590 Pozostali technicy
mechanicy
3110601 Laborant chemiczny 311101 Laborant chemiczny
3110602 Technik chemik analityk 311103 Technik analityk
3110603 Technik chemik - chemiczne procesy technologiczne 311603
Technik technologii chemicznej
3110604 Technik chemik - przetwórstwo węgla 311603 Technik
technologii chemicznej
3110605 Technik chemik - radiochemia 311603 Technik technologii
chemicznej
3110606 Technik chemik - technologia celulozy i papieru 311603
Technik technologii chemicznej
3110607 Technik chemik - technologia kauczuku i gumy 311603 Technik
technologii chemicznej
3110608 Technik chemik - technologia kosmetyków 311603 Technik
technologii chemicznej
3110609 Technik chemik - technologia materiałów wybuchowych 311603
Technik technologii chemicznej
3110610 Technik chemik - technologia ropy naftowej 311603 Technik
technologii chemicznej
3110611 Technik chemik - technologia środków dezynfekujących 311603
Technik technologii chemicznej
3110612 Technik chemik - technologia środków leczniczych 311603
Technik technologii chemicznej
3110613 Technik chemik - technologia środków myjących 311603
Technik technologii chemicznej
3110614 Technik chemik - technologia środków piorących 311603
Technik technologii chemicznej
3110615 Technik chemik - technologia tworzyw sztucznych 311603
Technik technologii chemicznej
3110616 Technik chemik - technologia włókien chemicznych 311603
Technik technologii chemicznej
3110617 Technik przetwórstwa papierniczego 311601 Technik
papiernictwa
3110618 Technik przetwórstwa tworzyw sztucznych 311602 Technik
przetwórstwa tworzyw sztucznych
3110619 Technik technologii materiałów światłoczułych i obróbki filmów
311603 Technik technologii chemicznej
3110620 Technik zabezpieczeń przeciwkorozyjnych 311604 Technik
zabezpieczeń przeciwkorozyjnych
3110690 Pozostali technicy chemicy i pokrewni 311690 Pozostali
technicy technologii chemicznej i pokrewni
3110701 Technik górnik - budownictwo górnicze 311703 Technik
górnictwa podziemnego
3110702 Technik górnik - eksploatacja odkrywkowa surowców skalnych
311701 Technik górnictwa odkrywkowego
3110703 Technik górnik - eksploatacja złóż ropy, gazu i wód
mineralnych 311702 Technik górnictwa otworowego
3110704 Technik górnik - eksploatacja złóż rud 311703 Technik
górnictwa podziemnego
3110705 Technik górnik - eksploatacja złóż siarki 311702 Technik
górnictwa otworowego
3110706 Technik górnik - eksploatacja złóż soli 311702 Technik
górnictwa otworowego
3110707 Technik górnik - eksploatacja złóż węgla brunatnego 311701
Technik górnictwa odkrywkowego
3110708 Technik górnik - eksploatacja złóż węgla kamiennego 311703
Technik górnictwa podziemnego
3110709 Technik górnik - mechaniczna przeróbka kopalin 311790
Pozostali technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
3110710 Technik górnik - miernictwo górnicze 311790 Pozostali
technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
3110711 Technik torfiarstwa 311790 Pozostali technicy górnictwa,
metalurgii i pokrewni
3110712 Technik wiertnik 311706 Technik wiertnik
3110790 Pozostali technicy górnicy, wiertnicy i pokrewni 311790
Pozostali technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
3110801 Technik hutnik - metalurgia 311704 Technik hutnik
3110802 Technik hutnik - przeróbka plastyczna metali 311704 Technik
hutnik
3110803 Technik odlewnik 311705 Technik odlewnik
3110890 Pozostali technicy hutnictwa i pokrewni 311790 Pozostali
technicy górnictwa, metalurgii i pokrewni
3110901 Technik kamieniarz 311990 Pozostali technicy gdzie indziej
niesklasyfikowani
3110902 Technik przetwórstwa szkła 311914 Technik technologii szkła
3110903 Technik technologii betonów 311912 Technik technologii
materiałów budowlanych
3110904 Technik technologii budowlanych materiałów wiążących 311912
Technik technologii materiałów budowlanych
3110905 Technik technologii ceramiki budowlanej 311910 Technik
technologii ceramicznej
3110906 Technik technologii ceramiki szlachetnej 311910 Technik
technologii ceramicznej
3110907 Technik technologii materiałów izolacji budowlanej 311990
Pozostali technicy gdzie indziej nie sklasyfikowani
3110908 Technik technologii materiałów ogniotrwałych 311910 Technik
technologii ceramicznej
3110909 Technik technologii materiałów ściernych 311990 Pozostali
technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
3110910 Technik technologii szkła 311914 Technik technologii szkła
3110990 Pozostali technicy technologii materiałów budowlanych, szkła i
ceramiki 311990 Pozostali technicy gdzie indziej niesklasyfikowani
3111001 Stroiciel instrumentów muzycznych 311902 Korektor i
stroiciel instrumentów muzycznych
3111002 Technik instrumentów muzycznych - fortepiany i pianina 311905
Technik instrumentów muzycznych
3111003 Technik instrumentów muzycznych - instrumenty lutnicze 311905
Technik instrumentów muzycznych
3111004 Technik instrumentów muzycznych - organy 311905 Technik
instrumentów muzycznych
3111090 Pozostali technicy instrumentów muzycznych i pokrewni 311905
Technik instrumentów muzycznych
3111101 Technik ochrony środowiska - gospodarka odpadami 311209
Technik ochrony środowiska
3111102 Technik ochrony środowiska - ochrona powietrza przed
zanieczyszczeniami 311209 Technik ochrony środowiska
3111103 Technik ochrony środowiska - ochrona radiologiczna 311209
Technik ochrony środowiska
3111104 Technik ochrony środowiska - ochrona środowiska przed hałasem
i drganiami mechanicznymi 311209 Technik ochrony środowiska
3111105 Technik ochrony środowiska - uzdatnianie wody i oczyszczanie
ścieków 311209 Technik ochrony środowiska
3111190 Pozostali technicy ochrony środowiska 311209 Technik
ochrony środowiska
3111201 Technik poligraf - procesy drukowania 311909 Technik
poligraf
3111202 Technik poligraf - procesy fotoreprodukcyjne 311909 Technik
poligraf
3111203 Technik poligraf - procesy introligatorskie 311909 Technik
poligraf
3111204 Technik poligraf - procesy wykonywania form drukowych 311909
Technik poligraf
3111205 Technik poligraf - redakcja techniczna 311909 Technik
poligraf
3111206 Technik poligraf - składanie tekstów 311909 Technik
poligraf
3111290 Pozostali technicy poligrafii 311909 Technik poligraf
3111301 Technik technologii drewna - meblarstwo 311911 Technik
technologii drewna
3111302 Technik technologii drewna - stolarka budowlana 311911
Technik technologii drewna
3111303 Technik technologii drewna - tartacznictwo i wyroby drzewne
311911 Technik technologii drewna
3111304 Technik technologii drewna - tworzywa drzewne 311911
Technik technologii drewna
3111305 Technik wikliniarstwa 311990 Pozostali technicy gdzie
indziej nie sklasyfikowani
3111390 Pozostali technicy technologii drewna i pokrewni 311911
Technik technologii drewna
3111401 Technik technologii żywności - cukrownictwo 321301 Technik
technologii żywności - cukrownictwo
3111402 Technik technologii żywności - produkcja cukiernicza 321302
Technik technologii żywności - produkcja cukiernicza
3111403 Technik technologii żywności - produkcja koncentratów
spożywczych 321303 Technik technologii żywności - produkcja
koncentratów spożywczych
3111404 Technik technologii żywności - produkcja koncentratów
spożywczych 321304 Technik technologii żywności - produkcja
koncentratów spożywczych
3111405 Technik technologii żywności - przechowalnictwo chłodnicze i
technologia mrożonej żywności 321305 Technik technologii żywności -
przechowalnictwo chłodnicze i technologia mrożonej żywności
3111406 Technik technologii żywności - przetwórstwo fermentacyjne
321306 Technik technologii żywności - przetwórstwo fermentacyjne
3111407 Technik technologii żywności - przetwórstwo
jajczarsko-drobiarskie 321307 Technik technologii żywności -
przetwórstwo jajczarsko-drobiarskie
3111408 Technik technologii żywności - przetwórstwo mięsne 321308
Technik technologii żywności - przetwórstwo mięsne
3111409 Technik technologii żywności - przetwórstwo mleczarskie 321309
Technik technologii żywności - przetwórstwo mleczarskie
3111410 Technik technologii żywności - przetwórstwo owocowo-warzywne
321310 Technik technologii żywności - przetwórstwo owocowo-warzywne
3111411 Technik technologii żywności - przetwórstwo rybne 321311
Technik technologii żywności - przetwórstwo rybne
3111412 Technik technologii żywności - przetwórstwo surowców
olejarskich 321312 Technik technologii żywności - przetwórstwo surowców
olejarskich
3111413 Technik technologii żywności - przetwórstwo zbożowe 321313
Technik technologii żywności - przetwórstwo zbożowe
3111414 Technik technologii żywności - przetwórstwo ziemniaczane
321314 Technik technologii żywności - przetwórstwo ziemniaczane
3111490 Pozostali technicy technologii żywności 321390 Pozostali
technicy technologii technologii żywności
3111501 Technik garbarz - futrzarz 311904 Technik garbarz
3111502 Technik przetwórstwa skóry - konfekcjonowanie skóry 311915
Technik technologii wyrobów skórzanych
3111503 Technik przetwórstwa skóry - obuwnictwo 311907 Technik
obuwnik
3111504 Technik technologii odzieży 311913 Technik technologii
odzieży
3111505 Technik włókiennik - chemiczna obróbka włókien 311918
Technik włókiennik
3111506 Technik włókiennik - dziewiarstwo 311918 Technik włókiennik
3111507 Technik włókiennik - konserwacja wyrobów włókienniczych 311918
Technik włókiennik
3111508 Technik włókiennik - przędzalnictwo 311918 Technik
włókiennik
3111509 Technik włókiennik - roszarnictwo 311918 Technik włókiennik
3111510 Technik włókiennik - tkactwo 311918 Technik włókiennik
3111511 Technik włókiennik - włókniny i przędziny 311918 Technik
włókiennik
3111590 Pozostali technicy włókiennicy, technologii odzieży i
przetwórstwa skóry 311990 Pozostali technicy gdzie indziej
niesklasyfikowani
3111601 Kreślarz techniczny - rysunek budowlany 311802 Kreślarz
techniczny
3111602 Kreślarz techniczny - rysunek maszynowy 311802 Kreślarz
techniczny
3111603 Rysownik geodezyjny 311803 Rysownik geodezyjny
3111604 Rysownik kartograficzny 311804 Rysownik kartograficzny
3111605 Rysownik wzorów technicznych 311890 Pozostali kreślarze i
graficy komputerowi
3111606 Grafik komputerowy 311801 Grafik komputerowy
3111690 Pozostali kreślarze 311890 Pozostali kreślarze i graficy
komputerowi
3119001 Technik normowania pracy 311906 Technik normowania pracy
3119002 Technik planowania i organizacji produkcji 311908 Technik
organizacji produkcji
3119003 Technik pożarnictwa 315104 Technik pożarnictwa
3119004 Technik rozliczania produkcji 311908 Technik organizacji
produkcji
3119005 Technik transportu kolejowego 311916 Technik transportu
kolejowego
3120101 Technik informatyk 312102 Technik informatyk
3120190 Pozostali pracownicy obsługi komputerów 312190 Pozostali
technicy informatycy
3120201 Operator sprzętu komputerowego 312201 Operator sprzętu
komputerowego
3120301 Kontroler robotów przemysłowych 312301 Kontroler robotów
przemysłowych
3130101 Asystent montażysty dŸwięku 313109 Montażysta dŸwięku
3130102 Asystent montażysty obrazu 313110 Montażysta obrazu
3130103 Asystent operatora dŸwięku 313111 Operator dŸwięku
3130104 Asystent operatora kamery 313112 Operator kamery
3130105 Asystent operatora obrazu 313101 Asystent operatora obrazu
3130106 Asystent techniczny realizatora dŸwięku 313102 Asystent
techniczny realizatora dŸwięku
3130107 Asystent techniczny realizatora programu 313103 Asystent
techniczny realizatora programu
3130108 Fotograf 313104 Fotograf
3130109 Mikser dŸwięku 313107 Mikser dŸwięku
3130110 Mikser obrazu 313108 Mikser obrazu
3130111 Realizator filmu wideo (wideofilmowiec) 313114 Realizator
filmu wideo (wideofilmowiec)
3130190 Pozostali asystenci operatorów obrazu, dŸwięku i pokrewni
313190 Pozostali fotografowie i operatorzy urządzeń do rejestracji
obrazu i dŸwięku
3130201 Kinooperator 313201 Kinooperator
3130202 Operator radiotelegrafu i radiotelefonu 313202 Operator
radiotelegrafu i radiotelefonu
3130203 Operator telekina 313290 Pozostali operatorzy urządzeń
nadawczych i telekomunikacyjnych
3130204 Operator urządzeń radiokomunikacyjnych 313204 Operator
urządzeń radiokomunikacyjnych
3130205 Operator urządzeń transmisyjnych radiowych 313205 Operator
urządzeń transmisyjnych radiowych
3130206 Operator urządzeń transmisyjnych telewizyjnych 313206
Operator urządzeń transmisyjnych telewizyjnych
3130290 Pozostali operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
313290 Pozostali operatorzy urządzeń nadawczych i telekomunikacyjnych
3140101 Oficer elektryk statku morskiego 314102 Oficer
elektroautomatyk okrętowy
3140102 Oficer mechanik statku morskiego 314103 Oficer mechanik
statku morskiego
3140103 Oficer mechanik statku żeglugi śródlądowej 314101 Mechanik
żeglugi śródlądowej
3140104 Radiooficer okrętowy 314190 Pozostali pracownicy służb
technicznych żeglugi
3140190 Pozostali oficerowie służb technicznych żeglugi 314190
Pozostali pracownicy służb technicznych żeglugi
3140201 Inspektor bezpieczeństwa żeglugi 314202 Inspektor
bezpieczeństwa żeglugi
3140202 Inspektor ochrony rybołówstwa morskiego 314203 Inspektor
ochrony rybołówstwa
3140203 Kapitan portu morskiego 314204 Kapitan portu morskiego
3140204 Kapitan statku morskiego 314205 Kapitan statku morskiego
3140205 Kierownik statku żeglugi śródlądowej 314206 Kierownik
statku w żegludze śródlądowej
3140206 Oficer pokładowy statku morskiego 314207 Oficer pokładowy
3140207 Pilot morski 314208 Pilot portowy
3140208 Pilot żeglugi śródlądowej 314209 Pilot żeglugi śródlądowej
3140209 Zastępca kierownika statku żeglugi śródlądowej 314290
Pozostali oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni
3140290 Pozostali oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni
314290 Pozostali oficerowie pokładowi, piloci żeglugi i pokrewni
3140301 Instruktor lotniczy 314603 Pilot samolotowy - instruktor
3140302 Instruktor spadochronowy 314607 Skoczek spadochronowy -
instruktor
3140303 Mechanik pokładowy 314301 Mechanik pokładowy
3140304 Nawigator 314303 Nawigator
3140305 Obserwator pokładowy prób w locie 314304 Obserwator
pokładowy prób w locie
3140306 Operator pokładowy urządzeń specjalnych 314305 Operator
pokładowych urządzeń specjalnych
3140307 Pilot doświadczalny 314306 Pilot doświadczalny
3140308 Pilot statku powietrznego ogólnego zastosowania 314307
Pilot samolotowy (zawodowy, liniowy)
3140309 Pilot statku powietrznego transportowego 314307 Pilot
samolotowy (zawodowy, liniowy)
3140310 Radiooperator pokładowy 314310 Radiooperator pokładowy
3140311 Skoczek spadochronowy doświadczalny 314311 Skoczek
spadochronowy doświadczalny
3140390 Pozostali piloci statków powietrznych i pokrewni 314390
Pozostali piloci statków powietrznych i pokrewni
3140401 Kontroler ruchu lotniczego 314403 Kontroler ruchu
lotniczego
3140402 Pracownik operacyjny służb ruchu lotniczego 314404
Pracownik operacyjny służb ruchu lotniczego
3140403 Technik urządzeń ruchu lotniczego 314501 Technik urządzeń
ruchu lotniczego
3140490 Pozostały personel służb ruchu lotniczego 314490 Pozostali
kontrolerzy ruchu lotniczego i pokrewni
3140501 Dyspozytor lotniczy 314401 Dyspozytor lotniczy
3140502 Mechanik lotniczy napraw 314302 Mechanik poświadczenia
obsługi statku powietrznego
3140503 Mechanik lotniczy obsługi 314302 Mechanik poświadczenia
obsługi statku powietrznego
3140590 Pozostały personel eksploatacji statków powietrznych i
wyposażeń lotniczych 314490 Pozostali kontrolerzy ruchu lotniczego i
pokrewni
3150101 Inspektor budowlany 315101 Inspektor budowlany
3150201 Diagnosta samochodowy 315201 Diagnosta samochodowy
3150202 Inspektor bezpieczeństwa i higieny pracy 315202 Inspektor
bezpieczeństwa i higieny pracy
3150203 Kontroler stanu technicznego pojazdów 315209 Kontroler
stanu technicznego pojazdów
3150204 Technik bezpieczeństwa i higieny pracy 315202 Inspektor
bezpieczeństwa i higieny pracy
3150205 Technik dozymetrysta promieniowania jonizującego 315210
Technik dozymetrysta promieniowania jonizującego
3150290 Pozostali inspektorzy bezpieczeństwa i higieny pracy 315290
Pozostali inspektorzy bezpieczeństwa pracy, kontrolerzy jakości wyrobów i
pokrewni
3150301 Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe 315206
Kontroler jakości wyrobów - artykuły przemysłowe
3150302 Kontroler jakości wyrobów - artykuły spożywcze 315207
Kontroler jakości wyrobów - artykuły spożywcze
3150303 Kontroler produkcji 315208 Kontroler produkcji
3150304 Weterynaryjny kontroler sanitarny 322504 Weterynaryjny
kontroler sanitarny
3150390 Pozostali kontrolerzy jakości wyrobów 315290 Pozostali
inspektorzy bezpieczeństwa pracy, kontrolerzy jakości wyrobów i pokrewni
3210101 Laborant nasiennictwa 321201 Laborant nasiennictwa
3210102 Technik hodowca zwierząt 321204 Technik hodowca zwierząt
3210103 Technik leśnik 321205 Technik leśnik
3210104 Technik łąkarstwa 321208 Technik rolnik
3210105 Technik ogrodnik 321206 Technik ogrodnik
3210106 Technik pszczelarz 321207 Technik pszczelarz
3210107 Technik rolnik 321208 Technik rolnik
3210108 Technik rybactwa śródlądowego 321209 Technik rybactwa
śródlądowego
3210190 Pozostali technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni 321290
Pozostali technicy rolnicy, leśnicy i pokrewni
3210201 Instruktor agrotechniczny 222101 Doradca rolniczy
3210202 Instruktor ochrony roślin 222101 Doradca rolniczy
3210203 Instruktor poradnictwa hodowlano-żywieniowego 222101
Doradca rolniczy
3210290 Pozostali pracownicy doradztwa rolnego 222101 Doradca
rolniczy
3220101 Felczer 322901 Felczer
3220102 Ratownik medyczny 322905 Ratownik medyczny
3220190 Pozostali ratownicy medyczni i pokrewni 322990 Pozostały
średni personel ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych)
gdzie indziej niesklasyfikowany
3220201 Higienistka szkolna 322101 Higienistka szkolna
3220202 Instruktor higieny 322102 Instruktor higieny
3220290 Pozostali higieniści 322190 Pozostali higieniści
3220301 Dietetyk 321401 Dietetyk
3220302 Technik żywienia 321402 Technik żywienia i gospodarstwa
domowego
3220390 Pozostali dietetycy i żywieniowcy 321402 Technik żywienia i
gospodarstwa domowego
3220401 Optyk okularowy 322201 Technik optyk
3220402 Protetyk słuchu 322904 Protetyk słuchu
3220403 Technik biomechanik 322403 Technik ortopeda
3220404 Technik ortopeda 322403 Technik ortopeda
3220405 Optometrysta 223905 Optometrysta
3220490 Pozostali optycy i protetycy 322990 Pozostały średni
personel ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych) gdzie
indziej niesklasyfikowany
3220501 Asystentka stomatologiczna 322301 Asystentka
stomatologiczna
3220502 Higienistka stomatologiczna 322302 Higienistka
stomatologiczna
3220503 Technik dentystyczny 322303 Technik dentystyczny
3220590 Pozostali asystenci i technicy dentystyczni 322301
Asystentka stomatologiczna
3220601 Fizjoterapeuta 322402 Technik fizjoterapii
3220602 Masażysta 322401 Masażysta
3220603 Masażysta sportowy 322401 Masażysta
3220604 Ortoptystka 322903 Ortoptystka
3220605 Terapeuta zajęciowy 322404 Terapeuta zajęciowy
3220690 Pozostali fizykoterapeuci i pokrewni 322490 Pozostali
fizjoterapeuci i pokrewni
3220701 Asystent weterynaryjny 322503 Technik weterynarii
3220801 Technik farmaceutyczny 322601 Technik farmaceutyczny
3220901 Laborant weterynaryjny 322502 Laborant weterynaryjny
3220902 Technik analityki medycznej 321101 Technik analityki
medycznej
3220990 Pozostali technicy analityki medycznej i weterynaryjnej 321101
Technik analityki medycznej
3221001 Technik elektroradiolog 322704 Technik elektroradiolog
3221090 Pozostali operatorzy aparatury medycznej 322790 Pozostali
operatorzy aparatury medycznej
3230101 Pielęgniarka anestezjologiczna i intensywnej opieki medycznej
323101 Pielęgniarka anestezjologiczna i intensywnej terapii
3230102 Pielęgniarka chirurgiczna 323105 Pielęgniarka zabiegowa
3230103 Pielęgniarka internistyczna 323106 Pielęgniarka zachowawcza
3230105 Pielęgniarka operacyjna 323105 Pielęgniarka zabiegowa
3230106 Pielęgniarka pediatryczna 323102 Pielęgniarka pediatryczna
3230107 Pielęgniarka psychiatryczna 323104 Pielęgniarka w opiece
nad przewlekle chorymi
3230108 Pielęgniarka środowiskowa 323103 Pielęgniarka podstawowej
opieki zdrowotnej
3230190 Pozostałe pielęgniarki 323190 Pozostałe pielęgniarki
3230201 Położna 323202 Położna ogólna
3310101 Instruktor amatorskiego ruchu artystycznego 331101
Instruktor amatorskiego ruchu artystycznego
3310102 Instruktor gospodarstwa domowego 331190 Pozostali
nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
3310103 Instruktor nauki jazdy 331102 Instruktor nauki jazdy
3310104 Instruktor praktycznej nauki zawodu 331105
Nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu
3310105 Instruktor rytmiki 331103 Instruktor rytmiki
3310106 Nauczyciel praktycznej nauki zawodu 331105
Nauczyciel/instruktor praktycznej nauki zawodu
3310190 Pozostali nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
331190 Pozostali nauczyciele praktycznej nauki zawodu i instruktorzy
3410101 Dealer aktywów finansowych 341101 Dealer aktywów
finansowych
3410102 Doradca inwestycyjny 341102 Doradca inwestycyjny
3410103 Makler papierów wartościowych 341103 Makler papierów
wartościowych
3410190 Pozostali dealerzy i brokerzy papierów wartościowych i aktywów
finansowych i pokrewni 341190 Pozostali dealerzy i maklerzy aktywów
finansowych i pokrewni
3410201 Agent ubezpieczeniowy 341201 Agent ubezpieczeniowy
3410202 Broker reasekuracyjny 341202 Broker reasekuracyjny
3410203 Broker ubezpieczeniowy 341203 Broker ubezpieczeniowy
3410290 Pozostali agenci ubezpieczeniowi 341290 Pozostali
pośrednicy ubezpieczeniowi
3410301 Pośrednik w handlu nieruchomościami 341301 Pośrednik w
obrocie nieruchomościami
3410401 Organizator konferencji (kongresów) 341490 Pozostali
organizatorzy turystyki i pokrewni
3410402 Organizator obsługi turystycznej 341401 Organizator obsługi
turystycznej
3410403 Organizator usług hotelarskich 341404 Organizator usług
hotelarskich
3410490 Pozostali organizatorzy turystyki i pokrewni 341490
Pozostali organizatorzy turystyki i pokrewni
3410501 Akwizytor 341503 Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel
regionalny)
3410502 Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny) 341503
Przedstawiciel handlowy (przedstawiciel regionalny)
3410590 Pozostali agenci do spraw sprzedaży 341590 Pozostali agenci
do spraw sprzedaży (handlowcy)
3410601 Zaopatrzeniowiec 341601 Zaopatrzeniowiec
3410701 Licytator 341701 Licytator
3410702 Rzeczoznawca 341702 Rzeczoznawca
3410703 Taksator 341703 Taksator
3420101 Makler morski 342102 Makler morski
3420102 Makler towarów 342101 Makler giełd towarowych
3420190 Pozostali pośrednicy handlowi 342190 Pozostali pośrednicy
handlowi
3420201 Agent celny 342201 Agent celny
3420202 Agent clearingowy (klark) 342202 Agent klarujący
3420203 Spedytor 342204 Spedytor
3420290 Pozostali agenci clearingowi i spedytorzy 342290 Pozostali
spedytorzy i pokrewni
3420301 Pośrednik pracy 342301 Pośrednik pracy
3420390 Pozostali pracownicy do spraw zatrudnienia i pośrednictwa
pracy 342390 Pozostali pracownicy do spraw zatrudnienia i pośrednictwa
pracy
3429001 Agent reklamowy 342901 Agent reklamowy
3429002 Agent sportowy 342903 Organizator imprez sportowych
3429003 Agent usług artystycznych 342902 Agent usług artystycznych
3429004 Agent usług informacyjnych 342990 Pozostali agenci biur
pomagających w prowadzeniu działalności gospodarczej i pośrednicy handlowi
gdzie indziej niesklasyfikowani
3430101 Korespondent biurowy 343101 Pracownik administracyjny
3430102 Sekretarka medyczna 343102 Sekretarka medyczna
3430103 Sekretarz asystent 343104 Sekretarz asystent
3430104 Sekretarz sądowy 343107 Sekretarz sądowy
3430190 Pozostali sekretarze administracyjni i pokrewni 343190
Pozostali pracownicy administracyjni, sekretarze i pokrewni
3430201 Księgowy bilansista 343201 Księgowy (samodzielny)
3430202 Księgowy ds. kosztów 343201 Księgowy (samodzielny)
3430203 Księgowy ds. rachuby płac 343201 Księgowy (samodzielny)
3430204 Księgowy ds. rozrachunków 343201 Księgowy (samodzielny)
3430205 Księgowy ds. zapasów 343201 Księgowy (samodzielny)
3430290 Pozostali księgowi 343201 Księgowy (samodzielny)
3430301 Asystent ds. statystyki 412101 Asystent do spraw statystyki
3430302 Asystent ubezpieczeniowy 412101 Asystent do spraw
statystyki
3430390 Pozostali pracownicy do spraw statystyki i obliczeń 412190
Pozostali pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
3439001 Sekretarka administracji rządowej 343101 Pracownik
administracyjny
3439002 Sekretarz biura zarządu 343105 Sekretarz biura zarządu
3439003 Sekretarz konsularny 343106 Sekretarz konsularny
3439004 Pracownik ds. administracyjnych 343101 Pracownik
administracyjny
3440101 Funkcjonariusz celny 344101 Funkcjonariusz celny
3440102 Funkcjonariusz straży granicznej 344102 Funkcjonariusz
straży granicznej
3440201 Kontroler rozliczeń podatkowych 344201 Kontroler rozliczeń
podatkowych
3440202 Rewident kontroli skarbowej 344202 Rewident kontroli
skarbowej
3440203 Urzędnik podatkowy 344203 Urzędnik podatkowy
3440290 Pozostali urzędnicy do spraw podatków 344290 Pozostali
urzędnicy do spraw podatków
3440301 Pracownik ds. zasiłków dla bezrobotnych 344390 Pozostali
urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków
3440302 Pracownik ubezpieczeń społecznych 344301 Urzędnik
ubezpieczeń społecznych
3440390 Pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków i pokrewni
344390 Pozostali urzędnicy do spraw przyznawania zasiłków
3440401 Urzędnik ds. licencji 344402 Urzędnik ds. licencji
3440402 Urzędnik ds. imigracji 344401 Urzędnik ds. imigracji
3440403 Urzędnik ds. paszportów 344403 Urzędnik ds. paszportów
3440490 Pozostali urzędnicy organów udzielających licencji 344490
Pozostali urzędnicy organów udzielających licencji
3449001 Inspektor kontroli handlu i usług 344901 Inspektor kontroli
handlu i usług
3450101 Policjant oddziałów prewencji i pododdziałów
antyterrorystycznych 345103 Policjant służby wspomagającej
3450102 Policjant policji kryminalnej 345101 Policjant służby
kryminalnej
3450104 Policjant policji prewencji 345102 Policjant służby
prewencji
3450105 Policjant policji ruchu drogowego 345102 Policjant służby
prewencji
3450106 Policjant policji specjalistycznej 345103 Policjant służby
wspomagającej
3450190 Pozostali policjanci 345190 Pozostali policjanci
3450201 Funkcjonariusz ochrony państwa 345201 Funkcjonariusz
ochrony państwa
3450301 Detektyw 515901 Detektyw (prywatny)
3450401 Inspektor ds. obrony cywilnej 315102 Inspektor ds. obrony
cywilnej
3450490 Pozostali niesklasyfikowani inspektorzy obrony cywilnej i
pokrewni 315102 Inspektor ds. obrony cywilnej
3460101 Kurator zawodowy 244501 Kurator sądowy
3460102 Pracownik opieki społecznej 346104 Pracownik socjalny
3460103 Pracownik socjalny 346104 Pracownik socjalny
3460190 Pozostali pracownicy socjalni 346190 Pozostali pracownicy
pomocy społecznej i pracy socjalnej
3470101 Plastyk - formy użytkowe 347102 Plastyk
3470102 Plastyk - techniki graficzne 347102 Plastyk
3470103 Plastyk - techniki konserwatorskie 347102 Plastyk
3470104 Plastyk - techniki scenograficzne 347102 Plastyk
3470105 Plastyk - wystawiennictwo 347102 Plastyk
3470106 Wizażystka 514108 Wizażystka
3470190 Pozostali plastycy 347190 Pozostali plastycy i pokrewni
3470201 Konferansjer 347202 Konferansjer
3470202 Lektor 347203 Lektor
3470203 Prezenter dyskotek 347204 Prezenter dyskotek
3470204 Prezenter telewizyjny 347205 Prezenter telewizyjny
3470205 Spiker radiowy 347207 Spiker radiowy
3470290 Pozostali prezenterzy radiowi, telewizyjni i pokrewni 347290
Pozostali prezenterzy inspicjenci i pokrewni
3470301 Muzyk estradowy 347302 Muzyk
3470302 Piosenkarz 347304 Piosenkarz
3470303 Tancerz estradowy 347305 Tancerz
3470304 Organista 347303 Organista
3470390 Pozostali muzycy, piosenkarze i tancerze 347390 Pozostali
muzycy, piosenkarze i tancerze
3470401 Akrobata 347401 Aktor cyrkowy
3470402 Gimnastyk sztuki cyrkowej 347401 Aktor cyrkowy
3470403 Iluzjonista 347401 Aktor cyrkowy
3470404 Kaskader 347402 Kaskader filmowy
3470405 Klown 347401 Aktor cyrkowy
3470406 Treser 347401 Aktor cyrkowy
3470407 Żongler 347401 Aktor cyrkowy
3470490 Pozostali klowni, iluzjoniści, akrobaci i pokrewni 347490
Pozostali aktorzy cyrkowi i pokrewni
3470501 Dżokej 347501 Dżokej
3470502 Instruktor odnowy biologicznej 347503 Instruktor odnowy
biologicznej
3470503 Instruktor rekreacji ruchowej 347504 Instruktor rekreacji
ruchowej
3470504 Instruktor sportu 347502 Instruktor dyscypliny sportu
3470505 Sędzia sportowy 347508 Sędzia sportowy
3470506 Sportowiec zawodowy 347509 Sportowiec zawodowy
3470590 Pozostali sportowcy zawodowi, instruktorzy sportu i pokrewni
347590 Pozostali sportowcy zawodowi, trenerzy i pokrewni
3479001 Animator kultury 347601 Animator kultury
3479002 Asystent reżysera filmowego 245502 Asystent reżysera
filmowego
3479003 Inspicjent 347201 Inspicjent
3479004 Sekretarka planu filmowego 347206 Sekretarka planu
filmowego
3479005 Sufler 347208 Sufler
3480101 Pracownik parafialny 349101 Pracownik parafialny
3480102 Œwiecki krzewiciel wiary 349102 Œwiecki krzewiciel wiary
3480190 Pozostali pracownicy parafialni i świeccy krzewiciele wiary
349190 Pozostali pracownicy parafialni i świeccy krzewiciele wiary
4110101 Sekretarka 411101 Sekretarka
4110201 Maszynistka 411401 Maszynistka
4110202 Operator przetwarzaczy tekstu 411201 Operator procesorów
tekstu
4110203 Stenograf 411402 Stenograf
4110290 Pozostali operatorzy przetwarzaczy tekstu i pokrewni 411201
Operator procesorów tekstu
4110301 Operator wprowadzania danych 411301 Operator wprowadzania
danych
4120101 Inwentaryzator 413102 Inwentaryzator
4120102 Kontysta 412102 Asystent rachunkowości
4120103 Rachmistrz 412190 Pozostali pracownicy do spraw
finansowo-statystycznych
4120104 Referent księgowości 412102 Asystent rachunkowości
4120190 Pozostali referenci księgowi i rachmistrze 412190 Pozostali
pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
4120201 Referent ekonomiczny 413201 Planista produkcyjny
4120202 Referent finansowy 341902 Asystent ekonomiczny
4120203 Referent kredytowy 341901 Asystent bankowości
4120204 Referent statystyczny 412101 Asystent do spraw statystyki
4120205 Referent ubezpieczeniowy 341201 Agent ubezpieczeniowy
4120290 Pozostali referenci ekonomiczni, finansowi, statystyczni i
pokrewni 412190 Pozostali pracownicy do spraw finansowo-statystycznych
4130101 Ekspedient wypożyczalni 413101 Ekspedient wypożyczalni
4130102 Kartotekowy 413190 Pozostali magazynierzy i pokrewni
4130103 Magazynier 413103 Magazynier
4130104 Referent skupu 413104 Pracownik punktu skupu
4130105 Rekwizytor 413105 Rekwizytor
4130106 Wydawca narzędzi 413190 Pozostali magazynierzy i pokrewni
4130190 Pozostali magazynierzy i pokrewni 413190 Pozostali
magazynierzy i pokrewni
4130201 Planista produkcji 413201 Planista produkcyjny
4130202 Planista materiałowy 413201 Planista produkcyjny
4130290 Pozostali planiści produkcyjni 413201 Planista produkcyjny
4130301 Ekspedytor cedułowy 413302 Ekspedytor
4130302 Ekspedytor kolejowy 413302 Ekspedytor
4130303 Ekspedytor lotniczy 413302 Ekspedytor
4130304 Ekspedytor magazynowy 413302 Ekspedytor
4130305 Ekspedytor portowy 413302 Ekspedytor
4130306 Organizator przewozów 311916 Technik transportu kolejowego
4130307 Referent ds. transportu 413301 Dyspozytor transportu
samochodowego
4130308 Referent regulacyjno-likwidacyjny 413302 Ekspedytor
4130309 Ekspedytor pocztowy 414103 Ekspedytor pocztowy
4130310 Dyspozytor transportu samochodowego 413301 Dyspozytor
transportu samochodowego
4130390 Pozostali pracownicy do spraw transportu 413390 Pozostali
pracownicy do spraw transportu
4140101 Archiwista zakładowy 348101 Archiwista zakładowy
4140102 Młodszy archiwista 348102 Asystent archiwalny
4140103 Młodszy bibliotekarz 348202 Bibliotekarz
4140104 Młodszy dokumentalista 348201 Asystent informacji naukowej
4140190 Pozostali pracownicy bibliotek i archiwów 348290 Pozostali
pracownicy bibliotek i informacji naukowej
4140201 Doręczyciel pocztowy 414101 Doręczyciel pocztowy
4140202 Ekspedient pocztowy 414102 Ekspedient pocztowy
4140290 Pozostali doręczyciele pocztowi i pokrewni 414190 Pozostali
doręczyciele pocztowi i pokrewni
4140301 Kodowacz (koder) 414202 Kodowacz (koder)
4140302 Korektorka 414203 Korektor składu
4140303 Pracownik kancelaryjny 419104 Pracownik kancelaryjny
4140390 Pozostali kodowacze, korektorzy, pracownicy kancelaryjni
414290 Pozostali kodowacze i korektorzy
4190101 Chronometrażysta 419190 Pozostali pracownicy obsługi
biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
4190102 Referent administracyjno-biurowy 419101 Pracownik biurowy
4190103 Referent ds. osobowych 419103 Pracownik ds. osobowych
4190104 Referent ds. wydawnictw 419190 Pozostali pracownicy obsługi
biurowej gdzie indziej niesklasyfikowani
4190105 Referent meldunkowy 419102 Pracownik ds. ewidencji ludności
4190106 Referent notarialny 343103 Sekretarka notarialna
4210101 Asystent pocztowy 421301 Asystent usług pocztowych
4210102 Kasjer bankowy 421201 Kasjer bankowy
4210103 Kasjer biletowy 421101 Kasjer biletowy
4210104 Kasjer handlowy 421102 Kasjer handlowy
4210105 Kasjer lotniczy 421190 Pozostali kasjerzy i sprzedawcy
biletów
4210106 Kasjer towarowy 421190 Pozostali kasjerzy i sprzedawcy
biletów
4210107 Kasjer walutowy 421202 Kasjer walutowy
4210108 Kasjer w przedsiębiorstwie 421103 Kasjer w
przedsiębiorstwie
4210190 Pozostali kasjerzy i sprzedawcy biletów 421190 Pozostali
kasjerzy i sprzedawcy biletów
4210201 Kasjer stacyjny 421103 Kasjer w przedsiębiorstwie
4210202 Kontroler pocztowy 421303 Kontroler pocztowy
4210203 Kontroler rozliczeń pieniężnych 421203 Kontroler rozliczeń
pieniężnych
4210204 Skarbnik bankowy 421204 Skarbnik bankowy
4210290 Pozostali kontrolerzy obrotu pieniężnego i pokrewni 421290
Pozostali kasjerzy bankowi i pokrewni
4210301 Inkasent 421401 Inkasent
4210302 Komornik sądowy 242902 Komornik sądowy
4210303 Poborca skarbowy 421402 Poborca skarbowy
4210390 Pozostali inkasenci, komornicy i poborcy 421490 Pozostali
inkasenci i poborcy
4210401 Kolektor 421503 Pracownik kolektury
4210402 Krupier 421502 Krupier
4210403 Prowadzący grę bingo 421590 Pozostali krupierzy, pracownicy
kolektur i pokrewni
4210490 Pozostali krupierzy, pracownicy kolektur i pokrewni 421590
Pozostali krupierzy, pracownicy kolektur i pokrewni
4210501 Pracownik lombardu 421601 Pracownik lombardu
4220101 Informator handlowy 422101 Informator handlowy
4220102 Informator ruchu pasażerskiego 422102 Informator ruchu
pasażerskiego
4220103 Organizator widowni 342904 Organizator widowni
4220104 Pracownik informacji turystycznej 422104 Pracownik
informacji turystycznej
4220105 Referent biura turystycznego 422103 Pracownik biura podróży
4220106 Referent ds. rezerwacji biletów 422190 Pozostali
informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni
4220190 Pozostali informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni
422190 Pozostali informatorzy, pracownicy biur podróży i pokrewni
4220201 Recepcjonista 422201 Recepcjonista
4220202 Rejestratorka medyczna 422202 Rejestratorka medyczna
4220290 Pozostali recepcjoniści i pokrewni 422290 Pozostali
recepcjoniści, rejestratorzy i pokrewni
4220301 Telefonistka 422301 Telefonistka
5110101 Stewardessa 511101 Stewardesa
5110102 Stewardessa naziemna 514201 Hostessa
5110103 Steward statku morskiego 511102 Steward statku morskiego
5110104 Steward w komunikacji samochodowej 511190 Pozostali
stewardzi
5110190 Pozostali stewardzi 511190 Pozostali stewardzi
5110201 Kierownik pociągu 511201 Kierownik pociągu
5110202 Konduktor 511202 Konduktor
5110203 Konduktor - konserwator kolei linowej 511203 Konduktor -
konserwator kolei linowej
5110204 Kontroler ruchu 511204 Kontroler ruchu
5110205 Konwojent (konduktor) wagonów specjalnych 511205 Konwojent
(konduktor) wagonów specjalnych
5110206 Rewizor pociągów 511206 Rewizor pociągów
5110290 Pozostali kierownicy pociągów, konduktorzy i rewizorzy 511290
Pozostali kierownicy pociągów, konduktorzy i rewizorzy
5110301 Pilot wycieczek 511301 Pilot wycieczek
5110302 Przewodnik górski 511302 Przewodnik turystyczny górski
5110303 Przewodnik miejski 511303 Przewodnik turystyczny miejski
5110304 Przewodnik terenowy 511304 Przewodnik turystyczny terenowy
5110390 Pozostali przewodnicy turystyczni 511390 Pozostali
przewodnicy turystyczni i piloci wycieczek
5120101 Administrator 342905 Zarządca nieruchomości
5120102 Gospodarz klubu towarzyskiego 512190 Pozostali pracownicy
usług domowych i pokrewni
5120103 Gospodyni 512101 Gospodyni
5120104 Inspektor/kierownik pięter 512102 Inspektor piętra
hotelowego
5120105 Intendent 512103 Intendent
5120106 Kamerdyner 512190 Pozostali pracownicy usług domowych i
pokrewni
5120107 Prowadzący pensjonat, motel 512104 Prowadzący zakład
hotelarski/gastronomiczny
5120190 Pozostali administratorzy i pokrewni 512190 Pozostali
pracownicy usług domowych i pokrewni
5120201 Kucharz 512201 Kucharz
5120202 Szef kuchni (kuchmistrz) 512203 Szef kuchni (kuchmistrz)
5120290 Pozostali kucharze 512290 Pozostali kucharze
5120301 Bufetowy (barman) 512301 Bufetowy (barman)
5120302 Kelner 512302 Kelner
5120390 Pozostali kelnerzy i pokrewni 512390 Pozostali kelnerzy i
pokrewni
5130101 Matka zastępcza 513101 Matka zastępcza
5130102 Opiekunka dziecięca 513102 Opiekunka dziecięca
5130103 Opiekunka dziecięca domowa 513103 Opiekunka dziecięca
domowa
5130104 Pomoc wychowawczyni w przedszkolu 513190 Pozostałe
opiekunki dziecięce
5130105 Prowadząca przedszkole domowe 513103 Opiekunka dziecięca
domowa
5130106 Prowadząca żłobek domowy 513103 Opiekunka dziecięca domowa
5130190 Pozostałe opiekunki dziecięce 513190 Pozostałe opiekunki
dziecięce
5130201 Asystentka pielęgniarska 513201 Asystentka pielęgniarska
5130202 Asystentka pielęgniarska psychiatryczna 513201 Asystentka
pielęgniarska
5130203 Opiekunka nocna 513290 Pozostały pomocniczy personel
medyczny
5130204 Opiekunka w domach opieki społecznej 346102 Opiekun w domu
pomocy społecznej
5130205 Pomoc dentystyczna 513202 Pomoc dentystyczna
5130206 Przygotowywacz borowiny 513290 Pozostały pomocniczy
personel medyczny
5130207 Sanitariusz szpitalny 513203 Sanitariusz szpitalny
5130208 Sterylizatorowy art. sanitarnych, sprzętu i aparatów
medycznych 322701 Operator systemów sterylizacji artykułów sanitarnych,
sprzętu i aparatów medycznych
5130209 Zabiegowy balneologiczny 513204 Zabiegowy balneologiczny
5130290 Pozostały pomocniczy personel medyczny 513290 Pozostały
pomocniczy personel medyczny
5130301 Opiekunka domowa 513301 Opiekunka domowa
5130302 Siostra PCK 513302 Siostra PCK
5130303 Terenowy opiekun społeczny 346103 Opiekunka środowiskowa
5130390 Pozostali pracownicy domowej opieki osobistej 513390
Pozostali pracownicy domowej opieki osobistej
5139001 Deratyzator 513903 Pracownik deratyzacji, dezynfekcji i
dezynsekcji
5139002 Dezynfektor 513903 Pracownik deratyzacji, dezynfekcji i
dezynsekcji
5139003 Dezynsektor 513903 Pracownik deratyzacji, dezynfekcji i
dezynsekcji
5139004 Pomoc farmaceutyczna 513902 Pomoc farmaceutyczna
5139005 Preparator medyczny 513904 Preparator medyczny
5139006 Sanitariusz weterynaryjny 513990 Pozostali pracownicy
opieki osobistej i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
5139007 Zmianowy w izbie wytrzeŸwień 322902 Instruktor terapii
uzależnień
5140101 Charakteryzator 514101 Charakteryzator
5140102 Fryzjer damski 514102 Fryzjer
5140103 Fryzjer męski 514102 Fryzjer
5140104 Kąpielowy w łaŸni, saunie 514190 Pozostali fryzjerzy,
kosmetyczki i pokrewni
5140105 Kosmetyczka 514103 Kosmetyczka
5140106 Manikiurzystka 514104 Manikiurzystka
5140107 Pedikiurzystka 514105 Pedikiurzystka
5140108 Perukarz 514190 Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni
5140190 Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni 514190
Pozostali fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni
5140201 Hostessa 514201 Hostessa
5140202 Lokaj 514290 Pozostałe osoby do towarzystwa
5140203 Osoba do towarzystwa 514202 Osoba do towarzystwa
5140290 Pozostałe osoby do towarzystwa i pokrewne 514290 Pozostałe
osoby do towarzystwa
5140301 Kremator 514390 Pozostali pracownicy zakładów pogrzebowych
5140302 Mistrz ceremonii pogrzebowych 514390 Pozostali pracownicy
zakładów pogrzebowych
5140303 Organizator usług pogrzebowych 514301 Organizator usług
pogrzebowych
5140304 Żałobnik 514302 Żałobnik
5140390 Pozostali pracownicy zakładów pogrzebowych i pokrewni 514390
Pozostali pracownicy zakładów pogrzebowych
5150101 Bioenergoterapeuta 514402 Bioenergoterapeuta
5150102 Biomasażysta 514403 Biomasażysta
5150103 Radiesteta 514404 Radiesteta
5150190 Pozostali biotronicy 514490 Pozostali psychotronicy
5150201 Astrolog 514401 Astrolog
5150202 Wróżbita 514405 Wróżbita
5150290 Pozostali astrolodzy i pokrewni 514490 Pozostali
psychotronicy
5160101 Strażak 515101 Strażak
5160201 Strażnik więzienny 515201 Funkcjonariusz więziennictwa
służby ochrony
5160202 Strażnik w zakładzie dla nieletnich 515202 Strażnik w
zakładzie dla nieletnich
5160290 Pozostali strażnicy więzienni 515201 Funkcjonariusz
więziennictwa służby ochrony
5160301 Strażnik ochrony kolei 515301 Funkcjonariusz straży ochrony
kolei
5160401 Agent ochrony mienia i osób 515902 Pracownik ochrony mienia
i osób
5160402 Ratownik górski 515903 Ratownik górski
5160403 Ratownik pokładowy 515904 Ratownik pokładowy
5160404 Ratownik wodny 515905 Ratownik wodny
5160490 Pozostali pracownicy ochrony osobistej 515990 Pozostali
pracownicy usług ochrony i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
5169001 Strażnik leśny 515906 Strażnik leśny
5169002 Strażnik łowiecki 515907 Strażnik łowiecki
5169003 Strażnik miejski 515908 Strażnik miejski
5169004 Strażnik ochrony środowiska 515909 Strażnik ochrony
środowiska
5169005 Strażnik pocztowy 515910 Strażnik pocztowy
5169006 Strażnik rybacki 515911 Strażnik rybacki
5169007 Wartownik straży bankowej 515902 Pracownik ochrony mienia i
osób
5169008 Wartownik straży przemysłowej 515902 Pracownik ochrony
mienia i osób
5169009 Strażnik straży marszałkowskiej 515912 Strażnik straży
marszałkowskiej
5210101 Modelka prezentacji ubiorów 521101 Modelka/model
prezentacji ubiorów
5210102 Modelka twórczości reklamowej i artystycznej 521102
Modelka/model twórczości reklamowej i artystycznej
5210190 Pozostałe modelki 521190 Pozostałe modelki i modele
5220101 Antykwariusz 522101 Antykwariusz
5220102 Demonstrator wyrobów 522103 Demonstrator wyrobów
5220103 Drogista 522107 Sprzedawca
5220104 Ekspedytor sprzedaży wysyłkowej 522105 Ekspedytor sprzedaży
wysyłkowej/internetowej
5220105 Księgarz 522106 Księgarz
5220106 Sprzedawca drobnodetaliczny 522107 Sprzedawca
5220107 Sprzedawca dzieł sztuki 522107 Sprzedawca
5220108 Sprzedawca filatelista 522107 Sprzedawca
5220109 Sprzedawca w handlu detalicznym 522107 Sprzedawca
5220110 Sprzedawca w handlu hurtowym 522107 Sprzedawca
5220111 Sprzedawca w stacji paliw 522107 Sprzedawca
5220112 Ekspedient w punkcie usługowym 522104 Ekspedient w punkcie
usługowym
5220190 Pozostali sprzedawcy i demonstratorzy 522190 Pozostali
sprzedawcy i demonstratorzy
6110101 Rolnik chmielarz 621301 Rolnik chmielarz
6110102 Rolnik łąkarz 611101 Rolnik łąkarz
6110103 Rolnik producent i zbieracz ziół 621107 Producent i
zbieracz ziół
6110104 Rolnik producent kwalifikowanych nasion rolniczych 611102
Rolnik producent kwalifikowanych nasion rolniczych
6110105 Rolnik tytoniarz 611104 Rolnik upraw polowych
6110106 Rolnik upraw polowych 611104 Rolnik upraw polowych
6110107 Rolnik uprawy roślin okopowych 611104 Rolnik upraw polowych
6110108 Rolnik wikliniarz 621190 Pozostali ogrodnicy producenci
warzyw, kwiatów i pokrewni
6110190 Pozostali rolnicy upraw polowych 611190 Pozostali rolnicy
produkcji roślinnej
6110201 Ogrodnik producent nasion 621101 Ogrodnik producent nasion
6110202 Ogrodnik producent sadzonek ogrodniczych 621190 Pozostali
ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
6110203 Ogrodnik - uprawa grzybów jadalnych 621103 Ogrodnik -
uprawa grzybów jadalnych
6110204 Ogrodnik - uprawa roślin ozdobnych 621104 Ogrodnik - uprawa
roślin ozdobnych
6110205 Ogrodnik - uprawa warzyw polowych 621105 Ogrodnik - uprawa
warzyw polowych
6110206 Ogrodnik - uprawy pod osłonami 621106 Ogrodnik - uprawy pod
osłonami
6110207 Ogrodnik - uprawy wielokierunkowe 621190 Pozostali
ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
6110290 Pozostali ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
621190 Pozostali ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
6110301 Producent materiału szkółkarskiego ozdobnego 621102
Ogrodnik szkółkarz
6110302 Sadownik szkółkarz 621102 Ogrodnik szkółkarz
6110303 Sadownik - uprawa drzew owocowych 621302 Sadownik
6110304 Sadownik - uprawa krzewów owocowych 621302 Sadownik
6110305 Sadownik - uprawy wielokierunkowe 621302 Sadownik
6110390 Pozostali ogrodnicy sadownicy i pokrewni 621390 Pozostali
ogrodnicy sadownicy i pokrewni
6110401 Rolnik upraw mieszanych 611103 Rolnik upraw mieszanych
6119001 Ogrodnik terenów zieleni 621201 Ogrodnik terenów zieleni
6119002 Robotnik ochrony roślin 611190 Pozostali rolnicy produkcji
roślinnej
6119003 Robotnik w gospodarstwie ogrodniczym 621190 Pozostali
ogrodnicy producenci warzyw, kwiatów i pokrewni
6119004 Robotnik w gospodarstwie rolnym 611190 Pozostali rolnicy
produkcji roślinnej
6120101 Hodowca bydła 612101 Hodowca bydła
6120102 Hodowca koni 612102 Hodowca koni
6120103 Hodowca kóz 612190 Pozostali hodowcy wyspecjalizowanej
produkcji zwierzęcej
6120104 Hodowca królików mięsnych 612105 Hodowca zwierząt
futerkowych
6120105 Hodowca owiec 612103 Hodowca owiec
6120106 Hodowca trzody chlewnej 612104 Hodowca trzody chlewnej
6120107 Hodowca zwierząt futerkowych 612105 Hodowca zwierząt
futerkowych
6120190 Pozostali hodowcy zwierząt 612190 Pozostali hodowcy
wyspecjalizowanej produkcji zwierzęcej
6120201 Producent drobiu 612201 Hodowca drobiu
6120301 Hodowca jedwabników 612902 Hodowca jedwabników
6120302 Pszczelarz 612907 Pszczelarz
6120401 Hodowca inwentarza mieszanego 612901 Hodowca inwentarza
mieszanego
6129001 Hodowca ptaków 612903 Hodowca ptaków
6129002 Hodowca zwierząt domowych 612904 Hodowca zwierząt domowych
6129003 Hodowca zwierząt laboratoryjnych 612905 Hodowca zwierząt
laboratoryjnych
6129004 Inseminator 612990 Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni
gdzie indziej niesklasyfikowani
6129005 Koniuszy 612990 Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni gdzie
indziej niesklasyfikowani
6129006 Opiekun zwierząt w cyrku 612906 Opiekun dzikich zwierząt
6129007 Opiekun zwierząt w rezerwacie 612906 Opiekun dzikich
zwierząt
6129008 Opiekun zwierząt w ZOO 612906 Opiekun dzikich zwierząt
6129009 Pasterz 612990 Pozostali hodowcy zwierząt i pokrewni gdzie
indziej niesklasyfikowani
6129010 Robotnik hodowli zwierząt 612990 Pozostali hodowcy zwierząt
i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
6129011 Robotnik w wylęgarni 612990 Pozostali hodowcy zwierząt i
pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
6129012 Strzygacz owiec 612990 Pozostali hodowcy zwierząt i
pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani
6129013 Trener koni wyścigowych 612908 Trener koni wyścigowych
6129014 Treser psów 612909 Treser psów
6130101 Rolnik upraw polowych i produkcji zwierzęcej 613101 Rolnik
produkcji roślinnej i zwierzęcej
6140101 Drwal 631101 Drwal
6140102 Robotnik leśny 631102 Robotnik leśny
6140103 Wozak zrywkarz 631103 Wozak zrywkarz
6140190 Pozostali robotnicy leśni 631190 Pozostali robotnicy leśni
i pokrewni
6150101 Rybak hodowca 632101 Rybak hodowca
6150102 Rybak śródlądowy 632201 Rybak śródlądowy (zbiorniki
naturalne)
6150190 Pozostali rybacy śródlądowi 632201 Rybak śródlądowy
(zbiorniki naturalne)
6150201 Rybak morski 633101 Rybak rybołówstwa morskiego
6210101 Rolnik pracujący na własne potrzeby 641101 Rolnik pracujący
na własne potrzeby
6210102 Rybak pracujący na własne potrzeby 641102 Rybak pracujący
na własne potrzeby
7110101 Górnik budowacz 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110102 Górnik cieśla 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110103 Górnik kopalni odkrywkowej 711102 Górnik odkrywkowej
eksploatacji złóż
7110104 Górnik kopalni podziemnej 711101 Górnik eksploatacji
podziemnej
7110105 Górnik odwadniacz złoża 711101 Górnik eksploatacji
podziemnej
7110106 Górnik podsadzkarz 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110107 Górnik rabunkarz 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110108 Górnik skalnik 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110109 Górnik tamiarz 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110110 Ratownik górniczy 711101 Górnik eksploatacji podziemnej
7110111 Strzałowy 711201 Strzałowy
7110112 Wiertacz otworów strzałowych 711190 Pozostali górnicy
podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni
7110113 Wydobywca kruszywa i gliny 711103 Wydobywca kruszywa i
gliny
7110190 Pozostali górnicy i pokrewni 711190 Pozostali górnicy
podziemnej i odkrywkowej eksploatacji złóż i pokrewni
7110201 Kamieniarz 711301 Kamieniarz
7110202 Kamieniarz - rzeŸbiarz 711301 Kamieniarz
7110290 Pozostali robotnicy obróbki kamienia 711301 Kamieniarz
7120101 Monter kamiennych elementów budowlanych 712101 Monter
kamiennych elementów budowlanych
7120102 Murarz (ogólnobudowlany) 712102 Murarz
7120103 Murarz górniczy 712102 Murarz
7120104 Murarz kanałowy (tunelowy) 712102 Murarz
7120105 Murarz konstrukcji przemysłowych 712102 Murarz
7120106 Zdun 712103 Zdun
7120190 Pozostali murarze i pokrewni 712190 Pozostali murarze i
pokrewni
7120201 Betoniarz 712201 Betoniarz
7120202 Betoniarz drogowy 712201 Betoniarz
7120203 Betoniarz melioracyjny 712201 Betoniarz
7120204 Betoniarz prefabrykatów 712201 Betoniarz
7120205 Betoniarz zbrojarz 712202 Betoniarz zbrojarz
7120206 Palowniczy 712203 Palowniczy
7120207 Zbrojarz 712204 Zbrojarz
7120290 Pozostali betoniarze 712290 Pozostali betoniarze
7120301 Cieśla 712301 Cieśla
7120302 Cieśla okrętowy 712301 Cieśla
7120303 Cieśla stoczniowy 712301 Cieśla
7120304 Stolarz budowlany 712302 Stolarz budowlany
7120305 Stolarz taboru kolejowego 712390 Pozostali cieśle, stolarze
budowlani i pokrewni
7120306 Szkutnik 712303 Szkutnik
7120390 Pozostali cieśle, stolarze budowlani i pokrewni 712390
Pozostali cieśle, stolarze budowlani i pokrewni
7120401 Brukarz 712401 Brukarz
7120402 Dróżnik obchodowy 712490 Pozostali robotnicy budowy dróg i
pokrewni
7120403 Dróżnik przejazdowy 831201 Dróżnik przejazdowy
7120404 Monter nawierzchni drogowych 712404 Układacz nawierzchni
drogowych
7120405 Monter nawierzchni kolejowych 712402 Monter nawierzchni
kolejowej
7120406 Toromistrz 712403 Toromistrz
7120490 Pozostali robotnicy budowy dróg i pokrewni 712490 Pozostali
robotnicy budowy dróg i pokrewni
7120501 Kesoniarz 712590 Pozostali robotnicy budownictwa wodnego i
pokrewni
7120502 Konserwator budowli i urządzeń wodnych 712502 Monter
budownictwa wodnego
7120503 Konserwator sieci melioracyjnej 712501 Meliorant
7120504 Robotnik melioracyjny 712501 Meliorant
7120505 Tamiarz 712502 Monter budownictwa wodnego
7120590 Pozostali robotnicy budownictwa wodnego i pokrewni 712590
Pozostali robotnicy budownictwa wodnego i pokrewni
7129001 Konserwator budynków 712901 Konserwator budynków
7129002 Montażysta dekoracji 712902 Montażysta dekoracji
7129003 Monter prefabrykowanych elementów budowlanych 712903 Monter
konstrukcji budowlanych
7129004 Monter rusztowań 712904 Monter rusztowań
7129005 Renowator zabytków architektury 712905 Renowator zabytków
architektury
7129006 Robotnik osuszania i odgrzybiania budowli 714304 Robotnik
osuszania i odgrzybiania budowli
7129007 Robotnik rozbiórki budowli 712906 Robotnik rozbiórki
budowli
7130101 Dekarz blacharz 713101 Dekarz
7130190 Pozostali dekarze 713101 Dekarz
7130201 Glazurnik 713201 Glazurnik
7130202 Posadzkarz 713203 Posadzkarz
7130290 Pozostali posadzkarze i pokrewni 713290 Pozostali
posadzkarze i pokrewni
7130301 Stiukarz 713301 Sztukator
7130302 Sztukator 713301 Sztukator
7130303 Tynkarz 713302 Tynkarz
7130390 Pozostali tynkarze i pokrewni 713390 Pozostali tynkarze i
pokrewni
7130401 Monter izolacji budowlanych 713401 Monter izolacji
budowlanych
7130402 Monter izolacji chemoodpornych i antykorozyjnych 713402
Monter izolacji chemoodpornych i antykorozyjnych
7130490 Pozostali monterzy izolacji 713490 Pozostali monterzy
izolacji
7130501 Szklarz budowlany 713503 Szklarz budowlany
7130502 Szklarz pojazdów 713504 Szklarz pojazdów
7130503 Witrażownik 713505 Witrażownik
7130590 Pozostali szklarze 713590 Pozostali szklarze i pokrewni
7130601 Konserwator instalacji gazowych 713602 Monter instalacji
gazowych
7130602 Konserwator instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 713604
Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych
7130603 Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody 713601
Monter instalacji centralnego ogrzewania i ciepłej wody
7130604 Monter instalacji gazowych 713602 Monter instalacji
gazowych
7130605 Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 713603
Monter instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
7130606 Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych 713604
Monter instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych
7130607 Monter rurociągów górniczych 713801 Monter rurociągów
górniczych
7130608 Monter rurociągów okrętowych 713802 Monter rurociągów
okrętowych
7130609 Monter rurociągów przemysłowych 713803 Monter rurociągów
przemysłowych
7130610 Monter sieci cieplnych 713701 Monter sieci cieplnych
7130611 Monter sieci deszczownianych 713702 Monter sieci
deszczownianych
7130612 Monter sieci gazowych 713703 Monter sieci gazowych
7130613 Monter sieci wodnych i kanalizacyjnych 713704 Monter sieci
wodnych i kanalizacyjnych
7130614 Studniarz 713605 Studniarz
7130615 Układacz rurociągów drenarskich 713790 Pozostali monterzy
sieci komunalnych
7130690 Pozostali monterzy i konserwatorzy instalacji sanitarnych i
pokrewni 713690 Pozostali monterzy instalacji i urządzeń sanitarnych
7140101 Malarz budowlany 714101 Malarz budowlany
7140102 Malarz konstrukcji i wyrobów metalowych 714102 Malarz
konstrukcji i wyrobów metalowych
7140103 Malarz okrętowy 714102 Malarz konstrukcji i wyrobów
metalowych
7140104 Malarz - tapeciarz 714103 Malarz - tapeciarz
7140190 Pozostali malarze budowlani i pokrewni 714190 Pozostali
malarze budowlani i pokrewni
7140201 Lakiernik wyrobów drzewnych 714202 Lakiernik wyrobów
drzewnych
7140202 Lakiernik samochodowy 714201 Lakiernik samochodowy
7140203 Malarz lakiernik samolotowy 714203 Malarz lakiernik
samolotowy
7140204 Malarz lakiernik wyrobów metalowych 714204 Malarz lakiernik
wyrobów metalowych
7140290 Pozostali lakiernicy 714290 Pozostali lakiernicy
7140301 Czyściciel elewacji budowlanych 714302 Czyściciel elewacji
budowlanych
7140302 Kominiarz 714303 Kominiarz
7140390 Pozostali robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane 714390
Pozostali robotnicy czyszczący konstrukcje budowlane i pokrewni
7210101 Formierz ręczny 721102 Formierz odlewnik
7210102 Ludwisarz 721103 Ludwisarz
7210103 Oczyszczacz odlewów 721102 Formierz odlewnik
7210104 Rdzeniarz ręczny 721102 Formierz odlewnik
7210105 Wybijacz odlewów 721102 Formierz odlewnik
7210106 Zalewacz form 721102 Formierz odlewnik
7210190 Pozostali formierze, rdzeniarze i pokrewni 721190 Pozostali
formierze odlewniczy i pokrewni
7210201 Lutowacz 721201 Lutowacz
7210202 Spawacz ręczny gazowy 721202 Spawacz ręczny gazowy
7210203 Spawacz ręczny łukiem elektrycznym 721203 Spawacz ręczny
łukiem elektrycznym
7210204 Przecinacz 721290 Pozostali spawacze i pokrewni
7210205 Zgrzewacz 721204 Zgrzewacz
7210290 Pozostali spawacze i pokrewni 721290 Pozostali spawacze i
pokrewni
7210301 Blacharz 721390 Pozostali blacharze
7210302 Blacharz lotniczy 721301 Blacharz lotniczy
7210303 Blacharz okrętowy 721302 Blacharz okrętowy
7210304 Blacharz renowator zabytków 721390 Pozostali blacharze
7210305 Blacharz samochodowy 721303 Blacharz samochodowy
7210390 Pozostali blacharze 721390 Pozostali blacharze
7210401 Monter kadłubów okrętowych 721401 Monter kadłubów
okrętowych
7210402 Monter kolei linowych 721501 Monter - konserwator kolei
linowych
7210403 Monter konstrukcji aluminiowych 721402 Monter konstrukcji
aluminiowych
7210404 Monter konstrukcji stalowych budowlanych 721403 Monter
konstrukcji stalowych
7210405 Monter konstrukcji stalowych mostowych 721403 Monter
konstrukcji stalowych
7210406 Monter konstrukcji stalowych przemysłowych 721403 Monter
konstrukcji stalowych
7210407 Monter konstrukcji stalowych słupów, wież i masztów 721502
Monter konstrukcji linowych stałych
7210408 Monter urządzeń kesonowych 721490 Pozostali robotnicy
przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe
7210409 Monter urządzeń ślizgowych 721490 Pozostali robotnicy
przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe
7210410 Monter wiertni 721503 Monter wiertni
7210411 Nitowacz 721403 Monter konstrukcji stalowych
7210412 Oczyszczacz konstrukcji stalowych 721404 Oczyszczacz
konstrukcji stalowych
7210413 Takielarz 721504 Takielarz
7210490 Pozostali robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje
metalowe, montujący liny i pokrewni 721490 Pozostali robotnicy
przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe
7210501 Nurek 721601 Nurek
7220101 Hartownik 722101 Hartownik
7220102 Kowal 722102 Kowal
7220103 Kowal wyrobów zdobniczych 722103 Kowal wyrobów zdobniczych
7220104 Piecowy w kuŸni 722190 Pozostali kowale, hartownicy i
pokrewni
7220190 Pozostali kowale, hartownicy i pokrewni 722190 Pozostali
kowale, hartownicy i pokrewni
7220201 Eguterzysta 722201 Eguterzysta
7220202 Modelarz odlewniczy w metalu 721104 Modelarz odlewniczy
7220203 Płatnerz 722202 Płatnerz
7220204 Rusznikarz 722203 Rusznikarz
7220205 Œlusarz 722204 Œlusarz
7220206 Œlusarz narzędziowy 722206 Œlusarz narzędziowy
7220207 Œlusarz wyrobów artystycznych 722205 Œlusarz galanterii
metalowej
7220208 Traser 722207 Traser
7220290 Pozostali ślusarze i pokrewni 722290 Pozostali ślusarze i
pokrewni
7220301 Dłutowacz 722390 Pozostali ustawiacze-operatorzy obrabiarek
skrawających do metali
7220302 Docieracz - polerowacz 722401 Docieracz polerowacz
7220303 Frezer 722301 Frezer
7220304 Przeciągacz 722390 Pozostali ustawiacze-operatorzy
obrabiarek skrawających do metali
7220305 Strugacz 722302 Strugacz
7220306 Szlifierz metali 722303 Szlifierz metali
7220307 Szlifierz ostrzarz 722402 Szlifierz ostrzarz
7220308 Tokarz 722304 Tokarz
7220309 Ustawiacz maszyn do obróbki skrawaniem 722305 Ustawiacz
maszyn do obróbki skrawaniem
7220310 Wiertacz w metalu 722306 Wiertacz w metalu
7220311 Wytaczarz 722390 Pozostali ustawiacze-operatorzy obrabiarek
skrawających do metali
7220390 Pozostali ustawiacze i ustawiacze-operatorzy obrabiarek
skrawających do metali 722390 Pozostali ustawiacze-operatorzy
obrabiarek skrawających do metali
7230101 Mechanik autobusów 723101 Mechanik autobusów
7230102 Mechanik ciągników 723102 Mechanik ciągników
7230103 Mechanik pojazdów jednośladowych 723103 Mechanik pojazdów
jednośladowych
7230104 Mechanik samochodów ciężarowych 723104 Mechanik samochodów
ciężarowych
7230105 Mechanik samochodów osobowych 723105 Mechanik samochodów
osobowych
7230190 Pozostali mechanicy pojazdów samochodowych 723190 Pozostali
mechanicy pojazdów samochodowych
7230201 Mechanik płatowców 723201 Mechanik lotniczy
7230202 Mechanik silników lotniczych 723201 Mechanik lotniczy
7230203 Mechanik wyposażenia lotniczego statków powietrznych 723201
Mechanik lotniczy
7230204 Układacz konserwator spadochronów 723202 Układacz
konserwator spadochronów
7230290 Pozostali mechanicy statków powietrznych i pokrewni 723290
Pozostali mechanicy statków powietrznych i pokrewni
7230301 Konserwator maszyn, urządzeń i sprzętu 723390 Pozostali
mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7230302 Mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych 723301
Mechanik maszyn i urządzeń budowlanych i melioracyjnych
7230303 Mechanik maszyn i urządzeń celulozowo-papierniczych 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230304 Mechanik maszyn i urządzeń do obróbki drewna 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230305 Mechanik maszyn i urządzeń do obróbki metali 723302
Mechanik maszyn i urządzeń do obróbki metali
7230306 Mechanik maszyn i urządzeń gazowniczych 723304 Mechanik
maszyn i urządzeń przemysłowych
7230307 Mechanik maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego 723303
Mechanik maszyn i urządzeń górniczych
7230308 Mechanik maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego 723303
Mechanik maszyn i urządzeń górniczych
7230309 Mechanik maszyn i urządzeń hutniczych i odlewniczych 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230310 Mechanik maszyn i urządzeń poligraficznych 723304 Mechanik
maszyn i urządzeń przemysłowych
7230311 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu ceramicznego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230312 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu chemicznego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230313 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu elektrotechnicznego i
elektronicznego 723304 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230314 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu materiałów budowlanych
723304 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230315 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu odzieżowego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230316 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu skórzanego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230317 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230318 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu szklarskiego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230319 Mechanik maszyn i urządzeń przemysłu włókienniczego 723304
Mechanik maszyn i urządzeń przemysłowych
7230320 Mechanik maszyn i urządzeń rolniczych i gospodarki leśnej
723306 Mechanik - operator pojazdów i maszyn rolniczych
7230321 Mechanik maszyn i urządzeń wiertniczych 723303 Mechanik
maszyn i urządzeń górniczych
7230322 Mechanik okrętowy 723305 Mechanik okrętowy
7230323 Mechanik silników spalinowych 723307 Mechanik silników
spalinowych
7230324 Mechanik taboru kolejowego 723390 Pozostali mechanicy -
monterzy maszyn i urządzeń
7230325 Mechanik turbin i turbozespołów 723390 Pozostali mechanicy
- monterzy maszyn i urządzeń
7230326 Mechanik urządzeń automatyki przemysłowej 723390 Pozostali
mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7230327 Mechanik urządzeń chłodniczych 723390 Pozostali mechanicy -
monterzy maszyn i urządzeń
7230328 Mechanik urządzeń dŸwigowych 723308 Mechanik urządzeń
dŸwignicowych (konserwator)
7230329 Mechanik urządzeń hydraulicznych i pneumatycznych 723390
Pozostali mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7230330 Mechanik urządzeń klimatyzacyjnych 723309 Mechanik urządzeń
klimatyzacyjnych
7230331 Monter instalator urządzeń technicznych w budownictwie
wiejskim 723310 Monter instalator urządzeń technicznych w budownictwie
wiejskim
7230332 Monter instalator urządzeń transportu pneumatycznego 723390
Pozostali mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7230333 Monter konserwator maszyn i urządzeń hydrotechnicznych 723390
Pozostali mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7230390 Pozostali mechanicy maszyn i urządzeń przemysłowych i pokrewni
723390 Pozostali mechanicy - monterzy maszyn i urządzeń
7240101 Elektromechanik elektrycznych przyrządów pomiarowych 724101
Elektromechanik elektrycznych przyrządów pomiarowych
7240102 Elektromechanik kinowy 724190 Pozostali elektromechanicy
7240103 Elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego 724103
Elektromechanik sprzętu gospodarstwa domowego
7240104 Elektromechanik urządzeń chłodniczych 724104
Elektromechanik urządzeń chłodniczych
7240105 Elektromechanik urządzeń sterowania ruchem kolejowym 724105
Elektromechanik urządzeń sterowania ruchem kolejowym
7240106 Elektromonter akumulatorów i baterii 724290 Pozostali
elektromonterzy
7240107 Elektromonter dŸwigów 724213 Elektromonter urządzeń
dŸwignicowych (konserwator)
7240108 Elektromonter instalacji elektrycznych 724301 Elektromonter
instalacji elektrycznych
7240109 Elektromonter instalacji maszyn i urządzeń technicznych 724203
Elektromonter maszyn elektrycznych
7240110 Elektromonter lotniczy 724202 Elektromonter lotniczy
7240111 Elektromonter maszyn elektrycznych 724203 Elektromonter
maszyn elektrycznych
7240112 Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego 724204
Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa odkrywkowego
7240113 Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego 724205
Elektromonter maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego
7240114 Elektromonter okrętowy 724206 Elektromonter okrętowy
7240115 Elektromonter reklam świetlnych 724302 Elektromonter reklam
świetlnych
7240116 Elektromonter samochodowy 724102 Elektromechanik pojazdów
samochodowych
7240117 Elektromonter stacji trakcyjnych 724208 Elektromonter
stacji trakcyjnych
7240118 Elektromonter tablic rozdzielczych 724207 Elektromonter
prefabrykowanych stacji transformatorowych
7240119 Elektromonter taboru szynowego 724209 Elektromonter taboru
szynowego
7240120 Elektromonter telekomunikacyjnych urządzeń zasilających 724210
Elektromonter telekomunikacyjnych urządzeń zasilających
7240121 Elektromonter transformatorów 724211 Elektromonter
transformatorów
7240122 Elektromonter układów automatyki przemysłowej 724212
Elektromonter układów pomiarowych i automatyki zabezpieczeniowej
7240123 Elektromonter układów pomiarowych i automatyki
zabezpieczeniowej 724212 Elektromonter układów pomiarowych i automatyki
zabezpieczeniowej
7240124 Elektromonter urządzeń oświetlenia teatralnego, filmowego i
telewizyjnego 724303 Elektromonter urządzeń oświetlenia teatralnego,
filmowego i telewizyjnego
7240125 Elektromonter urządzeń rozdzielczych i stacyjnych 724290
Pozostali elektromonterzy
7240126 Elektromonter urządzeń sygnalizacyjnych 724214
Elektromonter urządzeń sygnalizacyjnych
7240127 Elektromonter (elektryk) zakładowy 724201 Elektromonter
(elektryk) zakładowy
7240190 Pozostali elektromechanicy i elektromonterzy 724290
Pozostali elektromonterzy
7240201 Monter elektronik - aparatura medyczna 725101 Monter
elektronik - aparatura medyczna
7240202 Monter elektronik - aparatura pomiarowa 725102 Monter
elektronik - aparatura pomiarowa
7240203 Monter elektronik - elektroniczne instrumenty muzyczne 725103
Monter elektronik - elektroniczne instrumenty muzyczne
7240204 Monter elektronik - elektroniczny sprzęt sygnalizacyjny i
systemy sygnalizacyjne 725104 Monter elektronik - elektroniczny sprzęt
sygnalizacyjny i systemy sygnalizacyjne
7240205 Monter elektronik - sprzęt komputerowy 725107 Monter
elektronik - sprzęt komputerowy
7240206 Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki
przemysłowej 725108 Monter elektronik - układy elektroniczne automatyki
przemysłowej
7240207 Monter elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne 725109
Monter elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne
7240208 Monter elektronik - urządzenia radiostacji 725109 Monter
elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne
7240209 Monter elektronik - urządzenia radiowo-telewizyjne 725110
Monter elektronik - urządzenia radiowo-telewizyjne
7240210 Monter elektronik - urządzenia telekomunikacyjne 725201
Monter instalacji i urządzeń telekomunikacyjnych (telemonter)
7240290 Pozostali monterzy elektronicy 725190 Pozostali monterzy
elektronicy
7240301 Monter elektronik - instalacja anten 725105 Monter
elektronik - instalacja anten
7240302 Monter elektronik - naprawa komputerów 725107 Monter
elektronik - sprzęt komputerowy
7240303 Monter elektronik - naprawa elektronicznych maszyn biurowych
725190 Pozostali monterzy elektronicy
7240304 Monter elektronik - naprawa sprzętu audio-wizualnego 725106
Monter elektronik - naprawa sprzętu audio-wizualnego
7240305 Monter elektronik - naprawa urządzeń radiokomunikacyjnych
725109 Monter elektronik - urządzenia radiokomunikacyjne
7240390 Pozostali monterzy usług elektronicznych 725190 Pozostali
monterzy elektronicy
7240401 Telemonter 725201 Monter instalacji i urządzeń
telekomunikacyjnych (telemonter)
7240490 Pozostali instalatorzy i konserwatorzy urządzeń
telegraficznych i telefonicznych 725290 Pozostali monterzy sieci i
urządzeń telekomunikacyjnych
7240501 Elektromonter linii kablowych 724401 Elektromonter linii
kablowych
7240502 Elektromonter linii napowietrznych niskich i średnich napięć
724402 Elektromonter linii napowietrznych niskich i średnich napięć
7240503 Elektromonter linii napowietrznych wysokich i najwyższych
napięć 724403 Elektromonter linii napowietrznych wysokich i najwyższych
napięć
7240504 Elektromonter pogotowia elektroenergetycznego 724404
Elektromonter pogotowia elektroenergetycznego
7240505 Elektromonter sieci trakcyjnej 724405 Elektromonter sieci
trakcyjnej
7240506 Monter telekomunikacyjnych linii kablowych 725202 Monter
sieci telekomunikacyjnych
7240507 Monter telekomunikacyjnych linii napowietrznych 725202
Monter sieci telekomunikacyjnych
7240590 Pozostali monterzy linii elektrycznych i telekomunikacyjnych
724490 Pozostali monterzy linii elektrycznych
7310101 Grawer 731101 Grawer
7310102 Mechanik precyzyjny 731102 Mechanik automatyki przemysłowej
i urządzeń precyzyjnych
7310103 Optyk mechanik 731103 Optyk mechanik
7310104 Ortopeda mechanik 731104 Ortopeda mechanik
7310105 Zegarmistrz 731105 Zegarmistrz
7310190 Pozostali mechanicy urządzeń precyzyjnych 731190 Pozostali
mechanicy precyzyjni
7310201 Lutnik 731204 Monter instrumentów lutniczych
7310202 Monter akordeonów 731201 Monter akordeonów
7310203 Monter fortepianów i pianin 731202 Monter fortepianów i
pianin
7310204 Monter harmonijek ustnych 731290 Pozostali monterzy
instrumentów muzycznych
7310205 Monter instrumentów dętych blaszanych 731203 Monter
instrumentów dętych blaszanych
7310206 Monter instrumentów lutniczych 731204 Monter instrumentów
lutniczych
7310207 Monter instrumentów perkusyjnych 731205 Monter instrumentów
perkusyjnych
7310208 Organomistrz 731206 Organomistrz
7310209 Wzorcarz fortepianów i pianin 731202 Monter fortepianów i
pianin
7310210 Wzorcarz harmonijek ustnych 731290 Pozostali monterzy
instrumentów muzycznych
7310211 Wzorcarz instrumentów dętych blaszanych 731203 Monter
instrumentów dętych blaszanych
7310212 Wzorcarz lutnik 731204 Monter instrumentów lutniczych
7310290 Pozostali robotnicy produkujący instrumenty muzyczne i
pokrewni 731290 Pozostali monterzy instrumentów muzycznych
7310301 Brązownik 721101 Brązownik
7310302 Metaloplastyk 731303 Metaloplastyk
7310303 Pozłotnik 732404 Pozłotnik
7310304 Szlifierz kamieni szlachetnych 731304 Szlifierz kamieni
szlachetnych i ozdobnych
7310305 Szlifierz polerowacz wyrobów artystycznych 731305 Szlifierz
polerowacz wyrobów artystycznych
7310306 Złotnik - jubiler 731306 Złotnik - jubiler
7310390 Pozostali jubilerzy, złotnicy i pokrewni 731390 Pozostali
jubilerzy, złotnicy i pokrewni
7320101 Ceramik wyrobów ceramiki budowlanej 732101 Ceramik wyrobów
ceramiki budowlanej
7320102 Ceramik wyrobów użytkowych i ozdobnych 732102 Ceramik
wyrobów użytkowych i ozdobnych
7320103 Formowacz galanteryjnych wyrobów ściernych 732190 Pozostali
formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni
7320104 Formowacz kształtowych wyrobów ceramicznych 732104
Formowacz wyrobów ceramicznych
7320105 Formowacz ściernic 732103 Formowacz ściernic
7320106 Formowacz wyrobów ceramicznych na toczku 732104 Formowacz
wyrobów ceramicznych
7320107 Formowacz wyrobów ogniotrwałych 732104 Formowacz wyrobów
ceramicznych
7320108 Garncarz 732105 Garncarz
7320109 Kaflarz 732190 Pozostali formowacze wyrobów ceramicznych i
pokrewni
7320110 Modelarz w gipsie 732106 Modelarz odlewnik gipsowych form
roboczych
7320111 Odlewnik gipsowych form roboczych 732106 Modelarz odlewnik
gipsowych form roboczych
7320112 Odlewnik wyrobów ceramicznych 732107 Odlewnik wyrobów
ceramicznych
7320113 Sortowacz - brakarz ceramiki 732108 Sortowacz - brakarz
ceramiki
7320114 Szkliwierz ceramiki 732109 Szkliwierz ceramiki
7320190 Pozostali formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni 732190
Pozostali formowacze wyrobów ceramicznych i pokrewni
7320201 Formowacz - prasiarz wyrobów szklanych 732201 Formowacz
wyrobów szklanych
7320202 Formowacz wyrobów szklanych /mechaniczno-ręczny/ 732201
Formowacz wyrobów szklanych
7320203 Hutnik - dmuchacz szkła 732202 Hutnik - dmuchacz szkła
7320204 Hutnik - dmuchacz szkła artystycznego 732202 Hutnik -
dmuchacz szkła
7320205 Krajacz szkła 732203 Krajacz szkła
7320206 Pomocnik formowacza wyrobów szklanych 732201 Formowacz
wyrobów szklanych
7320207 Pomocnik hutnika - dmuchacz szkła 732202 Hutnik - dmuchacz
szkła
7320208 Sortowacz - brakarz szkła 732205 Sortowacz - brakarz szkła
7320209 Szklarz przetwórstwa szkła 732290 Pozostali formowacze
wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze szkła
7320210 Szlifierz szkła gospodarczego i technicznego 732207
Szlifierz szkła gospodarczego i technicznego
7320211 Szlifierz szkła płaskiego 732208 Szlifierz szkła płaskiego
7320290 Pozostali formowacze wyrobów szklanych, krajacze i szlifierze
szkła 732290 Pozostali formowacze wyrobów szklanych, krajacze i
szlifierze szkła
7320301 Cechowacz skal i znaków na szkle 732401 Cechowacz skal i
znaków na szkle oraz na wyrobach z metali
7320302 Giloszer szkła 732301 Giloszer szkła
7320303 Grawer szkła 732302 Grawer szkła
7320304 Lustrzarz 732403 Lustrzarz
7320305 Polerowacz szkła ręczny 732204 Polerowacz szkła ręczny
7320306 RzeŸbiarz szkła 732303 RzeŸbiarz szkła
7320307 Zdobnik ceramiki 732406 Zdobnik ceramiki
7320308 Zdobnik szkła 732407 Zdobnik szkła
7320390 Pozostali zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni 732490
Pozostali zdobnicy ceramiki, szkła i pokrewni
7330101 Bursztynnik 731301 Bursztyniarz
7330102 Pamiątkarz 733102 Pamiątkarz
7330103 Parasolnik 743603 Parasolnik
7330104 Sitarz 742404 Sitarz
7330105 Szyldziarz 732405 Szyldziarz
7330106 Wytwórca abażurów 743605 Wytwórca abażurów
7330107 Wytwórca długopisów 828790 Pozostali monterzy wyrobów
złożonych
7330108 Wytwórca galanterii 733104 Wytwórca galanterii
7330109 Wytwórca opakowań z papieru i tektury 825302 Operator
maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury
7330110 Wytwórca sztucznych kwiatów 733105 Wytwórca sztucznych
kwiatów
7330111 Zabawkarz 733106 Zabawkarz
7330190 Pozostali wytwórcy wyrobów galanteryjnych, pamiątkarskich i
pokrewni 733190 Pozostali wytwórcy wyrobów galanteryjnych,
pamiątkarskich i pokrewni
7340101 Korektor składu 734190 Pozostali składacze tekstów
7340102 Składacz tekstu - maszynowy 734101 Komputerowy składacz
tekstu
7340103 Składacz tekstu - ręczny 734190 Pozostali składacze tekstów
7340190 Pozostali składacze tekstów i pokrewni 734190 Pozostali
składacze tekstów
7340201 Galwanizer poligraficzny 734201 Galwanizer poligraficzny
7340202 Odlewacz linotypowy 734190 Pozostali składacze tekstów
7340203 Odlewacz monotypowy 734190 Pozostali składacze tekstów
7340204 Odlewacz walców drukarskich 734202 Odlewacz walców
drukarskich
7340205 Stereotyper 734203 Stereotyper
7340290 Pozostali odlewacze i galwanizerzy poligraficzni 734290
Pozostali odlewacze i galwanizerzy poligraficzni
7340301 Giloszer 734301 Giloszer
7340302 Grawer poligraficzny 734302 Grawer poligraficzny
7340303 Kopista poligraficzny 734303 Kopista poligraficzny
7340304 Moletownik 734304 Moletownik
7340305 Montażysta reprodukcyjny 734305 Montażysta reprodukcyjny
7340306 Retuszer poligraficzny 734306 Retuszer poligraficzny
7340307 Rysownik litograficzny 734307 Rysownik litograficzny
7340308 Rytownik 734308 Rytownik
7340309 Trawiacz poligraficzny 734309 Trawiacz poligraficzny
7340310 Wzorcarz maszyn odlewniczych 734390 Pozostali kopiści,
trawiacze, grawerzy i pokrewni
7340390 Pozostali kopiści, trawiacze, grawerzy i pokrewni 734390
Pozostali kopiści, trawiacze, grawerzy i pokrewni
7340401 Fotograf poligraficzny 734401 Fotograf poligraficzny
7340402 Fotograf w drukarni filmowej (tkaniny) 734402 Fotograf w
drukarni filmowej (tkaniny)
7340490 Pozostali fotografowie poligraficzni 734490 Pozostali
fotografowie poligraficzni
7340501 Introligator galanteryjny 734501 Introligator galanteryjny
7340502 Introligator poligraficzny 734502 Introligator
poligraficzny
7340590 Pozostali introligatorzy 734590 Pozostali introligatorzy
7410101 Garmażer 741101 Garmażer
7410102 Gruczolarz 741190 Pozostali masarze, robotnicy w
przetwórstwie ryb i pokrewni
7410103 Jeliciarz 741104 RzeŸnik wędliniarz
7410104 Peklowacz 741104 RzeŸnik wędliniarz
7410105 Przetwórca ryb 741102 Przetwórca ryb
7410106 Rozbieracz - wykrawacz 741103 Rozbieracz-wykrawacz
7410107 Solarz ryb 741102 Przetwórca ryb
7410108 Ubojowy 741105 Ubojowy
7410109 Wędliniarz 741104 RzeŸnik wędliniarz
7410110 Wędzarz ryb 741102 Przetwórca ryb
7410190 Pozostali masarze i robotnicy w przetwórstwie ryb 741190
Pozostali masarze, robotnicy w przetwórstwie ryb i pokrewni
7410201 Cukiernik (ciastkarz) 741201 Cukiernik
7410202 Karmelarz 741202 Karmelarz
7410203 Piekarz 741203 Piekarz
7410204 Piekarz pieczywa cukierniczego trwałego 741203 Piekarz
7410290 Pozostali piekarze, cukiernicy i pokrewni 741290 Pozostali
piekarze, cukiernicy i pokrewni
7410301 Kwasiarz warzyw 741402 Przetwórca owoców i warzyw
7410302 Młynarz 741401 Młynarz
7410303 Wytwórca majonezu 827501 Operator urządzeń do produkcji
majonezu i musztardy
7410304 Wytwórca musztardy 827501 Operator urządzeń do produkcji
majonezu i musztardy
7410305 Wytwórca napojów chłodzących 827803 Operator urządzeń do
produkcji napojów bezalkoholowych
7410390 Pozostali robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych i
pokrewni 741490 Pozostali robotnicy przetwórstwa surowców roślinnych
7410401 Klasyfikator dziczyzny i ptactwa 741501 Klasyfikator
dziczyzny i ptactwa
7410402 Klasyfikator jaj, drobiu i pierza 741502 Klasyfikator jaj,
drobiu i pierza
7410403 Klasyfikator ryb 741503 Klasyfikator ryb
7410490 Pozostali klasyfikatorzy żywności i pokrewni 741590
Pozostali klasyfikatorzy żywności i pokrewni
7420101 Gięciarz drewna 742202 Gięciarz drewna
7420102 Impregnator drewna 742101 Impregnator drewna
7420103 Klejarz drewna 742190 Pozostali robotnicy przygotowujący
drewno i pokrewni
7420104 Korowacz drewna 742190 Pozostali robotnicy przygotowujący
drewno i pokrewni
7420105 Manipulant drewna okrągłego 742102 Manipulant drewna
okrągłego
7420106 Mygłowacz 742103 Mygłowacz
7420107 Parzelniczy drewna 742104 Parzelniczy drewna
7420108 Pomiarowy produkcji drzewnej 742190 Pozostali robotnicy
przygotowujący drewno i pokrewni
7420109 Przygotowywacz klejów 742190 Pozostali robotnicy
przygotowujący drewno i pokrewni
7420110 Sortowacz materiałów drzewnych 742105 Sortowacz materiałów
drzewnych
7420111 Suszarniowy drewna 742106 Suszarniowy drewna
7420112 Wikliniarz 742190 Pozostali robotnicy przygotowujący drewno
i pokrewni
7420113 Wyrzynacz drewna okrągłego 742302 Pilarz
7420190 Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni 742190
Pozostali robotnicy przygotowujący drewno i pokrewni
7420201 Bednarz 742201 Bednarz
7420202 Kołodziej 742203 Kołodziej
7420203 Stolarz galanterii drzewnej 742205 Stolarz galanterii
drzewnej
7420204 Stolarz mebli artystycznych i wzorcowych 742206 Stolarz
mebli artystycznych i wzorcowych
7420205 Stolarz meblowy 742207 Stolarz meblowy
7420206 Stolarz modelarz instrumentów muzycznych 742208 Stolarz
modelarz instrumentów muzycznych
7420207 Stolarz ręczny 742204 Stolarz
7420208 Zaprawiacz wad drewna 742290 Pozostali stolarze i pokrewni
7420290 Pozostali stolarze (z wyjątkiem stolarzy budowlanych) i
pokrewni 742290 Pozostali stolarze i pokrewni
7420301 Dłutowacz w drewnie 742390 Pozostali ustawiacze-operatorzy
maszyn do obróbki drewna i pokrewni
7420302 Frezer drewna 742301 Frezer drewna
7420303 Pilarz 742302 Pilarz
7420304 Polerowacz wyrobów z drewna 742303 Polerowacz wyrobów z
drewna
7420305 Strugacz drewna 742304 Strugacz drewna
7420306 Szlifierz materiałów drzewnych 742305 Szlifierz materiałów
drzewnych
7420307 Szlifierz powłok lakierowych 742305 Szlifierz materiałów
drzewnych
7420308 Tokarz w drewnie 742307 Tokarz w drewnie
7420309 Traser drewna 742390 Pozostali ustawiacze-operatorzy maszyn
do obróbki drewna i pokrewni
7420310 Wiertacz drewna 742309 Wiertacz drewna
7420311 Ustawiacz maszyn i urządzeń do obróbki drewna 742308
Ustawiacz maszyn i urządzeń do obróbki drewna
7420390 Pozostali tokarze, frezerzy, szlifierze drewna i pokrewni
742390 Pozostali ustawiacze-operatorzy maszyn do obróbki drewna i
pokrewni
7420401 Koszykarz - plecionkarz 742401 Koszykarz - plecionkarz
7420402 Łubiankarz 742402 Łubiankarz
7420403 Modelarz wyrobów plecionkarskich 742403 Modelarz wyrobów
plecionkarskich
7420404 Szczotkarz 742405 Szczotkarz
7420405 Tkacz mat 742490 Pozostali plecionkarze, szczotkarze i
pokrewni
7420406 Trzciniarz 742406 Trzciniarz
7420490 Pozostali plecionkarze, szczotkarze i pokrewni 742490
Pozostali plecionkarze, szczotkarze i pokrewni
7430101 Garściowacz włókien lnianych 743102 Przygotowywacz włókna
7430102 Manipulant mieszanek surowcowych 743102 Przygotowywacz
włókna
7430103 Przędzarz 743101 Przędzarz
7430104 Sortowacz odpadków i zużytków włókienniczych 743102
Przygotowywacz włókna
7430105 Sortowacz włókien 743102 Przygotowywacz włókna
7430190 Pozostali przygotowywacze włókna i przędzarze 743190
Pozostali przygotowywacze włókna i przędzarze
7430201 Arkadownik 743201 Arkadownik
7430202 Dziewiarz maszynowo-ręczny 743202 Dziewiarz
7430203 Dziewiarz ręczny 743202 Dziewiarz
7430204 Koronkarka 743203 Koronkarka
7430205 Plecionkarz 743204 Plecionkarz
7430206 Przewlekacz i przykręcacz osnów 743206 Tkacz
7430207 Renowator tkanin unikatowych 743205 Renowator tkanin
unikatowych
7430208 Retuszer płaskich wyrobów włókienniczych 743290 Pozostali
tkacze, dziewiarze i pokrewni
7430209 Tkacz na krosnach ręcznych 743206 Tkacz
7430210 Tkacz ręczny kilimów i wyrobów dywanowych 743206 Tkacz
7430290 Pozostali tkacze, dziewiarze i pokrewni 743290 Pozostali
tkacze, dziewiarze i pokrewni
7430301 BieliŸniarz 743301 BieliŸniarz
7430302 Czapnik 743303 Kapelusznik-czapnik
7430303 Gorseciarz 743302 Gorseciarka
7430304 Gorseciarz ortopedyczny 743302 Gorseciarka
7430305 Kapelusznik 743303 Kapelusznik-czapnik
7430306 Krawiec odzieży ciężkiej 743304 Krawiec
7430307 Krawiec odzieży lekkiej 743304 Krawiec
7430308 Krawiec odzieży skórzanej 743304 Krawiec
7430309 Modystka 743305 Modystka
7430390 Pozostali krawcy, kapelusznicy i pokrewni 743390 Pozostali
krawcy, kapelusznicy i pokrewni
7430401 Kożusznik 743401 Kożusznik
7430402 Kuśnierz 743402 Kuśnierz
7430490 Pozostali kuśnierze i pokrewni 743490 Pozostali kuśnierze i
pokrewni
7430501 Kompletowacz elementów odzieży 743501 Krojczy
7430502 Krojczy - wykrawacz elementów odzieży 743501 Krojczy
7430503 Rysowacz układów kroju 743501 Krojczy
7430504 Układacz materiałów odzieżowych 743501 Krojczy
7430590 Pozostali krojczowie i pokrewni 743501 Krojczy
7430601 Cerowacz tkanin 743690 Pozostałe szwaczki, hafciarki i
pokrewni
7430602 Garderobiana 743601 Garderobiana
7430603 Hafciarka 743602 Hafciarka
7430604 Szwaczka 743604 Szwaczka
7430605 Żaglownik 743606 Żaglownik
7430690 Pozostałe szwaczki, hafciarki i pokrewni 743690 Pozostałe
szwaczki, hafciarki i pokrewni
7430701 BieliŸniarz - kołdrzarz 743701 BieliŸniarz - kołdrzarz
7430702 Tapicer 743702 Tapicer
7430703 Tapicer - dekorator 743702 Tapicer
7430790 Pozostali tapicerzy i pokrewni 743790 Pozostali tapicerzy i
pokrewni
7440101 Garbarz skór bez włosa 744101 Garbarz skór bez włosa
7440102 Garbarz skór futerkowych 744102 Garbarz skór futerkowych
7440103 Klasyfikator skór i włosów 744103 Klasyfikator skór
7440104 Konserwator skór surowych 744104 Konserwator skór surowych
7440190 Pozostali garbarze i pokrewni 744190 Pozostali garbarze
skór i pokrewni
7440201 Bandażysta ortopedyczny 744201 Bandażysta ortopedyczny
7440202 Kaletnik 744202 Kaletnik
7440203 Rękawicznik 743306 Rękawicznik
7440204 Rymarz 744203 Rymarz
7440290 Pozostali kaletnicy, rymarze, rękawicznicy i pokrewni 744290
Pozostali kaletnicy, rymarze i pokrewni
7440301 Cholewkarz 744301 Cholewkarz
7440302 Obuwnik formowacz 744304 Obuwnik przemysłowy
7440303 Obuwnik montażysta 744304 Obuwnik przemysłowy
7440304 Obuwnik ortopedyczny 744303 Obuwnik ortopedyczny
7440305 Obuwnik szwacz 744304 Obuwnik przemysłowy
7440306 Obuwnik wykrawacz 744304 Obuwnik przemysłowy
7440307 Szewc 744305 Szewc naprawiacz
7440390 Pozostali obuwnicy i pokrewni 744390 Pozostali obuwnicy
8110101 Maszynista monitora podsadzki 811190 Pozostali operatorzy
maszyn górniczych i pokrewni
8110102 Operator górniczych urządzeń sygnalizacyjnych (sygnalista)
811101 Operator górniczych urządzeń sygnalizacyjnych (sygnalista)
8110103 Operator hydromonitora 811190 Pozostali operatorzy maszyn
górniczych i pokrewni
8110104 Operator koparek i zwałowarek 811102 Operator koparek i
zwałowarek
8110105 Operator maszyn i urządzeń do pozyskiwania torfu 811103
Operator maszyn i urządzeń do pozyskiwania torfu
8110106 Operator maszyn urabiających i ładujących 811104 Operator
maszyn urabiających i ładujących
8110107 Operator obudów zmechanizowanych 811105 Operator obudów
zmechanizowanych
8110190 Pozostali operatorzy maszyn górniczych i pokrewni 811190
Pozostali operatorzy maszyn górniczych i pokrewni
8110201 Operator maszyn i urządzeń do przerobu torfu 811201
Operator maszyn i urządzeń do przerobu torfu
8110202 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej rud
811202 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej rud
8110203 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej węgla
811203 Operator maszyn i urządzeń do przeróbki mechanicznej węgla
8110204 Operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania i sortowania
surowców mineralnych 811204 Operator maszyn i urządzeń do rozdrabniania
i sortowania surowców mineralnych
8110290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przeróbki
mechanicznej kopalin 811290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do
przeróbki mechanicznej kopalin
8110301 Operator urządzeń badawczych i pomiarowych 724290 Pozostali
elektromonterzy
8110302 Operator urządzeń do obróbki odwiertów wydobywczych 811302
Operator urządzeń do obróbki odwiertów wydobywczych
8110303 Operator urządzeń do wydobywania ropy lub gazu 811301
Górnik eksploatacji otworowej
8110304 Operator urządzeń do wydobywania siarki lub soli 811301
Górnik eksploatacji otworowej
8110305 Wiertacz (odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych) 811303
Wiertacz odwiertów eksploatacyjnych i geofizycznych
8110390 Pozostali operatorzy urządzeń wiertniczych i wydobywczych
ropy, gazu i innych surowców 811390 Pozostali operatorzy urządzeń
wiertniczych i wydobywczych ropy, gazu i innych surowców
8120101 Operator maszyny rozlewniczej 812101 Operator maszyny
rozlewniczej
8120102 Operator pieców przechylnych 812190 Pozostali operatorzy
pieców i urządzeń do wytopu metali
8120103 Operator urządzeń do ciągłego odlewania stali 812102
Operator urządzeń do ciągłego odlewania stali
8120104 Operator urządzeń do spiekania i prażenia rud nieżelaznych
812190 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do wytopu metali
8120105 Operator urządzeń do spiekania rud żelaza 812190 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych
8120106 Operator urządzeń obiegu wodnego i gazowego wielkiego pieca
812190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych
8120107 Operator urządzeń pomocniczych w stalowni 812190 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych
8120108 Operator urządzeń próżniowego odgazowania stali 812103
Operator urządzeń próżniowego odgazowania stali
8120109 Operator urządzeń przygotowania wsadu 812104 Operator
urządzeń przygotowania wsadu
8120110 Operator urządzeń wsadowych w produkcji żelazostopów 812104
Operator urządzeń przygotowania wsadu
8120111 Operator urządzeń załadowczych 812104 Operator urządzeń
przygotowania wsadu
8120112 Piecowy pieca łukowego 812105 Piecowy pieca łukowego
8120113 Pulpitowy (wielkie piece) 812106 Pulpitowy (wielkie piece)
8120114 Wytapiacz metali nieżelaznych 812107 Wytapiacz metali
nieżelaznych
8120115 Wytapiacz stali 812108 Wytapiacz stali, surówki i
żelazostopów
8120116 Wytapiacz surówki 812108 Wytapiacz stali, surówki i
żelazostopów
8120117 Wytapiacz żelazostopów 812108 Wytapiacz stali, surówki i
żelazostopów
8120190 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do wytopu metali 812190
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń metalurgicznych
8120201 Operator maszyn i urządzeń odlewniczych 812202 Operator
maszyn i urządzeń odlewniczych
8120202 Operator urządzeń walcowni 812203 Operator urządzeń
walcowni
8120203 Piecowy nagrzewania wsadu w walcowni 812204 Piecowy
nagrzewania wsadu w walcowni
8120204 Piecowy odlewni metali 812202 Operator maszyn i urządzeń
odlewniczych
8120205 Walcownik metali nieżelaznych 812201 Operator maszyn i
urządzeń do obróbki plastycznej
8120206 Walcownik stali na gorąco 812201 Operator maszyn i urządzeń
do obróbki plastycznej
8120207 Walcownik stali na zimno 812201 Operator maszyn i urządzeń
do obróbki plastycznej
8120290 Pozostali operatorzy urządzeń odlewniczych, walcowniczych i
pokrewni 812290 Pozostali operatorzy urządzeń odlewniczych,
walcowniczych i pokrewni
8120301 Operator agregatów do obróbki cieplnej 812301 Operator
agregatów do obróbki cieplnej
8120302 Operator pieców do obróbki cieplnej 812302 Operator pieców
do obróbki cieplnej
8120390 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do obróbki cieplnej
metali 812390 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do obróbki
cieplnej metali
8120401 Ciągacz rur 812401 Ciągacz rur
8120402 Operator agregatu do produkcji drutów 812402 Operator
maszyn do produkcji drutów i prętów
8120403 Operator ciągarki drutów 812402 Operator maszyn do
produkcji drutów i prętów
8120404 Operator łuszczarki drutów i prętów 812402 Operator maszyn
do produkcji drutów i prętów
8120405 Tłoczarz w metalu 812403 Tłoczarz w metalu
8120490 Pozostali ciągacze i tłoczarze 812490 Pozostali ciągacze i
tłoczarze
8130101 Operator automatów do formowania wyrobów szklanych 813101
Operator automatów do formowania wyrobów szklanych
8130102 Operator maszyn do formowania szkła płaskiego 813102
Operator maszyn do formowania szkła płaskiego
8130103 Operator maszyn do formowania włókna szklanego 813901
Operator urządzeń do formowania i przetwórstwa włókna szklanego
8130104 Operator maszyny próżniowej do termosów 813109 Operator
urządzeń do produkcji termosów
8130105 Operator odprężarek szkła 813103 Operator odprężarek
wyrobów szklanych
8130106 Operator suszarni włókna szklanego 813901 Operator urządzeń
do formowania i przetwórstwa włókna szklanego
8130107 Operator urządzeń do chemicznego polerowania szkła 813104
Operator urządzeń do chemicznego polerowania szkła
8130108 Operator urządzeń do gięcia szkła 813105 Operator urządzeń
do gięcia szkła
8130109 Operator urządzeń do hartowania szkła 813106 Operator
urządzeń do hartowania szkła
8130110 Operator urządzeń do matowania wyrobów szklanych 813107
Operator urządzeń do matowania wyrobów szklanych
8130111 Operator urządzeń do obróbki płomieniowej szkła 813108
Operator urządzeń do obróbki płomieniowej szkła
8130112 Operator urządzeń do srebrzenia i suszenia termosów 813109
Operator urządzeń do produkcji termosów
8130113 Operator urządzeń do walcowania szkła płaskiego 813102
Operator maszyn do formowania szkła płaskiego
8130114 Operator urządzeń przetwórstwa włókna szklanego 813901
Operator urządzeń do formowania i przetwórstwa włókna szklanego
8130115 Pomocnik operatora automatów do formowania wyrobów szklanych
813101 Operator automatów do formowania wyrobów szklanych
8130116 Pomocnik operatora maszyn do formowania szkła płaskiego 813102
Operator maszyn do formowania szkła płaskiego
8130117 Szlifierz polerowacz szkła (maszynowy) 813110 Szlifierz
polerowacz szkła (maszynowy)
8130118 Szlifierz polerowacz szkła optycznego 732206 Szlifierz
polerowacz szkła optycznego
8130119 Topiarz szkła 813111 Topiarz szkła
8130190 Pozostali operatorzy pieców i urządzeń do wytopu i obróbki
szkła i pokrewni 813190 Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu
szklarskiego
8130201 Operator maszyn i urządzeń do wzbogacania kaolinu 813290
Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu ceramicznego
8130202 Operator pras do formowania wyrobów ogniotrwałych 813202
Operator urządzeń do formowania wyrobów ogniotrwałych
8130203 Operator szlamatorów 813290 Pozostali operatorzy urządzeń
przemysłu ceramicznego
8130204 Operator urządzeń do formowania wyrobów ceramicznych 813201
Operator urządzeń do formowania wyrobów ceramicznych
8130205 Operator urządzeń do formowania wyrobów ceramiki budowlanej
813201 Operator urządzeń do formowania wyrobów ceramicznych
8130206 Operator urządzeń do formowania wyrobów ogniotrwałych
topionych 813202 Operator urządzeń do formowania wyrobów ogniotrwałych
8130207 Operator urządzeń do formowania wyrobów sylikatowych 813203
Operator urządzeń do formowania wyrobów sylikatowych
8130208 Operator urządzeń do obróbki wyrobów ogniotrwałych 813202
Operator urządzeń do formowania wyrobów ogniotrwałych
8130209 Operator urządzeń do produkcji papierów i płócien ściernych
813204 Operator urządzeń do produkcji materiałów ściernych
8130210 Operator urządzeń do produkcji proszków ściernych 813204
Operator urządzeń do produkcji materiałów ściernych
8130211 Palacz pieców ceramiki budowlanej 813290 Pozostali
operatorzy urządzeń przemysłu ceramicznego
8130212 Prasowacz ceramiki elektronicznej i elektrotechnicznej 813205
Prasowacz ceramiki elektronicznej i elektrotechnicznej
8130213 Przygotowywacz zapraw i mas ogniotrwałych 813206
Przygotowywacz mas ceramicznych
8130214 Suszarnik ceramiki i wyrobów gipsowych 813207 Suszarnik
ceramiki i wyrobów gipsowych
8130215 Szlifierz ceramiki 813208 Szlifierz ceramiki
8130216 Tokarz ściernic 732103 Formowacz ściernic
8130217 Topiarz fryty 813902 Topiarz fryty
8130218 Topiarz mas mineralnych 813903 Topiarz mas mineralnych
8130219 Wypalacz surowców i wyrobów ogniotrwałych 813209 Wypalacz
surowców i wyrobów ogniotrwałych
8130220 Wypalacz wyrobów ceramicznych 813210 Wypalacz wyrobów
ceramicznych
8130290 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów
ceramicznych i pokrewni 813290 Pozostali operatorzy urządzeń przemysłu
ceramicznego
8140101 Operator maszyn do produkcji płyt i sklejek 814101 Operator
maszyn do produkcji płyt i sklejek
8140102 Operator pilarek do pozyskiwania tarcicy 814102 Operator
pilarek do pozyskiwania tarcicy
8140103 Operator pras 814103 Operator pras w produkcji drzewnej
8140104 Operator rębaka 814190 Pozostali operatorzy urządzeń do
obróbki drewna
8140105 Operator sklejarek płyt stolarskich 814104 Operator
sklejarek płyt stolarskich
8140106 Operator skrawarek drewna 814105 Operator skrawarek drewna
8140107 Operator spajarek okleiny i łuszczki 814106 Operator
spajarek okleiny i łuszczki
8140108 Operator strugarek i frezarek do drewna 814107 Operator
strugarek i frezarek do drewna
8140109 Operator urządzeń do klejenia drewna 814190 Pozostali
operatorzy urządzeń do obróbki drewna
8140110 Operator urządzeń do lakierowania płyt 814108 Operator
urządzeń do końcowej obróbki płyt
8140111 Operator urządzeń do laminowania 814108 Operator urządzeń
do końcowej obróbki płyt
8140112 Operator urządzeń do przecinania okleiny, obłogów i łuszczki
814190 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki drewna
8140113 Sterowniczy linii sztaplowania i pakietowania tarcicy 814109
Sterowniczy linii sztaplowania i pakietowania tarcicy
8140114 Sterowniczy urządzeń formatyzujących 814108 Operator
urządzeń do końcowej obróbki płyt
8140190 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki drewna 814190
Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki drewna
8140201 Operator linii do belowania makulatury 814201 Operator
linii do belowania makulatury
8140202 Operator maszyny odwadniającej celulozę 814202 Operator
maszyny odwadniającej celulozę
8140203 Operator urządzeń bielących masy włókniste 814203 Operator
urządzeń bielących masy włókniste
8140204 Operator urządzeń do mielenia masy włóknistej 814204
Operator urządzeń do mielenia masy włóknistej
8140205 Operator urządzeń do ścierania drewna 814205 Operator
urządzeń do ścierania drewna
8140206 Operator urządzeń myjących masy włókniste 814208 Operator
urządzeń warzelni
8140207 Operator urządzeń rębalni drewna 814206 Operator urządzeń
rębalni drewna
8140208 Operator urządzeń rozwłókniających 814207 Operator urządzeń
rozwłókniających
8140209 Operator urządzeń sortujących masy włókniste 814208
Operator urządzeń warzelni
8140210 Operator urządzeń warzelni 814208 Operator urządzeń
warzelni
8140211 Operator warnika 814208 Operator urządzeń warzelni
8140290 Pozostali operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej
814290 Pozostali operatorzy urządzeń do wyrobu masy papierniczej
8140301 Aparatowy mieszanek do roztworów w produkcji
celulozowo-papierniczej 814306 Operator urządzeń do przygotowywania i
dozowania dodatków masowych
8140302 Operator krepiarki 825305 Operator maszyn do produkcji
papieru i tektury falistej
8140303 Operator maszyny papierniczej 814302 Operator maszyny
papierniczej
8140304 Operator maszyny tekturniczej 814303 Operator maszyny
tekturniczej
8140305 Operator pergaminiarki 814304 Operator pergaminiarki
8140306 Operator urządzeń do nawijania papieru 814390 Pozostali
operatorzy urządzeń do produkcji papieru
8140307 Operator urządzeń do powlekania papieru i tektury 814305
Operator urządzeń do impregnowania i powlekania wyrobów papierowych
8140308 Operator urządzeń krojących 825307 Operator maszyn
krojących i wykrawających do papieru
8140390 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji papieru 814390
Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji papieru
8150101 Operator urządzeń emulgujących 815103 Operator urządzeń
mieszających
8150102 Operator urządzeń filtrujących 815303 Operator urządzeń
filtrujących
8150103 Operator urządzeń granulujących 815101 Operator urządzeń
granulujących
8150104 Operator urządzeń homogenizujących 815102 Operator urządzeń
homogenizujących
8150105 Operator urządzeń mieszających 815103 Operator urządzeń
mieszających
8150106 Operator urządzeń odpylających 815390 Pozostali operatorzy
urządzeń filtrujących i oddzielających
8150107 Operator urządzeń rozdrabniających 815104 Operator urządzeń
rozdrabniających
8150108 Operator urządzeń sortujących 815190 Pozostali operatorzy
urządzeń do rozdrabniania, mieszania i granulowania chemikaliów
8150109 Operator wirówek 815305 Operator wirówek
8150190 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki mechanicznej
chemikaliów i surowców pokrewnych 815190 Pozostali operatorzy urządzeń
do rozdrabniania, mieszania i granulowania chemikaliów
8150201 Operator pieców do wypalania surowców 815201 Operator
urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów
8150202 Operator reaktorów i autoklawów 815402 Operator reaktorów i
autoklawów
8150203 Operator urządzeń grzewczych 815201 Operator urządzeń do
obróbki cieplnej chemikaliów
8150204 Operator urządzeń schładzających 815201 Operator urządzeń
do obróbki cieplnej chemikaliów
8150205 Operator urządzeń wyparnych 815406 Operator urządzeń
wyparnych
8150206 Operator wymienników ciepła 815201 Operator urządzeń do
obróbki cieplnej chemikaliów
8150290 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów
i surowców pokrewnych 815290 Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki
cieplnej chemikaliów i pokrewni
8150301 Operator urządzeń do ekstrakcji 815301 Operator urządzeń do
ekstrakcji
8150302 Operator urządzeń do krystalizacji 815302 Operator urządzeń
do krystalizacji
8150303 Operator urządzeń do suszenia 815201 Operator urządzeń do
obróbki cieplnej chemikaliów
8150304 Operator urządzeń sorpcyjnych 815304 Operator urządzeń
sorpcyjnych
8150305 Operator zestawów destylacyjnych 815403 Operator urządzeń
destylacyjnych
8150306 Operator zestawów rektyfikacyjnych 815403 Operator urządzeń
destylacyjnych
8150390 Pozostali operatorzy urządzeń do procesów dyfuzyjnych 815490
Pozostali operatorzy urządzeń do procesów chemicznych i produkcji
chemikaliów
8150401 Aparatowy procesów alkilacji 815401 Aparatowy procesów
chemicznych
8150402 Aparatowy procesów chlorowania 815401 Aparatowy procesów
chemicznych
8150403 Aparatowy procesów nitrowania 815401 Aparatowy procesów
chemicznych
8150404 Aparatowy procesów polireakcji 815401 Aparatowy procesów
chemicznych
8150405 Aparatowy procesów sulfonowania 815401 Aparatowy procesów
chemicznych
8150406 Aparatowy produkcji alkoholu metylowego 815405 Operator
urządzeń do produkcji chemikaliów organicznych
8150407 Aparatowy produkcji amoniaku 815404 Operator urządzeń do
produkcji chemikaliów nieorganicznych
8150408 Aparatowy produkcji fenolu 815405 Operator urządzeń do
produkcji chemikaliów organicznych
8150409 Aparatowy produkcji kwasu fosforowego 815404 Operator
urządzeń do produkcji chemikaliów nieorganicznych
8150410 Aparatowy produkcji kwasu siarkowego 815404 Operator
urządzeń do produkcji chemikaliów nieorganicznych
8150411 Aparatowy produkcji nawozów sztucznych azotowych 815905
Operator urządzeń do produkcji nawozów sztucznych
8150412 Aparatowy produkcji nawozów sztucznych fosforowych 815905
Operator urządzeń do produkcji nawozów sztucznych
8150413 Aparatowy produktów nieorganicznych 815404 Operator
urządzeń do produkcji chemikaliów nieorganicznych
8150414 Aparatowy produktów organicznych 815405 Operator urządzeń
do produkcji chemikaliów organicznych
8150490 Pozostali aparatowi procesów chemicznych i produkcji
chemikaliów 815490 Pozostali operatorzy urządzeń do procesów
chemicznych i produkcji chemikaliów
8150501 Operator urządzeń destylacji ropy naftowej 815501 Operator
urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150502 Operator urządzeń do produkcji gazów syntezowych 815501
Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150503 Operator urządzeń do produkcji paliw ciekłych 815501
Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150504 Operator urządzeń do produkcji substancji smarowych 815501
Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150505 Operator urządzeń oczyszczających ropę naftową, gaz ziemny i
produkty naftowe 815501 Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i
gazu
8150506 Operator urządzeń procesów krakowania 815501 Operator
urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150590 Pozostali operatorzy urządzeń do przeróbki ropy naftowej i
gazu 815501 Operator urządzeń do przeróbki ropy naftowej i gazu
8150601 Maszynista gazowni zakładowej 815690 Pozostali operatorzy
urządzeń do chemicznej przeróbki węgla, koksu i pokrewni
8150602 Operator baterii koksowniczych 815603 Operator urządzeń
koksowniczych
8150604 Operator urządzeń do destylacji smoły węglowej 815690
Pozostali operatorzy urządzeń do chemicznej przeróbki węgla, koksu i
pokrewni
8150605 Operator urządzeń do oczyszczania gazu koksowniczego 815603
Operator urządzeń koksowniczych
8150606 Operator urządzeń do produkcji sadzy 815601 Operator
urządzeń do produkcji sadzy
8150607 Operator urządzeń do produkcji węgli aktywnych 815602
Operator urządzeń do produkcji węgli aktywnych
8150608 Operator urządzeń do wyodrębnienia substancji węglopochodnych
815690 Pozostali operatorzy urządzeń do chemicznej przeróbki węgla,
koksu i pokrewni
8150609 Operator urządzeń sortowni koksu 815603 Operator urządzeń
koksowniczych
8150610 Operator urządzeń węglowni 815603 Operator urządzeń
koksowniczych
8150690 Pozostali operatorzy urządzeń do chemicznej przeróbki węgla,
koksu i pokrewni 815690 Pozostali operatorzy urządzeń do chemicznej
przeróbki węgla, koksu i pokrewni
8159001 Aparatowy emulsji bitumicznych 815903 Operator urządzeń do
produkcji mas bitumicznych
8159002 Aparatowy mas izolacyjnych 815903 Operator urządzeń do
produkcji mas bitumicznych
8159003 Aparatowy produkcji gazów technicznych 815901 Operator
urządzeń do produkcji gazów technicznych
8159004 Aparatowy produkcji katalizatorów 815902 Operator urządzeń
do produkcji katalizatorów
8159005 Aparatowy produkcji materiałów półprzewodnikowych 815904
Operator urządzeń do produkcji materiałów półprzewodnikowych
8159006 Aparatowy przetwórstwa kości 829105 Operator urządzeń
utylizacji surowców zwierzęcych
8159007 Operator elektrolizerów 815990 Pozostali operatorzy
urządzeń przetwórstwa chemicznego gdzie indziej niesklasyfikowani
8159008 Topiarz mas bitumicznych 815903 Operator urządzeń do
produkcji mas bitumicznych
8160101 Elektroenergetyk elektrowni cieplnych 816101
Elektroenergetyk elektrowni cieplnych
8160102 Elektroenergetyk elektrowni wodnych 816102 Elektroenergetyk
elektrowni wodnych
8160103 Elektroenergetyk nastawni 816103 Elektroenergetyk nastawni
8160104 Elektroenergetyk pomiarów i zabezpieczeń 816104
Elektroenergetyk pomiarów i zabezpieczeń
8160105 Maszynista elektrowni polowej 816190 Pozostali
elektroenergetycy i pokrewni
8160106 Maszynista turbozespołu parowego 816105 Maszynista
turbozespołu parowego
8160107 Maszynista turbozespołu wodnego 816106 Maszynista
turbozespołu wodnego
8160108 Maszynista urządzeń ciepłowniczych elektrowni 816107
Maszynista urządzeń ciepłowniczych elektrowni
8160109 Maszynista urządzeń pomocniczych elektrowni 816108
Maszynista urządzeń pomocniczych elektrowni
8160110 Obchodowy bloku 816109 Obchodowy bloku
8160190 Pozostali elektroenergetycy i pokrewni 816190 Pozostali
elektroenergetycy i pokrewni
8160201 Maszynista kotła 816201 Maszynista kotła
8160202 Maszynista silnika parowego 816290 Pozostali maszyniści
silników, kotłów parowych i pokrewni
8160203 Maszynista urządzeń nawęglania 816202 Maszynista urządzeń
nawęglania
8160204 Maszynista urządzeń odpopielania i odżużlania 816203
Maszynista urządzeń odpopielania i odżużlania
8160205 Palacz kotłów parowych 816206 Palacz kotłów parowych
8160206 Palacz parowozu 816290 Pozostali maszyniści silników,
kotłów parowych i pokrewni
8160207 Palacz kotłów c.o. wodnych rusztowych 816205 Palacz kotłów
c.o. wodnych rusztowych
8160208 Palacz kotłów c.o. gazowych 816204 Palacz kotłów c.o.
gazowych
8160290 Pozostali maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni
816290 Pozostali maszyniści silników, kotłów parowych i pokrewni
8160301 Aparatowy utylizacji odpadów toksycznych 816301 Aparatowy
utylizacji odpadów toksycznych
8160302 Maszynista chłodni 816302 Maszynista chłodni
8160303 Maszynista przetłaczalni gazów 816390 Pozostali operatorzy
pomp, sprężarek, urządzeń uzdatniania wody, oczyszczania ścieków i
pokrewni
8160304 Maszynista sprężarek 816303 Maszynista sprężarek
8160305 Maszynista wentylatorów (w kopalni) 816304 Maszynista
wentylatorów (w kopalni)
8160306 Operator generatora lodu sztucznego 816390 Pozostali
operatorzy pomp, sprężarek, urządzeń uzdatniania wody, oczyszczania
ścieków i pokrewni
8160307 Operator (maszynista) stacji pomp 816305 Operator
(maszynista) stacji pomp
8160308 Operator spalarni odpadów komunalnych 816306 Operator
spalarni odpadów komunalnych
8160309 Operator urządzeń do demineralizacji wody 816309 Operator
urządzeń uzdatniania i demineralizacji wody
8160310 Operator urządzeń klimatyzacyjnych i odpylających 816307
Operator urządzeń klimatyzacyjnych i odpylających
8160311 Operator urządzeń oczyszczania ścieków 816308 Operator
urządzeń oczyszczania ścieków
8160312 Operator urządzeń uzdatniania wody 816309 Operator urządzeń
uzdatniania i demineralizacji wody
8160390 Pozostali operatorzy pomp, sprężarek, urządzeń uzdatniania
wody, oczyszczania ścieków i pokrewni 816390 Pozostali operatorzy pomp,
sprężarek, urządzeń uzdatniania wody, oczyszczania ścieków i pokrewni
8170101 Operator zautomatyzowanej i zrobotyzowanej linii produkcyjnej
w przemyśle elektromaszynowym 817101 Operator zautomatyzowanej i
zrobotyzowanej linii produkcyjnej w przemyśle elektromaszynowym
8170201 Operator robotów i manipulatorów przemysłowych 817201
Operator robotów i manipulatorów przemysłowych
8210101 Operator agregatu do produkcji wyrobów śrubowych 821190
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
8210102 Operator automatów spawalniczych 821101 Operator automatów
spawalniczych
8210103 Operator automatów tokarskich 821103 Operator maszyn do
obróbki skrawaniem
8210104 Operator automatycznej linii obróbki skrawaniem 821102
Operator automatycznej linii obróbki skrawaniem
8210105 Operator defektoskopu 821190 Pozostali operatorzy maszyn i
urządzeń do obróbki metali
8210106 Operator maszyn do docierania części metalowych 821103
Operator maszyn do obróbki skrawaniem
8210107 Operator maszyn do gwintowania 821103 Operator maszyn do
obróbki skrawaniem
8210108 Operator maszyn do krajania metali 821190 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
8210109 Operator maszyn do obróbki kół zębatych 821103 Operator
maszyn do obróbki skrawaniem
8210110 Operator maszyn do polerowania metali 821103 Operator
maszyn do obróbki skrawaniem
8210111 Operator maszyn do produkcji lin metalowych 821104 Operator
maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
8210112 Operator maszyn do produkcji siatek 821104 Operator maszyn
do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
8210113 Operator maszyn do przeciągania 821104 Operator maszyn do
produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
8210114 Operator maszyn do wyginania wyrobów z drutu 821104
Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
8210115 Operator maszyn i urządzeń do produkcji kabli 821104
Operator maszyn do produkcji wyrobów z drutu, lin, siatek i kabli
8210116 Operator maszyn i urządzeń do produkcji łożysk tocznych 821105
Operator maszyn i urządzeń do produkcji łożysk tocznych
8210117 Operator maszyn i urządzeń do produkcji opakowań blaszanych
821106 Operator maszyn i urządzeń do produkcji opakowań blaszanych
8210118 Operator obrabiarek sterowanych numerycznie 821107 Operator
obrabiarek sterowanych numerycznie
8210119 Operator obrabiarek zespołowych 821108 Operator obrabiarek
zespołowych
8210120 Operator urządzeń do wyważania i centrowania 821109
Operator urządzeń do wyważania i centrowania
8210121 Operator wielomaszynowy 821108 Operator obrabiarek
zespołowych
8210122 Operator zgrzewarek 821110 Operator zgrzewarek
8210190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
821190 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do obróbki metali
8210201 Hartowacz betonów 821201 Hartowacz betonów i sylikatów
8210202 Hartowacz silikatów i betonów komórkowych 821201 Hartowacz
betonów i sylikatów
8210203 Krajacz materiałów budowlanych 821202 Krajacz materiałów
budowlanych
8210204 Operator automatów ceglarskich i wapienno-piaskarskich 821203
Operator automatów ceglarskich i wapienno-piaskarskich
8210205 Operator maszyn do produkcji wyrobów azbestowo-cementowych
821290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu,
elementów betonowych oraz kamiennych i pokrewni
8210206 Operator urządzeń do formowania bloków i tynków gipsowych
821204 Operator urządzeń do formowania bloków i tynków gipsowych
8210207 Operator urządzeń do produkcji elementów z betonu komórkowego
821205 Operator urządzeń do produkcji elementów z betonu komórkowego
8210208 Operator urządzeń do produkcji klinkieru cementowego 815202
Operator urządzeń do produkcji cementu
8210209 Operator urządzeń do produkcji mieszanek tynkarskich 815290
Pozostali operatorzy urządzeń do obróbki cieplnej chemikaliów i pokrewni
8210210 Operator urządzeń do przygotowania betonu komórkowego 821206
Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych
8210211 Operator urządzeń gaszalniczych wapna 815190 Pozostali
operatorzy urządzeń do rozdrabniania, mieszania i granulowania chemikaliów
8210212 Operator urządzeń rozformowujących 821290 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, elementów betonowych
oraz kamiennych i pokrewni
8210213 Operator urządzeń rozwłókniających azbest 821290 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, elementów betonowych
oraz kamiennych i pokrewni
8210214 Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych 821206
Operator urządzeń wytwórczych mieszanek betonowych
8210215 Pilarz kamienia 821207 Pilarz kamienia
8210216 Szlifierz kamienia 821208 Szlifierz kamienia
8210217 Trakowy kamienia 821207 Pilarz kamienia
8210290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu,
elementów betonowych i kamiennych i pokrewni 821290 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji betonu, elementów betonowych
oraz kamiennych i pokrewni
8220101 Aparatowy gotowych form leków 822103 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220102 Aparatowy procesów biosyntezy 822103 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220103 Aparatowy produkcji galenowej 822103 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220104 Aparatowy produkcji mydeł 822102 Operator urządzeń do
produkcji środków piorących i myjących
8220105 Aparatowy produkcji organopreparatów 822103 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220106 Aparatowy produkcji syntetyków zapachowych 822104 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów kosmetycznych
8220107 Aparatowy produktów zielarskich 822103 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220108 Aparatowy syntezy substancji farmaceutycznych 822103
Operator urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220109 Operator urządzeń do liofilizacji 822103 Operator urządzeń
do produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220110 Operator urządzeń do produkcji ciekłych środków piorących i
myjących 822102 Operator urządzeń do produkcji środków piorących i
myjących
8220111 Operator urządzeń do produkcji dezynfektantów ciekłych 822101
Operator urządzeń do produkcji dezynfektantów
8220112 Operator urządzeń do produkcji dezynfektantów stałych 822101
Operator urządzeń do produkcji dezynfektantów
8220113 Operator urządzeń do produkcji proszków mydlanych i
detergentowych 822102 Operator urządzeń do produkcji środków piorących
i myjących
8220114 Operator urządzeń mechanicznej obróbki mydła 822102
Operator urządzeń do produkcji środków piorących i myjących
8220115 Operator urządzeń sterylizujących 822103 Operator urządzeń
do produkcji wyrobów farmaceutycznych
8220190 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów
farmaceutycznych, kosmetycznych i sanitarnych 822190 Pozostali
operatorzy urządzeń do produkcji wyrobów farmaceutycznych, kosmetycznych i
sanitarnych
8220201 Operator urządzeń do produkcji amunicji 822202 Operator
urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i pokrewnych
8220202 Operator urządzeń do produkcji materiałów pirotechnicznych
822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i
pokrewnych
8220203 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych
górniczych 822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych
i pokrewnych
8220204 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych
inicjujących 822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów
wybuchowych i pokrewnych
8220205 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych
kruszących 822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych
i pokrewnych
8220206 Operator urządzeń do produkcji prochów i paliw rakietowych
822202 Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i
pokrewnych
8220207 Operator urządzeń do produkcji środków inicjujących 822202
Operator urządzeń do produkcji materiałów wybuchowych i pokrewnych
8220290 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji amunicji i innych
materiałów wybuchowych 822290 Pozostali operatorzy urządzeń do
produkcji materiałów wybuchowych i pokrewni
8220301 Operator urządzeń do elektroforetycznego nakładania powłok
822301 Operator urządzeń do elektroforetycznego nakładania powłok
8220302 Operator urządzeń do mechanicznego przygotowania powierzchni
822306 Operator urządzeń do przygotowania powierzchni do nakładania
powłok
8220303 Operator urządzeń do nakładania powłok galwanicznych 822303
Operator urządzeń do nakładania powłok galwanicznych
8220304 Operator urządzeń do natryskowego nakładania powłok 822304
Operator urządzeń do natryskowego nakładania powłok
8220305 Operator urządzeń do odtłuszczania powierzchni 822306
Operator urządzeń do przygotowania powierzchni do nakładania powłok
8220306 Operator urządzeń do platerowania 822305 Operator urządzeń
do platerowania
8220307 Operator urządzeń do trawienia 822390 Pozostali operatorzy
urządzeń do nakładania powłok
8220308 Operator urządzeń do zanurzeniowego nakładania powłok 822307
Operator urządzeń do zanurzeniowego nakładania powłok
8220390 Pozostali operatorzy urządzeń do nakładania powłok 822390
Pozostali operatorzy urządzeń do nakładania powłok
8220401 Operator urządzeń do obróbki błon fotograficznych 822401
Operator urządzeń (agregatów) do obróbki błon i filmów fotograficznych
8220402 Operator urządzeń do obróbki filmów 822401 Operator
urządzeń (agregatów) do obróbki błon i filmów fotograficznych
8220403 Operator urządzeń do otrzymywania odbitek fotograficznych
822401 Operator urządzeń (agregatów) do obróbki błon i filmów
fotograficznych
8220404 Operator urządzeń do produkcji materiałów światłoczułych
822402 Operator urządzeń do produkcji materiałów światłoczułych
8220490 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji materiałów
światłoczułych i obróbki filmów 822490 Pozostali operatorzy urządzeń do
produkcji materiałów światłoczułych i obróbki filmów
8220501 Operator agregatu do wytwarzania jedwabiu (włókien ciągłych)
815906 Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220502 Operator agregatu do wytwarzania włókien chemicznych
odcinkowych 815906 Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220503 Operator teksturarek 826101 Operator maszyn do
przygotowania włókien
8220504 Operator urządzeń do fizykochemicznej obróbki włókien 815906
Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220505 Operator urządzeń do formowania włókien 815906 Operator
urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220506 Operator urządzeń do produkcji alkalicelulozy 815906
Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220507 Operator urządzeń do produkcji wiskozy 815906 Operator
urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220508 Operator urządzeń do produkcji żyłki i szczeciny 815906
Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8220590 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji włókien chemicznych
815906 Operator urządzeń do produkcji włókien chemicznych
8229001 Operator maszyn do produkcji papy 822901 Operator maszyn do
produkcji papy
8229002 Operator maszyn do produkcji taśm magnetycznych 822902
Operator maszyn do produkcji taśm magnetycznych
8229003 Operator urządzeń do produkcji sztucznej skóry 822904
Operator urządzeń do produkcji sztucznej skóry
8229004 Stokażowy 815907 Stokażowy
8230101 Formowacz ortopedyczny wyrobów z tworzyw 823202 Formowacz
ortopedycznych wyrobów z tworzyw
8230102 Operator kalandrów do wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych
823103 Operator urządzeń przetwórstwa surowców gumowych
8230103 Operator kotłów i komór wulkanizacyjnych 823102 Operator
urządzeń do wulkanizacji
8230104 Operator nalewarek do spodów PU 823205 Operator urządzeń do
formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
8230105 Operator pras do wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych 823205
Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
8230106 Operator urządzeń do cięcia folii i płyt 823204 Operator
urządzeń do cięcia folii i płyt
8230107 Operator urządzeń do mechanicznej obróbki wyrobów z gumy i
tworzyw sztucznych 823290 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji
wyrobów z tworzyw sztucznych
8230108 Operator urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych i mieszanek
lateksowych 823206 Operator urządzeń do spieniania tworzyw sztucznych
8230109 Operator urządzeń zgrzewających 823290 Pozostali operatorzy
maszyn do produkcji wyrobów z tworzyw sztucznych
8230110 Operator walcarek i mieszarek zamkniętych do gumy i tworzyw
sztucznych 823103 Operator urządzeń przetwórstwa surowców gumowych
8230111 Operator wtryskarek 823205 Operator urządzeń do formowania
wyrobów z tworzyw sztucznych
8230112 Operator wytłaczarek do gumy i tworzyw sztucznych 823205
Operator urządzeń do formowania wyrobów z tworzyw sztucznych
8230113 Formierz wyrobów z kompozytów polimerowych 823201 Formierz
wyrobów z kompozytów polimerowych
8230114 Odlewnik wyrobów z materiałów polimerowych 823203 Odlewnik
wyrobów z materiałów polimerowych
8230115 Wulkanizator 823104 Wulkanizator
8230190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z gumy i
tworzyw sztucznych 823190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji
wyrobów z gumy
8240101 Operator maszyn do wyrobu kopyt i obcasów 824101 Operator
maszyn do wyrobu kopyt i obcasów
8240102 Operator maszyn i urządzeń wikliniarskich 824102 Operator
maszyn i urządzeń wikliniarskich
8240103 Operator maszyn zapałczanych 822201 Operator maszyn
zapałczanych
8240104 Operator urządzeń do produkcji ołówków i kredek 822903
Operator urządzeń do produkcji ołówków
8240105 Operator urządzeń do polerowania drewna 824103 Operator
urządzeń do polerowania drewna
8240106 Operator wycinarek wyrobów korkowych 824190 Pozostali
operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
8240107 Operator wiertarko - frezarek do drewna 824190 Pozostali
operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
8240190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
824190 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów z drewna
8250101 Maszynista maszyn drukująco-wykrawających 825190 Pozostali
maszyniści maszyn drukujących
8250102 Maszynista maszyn fleksograficznych 825101 Maszynista
maszyn fleksograficznych
8250103 Maszynista maszyn offsetowych 825102 Maszynista maszyn
offsetowych
8250104 Maszynista maszyn sitodrukowych 825190 Pozostali maszyniści
maszyn drukujących
8250105 Maszynista maszyn światłodrukowych 825190 Pozostali
maszyniści maszyn drukujących
8250106 Maszynista maszyn tampodrukowych 825190 Pozostali
maszyniści maszyn drukujących
8250107 Maszynista maszyn typograficznych 825103 Maszynista maszyn
typograficznych
8250108 Maszynista maszyn wklęsłodrukowych 825104 Maszynista maszyn
wklęsłodrukowych
8250109 Operator fotoskładu 734102 Operator fotoskładu
8250110 Operator kserokopiarek 825105 Operator kserokopiarek
8250111 Operator skanerów formowych 734403 Operator skanerów
formowych
8250112 Pomocnik maszynisty drukarskiego 825190 Pozostali
maszyniści maszyn drukujących
8250190 Pozostali maszyniści maszyn poligraficznych 825190
Pozostali maszyniści maszyn drukujących
8250201 Maszynista maszyn do lakierowania, kalandrowania i laminowania
825301 Operator maszyn do lakierowania i laminowania przetworów
papierowych
8250202 Maszynista maszyn introligatorskich 825201 Maszynista
maszyn introligatorskich
8250203 Maszynista parafiniarki 814305 Operator urządzeń do
impregnowania i powlekania wyrobów papierowych
8250290 Pozostali maszyniści maszyn introligatorskich i pokrewni
825201 Maszynista maszyn introligatorskich
8250301 Operator automatów workarskich 825302 Operator maszyn do
produkcji opakowań z papieru i tektury
8250302 Operator kalandrów przetworów papierowych 814301 Operator
kalandrów wyrobów papierowych
8250303 Operator maszyn do konfekcjonowania papierów higienicznych
825304 Operator maszyn do produkcji papierowych artykułów toaletowych i
sanitarnych
8250304 Operator maszyn do produkcji torebek 825302 Operator maszyn
do produkcji opakowań z papieru i tektury
8250305 Operator maszyn i urządzeń do produkcji opakowań z tektury
825302 Operator maszyn do produkcji opakowań z papieru i tektury
8250306 Operator maszyn krojących i wykrawających 825307 Operator
maszyn krojących i wykrawających do papieru
8250307 Operator maszyn liniujących 825303 Operator maszyn do
produkcji papierowych artykułów piśmiennych
8250308 Operator maszyn rypsujących 825305 Operator maszyn do
produkcji papieru i tektury falistej
8250309 Operator maszyn zszywających 825390 Pozostali operatorzy
maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
8250310 Operator pras do formowania wyrobów z masy papierniczej 825308
Operator pras do formowania wyrobów z masy papierniczej
8250311 Operator urządzeń do lakierowania przetworów papierowych
825301 Operator maszyn do lakierowania i laminowania przetworów
papierowych
8250312 Operator urządzeń do produkcji sznurka i tulei 825306
Operator maszyn do produkcji sznurka i tulei
8250313 Operator urządzeń do przygotowywania i dozowania dodatków
niewłóknistych 814306 Operator urządzeń do przygotowywania i dozowania
dodatków masowych
8250314 Operator urządzeń impregnujących wyroby papiernicze 814305
Operator urządzeń do impregnowania i powlekania wyrobów papierowych
8250315 Operator urządzeń pakujących 829103 Operator urządzeń
pakujących
8250390 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
825390 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów papierniczych
8260101 Operator czesarek lnu długiego 826101 Operator maszyn do
przygotowania włókien
8260102 Operator czesarek włókien krótkich 826101 Operator maszyn
do przygotowania włókien
8260103 Operator kłębiarek i motaków 826103 Operator przewijarek i
skręcarek nitek
8260104 Operator konwerterów 826101 Operator maszyn do
przygotowania włókien
8260105 Operator linii mieszalniczej w zgrzebnym systemie przędzenia
wełny 826101 Operator maszyn do przygotowania włókien
8260106 Operator maszyn do karbonizowania wełny 826101 Operator
maszyn do przygotowania włókien
8260107 Operator maszyn do obróbki odpadków włókienniczych 826101
Operator maszyn do przygotowania włókien
8260108 Operator maszyn do prania i suszenia wełny 826101 Operator
maszyn do przygotowania włókien
8260109 Operator maszyn do obróbki słomy lnianej i konopnej 826101
Operator maszyn do przygotowania włókien
8260110 Operator maszyn rozluŸniająco-oczyszczających włókna 826101
Operator maszyn do przygotowania włókien
8260111 Operator niedoprzędzarek 826102 Operator maszyn
przędzalniczych
8260112 Operator przędzarek bezwrzecionowych 826102 Operator maszyn
przędzalniczych
8260113 Operator przędzarek obrączkowych 826102 Operator maszyn
przędzalniczych
8260114 Operator rozciągarek 826101 Operator maszyn do
przygotowania włókien
8260115 Operator suszarek przędz z włókien łykowych 826102 Operator
maszyn przędzalniczych
8260116 Operator urządzeń do stabilizacji skrętu nitek 826103
Operator przewijarek i skręcarek nitek
8260117 Operator wełniarskich zespołów zgrzeblarkowych 826101
Operator maszyn do przygotowania włókien
8260118 Operator wykurczarek do wytwarzania przędz puszystych 826102
Operator maszyn przędzalniczych
8260119 Operator zgrzeblarek pokrywkowych 826101 Operator maszyn do
przygotowania włókien
8260190 Pozostali operatorzy maszyn przędzalniczych 826190
Pozostali operatorzy maszyn przędzalniczych i pokrewni
8260201 Operator cewiarek wątku 826202 Operator maszyn
przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych
8260202 Operator klejarek osnów 826202 Operator maszyn
przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych
8260203 Operator maszyn i urządzeń do wytwarzania wzornic tkackich
826202 Operator maszyn przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów
włókienniczych
8260204 Operator nawijarek osnowy runowej 826202 Operator maszyn
przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych
8260205 Operator przewijarek nitek 826103 Operator przewijarek i
skręcarek nitek
8260206 Operator skręcarek nitek 826103 Operator przewijarek i
skręcarek nitek
8260207 Operator taśmowych i pasmowych snowarek osnów 826202
Operator maszyn przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów
włókienniczych
8260208 Operator wiązarek osnów 826202 Operator maszyn
przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych
8260209 Operator zespołowych i sekcyjnych snowarek osnów 826202
Operator maszyn przygotowawczych do wytwarzania płaskich wyrobów
włókienniczych
8260290 Pozostali operatorzy maszyn przygotowawczych do wytwarzania
płaskich wyrobów włókienniczych 826202 Operator maszyn przygotowawczych
do wytwarzania płaskich wyrobów włókienniczych
8260301 Operator falowarek płaskich 826201 Operator maszyn
dziewiarskich
8260302 Operator osnowarek 826201 Operator maszyn dziewiarskich
8260303 Operator szydełkarek płaskich i cylindrycznych 826201
Operator maszyn dziewiarskich
8260304 Operator szydełkarek pończoszniczych 826201 Operator maszyn
dziewiarskich
8260390 Pozostali operatorzy maszyn dziewiarskich 826201 Operator
maszyn dziewiarskich
8260401 Operator dywanowych krosien aksminster 826203 Operator
maszyn tkackich
8260402 Operator hafciarek 826203 Operator maszyn tkackich
8260403 Operator krosien bezczółenkowych 826203 Operator maszyn
tkackich
8260404 Operator krosien czółenkowych 826203 Operator maszyn
tkackich
8260405 Operator krosien rózgowych i dwuprzesmykowych do wytwarzania
pluszów i dywanów 826203 Operator maszyn tkackich
8260406 Operator maszyn igłowych do wytwarzania wyrobów dywanowych i
pluszowych 826203 Operator maszyn tkackich
8260407 Operator okręcarek i sznurarek 826203 Operator maszyn
tkackich
8260408 Operator pasmanteryjnych krosien czółenkowych 826203
Operator maszyn tkackich
8260409 Operator pasmanteryjnych krosien igłowych 826203 Operator
maszyn tkackich
8260410 Operator plecionkarek pasmanteryjnych 826203 Operator
maszyn tkackich
8260490 Pozostali operatorzy maszyn tkackich 826203 Operator maszyn
tkackich
8260501 Operator agregatu do wytwarzania przędzin 826901 Operator
maszyn do produkcji włóknin i przędzin
8260502 Operator agregatu do wytwarzania włóknin igłowanych i
igłowano-wykurczanych 826901 Operator maszyn do produkcji włóknin i
przędzin
8260503 Operator agregatu do wytwarzania włóknin klejonych 826901
Operator maszyn do produkcji włóknin i przędzin
8260504 Operator agregatu do wytwarzania włóknin przeszywanych 826901
Operator maszyn do produkcji włóknin i przędzin
8260505 Operator agregatu do wytwarzania włóknin systemem mokrym
826901 Operator maszyn do produkcji włóknin i przędzin
8260590 Pozostali operatorzy maszyn produkujących włókniny i przędziny
826901 Operator maszyn do produkcji włóknin i przędzin
8260601 Operator agregatu do chemicznego czyszczenia odzieży 826402
Operator urządzeń do prania, prasowania i chemicznego czyszczenia
tekstyliów
8260602 Operator drukarek płaskich wyrobów włókienniczych 826401
Operator maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
8260603 Operator maszyn do barwienia płaskich wyrobów włókienniczych
826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
8260604 Operator maszyn do barwienia włókien, przędzy, nici i jedwabiu
826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
8260605 Operator maszyn do suchej obróbki płaskich wyrobów
włókienniczych 826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów
włókienniczych
8260606 Operator maszyn do wstępnej obróbki płaskich wyrobów
włókienniczych 826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów
włókienniczych
8260607 Operator maszyn do wstępnej obróbki włókien i przędzy 826401
Operator maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
8260608 Operator przeglądarek tkanin i dzianin 826401 Operator
maszyn wykończalniczych wyrobów włókienniczych
8260609 Operator urządzeń do stabilizowania i barwienia wyrobów
dziewiarskich 826401 Operator maszyn wykończalniczych wyrobów
włókienniczych
8260610 Operator urządzeń pralniczych 826402 Operator urządzeń do
prania, prasowania i chemicznego czyszczenia tekstyliów
8260611 Operator urządzeń prasowalniczych (prasowacz mechaniczny)
826402 Operator urządzeń do prania, prasowania i chemicznego
czyszczenia tekstyliów
8260690 Pozostali operatorzy maszyn wykańczalniczych wyrobów
włókienniczych i pokrewni 826490 Pozostali operatorzy maszyn
wykończalniczych wyrobów włókienniczych i pokrewni
8260701 Operator maszyn do szycia 826301 Operator maszyn do szycia
8260801 Operator agregatów natryskowych 826501 Operator agregatów
natryskowych
8260802 Operator maszyn i urządzeń chemicznej obróbki skór 826502
Operator maszyn i urządzeń chemicznej obróbki skór
8260803 Operator maszyn i urządzeń mechanicznej obróbki skór 826503
Operator maszyn i urządzeń mechanicznej obróbki skór
8260890 Pozostali operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór 826590
Pozostali operatorzy maszyn do wyprawiania futer i skór
8260901 Operator obuwniczych urządzeń szwalniczych 826601 Operator
obuwniczych urządzeń szwalniczych
8260902 Operator urządzeń montażowych obuwia 826602 Operator
urządzeń montażowych obuwia
8260903 Operator urządzeń wykrawających elementy obuwia 826603
Operator urządzeń wykrawających elementy obuwia
8260990 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji obuwia 826690
Pozostali operatorzy maszyn do produkcji obuwia
8269001 Operator maszyn tapicerskich 826902 Operator maszyn
tapicerskich
8269002 Operator urządzeń do klejenia elementów odzieży 826903
Operator urządzeń do klejenia elementów odzieży
8269003 Operator urządzeń wykrawających i nawarstwiających 826904
Operator urządzeń wykrawających i nawarstwiających
8270101 Aparatowy rafinacji olejów rybnych 827103 Operator urządzeń
przetwórstwa ryb
8270102 Operator maszyn i urządzeń przetwórstwa ryb 827103 Operator
urządzeń przetwórstwa ryb
8270103 Operator urządzeń linii obróbki drobiu 827101 Operator
urządzeń przetwórstwa drobiu
8270104 Operator urządzeń linii produkcji konserw 827102 Operator
urządzeń przetwórstwa mięsa
8270105 Operator urządzeń linii produkcji wędlin 827102 Operator
urządzeń przetwórstwa mięsa
8270106 Operator urządzeń linii przetwórstwa mięsa drobiowego 827101
Operator urządzeń przetwórstwa drobiu
8270107 Operator urządzeń linii wytopu tłuszczów 827102 Operator
urządzeń przetwórstwa mięsa
8270190 Pozostali operatorzy maszyn do przetwórstwa mięsa i ryb 827190
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa mięsa i ryb
8270201 Aparatowy obróbki surowca mleczarskiego 827201 Operator
urządzeń do obróbki surowca mleczarskiego
8270202 Aparatowy produkcji kazeiny 827202 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów mleczarskich
8270203 Aparatowy produkcji koncentratów mlecznych i mleka w proszku
827202 Operator urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
8270204 Aparatowy produkcji laktozy 827202 Operator urządzeń do
produkcji wyrobów mleczarskich
8270205 Aparatowy produkcji lodów spożywczych 827202 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
8270206 Aparatowy produkcji masła 741301 Maślarz
8270207 Aparatowy produkcji napojów mlecznych 827202 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
8270208 Aparatowy produkcji serów 741302 Serowar
8270209 Aparatowy produkcji serów topionych 827202 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
8270210 Aparatowy produkcji twarogów 741302 Serowar
8270290 Pozostali aparatowi urządzeń do produkcji wyrobów mleczarskich
827290 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów
mleczarskich
8270301 Operator urządzeń do produkcji kasz 827302 Operator
urządzeń do przerobu ziarna zbóż
8270302 Operator urządzeń do produkcji pasz 827301 Operator
urządzeń do produkcji pasz
8270303 Operator urządzeń do produkcji płatków 827302 Operator
urządzeń do przerobu ziarna zbóż
8270304 Operator urządzeń do przemiału zbóż 827302 Operator
urządzeń do przerobu ziarna zbóż
8270305 Operator urządzeń do suszenia zbóż 827303 Operator urządzeń
do suszenia zbóż
8270306 Operator urządzeń elewatorów zbożowych 827304 Operator
urządzeń elewatorów zbożowych
8270390 Pozostali operatorzy urządzeń do przerobu ziarna zbóż 827390
Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do przerobu ziarna zbóż i pokrewni
8270401 Agregatowy urządzeń do produkcji gumy do żucia 827404
Operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych
8270402 Operator linii produkcji ciastek 827403 Operator urządzeń
do produkcji pieczywa
8270403 Operator linii produkcji makaronu 827402 Operator urządzeń
do produkcji makaronu
8270404 Operator linii do produkcji nadzień korpusów cukierniczych
827404 Operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych
8270405 Operator linii produkcji pieczywa 827403 Operator urządzeń
do produkcji pieczywa
8270406 Operator linii produkcji pieczywa cukierniczego trwałego
827403 Operator urządzeń do produkcji pieczywa
8270407 Operator linii produkcji wyrobów cukierniczych i czekoladowych
827404 Operator urządzeń do produkcji wyrobów cukierniczych
8270408 Operator maszyn dzieląco-formujących pieczywo 827403
Operator urządzeń do produkcji pieczywa
8270409 Operator pieców do wypieku pieczywa 827403 Operator
urządzeń do produkcji pieczywa
8270490 Pozostali operatorzy maszyn do produkcji wyrobów
piekarniczych, czekoladowych i pokrewni 827490 Pozostali operatorzy
maszyn i urządzeń do produkcji wyrobów piekarniczych i cukierniczych oraz
koncentratów spożywczych
8270501 Aparatowy ekstrakcji olejów 827502 Operator urządzeń do
produkcji tłuszczów roślinnych
8270502 Aparatowy margarynowni 827502 Operator urządzeń do
produkcji tłuszczów roślinnych
8270503 Aparatowy produkcji konserw i przetworów owocowo-warzywnych
827504 Operator urządzeń przetwórstwa owocowo-warzywnego
8270504 Aparatowy produkcji krochmalu 827505 Operator urządzeń
przetwórstwa ziemniaczanego
8270505 Aparatowy produkcji płatków ziemniaczanych 827505 Operator
urządzeń przetwórstwa ziemniaczanego
8270506 Aparatowy produkcji suszów ziemniaczanych 827505 Operator
urządzeń przetwórstwa ziemniaczanego
8270507 Aparatowy rafinacji olejów 827502 Operator urządzeń do
produkcji tłuszczów roślinnych
8270508 Aparatowy rozszczepialni i glicerynowni 827502 Operator
urządzeń do produkcji tłuszczów roślinnych
8270509 Aparatowy tłoczni nasion oleistych 827502 Operator urządzeń
do produkcji tłuszczów roślinnych
8270510 Aparatowy utwardzalni 827502 Operator urządzeń do produkcji
tłuszczów roślinnych
8270511 Operator pras do owoców i warzyw 827504 Operator urządzeń
przetwórstwa owocowo-warzywnego
8270512 Operator stacji zagęszczania soków i odzyskiwania aromatów
827504 Operator urządzeń przetwórstwa owocowo-warzywnego
8270590 Pozostali aparatowi urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw i
nasion oleistych 827590 Pozostali operatorzy maszyn i urządzeń do
przetwórstwa owoców, warzyw, nasion oleistych i pokrewni
8270601 Aparatowy stacji ekstrakcji 827601 Operator urządzeń do
produkcji cukru
8270602 Aparatowy stacji filtracji i dekantacji 827601 Operator
urządzeń do produkcji cukru
8270603 Aparatowy stacji gotowania cukrzyc 827601 Operator urządzeń
do produkcji cukru
8270604 Aparatowy stacji krajania buraków 827601 Operator urządzeń
do produkcji cukru
8270605 Aparatowy stacji oczyszczania soków 827601 Operator
urządzeń do produkcji cukru
8270606 Aparatowy stacji rafinacji cukru 827601 Operator urządzeń
do produkcji cukru
8270607 Aparatowy stacji wirowania cukrzyc 827601 Operator urządzeń
do produkcji cukru
8270608 Aparatowy stacji wypalania wapna i wapniarni 827601
Operator urządzeń do produkcji cukru
8270609 Aparatowy stacji wyparnej 827601 Operator urządzeń do
produkcji cukru
8270690 Pozostali aparatowi urządzeń do produkcji cukru 827601
Operator urządzeń do produkcji cukru
8270701 Aparatowy produkcji koncentratów spożywczych typu instant
827401 Operator urządzeń do produkcji koncentratów spożywczych
8270702 Operator linii przerobu ziarna kakaowego 827702 Operator
urządzeń do przerobu ziarna kakaowego
8270703 Operator urządzeń produkcji kaw prażonych 827703 Operator
urządzeń przetwórstwa kawy
8270790 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji koncentratów
spożywczych oraz przetwórstwa kawy i ziarna kakaowego 827790 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń przetwórstwa kawy, herbaty i ziarna kakaowego
8270801 Aparatowy obciągu piwa do beczek 827804 Operator urządzeń
do produkcji piwa
8270802 Aparatowy produkcji napojów bezalkoholowych i wód mineralnych
827803 Operator urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych
8270803 Aparatowy produkcji spirytusu 827805 Operator urządzeń do
produkcji spirytusu
8270804 Aparatowy produkcji win 827806 Operator urządzeń do
produkcji wina
8270805 Aparatowy produkcji wyrobów spirytusowych 827807 Operator
urządzeń do produkcji wyrobów spirytusowych
8270806 Operator urządzeń do produkcji piwa 827804 Operator
urządzeń do produkcji piwa
8270807 Operator urządzeń do produkcji słodu 827804 Operator
urządzeń do produkcji piwa
8270808 Operator urządzeń obróbki chmielu 827804 Operator urządzeń
do produkcji piwa
8270890 Pozostali operatorzy urządzeń do produkcji napojów
alkoholowych i bezalkoholowych 827890 Pozostali operatorzy maszyn i
urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych, wyrobów alkoholowych i
pokrewni
8270901 Operator maszyn i urządzeń przemysłu tytoniowego 827901
Operator urządzeń przemysłu tytoniowego
8279001 Aparatowy produkcji dekstryn 827505 Operator urządzeń
przetwórstwa ziemniaczanego
8279002 Aparatowy produkcji drożdży 827801 Aparatowy produkcji
drożdży
8279003 Aparatowy produkcji kwasu cytrynowego 827890 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych, wyrobów
alkoholowych i pokrewni
8279004 Aparatowy produkcji kwasu mlekowego 827890 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do produkcji napojów bezalkoholowych, wyrobów
alkoholowych i pokrewni
8279005 Aparatowy produkcji lecytyny 827590 Pozostali operatorzy
maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw, nasion oleistych i
pokrewni
8279006 Aparatowy produkcji majonezu 827501 Operator urządzeń do
produkcji majonezu i musztardy
8279007 Aparatowy produkcji mączki kolagenowej na paszę 829105
Operator urządzeń utylizacji surowców zwierzęcych
8279008 Aparatowy produkcji miodu sztucznego 827590 Pozostali
operatorzy maszyn i urządzeń do przetwórstwa owoców, warzyw, nasion
oleistych i pokrewni
8279009 Aparatowy produkcji musztardy 827501 Operator urządzeń do
produkcji majonezu i musztardy
8279010 Aparatowy produkcji octu 827802 Aparatowy produkcji octu
8279011 Aparatowy produkcji syropu i glukozy 827505 Operator
urządzeń przetwórstwa ziemniaczanego
8279012 Aparatowy produkcji waniliny 815490 Pozostali operatorzy
urządzeń do procesów chemicznych i produkcji chemikaliów
8279013 Operator urządzeń formujących, dozujących i pakujących 829103
Operator urządzeń pakujących
8279014 Operator urządzeń rozlewniczych 829101 Operator urządzeń do
mycia, napełniania i zamykania butelek
8279015 Operator urządzeń utylizacji surowców zwierzęcych 829105
Operator urządzeń utylizacji surowców zwierzęcych
8280101 Monter aparatów i przyrządów optycznych 828101 Monter
aparatów i przyrządów optycznych
8280102 Monter aparatury i urządzeń chemicznych 828102 Monter
aparatury i urządzeń chemicznych
8280103 Monter armatury przemysłowej 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280104 Monter instalacji centralnego smarowania 828105 Monter
maszyn i urządzeń przemysłowych
8280105 Monter kotłów i armatury kotłowej 828103 Monter kotłów i
armatury kotłowej
8280106 Monter maszyn garbarskich 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280107 Monter maszyn i urządzeń budowlanych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280108 Monter maszyn i urządzeń cieplno-mechanicznych elektrowni
828105 Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
8280109 Monter maszyn i urządzeń hutniczych i odlewniczych 828105
Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
8280110 Monter maszyn i urządzeń okrętowych 828104 Monter maszyn i
urządzeń okrętowych
8280111 Monter maszyn i urządzeń przemysłu drzewnego 828105 Monter
maszyn i urządzeń przemysłowych
8280112 Monter maszyn i urządzeń rolniczych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280113 Monter maszyn i urządzeń spożywczych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280114 Monter maszyn obuwniczych 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280115 Monter maszyn odzieżowych 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280116 Monter maszyn papierniczych 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280117 Monter maszyn pralniczych 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280118 Monter maszyn wiertniczych 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280119 Monter maszyn włókienniczych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280120 Monter mechanizmów i przyrządów precyzyjnych 828106 Monter
mechanizmów i przyrządów precyzyjnych
8280121 Monter obrabiarek 828107 Monter obrabiarek
8280122 Monter płatowców i śmigłowców 828108 Monter płatowców i
śmigłowców
8280123 Monter pojazdów i urządzeń transportowych 828109 Monter
pojazdów i urządzeń transportowych
8280124 Monter pomp i sprężarek 828105 Monter maszyn i urządzeń
przemysłowych
8280125 Monter silników spalinowych 828110 Monter silników
spalinowych
8280126 Monter sprzętu gospodarstwa domowego 828111 Monter sprzętu
gospodarstwa domowego
8280127 Monter taboru szynowego 828112 Monter taboru szynowego
8280128 Monter turbozespołów parowych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280129 Monter turbozespołów wodnych 828105 Monter maszyn i
urządzeń przemysłowych
8280130 Monter układów hydraulicznych i pneumatycznych 828113
Monter układów hydraulicznych i pneumatycznych
8280131 Monter układów pomiarowych i automatyki cieplnej 828105
Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
8280132 Monter urządzeń chłodniczych 828114 Monter urządzeń
chłodniczych i gastronomicznych
8280133 Monter urządzeń gastronomicznych 828114 Monter urządzeń
chłodniczych i gastronomicznych
8280134 Monter urządzeń hamowniczych 828190 Pozostali monterzy
maszyn i urządzeń mechanicznych
8280135 Monter urządzeń laserowych 828115 Monter urządzeń
laserowych
8280136 Monter urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych 828105
Monter maszyn i urządzeń przemysłowych
8280137 Monter urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego 828116
Monter urządzeń sterowania ruchem kolejowym
8280190 Pozostali monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych 828190
Pozostali monterzy maszyn i urządzeń mechanicznych
8280201 Monter akumulatorów i baterii 828290 Pozostali monterzy
aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
8280202 Monter aparatury rozdzielczej i kontrolnej energii
elektrycznej 828201 Monter aparatury rozdzielczej i kontrolnej energii
elektrycznej
8280203 Monter elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego 828202
Monter elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego
8280204 Monter elektrycznych przyrządów pomiarowych 828203 Monter
elektrycznych przyrządów pomiarowych
8280205 Monter maszyn elektrycznych 828204 Monter maszyn
elektrycznych
8280206 Monter osprzętu elektrotechnicznego 828205 Monter osprzętu
elektrotechnicznego
8280207 Monter sprzętu oświetleniowego i lamp elektrycznych 828206
Monter sprzętu oświetleniowego i lamp elektrycznych
8280290 Pozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
828290 Pozostali monterzy aparatury, maszyn i sprzętu elektrycznego
8280301 Monter aparatury i urządzeń techniki jądrowej 828301 Monter
aparatury i urządzeń techniki jądrowej
8280302 Monter elektronicznego wyposażenia maszyn i urządzeń 828302
Monter elektronicznego wyposażenia maszyn i urządzeń
8280303 Monter podzespołów i zespołów elektronicznych 828303 Monter
podzespołów i zespołów elektronicznych
8280304 Monter sprzętu radiowego i telewizyjnego 828304 Monter
sprzętu radiowego i telewizyjnego
8280305 Monter urządzeń elektronicznych 828305 Monter zestrajacz
urządzeń elektronicznych
8280306 Monter zestrajacz urządzeń elektronicznych 828305 Monter
zestrajacz urządzeń elektronicznych
8280390 Pozostali monterzy sprzętu elektronicznego 828390 Pozostali
monterzy sprzętu elektronicznego
8280401 Aparatowy produkcji wyrobów maczanych 823101 Aparatowy
produkcji wyrobów maczanych
8280402 Konfekcjoner obuwia i odzieży gumowej 828401 Konfekcjoner
wyrobów gumowych
8280403 Konfekcjoner opon i dętek 828401 Konfekcjoner wyrobów
gumowych
8280404 Konfekcjoner wyrobów gumowo-metalowych 828401 Konfekcjoner
wyrobów gumowych
8280405 Konfekcjoner wyrobów gumowych, tkaninowo-gumowych i
ebonitowych 828401 Konfekcjoner wyrobów gumowych
8280406 Monter wyrobów z tworzyw sztucznych 828403 Monter wyrobów z
tworzyw sztucznych
8280490 Pozostali konfekcjonerzy wyrobów gumowych i z tworzyw
sztucznych 828490 Pozostali monterzy wyrobów z metalu, gumy i tworzyw
sztucznych
8280501 Monter mebli 828501 Monter mebli
8280502 Monter wyrobów z drewna 828502 Monter wyrobów z drewna
8280590 Pozostali monterzy wyrobów z drewna 828590 Pozostali
monterzy wyrobów z drewna
8290101 Monter rowerów i wózków 828402 Monter rowerów i wózków
8290102 Operator automatów i półautomatów szczotkarskich 742405
Szczotkarz
8290103 Operator urządzeń do paletyzacji 829102 Operator urządzeń
do paletyzacji
8290104 Składacz sprzętu spadochronowego 828701 Składacz sprzętu
spadochronowego
8310101 Maszynista lekkich pojazdów kolejowych 831101 Kierowca
lokomotywki
8310102 Maszynista pojazdu trakcyjnego 831102 Maszynista pojazdu
trakcyjnego
8310190 Pozostali maszyniści kolejowi 831190 Pozostali maszyniści
kolejowi i metra
8310201 Dyżurny ruchu kolejowego 831202 Dyżurny ruchu kolejowego
8310202 Manewrowy 831203 Manewrowy
8310203 Nastawniczy 831204 Nastawniczy
8310204 Odprawiacz pociągów 831205 Odprawiacz pociągów
8310205 Operator pociągowy 831206 Operator pociągowy
8310206 Rewident taboru kolejowego 831207 Rewident taboru
kolejowego
8310207 Zwrotniczy 831208 Zwrotniczy
8310290 Pozostali dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni 831290
Pozostali dyżurni ruchu, manewrowi i pokrewni
8320101 Kierowca samochodu osobowego 832101 Kierowca samochodu
osobowego
8320102 Taksówkarz 832102 Taksówkarz
8320201 Kierowca autobusu 832201 Kierowca autobusu
8320202 Kierowca trolejbusu 832202 Kierowca trolejbusu
8320203 Motorniczy tramwaju 832203 Motorniczy tramwaju
8320301 Kierowca ciągnika 833104 Kierowca ciągnika rolniczego
8320302 Kierowca samochodu ciężarowego 832302 Kierowca samochodu
ciężarowego
8330101 Operator maszyn i urządzeń leśnych 833101 Operator maszyn
leśnych
8330102 Operator maszyn ogrodniczych 833102 Operator maszyn
ogrodniczych
8330103 Operator maszyn rolniczych 833103 Operator maszyn
rolniczych
8330190 Pozostali operatorzy samojezdnych maszyn rolniczych i leśnych
833190 Pozostali operatorzy pojazdów wolnobieżnych rolniczych i leśnych
8330201 Operator agregatu betoniarskiego 833202 Operator maszyn
drogowych
8330202 Operator agregatu do rozściełania betonu 833202 Operator
maszyn drogowych
8330203 Operator kafara 833204 Operator sprzętu do robót ziemnych
8330204 Operator kombajnów betoniarskich 833202 Operator maszyn
drogowych
8330205 Operator koparki 833204 Operator sprzętu do robót ziemnych
8330206 Operator koparki pływającej 833204 Operator sprzętu do
robót ziemnych
8330207 Operator kreta 833204 Operator sprzętu do robót ziemnych
8330208 Operator łopaty mechanicznej 833204 Operator sprzętu do
robót ziemnych
8330209 Operator maszyn do budowy torów kolejowych 833203 Operator
maszyn i sprzętu torowego
8330210 Operator maszyn do czyszczenia rowów i rurociągów drenarskich
833204 Operator sprzętu do robót ziemnych
8330211 Operator maszyn do rozściełania mas bitumicznych 833202
Operator maszyn drogowych
8330212 Operator maszyn do stabilizacji gruntu 833204 Operator
sprzętu do robót ziemnych
8330213 Operator maszyn drogowych 833202 Operator maszyn drogowych
8330214 Operator oczyszczarki podsypki torowej 833203 Operator
maszyn i sprzętu torowego
8330215 Operator pługa odśnieżnego 833202 Operator maszyn drogowych
8330216 Operator pogłębiarki 833204 Operator sprzętu do robót
ziemnych
8330217 Operator równiarki 833204 Operator sprzętu do robót
ziemnych
8330218 Operator sprzętu do prac ziemnych 833204 Operator sprzętu
do robót ziemnych
8330219 Operator spycharki 833204 Operator sprzętu do robót
ziemnych
8330220 Operator świdrostawiacza słupów 833204 Operator sprzętu do
robót ziemnych
8330221 Operator ubijaka mechanicznego 833204 Operator sprzętu do
robót ziemnych
8330222 Operator walca drogowego 833202 Operator maszyn drogowych
8330290 Pozostali operatorzy sprzętu do robót ziemnych i urządzeń
pokrewnych 833290 Pozostali operatorzy sprzętu do robót ziemnych i
urządzeń pokrewnych
8330301 Kierowca operator wózków jezdniowych 833401 Kierowca
operator wózków jezdniowych
8330302 Maszynista doku 833301 Maszynista doku
8330303 Maszynista dŸwignic linowych 833304 Operator dŸwignic
linotorowych
8330304 Maszynista górniczych maszyn wyciągowych 833302 Maszynista
górniczych maszyn wyciągowych
8330305 Maszynista kolei linowych 833303 Maszynista kolei linowych
8330306 Maszynista suwnicy 833308 Operator suwnic (suwnicowy)
8330307 Maszynista wyciągów towarowych 833390 Pozostali maszyniści
i operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8330308 Maszynista żurawia kolejowego 833390 Pozostali maszyniści i
operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8330309 Maszynista żurawia pływającego 833390 Pozostali maszyniści
i operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8330310 Maszynista żurawia samojezdnego 833313 Operator żurawia
jezdniowego
8330311 Maszynista żurawia stałego 833314 Operator żurawia
wieżowego
8330312 Operator dŸwigu samochodowego 833313 Operator żurawia
jezdniowego
8330313 Operator - mechanik wyciągarki szybowcowej 833305 Operator
- mechanik wyciągarki szybowcowej
8330314 Operator mostu zwodzonego 833306 Operator mostu zwodzonego
8330315 Operator przenośników 833307 Operator przenośników
8330316 Operator przyciągarek wagonowych 833390 Pozostali
maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i
pokrewni
8330317 Operator śluzy, jazu, zapory i pompowni 833309 Operator
śluzy, jazu, zapory i pompowni
8330318 Operator urządzeń ładunkowych silosu 833310 Operator
urządzeń ładunkowych silosu
8330319 Operator wieżowy przenośnika taśmowego 833311 Operator
wieżowy przenośnika taśmowego
8330320 Operator wywrotnic wagonowych 833312 Operator wywrotnic
wagonowych
8330321 Podsuwnicowy (hakowy) 833390 Pozostali maszyniści i
operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8330322 Œluzowy kesonu 833390 Pozostali maszyniści i operatorzy
maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8330390 Pozostali maszyniści i operatorzy maszyn i urządzeń
dŸwigowo-transportowych i pokrewni 833390 Pozostali maszyniści i
operatorzy maszyn i urządzeń dŸwigowo-transportowych i pokrewni
8340101 Flisak - retman 834101 Flisak - retman
8340102 Latarnik 834102 Latarnik
8340103 Marynarz statku morskiego 834103 Marynarz statku morskiego
8340104 Marynarz żeglugi śródlądowej 834104 Marynarz w żegludze
śródlądowej
8340105 Motorzysta statku morskiego 834105 Motorzysta statku
morskiego
8340106 PrzewoŸnik przewozu międzybrzegowego 834106 PrzewoŸnik
żeglugi śródlądowej
8340107 Sondażysta 834190 Pozostali marynarze i pokrewni
8340108 Stermotorzysta żeglugi śródlądowej 834107 Stermotorzysta
żeglugi śródlądowej
8340190 Pozostali marynarze i pokrewni 834190 Pozostali marynarze i
pokrewni
9110101 Domokrążca 911201 Domokrążca
9110102 Sprzedawca na telefon 911202 Sprzedawca na telefon
9110103 Sprzedawca uliczny produktów nieżywnościowych 911101
Sprzedawca uliczny produktów nieżywnościowych
9110104 Sprzedawca uliczny żywności 911102 Sprzedawca uliczny
żywności
9110190 Pozostali sprzedawcy uliczni i pokrewni 911190 Pozostali
sprzedawcy uliczni
9120101 Czyścibut 912101 Czyściciel butów
9120102 Rozlepiacz afiszy 912102 Rozlepiacz afiszy
9120103 Zmywacz szyb samochodowych (uliczny) 912103 Zmywacz szyb
samochodowych (uliczny)
9120190 Pozostali czyścibuty i inni świadczący usługi na ulicach
912190 Pozostali czyściciele butów i inni świadczący usługi na ulicach
9130101 Pomoc domowa 913101 Pomoc domowa
9130102 Sprzątacz domowy 913102 Sprzątacz domowy
9130201 Gotowacz napojów 913290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki
biurowe, hotelowe i podobne
9130202 Łazienkowa 913201 Łazienkowa
9130203 Palacz pieców zwykłych 913202 Palacz pieców zwykłych
9130204 Pokojowa (w hotelu) 913203 Pokojowa (w hotelu)
9130205 Pomoc kuchenna 913204 Pomoc kuchenna
9130206 Pomoc laboratoryjna 913205 Pomoc laboratoryjna
9130207 Salowa 913206 Salowa
9130208 Sprzątaczka 913207 Sprzątaczka
9130209 Sprzątacz pojazdów (pociągu, autobusu, samolotu) 914203
Sprzątacz pojazdów (pociągu, autobusu, samolotu)
9130210 Szaleciarz 913208 Szaleciarz
9130211 Wydawca posiłków 913209 Wydawca posiłków
9130290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
913290 Pozostałe pomoce i sprzątaczki biurowe, hotelowe i podobne
9130301 Maglarz 913301 Maglarz
9130302 Praczka 913302 Praczka
9130303 Prasowaczka (ręczna) 913303 Prasowaczka (ręczna)
9130390 Pozostałe praczki ręczne i prasowacze 913390 Pozostałe
praczki ręczne i prasowacze
9140101 Gospodarz domu 914101 Gospodarz domu
9140102 Kościelny 914102 Kościelny
9140103 Robotnik gospodarczy 914103 Robotnik gospodarczy
9140190 Pozostali gospodarze budynków 914190 Pozostali gospodarze
budynków
9140201 Zmywacz okien (czyściciel szyb) 914204 Zmywacz okien
(czyściciel szyb)
9140202 Zmywacz pojazdów (tramwaju, pociągu) 914201 Czyściciel
pojazdów
9140203 Operator myjni samochodowej 914202 Operator myjni
9140290 Pozostali myjący pojazdy i szyby 914290 Pozostali myjący
pojazdy i szyby
9150101 Bagażowy 915101 Bagażowy
9150102 Boy hotelowy 915102 Boy hotelowy
9150103 DŸwigowy (windziarz) 915104 DŸwigowy (windziarz)
9150104 Goniec 915105 Goniec
9150105 Konwojent 915106 Konwojent
9150106 Noszowy 915107 Noszowy
9150107 Roznosiciel mleka 915103 Dostawca potraw
9150190 Pozostali gońcy, bagażowi i pokrewni 915190 Pozostali
gońcy, bagażowi i pokrewni
9150201 Bileter 915201 Bileter
9150202 Dozorca 915202 Dozorca
9150203 Parkingowy 915203 Parkingowy
9150204 Portier 915204 Portier
9150205 Szatniarz 915205 Szatniarz
9150206 WoŸny 915206 WoŸny
9150290 Pozostali portierzy, woŸni i pokrewni 915290 Pozostali
portierzy, woŸni i pokrewni
9150301 Odczytywacz liczników 915301 Odczytywacz liczników
9150302 Wybieracz monet (żetonów) z automatów 915302 Wybieracz
monet (żetonów) z automatów
9160101 Ładowacz nieczystości płynnych 916101 Ładowacz nieczystości
płynnych
9160102 Ładowacz nieczystości stałych 916102 Ładowacz nieczystości
stałych
9160201 Robotnik placowy 916201 Robotnik placowy
9160202 Zamiatacz 916202 Zamiatacz
9160290 Pozostali zamiatacze i pokrewni 916290 Pozostali zamiatacze
i pokrewni
9210101 Pomocniczy robotnik polowy 921101 Pomocniczy robotnik
polowy
9210102 Pomocniczy robotnik przy hodowli zwierząt 921102 Pomocniczy
robotnik przy hodowli zwierząt
9210103 Pomocniczy robotnik przy konserwacji terenów zieleni 921103
Pomocniczy robotnik przy konserwacji terenów zieleni
9210104 Pomocniczy robotnik szklarniowy 921104 Pomocniczy robotnik
szklarniowy
9210190 Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni 921190
Pozostali robotnicy pomocniczy w rolnictwie i pokrewni
9210201 Pomocniczy robotnik leśny 921201 Pomocniczy robotnik leśny
9210202 Pomocniczy robotnik w gospodarstwie rybackim 921301
Pomocniczy robotnik w gospodarstwie rybackim
9310101 Robotnik górniczy dołowy 931101 Robotnik górniczy dołowy
9310102 Robotnik naziemny (górnictwo) 931102 Robotnik naziemny
(górnictwo)
9310190 Pozostali robotnicy pomocniczy w kopalniach i kamieniołomach
931190 Pozostali robotnicy pomocniczy w kopalniach i kamieniołomach
9310201 Kopacz 931201 Kopacz
9310202 Oczyszczacz kanalizacyjny (kanalarz) 931202 Oczyszczacz
kanalizacyjny (kanalarz)
9310203 Robotnik drogowy 931203 Robotnik drogowy
9310204 Robotnik mostowy 931204 Robotnik mostowy
9310205 Robotnik torowy 931205 Robotnik torowy
9310290 Pozostali robotnicy pomocniczy w budownictwie drogowym, wodnym
i pokrewni 931290 Pozostali robotnicy pomocniczy w budownictwie
drogowym, wodnym i pokrewni
9310301 Robotnik budowlany 931301 Robotnik budowlany
9320101 Konserwator części 932101 Konserwator części
9320102 Pomocnik montera 932190 Pozostali robotnicy przy pracach
prostych w przemyśle
9320103 Robotnik przy myciu części i zespołów 932105 Robotnik przy
myciu części i zespołów
9320104 Sortowacz 932106 Sortowacz
9320105 Wydawca materiałów 932107 Wydawca materiałów
9320190 Pozostali pomocnicy monterów 932190 Pozostali robotnicy
przy pracach prostych w przemyśle
9320201 Liczarz 932102 Liczarz
9320202 Pakarz 932103 Pakowacz
9320203 Pakowacz 932103 Pakowacz
9320204 Znakowacz wyrobów 932108 Znakowacz wyrobów
9320290 Pozostali pakowacze ręczni i pokrewni 932190 Pozostali
robotnicy przy pracach prostych w przemyśle
9320301 Robotnik pomocniczy w przemyśle chemicznym 932104 Robotnik
pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320302 Robotnik pomocniczy w przemyśle drzewno-papierniczym 932104
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320303 Robotnik pomocniczy w przemyśle elektromaszynowym 932104
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320304 Robotnik pomocniczy w przemyśle energetycznym 932104
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320305 Robotnik pomocniczy w przemyśle lekkim 932104 Robotnik
pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320306 Robotnik pomocniczy w przemyśle metalurgicznym 932104
Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320307 Robotnik pomocniczy w przemyśle mineralnym 932104 Robotnik
pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320308 Robotnik pomocniczy w przemyśle spożywczym 932104 Robotnik
pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9320390 Pozostali robotnicy przy pracach prostych w przemyśle
przetwórczym 932104 Robotnik pomocniczy w przemyśle przetwórczym
9330101 Goniec motorowy 915105 Goniec
9330102 Goniec rowerowy 915105 Goniec
9330201 Dorożkarz 933101 Dorożkarz
9330202 Wozak 933111 Wozak
9330301 Doker 933106 Robotnik portowy (doker)
9330302 Ładowacz 933102 Ładowacz
9330303 Robotnik na rampie 933105 Robotnik na rampie
9330304 Sztauer-trymer 933107 Sztauer-trymer
9330305 Tragarz 933108 Tragarz
9330306 Robotnik magazynowy 933104 Robotnik magazynowy
9330307 Węglarz 933110 Węglarz
9330308 Trzepacz worków 933190 Pozostali robotnicy pomocniczy
transportu i tragarze
9330309 Wagowy 933109 Wagowy
9330390 Pozostali tragarze i pokrewni 933190 Pozostali robotnicy
pomocniczy transportu i tragarze
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 marca 2002 r. w
sprawie trybu i szczegółowych zasad zwrotu składek na ubezpieczenie rentowe i
wypadkowe z tytułu zatrudnienia absolwenta
(Dz. U. Nr 44 z 26 kwietnia 2002 r., poz. 413)
Załączniki
Na podstawie art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu
zatrudnienia absolwentom szkół (Dz. U. Nr 122, poz. 1325 i Nr 154, poz. 1793)
zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa tryb i szczegółowe zasady zwrotu składek na
ubezpieczenie rentowe i ubezpieczenie wypadkowe oraz wzory wniosków o dokonanie
zwrotu tych składek za osoby zamieszkałe w rejonach uznanych za zagrożone
szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, o których mowa w art. 1 ustawy z
dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół, które
podjęły po raz pierwszy zatrudnienie lub we własnym imieniu po raz pierwszy
podjęły i prowadzą działalność gospodarczą, zwane dalej "absolwentami".
ż 2. 1. Zwrot składek na ubezpieczenie rentowe i ubezpieczenie wypadkowe za
absolwenta następuje na pisemny wniosek złożony do starosty właściwego dla
miejsca zamieszkania tego absolwenta na formularzach, których wzory stanowią
załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia.
2. W przypadku gdy zatrudnienie absolwenta nastąpiło na podstawie umowy zawartej
ze starostą na wykonywanie przez absolwenta pracy w ramach prac interwencyjnych,
robót publicznych lub innej formy aktywizacji zawodowej bezrobotnych,
przewidującej refundację za skierowanego absolwenta także składek na
ubezpieczenie społeczne, nie przysługuje pracodawcy zwrot kosztów składek.
3. W przypadku ustania zatrudnienia lub zaprzestania prowadzenia działalności
gospodarczej przez absolwenta przed upływem 12 miesięcy od dnia podjęcia
zatrudnienia lub od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej,
zwrot kosztów składek dokonywany jest za czas obejmujący okres od ostatniego
miesiąca, za który nie dokonano zwrotu składek, do dnia ustania zatrudnienia lub
zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez absolwenta.
ż 3. Starosta, o którym mowa w ż 2 ust. 1, dokonuje zwrotu kosztów składek w
ciągu 30 dni od dnia złożenia wniosku o zwrot kosztów składek.
ż 4. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia [czyli
11 maja 2002 r. - rol].
Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia
2003 r.
Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw:
z 2001 r. Nr 122, poz. 1325 i Nr 154, poz. 1793
z 2002 r. Nr 112, poz. 975 i Nr 241, poz. 2074
Art. 1. Przepisy ustawy stosuje się do osób zamieszkałych w rejonach uznanych za
zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, które są:
1) absolwentami, którzy uczęszczali w systemie dziennym do ponadpodstawowych
oraz ponadgimnazjalnych szkół publicznych lub niepublicznych o uprawnieniach
szkoły publicznej albo szkoły wyższej,
2) absolwentami szkół, o których mowa w pkt 1, do których uczęszczali w systemie
wieczorowym lub zaocznym, jeżeli w ostatnich 12 miesiącach trwania nauki nie
byli zatrudnieni,
3) absolwentami co najmniej 12-miesięcznego przygotowania zawodowego, odbytego w
ramach Ochotniczych Hufców Pracy,
4) absolwentami dziennych kursów zawodowych, trwających co najmniej 24 miesiące,
jeżeli w okresie ostatnich 12 miesięcy ich trwania nie byli zatrudnieni,
5) absolwentami szkół specjalnych,
6) niepełnosprawnymi, którzy uzyskali uprawnienia do wykonywania zawodu,
oraz w okresie do 12 miesięcy, od dnia określonego w dyplomie, świadectwie
ukończenia szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu, podjęli po raz pierwszy
zatrudnienie lub we własnym imieniu podjęli i wykonują działalność gospodarczą,
zwanych dalej "absolwentami".
Art. 1a. 1. Przepisy ustawy stosuje się także do osób będących absolwentami
publicznych, dziennych szkół o profilu artystycznym - ponadpodstawowych i
ponadgimnazjalnych oraz wyższych, a także artystycznych szkół niepublicznych
zrównanych w uprawnieniach z publicznymi, pod warunkiem że w ciągu ostatnich 12
miesięcy nauki nie byli oni zatrudnieni oraz w okresie do 12 miesięcy od dnia
określonego w dyplomie lub świadectwie ukończenia szkoły po raz pierwszy
dokonali zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania działalności
twórczej lub artystycznej, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Do absolwentów, o których mowa w ust. 1, stosuje się również przepisy art. 2
i 3 ustawy z dnia 23 maja 2002 r. o zmianie ustawy o ułatwieniu zatrudnienia
absolwentów szkół (Dz. U. Nr 112, poz. 975).
Art. 2. 1. Składki za absolwentów na ubezpieczenie rentowe w części należnej od
płatnika składek oraz na ubezpieczenie wypadkowe lub składki na ubezpieczenie
rentowe i wypadkowe należne od ubezpieczonego zobowiązanego do opłacenia składek
na własne ubezpieczenia społeczne, o których mowa w ustawie z dnia 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887
i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72,
poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95,
poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249 oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64,
Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110,
poz. 1189 i Nr 111, poz. 1194), w wysokości nie wyższej niż należne od
najniższego wynagrodzenia za pracę - finansowane są z budżetu państwa, w ramach
dotacji dla Funduszu Pracy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do absolwentów przez okres 12 miesięcy od dnia
nawiązania stosunku pracy.
Art. 3. 1. Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił absolwenta, koszty
składek, o których mowa w art. 2.
2. Zwrot, o którym mowa w ust. 1, następuje w okresach półrocznych na
udokumentowany wniosek pracodawcy w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku.
3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, tryb,
szczegółowe zasady zwrotu, o którym mowa w ust. 1, oraz wzór wniosku, o którym
mowa w ust. 2.
Art. 4. Przepis art. 2 nie dotyczy absolwentów, do których stosuje się przepisy
art. 25 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776 i Nr 160, poz.
1082, z 1998 r. Nr 99, poz. 628, Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887, Nr 156,
poz. 1019 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 486, Nr 90, poz.
1001, Nr 95, poz. 1101 i Nr 111, poz. 1280, z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr 119,
poz. 1249 oraz z 2001 r. Nr 39, poz. 459 i Nr 100, poz. 1080).
Art. 4a. 1. Absolwent, który podjął działalność gospodarczą, podlega, na swój
wniosek, zwolnieniu z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne, o
którym mowa w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych, przez okres 12
miesięcy od dnia podjęcia tej działalności.
2. Wniosek o zwolnienie z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie
emerytalne absolwent składa w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
3. Absolwent zwolniony z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne
może zgłosić w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych rezygnację z tego zwolnienia.
Zwolnienie ustaje od dnia wskazanego przez absolwenta.
4. Absolwent w okresie zwolnienia z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie
emerytalne jest zwolniony także z obowiązku przystąpienia do otwartego funduszu
emerytalnego.
5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się także do absolwentów niezamieszkałych w
rejonach uznanych za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym.
Art. 5. W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr 89, poz. 973, Nr
100, poz. 1080 i Nr 122, poz. 1323) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 55 w ust. 1 w pkt 2 po wyrazach "świadczeń przedemerytalnych" dodaje
się wyrazy "oraz zwrotu składek, o których mowa w ustawie z dnia 18 września
2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz. U. Nr 122, poz. 1325)";
2) w art. 57 w ust. 1 po pkt 7 dodaje się pkt 7a w brzmieniu:
"7a) zwrotu składek, o których mowa w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o
ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz. U. Nr 122, poz. 1325),".
Art. 5a. Przepisy ustawy stosuje się do absolwentów, którzy podjęli zatrudnienie
lub działalność gospodarczą do dnia 31 grudnia 2005 r.
Art. 6. (stanowił, że ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 3 grudnia 2001 roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r. w
sprawie szczegółowych warunków odbywania u pracodawcy stażu przez bezrobotnego
absolwenta
Rozporządzenie zostało przez nas ujednolicone na podstawie Dzienników
Ustaw:
z 1996 r. Nr 45 poz. 203
z 1998 r. Nr 166, poz. 1244
z 2001 r. Nr 145, poz. 1637
Ostatnie zmiany weszły w życie 2 stycznia 2002 roku.
Na podstawie art. 37b ust. 6 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. 1. Bezrobotny absolwent odbywa staż na stanowisku pracy lub w zawodzie
według programu określonego w umowie zawartej przez starostę z pracodawcą.
2. Umowa, o której mowa w ust. 1, powinna ponadto określać w szczególności:
1) liczbę absolwentów, którzy zostaną skierowani do odbycia stażu na określonych
stanowiskach pracy lub w zawodzie, z podaniem poziomu i kierunku ich
wykształcenia, zawodu oraz specjalności,
2) okres odbywania stażu,
3) zobowiązanie pracodawcy do:
a) zaznajomienia absolwenta z jego obowiązkami oraz uprawnieniami,
b) zapewnienia absolwentowi profilaktycznej ochrony zdrowia w zakresie
przewidzianym dla pracowników,
c) przeszkolenia absolwenta, na zasadach przewidzianych dla pracowników, w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz
zapoznania go z obowiązującym regulaminem pracy,
d) przydzielenia absolwentowi, na zasadach przewidzianych dla pracowników,
odzieży i obuwia roboczego, środków ochrony indywidualnej oraz niezbędnych
środków higieny osobistej,
e) zapewnienia absolwentowi, na zasadach przewidzianych dla pracowników,
bezpłatnych posiłków profilaktycznych, regeneracyjnych lub wzmacniających,
f) bezzwłocznego, nie później jednak niż w ciągu 7 dni, informowania powiatowego
urzędu pracy o przypadkach przerwania przez absolwenta odbywania stażu, o każdym
dniu nie usprawiedliwionej nieobecności absolwenta w odbywaniu stażu oraz o
innych zdarzeniach istotnych dla odbywania stażu,
g) wyznaczenia pracownika, któremu starosta powierzy nadzór nad odbywaniem stażu
przez absolwenta,
4) tryb rozstrzygania sporów oraz warunki wypowiedzenia umowy przez strony.
3. W przypadku gdy staż odbywany jest w powiatowym urzędzie pracy, w którym
absolwent zarejestrowany jest jako bezrobotny, nie zawiera się umowy, o której
mowa w ust. 1 i 2, z tym że przepisy ust. 2 pkt 3 stosuje się odpowiednio.
ż 2. 1. Program stażu powinien zawierać harmonogram praktycznego wykonywania
przez absolwenta na stanowisku pracy lub w zawodzie czynności lub zadań, które
umożliwią mu samodzielne wykonywanie pracy po zakończeniu stażu.
2. Starosta przed skierowaniem bezrobotnego absolwenta na staż obowiązany jest:
1) skierować go na badania lekarskie w celu stwierdzenia zdolności do odbycia
stażu,
2) zapoznać go z programem tego stażu.
ż 3. 1. Okres odbywania stażu nie powinien być krótszy niż 3 miesiące oraz nie
może przekraczać 12 miesięcy.
2. Absolwent wykonuje czynności lub zadania w wymiarze czasu obowiązującym
pracownika zatrudnionego na danym stanowisku pracy lub w zawodzie.
3. W okresie odbywania stażu absolwentce w ciąży nie mogą być powierzane
czynności lub zadania w warunkach szkodliwych lub uciążliwych dla zdrowia oraz w
porze nocnej.
ż 4. Absolwent w okresie odbywania stażu obowiązany jest:
1) sumiennie i starannie wykonywać czynności i zadania objęte programem stażu
oraz stosować się do poleceń pracodawcy i upoważnionych przez niego osób, jeżeli
nie są sprzeczne z przepisami prawa,
2) przestrzegać ustalonego czasu odbywania stażu oraz regulaminu pracy i
porządku obowiązującego w zakładzie pracy,
3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także
przepisów przeciwpożarowych,
4) dbać o dobro zakładu pracy oraz zachować w tajemnicy informacje, których
ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,
5) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.
6) powiadomić starostę o nierealizowaniu przez pracodawcę warunków odbywania
stażu.
ż 5. Starosta, na wniosek pracodawcy lub z urzędu po zasięgnięciu opinii
pracodawcy, może pozbawić absolwenta możliwości kontynuowania stażu w przypadku:
1) opuszczenia z przyczyn nie usprawiedliwionych więcej niż jednego dnia stażu,
2) naruszenia podstawowych obowiązków określonych w regulaminie pracy, a w
szczególności zakłócenia porządku, stawienia się na staż w stanie po użyciu
alkoholu lub spożywania alkoholu w miejscu odbywania stażu.
ż 6. 1. Absolwent w okresie odbywania stażu obowiązany jest prowadzić kartę
stażu, zwaną dalej "kartą", w której wpisuje okresy i rodzaj wykonywanych
czynności lub zadań na stanowisku pracy lub w zawodzie.
2. Kartę, której wzór stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia, wydaje
absolwentowi starosta przed rozpoczęciem stażu.
3. Wpisy dokonane przez absolwenta w karcie poświadczane są przez pracodawcę lub
osobę, której starosta powierzył nadzór nad odbywaniem stażu.
4. Absolwent po zakończeniu stażu zwraca niezwłocznie, nie później jednak niż w
ciągu 7 dni od ukończenia stażu, kartę powiatowemu urzędowi pracy.
ż 7. Na podstawie wpisu w karcie starosta wydaje absolwentowi zaświadczenie o
odbyciu stażu. Wzór zaświadczenia stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.
ż 8. 1. Bezrobotnego absolwenta skierowanego do odbycia stażu, na okres, w
którym nie przysługuje mu prawo do stypendium, starosta ubezpiecza od następstw
nieszczęśliwych wypadków.
2. Koszt ubezpieczenia, o którym mowa w ust. 1, finansowany jest z Funduszu
Pracy.
ż 9. W sprawach nie uregulowanych w rozporządzeniu stosuje się odpowiednio
przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 31 marca 1995
r. w sprawie szczegółowych zasad przyznawania świadczeń określonych w ustawie o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. Nr 38, poz. 191).
ż 10. [stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia (czyli 4 maja 1996 r.).]
Załącznik nr 1
Karta stażu
(pominięty)
Załącznik nr 2
Zaświadczenie o odbyciu stażu
(pominięty)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 19 listopada 2001 r. Stan prawny na 8 grudnia
2001 roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r. w
sprawie zwrotu kosztów dojazdu do pracy i zakwaterowania osobom, które podjęły
zatrudnienie, staż lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania
Ujednolicony tekst rozporządzenia powstał na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1996 r. Nr 45, poz. 202,
z 1998 r. Nr 120, poz. 778 i Nr 166, poz. 1238
z 2001 r. Nr 134, poz. 1512
ZAŁĄCZNIKI
WZÓR WNIOSKU
WZÓR WNIOSKU
WZÓR ROZLICZENIA KOSZTÓW DOJAZDU
WZÓR ROZLICZENIA KOSZTÓW ZAKWATEROWANIA
Na podstawie art. 31 ust. 7 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. Starosta może dokonywać przez okres do 12 miesięcy zwrotu z Funduszu Pracy
kosztów dojazdu z miejsca stałego zamieszkania do miejsca zatrudnienia lub
odbywania u pracodawcy stażu i z powrotem, zwanych dalej "kosztami dojazdu",
osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) zamieszkuje na stałe w powiecie (gminie) uznanym na podstawie odrębnych
przepisów za zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym,
2) podjęła, na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy, zatrudnienie lub
staż poza miejscem stałego zamieszkania w miejscowości, do której koszt dojazdu
najtańszym środkiem komunikacji publicznej wynosi miesięcznie co najmniej 15%
najniższego wynagrodzenia, obowiązującego w miesiącu, za który dokonywany jest
zwrot kosztów dojazdu,
3) uzyskuje wynagrodzenie w wysokości nie przekraczającej 2-krotnego najniższego
wynagrodzenia.
ż 2. Starosta może dokonywać przez okres do 12 miesięcy zwrotu z Funduszu Pracy
kosztów zakwaterowania osobie, która spełnia łącznie następujące warunki:
1) zamieszkuje na stałe w powiecie (gminie) uznanym na podstawie odrębnych
przepisów za zagrożony szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym,
2) podjęła, na podstawie skierowania powiatowego urzędu pracy, zatrudnienie lub
staż poza miejscem stałego zamieszkania w miejscowości, do której czas dojazdu i
powrotu do miejsca stałego zamieszkania wynosi łącznie ponad 3 godziny dziennie,
3) mieszka w hotelu lub wynajętym mieszkaniu w miejscowości, w której jest
zatrudniona lub odbywa staż, albo w pobliżu tej miejscowości,
4) ponosi koszt zakwaterowania w hotelu lub mieszkaniu, o których mowa w pkt 3,
wynoszący miesięcznie co najmniej 20% najniższego wynagrodzenia,
5) uzyskuje wynagrodzenie w wysokości nie przekraczającej 2,5-krotnego
najniższego wynagrodzenia obowiązującego w miesiącu, za który dokonywany jest
zwrot kosztów zakwaterowania.
ż 3. 1. Osoba spełniająca warunki, o których mowa w ż 1 lub ż 2, może złożyć
wniosek o dokonywanie zwrotu kosztów dojazdu lub zakwaterowania w powiatowym
urzędzie pracy właściwym dla miejsca stałego zamieszkania. Wzory wniosku
stanowią załączniki nr 1 i nr 2 do rozporządzenia.
2. O rozpatrzeniu wniosku, o którym mowa w ust. 1, starosta powiadamia
wnioskodawcę na piśmie.
3. Zwrotu kosztów dojazdu i zakwaterowania, poniesionych w okresie poprzedniego
miesiąca, starosta dokonuje po przedłożeniu przez uprawnioną osobę rozliczenia
faktycznie poniesionych kosztów. Wzór rozliczenia stanowią załączniki nr 3 i nr
4 do rozporządzenia.
4. Zwrotowi mogą podlegać koszty dojazdu albo zakwaterowania do wysokości:
1) 90% kosztów faktycznie poniesionych, jednakże miesięcznie w kwocie nie
wyższej niż 90% najniższego wynagrodzenia - w okresie pierwszych 6 miesięcy
zatrudnienia lub odbywania stażu,
2) 70% kosztów faktycznie poniesionych, jednakże miesięcznie w kwocie nie
wyższej niż 70% najniższego wynagrodzenia - w okresie od siódmego miesiąca
zatrudnienia lub odbywania stażu.
5. Zwrot kosztów, o których mowa w ż 1 i 2, nie przysługuje za miesiąc, w którym
rozwiązany został stosunek pracy lub stosunek służbowy bez wypowiedzenia z winy
pracownika, oraz od miesiąca, w którym pracownik dokonał wypowiedzenia stosunku
pracy lub stosunku służbowego.
ż 4. Starosta finansuje z Funduszu Pracy w pełnej wysokości koszty
zakwaterowania bezrobotnego lub innej uprawnionej osoby, skierowanych na
szkolenie odbywane poza miejscem stałego zamieszkania, jeżeli zakwaterowanie to
wynika z umowy zawartej z jednostką szkoleniową. Należność z tytułu
zakwaterowania przekazywana jest jednostce szkoleniowej, której zlecono
szkolenie.
ż 4a. W powiatach administracyjnych (gminach), które utraciły status rejonu
zagrożonego szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, zwrot kosztów dojazdu
i zakwaterowania jest dokonywany do końca okresu, na który został przyznany.
ż 5. stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia [czyli 4 maja 1996 r.].
UWAGA, z dniem 1 stycznia 1999 r. użyte w załącznikach nr 1-4 w różnych
przypadkach wyrazy "rejonowy urząd pracy" zastępuje się użytymi w odpowiednich
przypadkach wyrazami "powiatowy urząd pracy"
Załącznik nr 1
WZÓR WNIOSKU
Załącznik nr 2
WZÓR WNIOSKU
Załącznik nr 3
WZÓR ROZLICZENIA KOSZTÓW DOJAZDU
Załącznik nr 4
WZÓR ROZLICZENIA KOSZTÓW ZAKWATEROWANIA
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 19 listopada 2001 r. Stan prawny na 8 grudnia
2001 roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lutego 2000 r. w
sprawie szczegółowych zasad prowadzenia pośrednictwa pracy, poradnictwa
zawodowego, organizowania szkoleń bezrobotnych, tworzenia zaplecza metodycznego
dla potrzeb informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego oraz organizowania i
finansowania klubów pracy
(Dz. U. Nr 12 z 23 lutego 2000 r., poz. 146 oraz
Dz. U. Nr 134 z 23 listopada 2001 r., poz. 1511)
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Pośrednictwo pracy (ż 1-3)
Rozdział 2: Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa (ż 4-7)
Rozdział 3: Organizacja szkolenia bezrobotnych (ż 8)
Rozdział 4: Kluby pracy (ż 9-13)
Rozdział 5: Przepisy końcowe (ż 14-15)
ZAŁĄCZNIKI - pominięte
Na podstawie art. 36 ust. 1 pkt 1 i 5 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr
42, poz. 475, Nr 89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr
128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz.
675, Nr 113, poz. 984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6,
poz. 65) zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Pośrednictwo pracy
Spis treści
ż 1. 1. Z pośrednictwa pracy powiatowych urzędów pracy korzystają bezrobotni i
inne osoby poszukujące pracy oraz pracodawcy.
2. Wykonywane przez powiatowe urzędy pracy pośrednictwo pracy polega w
szczególności na:
1) udzielaniu pomocy bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy w uzyskaniu
odpowiedniego zatrudnienia oraz pracodawcom w uzyskaniu pracowników o
poszukiwanych kwalifikacjach zawodowych,
2) pozyskiwaniu ofert pracy,
3) udzielaniu pracodawcom informacji o możliwościach zatrudnienia pracowników na
zgłoszonych wolnych miejscach zatrudnienia i miejscach przygotowania zawodowego,
4) informowaniu bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy oraz pracodawców
o sytuacji na lokalnym rynku pracy i przewidywanych zmianach,
5) inspirowaniu i organizowaniu kontaktów bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy z pracodawcami,
6) współdziałaniu z innymi powiatowymi urzędami pracy w zakresie wymiany
informacji o możliwościach uzyskania zatrudnienia i szkolenia na terenie ich
działania,
7) informowaniu bezrobotnych o przysługujących im prawach i obowiązkach.
3. Przy wykonywaniu pośrednictwa pracy powiatowy urząd pracy bierze pod uwagę
kwalifikacje zawodowe i umiejętności bezrobotnych i innych osób poszukujących
pracy oraz oczekiwania pracodawców.
ż 2. 1. Powiatowy urząd pracy jest obowiązany przyjąć każde zgłoszenie
pracodawcy o wolnym miejscu zatrudnienia i miejscu przygotowania zawodowego.
Wzór zgłoszenia stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia.
2. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, nie może zawierać wymagań
dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę,
narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, ani ze względu na
przynależność związkową.
3. Zgłoszenie, o którym mowa w ust. 1, może nastąpić na piśmie, telefonicznie
lub w innej formie.
4. Przyjęcie zgłoszenia zobowiązuje powiatowy urząd pracy do poszukiwania
kandydata do pracy, który spełniłby oczekiwania pracodawcy.
5. Pracodawca informuje na bieżąco powiatowy urząd pracy o zmianach dotyczących
zgłoszonych wolnych miejsc zatrudnienia oraz miejsc przygotowania zawodowego.
6. Powiatowy urząd pracy prowadzi rejestr pracodawców z obszaru swojego
działania, obejmujący w szczególności tych, którzy zgłosili wolne miejsca
zatrudnienia lub miejsca przygotowania zawodowego.
ż 3. 1. Powiatowy urząd pracy udostępnia bezrobotnym i innym osobom poszukującym
pracy posiadane informacje o wolnych miejscach zatrudnienia i miejscach
przygotowania zawodowego.
2. Powiatowy urząd pracy po sprawdzeniu aktualności zgłoszonego wolnego miejsca
zatrudnienia lub miejsca przygotowania zawodowego oraz ustaleniu, że bezrobotny
lub inna osoba poszukująca pracy spełnia oczekiwania pracodawcy, wydaje kartę
referencyjną. Wzór karty stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3. Pracodawca jest obowiązany zawiadomić powiatowy urząd pracy w terminie 7 dni
od dnia zgłoszenia się skierowanego kandydata o zatrudnieniu lub niezatrudnieniu
tego kandydata, przesyłając odcinek "B" karty referencyjnej.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy skierowanych na miejsca zatrudnienia utworzone w ramach prac
interwencyjnych, robót publicznych oraz na inne miejsca zatrudnienia finansowane
z Funduszu Pracy, a także z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób
Niepełnosprawnych.
Rozdział 2
Poradnictwo zawodowe i informacja zawodowa
Spis treści
ż 4. 1. Bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy, mającym trudności w
wyborze zatrudnienia, zawodu lub kierunku szkolenia, powiatowy urząd pracy oraz
centrum informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkiego urzędu pracy
udzielają pomocy w zakresie poradnictwa zawodowego.
2. Poradnictwo zawodowe polega w szczególności na:
1) udzielaniu informacji o zawodach, rynku pracy oraz możliwościach szkolenia i
kształcenia, z wykorzystaniem zasobów informacji w formie drukowanej,
audiowizualnej i innych nowoczesnych technik przekazu informacji opartych na
technologii komputerowej,
2) udzielaniu porad ułatwiających wybór zawodu, zmianę kwalifikacji, podjęcie
lub zmianę zatrudnienia, w których wykorzystywane są standaryzowane metody
dotyczące w szczególności badania zainteresowań i uzdolnień zawodowych,
3) skierowaniu na specjalistyczne badania psychologiczne i lekarskie
umożliwiające wydawanie opinii o przydatności zawodowej do pracy i zawodu albo
kierunku szkolenia,
4) inspirowaniu, organizowaniu i prowadzeniu grupowych porad zawodowych dla
bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy,
5) udzielaniu informacji i doradztwa pracodawcom w zakresie doboru kandydatów do
pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych.
3. Centrum informacji i planowania kariery zawodowej jest wyspecjalizowaną
jednostką organizacyjną wojewódzkiego urzędu pracy, która:
1) wspomaga powiatowe urzędy pracy w prowadzeniu poradnictwa zawodowego poprzez
świadczenie wyspecjalizowanych usług w zakresie planowania kariery zawodowej na
rzecz bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy, z wykorzystaniem między
innymi metod psychologicznych, zasobów informacji zawodowej w formie drukowanej,
audiowizualnej i wykorzystującej inne nowoczesne techniki przekazu informacji
oparte na technologii komputerowej oraz zajęć mających na celu nabycie
umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia,
2) opracowuje, aktualizuje i upowszechnia informacje zawodowe o zasięgu
regionalnym.
4. Centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy
tworzone są w miarę istniejących potrzeb i możliwości. Na terenie województwa
liczba centrów nie może być mniejsza niż w dniu 31 grudnia 1999 r.
ż 5. 1. Porady zawodowe udzielane są na wniosek:
1) bezrobotnych lub innych osób poszukujących pracy,
2) pracowników powiatowego urzędu pracy realizujących zadania w zakresie
pośrednictwa pracy, kierowania bezrobotnych na szkolenia oraz inne formy
aktywizowania bezrobotnych,
3) pracodawców.
2. Porad zawodowych udzielają doradcy zawodowi powiatowego urzędu pracy oraz
centrum informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkiego urzędu pracy.
3. Doradca zawodowy prowadzi rejestr i dokumentację usług w zakresie poradnictwa
zawodowego.
4. Udzielenie porady zawodowej odnotowuje się w karcie ewidencyjnej osoby
korzystającej z poradnictwa zawodowego, szkolenia i uczestnictwa w klubach
pracy. Wzór karty stanowi załącznik nr 3 do rozporządzenia.
ż 6. 1. Powiatowe urzędy pracy gromadzą i upowszechniają informacje zawodowe
opracowane przez centra informacji i planowania kariery zawodowej wojewódzkich
urzędów pracy oraz Centrum Metodyczne Informacji i Poradnictwa Zawodowego
Krajowego Urzędu Pracy.
2. Informacje zawodowe mogą mieć w szczególności formę materiałów pisemnych,
audiowizualnych lub komputerowych baz danych.
3. Informacje zawodowe przeznaczone są dla pracowników powiatowych urzędów pracy
zajmujących się aktywizowaniem zawodowym bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy oraz dla pracodawców, a także dla instytucji
współdziałających z powiatowymi urzędami pracy.
ż 7. 1. Centrum Metodyczne Informacji i Poradnictwa Zawodowego Krajowego Urzędu
Pracy stanowi zaplecze metodyczne dla urzędów pracy oraz centrów informacji i
planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy.
2. Do zadań Centrum, o którym mowa w ust. 1, należy w szczególności:
1) opracowywanie, gromadzenie i doskonalenie informacji zawodowych,
2) opracowywanie, gromadzenie, doskonalenie i adaptacja metod i technik
poradnictwa zawodowego,
3) upowszechnianie informacji zawodowych, metod i technik poradnictwa
zawodowego,
4) opracowywanie programów i materiałów szkoleniowych oraz prowadzenie szkoleń
dla doradców zawodowych i innych pracowników urzędów pracy w zakresie informacji
zawodowej i poradnictwa zawodowego.
3. Powiatowe urzędy pracy oraz centra informacji i planowania kariery zawodowej
wojewódzkich urzędów pracy stosują materiały, metody i techniki opracowane lub
rekomendowane przez Centrum Metodyczne Informacji i Poradnictwa Zawodowego
Krajowego Urzędu Pracy.
Rozdział 3
Organizacja szkolenia bezrobotnych
Spis treści
ż 8. 1. Starosta współdziała przy organizowaniu szkoleń bezrobotnych i innych
uprawnionych osób z pracodawcami, instytucjami szkoleniowymi i innymi partnerami
społecznymi.
2. Powiatowy urząd pracy podejmuje następujące działania w zakresie
organizowania szkoleń bezrobotnych i innych uprawnionych osób:
1) prognozuje zapotrzebowanie na kadry na powiatowym rynku pracy w celu
dostosowania kierunków szkoleń do potrzeb pracodawców,
2) określa potrzeby szkoleniowe bezrobotnych i innych uprawnionych osób,
3) ustala kryteria rekrutacji bezrobotnych i innych uprawnionych osób na
szkolenia,
4) dokonuje wyboru ofert szkoleniowych i organizatorów szkoleń, uwzględniając w
szczególności:
a) zgodność treści nauczania z wymaganiami rynku pracy,
b) kwalifikacje kadry dydaktycznej,
c) metody i techniki nauczania oraz udział szkolenia praktycznego,
d) konstrukcję programów szkoleń,
e) warunki lokalowe i wyposażenie techniczno-dydaktyczne,
f) sposób nadzorowania przebiegu szkoleń,
g) przewidywaną efektywność szkoleń,
h) koszty szkolenia,
5) udostępnia bezrobotnym i innym uprawnionym osobom informacje o możliwościach
i warunkach szkoleń,
6) dokonuje doboru kandydatów na szkolenia.
3. Powiatowy urząd pracy kontroluje przebieg szkoleń i prowadzi systematyczne
badania efektywności szkoleń bezrobotnych i innych uprawnionych osób.
4. Powiatowy urząd pracy wspiera inicjatywy bezrobotnych w zakresie podjęcia
szkolenia poprzez udostępnianie informacji o lokalnym rynku usług edukacyjnych i
pomoc w wyborze instytucji szkoleniowej.
5. Starosta powinien skierować bezrobotnego na wskazane przez niego szkolenie,
jeżeli ukończenie tego szkolenia zwiększy szansę na uzyskanie zatrudnienia.
6. Starosta dokonuje oceny, czy szkolenie wskazane przez bezrobotnego zwiększy
jego szansę na uzyskanie zatrudnienia, w szczególności na podstawie:
1) oświadczenia pracodawcy (pisemnego lub ustnego) o możliwości zatrudnienia
bezrobotnego po ukończonym szkoleniu,
2) częstotliwości występowania ofert (zgłaszanych do powiatowego urzędu pracy i
przekazywanych za pośrednictwem mediów) w zawodzie zgodnym z kierunkiem
szkolenia wskazanym przez bezrobotnego,
3) wyników badań, analiz i prognoz na rynku pracy.
7. Starosta organizuje szkolenia bezrobotnych z wykorzystaniem modelu
trójstronnych umów szkoleniowych, zawieranych pomiędzy starostą, pracodawcą i
instytucją szkoleniową. W umowach tych są ustalane w szczególności kwalifikacje
wymagane przez pracodawcę od kandydatów do pracy i kwalifikacje te powinny być
uwzględniane w programie szkolenia.
8. Powiatowy urząd pracy opracowuje i publikuje plany szkoleń na okresy
półroczne. Plany te powinny zawierać informacje o tematyce szkoleń, terminach
ich realizacji, wymaganiach stawianych kandydatom na szkolenie oraz zasadach
rekrutacji uczestników szkolenia.
9. Plany szkoleń udostępniane są osobom zainteresowanym szkoleniami, instytucjom
szkoleniowym i pracodawcom. Powiatowy urząd pracy upowszechnia informacje o
planowanych szkoleniach, w szczególności w:
1) siedzibach urzędów pracy,
2) zakładach pracy planujących zwolnienia grupowe z przyczyn dotyczących zakładu
pracy,
3) zakładach pracy będących w stanie upadłości,
4) ośrodkach pomocy społecznej,
5) instytucjach i organizacjach świadczących pomoc osobom niepełnosprawnym.
10. Powiatowy urząd pracy wywiesza w siedzibie urzędu w miejscu ogólnie
dostępnym ogłoszenia o zakontraktowanych szkoleniach. Ogłoszenia te powinny
zawierać informacje o rodzajach szkoleń, terminach i miejscu ich realizacji,
liczbie uczestników zakwalifikowanych na szkolenie, kosztach szkolenia, rodzaju
zaświadczeń uzyskiwanych po ukończeniu szkolenia.
Rozdział 4
Kluby pracy
Spis treści
ż 9. Starosta może tworzyć kluby pracy.
ż 10. 1. Zajęcia w klubie pracy są przeznaczone przede wszystkim dla
bezrobotnych napotykających trudności w uzyskaniu zatrudnienia.
2. Kluby pracy działają na zasadzie dobrowolności uczestnictwa.
3. Uczestnicy zajęć w klubie pracy nieodpłatnie korzystają ze sprzętu
stanowiącego jego wyposażenie.
4. Powiatowy urząd pracy przygotowuje i udostępnia nieodpłatnie uczestnikom
zajęć materiały informacyjne i podręczniki, a także artykuły piśmienne niezbędne
przy realizacji programu klubu pracy.
5. Powiatowy urząd pracy odnotowuje w karcie, o której mowa w ż 5 ust. 4,
uczestnictwo bezrobotnego w zajęciach klubu pracy.
6. Klub pracy działa w oparciu o regulamin i program zatwierdzony przez
starostę.
ż 11. Wydatki na utworzenie klubu pracy i prowadzenie w nim zajęć są finansowane
ze środków przeznaczonych na funkcjonowanie powiatowego urzędu pracy oraz ze
środków Funduszu Pracy.
ż 12. 1. Starosta inicjuje i wspiera tworzenie klubów pracy przez inne
instytucje lub organizacje.
2. Do klubów pracy, o których mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy ż
10 ust. 1-3.
ż 13. Urzędy pracy udzielają pomocy organizacyjnej i metodologicznej instytucjom
i organizacjom tworzącym i prowadzącym kluby pracy.
Rozdział 5
Przepisy końcowe
Spis treści
ż 14. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 16
czerwca 1995 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia pośrednictwa pracy,
poradnictwa zawodowego, organizowania szkoleń bezrobotnych, tworzenia zaplecza
metodycznego dla potrzeb informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego oraz
organizowania i finansowania klubów pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 364 i z 1998 r. Nr
166, poz. 1235).
ż 15. stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia [czyli 23
lutego 2000].
Załącznik nr 1
Wzór zgłoszenia o wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania
zawodowego - pominięty
Załącznik nr 2
Wzór karty referencyjnej - pominięty
Załącznik nr 3
Wzór karty ewidencyjnej osoby korzystającej z poradnictwa zawodowego, szkolenia
i uczestnictwa w klubach pracy - pominięty
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych strukturalną recesją i degradacją społeczną, w
których stosuje się szczególne instrumenty ekonomiczno-finansowe i inne
preferencje
(Dz. U. Nr 62 z 22 maja 2002 r., poz. 560)
Załącznik: WYKAZ POWIATÓW (GMIN) ZAGROŻONYCH STRUKTURALNĄ RECESJĄ I DEGRADACJĄ
SPOŁECZNĄ, W KTÓRYCH STOSUJE SIĘ SZCZEGÓLNE INSTRUMENTY EKONOMICZNO-FINANSOWE
I INNE PREFERENCJE
Na podstawie art. 37i ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. W 2002 r. w powiatach (gminach) zagrożonych strukturalną recesją i
degradacją społeczną, których wykaz stanowi załącznik do rozporządzenia, stosuje
się instrumenty ekonomiczno-finansowe oraz preferencje przewidziane w:
1) ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.
U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 703, Nr 70, poz. 816,
Nr 104, poz. 1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz.
27, Nr 8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88,
poz. 961, Nr 89, poz. 968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz.
1190, Nr 125, poz. 1363 i 1370 i Nr 134, poz. 1509 oraz z 2002 r. Nr 25, poz.
253) - dla podatników używających środków trwałych albo korzystających z ulg
uczniowskich w gminach o szczególnym zagrożeniu wysokim bezrobociem
strukturalnym albo zagrożonych recesją i degradacją społeczną,
2) ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930,
z 2000 r. Nr 104, poz. 1104 i Nr 122, poz. 1324 oraz z 2001 r. Nr 74, poz. 784,
Nr 88, poz. 961, Nr 125, poz. 1363 i 1369 i Nr 134, poz. 1509) - dla podatników
prowadzących działalność na terenie gmin zagrożonych szczególnie wysokim
bezrobociem strukturalnym,
3) ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.
U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654, Nr 60, poz. 700 i 703, Nr 86, poz. 958, Nr 103,
poz. 1100, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1315 i 1324, z 2001 r. Nr 106, poz.
1150, Nr 110, poz. 1190 i Nr 125, poz. 1363 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253) -
dla podatników używających środków trwałych w gminach o szczególnym zagrożeniu
wysokim bezrobociem strukturalnym albo zagrożonych recesją i degradacją
społeczną.
ż 2. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 stycznia 2001 r. w
sprawie określenia powiatów (gmin) zagrożonych strukturalną recesją i degradacją
społeczną, w których stosuje się szczególne instrumenty ekonomiczno-finansowe i
inne preferencje oraz przyznaje się prawo do stypendium zamieszkałym w nich
bezrobotnym (Dz. U. Nr 7, poz. 57).
ż 3. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia [czyli
6 czerwca 2002 r.].
Załącznik
WYKAZ POWIATÓW (GMIN) ZAGROŻONYCH STRUKTURALNĄ RECESJĄ I DEGRADACJĄ SPOŁECZNĄ, W
KTÓRYCH STOSUJE SIĘ SZCZEGÓLNE INSTRUMENTY EKONOMICZNO-FINANSOWE I INNE
PREFERENCJE
1. Województwo lubelskie:
Powiat łęczyński:
gminy: Cyców, Ludwin, Łęczna, Milejów, Puchaczów, Spiczyn
Powiat świdnicki:
miasto: Świdnik
gminy: Mełgiew, Piaski, Rybczewice, Trawniki
2. Województwo łódzkie:
Powiat brzeziński:
miasto: Brzeziny
gminy: Brzeziny, Dmosin, Jeżów, Rogów
Powiat łódzki wschodni:
gminy: Andrespol, Brójce, Koluszki, Nowosolna, Rzgów, Tuszyn
Powiat pabianicki:
miasta: Konstantynów Łódzki, Pabianice
gminy: Dłutów, Dobroń, Ksawerów, Lutomiersk, Pabianice
Miasto na prawach powiatu - Łódź
3. Województwo małopolskie:
Powiat chrzanowski:
gminy: Alwernia, Babice, Chrzanów, Libiąż, Trzebinia
Powiat oświęcimski:
miasto: Oświęcim
gminy: Brzeszcze, Chełmek, Kęty, Osiek, Oświęcim, Polanka Wielka, Przeciszów,
Zator
4. Województwo opolskie:
Powiat krapkowicki:
gminy: Gogolin, Krapkowice, Strzeleczki, Walce, Zdzieszowice
5. Województwo podkarpackie:
Powiat lubaczowski:
miasto: Lubaczów
gminy: Cieszanów, Horyniec, Lubaczów, Narol, Oleszyce, Stary Dzików, Wielkie
Oczy
Powiat mielecki:
miasto: Mielec
gminy: Borowa, Czermin, Gawłuszowice, Mielec, Padew Narodowa, Przecław, Radomyśl
Wielki, Tuszów Narodowy, Wadowice Górne
Powiat stalowowolski:
miasto: Stalowa Wola
gminy: Bojanów, Pysznica, Radomyśl nad Sanem, Zaklików, Zaleszany
Miasto na prawach powiatu - Tarnobrzeg
6. Województwo podlaskie:
Powiat zambrowski:
miasto: Zambrów
gminy: Kołaki Kościelne, Rutki, Szumowo, Zambrów
7. Województwo śląskie:
Powiat będziński:
miasta: Będzin, Czeladź, Wojkowice
gminy: Bobrowniki, Mierzęcice, Psary, Siewierz
Powiat bielski:
miasto: Szczyrk
gminy: Bestwina, Buczkowice, Czechowice-Dziedzice, Jasienica, Jaworze, Kozy,
Porąbka, Wilamowice, Wilkowice
Powiat bieruńsko-lędziński:
miasta: Bieruń, Imielin, Lędziny
gminy: Bojszowy, Chełm Śląski
Powiat cieszyński:
miasta: Cieszyn, Ustroń, Wisła
gminy: Brenna, Chybie, Dębowiec, Goleszów, Hażlach, Istebna, Skoczów, Strumień,
Zebrzydowice
Powiat częstochowski:
gminy: Blachownia, Dąbrowa Zielona, Janów, Kamienica Polska, Kłomnice,
Koniecpol, Konopiska, Kruszyna, Lelów, Mstów, Mykanów, Olsztyn, Poczesna,
Przyrów, Rędziny, Starcza
Powiat gliwicki:
miasta: Knurów, Pyskowice
gminy: Gierałtowice, Pilchowice, Rudziniec, Sośnicowice, Toszek, Wielowieś
Powiat mikołowski:
miasta: Łaziska Górne, Mikołów, Orzesze
gminy: Ornontowice, Wyry
Powiat pszczyński:
gminy: Goczałkowice-Zdrój, Kobiór, Miedźna, Pawłowice, Pszczyna, Suszec
Powiat raciborski:
miasto: Racibórz
gminy: Kornowac, Krzanowice, Krzyżanowice, Kuźnia Raciborska, Nędza, Pietrowice
Wielkie, Rudnik
Powiat rybnicki:
gminy: Czerwionka-Leszczyny, Gaszowice, Jejkowice, Lyski, Świerklany
Powiat tarnogórski:
miasta: Kalety, Miasteczko Śląskie, Radzionków, Tarnowskie Góry
gminy: Krupski Młyn, Ożarowice, Świerklaniec, Tworóg, Zbrosławice
Powiat wodzisławski:
miasta: Pszów, Radlin, Rydułtowy, Wodzisław Śląski
gminy: Godów, Gorzyce, Lubomia, Marklowice, Mszana
Powiat zawierciański:
miasta: Poręba, Zawiercie
gminy: Irządze, Kroczyce, Łazy, Ogrodzieniec, Pilica, Szczekociny, Włodowice,
Żarnowiec
Miasta na prawach powiatu: Bytom, Chorzów, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza,
Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Jaworzno, Katowice, Mysłowice, Piekary Śląskie, Ruda
Śląska, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Świętochłowice, Tychy, Zabrze
8. Województwo świętokrzyskie:
Powiat buski:
gminy: Busko-Zdrój, Gnojno, Nowy Korczyn, Pacanów, Solec-Zdrój, Stopnica,
Tuczępy, Wiślica
Powiat ostrowiecki:
miasto: Ostrowiec Świętokrzyski
gminy: Bałtów, Bodzechów, Ćmielów, Kunów, Waśniów
Powiat skarżyski:
miasto: Skarżysko-Kamienna
gminy: Bliżyn, Łączna, Skarżysko Kościelne, Suchedniów
Powiat staszowski:
gminy: Bogoria, Łubnice, Oleśnica, Osiek, Połaniec, Rytwiany, Staszów, Szydłów
9. Województwo wielkopolskie:
Powiat gnieźnieński:
miasto: Gniezno
gminy: Czerniejewo, Gniezno, Kiszkowo, Kłecko, Łubowo, Mieleszyn, Niechanowo,
Trzemeszno, Witkowo.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 3 grudnia 2001 roku
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 21 marca 1995 r. w
sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwencyjnych i robót
publicznych oraz przyznawania zaliczek i finansowania rzeczowych kosztów
organizacji robót publicznych
Rozporządzenie zostało przez nas ujednolicone na podstawie Dzienników
Ustaw:
z 1995 r. Nr 38, poz. 189,
z 1997 r. Nr 25, poz. 134,
z 1998 r. Nr 166, poz. 1242,
z 1999 r. Nr 111, poz. 1307
z 2000 r. Nr 44, poz. 514
z 2001 r. Nr 145, poz. 1634
Ostatnie zmiany weszły w życie 2 stycznia 2002 roku.
Na podstawie art. 22 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. 1. Starosta w razie braku propozycji odpowiedniego zatrudnienia może
kierować bezrobotnych do prac interwencyjnych lub robót publicznych, jeżeli ich
wykonywanie jest gospodarczo lub społecznie użyteczne.
2. Roboty publiczne powinny być organizowane w szczególności w ramach
realizowanych na terenie gminy, powiatu lub województwa inwestycji
infrastrukturalnych oraz zadań związanych z opieką społeczną i obsługą
bezrobocia.
3. Prace interwencyjne oraz roboty publiczne nie mogą być organizowane, jeżeli
spowodowałoby to likwidację lub upadłość podmiotów gospodarczych realizujących
takie same zadania jak wykonywane przez skierowanych bezrobotnych w ramach prac
interwencyjnych lub robót publicznych.
ż 2. 2. Roboty publiczne mogą być organizowane na wniosek organu samorządu
terytorialnego lub instytucji użyteczności publicznej oraz organizacji statutowo
zajmującej się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty, sportu i
turystyki, opieki zdrowotnej oraz pomocy społecznej, a także spółek wodnych i
ich związków, zwanych dalej "organizatorami".
ż 3. 1. Organizatorzy ubiegający się o skierowanie bezrobotnych do wykonywania
robót publicznych składają wniosek do powiatowego urzędu pracy właściwego ze
względu na miejsce wykonywania robót, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Wniosek powinien zawierać następujące dane:
1) nazwę i lokalizację inwestycji infrastrukturalnej, rodzaj robót lub zadań,
przy których mają być zatrudnieni bezrobotni,
2) liczbę bezrobotnych proponowanych do zatrudnienia w ramach robót publicznych
oraz okres tego zatrudnienia,
3) informacje o stopniu zaawansowania i łącznych kosztach inwestycji lub robót,
źródłach ich finansowania oraz aktualnej lub przewidywanej w okresie realizacji
liczbie zatrudnionych pracowników (poza bezrobotnymi w ramach robót
publicznych),
4) miejsce i rodzaj prac wykonywanych przez skierowanych bezrobotnych, pożądane
kwalifikacje oraz inne wymogi,
5) informacje dotyczące wysokości proponowanego wynagrodzenia dla skierowanych
bezrobotnych oraz wnioskowaną wysokość (procent przeciętnego wynagrodzenia),
refundowanych wynagrodzeń z tytułu zatrudnienia skierowanych bezrobotnych,
6) informacje dotyczące możliwości zakwaterowania skierowanych bezrobotnych oraz
dowozu ich do miejsca pracy,
7) ewentualny wniosek o udzielenie zaliczek, o których mowa w ż 8 ust. 1.
3. Organizator ubiegający się o skierowanie bezrobotnych do wykonywania robót
publicznych na terenie powiatów (gmin) uznanych za szczególnie zagrożone wysokim
bezrobociem strukturalnym, wnioskujący o refundowanie z Funduszu Pracy także
części rzeczowych kosztów organizacji tych robót, dołącza do wniosku, o którym
mowa w ust. 2, wniosek o refundację tych kosztów, wraz z ich kalkulacją.
4. Starosta powiadamia organizatora o rozpatrzeniu wniosku oraz o podjętej
decyzji.
ż 4. 4. Starosta po podjęciu decyzji o realizacji wniosku dokonuje szczegółowych
uzgodnień z organizatorem i zawiera z nim umowę, o której mowa w ż 7.
ż 5. Do prac interwencyjnych lub robót publicznych starosta powinien w
szczególności kierować bezrobotnych:
1) którzy po upływie okresu wykonywania prac interwencyjnych lub robót
publicznych zostaną zatrudnieni na dalszy okres,
2) samotnie wychowujących dzieci, na które przysługuje zasiłek rodzinny,
3) których małżonek jest również bezrobotnym,
4) którzy pozostają bez pracy przez okres dłuższy niż 12 miesięcy,
5) których zatrudnienie jest wskazane ze względów społecznych.
ż 6. 1. Prace interwencyjne, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, nie mogą być
organizowane, jeżeli:
1) w okresie ostatnich 6 miesięcy liczba zatrudnionych pracowników uległa
zmniejszeniu o 10%, chyba że było to wynikiem sezonowości produkcji lub usług,
2) pracodawca jest w stanie likwidacji lub upadłości.
2. (skreślony)
3. Prace interwencyjne nie mogą być organizowane u pracodawców będących:
1) partiami lub organizacjami politycznymi,
2) biurami poselsko-senatorskimi,
3) organizacjami związków zawodowych, z wyjątkiem upoważnionych do prowadzenia
pośrednictwa pracy związkowych biur pracy oraz klubów pracy,
4) organizacjami pracodawców, z wyjątkiem upoważnionych do prowadzenia
pośrednictwa pracy biur oraz klubów pracy,
5) urzędami naczelnych i centralnych organów administracji państwowej,
6) kościołami lub związkami wyznaniowymi,
7) przedstawicielstwami obcych państw.
ż 7. 1. Starosta zawiera z pracodawcą, u którego bezrobotni wykonywać będą prace
interwencyjne, oraz organizatorem robót publicznych lub wskazanym przez niego
pracodawcą umowę określającą w szczególności:
1a. Umowa, o której mowa w ust. 1, może zawierać zobowiązanie do przyznania
jednorazowej refundacji, określonej w art. 19 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia
1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1997 r. Nr 25,
poz. 128), po spełnieniu warunków określonych w tym przepisie, w wysokości
ustalonej w umowie.
1) liczbę bezrobotnych oraz okres, na jaki zostaną zatrudnieni,
2) rodzaj i miejsce wykonywanych prac oraz niezbędne lub pożądane kwalifikacje
bezrobotnych,
3) terminy i wysokość refundowanych z Funduszu Pracy przez starostę kosztów
wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne oraz rzeczowych kosztów
organizacji robót publicznych,
4) zasady rozliczania udzielonych zaliczek, o których mowa w ż 8 ust. 1,
5) obowiązek informowania starosty o wypadkach wcześniejszego rozwiązania umowy
o pracę ze skierowanym bezrobotnym.
2. Pracodawca, u którego skierowani przez starostę bezrobotni będą wykonywać
prace interwencyjne, oraz organizator robót publicznych lub upoważniony przez
niego pracodawca zawiera z bezrobotnymi umowy o pracę na czas określony
wynikający z umowy, o której mowa w ust. 1.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w wypadku organizowania prac interwencyjnych
i starostwach powiatowych i w powiatowych urzędach pracy.
4. Organizowanie prac interwencyjnych i robót publicznych w jednostkach
organizacyjnych, o których mowa w ust. 3, wymaga pozytywnej opinii powiatowej
rady zatrudnienia.
ż 8. 1. Starosta, na wniosek organizatora robót publicznych, może przyznawać
temu organizatorowi lub uprawnionemu przez niego pracodawcy ze środków Funduszu
Pracy zaliczki na poczet wypłat wynagrodzeń oraz składki na ubezpieczenie
społeczne skierowanych bezrobotnych zatrudnionych w ramach robót publicznych.
2. Kwota zaliczek, o których mowa w ust. 1, nie może przekroczyć należnej
organizatorowi robót publicznych kwoty podlegających refundacji za dany miesiąc
wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zatrudnienia
skierowanych bezrobotnych.
3. Zaliczka może być przekazana w okresie umożliwiającym terminową wypłatę
wynagrodzeń skierowanym bezrobotnym i opłacenie składek na ubezpieczenie
społeczne, nie wcześniej jednak niż 5 dni przed terminem tych płatności.
ż 9. 1. Do rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych zaliczają się, z
zastrzeżeniem ust. 2-5, faktycznie poniesione koszty ich organizacji, z
wyłączeniem kosztów wynagrodzeń i składek na ubezpieczenie społeczne.
2. Nie podlegają zaliczeniu do rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych
wydatki poniesione przed zawarciem umowy, o której mowa w ż 7 ust. 1, oraz po
upływie okresu, na jaki umowa ta została zawarta.
3. Wydatki poniesione na zakup materiałów i środków trwałych o charakterze
wyposażenia zalicza się do poniesionych rzeczowych kosztów organizacji robót
publicznych w części faktycznego ich wykorzystania lub zużycia w okresie
realizacji robót publicznych.
4. Koszty poniesione na zakup środków trwałych zalicza się do rzeczowych kosztów
organizacji robót publicznych w kwocie odpowiadającej odpisowi amortyzacyjnemu
lub umorzeniu dokonanemu na zasadach sezonowego użytkowania majątku trwałego za
okres ich wykorzystania przy realizacji robót publicznych.
5. Jeżeli koszty poniesione przez organizatora robót publicznych obejmują także
wydatki związane z zatrudnieniem innych, poza skierowanymi bezrobotnymi, osób,
to rzeczowe koszty organizacji robót publicznych ustala się proporcjonalnie do
udziału zatrudnionych w ramach tych robót skierowanych bezrobotnych w liczbie
zatrudnionych ogółem.
6. Refundacja z Funduszu Pracy rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych
dokonywana jest do wysokości i w terminach określonych w umowie, po przedłożeniu
przez organizatora rozliczenia faktycznie poniesionych rzeczowych kosztów ich
organizacji.
ż 10. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17
grudnia 1991 r. w sprawie zasad organizowania prac interwencyjnych oraz robót
publicznych (Dz. U. Nr 122, poz. 540 i z 1992 r. Nr 69, poz. 348).
ż 11. [stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia (czyli 26 kwietnia 1995 r.).]
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 20 grudnia 2002 roku
Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
Spis rozdziałów
I. Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu (tekst pierwotny: Dz. U. z 1995 r. nr 1, poz. 1 miała już trzy
urzędowe teksty jednolite: w 1996 r. (Dz. U. nr 47, poz. 211), w 1997 r.
(nr 25, poz. 128) i w 2001 r. (nr 6, poz. 56). Zrobiliśmy jej ujednoliconą
wersję, która powstała na podstawie Dzienników Ustaw:
z 2001 roku: Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr 89, poz. 973, Nr 100,
poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz.
1793;
z 2002 roku: Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675 oraz Nr 113, poz. 984, Nr
199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679;
z 2003 roku: Nr 6, poz. 65.
II. W Dz. U. nr 6 z 2003 r. jest najnowsza nowelizacja ustawy z 20 grudnia
2002 r., składająca się z pięciu artykułów.
Art. 1 wprowadzający zmiany do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu jest uwzględniony w ujednoliconym tekście.
Art. 2 do ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r.
nr 67, poz. 329 z późn. zm.) dodał art. 70a w brzmieniu:
1. Szkoły prowadzące kształcenie zawodowe przekazują pracodawcom, u
których realizowana jest praktyczna nauka zawodu w formie praktyk
zawodowych, środki na pokrycie dodatków i premii wypłacanych pracownikom
za wykonywanie obowiązków opiekunów praktyk zawodowych oraz opłacanych od
nich składek na ubezpieczenia społeczne.
2. Dofinansowanie zadań, o których mowa w ust. 1, odbywa się w ramach
dotacji celowej z budżetu państwa.
III. Oto pozostałe - bardzo ważne! - przepisy noweli:
Art. 3. 1. Prawo do zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia
przedemerytalnego na zasadach określonych w przepisach ustawy o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu w brzmieniu obowiązującym 31
grudnia 2001 r., przysługuje bezrobotnym, którzy do 12 stycznia 2002 r.
spełnili warunki do ich nabycia.
2. Bezrobotni, o których mowa w ust. 1, nabywają prawo do zasiłku
przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego na swój wniosek od
następnego dnia po dniu złożenia wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia
wejścia w życie niniejszej ustawy (tym dniem jest 6 lutego 2003 r.).
Art. 4. 1. Do umów o prace interwencyjne lub roboty publiczne zawartych
przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy
dotychczasowe.
2. Pomioty posiadające w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy
upoważnienie ministra pracy i polityki społecznej do prowadzenia
pośrednictwa pracy lub kierowania do pracy za granicą u pracodawców
zagranicznych na podstawie przepisów dotychczasowych:
1) o terminie ważności do 2 lat - z mocy prawa uzyskują wpis do rejestru
agencji zatrudnienia na czas wynikający z posiadanego upoważnienia,
2) bezterminowe - z mocy prawa uzyskują wpis do rejestru agencji
zatrudnienia na okres do 1 stycznia 2004 r.
3. Podmioty prowadzące w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy
działalność polegającą na prowadzeniu pośrednictwa pracy czasowej lub
doradztwa personalnego są obowiązane uzyskać wpis do rejestru agencji
zatrudnienia do 1 stycznia 2004 r.
4. Do refundacji wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne
młodocianych pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę w celu
przygotowania zawodowego zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej
ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe, nie dłużej jednak niż do 30
czerwca 2005 r.
5. Dodatki i premie należne pracownikom za wykonywanie obowiązków
opiekunów praktyk uczniowskich oraz opłacone od nich składki na
ubezpieczenia społeczne za okres do 31 grudnia 2002 r. wypłaca się na
dotychczasowych zasadach, z zastrzeżeniem art. 28 ust. 5 ustawy o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
6. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy stosuje się przepisy ustawy o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
7. Sprawy, w których przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
wszczęto postępowanie odwoławcze lub postępowanie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym, podlegają rozpatrzeniu według przepisów dotychczasowych.
8. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie upoważnień
zmienionych niniejszą ustawą zachowują moc do czasu wejścia w życie nowych
przepisów wykonawczych oraz mogą być zmienione na podstawie upoważnień w
brzmieniu ustalonym niniejszą ustawą.
IV. Art. 5 noweli stanowi, że wchodzi ona w życie po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia, czyli 6 lutego 2003 r., z wyjątkiem art. 6a pkt 5a, art.
22b i art. 43 w części dotyczącej art. 43 ust. 2, który wchodzi w życie 1
czerwca 2003 r.
Tłustą czcionką oznaczone są ostatnie zmiany. Przy tych, które obowiązują
z dniem 1 czerwca 2003 r., znajduje się odpowiednia adnotacja.
Uwaga, w Dz. U. Nr 74 z 2002 r., poz. 675 znajduje się nowelizacja, której
przepisy wchodzą w życie z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w UE,
ale jej przepisy stosuje się od dnia, który zostanie ustalony w odrębnej
ustawie określającej terminy wejścia w życie przepisów dostosowujących
polskie prawo do prawa UE. Zmienione tą nowelą przepisy ustawy z 14
grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu są w
poniższym tekście oznaczone fioletową czcionką.
SPIS ROZDZIAŁÓW
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-2)
Rozdział 2: Organy zatrudnienia i rady zatrudnienia (Art. 3-10)
Rozdział 3: Zasady i formy przeciwdziałania bezrobociu oraz łagodzenia
jego skutków (Art. 11-37)
Rozdział 3a: Aktywizacja zawodowa absolwentów (Art. 37a-37g)
Rozdział 3b: Wspieranie regionalnych i lokalnych rynków pracy (Art.
37h-37i)
Rozdział 3c: Świadczenia przedemerytalne (Art. 37j-37o)
Rozdział 4: Świadczenia przysługujące rolnikom zwalnianym z pracy (Art.
38-41)
Rozdział 5: Zatrudnienie w ramach Ochotniczych Hufców Pracy (Art. 42-45)
Rozdział 6: Zatrudnianie obywateli polskich za granicą u pracodawców
zagranicznych oraz zatrudnianie cudzoziemców w Polsce (Art. 46-51)
Rozdział 7: Fundusz Pracy (Art. 52-59)
Rozdział 8: Kontrola przestrzegania przepisów ustawy (Art. 60-62)
Rozdział 9: Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy
(Art. 63-67a)
Rozdział 10: Zmiany w obowiązujących przepisach (Art. 68-71) - pominięte
Rozdział 11: Przepisy przejściowe (Art. 72-76)
Rozdział 12: Przepisy końcowe (Art. 77-78)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis rozdziałów
Art. 1. 1. Ustawa określa zadania państwa w zakresie łagodzenia skutków
bezrobocia, zatrudnienia oraz aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy.
2. Ustawa ma zastosowanie do:
1) obywateli polskich zamieszkałych w Polsce, poszukujących i podejmujących
zatrudnienie lub inną pracę zarobkową na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
oraz zatrudnienie lub inną pracę zarobkową za granicą u pracodawców
zagranicznych,
2) cudzoziemców przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i
posiadających zezwolenie na osiedlenie się lub którym nadano status uchodźcy w
Rzeczypospolitej Polskiej, poszukujących i podejmujących zatrudnienie lub inną
pracę zarobkową na terytorium Polski,
[Uwaga, z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej pkt 2
otrzymuje brzmienie:
"2) cudzoziemców przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
poszukujących zatrudnienia i podejmujących zatrudnienie lub inną pracę zarobkową
na terytorium Polski, posiadających:
a) zezwolenie na osiedlenie się lub którym nadano status uchodźcy w
Rzeczypospolitej Polskiej,
b) obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej,"]
3) cudzoziemców, którym właściwy organ udzielił zezwolenia na pracę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Na zasadach określonych w ustawie zasiłki i inne świadczenia z tytułu
pozostawania bez pracy przysługują osobom, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 2.
Art. 2. 1. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) absolwencie - oznacza to bezrobotnego w okresie do upływu 12 miesięcy od dnia
określonego w dyplomie, świadectwie lub innym dokumencie potwierdzającym
ukończenie szkoły lub zaświadczeniu o ukończeniu kursu, jeżeli jest:
a) absolwentem, który uczęszczał w systemie dziennym do ponadpodstawowej oraz
ponadgimnazjalnej szkoły publicznej lub niepublicznej o uprawnieniach szkoły
publicznej albo do szkoły wyższej,
b) absolwentem studiów podyplomowych lub doktoranckich, podjętych w okresie 6
miesięcy od dnia ukończenia szkoły wyższej,
c) absolwentem szkoły, o której mowa w lit. a), do której uczęszczał w systemie
wieczorowym lub zaocznym, jeżeli w ostatnich 12 miesiącach trwania nauki nie był
zatrudniony,
d) absolwentem co najmniej 12-miesięcznego przygotowania zawodowego, odbytego w
ramach Ochotniczych Hufców Pracy,
e) absolwentem kursów zawodowych, trwających co najmniej 24 miesiące, jeżeli w
okresie ostatnich 12 miesięcy ich trwania nie był zatrudniony,
f) absolwentem szkoły specjalnej,
g) niepełnosprawnym, który uzyskał uprawnienia do wykonywania zawodu,
1a) agencji zatrudnienia - oznacza to agencję pośrednictwa pracy, agencję
doradztwa personalnego, agencję pracy tymczasowej,
2) bezrobotnym - oznacza to osobę, o której mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 i 2, nie
zatrudnioną i nie wykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia
zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującego w danym zawodzie lub
służbie, z zastrzeżeniem lit. g), nie uczącą się w szkole w systemie dziennym,
zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub czasowego)
powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:
a) ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,
b) kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna 65 lat,
c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu
prowadzenia pozarolniczej działalności nie pobiera zasiłku przedemerytalnego,
świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku
chorobowego, macierzyńskiego lub wychowawczego,
d) nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości
rolnej w rozumieniu przepisów kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych
przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, lub nie podlega ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w
gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha
przeliczeniowe,
e) nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa
stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów
podatkowych, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony
dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości
przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2,0 ha
przeliczeniowych, ustalonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na
podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w
takim gospodarstwie,
f) nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do
ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega - na
podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z
wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, lub zaopatrzenia emerytalnego,
g) jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie
zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym
zawodzie lub służbie,
h) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia
wolności,
i) nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę
najniższego wynagrodzenia, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek
lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach
bankowych, z zastrzeżeniem lit. d),
j) nie pobiera, na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłku stałego,
stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej.
3) cudzoziemcach - oznacza to osoby nie posiadające obywatelstwa polskiego,
4) dochodach - oznacza to dochody z innego tytułu niż zatrudnienie lub inna
praca zarobkowa podlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku
dochodowym od osób fizycznych,
5) dodatkowym miejscu pracy - oznacza to miejsce pracy utworzone dla
bezrobotnego w wyniku udzielenia pożyczki z Funduszu Pracy,
5a) dodatku szkoleniowym - oznacza to kwotę wypłaconą bezrobotnemu w okresie
szkolenia obejmującego przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie lub
podwyższenie kwalifikacji zawodowych,
6) klubie pracy - oznacza to zajęcia dla bezrobotnych w celu nabycia
umiejętności poszukiwania i uzyskiwania zatrudnienia,
7) koszcie szkolenia - oznacza to:
a) uprzednio uzgodnioną należność przysługującą jednostce szkoleniowej,
b) koszt ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków,
c) koszt przejazdu i zakwaterowania, jeżeli szkolenie odbywa się w innej
miejscowości niż miejsce zamieszkania bezrobotnego,
d) koszt niezbędnych badań lekarskich,
e) koszty egzaminów umożliwiających uzyskanie określonych uprawnień zawodowych,
certyfikatów lub tytułów zawodowych,
8) najniższym wynagrodzeniu - oznacza to minimalne wynagrodzenie za pracę
ustalane na podstawie odrębnych przepisów,
9) nielegalnym zatrudnieniu lub innej nielegalnej pracy zarobkowej - oznacza to:
a) zatrudnienie przez pracodawcę osoby bez zawarcia z nią w wymaganym terminie
umowy o pracę na piśmie,
b) niezgłoszenie osoby zatrudnionej lub wykonującej inną pracę zarobkową do
ubezpieczenia społecznego,
c) powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi nie posiadającemu zezwolenia na
osiedlenie się lub statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej i nie
posiadającemu zezwolenia na pracę wydanego przez właściwy organ lub powierzenie
wykonywania pracy na innym stanowisku albo na innych warunkach niż określone w
zezwoleniu,
d) wykonywanie przez cudzoziemca nie posiadającego zezwolenia na osiedlenie się
lub statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej pracy bez zezwolenia na pracę
wydanego przez właściwy organ,
10) nielegalnej działalności - oznacza to:
a) prowadzenie agencji zatrudnienia bez wymaganego wpisu do rejestru agencji
zatrudnienia,
b) pobieranie przez agencję zatrudnienia od osób, dla których poszukuje ona
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, opłat innych niż wymienione w art. 47
ust. 2 pkt 8,
11) odpowiednim zatrudnieniu - oznacza to zatrudnienie, do którego bezrobotny ma
wystarczające kwalifikacje lub może je wykonywać po uprzednim szkoleniu, jego
stan zdrowia pozwala mu na wykonywanie tego zatrudnienia, a łączny czas dojazdu
do miejsca zatrudnienia i z powrotem środkami komunikacji publicznej nie
przekracza 3 godzin,
12) organach zatrudnienia - oznacza to ministra właściwego do spraw pracy oraz
wojewodów, marszałków województw i starostów,
13) osobie samotnie wychowującej dzieci - oznacza to osobę, o której mowa w
przepisach o podatku dochodowym od osób fizycznych,
14) osobie współpracującej - oznacza to osobę współpracującą z osobami
prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz zleceniobiorcami w rozumieniu
przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
15) poszukującym pracy - oznacza to osobę nie zatrudnioną, o której mowa w art.
1 ust. 2 pkt 1 i 2, poszukującą zatrudnienia oraz osobę zatrudnioną zgłaszającą
zamiar i gotowość podjęcia zatrudnienia w wyższym wymiarze czasu pracy, albo
dodatkowego lub innego zatrudnienia, zarejestrowaną w powiatowym urzędzie pracy,
15a) pozarolniczej działalności - oznacza to pozarolniczą działalność w
rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
16) innej pracy zarobkowej - oznacza to wykonywanie pracy na podstawie umowy
agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w
rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych (usług
rolniczych),
17) pracodawcy - oznacza to jednostkę organizacyjną, chociażby nie posiadała
osobowości prawnej, a także osobę fizyczną, jeżeli zatrudniają one pracowników,
18) pracach interwencyjnych - oznacza to zatrudnienie bezrobotnego przez
pracodawcę, jeżeli zatrudnienie to nastąpiło w wyniku umowy zawartej ze
starostą,
18a) pożyczce szkoleniowej - oznacza to pożyczkę udzieloną bezrobotnemu na
sfinansowanie kosztów szkolenia podejmowanego bez skierowania powiatowego urzędu
pracy na to szkolenie,
19) programach specjalnych - oznacza to działania, w celu promocji zatrudnienia,
inicjowane przez organy zatrudnienia na rzecz osób zakwalifikowanych do grup
ryzyka na lokalnych rynkach pracy,
20) przeciętnym wynagrodzeniu - oznacza to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w
gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego
miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski",
20a) przyczynach dotyczących zakładu pracy - oznacza to rozwiązanie stosunku
pracy (stosunku służbowego) z powodu ogłoszenia upadłości pracodawcy, jego
likwidacji lub likwidacji stanowiska pracy z przyczyn ekonomicznych,
organizacyjnych, produkcyjnych albo technologicznych, a także wygaśnięcie
stosunku pracy (stosunku służbowego) z powodu śmierci pracodawcy lub gdy
przepisy ustawy przewidują wygaśnięcie stosunku pracy w przypadku przejścia
zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę i niezaproponowania przez
tego pracodawcę nowych warunków pracy i płacy,
20b) przyrzeczeniu - oznacza to przyrzeczenie wydania cudzoziemcowi zezwolenia
na pracę pod warunkiem uzyskania przez niego odpowiedniej wizy lub zezwolenia na
zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
21) robotach publicznych - oznacza to zatrudnienie bezrobotnego w okresie nie
dłuższym niż 12 miesięcy przy wykonywaniu prac zorganizowanych przez organy
samorządu terytorialnego lub instytucje użyteczności publicznej oraz organizacje
statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty,
sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz pomocy społecznej, a także spółki
wodne i ich związki, jeżeli prace te są finansowane lub dofinansowane ze środków
samorządu terytorialnego, budżetu państwa, funduszy celowych lub środków
instytucji, organizacji, spółek wodnych i ich związków,
21a) stażu - oznacza to nabywanie umiejętności praktycznych do wykonywania pracy
poprzez wykonywanie zadań w miejscu pracy przez absolwenta, bez nawiązania
stosunku pracy z pracodawcą,
21b) stypendium - oznacza to kwotę wypłacaną z Funduszu Pracy bezrobotnemu,
zarejestrowanemu w powiatowym urzędzie pracy jako absolwent, w okresie odbywania
szkolenia, stażu u pracodawcy oraz przez okres nauki w szkole ponadpodstawowej,
ponadgimnazjalnej albo w szkole wyższej, do której uczęszcza w systemie
wieczorowym lub zaocznym,
21c) staroście - oznacza to starostę powiatu lub prezydenta miasta na prawach
powiatu sprawującego zwierzchnictwo nad działalnością powiatowego urzędu pracy,
22) szkoleniu - oznacza to przyuczenie do zawodu, przekwalifikowanie,
podwyższenie kwalifikacji zawodowych lub naukę umiejętności poszukiwania i
uzyskiwania zatrudnienia,
22a) składkach na ubezpieczenia społeczne - oznacza to składki na ubezpieczenia
emerytalne, rentowe i wypadkowe, finansowane z własnych środków płatnika tych
składek,
22b) wykonywaniu pracy przez cudzoziemca - oznacza to zatrudnienie, wykonywanie
innej pracy zarobkowej lub pełnienie funkcji w zarządach osób prawnych
prowadzących działalność gospodarczą,
23) zasiłku - oznacza to zasiłek dla bezrobotnych,
24) skreślony,
25) zatrudnieniu - oznacza to wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy,
stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą,
26) żołnierzach rezerwy - oznacza to osoby zwolnione z zawodowej służby
wojskowej w wyniku restrukturyzacji Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej,
którzy nie nabyli uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych w pełnej
wysokości.
2. Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, przedłuża się o czas odbywania przez
absolwenta zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby
wojskowej, przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej
pełnionej w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych,
okresowej służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby
zastępczej.
3. Badania lekarskie, mające na celu stwierdzenie zdolności bezrobotnego do
pracy, przeprowadzają, na wniosek kierownika powiatowego urzędu pracy, lekarze
ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu przepisów o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym.
Rozdział 2
Organy zatrudnienia i rady zatrudnienia
Spis rozdziałów
Art. 3. Zadania określone w ustawie realizuje minister właściwy do spraw pracy
oraz samorząd województwa, wojewoda i samorząd powiatowy, którzy współdziałają z
organami, organizacjami i instytucjami zajmującymi się problematyką zatrudnienia
i przeciwdziałania bezrobociu, a w szczególności z gminami oraz organizacjami
związków zawodowych, pracodawców i bezrobotnych.
Art. 4. Minister właściwy do spraw pracy w zakresie objętym ustawą:
1) realizuje politykę państwa w zakresie rynku pracy,
2) realizuje zadania wynikające z funkcji dysponenta Funduszu Pracy, o którym
mowa w art. 52 ust. 2,
3) zapewnia jednolitość stosowania prawa w szczególności przez:
a) udzielanie wyjaśnień dotyczących przepisów ustawy,
b) określanie standardów realizacji pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego,
organizacji szkoleń oraz prowadzenia centrów informacji zawodowej i klubów
pracy,
c) wprowadzenie i rozwijanie w urzędach pracy systemów informatycznych
zapewniających spójny system obsługi rynku pracy przez ustalenie zasad i
procedur homologacji systemów informatycznych stosowanych w urzędach,
4) realizuje zadania wynikające z umów i porozumień międzynarodowych, pełniąc
równocześnie funkcję instytucji właściwej do spraw współpracy z instytucjami
innych państw w zakresie ustalania uprawnień do świadczeń z tytułu bezrobocia.
[Uwaga, z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej pkt 4
otrzymuje brzmienie:
"4) pełni funkcję instytucji łącznikowej w związku z udziałem Rzeczypospolitej
Polskiej w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich
Unii Europejskiej w zakresie świadczeń dla bezrobotnych,"
Po pkt 4 dodaje się pkt 5 i 6 w brzmieniu:
"5) realizuje zadania wynikające z prawa swobodnego przepływu pracowników między
państwami członkowskimi Unii Europejskiej,
6) jest organem odwoławczym od decyzji wydawanych przez marszałka województwa,
jako organu pierwszej instancji, w sprawach, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt
10f."]
Art. 4a. skreślony.
Art. 4b. Minister właściwy do spraw pracy, uwzględniając procedury i standardy
obowiązujące państwa członkowskie Unii Europejskiej, określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zadania organów zatrudnienia związane z realizacją
zadań wynikających z udziału Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie
świadczeń dla bezrobotnych i realizacji prawa swobodnego przepływu pracowników,
a w szczególności:
1) tryb przekazywania i zakres przekazywanych informacji między krajowymi
organami zatrudnienia oraz do odpowiednich służb zatrudnienia państw
członkowskich Unii Europejskiej,
2) procedury związane z wymianą międzynarodowych ofert pracy między krajowymi
organami zatrudnienia oraz z przekazywaniem do służb zatrudnienia innych państw
członkowskich Unii Europejskiej,
3) rodzaje dokumentów i wzory formularzy stosowanych przy realizacji zadań, o
których mowa w pkt 1 i 2. [Uwaga, art. 4b wchodzi w życie z dniem uzyskania
przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej]
Art. 4c. Minister właściwy do spraw pracy może, w drodze rozporządzenia, ustalić
wymagania i tryb homologacji systemów informatycznych stosowanych w urzędach
pracy, uwzględniając:
1) rodzaje oprogramowania objęte procedurami homologacji,
2) ogólny i szczegółowy zakres wymagań homologacji,
3) sposób ogłaszania wymagań,
4) warunki zgłoszenia oprogramowania do homologacji,
5) przebieg procedury homologacji.
Art. 5. 1. Do zadań samorządu województwa w zakresie polityki rynku pracy należy
w szczególności:
1) opracowywanie analiz i ocen dotyczących problematyki zatrudnienia i
przeciwdziałania bezrobociu w województwie,
2) współdziałanie z wojewódzką radą zatrudnienia w podejmowaniu przedsięwzięć
zmierzających do ograniczenia bezrobocia i jego negatywnych skutków, w tym
tworzenie nowych miejsc pracy,
3) ustalanie dla samorządów powiatowych danego województwa, według kryteriów
określonych przez sejmik województwa, kwot środków Funduszu Pracy na
finansowanie programów na rzecz aktywnego przeciwdziałania bezrobociu oraz
finansowanie innych fakultatywnych zadań,
3a) inicjowanie i współfinansowanie szkoleń, prac interwencyjnych, zatrudnienia
absolwentów i programów specjalnych,
4) organizowanie pośrednictwa pracy w skali wojewódzkiej i międzywojewódzkiej,
5) współdziałanie z organami właściwymi w sprawach oświaty w planowaniu i
podejmowaniu przedsięwzięć w zakresie szkolenia bezrobotnych oraz w
organizowaniu kształcenia zawodowego, z uwzględnieniem potrzeb wojewódzkiego
rynku pracy,
6) organizowanie i koordynowanie rozwoju usług poradnictwa zawodowego oraz
informacji zawodowej na terenie województwa, a także wspieranie działalności
klubów pracy,
7) opiniowanie kryteriów wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców
nie posiadających zezwolenia na osiedlenie się ani statusu uchodźcy w
Rzeczypospolitej Polskiej,
8) prowadzenie polityki regionalnej w zakresie przeciwdziałania bezrobociu
poprzez inspirowanie i współfinansowanie oraz koordynowanie realizacji programów
wojewódzkich,
9) uchylony
10) organizowanie, inicjowanie i współfinansowanie lokalnych programów mających
na celu tworzenie nowych miejsc pracy i likwidację negatywnych skutków
bezrobocia lub wspieranie rządowych programów restrukturyzacyjnych,
10a) inicjowanie i realizacja przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub
złagodzenie problemów związanych z planowanymi, na zasadach określonych w
odrębnych przepisach, zwolnieniami grupy pracowników z przyczyn dotyczących
pracodawcy,
10b) inicjowanie oraz realizacja, we współdziałaniu z podmiotami nie zaliczonymi
do sektora finansów publicznych, wojewódzkich programów promocji zatrudnienia,
10c) realizacja zadań w zakresie międzynarodowej wymiany ofert pracy oraz zadań
związanych z kierowaniem obywateli polskich do pracy za granicą,
10d) pełnienie funkcji instytucji właściwej w związku z udziałem
Rzeczypospolitej Polskiej w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego
państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie świadczeń dla bezrobotnych,
10e) realizowanie zadań w zakresie prawa swobodnego przepływu pracowników między
państwami Unii Europejskiej,
10f) wydawanie decyzji w sprawach dotyczących przyznawania świadczeń z tytułu
bezrobocia cudzoziemcom posiadającym obywatelstwo państwa członkowskiego Unii
Europejskiej,[Uwaga, pkt 10d-10f wchodzą w życie z dniem uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej]
11) realizacja innych zadań przewidzianych w odrębnych ustawach,
12) organizowanie oraz finansowanie z Funduszu Pracy szkolenia kadr
wojewódzkiego i powiatowych urzędów pracy realizujących na terenie województwa
zadania wynikające z ustawy,
13) określanie, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady zatrudnienia, na
podstawie klasyfikacji zawodów i specjalności, o której mowa w art. 36 ust. 3,
wykazu zawodów, za które może być dokonywana refundacja, o której mowa w art. 6a
pkt 5a; wykaz podlega ogłoszeniu w wojewódzkim dzienniku urzędowym,
14) programowanie i realizacja projektów dotyczących rozwoju zasobów ludzkich,
finansowanych z europejskich funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych.
2. Zadania określone w ust. 1 realizowane są przez wojewódzki urząd pracy będący
wojewódzką samorządową jednostką organizacyjną samorządu województwa.
2a. Marszałek województwa może, w formie pisemnej, upoważnić dyrektora
wojewódzkiego urzędu pracy lub, na jego wniosek, innych pracowników tego urzędu,
do załatwiania w imieniu marszałka województwa spraw, w tym wydawania decyzji i
postanowień administracyjnych w zakresie, o którym mowa w ust. 1. [Uwaga, ust.
2a wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii
Europejskiej]
3. Dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy powołuje i odwołuje marszałek
województwa, po zasięgnięciu opinii wojewódzkiej rady zatrudnienia.
4. Wicedyrektorów wojewódzkich urzędów pracy powołuje i odwołuje marszałek
województwa na wniosek dyrektora.
5. Sejmik województwa co najmniej raz w roku dokonuje oceny sytuacji na rynku
pracy.
Art. 6. Do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiaty
należy:
1) rejestrowanie bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy, przedstawianie
im propozycji zatrudnienia, szkolenia i innych form mających na celu ich
aktywizację zawodową, a w razie braku takich możliwości wypłacanie uprawnionym
zasiłków i innych świadczeń pieniężnych,
2) przyznawanie i wypłacanie uprawnionym osobom świadczeń przedemerytalnych oraz
wypłacanie zasiłków przedemerytalnych,
3) prowadzenie poradnictwa zawodowego oraz informacji zawodowej dla bezrobotnych
i innych osób poszukujących pracy,
4) wydawanie biletów kredytowych osobom skierowanym do pracy poza miejsce
stałego zamieszkania,
5) skreślony,
6) wydawanie decyzji w sprawach o:
a) uznaniu lub odmowie uznania danej osoby za bezrobotną oraz utracie statusu
osoby bezrobotnej,
b) przyznaniu, odmowie przyznania, wstrzymaniu, zawieszeniu, wznowieniu wypłaty
oraz utracie lub pozbawieniu prawa do zasiłku, dodatku szkoleniowego, stypendium
lub świadczenia przedemerytalnego oraz wstrzymaniu, zawieszeniu, wznowieniu
wypłaty oraz utracie lub pozbawieniu prawa do zasiłku przedemerytalnego,
c) obowiązku zwrotu nienależnie pobranego zasiłku, dodatku szkoleniowego,
stypendium, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, innych
nienależnie pobranych świadczeń lub kosztów szkolenia finansowanych z Funduszu
Pracy,
d) odroczeniu terminu spłaty, rozłożeniu na raty lub umorzeniu części albo
całości nienależnie pobranego świadczenia lub pożyczki udzielonej z Funduszu
Pracy,
e) uchylona
f) uchylona
7) wydawanie innych decyzji w sprawach dotyczących zatrudnienia i
przeciwdziałania bezrobociu na podstawie innych ustaw,
8) skreślony,
9) wykonywanie zadań określonych w odrębnych przepisach.
Art. 6a. Do zadań samorządu powiatowego należy w szczególności:
1) udzielanie pomocy bezrobotnym i innym osobom poszukującym pracy w znalezieniu
pracy, a także pracodawcom w pozyskaniu pracowników,
2) podejmowanie i realizacja działań zmierzających do ograniczenia bezrobocia i
jego negatywnych skutków,
3) pozyskiwanie i gospodarowanie środkami finansowymi na realizację zadań z
zakresu przeciwdziałania bezrobociu oraz aktywizacji lokalnego rynku pracy,
4) inicjowanie tworzenia dodatkowych miejsc pracy oraz udzielanie pomocy
bezrobotnym w podejmowaniu działalności na własny rachunek i ścisła współpraca w
tym zakresie z izbą rolniczą w odniesieniu do bezrobotnych zamieszkałych na wsi,
5) inicjowanie i finansowanie:
a) prac interwencyjnych,
b) robót publicznych,
c) zatrudnienia absolwentów,
d) programów specjalnych,
e) szkoleń,
5a) refundowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne młodocianych
pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego, [obowiązuje od 1 czerwca 2003 r.]
6) współdziałanie z powiatowymi radami zatrudnienia w zakresie ograniczania
bezrobocia i jego negatywnych skutków, a w szczególności rozdziału i
wykorzystania środków Funduszu Pracy oraz Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych,
7) inicjowanie i wspieranie działalności klubów pracy,
8) opracowywanie analiz, ocen i sprawozdań dotyczących problematyki zatrudnienia
i przeciwdziałania bezrobociu w powiecie na potrzeby wojewódzkiego urzędu pracy
oraz powiatowej rady zatrudnienia,
9) inicjowanie i realizacja przedsięwzięć mających na celu rozwiązanie lub
złagodzenie problemów związanych z planowanymi, na zasadach określonych w
odrębnych przepisach, zwolnieniami grupy pracowników z przyczyn dotyczących
pracodawcy,
/10) realizowanie zadań wynikających z koordynacji systemów zabezpieczenia
społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej w zakresie świadczeń dla
bezrobotnych oraz współdziałanie w tym obszarze z pozostałymi organami
zatrudnienia,
11) wypłacanie świadczeń na podstawie decyzji, o których mowa w art. 5 ust. 1
pkt 10f,
12) realizowanie zadań w zakresie prawa swobodnego przepływu pracowników między
państwami Unii Europejskiej. [Uwaga, pkt 10-12 wchodzą w życie z dniem uzyskania
przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej]
Art. 6b. 1. Zadania, o których mowa w art. 6 i 6a, wykonywane są przez powiatowe
urzędy pracy wchodzące w skład powiatowej administracji zespolonej.
2. Kierownika powiatowego urzędu pracy powołuje i odwołuje starosta po
zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia.
3. Zastępców kierownika powiatowego urzędu pracy powołuje i odwołuje starosta na
wniosek kierownika.
4. Starosta może w formie pisemnej upoważnić kierownika powiatowego urzędu pracy
do załatwiania w jego imieniu spraw, w tym do wydawania decyzji i postanowień
administracyjnych oraz zaświadczeń w zakresie zadań wykonywanych przez powiatowy
urząd pracy.
5. Upoważnienie, o którym mowa w ust. 4, może być na wniosek kierownika
powiatowego urzędu pracy udzielone także innym pracownikom tego urzędu.
Art. 6c. 1. Do zadań wojewody w zakresie przeciwdziałania bezrobociu należy:
1) kontrola realizacji zadań z zakresu administracji rządowej, wynikających z
przestrzegania przepisów ustawy, wykonywanych przez jednostki samorządu
terytorialnego,
2) sprawowanie merytorycznego nadzoru nad wymaganym standardem usług
świadczonych przez urzędy pracy oraz odpowiednim poziomem kwalifikacji kadr w
urzędach pracy na terenie województwa,
3) ustalanie, po zasięgnięciu opinii marszałka województwa, kryteriów wydawania
przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców nie posiadających zezwolenia na
osiedlenie się ani statusu uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej; kryteria te nie
mogą zawierać wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub
religijne, ani ze względu na przynależność związkową,
4) wydawanie przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców,
5) wykonywanie kontroli w zakresie przestrzegania przepisów ustawy.
2. W postępowaniu administracyjnym w sprawach związanych z wykonywaniem zadań i
kompetencji w zakresie zatrudnienia i przeciwdziałania bezrobociu, jeżeli ustawa
nie stanowi inaczej:
1) organem właściwym jest starosta,
2) organem wyższego stopnia jest wojewoda.
Art. 7. 1. Naczelna Rada Zatrudnienia jest organem opiniodawczo-doradczym
ministra właściwego do spraw pracy w sprawach zatrudnienia.
2. Do zakresu działania Naczelnej Rady Zatrudnienia należy w szczególności:
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego i racjonalnego
zatrudnienia,
2) opiniowanie planów Funduszu Pracy oraz rocznych sprawozdań z działalności
tego Funduszu,
3) wydawanie opinii w sprawach, o których mowa w art. 57 ust. 1 pkt 21,
3a) opiniowanie zasad i kryteriów przyznawania przez ministra właściwego do
spraw pracy, z funduszy będących w jego dyspozycji, środków na dofinansowanie
programów i przedsięwzięć realizowanych w ramach zadań statutowych przez
instytucje i organizacje na rzecz bezrobotnych oraz młodzieży wchodzącej na
rynek pracy,
4) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących zatrudnienia oraz
wnioskowanie w sprawie wydania lub zmiany obowiązujących przepisów,
5) współdziałanie z wojewódzkimi radami zatrudnienia,
6) przedstawianie ministrowi właściwemu do spraw pracy okresowych informacji o
swojej działalności.
Art. 8. 1. Wojewódzkie rady zatrudnienia są organami opiniodawczo-doradczymi
marszałków województw.
2. Do zakresu działania wojewódzkich rad zatrudnienia należy w szczególności:
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego i racjonalnego
zatrudnienia w województwie,
2) ocena racjonalności gospodarki środkami Funduszu Pracy,
3) opiniowanie kryteriów podziału środków Funduszu Pracy dla samorządów
powiatowych danego województwa na finansowanie programów na rzecz aktywnego
przeciwdziałania bezrobociu i finansowanie innych fakultatywnych zadań oraz
opiniowanie opracowanych przez wojewódzkie urzędy pracy projektów planów
finansowych i sprawozdań z ich realizacji,
4) składanie wniosków i wydawanie opinii w sprawach dotyczących kierunków
kształcenia, szkolenia zawodowego oraz zatrudnienia w województwie,
5) skreślony
6) skreślony,
7) ocenianie okresowych sprawozdań z działalności wojewódzkich urzędów pracy
oraz przedstawianie Naczelnej Radzie Zatrudnienia okresowych sprawozdań i
wniosków w sprawach zatrudnienia,
8) skreślony,
9) opiniowanie kandydatów na stanowisko dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy
oraz wnioskowanie o jego odwołanie,
10) delegowanie przedstawiciela do komisji konkursowej w przypadku powoływania
dyrektora wojewódzkiego urzędu pracy w drodze konkursu,
11) wydawanie opinii w sprawach dotyczących młodocianych w zakresie, o którym
mowa w art. 5 ust. 1 pkt 13.
Art. 9. 1. Powiatowe rady zatrudnienia są organami opiniodawczo-doradczymi
starostów.
2. Do zakresu działania powiatowych rad zatrudnienia stosuje się odpowiednio
przepisy art. 8 ust. 2 pkt 1-4 i 7-10.
3. Powiatowe rady zatrudnienia opiniują:
1) kryteria refundowania kosztów szkolenia, o których mowa w art. 15 ust. 5,
2) kryteria przyznawania pożyczek, o których mowa w art. 18 ust. 1.
Art. 9a. skreślony.
Art. 10. 1. Naczelna Rada Zatrudnienia składa się z 24 osób, powoływanych w
równych częściach spośród przedstawicieli organizacji związkowych i organizacji
pracodawców - reprezentatywnych w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach
dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080), zwanej dalej "ustawą o
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych", oraz organów
administracji rządowej i samorządu terytorialnego.
2. W skład wojewódzkiej rady zatrudnienia wchodzi marszałek województwa, jako
przewodniczący rady, oraz do 20 osób powoływanych spośród przedstawicieli
wojewody i działających na terenie województwa:
1) wojewódzkich struktur każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
2) wojewódzkich struktur każdej organizacji pracodawców, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
3) społeczno-zawodowych organizacji rolników,
4) związków zawodowych rolników indywidualnych,
5) izb rolniczych,
6) jednostek samorządu terytorialnego (województwa, powiatów i gmin).
3. W skład powiatowej rady zatrudnienia wchodzi starosta jako przewodniczący
rady oraz do 16 osób powoływanych spośród działających na terenie powiatu:
1) terenowych struktur każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
2) terenowych struktur każdej organizacji pracodawców, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
3) społeczno-zawodowych organizacji rolników,
4) związków zawodowych rolników indywidualnych,
5) izb rolniczych,
6) jednostek samorządu terytorialnego (powiatu i gmin).
3a. (skreślony)
4. Członków Naczelnej Rady Zatrudnienia powołuje minister właściwy do spraw
pracy, członków wojewódzkich rad zatrudnienia - marszałek województwa, natomiast
członków powiatowych rad zatrudnienia - starosta, spośród kandydatów zgłoszonych
przez organy i organizacje, o których mowa w ust. 1-3.
5. Członek rady zatrudnienia może zostać odwołany:
1) na wniosek organu lub organizacji, która zgłosiła kandydaturę członka rady,
2) z inicjatywy odpowiednio ministra właściwego do spraw pracy, marszałka
województwa oraz starosty, po zasięgnięciu opinii organu lub organizacji, która
zgłosiła kandydatury członka rady.
6. Kadencja rad zatrudnienia trwa 4 lata.
7. Minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia,
organizację oraz tryb działania rad zatrudnienia oraz zasady, na jakich mogą
uczestniczyć w posiedzeniach rad zatrudnienia przedstawiciele nauki oraz innych
organów, organizacji i instytucji nie reprezentowanych w radach zatrudnienia.
8. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy w celu wzięcia udziału
w posiedzeniach rady zatrudnienia. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo
do wynagrodzenia ustalonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu
wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy. Koszty wynagrodzenia ponoszone przez
pracodawcę mogą być refundowane z Funduszu Pracy.
9. Na wniosek członków rad zatrudnienia zamieszkałych poza miejscem obrad rady
koszty przejazdów publicznymi środkami komunikacji finansowane są ze środków
Funduszu Pracy.
10. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady refundacji kosztów, o których mowa w ust. 8 i 9.
Rozdział 3
Zasady i formy przeciwdziałania bezrobociu oraz łagodzenia jego skutków
Spis rozdziałów
Art. 11. Organy zatrudnienia realizują zadania państwa w zakresie zatrudnienia,
przeciwdziałania bezrobociu i łagodzenia jego skutków.
Art. 12. 1. Pośrednictwo pracy polega na udzielaniu pomocy bezrobotnym i innym
osobom poszukującym pracy w uzyskaniu odpowiedniego zatrudnienia oraz
pracodawcom w znalezieniu odpowiednich pracowników.
1a. Nie stanowi pośrednictwa pracy kierowanie za granicę do pracodawców
zagranicznych własnych pracowników przez organy, organizacje lub instytucje,
jeżeli wynika to z umów międzynarodowych, których stroną jest Rzeczpospolita
Polska.
2. Pośrednictwo pracy prowadzą powiatowe urzędy pracy. Pośrednictwo pracy jest
wykonywane nieodpłatnie i opiera się na następujących zasadach:
1) dostępności usług pośrednictwa dla wszystkich osób poszukujących pracy oraz
dla pracodawców,
2) dobrowolności - oznaczającej wolne od przymusu korzystanie z usług
pośrednictwa pracy przez poszukujących pracy,
3) równości - oznaczającej obowiązek powiatowych urzędów pracy udzielania
wszystkim poszukującym pracy pomocy w znalezieniu zatrudnienia, bez względu na
ich narodowość, przynależność do organizacji politycznych, społecznych, na płeć,
wyznanie i inne okoliczności,
4) jawności - oznaczającej, że każde wolne miejsce pracy zgłoszone do urzędu
podawane jest do wiadomości poszukującym pracy.
3. Pracodawcy mają obowiązek na bieżąco informować powiatowe urzędy pracy,
właściwe dla siedziby pracodawcy, o wolnych miejscach zatrudnienia lub miejscach
przygotowania zawodowego. Informując o wolnych miejscach zatrudnienia lub
miejscach przygotowania zawodowego, pracodawcy nie mogą formułować wymagań
dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę,
pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną, przekonania, zwłaszcza
polityczne lub religijne, ani ze względu na przynależność związkową.
3a. uchylony
4. Pracodawca przed zatrudnieniem pracownika obowiązany jest uzyskać od niego
oświadczenie o pozostawaniu lub niepozostawaniu w rejestrze bezrobotnych.
5. Pracodawca obowiązany jest zawiadomić w formie pisemnej w ciągu 5 dni
właściwy powiatowy urząd pracy o zatrudnieniu osoby zarejestrowanej jako
bezrobotna lub o powierzeniu jej innej pracy zarobkowej.
Art. 13. 1. Powiatowe urzędy pracy rejestrują bezrobotnych i inne osoby
poszukujące pracy oraz prowadzą karty rejestracyjne tych osób.
1a. Rejestracja i ewidencja bezrobotnych i innych osób poszukujących pracy
następuje po przedstawieniu przez te osoby niezbędnych dla ustalenia ich statusu
i uprawnień danych osobowych, informacji oraz dokumentów, określonych w
rozporządzeniach, o których mowa w art. 36 ust. 1.
2. Bezrobotni mają obowiązek zgłaszania się do właściwego powiatowego urzędu
pracy w wyznaczonych terminach w celu potwierdzenia swej gotowości do podjęcia
pracy i uzyskania informacji o możliwościach zatrudnienia lub szkolenia.
3. Starosta, z zastrzeżeniem art. 27 ust. 3, pozbawia statusu bezrobotnego
osobę, która:
1) nie spełnia warunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2,
2) skreślony
3) otrzymała pożyczkę z Funduszu Pracy lub Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych na podjęcie działalności pozarolniczej lub rolniczej,
4) dwukrotnie odmówiła, bez uzasadnionej przyczyny, przyjęcia propozycji
odpowiedniego zatrudnienia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót
publicznych, albo udziału w szkoleniu, stażu lub programie specjalnym;
pozbawienie statusu bezrobotnego następuje na okres 6 miesięcy,
5) nie stawiła się w powiatowym urzędzie pracy w wyznaczonym terminie i nie
powiadomiła w ciągu 5 dni o uzasadnionej przyczynie tego niestawiennictwa;
pozbawienie statusu bezrobotnego następuje na okres 3 miesięcy od dnia
niestawienia się w powiatowym urzędzie pracy,
6) odmówiła poddania się badaniom lekarskim mającym na celu ustalenie zdolności
do pracy; pozbawienie statusu bezrobotnego następuje na okres 3 miesięcy od dnia
tej odmowy,
7) na wniosek bezrobotnego.
Art. 14. 1. Starostowie w razie braku możliwości zapewnienia bezrobotnym
odpowiedniego zatrudnienia:
1) inicjują i finansują szkolenia bezrobotnych oraz przyznają i wypłacają
dodatki szkoleniowe,
2) inicjują organizowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielają pracodawcom
pomocy finansowej w zakresie określonym w ustawie,
3) inicjują oraz finansują, w zakresie ustalonym w ustawie, prace interwencyjne,
a także roboty publiczne,
4) udzielają pożyczek z Funduszu Pracy na podjęcie działalności na własny
rachunek,
5) przyznają i wypłacają zasiłki,
6) aktywizują bezrobotnych w ramach programów specjalnych oraz w ramach zajęć w
klubach pracy,
7) inicjują i realizują inne zadania przewidziane w ustawie oraz w odrębnych
przepisach.
2. Przepis ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem wypłacania dodatków szkoleniowych, stosuje
się odpowiednio do żołnierzy rezerwy.
Art. 15. 1. Starosta inicjuje szkolenie bezrobotnych i żołnierzy rezerwy w celu
zwiększenia ich szans na uzyskanie zatrudnienia, podwyższenia dotychczasowych
kwalifikacji zawodowych lub zwiększenia aktywności zawodowej, a w szczególności
w razie:
1) braku kwalifikacji zawodowych,
2) konieczności zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji odpowiedniego
zatrudnienia,
3) utraty zdolności do wykonywania pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie.
1a. Przy doborze kandydatów na szkolenia, o których mowa w ust. 1, nie można
stosować wymagań dyskryminujących kandydatów ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, narodowość, przekonania, zwłaszcza polityczne lub
religijne, oraz przynależność związkową. [Uwaga, ust. 1a wchodzi w życie z dniem
uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej]
2. Starosta kieruje bezrobotnego i żołnierza rezerwy na wskazane przez niego
szkolenie, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że szkolenie to zapewni uzyskanie
pracy, koszt tego szkolenia nie przekroczy dwukrotnego przeciętnego
wynagrodzenia, a także spełniony jest przynajmniej jeden z warunków, o których
mowa w ust. 1.
3. Szkolenie powinno trwać nie dłużej niż 6 miesięcy, a w przypadkach
uzasadnionych programem szkolenia w danym zawodzie - nie dłużej niż 12 miesięcy.
4. Skierowanie na szkolenie może być poprzedzone określeniem przez doradcę
zawodowego powiatowego urzędu pracy predyspozycji bezrobotnego do wykonywania
zawodu, który uzyska w wyniku szkolenia, oraz, w uzasadnionych przypadkach,
skierowaniem na specjalistyczne badania lekarskie.
5. Na wniosek pracodawcy, który zatrudnia co najmniej 20 pracowników, starosta
może zrefundować z Funduszu Pracy koszty szkolenia pracowników, do wysokości 50
proc., nie więcej jednak niż do wysokości przeciętnego wynagrodzenia na jedną
osobę, jeżeli po ukończeniu szkolenia zostaną zatrudnieni zgodnie z kierunkiem
odbytego szkolenia przez tego pracodawcę na innych stanowiskach pracy przez
okres co najmniej 12 miesięcy.
6. Pracodawca, który nie spełnił warunku, o którym mowa w ust. 5, obowiązany
jest do zwrotu kosztów szkolenia finansowanych ze środków Funduszu Pracy.
Art. 16. 1. Dodatek szkoleniowy przysługuje bezrobotnemu w okresie odbywania
szkolenia, na które został skierowany przez starostę.
1a. Dodatek szkoleniowy nie przysługuje bezrobotnemu, jeżeli w okresie odbywania
szkolenia przysługuje mu z tego tytułu stypendium, dieta lub innego rodzaju
świadczenie pieniężne w wysokości wyższej niż dodatek szkoleniowy.
2. Wysokość dodatku szkoleniowego wynosi miesięcznie 20 proc. zasiłku, o którym
mowa w art. 24 ust. 1.
3. W przypadku skierowania bezrobotnego lub żołnierza rezerwy na szkolenie
koszty tego szkolenia są finansowane z Funduszu Pracy, z zastrzeżeniem ust. 3a i
4.
3a. Starosta, na wniosek bezrobotnego, może wyrazić zgodę na częściowe
sfinansowanie z Funduszu Pracy kosztów szkolenia, jeżeli skierowanie na to
szkolenie nastąpiło na prośbę bezrobotnego albo innej organizacji lub instytucji
pokrywającej część kosztów tego szkolenia. Przepisy art. 15 ust. 1-4 stosuje się
odpowiednio.
4. Osoba, która z własnej winy nie ukończyła szkolenia, obowiązana jest do
zwrotu kosztów szkolenia, chyba że powodem nieukończenia szkolenia było podjęcie
zatrudnienia.
5. skreślony.
6. skreślony.
7. Osobom skierowanym na szkolenie przez starostę, z wyjątkiem posiadających z
tego tytułu prawo do stypendium, przysługuje odszkodowanie z tytułu
ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków powstałych w związku ze
szkoleniem oraz w drodze do i z miejsca szkolenia - wypłacane przez instytucję
ubezpieczeniową, w której osoby te zostały ubezpieczone.
8. Jednostka szkoleniowa obowiązana jest ubezpieczyć osobę, o której mowa w ust.
7, od następstw nieszczęśliwych wypadków.
9. skreślony.
10. Starosta może sfinansować z Funduszu Pracy koszty szkolenia osoby
poszukującej pracy, skierowanej na szkolenie, która:
1) jest w okresie wypowiedzenia stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy,
2) jest zatrudniona u przedsiębiorcy, wobec którego ogłoszono upadłość lub który
jest w stanie likwidacji, z wyłączeniem likwidacji w celu prywatyzacji,
3) otrzymuje świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub
górniczy zasiłek socjalny - przewidziane w Układzie zbiorowym pracy dla
pracowników zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r. i w ustawie z 26 listopada
1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach
gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych
(Dz. U. Nr 162, poz. 1112 i z 2001 r. Nr 5, poz. 41) lub w odrębnych przepisach,
4) pobiera gwarantowany zasiłek okresowy z pomocy społecznej.
Art. 16a. 1. W celu umożliwienia podjęcia zatrudnienia wymagającego szczególnych
kwalifikacji, starosta może na wniosek bezrobotnego i żołnierza rezerwy udzielić
mu pożyczki na sfinansowanie kosztów szkolenia do wysokości czterokrotnego
przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu podpisania z nim umowy.
2. Pożyczka, o której mowa w ust. 1, jest nie oprocentowana, a okres jej spłaty
może wynosić do 18 miesięcy od ustalonego w umowie dnia zakończenia szkolenia.
3. W przypadku wykorzystania pożyczki na inne cele niż określone w umowie,
niepodjęcia lub nieukończenia szkolenia, pożyczka podlega bezzwłocznemu zwrotowi
w całości, wraz z odsetkami ustawowymi. Odsetki ustawowe ustala się także od
kwoty pożyczki nie spłaconej w terminie.
4. Przepis art. 15 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
Art. 17. 1. Poradnictwo zawodowe polega na udzieleniu bezrobotnym i innym osobom
poszukującym pracy pomocy w wyborze odpowiedniego zawodu i miejsca zatrudnienia
oraz pracodawcom w doborze kandydatów do pracy na stanowiska wymagające
szczególnych predyspozycji psychofizycznych.
2. Poradnictwo zawodowe kieruje się następującymi zasadami:
1) dostępności usług dla wszystkich osób bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy oraz dla pracodawców,
2) dobrowolności korzystania z usług poradnictwa zawodowego,
3) równości w korzystaniu z usług poradnictwa zawodowego bez względu na
narodowość, płeć, wyznanie, przynależność do organizacji politycznych i
społecznych oraz inne okoliczności,
4) swobody wyboru zawodu i miejsca zatrudnienia,
5) bezpłatności korzystania z usług poradnictwa zawodowego,
6) poufności i ochrony danych osobistych bezrobotnych i innych osób
poszukujących pracy, korzystających z usług poradnictwa zawodowego.
3. Poradnictwo zawodowe prowadzą powiatowe urzędy pracy oraz centra informacji i
planowania kariery zawodowej wojewódzkich urzędów pracy.
4. Poradnictwo zawodowe świadczone jest w formie porad indywidualnych i
grupowych.
5. Porady indywidualne mogą być poprzedzone specjalistycznymi badaniami
lekarskimi i psychologicznymi. Koszty badań nie obciążają bezrobotnego i innych
osób poszukujących pracy.
6. Przeprowadzenie badań, o których mowa w ust. 5, może nastąpić wyłącznie za
zgodą bezrobotnego lub innej osoby poszukującej pracy.
Art. 18. 1. Starosta może udzielać z Funduszu Pracy pożyczek:
1) pracodawcom na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy dla bezrobotnych
skierowanych na te miejsca,
2) bezrobotnym, pracownikom w okresie wypowiedzenia zwalnianym z pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy oraz poszukującym pracy otrzymującym
świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub górniczy zasiłek
socjalny, przewidziane w Układzie zbiorowym pracy dla pracowników zakładów
górniczych z 21 grudnia 1991 r. i w ustawie z 26 listopada 1998 r. o
dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki
rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz. U. Nr
162, poz. 1112 i z 2001 r. Nr 5, poz. 41) lub odrębnych przepisach - na podjęcie
pozarolniczej działalności lub działalności rolniczej, z wyjątkiem zakupu ziemi.
2. Wysokość pożyczki nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego
wynagrodzenia; w razie pożyczki na zorganizowanie dodatkowych miejsc pracy
wysokość ta dotyczy utworzenia jednego miejsca pracy.
3. Pracodawca, któremu udzielono pożyczki, jest zobowiązany do zorganizowania
dodatkowych miejsc pracy w terminach określonych w umowie pożyczki i
zatrudniania skierowanych bezrobotnych przez okres co najmniej 24 miesięcy.
4. Pożyczka dla osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2, może być umorzona na
wniosek pożyczkobiorcy przez starostę do wysokości 50 proc., pod warunkiem
prowadzenia działalności przez okres co najmniej 24 miesięcy oraz po spełnieniu
innych warunków określonych w umowie.
4a. Starosta może odroczyć termin spłaty, rozłożyć na raty albo po zasięgnięciu
opinii powiatowej rady zatrudnienia umorzyć w części lub w całości pożyczkę, o
której mowa w ust. 1, jeżeli:
1) w wyniku postępowania egzekucyjnego lub na podstawie innych okoliczności lub
dokumentów stwierdzono, że pożyczkobiorca nie posiada majątku, z którego można
dochodzić należności,
2) w wyniku egzekucji pożyczkobiorca lub osoby pozostające na jego utrzymaniu
byłyby pozbawione niezbędnych środków utrzymania,
3) pożyczkobiorca zmarł nie pozostawiając majątku, z którego można dochodzić
należności,
4) wydatki egzekucyjne będą wyższe od należności,
5) przeprowadzone postępowanie wyjaśniające wykaże, że za umorzeniem przemawiają
szczególne względy gospodarcze lub społeczne.
4b. Umorzenie pożyczki, za spłatę której odpowiada solidarnie więcej niż jeden
dłużnik, może nastąpić, gdy okoliczności uzasadniające umorzenie, o których mowa
w ust. 4a, zachodzą co do wszystkich zobowiązanych.
4c. Od należności, której termin zapłaty odroczono lub którą rozłożono na raty,
nie pobiera się odsetek za zwłokę za okres od wydania decyzji do upływu terminu
zapłaty określonego w decyzji.
4d. Jeżeli pożyczkobiorca nie spłaci w terminie albo w pełnej wysokości rat
ustalonych w decyzji, pozostała do spłaty należność staje się natychmiast
wymagalna wraz z należnymi odsetkami za zwłokę, w tym również z odsetkami, o
których mowa w ust. 4c.
5. Warunki udzielania pożyczek, wysokość stopy procentowej oraz warunki spłaty
określa się w umowie zawieranej przez starostę z pożyczkobiorcą.
5a. Umowa zawarta z osobą, o której mowa w ust. 1 pkt 2, może przewidywać
dokonanie przez powiatowy urząd pracy zwrotu do 80 proc. udokumentowanych
kosztów szkolenia, konsultacji lub doradztwa dotyczących podejmowanej
działalności, poniesionych w okresie do 6 miesięcy od dnia udzielenia pożyczki,
w kwocie nie przekraczającej jednak przeciętnego wynagrodzenia.
6. Wykazy pracodawców i osób, którym udzielono pożyczki, podawane są do
wiadomości publicznej w powiatowym urzędzie pracy.
7. Przepisy ust. 1 pkt 1 oraz ust. 2, 3, 5 i 6 stosuje się odpowiednio do
jednoosobowego przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów o działalności
gospodarczej, zwanego dalej "jednoosobowym przedsiębiorcą", jeżeli zamierza
zatrudnić pracownika.
8. skreślony.
9. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady udzielania pożyczek, wysokość stopy procentowej oraz warunki
spłat, o których mowa w ust. 5.
Art. 19. 1. Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił w ramach prac
interwencyjnych na okres do 6 miesięcy skierowanych bezrobotnych, część kosztów
poniesionych na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenie społeczne
skierowanych bezrobotnych w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie przekraczającej
jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz kwoty zasiłku określonej w art. 24
ust. 1 obowiązującej w ostatnim dniu zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca
i składki na ubezpieczenie społeczne od refundowanego wynagrodzenia.
2. Starosta może dokonywać, w zakresie i na zasadach określonych w ust. 1,
zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów, z tytułu zatrudnienia do 12
miesięcy skierowanych bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych, w wysokości
uprzednio uzgodnionej, nie przekraczającej jednak najniższego wynagrodzenia i
składki na ubezpieczenie społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdego
bezrobotnego, jeżeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc
ich zatrudnienia.
2a. Starosta może skierować bezrobotnych, którzy ukończyli 53 lata - kobiety i
58 lat - mężczyźni, z którymi rozwiązanie stosunku pracy w ostatnim zakładzie
pracy nastąpiło z przyczyn dotyczących zakładu pracy, do wykonywania pracy w
ramach prac interwencyjnych przez okres do 24 miesięcy oraz dokonać na zasadach
określonych w ust. 1 zwrotu poniesionych przez pracodawcę kosztów.
3. Jeżeli pracodawca bezpośrednio po zakończeniu prac interwencyjnych trwających
co najmniej 6 miesięcy zatrudniał skierowanego bezrobotnego przez okres dalszych
6 miesięcy, zawierając po upływie tego okresu umowę o pracę na czas nie
określony w pełnym wymiarze czasu pracy, starosta może przyznać pracodawcy
jednorazową refundację wynagrodzenia w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie
wyższej jednak niż 150 proc. przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu
spełnienia tego warunku.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do jednoosobowego przedsiębiorcy,
jeżeli zamierza zatrudnić bezrobotnego w ramach prac interwencyjnych.
5. Starosta, kierując bezrobotnego do prac interwencyjnych, ma obowiązek wziąć
pod uwagę jego wiek, stan zdrowia oraz rodzaje uprzednio wykonywanej pracy.
Art. 20. 1. Starosta zwraca organizatorowi robót publicznych, który zatrudniał
skierowanych bezrobotnych przez okres do 6 miesięcy, część kosztów poniesionych
na wynagrodzenia, nagrody oraz składki na ubezpieczenia społeczne bezrobotnych w
wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty ustalonej jako
iloczyn liczby zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu
pracy oraz 50% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w ostatnim dniu
zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca i składki na ubezpieczenia społeczne
od refundowanego wynagrodzenia.
2. Starosta może dokonywać, w zakresie i na zasadach określonych w ust. 1,
zwrotu poniesionych przez organizatora robót publicznych kosztów, z tytułu
zatrudnienia do 12 miesięcy skierowanych bezrobotnych, w wysokości uprzednio
uzgodnionej, nie przekraczającej jednak przeciętnego wynagrodzenia i składki na
ubezpieczenie społeczne od refundowanego wynagrodzenia za każdego bezrobotnego,
jeżeli refundacja obejmuje koszty poniesione za co drugi miesiąc ich
zatrudnienia.
3. Na wniosek organizatora robót publicznych starosta może przyznawać zaliczki
ze środków Funduszu Pracy na poczet wypłat wynagrodzeń oraz składki na
ubezpieczenie społeczne, a także rzeczowych kosztów organizacji robót
publicznych.
4. Na wniosek organizatora robót publicznych, w powiatach (gminach) zagrożonych
szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, starosta, po uzyskaniu opinii
powiatowej rady zatrudnienia, może wyrazić zgodę na refundowanie do 20%
rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych, jednakże w wysokości nie
wyższej niż 15% kwoty wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne
bezrobotnych, finansowanych z Funduszu Pracy.
5. Przepis art. 19 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
6. uchylony
Art. 21. 1. Starosta zwraca organowi samorządu terytorialnego, który zatrudnił
skierowanego bezrobotnego w ramach robót publicznych trwających nie dłużej niż 7
dni w miesiącu, wynagrodzenie w wysokości jednej dwudziestej piątej najniższego
wynagrodzenia wraz ze składką na ubezpieczenie społeczne za każdy dzień
zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy.
2. Przepis art. 19 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 22. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób i tryb organizowania prac interwencyjnych i robót publicznych
oraz przyznawania zaliczek, mając na uwadze:
1) wskazanie podmiotów uprawnionych do organizowania robót publicznych i prac
interwencyjnych,
2) wskazanie preferencji przy kierowaniu osób do robót publicznych i prac
interwencyjnych,
3) treść wniosku o organizowanie robót publicznych lub prac interwencyjnych,
4) określenie trybu i warunków zawieranych umów z uprawnionymi pracodawcami,
5) warunki zwrotu wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne.
Art. 22a. 1. Starosta może zawrzeć z pracodawcą umowę przewidującą zrefundowanie
poniesionych kosztów z tytułu opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w
związku z zatrudnieniem skierowanego bezrobotnego.
2. Kwota zrefundowanych składek, o których mowa w ust. 1, nie może przekroczyć
trzykrotnej wysokości najniższego wynagrodzenia obowiązującego w dniu spełnienia
warunków wymienionych w ust. 3.
3. Refundacja następuje w przypadku, gdy:
1) pracodawca zatrudniał skierowanego bezrobotnego w pełnym wymiarze czasu pracy
przez okres co najmniej 12 miesięcy oraz
2) po upływie 12 miesięcy zatrudnienia umowa o pracę będzie nadal umową o pracę
na czas nieokreślony.
Art. 22b. Starosta może zawrzeć z pracodawcą lub organizacją zrzeszającą
pracodawców umowę przewidującą refundowanie poniesionych kosztów na
wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych pracowników
zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, w
wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty, o której mowa
w art. 57 ust. 3, z uwzględnieniem wykazu zawodów, o którym mowa w art. 5 ust. 1
pkt 13. [obowiązuje od 1 czerwca 2003 r.]
Art. 23. 1. Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnemu za każdy dzień
kalendarzowy po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się we właściwym
powiatowym urzędzie pracy, z zastrzeżeniem art. 27, jeżeli:
1) nie ma dla niego propozycji odpowiedniego zatrudnienia, skierowania do prac
interwencyjnych, robót publicznych lub na utworzone dodatkowe miejsce pracy oraz
2) w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania, łącznie przez
okres co najmniej 365 dni:
a) był zatrudniony i osiągał wynagrodzenie w kwocie co najmniej najniższego
wynagrodzenia, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy,
z wyjątkiem obowiązku opłacania składek za niepełnosprawnych, o których mowa w
art. 54; w okresie tym nie uwzględnia się okresów urlopów bezpłatnych trwających
łącznie dłużej niż 30 dni, z zastrzeżeniem ust. 2 pkt 2,
b) wykonywał pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, jeżeli osiągał z tego
tytułu dochód w wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia,
c) wykonywał pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo
współpracował przy wykonywaniu tych umów, jeżeli podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej najniższego
wynagrodzenia,
d) podlegał ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu z tytułu
prowadzenia pozarolniczej działalności lub współpracy, jeżeli podstawę wymiaru
składki na ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz Pracy
stanowiła kwota wynosząca co najmniej najniższe wynagrodzenie,
e) wykonywał pracę w okresie tymczasowego aresztowania lub odbywania kary
pozbawienia wolności, jeżeli podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne
i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej najniższego wynagrodzenia,
f) wykonywał pracę w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub w spółdzielni kółek
rolniczych (usług rolniczych), będąc członkiem tej spółdzielni, jeżeli podstawę
wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co
najmniej najniższego wynagrodzenia,
g) opłacał składkę na Fundusz Pracy w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem
innej pracy zarobkowej za granicą u pracodawcy zagranicznego w państwie
niebędącym członkiem Unii Europejskiej [Uwaga, wyrazy "w państwie niebędącym
członkiem Unii Europejskiej" wchodzą w życie z dniem uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej]
h) był zatrudniony za granicą i przybył do Rzeczypospolitej Polskiej jako
repatriant,
i) był zatrudniony lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie
lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.
2. Do 365 dni, o których mowa w ust. 1 pkt 2, zalicza się również okresy:
1) zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej,
przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej
w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej
służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej,
2) urlopu wychowawczego, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów,
2a) skreślony
3) pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej,
świadczenia rehabilitacyjnego oraz przypadające po ustaniu zatrudnienia,
wykonywania innej pracy zarobkowej albo zaprzestania prowadzenia pozarolniczej
działalności - okresy pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego lub
opiekuńczego, jeżeli podstawę wymiaru tych zasiłków stanowiła kwota w wysokości
co najmniej najniższego wynagrodzenia, [Uwaga, pkt 3 utracił moc obowiązującą w
zakresie, w jakim uzależnia zaliczenie okresu pobierania zasiłku chorobowego,
macierzyńskiego albo zasiłku opiekuńczego do okresu 180 dni, o którym mowa w
art. 23 ust. 1 pkt 2 tejże ustawy, od ustania zatrudnienia - na podst.
obwieszczenia Prezesa Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 czerwca 1997 r. (Dz.
U. Nr 63, poz. 403)]
4) nie wymienione w ust. 1 pkt 2, za które opłacana była składka na
ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy lub zaopatrzenie emerytalne i Fundusz
Pracy, jeżeli podstawę wymiaru składki stanowiła kwota wynosząca co najmniej
najniższe wynagrodzenie,
5) okres, za który przyznano odszkodowanie z tytułu niezgodnego z przepisami
rozwiązania przez pracodawcę stosunku pracy (stosunku służbowego), oraz okres,
za który wypłacono pracownikowi odszkodowanie z tytułu skrócenia okresu
wypowiedzenia umowy o pracę.
3. skreślony.
4. Prawo do zasiłku przysługuje bezrobotnym zwolnionym z zakładów karnych i
aresztów śledczych, zarejestrowanym w okresie 30 dni od dnia zwolnienia, jeżeli
suma okresów, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i w ust. 2, przypadających w okresie
18 miesięcy przed ostatnim pozbawieniem wolności, oraz wykonywania pracy w
okresie pozbawienia wolności wynosiła co najmniej 365 dni, jeżeli podstawę
wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota w
wysokości co najmniej najniższego wynagrodzenia. W przypadku pozbawienia
wolności w okresie pobierania zasiłku, po zwolnieniu z zakładu karnego lub
aresztu śledczego przysługuje prawo do zasiłku na okres skrócony o okres
pobierania zasiłku przed pozbawieniem wolności i w trakcie przerw w odbywaniu
kary.
4a. Prawo do zasiłku przysługuje również bezrobotnym zwolnionym po odbyciu
zasadniczej służby wojskowej, jeżeli okres jej odbywania wynosił co najmniej 350
dni i przypadał w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania się
w powiatowym urzędzie pracy.
5. W razie równoczesnego spełnienia kilku warunków uprawniających do zasiłku,
bezrobotnemu przysługuje wybór podstawy jego przyznania.
6. W przypadku udokumentowania przez bezrobotnego okresu uprawniającego do
zasiłku po upływie 7 dni od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie
pracy, lecz w okresie posiadania statusu bezrobotnego, prawo do zasiłku
przysługuje od dnia udokumentowania tego prawa na okres, o którym mowa w art. 25
ust. 1.
7. Osobom posiadającym obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej do
okresu wymaganego do nabycia prawa do zasiłku zalicza się także, na zasadach
określonych w ust. 1 i 2, okres zatrudnienia, innej pracy zarobkowej oraz
prowadzenia pozarolniczej działalności na terytorium państw członkowskich Unii
Europejskiej. [Uwaga, ust. 7 wchodzi w życie z dniem uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej]
Art. 24. 1. Wysokość zasiłku wynosi 476,70 złotych miesięcznie, z zastrzeżeniem
ust. 2 i 3 oraz 6a.
2. Bezrobotnemu, którego łączne okresy zatrudnienia, innej pracy zarobkowej,
pozarolniczej działalności, wymienione w art. 23 ust. 1 pkt 2, oraz okresy, o
których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 1, 2, 4 i 5, zwane dalej "okresem
uprawniającym do zasiłku", wynoszą do 5 lat, przysługuje zasiłek w wysokości 80
proc. kwoty zasiłku określonego w ust. 1. [Uwaga, z dniem uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej wyrazy "oraz okresy, o których mowa w art. 23
ust. 2 pkt 1, 2, 4 i 5" zastępuje się wyrazami "okresy, o których mowa w art. 23
ust. 2 pkt 1, 2, 4 i 5, oraz okresy, o których mowa w art. 23 ust. 7]
3. Bezrobotnemu, którego okres uprawniający do zasiłku wynosi co najmniej 20
lat, przysługuje zasiłek w wysokości 120 proc. kwoty zasiłku określonego w ust.
1.
4. Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość i okres
pobierania zasiłku, zalicza się również okresy pobierania, na podstawie
przepisów o pomocy społecznej, gwarantowanego zasiłku okresowego, okresy
zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego
młodocianych pracowników, okres zatrudnienia za granicą osoby, która
przesiedliła się do kraju na warunkach repatriacji w rozumieniu przepisów o
obywatelstwie polskim oraz okresy urlopu bezpłatnego, udzielonego na podstawie
przepisów w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się
małymi dziećmi, innych udzielonych w tym celu urlopów bezpłatnych, a także
okresy niewykonywania pracy przed 8 czerwca 1968 r. stanowiące przerwę w
zatrudnieniu spowodowaną opieką nad dzieckiem:
1) w wieku do 4 lat - w granicach do 3 lat na każde dziecko oraz łącznie z
okresami, o których mowa w art. 23 ust. 2 pkt 2 - bez względu na liczbę dzieci -
do 6 lat,
2) na które ze względu na jego stan fizyczny, psychiczny lub psychofizyczny
przysługuje pielęgnacyjny zasiłek rodzinny - dodatkowo do 3 lat na każde
dziecko.
4a. Do okresu uprawniającego do zasiłku, od którego zależy wysokość i okres
pobierania zasiłku, zalicza się również okresy zatrudnienia, o których mowa w
art. 73a.
5. skreślony.
6. skreślony.
6a. Zasiłki podlegają waloryzacji o wskaźnik wzrostu cen towarów i usług
konsumpcyjnych ogółem w poprzednim półroczu, w terminach 1 marca i 1 września.
Zasiłki nie podlegają waloryzacji w przypadku, gdy wskaźnik wzrostu cen towarów
i usług konsumpcyjnych ogółem nie uległ zmianie lub był ujemny.
6b. Minister właściwy do spraw pracy, na podstawie komunikatu prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego, ogłasza, w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", kwoty zasiłków po waloryzacji.
6c. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w
Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" do 20 dnia
pierwszego miesiąca każdego półrocza wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
ogółem za poprzednie półrocze.
7. Zasiłki wypłaca się w okresach miesięcznych z dołu. Zasiłek za niepełny
miesiąc ustala się dzieląc kwotę przysługującego zasiłku przez 30 i mnożąc przez
liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie, za który przysługuje
zasiłek.
7a. Przepis ust. 7 stosuje się odpowiednio do dodatków szkoleniowych, zasiłków
przedemerytalnych, świadczeń przedemerytalnych i stypendiów.
8. Uprawnionym do zasiłku, dodatku szkoleniowego, stypendium oraz świadczenia
przedemerytalnego przysługują odsetki ustawowe, jeżeli powiatowy urząd pracy z
przyczyn niezależnych od uprawnionych osób nie dokonał ich wypłaty w terminie.
Art. 25. 1. Okres pobierania zasiłku, z zastrzeżeniem ust. 1a, 5, 8, 11 i 12,
wynosi:
1) 6 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na
obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym
obszarze 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku nie
przekraczała przeciętnej stopy bezrobocia w kraju,
2) 12 miesięcy - dla bezrobotnych zamieszkałych w okresie pobierania zasiłku na
obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym
obszarze 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku
przekraczała przeciętną stopę bezrobocia w kraju,
3) 18 miesięcy dla bezrobotnych:
a) zamieszkałych w dniu nabycia prawa do zasiłku oraz w okresie jego pobierania
na obszarze działania powiatowego urzędu pracy, jeżeli stopa bezrobocia na tym
obszarze 30 czerwca roku poprzedzającego dzień nabycia prawa do zasiłku
przekraczała 2-krotnie przeciętną stopę bezrobocia w kraju, oraz posiadających
jednocześnie co najmniej 20-letni okres uprawniający do zasiłku lub
b) którzy mają na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a
małżonek bezrobotnego jest także bezrobotny i utracił prawo do zasiłku z powodu
upływu okresu jego pobierania po dniu nabycia prawa do zasiłku przez tego
bezrobotnego.
1a. Okres pobierania zasiłku przez bezrobotnych zamieszkałych w miejscowościach,
które w okresie pobierania zasiłku zostały objęte obszarem działania innego
powiatowego urzędu pracy, nie ulega zmianie.
2. skreślony.
3. skreślony.
4. skreślony.
4a. skreślony.
5. W razie urodzenia dziecka przez kobietę pobierającą zasiłek w okresie, o
którym mowa w ust. 1, lub w ciągu miesiąca po jego zakończeniu, okres ten ulega
przedłużeniu o czas, przez który przysługiwałby jej, zgodnie z odrębnymi
przepisami, zasiłek macierzyński.
6. skreślony.
7. skreślony.
8. Okres pobierania zasiłku, o którym mowa w ust. 1 i 5, ulega skróceniu o okres
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych przypadających na
okres, w którym przysługiwałby zasiłek, oraz o okres nieprzysługiwania zasiłku z
przyczyn wymienionych w art. 27 ust. 1 i 3.
9. skreślony.
10. skreślony.
11. Bezrobotny, który utracił status bezrobotnego na okres krótszy niż 365 dni z
powodu podjęcia zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, pozarolniczej działalności
lub uzyskiwania dochodu w wysokości przekraczającej połowę najniższego
wynagrodzenia miesięcznie i zarejestrował się w powiatowym urzędzie pracy jako
bezrobotny w okresie 7 dni od dnia ustania zatrudnienia, zaprzestania
wykonywania innej pracy zarobkowej, prowadzenia pozarolniczej działalności lub
osiągania dochodu przekraczającego połowę najniższego wynagrodzenia miesięcznie,
posiada prawo do zasiłku na czas skrócony o okres pobierania zasiłku przed
utratą statusu bezrobotnego oraz o okresy, o których mowa w ust. 8.
11a. Przepis ust. 11 stosuje się odpowiednio w przypadku powołania i zwolnienia
z zasadniczej służby wojskowej, nadterminowej zasadniczej służby wojskowej,
przeszkolenia wojskowego absolwentów szkół wyższych, służby wojskowej pełnionej
w charakterze kandydata na żołnierza zawodowego, ćwiczeń wojskowych, okresowej
służby wojskowej oraz zasadniczej służby w obronie cywilnej i służby zastępczej.
11b. Przepisy ust. 11 stosuje się odpowiednio w przypadku bezrobotnych
odbywających szkolenia lub staże organizowane przez inny podmiot niż powiatowy
urząd pracy oraz w przypadku podjęcia stażu zawodowego, praktyk lub szkoleń
finansowanych z europejskich funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych.
12. Osoba, która utraciła na okres nie dłuższy niż 365 dni status bezrobotnego,
a w dniu kolejnej rejestracji spełnia warunki określone w art. 23, uzyskuje
prawo do zasiłku na okres pomniejszony o poprzedni okres pobierania zasiłku oraz
o okresy, o których mowa w ust. 8.
13. skreślony.
14. Okresy zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, pozarolniczej działalności oraz
uzyskiwania dochodu, o którym mowa w ust. 11, wlicza się do okresów, o których
mowa w art. 27 ust. 2.
Art. 26. Bezrobotny jest obowiązany zawiadomić w ciągu 5 dni powiatowy urząd
pracy o podjęciu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub pozarolniczej
działalności oraz o zaistnieniu innych okoliczności powodujących utratę statusu
bezrobotnego albo utratę prawa do zasiłku.
Art. 27. 1. Prawo do zasiłku nie przysługuje bezrobotnemu, który:
1) skreślony
2) odmówił bez uzasadnionej przyczyny przyjęcia propozycji odpowiedniego
zatrudnienia, szkolenia, wykonywania prac interwencyjnych lub robót publicznych,
3) w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem w powiatowym urzędzie pracy
rozwiązał stosunek pracy (stosunek służbowy) za wypowiedzeniem albo na mocy
porozumienia stron, chyba że porozumienie stron nastąpiło z powodu upadłości,
likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących
pracodawcy albo rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem lub na mocy
porozumienia stron nastąpiło z powodu zmiany miejsca zamieszkania,
4) w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy
spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy (stosunku służbowego) bez
wypowiedzenia,
5) otrzymał przewidziane Układem zbiorowym pracy dla pracowników zakładów
górniczych z 21 grudnia 1991 r. lub w przepisach ustawy z 26 listopada 1998 r. o
dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach gospodarki
rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych (Dz. U. Nr
162, poz. 1112 i z 2001 r. Nr 5, poz. 41) świadczenie w postaci jednorazowego
ekwiwalentu pieniężnego za urlop górniczy, jednorazowej odprawy socjalnej,
zasiłkowej, pieniężnej lub pieniężnej bezwarunkowej,
6) otrzymał odszkodowanie za skrócenie okresu wypowiedzenia umowy o pracę.
2. Bezrobotnemu, o którym mowa w ust. 1, spełniającemu warunki określone w art.
23 zasiłek przysługuje:
1) po okresie 90 dni - w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 2,
2) po okresie 90 dni, od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy -
w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 3,
3) po okresie 180 dni, od dnia zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy -
w przypadku wymienionym w ust. 1 pkt 4,
4) po upływie okresu, za który otrzymał ekwiwalent, odprawę lub odszkodowanie, o
których mowa w ust. 1 pkt 5 i 6.
3. Bezrobotny, który w okresie krótszym niż 30 dni przebywa za granicą lub
pozostaje w innej sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia,
nie zostaje pozbawiony statusu bezrobotnego, jeżeli o zamierzonym pobycie lub
pozostawaniu w sytuacji powodującej brak gotowości do podjęcia zatrudnienia
zawiadomił powiatowy urząd pracy. Zasiłek za ten okres nie przysługuje, z
zastrzeżeniem ust. 3a i 3b. [Uwaga, wyrazy ", z zastrzeżeniem ust. 3a i 3b"
wchodzą w życie z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej]
3a. Bezrobotny będący obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, który
nabył w Rzeczypospolitej Polskiej prawo do świadczeń z tytułu bezrobocia i udaje
się do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej w celu poszukiwania
pracy, zachowuje prawo do tych świadczeń.
3b. Świadczenia przysługujące bezrobotnemu, o którym mowa w ust. 3a, są
wypłacane na zasadach określonych przepisami o koordynacji systemów
zabezpieczenia społecznego państw członkowskich Unii Europejskiej. [Uwaga, ust.
3a i 3b wchodzą w życie z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii
Europejskiej]
4. Bezrobotny jest obowiązany do składania lub przesyłania powiatowemu urzędowi
pracy co miesiąc pisemnego oświadczenia o dochodach oraz innych dokumentów
niezbędnych do ustalenia jego uprawnień do świadczeń przewidzianych w ustawie. W
razie niedokonania tych czynności zasiłek lub inne świadczenia przysługują od
dnia złożenia oświadczenia i innych wymaganych dokumentów.
Art. 28. 1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie pieniężne, obowiązana
jest do zwrotu, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji, kwoty otrzymanego
świadczenia wraz z przekazaną od tego świadczenia zaliczką na podatek dochodowy
od osób fizycznych oraz składką na ubezpieczenie zdrowotne.
2. Za nienależnie pobrane świadczenie w rozumieniu ust. 1 uważa się:
1) świadczenie wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie
prawa do jego pobierania, jeżeli pobierający to świadczenie był pouczony o tych
okolicznościach,
2) świadczenie wypłacone na podstawie nieprawdziwych oświadczeń lub
sfałszowanych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia w
błąd powiatowego urzędu pracy przez osobę pobierającą to świadczenie,
3) zasiłek, dodatek szkoleniowy, stypendium, świadczenie przedemerytalne lub
inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy, wypłacone osobie za
okres, za który nabyła prawo do emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy,
renty szkoleniowej lub renty rodzinnej, jeżeli organ rentowy, który przyznał
świadczenie, nie dokonał jego pomniejszenia na zasadach określonych w art. 29,
4) koszty szkolenia, w przypadku określonym w art. 16 ust. 4,
5) zasiłek lub świadczenie przedemerytalne wypłacone za okres, za który, w
związku z orzeczeniem sądu, wypłacono wynagrodzenie za czas pozostawania bez
pracy lub odszkodowanie z tytułu wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę,
6) świadczenie wypłacone z Funduszu Pracy za okres po śmierci uprawnionego.
3. Roszczenia z tytułu zasiłków, dodatków szkoleniowych, stypendiów, świadczeń
przedemerytalnych i innych świadczeń pieniężnych finansowanych z Funduszu Pracy
ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia spełnienia warunków do ich nabycia
przez uprawnioną osobę, natomiast roszczenia powiatowego urzędu pracy ulegają
przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia ich wypłaty.
4. skreślony.
5. Roszczenia pracodawców i jednoosobowych przedsiębiorców z tytułu refundacji z
Funduszu Pracy należnych świadczeń ulegają przedawnieniu z upływem 12 miesięcy
od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.
6. skreślony.
7. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń, o których mowa w ust. 2, podlegają
ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
8. Starosta może w szczególnie uzasadnionych przypadkach odroczyć, rozłożyć na
raty lub po zasięgnięciu opinii powiatowej rady zatrudnienia umorzyć całość lub
część nienależnie pobranego świadczenia.
Art. 28a. Należności przysługujące bezrobotnym i innym uprawnionym osobom
stanowią ich prawa majątkowe i przechodzą po ich śmierci, w równych częściach,
na małżonka oraz inne osoby spełniające warunki wymagane do uzyskania renty
rodzinnej w myśl przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych. W razie braku takich osób prawa te wchodzą do spadku.
Art. 29. 1. Bezrobotnemu lub innej uprawnionej osobie, którym przyznano prawo do
emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty
rodzinnej w wysokości przekraczającej połowę najniższego wynagrodzenia za okres,
za który wypłacono zasiłek, dodatek szkoleniowy, stypendium, świadczenie
przedemerytalne lub inne świadczenie pieniężne finansowane z Funduszu Pracy,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz inne organy rentowe, które przyznały
świadczenie, wypłacają to świadczenie pomniejszone o kwotę odpowiadającą
wysokości wypłaconych za ten okres zasiłków, dodatków szkoleniowych, stypendiów,
świadczeń przedemerytalnych lub innych świadczeń pieniężnych przed odliczeniem
składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób
fizycznych i przekazują te kwoty na konto Funduszu Pracy właściwego powiatowego
urzędu pracy.
2. Kwota pomniejszenia, o której mowa w ust. 1, nie może być wyższa niż
przyznana za ten okres kwota emerytury, renty z tytułu niezdolności do pracy,
renty szkoleniowej lub renty rodzinnej.
Art. 30. 1. Okresy pobierania zasiłku oraz stypendiów, przyznanych na podstawie
art. 37a i 37b, wlicza się do okresu pracy wymaganego do nabycia lub zachowania
uprawnień pracowniczych oraz okresów składkowych w rozumieniu przepisów o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Okresów pobierania zasiłków oraz stypendiów, o których mowa w ust. 1, nie
wlicza się jednak do:
1) okresów wymaganych do nabycia prawa i długości okresu pobierania zasiłku,
2) okresu zatrudnienia, od którego zależy nabycie prawa do urlopu
wypoczynkowego,
3) stażu pracy określonego w odrębnych przepisach, wymaganego do wykonywania
niektórych zawodów.
3. Przepisy ust. 1 i ust. 2 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio do okresu
pobierania świadczeń socjalnych przysługujących na urlopie górniczym lub
górniczych zasiłków socjalnych przewidzianych w Układzie zbiorowym pracy dla
pracowników zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r. i w ustawie z 26 listopada
1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach
gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych
(Dz. U. Nr 162, poz. 1112 i z 2001 r. Nr 5, poz. 41) lub odrębnych przepisach.
Art. 31. 1. skreślony
2. utracił moc.
3. utracił moc (przepisy te dotyczyły świadczeń zdrowotnych, które - od 1
stycznia 1999 r. - reguluje ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym - Dz. U. Nr 28, poz. 153 z późn. zm.).
3a. Bezrobotnym uprawnionym do zasiłku lub stypendium przysługują one również za
okres udokumentowanej niezdolności do pracy, za który na podstawie odrębnych
przepisów pracownicy zachowują prawo do wynagrodzenia lub przysługują im zasiłki
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa bez potrzeby
orzekania przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o
przedłużeniu okresu zasiłkowego.
4. Powiatowy urząd pracy wydaje osobie skierowanej w celu podjęcia zatrudnienia
poza miejscem stałego zamieszkania bilet kredytowy na przejazd do miejsca
przyszłego zatrudnienia najtańszym środkiem komunikacji publicznej. W przypadku
niepodjęcia zatrudnienia z przyczyn nie zawinionych przez osobę skierowaną,
bilet powrotny wydaje powiatowy urząd pracy właściwy dla pracodawcy, do którego
wydano skierowanie.
5. skreślony.
6. Starosta może dokonać zwrotu części lub całości kosztów dojazdów do pracy i
zakwaterowania osobie zamieszkałej w powiecie (gminie) uznanym za zagrożony
szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, która została skierowana i
podjęła zatrudnienie, staż lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania.
7. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość i
okres, przez który mogą być finansowane koszty, o których mowa w ust. 6, oraz
szczegółowe warunki i tryb dokonywania zwrotu tych kosztów.
8. Minister właściwy do spraw pracy może określić, w drodze rozporządzenia,
powiaty (gminy) nie uznane za zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem
strukturalnym, w których starosta może dokonywać zwrotu kosztów, o których mowa
w ust. 6.
Art. 32. skreślony.
Art. 33. skreślony.
Art. 34. Kwoty zasiłków, dodatków szkoleniowych, stypendiów i świadczeń
przedemerytalnych za należny okres zaokrągla się w górę do 10 groszy.
Art. 35. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do 30 września każdego
roku ogłasza w drodze obwieszczenia w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej
Polskiej "Monitor Polski" przeciętną stopę bezrobocia w kraju oraz na obszarze
działania powiatowych urzędów pracy według stanu na 30 czerwca danego roku.
Art. 36. 1. Minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady:
1) prowadzenia pośrednictwa pracy, poradnictwa zawodowego, organizowania szkoleń
bezrobotnych oraz tworzenia zaplecza metodycznego dla potrzeb informacji
zawodowej i poradnictwa zawodowego,
2) prowadzenia rejestracji i ewidencji bezrobotnych oraz innych osób
poszukujących pracy,
3) przyznawania świadczeń określonych w ustawie,
4) ustalania trybu opłacania składek na Fundusz Pracy przez osoby, o których
mowa w art. 53 ust. 1 pkt 3,
5) organizowania i finansowania klubów pracy.
2. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
organizacji i realizacji programów specjalnych, zakres ich stosowania, sposób
klasyfikacji grup ryzyka oraz wysokość i sposób finansowania tych programów z
Funduszu Pracy.
3. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
klasyfikację zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakres jej
stosowania.
Art. 37. 1. Pośrednictwo pracy na terenie Rzeczypospolitej Polskiej lub za
granicą mogą prowadzić podmioty prowadzące działalność gospodarczą lub statutową
w tym zakresie, inne niż urzędy pracy, zwane dalej "agencjami pośrednictwa
pracy", po uzyskaniu wpisu do rejestru agencji zatrudnienia.
2. Na zlecenie pracodawców mogą być świadczone odpłatnie usługi w zakresie
doradztwa personalnego. Usługi doradztwa personalnego mogą prowadzić podmioty
prowadzące działalność gospodarczą, zwane dalej "agencjami doradztwa
personalnego", po uzyskaniu wpisu do rejestru agencji zatrudnienia.
3. Doradztwo personalne polega w szczególności na:
1) prowadzeniu analizy zatrudnienia w przedsiębiorstwach, określaniu
kwalifikacji pracowników i ich predyspozycji oraz innych cech niezbędnych do
wykonywania określonej pracy,
2) wskazywaniu źródeł i metod pozyskania kandydatów na określone stanowiska
pracy,
3) weryfikacji kandydatów pod względem oczekiwanych kwalifikacji i
predyspozycji, z zastosowaniem narzędzi i metod psychologicznych.
4. Usługi w zakresie zatrudniania pracowników w celu ich udostępniania stronie
trzeciej, którą może być osoba fizyczna lub prawna, zwana dalej "przedsiębiorcą
użytkownikiem", wykonują wyłącznie agencje pracy tymczasowej. Przedsiębiorca
użytkownik wyznacza pracownikowi agencji pracy tymczasowej zadania i kontroluje
ich wykonanie.
5. Agencją pracy tymczasowej może być podmiot prowadzący działalność
gospodarczą, po uzyskaniu wpisu do rejestru agencji zatrudnienia.
6. W dokumentach, ogłoszeniach i ofertach publikowanych przez agencję pracy
tymczasowej jest niezbędne podawanie wraz z nazwą własną określenia "agencja
pracy tymczasowej". Oferty pracy ogłaszane przez agencję pracy tymczasowej
należy oznaczać jako oferty pracy czasowej.
7. Minister właściwy do spraw pracy prowadzi rejestr agencji zatrudnienia.
8. Minister właściwy do spraw pracy dokonuje wpisu do rejestru agencji
zatrudnienia po wpłaceniu przez agencję na konto dysponenta Funduszu Pracy, o
którym mowa w art. 52 ust. 2, jednorazowej wpłaty w wysokości przeciętnego
wynagrodzenia. Z opłat są zwolnione organizacje pożytku publicznego, o których
mowa w odrębnych przepisach, o ile działalność w zakresie pośrednictwa pracy
jest zgodna z celami statutowymi tych organizacji. W przypadku odmowy dokonania
wpisu do rejestru agencji zatrudnienia dokonana wpłata nie podlega zwrotowi.
9. Minister właściwy do spraw pracy potwierdza dokonanie wpisu do rejestru
agencji zatrudnienia, wydaje certyfikat oraz określa warunki prowadzenia
działalności agencji; prowadzenie pośrednictwa pracy za granicą wymaga
potwierdzenia w formie odrębnego certyfikatu.
10. Jeżeli warunki określone w certyfikacie nie są przestrzegane, minister
właściwy do spraw pracy może wykreślić agencję zatrudnienia z rejestru agencji
zatrudnienia.
11. Agencja zatrudnienia ma obowiązek informowania ministra właściwego do spraw
pracy o każdej zmianie siedziby, otwarciu i likwidacji oddziałów (filii),
zaprzestaniu działalności, a także dostarczania wszelkich wymaganych przez niego
informacji.
12. Przetwarzanie danych przez agencję zatrudnienia odbywa się zgodnie z ustawą
o ochronie danych osobowych; dane powinny dotyczyć jedynie kwalifikacji i
doświadczenia zawodowego zainteresowanych osób.
13. Agencja zatrudnienia nie może dyskryminować ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną,
przekonania, zwłaszcza polityczne i religijne, lub ze względu na przynależność
związkową, osób, dla których poszukuje zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.
14. Agencja zatrudnienia nie może pobierać od osób, dla których poszukuje
zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, opłat innych niż wymienione w art. 47
ust. 2 pkt 8.
15. Agencja zatrudnienia ma obowiązek przedstawiania ministrowi właściwemu do
spraw pracy oraz marszałkowi województwa i wojewodzie informacji o działalności
w okresach rocznych, w terminie do dnia 15 stycznia.
16. Agencja zatrudnienia ma obowiązek współpracować z organami zatrudnienia w
zakresie realizacji polityki rynku pracy.
17. Nie wymaga wpisu do rejestru agencji zatrudnienia gromadzenie w postaci
elektronicznej i udostępnianie informacji o wolnych i poszukiwanych miejscach
pracy za pośrednictwem Internetu i innych sieci telekomunikacyjnych.
18. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, tryb i
warunki dokonywania wpisu do rejestru agencji zatrudnienia, odmowy dokonania
wpisu, a także przypadki wykreślenia z rejestru, wzory wniosku i formularza
certyfikatu, rodzaje dokumentów wymaganych do uzyskania wpisu, sposób
prowadzenia ewidencji osób przez agencje, zakres składanych informacji oraz
treść zawieranych umów w przypadku prowadzenia pośrednictwa poza granicami
kraju, mając na względzie tworzenie warunków do rozwoju pośrednictwa pracy.
Rozdział 3a
Aktywizacja zawodowa absolwentów
Spis rozdziałów
Art. 37a. Absolwentowi skierowanemu przez starostę na szkolenie przysługuje, w
okresie jego odbywania, stypendium w wysokości 60 proc. kwoty zasiłku, o którym
mowa w art. 24 ust. 1; przepisy art. 16 ust. 4 oraz art. 31 ust. 3a stosuje się
odpowiednio.
Art. 37b. 1. Starosta może, na wniosek lub za zgodą absolwenta, skierować go do
odbycia u pracodawcy stażu przez okres nie przekraczający 12 miesięcy.
2. Staż, o którym mowa w ust. 1, odbywa się na podstawie umowy zawartej przez
starostę z pracodawcą, który wyraził zgodę na jego odbycie przez absolwenta,
według programu określonego w umowie.
3. Nadzór nad odbywaniem stażu przez absolwenta sprawuje starosta.
4. Starosta może, za zgodą pracodawcy, powierzyć na podstawie umowy zlecenia
sprawowanie nadzoru nad odbywaniem stażu, przez skierowanego absolwenta,
wyznaczonemu przez tego pracodawcę pracownikowi i przyznać mu z Funduszu Pracy
wynagrodzenie miesięczne w wysokości do 10 proc. łącznej kwoty stypendium
przysługującego nadzorowanym absolwentom.
5. Absolwentowi w okresie odbywania stażu przysługuje stypendium w wysokości
zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1, wypłacane przez starostę; przepisy art.
16 ust. 4 oraz art. 31 ust. 3a stosuje się odpowiednio.
5a. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio do organizacji pożytku
publicznego, o których mowa w odrębnych przepisach.
6. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe warunki odbywania stażu, o którym mowa w ust. 1.
Art. 37c. 1. Starosta ustala i opłaca w wysokości i na zasadach określonych w
odrębnych przepisach składkę na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe od
stypendiów wypłaconych na podstawie art. 37a i 37b.
2. skreślony
3. skreślony
Art. 37d. 1. Bezrobotnemu zamieszkałemu w powiecie (gminie) uznanym za zagrożony
szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, który po utracie statusu
absolwenta, w okresie 6 miesięcy podjął dalszą naukę w systemie wieczorowym lub
zaocznym w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej albo w szkole wyższej,
starosta, na wniosek bezrobotnego, przyznaje stypendium w wysokości 60% kwoty
zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1, wypłacane przez okres 12 miesięcy, z
zastrzeżeniem ust. 1a-3.
1a. Stypendium przysługuje pod warunkiem nieprzekroczenia wysokości dochodu na
osobę w rodzinie, w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uprawniającego do
świadczeń z pomocy społecznej.
2. Podstawą wypłaty stypendium jest zaświadczenie wystawione przez szkołę,
potwierdzające kontynuowanie nauki.
3. Stypendium nie przysługuje w przypadku przerwania nauki, podjęcia
zatrudnienia lub utraty statusu bezrobotnego.
Art. 37e. 1. Starosta może dokonywać z Funduszu Pracy, przez okres do 12
miesięcy, zwrotu poniesionych przez pracodawcę, z tytułu zatrudnienia w pełnym
wymiarze czasu pracy skierowanego absolwenta, kosztów wypłaconego mu
wynagrodzenia, nagród oraz składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości
uprzednio uzgodnionej, nie przekraczającej jednak kwoty zasiłku określonej w
art. 24 ust. 1, i składki na ubezpieczenie społeczne od tej kwoty, obowiązującej
w ostatnim dniu każdego rozliczanego miesiąca.
2. Starosta może dokonywać z Funduszu Pracy, przez okres do 18 miesięcy, zwrotu
poniesionych przez pracodawcę, z tytułu zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu
pracy skierowanego absolwenta, kosztów wypłaconego mu wynagrodzenia, nagród oraz
składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie
przekraczającej jednak najniższego wynagrodzenia, i składki na ubezpieczenie
społeczne od tego wynagrodzenia, jeżeli zwrot obejmuje koszty poniesione za co
drugi miesiąc.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do jednoosobowego przedsiębiorcy,
jeżeli zamierza zatrudnić absolwenta.
Art. 37f. 1. Absolwenci, na swój wniosek lub za ich zgodą, mogą zostać
skierowani przez starostę, na zasadach robót publicznych, do wykonywania przez
okres do 6 miesięcy pracy nie związanej z wyuczonym zawodem, w wymiarze nie
przekraczającym połowy wymiaru czasu pracy w instytucjach użyteczności
publicznej oraz organizacjach zajmujących się problematyką: kultury, oświaty,
sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz opieki społecznej.
2. Starosta zwraca pracodawcy, który zatrudnił absolwentów skierowanych do prac,
o których mowa w ust. 1, część poniesionych kosztów na wynagrodzenia, nagrody
oraz składki na ubezpieczenie społeczne w wysokości uprzednio uzgodnionej, nie
przekraczającej jednak kwoty ustalonej jako iloczyn liczby zatrudnionych
absolwentów i połowy najniższego wynagrodzenia obowiązującego w ostatnim dniu
zatrudnienia każdego rozliczanego miesiąca, łącznie ze składką na ubezpieczenie
społeczne od refundowanego wynagrodzenia.
Art. 37g. skreślony
Rozdział 3b
Wspieranie regionalnych i lokalnych rynków pracy
Spis rozdziałów
Art. 37h. 1. Rada Ministrów, przyjmując jako podstawowe kryteria stopę
bezrobocia i przewidywany jego wzrost, określa, w drodze rozporządzenia, powiaty
(gminy) zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym, w których na
podstawie odrębnych przepisów mogą być stosowane szczególne instrumenty
ekonomiczno-finansowe i inne preferencje w celu ograniczenia bezrobocia i jego
skutków.
2. uchylony
3. skreślony.
Art. 37i. 1. Programy inicjowane przez organy samorządu województwa mające na
celu:
- utrzymanie i tworzenie miejsc pracy,
- zmniejszenie negatywnych skutków bezrobocia,
- wsparcie przebiegu restrukturyzacji zatrudnienia w przedsiębiorstwach
mogą zostać wsparte z rezerwy Funduszu Pracy pozostającej w dyspozycji ministra
właściwego do spraw pracy, zgodnie z art. 57a ust. 7.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe warunki, zakres
i tryb wspierania ze środków Funduszu Pracy realizacji programów, o których mowa
w ust. 1.
3. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, powiaty (gminy) zagrożone
strukturalną recesją i degradacją społeczną, w których mogą być stosowane,
określone na podstawie odrębnych przepisów, wszystkie lub niektóre instrumenty
ekonomiczno-finansowe i inne preferencje, o których mowa w art. 37h ust. 1,
biorąc pod uwagę przepisy wynikające z odrębnych ustaw, mogące mieć do nich
odpowiednie zastosowanie.
Rozdział 3c
Świadczenia przedemerytalne
Spis rozdziałów
Art. 37j. skreślony
Art. 37k. 1. Świadczenie przedemerytalne przysługuje, z zastrzeżeniem ust. 9,
osobie, spełniającej określone w ustawie warunki do uzyskania statusu
bezrobotnego i prawa do zasiłku, jeżeli:
1) osiągnęła wiek co najmniej 58 lat kobieta i 63 lata mężczyzna i posiada okres
uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla
mężczyzn, lub
2) do dnia rozwiązania stosunku pracy lub stosunku służbowego z przyczyn
dotyczących zakładu pracy, w którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż
6 miesięcy, ukończyła co najmniej 50 lat kobieta i 55 lat mężczyzna oraz
osiągnęła okres uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 30 lat dla
kobiet i 35 lat dla mężczyzn, lub
3) do dnia rozwiązania stosunku pracy, z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w
którym była zatrudniona przez okres nie krótszy niż 6 miesięcy, osiągnęła okres
uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat dla kobiet i 40 lat dla
mężczyzn, lub
4) do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy, posiada okres
uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla
mężczyzn, a rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z niewypłacalnością
pracodawcy w rozumieniu ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń
pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1994 r. Nr 1, poz.
1, z 1995 r. Nr 87, poz. 435, z 1996 r. Nr 5, poz. 34, z 1997 r. Nr 28, poz. 153
i Nr 123, poz. 776, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 137, poz. 887 oraz z 2000 r.
Nr 48, poz. 550),
5) zakończyła okres zatrudnienia, o którym mowa w art. 19 ust. 2a, i w wyniku
zaliczenia go do okresu uprawniającego do emerytury spełnia warunki określone w
pkt 1, 3 lub 4.
2. Wysokość świadczenia przedemerytalnego wynosi 80 % kwoty emerytury określonej
w decyzji organu rentowego ustalającej wysokość emerytury w celu ustalenia
świadczenia przedemerytalnego, nie mniej jednak niż 120 % i nie więcej niż 200 %
zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1.
3. Decyzję ustalającą wysokość emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia
przedemerytalnego organ rentowy wydaje na wniosek powiatowego urzędu pracy.
4. Do postępowania w sprawie ustalenia wysokości emerytury w celu ustalenia
wysokości świadczenia przedemerytalnego stosuje się odpowiednio przepisy
dotyczące postępowania w sprawie świadczeń emerytalnych.
5. Od decyzji organu rentowego, o której mowa w ust. 3, przysługują środki
odwoławcze, określone w odrębnych przepisach.
6. W przypadku braku możliwości ustalenia wysokości świadczenia
przedemerytalnego z powodu trwającego postępowania dotyczącego ustalenia
wysokości emerytury, świadczenie przedemerytalne wypłaca się w kwocie
zaliczkowej, w wysokości 120 % zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1.
7. Pracodawca obowiązany jest do przekazywania powiatowym urzędom pracy
dokumentacji umożliwiającej wydanie decyzji ustalającej wysokość emerytury w
celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego. Przepisy dotyczące
przygotowania wniosku o emeryturę stosuje się odpowiednio.
7a. Kwotę emerytury w celu ustalenia wysokości świadczenia przedemerytalnego
oblicza się zgodnie z art. 53 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r.
Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215 oraz
z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118 i Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr
84, poz. 948).
8. skreślony
8a. skreślony
9. Pracownikowi byłego państwowego przedsiębiorstwa gospodarki rolnej
przysługuje świadczenie przedemerytalne, jeżeli w dniu 7 listopada 2001 r.
posiadał status bezrobotnego oraz spełniał łącznie następujące warunki:
1) osiągnął wiek - co najmniej 50 lat kobieta i 55 lat mężczyzna,
2) posiadał okres uprawniający do emerytury - wynoszący co najmniej 20 lat dla
kobiet i 25 lat dla mężczyzn,
3) był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w państwowym przedsiębiorstwie
gospodarki rolnej przez okres co najmniej 10 lat,
4) zamieszkiwał w powiecie (gminie) uznanym za zagrożony szczególnie wysokim
bezrobociem strukturalnym.
10. Osobom wymienionym w ust. 9 przysługuje świadczenie przedemerytalne w
wysokości 120 % zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1.
Art. 37l. 1. Prawo do świadczenia przedemerytalnego przysługuje osobie, która
spełniła warunki do jego nabycia w dniu rejestracji w powiatowym urzędzie pracy.
Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustala się na wniosek tej osoby.
2. Świadczenia przedemerytalne przysługują od następnego dnia po dniu
zarejestrowania się uprawnionej osoby w powiatowym urzędzie pracy albo od
następnego dnia po dniu złożenia wniosku i dokumentów niezbędnych do ustalenia
tych uprawnień, z zastrzeżeniem art. 27 ust. 1 pkt 3-6 i ust. 2 pkt 2-4.
2a. skreślony
3. Świadczenia przedemerytalne podlegają waloryzacji na zasadach przewidzianych
dla zasiłków dla bezrobotnych.
Art. 37ł. Osoby pobierające świadczenie przedemerytalne nie mają obowiązku
zgłaszania się do powiatowego urzędu pracy w celu potwierdzenia gotowości do
podjęcia pracy. Osoby te mogą być za ich zgodą skierowane przez powiatowy urząd
pracy na szkolenie, do prac interwencyjnych lub robót publicznych.
Art. 37m. 1. Do osób pobierających świadczenie przedemerytalne przepisy art. 23
ust. 4, art. 26 oraz art. 34 stosuje się odpowiednio.
1a. Powiatowe urzędy pracy wypłacają zasiłek pogrzebowy osobie, która poniosła
koszty pogrzebu po śmierci:
1) osoby pobierającej zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne,
2) członka rodziny osoby, o której mowa w pkt 1, pozostającego na jej utrzymaniu
i spełniającego warunki do uzyskania renty rodzinnej.
1b. Zasiłek pogrzebowy przysługuje w wysokości określonej w przepisach o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
1c. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie niniejszej ustawy
z prawem do zasiłku pogrzebowego na podstawie odrębnych przepisów zasiłek
pogrzebowy przysługuje na podstawie odrębnych przepisów.
2. Zasiłki, o których mowa w ust. 1a oraz art. 31 ust. 1 pkt 1, finansowane są
ze środków Funduszu Pracy.
3. Okresy pobierania świadczenia przedemerytalnego są okresami nieskładkowymi w
rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 37n. 1. Prawo do świadczenia przedemerytalnego ustaje z dniem, w którym
osoba uprawniona przestała spełniać warunki, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt
2, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Prawo do świadczenia przedemerytalnego ulega zawieszeniu w przypadku:
1) podjęcia pozarolniczej działalności,
2) podjęcia zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli łączna kwota
przychodów, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,
uzyskanych w danym miesiącu z tytułu zatrudnienia i innej pracy zarobkowej oraz
otrzymywanego świadczenia przed emerytalnego byłaby wyższa od kwoty 200 %
zasiłku, o którym mowa w art. 24 ust. 1,
3) osiągania przychodów z innych tytułów niż wymienione w pkt 1 i 2, z
wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od
środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku podatnika podlegających
opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz uzyskiwania diet i
innych należności pieniężnych przez osoby wykonujące czynności związane z
pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich, jeżeli łączna kwota
uzyskanych przychodów w danym miesiącu z tych tytułów oraz z tytułu świadczenia
przedemerytalnego byłaby wyższa od kwoty 200 % zasiłku, o którym mowa w art. 24
ust. 1.
Art. 37o. 1. Prawo do świadczeń przedemerytalnych ustala i przyznaje starosta, a
wypłaca je powiatowy urząd pracy.
2. Świadczenia przedemerytalne są finansowane z budżetu państwa, w ramach
dotacji dla Funduszu Pracy, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Świadczenia przedemerytalne przyznane na podstawie art. 37k ust. 9 są
finansowane ze środków Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa przekazywanych na
ten cel Funduszowi Pracy.
4. Minister właściwy do spraw pracy określi w drodze rozporządzenia, szczegółowy
tryb przekazywania Funduszowi Pracy przez Agencję Własności Rolnej Skarbu
Państwa środków, o których mowa w ust. 3, oraz ich rozliczania.
Rozdział 4
Świadczenia przysługujące rolnikom zwalnianym z pracy
Spis rozdziałów
Art. 38. Osobom podlegającym ubezpieczeniu społecznemu rolników, które zostały
zwolnione z pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy i nie są uprawnione do
zasiłku dla bezrobotnych, przysługują świadczenia na warunkach i w zakresie
określonych w niniejszym rozdziale.
Art. 39. Świadczenia obejmują:
1) pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne rolników za osobę, o której mowa
w art. 38, w okresie pierwszych czterech kwartałów po rozwiązaniu stosunku
pracy,
2) finansowanie kosztów szkolenia w celu podjęcia zatrudnienia lub pozarolniczej
działalności poza gospodarstwem rolnym; przepis art. 16 ust. 4 stosuje się
odpowiednio,
3) prawo do dodatku szkoleniowego określonego w art. 16 ust. 2,
4) odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków
powstałych w związku z odbywaniem szkolenia, na zasadach przewidzianych dla
bezrobotnych,
5) jednorazową pożyczkę, o której mowa w art. 18, na podjęcie pozarolniczej
działalności lub na zakup ziemi, nie wyłączając działalności wytwórczej lub
usługowej związanej z rolnictwem.
Art. 40. Świadczenia określone w art. 39 przysługują osobie, o której mowa w
art. 38, jeżeli:
1) w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie
świadczenia pozostawała w stosunku pracy i osiągała wynagrodzenie stanowiące
podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne i Fundusz Pracy, wynoszące
co najmniej najniższe wynagrodzenie przez okres 365 dni i stosunek ten został
rozwiązany z przyczyn dotyczących zakładu pracy,
2) podatek z gospodarstwa rolnego lub działu specjalnego nie przekracza kwoty
podatku rolnego z 5 ha przeliczeniowych albo w przeliczeniu na 1 członka
gospodarstwa domowego nie mającego stałych pozarolniczych źródeł dochodu nie
przekracza kwoty podatku rolnego z 1 ha przeliczeniowego.
Art. 41. Pokrycie składek, przewidziane w art. 39 pkt 1, polega na przekazaniu z
Funduszu Pracy na odpowiednie fundusze ubezpieczenia społecznego rolników, na
podstawie decyzji właściwego starosty, wydanej na wniosek rolnika zobowiązanego
do zapłacenia składki, kwot należności z tytułu poszczególnych rat kwartalnych.
Świadczenie to przysługuje począwszy od najbliższej raty kwartalnej, której
wymagalność przypada po dniu rozwiązania stosunku pracy.
Rozdział 5
Zatrudnienie w ramach Ochotniczych Hufców Pracy
Spis rozdziałów
Art. 42. 1. Zadania w zakresie zatrudnienia wykonują także ochotnicze hufce
pracy.
2. Ochotnicze hufce pracy są państwową jednostką organizacyjną sektora finansów
publicznych, nadzorowaną przez ministra właściwego do spraw pracy.
Art. 43. 1. Ochotnicze Hufce Pracy wykonują we współdziałaniu z jednostkami
samorządu terytorialnego zadania państwa w zakresie kształcenia, dokształcania,
zatrudnienia i wychowania młodzieży, a w szczególności:
1) prowadzenia działalności wychowawczej, profilaktycznej i resocjalizacyjnej
oraz udzielanie pomocy młodzieży zagrożonej bezrobociem, niedostosowanej
społecznie oraz wymagającej specjalnej troski i oddziaływań,
2) organizowania zatrudnienia młodzieży,
3) tworzenia warunków uzyskania oraz podwyższenia kwalifikacji zawodowych i
ogólnych, a także przekwalifikowania zawodowego młodzieży,
4) prowadzenia pośrednictwa pracy bez konieczności uzyskania wpisu do rejestru
agencji zatrudnienia, o którym mowa w art. 37.
2. Ochotnicze Hufce Pracy mogą dokonywać zwrotu poniesionych przez pracodawcę
kosztów na wynagrodzenia i składki na ubezpieczenia społeczne młodocianych
pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego, w wysokości uprzednio uzgodnionej, nieprzekraczającej jednak kwoty,
o której mowa w art. 57 ust. 3, z uwzględnieniem wykazu zawodów, o którym mowa w
art. 5 ust. 1 pkt 13. [ust. 2 obowiązuje od 1 czerwca 2003 r. ]
Art. 44. 1. Zadania, o których mowa w art. 43, są realizowane przez komendanta
głównego Ochotniczych Hufców Pracy przy pomocy Komendy Głównej Ochotniczych
Hufców Pracy, wojewódzkich komendantów ochotniczych hufców pracy oraz podległych
im jednostek organizacyjnych.
2. Współdziałanie ochotniczych hufców pracy z jednostkami samorządu
terytorialnego odbywa się na zasadach określonych w zawieranych umowach lub
porozumieniach określających cele i zadania do realizacji na rzecz młodzieży
oraz wzajemne zobowiązania.
3. Komendanta głównego Ochotniczych Hufców Pracy powołuje i odwołuje minister
właściwy do spraw pracy.
Art. 45. Minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zadania oraz organizację i szczegółowe zasady funkcjonowania
ochotniczych hufców pracy.
Rozdział 6
Zatrudnianie obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych oraz
zatrudnianie cudzoziemców w Polsce
Spis rozdziałów
Art. 46. Obywatele polscy mogą podejmować pracę za granicą u pracodawców
zagranicznych w trybie i na zasadach obowiązujących w kraju zatrudnienia oraz
określonych w umowach międzynarodowych.
Art. 47. 1. Zatrudnienie za granicą następuje w drodze bezpośrednich uzgodnień i
umów zawieranych przez obywateli polskich z pracodawcami zagranicznymi albo
zawieranych za pośrednictwem organów zatrudnienia lub za pośrednictwem agencji
pośrednictwa pracy, zwanych dalej "jednostkami kierującymi".
2. Kierowanie do zatrudnienia za granicą przez upoważnione jednostki kierujące
odbywa się na podstawie umów cywilnoprawnych zawieranych przez te jednostki z
obywatelami polskimi. Umowy te powinny określać:
1) pracodawcę zagranicznego,
2) okres zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
3) rodzaj oraz warunki pracy i wynagradzania, a także przysługujące kierowanej
osobie świadczenia socjalne,
4) zasady i warunki ubezpieczenia społecznego oraz od następstw nieszczęśliwych
wypadków i chorób tropikalnych,
5) obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej oraz jednostki kierującej,
6) inne zobowiązania stron,
7) zakres odpowiedzialności cywilnej stron w przypadku niewykonania lub
nienależytego wykonania umowy zawartej między jednostką kierującą a obywatelem
polskim oraz tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń,
8) kwotę należną jednostce kierującej z tytułu faktycznie poniesionych kosztów
związanych ze skierowaniem do pracy za granicą,
9) informację o zezwoleniach na pracę.
3. Jednostka kierująca ma obowiązek poinformować osobę kierowaną do pracy za
granicą o przysługujących jej uprawnieniach, o których mowa w art. 48.
4. uchylony
5. skreślony.
Art. 48. 1. Jeżeli umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej, udokumentowane
okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą u pracodawców zagranicznych
zaliczane są do okresów pracy w Polsce w zakresie uprawnień pracowniczych, pod
warunkiem opłacania składek na Fundusz Pracy.
2. Okres zatrudnienia oraz wykonywania innej pracy zarobkowej obywateli polskich
za granicą jest traktowany jak okres zatrudnienia w Polsce w zakresie uprawnień,
o których mowa w ust. 1, od dnia:
1) zawiadomienia właściwego terytorialnie powiatowego urzędu pracy o podjęciu
pracy za granicą i przystąpienia do płatności składki na Fundusz Pracy w
wysokości 9,75 proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy miesiąc tego
zatrudnienia; jeżeli zawiadomienie i przystąpienie do opłacania składek
następuje w ciągu miesiąca, podstawę wymiaru składki dzieli się przez 30 i mnoży
przez liczbę dni, za które składka ma być opłacona,
2) skreślony.
3. skreślony.
Art. 49. 1. Minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia:
1) tryb dokonywania wpłat na Fundusz Pracy, o których mowa w art. 48 ust. 2 pkt
1,
2) skreślony
3) skreślony.
2. Minister właściwy do spraw gospodarki określa, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i kryteria rozdziału limitu zatrudnienia pracowników polskich
za granicą w celu realizacji umów o dzieło przez polskich przedsiębiorców,
jeżeli został on ustanowiony w umowie międzynarodowej.
Art. 50. 1. Cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, jeżeli posiada zezwolenie na pracę wydane przez wojewodę właściwego ze
względu na siedzibę pracodawcy. Z obowiązku tego są zwolnieni cudzoziemcy
posiadający zezwolenie na osiedlenie się lub status uchodźcy w Rzeczypospolitej
Polskiej.
[Uwaga, z dniem uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej ust. 1
otrzymuje brzmienie:
"1. Cudzoziemiec może wykonywać pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
jeżeli posiada zezwolenie na pracę wydane przez wojewodę właściwego ze względu
na siedzibę pracodawcy. Z tego obowiązku są zwolnieni:
1) cudzoziemcy posiadający zezwolenie na osiedlenie się,
2) cudzoziemcy, którym nadano status uchodźcy w Rzeczypospolitej Polskiej,
3) cudzoziemcy posiadający obywatelstwo państwa członkowskiego Unii
Europejskiej,
4) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska, który
na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej wykonuje pracę lub prowadzi działalność
gospodarczą,
5) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska, który
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów o prawie
stałego pobytu, obowiązujących państwa członkowskie Unii Europejskiej,
6) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska, który
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów o prawie
pobytu pracowników i osób pracujących na własny rachunek, które zakończyły
działalność zawodową, obowiązujących państwa członkowskie Unii Europejskiej,
7) cudzoziemcy - członkowie rodziny cudzoziemca posiadającego obywatelstwo
państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska, który
przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie przepisów
dotyczących prawa pobytu studentów, obowiązujących państwa członkowskie Unii
Europejskiej,
8) cudzoziemcy zwolnieni z obowiązku uzyskania pozwolenia na pracę na podstawie
odrębnych przepisów."]
2. Warunkiem wydania cudzoziemcowi zezwolenia na pracę jest wcześniejsze
uzyskanie przez pracodawcę przyrzeczenia i uzyskanie przez cudzoziemca
odpowiedniej wizy lub zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.
3. W przypadku gdy cudzoziemiec posiada odpowiednią wizę lub zezwolenie na
zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, wojewoda
wydaje decyzję w sprawie zezwolenia na pracę. Przepisy ust. 4-8 stosuje się
odpowiednio.
4. O wydanie przyrzeczenia cudzoziemcowi, który wykonuje pracę u pracodawcy
mającego siedzibę lub miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej
Polskiej, skierowanemu przez tego pracodawcę do wykonywania pracy przez okres
przekraczający jeden miesiąc w ciągu roku u pracodawcy mającego siedzibę na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, występuje pracodawca zagraniczny lub
pracodawca, u którego będzie wykonywane zadanie określone przez delegującego.
Decyzję w sprawie przyrzeczenia wydaje wojewoda właściwy ze względu na siedzibę
pracodawcy, u którego będzie wykonywane zadanie określone przez delegującego.
5. Przepis ust. 4 nie narusza przepisów wydanych na podstawie art. 51 ust. 2
dotyczących trybu zatrudniania cudzoziemców przy realizacji usług eksportowych
świadczonych przez pracodawców zagranicznych w Polsce.
6. O przyrzeczenie i zezwolenie na pracę dla cudzoziemców pełniących funkcje w
zarządach osób prawnych prowadzących działalność gospodarczą występuje podmiot
upoważniony do powierzenia cudzoziemcowi wykonywania pracy.
7. Przyrzeczenie i zezwolenie na pracę cudzoziemca w jednostkach podległych
ministrowi właściwemu do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego,
ministrowi właściwemu do spraw kultury fizycznej i sportu, ministrowi właściwemu
do spraw nauki, ministrowi właściwemu do spraw turystyki, ministrowi właściwemu
do spraw szkolnictwa wyższego, ministrowi właściwemu do spraw zdrowia,
ministrowi właściwemu do spraw oświaty i wychowania oraz prezesowi Polskiej
Akademii Nauk są wydawane przez wojewodę, jeżeli są spełnione warunki określone
w przepisach tej ustawy oraz w odrębnych przepisach.
8. Przyrzeczenie wydaje pracodawcy wojewoda, uwzględniając sytuację na lokalnym
rynku pracy oraz kryteria, o których mowa w art. 6c ust. 1 pkt 3. Przyrzeczenie
i zezwolenie na pracę są wydawane na czas oznaczony dla określonego cudzoziemca
i pracodawcy, na określone stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy.
9. Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, pracodawca zawiera z
cudzoziemcem umowę dotyczącą zatrudnienia lub wykonywania innej pracy zarobkowej
na czas udzielonego zezwolenia.
10. Jeżeli odrębne przepisy uzależniają możliwość zajmowania określonego
stanowiska, wykonywania zawodu lub innej działalności od uzyskania zgody
właściwego organu na ich wykonywanie, pracodawca przed wystąpieniem do wojewody
obowiązany jest uzyskać taką zgodę.
11. Zezwolenie, o którym mowa w ust. 1, podlega cofnięciu przez wojewodę, jeżeli
cudzoziemiec wykonuje pracę niezgodnie z uzyskanym zezwoleniem albo nastąpiła
utrata uprawnień do wykonywania pracy, a także w sytuacji, gdy cudzoziemiec
wykonujący za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z
zakresu prawa pracy w sposób rażący i uporczywy narusza te przepisy. Cofnięcie
zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, w przypadku naruszenia przepisów prawa pracy
następuje na wniosek właściwego inspektora pracy.
12. Cofnięcie zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, przed upływem okresu, na który
zostało wydane, zobowiązuje pracodawcę do rozwiązania umowy z cudzoziemcem nie
później niż w ciągu 3 dni od dnia powiadomienia go o cofnięciu zezwolenia na
pracę. W przypadku cudzoziemca delegowanego pracodawca jest zobowiązany do
niezwłocznego odwołania go z delegacji.
13. Przepisy ust. 1-5 i 7-9 stosuje się odpowiednio do przedsiębiorcy oraz do
osoby fizycznej, zamierzających powierzyć cudzoziemcowi wykonywanie pracy.
14. Przepisów ust. 1-3 nie stosuje się w przypadku, gdy pracodawca powierza
cudzoziemcowi wykonywanie pracy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
15. Wojewoda wydaje pracodawcy decyzję w sprawie, o której mowa w ust. 2 i 3, po
wpłaceniu na konto dysponenta Funduszu Pracy, o którym mowa w art. 52 ust. 2,
jednorazowej wpłaty w wysokości najniższego wynagrodzenia, za każdą osobę. W
przypadku ubiegania się o przedłużenie ważności zezwolenia na pracę wpłata
wynosi połowę najniższego wynagrodzenia.
Art. 51. 1. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę
cudzoziemców, wzory wniosków o przyrzeczenie i innych dokumentów, z
uwzględnieniem, że:
1) przyrzeczenie wydawane jest na wniosek pracodawcy na czas określony,
2) zezwolenie jest wydawane na czas określony w przyrzeczeniu, na okres nie
dłuższy niż czas pobytu określony w odpowiedniej wizie lub okres ważności
zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb wydawania przyrzeczeń i zezwoleń na pracę cudzoziemców
zatrudnionych przy realizacji usług eksportowych świadczonych przez pracodawców
zagranicznych w Rzeczypospolitej Polskiej oraz wzory wniosków o przyrzeczenie i
innych dokumentów, kierując się zasadami określonymi w ust. 1.
3. Minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w
porozumieniu z ministrem właściwym do spraw pracy, może określić, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i warunki wykonywania pracy przez
cudzoziemców w ramach usług artystycznych, mając w szczególności na względzie,
że cudzoziemiec powinien posiadać kwalifikacje i staż pracy wymagane wobec
obywateli polskich oraz znać język polski, jeżeli jest to niezbędne do
wykonywania pracy w ramach usług artystycznych.
4. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, przypadki,
w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania
zezwolenia na pracę, wynikające w szczególności z umów i porozumień
międzynarodowych, programów szkoleniowych lub doradczych prowadzonych w ramach
Unii Europejskiej, a także ze specyfiki wykonywanego zawodu.
5. Minister właściwy do spraw pracy może określić, w drodze rozporządzenia,
przypadki, w których przyrzeczenie i zezwolenie na pracę cudzoziemca wydawane są
przez wojewodę bez względu na sytuację na lokalnym rynku pracy i kryteria, o
których mowa w art. 6c ust. 1 pkt 3, kierując się w szczególności zasadą
wzajemności.
Rozdział 7
Fundusz Pracy
Spis rozdziałów
Art. 52. 1. Fundusz Pracy jest państwowym funduszem celowym, zwanym dalej
"Funduszem Pracy".
2. Dysponentem Funduszu Pracy jest minister właściwy do spraw pracy.
Art. 53. 1. Obowiązkowe składki na Fundusz Pracy, ustalone od kwot stanowiących
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania
ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 i
1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz.
875 i Nr 110, poz. 1256 oraz z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104,
poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co
najmniej minimalne wynagrodzenie, a w przypadku osób, o których mowa w art. 6
ust. 2 ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz. U. Nr 200, poz. 1679), co najmniej wynagrodzenie, o którym mowa w tym
przepisie, opłacają:
1) pracodawcy oraz inne jednostki organizacyjne za osoby:
a) pozostające w stosunku pracy lub stosunku służbowym,
b) wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą, umowy agencyjnej lub
umowy zlecenia oraz za osoby z nimi współpracujące,
c) wykonujące pracę w okresie odbywania kary pozbawienia wolności,
d) pobierające stypendia sportowe,
e) będące członkami zespołów adwokackich,
f) otrzymujące świadczenie socjalne przysługujące na urlopie górniczym lub
górniczy zasiłek socjalny - przewidziane w Układzie zbiorowym pracy dla
pracowników zakładów górniczych z 21 grudnia 1991 r. i w ustawie z 26 listopada
1998 r. o dostosowaniu górnictwa węgla kamiennego do funkcjonowania w warunkach
gospodarki rynkowej oraz szczególnych uprawnieniach i zadaniach gmin górniczych
(Dz. U. Nr 162, poz. 1112 i z 2001 Nr 5, poz. 41) lub odrębnych przepisach,
2) rolnicze spółdzielnie produkcyjne i spółdzielnie kółek rolniczych (usług
rolniczych) za swoich członków, z wyjątkiem członków, którzy wnieśli wkład
gruntowy o powierzchni użytków rolnych powyżej 2 ha przeliczeniowych,
3) inne niż wymienione w pkt 1 i 2 osoby podlegające ubezpieczeniu społecznemu
lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyjątkiem osób duchownych, osób pobierających,
na podstawie przepisów o pomocy społecznej, zasiłek stały lub gwarantowany
zasiłek okresowy i osób podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników, a
także żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, osób odbywających zastępcze
formy służby wojskowej, osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz
pobierających zasiłek macierzyński.
2. Wysokość składki, o której mowa w ust. 1, określa ustawa budżetowa.
3. W przypadku gdy kwoty, o których mowa w ust. 1, pochodzą z różnych źródeł,
obowiązek opłacania składek na Fundusz Pracy powstaje wtedy, gdy łączna kwota
stanowiąca podstawę wymiaru składek ustalona zgodnie z ust. 1 wynosi co najmniej
najniższe wynagrodzenie.
4. Osoba, do której ma zastosowanie przepis ust. 3, składa stosowne oświadczenie
każdemu pracodawcy bądź w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeżeli sama
opłaca składki na ubezpieczenie społeczne.
Art. 54. Przedsiębiorcy Polskiego Związku Głuchych i Polskiego Związku
Niewidomych oraz Związku Ociemniałych Żołnierzy Rzeczypospolitej Polskiej,
Towarzystwo Opieki nad Ociemniałymi, Zakład Opieki dla Niewidomych w Laskach
oraz zakłady aktywizacji zawodowej nie opłacają składek na Fundusz Pracy za
zatrudnionych pracowników o znacznym lub umiarkowanym stopniu
niepełnosprawności.
Art. 55. 1. Dochodami Funduszu Pracy są:
1) obowiązkowe składki na Fundusz Pracy,
2) dotacje budżetu państwa,
3) uchylony
4) wpłaty dokonywane przez partnerów zagranicznych z tytułu rekrutacji
pracowników polskich zatrudnionych w ramach umów międzynarodowych,
4a) odsetki od środków Funduszu Pracy pozostających na rachunkach bankowych
dysponenta, o którym mowa w art. 52 ust. 2, oraz samorządów województw i
powiatów,
4b) dochody z tytułu wykonywania praw z akcji i udziałów oraz zbycia akcji i
udziałów nabytych ze środków Funduszu Pracy przed 1 stycznia 2000 r.,
4c) odsetki od pożyczek udzielonych z Funduszu Pracy,
4d) wpłaty, o których mowa w art. 37 ust. 8,
5) inne wpływy.
2. Dochodami Funduszami Pracy są również wpłaty dokonywane przez obywateli
polskich podejmujących zatrudnienie za granicą u pracodawców zagranicznych, o
których mowa w art. 48 ust. 2 pkt 1, oraz wpłaty pracodawców z tytułu uzyskania
zezwolenia na zatrudnienie cudzoziemca, o których mowa w art. 50 ust. 15.
3. Za zgodą ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dysponent
Funduszu Pracy może zaciągać kredyty i pożyczki na uzupełnienie środków
niezbędnych na wypłatę zasiłków, zasiłków przedemerytalnych i świadczeń
przedemerytalnych.
4. skreślony
5. skreślony
Art. 56. 1. Składki na Fundusz Pracy opłaca się za okres trwania obowiązkowych
ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w trybie i na zasadach przewidzianych dla
składek na ubezpieczenia społeczne.
2. Poboru składek na Fundusz Pracy dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych na
wyodrębniony rachunek bankowy prowadzony dla składek na Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i przekazuje na rachunek bankowy Funduszu
Pracy dysponenta, o którym mowa w art. 52 ust. 2, niezwłocznie, nie później
jednak niż w ciągu 3 dni roboczych od ich otrzymania, w formie zaliczek, część
składek zgromadzonych na koncie odpowiadającą udziałowi stopy procentowej
składek na Fundusz Pracy w sumie stóp procentowych składek na Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Zakład ostatecznie rozlicza
pobrane składki na Fundusz Pracy do 10 dnia następnego miesiąca.
2a. Koszty poboru składek na Fundusz Pracy obciążają ten fundusz i są zwracane
Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 0,5 % kwoty składek przekazanych
na Fundusz Pracy.
3. Od składek na Fundusz Pracy nie opłaconych w terminie Zakład Ubezpieczeń
Społecznych pobiera odsetki za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych
przepisami ordynacji podatkowej. Składki te oraz należności z tytułu odsetek za
zwłokę i dodatkowych opłat, o których mowa w ust. 4, nie opłacone w terminie,
podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.
3a. W przypadku nieprzekazania w terminach, o których mowa w ust. 2, składek na
rachunek bankowy Funduszu Pracy dysponenta, o którym mowa w art. 52 ust. 2,
należne są od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odsetki ustawowe.
4. W razie nieopłacania składek na Fundusz Pracy lub opłacenia ich w niższej od
należnej wysokości, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może obciążyć pracodawcę lub
osobę podlegającą ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu
dodatkową opłatą do wysokości 100 proc. należnej kwoty składek.
Art. 57. 1. Środki Funduszu Pracy przeznacza się na finansowanie:
1) kosztów przejazdu i wynagrodzenia członków rad zatrudnienia, o których mowa w
art. 10 ust. 8 i 9,
2) kosztów szkolenia pracowników, o których mowa w art. 15 ust. 5 i w art. 16
ust. 10, bezrobotnych i innych uprawnionych osób,
3) dodatków szkoleniowych, o których mowa w art. 16, pożyczek szkoleniowych, o
których mowa w art. 16a, oraz badań, o których mowa w art. 17 ust. 5,
3a) skreślony,
4) pożyczek i kosztów szkolenia, o których mowa w art. 18, kosztów obsługi, a
także kosztów postępowania sądowego i egzekucyjnego oraz, w przypadku zawarcia
porozumienia w sprawie udzielania kredytów przez instytucje finansowe
bezrobotnym i uprawnionym do pożyczek z Funduszu Pracy osobom, różnicy między
stopą procentową kredytu refinansowego a preferencyjną stopą procentową
stosowaną wobec pożyczkobiorców Funduszu Pracy,
5) kosztów, o których mowa w art. 19-21 i 37f, refundowanych z tytułu
zatrudnienia bezrobotnych w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych,
oraz składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 22a,
6) zasiłków wypłacanych bezrobotnym oraz składek na ubezpieczenie społeczne od
tych zasiłków, a także zasiłków przedemerytalnych i świadczeń przedemerytalnych,
7) kosztów, o których mowa w art. 37e, z tytułu zatrudnienia skierowanego
absolwenta,
7a) zwrotu składek, o których mowa w ustawie z dnia 18 września 2001 r. o
ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz. U. Nr 122, poz. 1325),
8) biletów kredytowych wydawanych osobom skierowanym w celu zatrudnienia w innej
miejscowości, o których mowa w art. 31 ust. 4, oraz poborowym skierowanym do
odbycia służby zastępczej,
9) opracowywania i rozpowszechniania informacji zawodowych oraz wyposażenia dla
prowadzenia poradnictwa zawodowego we współpracy z instytucjami wykonującymi
statutowe zadania w zakresie informacji i poradnictwa zawodowego,
10) wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom, zatrudnionym na podstawie
umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego, oraz składki na ubezpieczenie
społeczne od refundowanych wynagrodzeń,
11) opracowywania, wydawania i rozpowszechniania informacji o usługach organów
zatrudnienia oraz innych partnerów na rynku pracy, dla bezrobotnych i innych
osób poszukujących pracy oraz pracodawców,
12) uchylony
13) przedsięwzięć związanych z realizacją programów specjalnych,
14) składek na ubezpieczenie społeczne rolników, o których mowa w art. 39,
15) kosztów wysyłki wezwań, zawiadomień, zakupu lub druku kart rejestracyjnych
niezbędnych do ustalenia uprawnień, przekazywania bezrobotnym należnych
świadczeń pieniężnych oraz kosztów korespondencji z pracodawcami,
16) badań, opracowania programów, ekspertyz, analiz, wydawnictw i konkursów
dotyczących rynku pracy,
17) kosztów wprowadzania, rozwijania i eksploatacji systemu informatycznego w
organach zatrudnienia,
18) wydatków związanych z promocją oraz pomocą prawną zatrudnionym za granicą w
ramach umów międzynarodowych,
19) kosztów opracowywania i rozpowszechniania materiałów
informacyjno-szkoleniowych dla klubów pracy, ich wyposażenia oraz kosztów
prowadzenia zajęć przez instytucje oraz osoby nie będące pracownikami urzędów
pracy,
20) kosztów postępowania sądowego i egzekucyjnego nienależnie pobranych
świadczeń i innych wypłat z Funduszu Pracy,
21) części kosztów realizacji zadań na rzecz bezrobotnych, wykonywanych w ramach
działań statutowych przez organizacje i instytucje,
22) skreślony,
23) skreślony,
24) uchylony
25) odsetek za nieterminowe regulowanie zobowiązań finansowych z Funduszu Pracy,
26) stypendiów, o których mowa w art. 37a i 37b, oraz składek na ubezpieczenie
społeczne od tych stypendiów, a także stypendiów, o których mowa w art. 37d,
27) wynagrodzeń, o których mowa w art. 37b ust. 4, oraz opłaconych od nich
składek na ubezpieczenia społeczne,
28) kosztów poboru składek, o których mowa w art. 56 ust. 2a,
29) kosztów zakwaterowania i dojazdów do pracy, o których mowa w art. 31 ust. 6,
30) zasiłków pogrzebowych wypłaconych osobom, o których mowa w art. 37m ust. 1a,
30a) kosztów badań lekarskich absolwentów kierowanych na staż, o którym mowa w
art. 37b,
31) kosztów szkolenia kadr realizujących zadania objęte ustawą,
32) spłaty i obsługi kredytów i pożyczek wraz z odsetkami, zaciągniętych przez
Fundusz Pracy,
33) wsparcia programów, o których mowa w art. 37i ust. 1.
2. Środki Funduszu Pracy mogą być przeznaczone na finansowanie zadań zleconych
ochotniczym hufcom pracy przez dysponentów Funduszu Pracy, określonych w ust. 1
pkt 2, 9-13 i 19, które wynikają z realizowanych przez nie zadań.
2a. skreślony,
3. Wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 10, są zwracane z Funduszu Pracy do
wysokości najniższych stawek, określonych w odrębnych przepisach obowiązujących
w okresie, za który jest dokonywana refundacja.
4. Minister właściwy do spraw pracy dokonuje przesunięć środków przewidzianych w
planie Funduszu Pracy, stanowiącym załącznik do ustawy budżetowej, na
finansowanie poszczególnych zadań, z tym jednak że łączna kwota środków
przewidzianych na finansowanie zadań wymienionych w ust. 1 pkt 2-5, 7, 13, 26,
27 i 29 nie może być zmniejszona w celu przeznaczenia na inne cele.
5. skreślony
6. Minister właściwy do spraw pracy określa, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady finansowania wydatków z Funduszu Pracy, o których mowa w ust.
1, oraz sposób współpracy organów zatrudnienia z bankami i instytucjami
finansującymi.
6a. skreślony.
7. skreślony
8. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy sposób, warunki i tryb refundowania ze środków Funduszu Pracy
wynagrodzeń wypłacanych młodocianym pracownikom zatrudnionym przez pracodawców
na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego oraz składek na
ubezpieczenia społeczne od refundowanych wynagrodzeń, mając na uwadze:
1) określenie podmiotów uprawnionych do składania wniosku,
2) treść wniosku,
3) sposób i tryb składania i rozpatrywania wniosku,
4) sposób refundacji.
Art. 57a. 1. Minister właściwy do spraw pracy przekazuje na wyodrębniony
rachunek samorządom województw i powiatom środki Funduszu Pracy na finansowanie
zadań realizowanych w województwie do wysokości kwot ustalonych zgodnie z ust. 2
i 4-9.
2. Kwoty na finansowanie zadań w województwie, w tym fakultatywnych zadań, są
ustalane przez ministra właściwego do spraw pracy według algorytmu określonego
przez Radę Ministrów, w drodze rozporządzenia, o którym mowa w ust. 9.
3. Minister właściwy do spraw pracy ustala i przekazuje na rachunek sum na
zlecenie dla Ochotniczych Hufców Pracy kwotę środków Funduszu Pracy z
przeznaczeniem na refundowanie wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia społeczne
młodocianych pracowników.
4. Środki Funduszu Pracy na wypłatę zasiłków i innych obligatoryjnych świadczeń
i wypłat są uwzględniane w algorytmie i przekazywane do wysokości faktycznych
potrzeb.
5. Rozporządzenie, o którym mowa w ust. 2, może określać, w kwocie ustalonej dla
województwa, udział środków przeznaczonych na finansowanie zadań realizowanych
przez samorząd województwa.
6. Kwoty dla samorządów powiatowych są ustalane przez samorząd województwa,
według kryteriów określonych przez sejmik województwa, w ramach kwoty, o której
mowa w ust. 2. Określając kryteria, sejmik województwa powinien wziąć pod uwagę
w szczególności:
1) stopę bezrobocia,
2) skalę napływów do bezrobocia i odpływów z bezrobocia,
3) udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych,
4) udział absolwentów w ogólnej liczbie bezrobotnych.
7. W rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 9, Rada Ministrów określi wysokość
rezerwy na finansowanie programów aktywnego przeciwdziałania bezrobociu i innych
fakultatywnych zadań, będącej w dyspozycji ministra właściwego do spraw pracy,
nie większej jednak niż 10% środków Funduszu Pracy.
8. Decyzję w sprawie wyboru form aktywizacji zawodowej bezrobotnych i innych
uprawnionych osób, w ramach łącznej kwoty ustalanej dla samorządu powiatu na
finansowanie programów na rzecz aktywnego przeciwdziałania bezrobociu oraz
innych fakultatywnych zadań, podejmuje starosta, po zasięgnięciu opinii
powiatowej rady zatrudnienia.
9. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, po zasięgnięciu opinii
Naczelnej Rady Zatrudnienia oraz Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu
Terytorialnego, algorytm, o którym mowa w ust. 2, oraz szczegółowe zasady
ustalania kwot środków z Funduszu Pracy, o których mowa w ust. 5, oraz
przeznaczania rezerwy, o której mowa w ust. 7; przy ustalaniu kwot dla
województw na finansowanie programów na rzecz aktywnego przeciwdziałania
bezrobociu algorytm powinien w szczególności uwzględniać:
1) stopę bezrobocia,
2) udział długotrwale bezrobotnych w ogólnej liczbie bezrobotnych,
3) udział absolwentów w ogólnej liczbie bezrobotnych.
Art. 58. Dochody Funduszu Pracy zwolnione są od podatku dochodowego.
Art. 59. W sprawach nie uregulowanych w niniejszym rozdziale stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy o finansach publicznych w zakresie gospodarki
funduszami celowymi.
Rozdział 8
Kontrola przestrzegania przepisów ustawy
Spis rozdziałów
Art. 60. 1. Wojewodowie sprawują kontrolę przestrzegania przepisów ustawy.
2. Kontrola obejmuje badanie przestrzegania:
1) legalności zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności, a także
wykonywania pracy przez cudzoziemca,
2) obowiązku informowania powiatowych urzędów pracy o zatrudnianiu osoby
zarejestrowanej jako bezrobotna lub powierzeniu jej wykonywania innej pracy
zarobkowej,
3) obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy,
4) warunków zawartych w certyfikatach, o których mowa w art. 37 ust. 9.
3. Kontrolą mogą być objęte jednostki, wobec których zachodzi podejrzenie, że
prowadzą agencję zatrudnienia bez wymaganego wpisu do rejestru agencji
zatrudnienia.
4. Kontrolą mogą być objęci pracodawcy, jednoosobowi przedsiębiorcy i inne
instytucje oraz osoby fizyczne.
5. Przeprowadzający kontrolę mogą badać dokumenty objęte jej zakresem,
sporządzać niezbędne ich kopie, przesłuchiwać świadków, sprawdzać tożsamość osób
zatrudnionych i wykonujących inne prace zarobkowe, a także innych osób w celu
ustalenia charakteru pobytu na terenie kontrolowanej jednostki w czasie
przeprowadzania kontroli.
6. Kontrolowani obowiązani są udostępniać wszelkie dokumenty i udzielać
wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli.
7. Przeprowadzający kontrolę są uprawnieni do przeprowadzenia kontroli bez
uprzedzenia. Kontrolujący obowiązani są do okazania legitymacji służbowej i
upoważnienia.
8. W przypadku podejrzenia, że przepisy ustawy w zakresie, o którym mowa w ust.
2 i 3, nie są przestrzegane, a nie ma możliwości ustalenia nazwy jednostki
kontrolowanej, wystawia się upoważnienie w formie uproszczonej.
Art. 61. 1. Wojewodowie w zakresie kontroli współdziałają w szczególności ze
związkami zawodowymi, Państwową Inspekcją Pracy, Policją, Zakładem Ubezpieczeń
Społecznych oraz urzędami kontroli skarbowej.
2. Organy Policji, w razie uzasadnionej potrzeby oraz w celu zapewnienia
bezpieczeństwa kontrolującym, zobowiązane są, na wniosek właściwego wojewody, do
udzielenia stosownej pomocy.
3. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, organizację i tryb
przeprowadzania przez wojewodów kontroli oraz zasady współdziałania z innymi
organami.
Art. 62. 1. Wojewodowie przekazują ministrowi właściwemu do spraw pracy, do
końca pierwszego kwartału roku, wyniki przeprowadzonych w roku poprzednim
kontroli oraz ocenę przestrzegania przepisów ustawy.
2. Wojewodowie niezwłocznie powiadamiają ministra właściwego do spraw pracy o
stwierdzonych przypadkach prowadzenia agencji zatrudnienia bez wymaganego wpisu
do rejestru agencji zatrudnienia oraz o przypadkach naruszenia warunków
określonych w certyfikacie.
3. Wojewodowie niezwłocznie powiadamiają właściwego starostę o stwierdzonych
przypadkach naruszenia przepisów ustawy przez bezrobotnego oraz przez
pracodawcę.
Rozdział 9
Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy
Spis rozdziałów
Art. 63. 1. Kto zatrudnia lub powierza wykonywanie innej pracy zarobkowej
bezrobotnemu, nie zawiadamiając o tym właściwego powiatowego urzędu pracy,
podlega karze grzywny nie niższej niż 500 zł, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli zatrudniającym lub powierzającym wykonanie innej pracy zarobkowej jest
przedsiębiorca lub osoba działająca w jego imieniu, podlega on karze grzywny nie
niższej niż 3 000 zł.
3. Bezrobotny, który podjął zatrudnienie, inną pracę zarobkową lub działalność
przynoszącą dochód bez powiadomienia o tym właściwego urzędu pracy, podlega
karze grzywny nie niższej niż 500 zł.
Art. 64. 1. Kto powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi nieposiadającemu
zezwolenia, o którym mowa w art. 50 ust. 1, lub na innym stanowisku albo na
innych warunkach niż określone w zezwoleniu, podlega karze grzywny nie niższej
niż 3 000 zł.
2. Cudzoziemiec nieposiadający zezwolenia na osiedlenie się lub statusu uchodźcy
w Rzeczypospolitej Polskiej, który wykonuje pracę bez zezwolenia, o którym mowa
w art. 50 ust. 1, podlega karze grzywny nie niższej niż 1 000 zł lub wydaleniu
zgodnie z przepisami o cudzoziemcach.
Art. 65. 1. Kto bez wymaganego wpisu do rejestru agencji zatrudnienia prowadzi
agencję zatrudnienia, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł.
2. Tej samej karze podlega, kto, prowadząc agencję zatrudnienia, pobiera od
osoby, dla której poszukuje zatrudnienia lub inne pracy zarobkowej, dodatkowe
opłaty niewymienione w art. 47 ust. 2 pkt 8.
Art. 66. Kto:
1) nie dopełnia obowiązku opłacania składek na Fundusz Pracy lub nie opłaca ich
w przewidzianym przepisami terminie,
2) nie zgłasza wymaganych przepisami danych lub zgłasza nieprawdziwe dane mające
wpływ na wymiar składek na Fundusz Pracy bądź udziela w powyższym zakresie
nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielania,
3) ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne,
narodowość, orientację seksualną, przekonania, zwłaszcza polityczne i religijne,
lub ze względu na przynależność związkową - odmówi zatrudnienia kandydata na
wolnym miejscu zatrudnienia lub miejscu przygotowania zawodowego,
4) prowadząc agencję zatrudnienia, nie przestrzega zasady zakazu dyskryminacji
ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne,
narodowość, orientację seksualną, przekonania, zwłaszcza polityczne lub
religijne, lub ze względu na przynależność związkową
- podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł.
Art. 67. Kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli przestrzegania
przepisów ustawy, podlega karze grzywny nie niższej niż 3 000 zł.
Art. 67a. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 63-67, następuje w
trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.
Rozdział 10
Zmiany w obowiązujących przepisach
Spis rozdziałów
Art. 68-71. pominięte.
Rozdział 11
Przepisy przejściowe
Spis rozdziałów
Art. 72. pominięty.
Art. 73. 1. pominięty.
2. pominięty.
3. skreślony.
4. Prawo do zasiłku i innych świadczeń przewidzianych dla bezrobotnych ustaje z
dniem utraty statusu bezrobotnego.
Art. 73a. Okresy zatrudnienia obywateli polskich w byłej Niemieckiej Republice
Demokratycznej i w byłej Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej na podstawie
umów i porozumień międzynarodowych, przypadające przed 1 grudnia 1991 r.,
traktowane są jak okresy zatrudnienia w państwie polskim w zakresie uprawnień
pracowniczych.
Art. 73b. 1. Okres urlopu bezpłatnego udzielonego pracownikowi na okres
skierowania do pracy za granicą na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 27
grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych
do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług
związanych z eksportem (Dz. U. z 1990 r. Nr 44, poz. 259, z 1991 r. Nr 78, poz.
346 i z 1993 r. Nr 99, poz. 452), a także przypadający bezpośrednio po
zakończeniu tego urlopu okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub
odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - wlicza się do okresu pracy, od
którego zależą uprawnienia pracownicze, jeżeli pracownik podjął zatrudnienie u
macierzystego pracodawcy w terminie przewidzianym w tym rozporządzeniu.
2. Okres zatrudnienia za granicą pracownika, który nie pozostawał w stosunku
pracy przed skierowaniem do pracy za granicą na podstawie rozporządzenia, o
którym mowa w ust. 1, jest traktowany jak okres zatrudnienia w Polsce w zakresie
uprawnień pracowniczych. Dotyczy to także pracownika, któremu udzielono urlopu
bezpłatnego na okres skierowania do pracy za granicą, a który nie podjął pracy u
macierzystego pracodawcy po zakończeniu pracy za granicą lub podjął pracę u
macierzystego pracodawcy, lecz po upływie terminu przewidzianego w
rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1.
Art. 74. pominięty.
Art. 75. pominięty.
Art. 76. Ilekroć w dotychczasowych przepisach jest mowa o:
1) rejonowym urzędzie pracy - należy przez to rozumieć powiatowy urząd pracy,
2) staroście - należy przez to rozumieć prezydenta miasta w miastach na prawach
powiatu.
Rozdział 12
Przepisy końcowe
Spis rozdziałów
Art. 77. Traci moc ustawa z 16 października 1991 r. o zatrudnieniu i bezrobociu
(Dz. U. Nr 106, poz. 457, z 1992 r. Nr 21, poz. 84 i Nr 78, poz. 394 oraz z 1994
r. Nr 43, poz. 165 i Nr 108, poz. 516).
Art. 78. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 1995 r.).
Spis rozdziałów
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2001 r. Stan prawny na 1 stycznia
2002 r.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym
Tekst ujednolicony na podstawie
Dz. U. Nr 110 z 30 grudnia 1999 r., poz. 1264
Dz. U. Nr 120 z 29 grudnia 2000 r., poz. 1270
Dz. U. Nr 151 z 27 grudnia 2001 r., poz. 1702
Na podstawie art. 37h ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. 1. Określa się powiaty (gminy) zagrożone szczególnie wysokim bezrobociem
strukturalnym, w których na podstawie odrębnych przepisów są stosowane
szczególne instrumenty ekonomiczno-finansowe i inne preferencje w celu
ograniczenia bezrobocia i jego skutków.
2. Wykaz powiatów (gmin), o których mowa w ust. 1, zawiera załącznik do
rozporządzenia.
ż 2. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 1996 r. w sprawie
określenia wykazu gmin zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym
(Dz. U. Nr 71, poz. 338 oraz z 1999 r. Nr 9, poz. 76 i Nr 20, poz. 171).
ż 3. [stanowił, że rozporządzenie weszło w życie z dniem 31 grudnia 1999 r.]
Załącznik
WYKAZ POWIATÓW (GMIN) ZAGROŻONYCH SZCZEGÓLNIE WYSOKIM BEZROBOCIEM STRUKTURALNYM
1. W województwie dolnośląskim:
Powiat bolesławiecki:
miasto Bolesławiec,
gminy: Bolesławiec, Gromadka, Nowogrodziec, Osiecznica, Warta Bolesławiecka
Powiat dzierżoniowski:
miasta: Bielawa, Dzierżoniów, Pieszyce, Piława Górna
gminy: Dzierżoniów, Łagiewniki, Niemcza
Powiat górowski:
gminy: Góra, Jemielno, Niechlów, Wąsosz
Powiat jaworski:
miasto Jawor
gminy: Bolków, Męcinka, Mściwojów, Paszowice, Wądroże Wielkie
Powiat jeleniogórski:
miasta: Karpacz, Kowary, Piechowice, Szklarska Poręba
gminy: Janowice Wielkie, Jeżów Sudecki, Mysłakowice, Podgórzyn, Stara Kamienica
Powiat kamiennogórski:
miasto Kamienna Góra
gminy: Kamienna Góra, Lubawka, Marciszów
Powiat kłodzki:
miasta: Duszniki-Zdrój, Kłodzko, Kudowa-Zdrój, Nowa Ruda, Polanica-Zdrój
gminy: Bystrzyca Kłodzka, Kłodzko, Lądek-Zdrój, Lewin Kłodzki, Międzylesie, Nowa
Ruda, Radków, Stronie Śląskie, Szczytna
Powiat legnicki:
miasto Chojnów
gminy: Chojnów, Krotoszyce, Kunice, Legnickie Pole, Miłkowice, Prochowice, Ruja
Powiat lubański:
miasta: Lubań, Świeradów-Zdrój
gminy: Leśna, Lubań, Olszyna, Platerówka, Siekierczyn
Powiat lwówecki:
gminy: Gryfów Śląski, Lubomierz, Lwówek Śląski, Mirsk, Wleń
Powiat oleśnicki:
miasto Oleśnica
gminy: Bierutów, Dobroszyce, Dziadowa Kłoda, Międzybórz, Oleśnica, Syców,
Twardogóra
Powiat strzeliński:
gminy: Borów, Kondratowice, Przeworno, Strzelin, Wiązów
Powiat świdnicki:
miasta: Świdnica, Świebodzice
gminy: Dobromierz, Jaworzyna Śląska, Marcinowice, Strzegom, Świdnica, Żarów
Powiat wałbrzyski:
miasta: Boguszów-Gorce, Jedlina-Zdrój, Szczawno-Zdrój
gminy: Czarny Bór, Głuszyca, Mieroszów, Stare Bogaczowice, Walim
Miasto na prawach powiatu Wałbrzych
Powiat ząbkowicki:
gminy: Bardo, Ciepłowody, Kamieniec Ząbkowicki, Stoszowice, Ząbkowice Śląskie,
Ziębice, Złoty Stok
Powiat złotoryjski:
miasta: Wojcieszów, Złotoryja
gminy: Pielgrzymka, Świerzawa, Zagrodno, Złotoryja
2. W województwie kujawsko-pomorskim:
Powiat aleksandrowski:
miasta: Aleksandrów Kujawski, Ciechocinek, Nieszawa
gminy: Aleksandrów Kujawski, Bądkowo, Koneck, Raciążek, Waganiec, Zakrzewo
Powiat brodnicki:
miasto Brodnica
gminy: Bobrowo, Brodnica, Brzozie, Grążawy, Górzno, Jabłonowo Pomorskie, Osiek,
Świedziebnia, Zbiczno
Powiat chełmiński:
miasto Chełmno
gminy: Chełmno, Kijewo Królewskie, Lisewo, Papowo Biskupie, Stolno, Unisław
Powiat grudziądzki:
gminy: Grudziądz, Gruta, Łasin, Radzyń Chełmiński, Rogóźno, Świecie nad Osą
Miasto na prawach powiatu Grudziądz
Powiat inowrocławski:
miasto Inowrocław
gminy: Dąbrowa Biskupia, Gniewkowo, Inowrocław, Janikowo, Kruszwica, Pakość,
Rojewo, Złotniki Kujawskie
Powiat lipnowski:
miasto Lipno
gminy: Bobrowniki, Chrostkowo, Dobrzyń nad Wisłą, Kikół, Lipno, Skępe, Tłuchowo,
Wielgie
Powiat nakielski:
gminy: Kcynia, Mrocza, Nakło nad Notecią, Sadki, Szubin
Powiat radziejowski:
miasto Radziejów
gminy: Bytoń, Dobre, Osięciny, Piotrków Kujawski, Radziejów, Topólka
Powiat rypiński:
miasto Rypin
gminy: Brzuze, Rogowo, Rypin, Skrwilno, Wąpielsk
Powiat sępoleński:
gminy: Kamień Krajeński, Sępólno Krajeńskie, Sośno, Więcbork
Powiat świecki:
gminy: Bukowiec, Dragacz, Drzycim, Jeżewo, Lniano, Nowe, Osie, Pruszcz, Świecie,
Świekatowo, Warlubie
Powiat tucholski:
gminy: Cekcyn, Gostycyn, Kęsowo, Lubiewo, Śliwice, Tuchola
Powiat wąbrzeski:
miasto Wąbrzeźno
gminy: Dębowa Łąka, Książki, Płużnica, Wąbrzeźno
Powiat włocławski:
miasto Kowal
gminy: Baruchowo, Boniewo, Brześć Kujawski, Choceń, Chodecz, Fabianki, Izbica
Kujawska, Kowal, Lubanie, Lubień Kujawski, Lubraniec, Włocławek
Powiat żniński:
gminy: Barcin, Gąsawa, Janowiec Wielkopolski, Łabiszyn, Rogowo, Żnin
3. W województwie lubuskim:
Powiat krośnieński:
miasto Gubin
gminy: Bobrowice, Bytnica, Dąbie, Gubin, Krosno Odrzańskie, Maszewo
Powiat nowosolski:
miasto Nowa Sól
gminy: Bytom Odrzański, Kolsko, Kożuchów, Nowa Sól, Nowe Miasteczko, Otyń,
Siedlisko
Powiat strzelecko-drezdenecki:
gminy: Dobiegniew, Drezdenko, Stare Kurowo, Strzelce Krajeńskie, Zwierzyn
Powiat sulęciński:
gminy: Krzeszyce, Lubniewice, Słońsk, Sulęcin, Torzym
Powiat wschowski:
gminy: Sława, Szlichtyngowa, Wschowa
Powiat żagański:
miasta: Gozdnica, Żagań
gminy: Brzeźnica, Iłowa, Małomice, Niegosławice, Szprotawa, Wymiarki, Żagań
Powiat żarski:
miasta: Łęknica, Żary
gminy: Brody, Jasień, Lipinki Łużyckie, Lubsko, Przewóz, Trzebiel, Tuplice, Żary
4. W województwie łódzkim:
Powiat kutnowski:
miasto Kutno
gminy: Bedlno, Dąbrowice, Krośniewice, Krzyżanów, Kutno, Łanięta, Nowe Ostrowy,
Oporów, Strzelce, Żychlin
Powiat tomaszowski:
miasto Tomaszów Mazowiecki
gminy: Będków, Budziszewice, Czerniewice, Inowłódz, Lubochnia, Rokiciny,
Rzeczyca, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd, Żelechlinek
Powiat zgierski:
miasta: Głowno, Ozorków, Zgierz
gminy: Aleksandrów Łódzki, Głowno, Ozorków, Parzęczew, Stryków, Zgierz
5. W województwie mazowieckim:
Powiat mławski:
miasto Mława
gminy: Dzierzgowo, Lipowiec Kościelny, Radzanów, Strzegowo, Stupsk, Szreńsk,
Szydłowo, Wieczfnia Kościelna, Wiśniewo
Powiat radomski:
miasto Pionki
gminy: Gózd, Iłża, Jastrzębia, Jedlińsk, Jedlnia-Letnisko, Kowala, Pionki,
Przytyk, Skaryszew, Wierzbica, Wolanów, Zakrzew
Miasto na prawach powiatu Radom
Powiat szydłowiecki:
gminy: Chlewiska, Jastrząb, Mirów, Orońsko, Szydłowiec
6. W województwie opolskim:
Powiat brzeski:
miasto Brzeg
gminy: Grodków, Lewin Brzeski, Lubsza, Olszanka, Skarbimierz
Powiat namysłowski:
gminy: Domaszowice, Namysłów, Pokój, Świerczów, Wilków
Powiat nyski:
gminy: Głuchołazy, Kamiennik, Korfantów, Łambinowice, Nysa, Otmuchów, Paczków,
Pakosławice, Skoroszyce
7. Województwo podkarpackie:
Powiat bieszczadzki:
gminy: Czarna, Lutowiska, Ustrzyki Dolne
Powiat brzozowski:
gminy: Brzozów, Domaradz, Dydnia, Haczów, Jasienica Rosielna, Nozdrzec
Powiat leski:
gminy: Baligród, Cisna, Lesko, Olszanica, Solina
8. Województwo podlaskie:
Powiat grajewski:
miasto Grajewo
gminy: Grajewo, Radziłów, Rajgród, Szczuczyn, Wąsosz
9. W województwie pomorskim:
Powiat bytowski:
gminy: Borzytuchom, Bytów, Czarna Dąbrówka, Kołczygłowy, Lipnica, Miastko,
Parchowo, Studzienice, Trzebielino, Tuchomie
Powiat chojnicki:
miasto Chojnice
gminy: Brusy, Chojnice, Czersk, Konarzyny
Powiat człuchowski:
miasto Człuchów
gminy: Czarne, Człuchów, Debrzno, Koczała, Przechlewo, Rzeczenica
Powiat kwidzyński:
miasto Kwidzyn
gminy: Gardeja, Kwidzyn, Prabuty, Ryjewo, Sadlinki
Powiat lęborski:
miasta: Lębork, Łeba
gminy: Cewice, Nowa Wieś Lęborska, Wicko
Powiat malborski:
miasto Malbork
gminy: Lichnowy, Malbork, Miłoradz, Nowy Staw, Stare Pole
Powiat nowodworski:
miasto Krynica Morska
gminy: Nowy Dwór Gdański, Ostaszewo, Stegna, Sztutowo
Powiat słupski:
miasto Ustka
gminy: Damnica, Dębnica Kaszubska, Główczyca, Kępice, Kobylnica, Potęgowo,
Słupsk, Smołdzino, Ustka
Powiat sztumski:
gminy: Dzierzgoń, Mikołajki Pomorskie, Stary Dzierzgoń, Stary Targ, Sztum
Powiat tczewski:
miasto Tczew
gminy: Gniew, Morzeszczyn, Pelplin, Subkowy, Tczew
10. W województwie śląskim:
Miasto na prawach powiatu Żory
11. W województwie świętokrzyskim:
Powiat konecki:
gminy: Fałków, Gowarczów, Końskie, Radoszyce, Ruda Maleniecka, Słupia (Konecka),
Smyków, Stąporków
Powiat starachowicki:
miasto Starachowice
gminy: Brody, Mirzec, Pawłów, Wąchock
12. W województwie warmińsko-mazurskim:
Powiat bartoszycki:
miasta: Bartoszyce, Górowo Iławeckie
gminy: Bartoszyce, Bisztynek, Górowo Iławeckie, Sępopol
Powiat braniewski:
miasto Braniewo
gminy: Braniewo, Frombork, Lelkowo, Pieniężno, Płoskinia, Wilczęta
Powiat działdowski:
miasto Działdowo
gminy: Działdowo, Iłowo-Osada, Lidzbark, Płośnica, Rybno
Powiat elbląski:
gminy: Elbląg, Godkowo, Gronowo Elbląskie, Markusy, Milejewo, Młynary, Pasłęk,
Rychliki, Tolkmicko
Miasto na prawach powiatu Elbląg
Powiat ełcki:
miasto Ełk
gminy: Ełk, Kalinowo, Prostki, Stare Juchy
Powiat giżycki:
miasto Giżycko
gminy: Giżycko, Kruklanki, Miłki, Ryn, Wydminy
Powiat gołdapski:
gminy: Dubeninki, Gołdap, Banie Mazurskie
Powiat iławski:
miasta: Iława, Lubawa
gminy: Iława, Kisielice, Lubawa, Susz, Zalewo
Powiat kętrzyński:
miasto Kętrzyn
gminy: Barciany, Kętrzyn, Korsze, Reszel, Srokowo
Powiat lidzbarski:
miasto Lidzbark Warmiński
gminy: Kiwity, Lidzbark Warmiński, Lubomino, Orneta
Powiat mrągowski:
miasto Mrągowo
gminy: Mikołajki, Mrągowo, Piecki, Sorkwity
Powiat nidzicki:
gminy: Janowiec Kościelny, Janowo, Kozłowo, Nidzica
Powiat nowomiejski:
miasto Nowe Miasto Lubawskie
gminy: Biskupiec, Grodziczno, Kurzętnik, Nowe Miasto Lubawskie
Powiat olecki:
gminy: Kowale Oleckie, Olecko, Świętajno, Wieliczki
Powiat olsztyński:
gminy: Barczewo, Biskupiec, Dobre Miasto, Dywity, Gietrzwałd, Jeziorany,
Jonkowo, Kolno, Olsztynek, Purda, Stawiguda, Świątki
Powiat ostródzki
miasto Ostróda
gminy: Dąbrówno, Grunwald, Łukta, Małdyty, Miłakowo, Miłomłyn, Morąg, Ostróda
Powiat piski:
gminy: Biała Piska, Orzysz, Pisz, Ruciane-Nida
Powiat szczycieński:
miasto Szczytno
gminy: Dźwierzuty, Jedwabno, Pasym, Rozogi, Szczytno, Świętajno, Wielbark
Powiat węgorzewski:
gminy: Węgorzewo, Budry, Pozezdrze
13. W województwie wielkopolskim:
Powiat słupecki:
miasto Słupca
gminy: Lądek, Orchowo, Ostrowite, Powidz, Słupca, Strzałkowo, Zagórów
Powiat złotowski:
miasto Złotów
gminy: Jastrowie, Krajenka, Lipka, Okonek, Tarnówka, Zakrzewo, Złotów
14. W województwie zachodniopomorskim:
Powiat białogardzki:
miasto Białogard
gminy: Białogard, Karlino, Tychowo
Powiat choszczeński:
gminy: Bierzwnik, Choszczno, Drawno, Krzęcin, Pełczyce, Recz
Powiat drawski:
gminy: Czaplinek, Drawsko Pomorskie, Kalisz Pomorski, Ostrowice, Wierzchowo,
Złocieniec
Powiat gryficki:
gminy: Brojce, Gryfice, Karnice, Płoty, Rewal, Trzebiatów
Powiat kamieński:
gminy: Dziwnów, Golczewo, Kamień Pomorski, Międzyzdroje, Świerzno, Wolin
Powiat koszaliński:
gminy: Będzino, Biesiekierz, Bobolice, Manowo, Mielno, Polanów, Sianów,
Świeszyno
Powiat łobeski:
gminy: Dobra, Łobez, Radowo Małe, Resko, Węgorzyno
Powiat myśliborski:
gminy: Barlinek, Boleszkowice, Dębno, Myślibórz, Nowogródek Pomorski
Powiat pyrzycki:
gminy: Bielice, Kozielice, Lipiany, Przelewice, Pyrzyce, Warnice
Powiat sławieński:
miasta: Darłowo, Sławno
gminy: Darłowo, Malechowo, Postomino, Sławno
Powiat stargardzki:
miasto Stargard Szczeciński
gminy: Chociwel, Dobrzany, Dolice, Ińsko, Kobylanka, Marianowo, Stara Dąbrowa,
Stargard Szczeciński, Suchań
Powiat szczecinecki:
miasto Szczecinek
gminy: Barwice, Biały Bór, Borne Sulinowo, Grzmiąca, Szczecinek
Powiat świdwiński:
miasto Świdwin
gminy: Brzeżno, Połczyn-Zdrój, Rąbino, Sławoborze, Świdwin
Powiat wałecki:
miasto Wałcz
gminy: Człopa, Mirosławiec, Tuczno, Wałcz
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory
ekranowe
(Dz. U. Nr 148 z 10 grudnia 1998 r., poz. 973)
Załącznik: MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII,
JAKIE POWINNY SPEŁNIAĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE
Na podstawie art. 23715 ż 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa:
1) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla stanowisk pracy
wyposażonych w monitory ekranowe,
2) wymagania dotyczące organizacji pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory
ekranowe.
ż 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) monitorze ekranowym - należy przez to rozumieć urządzenie do wyświetlania
informacji w trybie alfanumerycznym lub graficznym, niezależnie od metody
uzyskiwania obrazu,
2) stanowisku pracy - należy przez to rozumieć przestrzeń pracy, wraz z
wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, obejmującym:
a) wyposażenie podstawowe, w tym monitor ekranowy, klawiaturę lub inne
urządzenia wejściowe, jednostkę centralną lub stację dyskietek,
b) wyposażenie dodatkowe, w tym drukarkę, skaner, mysz, trackball,
c) wyposażenie pomocnicze, w tym stół, krzesło, uchwyt na dokument, podnóżek,
3) systemie komputerowym - należy przez to rozumieć urządzenia wchodzące w skład
wyposażenia podstawowego i dodatkowego stanowiska pracy wraz z oprogramowaniem,
4) pracowniku - należy przez to rozumieć każdą osobę zatrudnioną przez
pracodawcę, w tym praktykanta i stażystę, użytkującą w czasie pracy monitor
ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy.
ż 3. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do:
1) kabin kierowców oraz kabin sterowniczych maszyn i pojazdów,
2) systemów komputerowych na pokładach środków transportu,
3) systemów komputerowych przeznaczonych głównie do użytku publicznego,
4) systemów przenośnych nie przeznaczonych do użytkowania na danym stanowisku
pracy,
5) kalkulatorów, kas rejestrujących i innych urządzeń z małymi ekranami do
prezentacji danych lub wyników pomiarów,
6) maszyn do pisania z wyświetlaczem ekranowym.
ż 4. Pracodawca jest obowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami
ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz ergonomii, określone w załączniku do niniejszego
rozporządzenia.
ż 5. 1. Pracodawca jest obowiązany do przeprowadzania na stanowiskach pracy,
wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie:
1) organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w
sposób zapewniający spełnienie wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo
pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym,
3) obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników,
4) obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie
nieodpowiednim oświetleniem,
5) obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji
pracy.
2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna być przeprowadzana w szczególności dla
nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia
stanowisk pracy. Na podstawie oceny pracodawca jest obowiązany podejmować
działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości.
ż 6. Pracodawca jest obowiązany:
1) informować pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i
bezpieczeństwa pracy na stanowiskach pracy, w tym o wynikach przeprowadzonej
oceny, o której mowa w ż 5, oraz wszelkich środkach bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia,
2) przeszkolić pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w trybie
określonym w odrębnych przepisach.
ż 7. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom:
1) łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi
rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych
pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy
obsłudze monitora ekranowego lub
2) co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie
pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
ż 8. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom zatrudnionym na
stanowiskach z monitorami ekranowymi profilaktyczną opiekę zdrowotną, w zakresie
i na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok,
zgodnie z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych
przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej, o której w ust. 1,
wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
ż 9. 1. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia
[czyli 11 marca 1999 r.], z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Istniejące w dniu wejścia w życie rozporządzenia stanowiska pracy wyposażone
w monitory ekranowe powinny być dostosowane do wymagań określonych w
rozporządzeniu nie później niż wciągu 2 lat od dnia jego wejścia w życie, z
wyjątkiem pkt 5.1 lit. f) i g) załącznika do rozporządzenia, które dotyczą nowo
tworzonych stanowisk pracy.
Załącznik
MINIMALNE WYMAGANIA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ ERGONOMII, JAKIE POWINNY
SPEŁNIAĆ STANOWISKA PRACY WYPOSAŻONE W MONITORY EKRANOWE
1. Wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego
wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu
mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika.
2.1. Monitor ekranowy powinien spełniać następujące wymagania:
a) znaki na ekranie powinny być wyraźne i czytelne,
b) obraz na ekranie powinien być stabilny, bez tętnienia lub innych form
niestabilności,
c) jaskrawość i kontrast znaku na ekranie powinny być łatwe do regulowania w
zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy,
d) regulacje ustawienia monitora powinny umożliwiać pochylenie ekranu co
najmniej 20 do tyłu i 5 do przodu oraz obrót wokół własnej osi co najmniej o
120 - po 60 w obu kierunkach,
e) ekran monitora powinien być pokryty warstwą antyodbiciową lub wyposażony w
odpowiedni filtr.
2.2. W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych
pracownika, powinna być użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół.
2.3. Ustawienie ekranu monitora względem źródeł światła powinno ograniczać
olśnienie i odbicia światła.
3.1. Klawiatura powinna stanowić osobny element wyposażenia podstawowego
stanowiska pracy.
3.2. Konstrukcja klawiatury powinna umożliwiać użytkownikowi przyjęcie pozycji,
która nie powodowałaby zmęczenia mięśni kończyn górnych podczas pracy.
Klawiatura powinna posiadać w szczególności:
a) możliwość regulacji kąta nachylenia w zakresie 015,
b) odpowiednią wysokość - przy spełnieniu warunków, aby wysokość środkowego
rzędu klawiszy alfanumerycznych z literami A, S..., licząc od płaszczyzny stołu,
nie przekraczała 30 mm dla przynajmniej jednej pozycji pochylenia klawiatury.
3.3. Powierzchnia klawiatury powinna być matowa, a znaki na klawiaturze powinny
być kontrastowe i czytelne.
4.1. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów
wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora
ekranowego i klawiatury.
4.2. Szerokość i głębokość stołu powinna zapewniać:
a) wystarczającą powierzchnię do łatwego posługiwania się elementami wyposażenia
stanowiska i wykonywania czynności związanych z rodzajem pracy,
b) ustawienie klawiatury z zachowaniem odległości nie mniejszej niż 100 mm
między klawiaturą a przednią krawędzią stołu,
c) ustawienie elementów wyposażenia w odpowiedniej odległości od pracownika, to
jest w zasięgu jego kończyn górnych, bez konieczności przyjmowania wymuszonych
pozycji.
4.3. Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała:
a) naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem
co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem,
b) odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 2050 w dół (licząc od
linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu
do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować
się powyżej oczu pracownika,
c) odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu.
4.4. Powierzchnia blatu stołu powinna być matowa, najlepiej barwy jasnej.
5.1. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać:
a) dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej
pięciopodporową z kółkami jezdnymi,
b) wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę
ruchów,
c) regulację wysokości siedziska w zakresie 400500 mm, licząc od podłogi,
d) regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5
do przodu i 30 do tyłu,
e) wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia
kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych,
f) możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360,
g) podłokietniki.
5.2. Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być
łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było
wykonywać w pozycji siedzącej.
6.1. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko
pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokument, posiadający regulację ustawienia
wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika.
6.2. Uchwyt na dokument powinien znajdować się przed pracownikiem - między
ekranem monitora i klawiaturą - lub w innym miejscu - w pozycji minimalizującej
uciążliwe ruchy głowy i oczu.
7.1. Na życzenie pracownika, a także gdy wysokość krzesła uniemożliwia
pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy
należy wyposażyć w podnóżek.
7.2. Podnóżek powinien mieć kąt pochylenia w zakresie 015, a jego wysokość
powinna być dostosowana do potrzeb wynikających z cech antropometrycznych
pracownika.
7.3. Powierzchnia podnóżka nie powinna być śliska, a sam podnóżek nie powinien
przesuwać się po podłodze podczas używania.
8.1. Stanowisko pracy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał
zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy, pozwalającą na umieszczenie wszystkich
elementów obsługiwanych ręcznie w zasięgu kończyn górnych.
8.2. Stanowisko pracy wyposażone w monitor ekranowy powinno być tak usytuowane w
pomieszczeniu, aby zapewniało pracownikowi swobodny dostęp do tego stanowiska.
Odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a
między pracownikiem i tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 0,8 m.
8.3. Odległość oczu pracownika od ekranu monitora powinna wynosić 400-750 mm.
9.1. Oświetlenie powinno zapewniać komfort pracy wzrokowej, a szczególnie:
a) poziom natężenia oświetlenia powinien spełniać wymagania określone w Polskich
Normach,
b) należy ograniczyć olśnienie bezpośrednie od opraw, okien, przezroczystych lub
półprzezroczystych ścian albo jasnych płaszczyzn pomieszczenia oraz olśnienie
odbiciowe od ekranu monitora, w szczególności przez stosowanie odpowiednich
opraw oświetleniowych, instalowanie żaluzji lub zasłon w oknach.
9.2. Dopuszcza się stosowanie opraw oświetlenia miejscowego, pod warunkiem że
będą to oprawy nie powodujące olśnienia.
10. Przy projektowaniu, doborze i modernizacji oprogramowania, a także przy
planowaniu wykonywania zadań z użyciem ekranu monitora pracodawca powinien
uwzględniać w szczególności następujące wymagania:
a) oprogramowanie powinno odpowiadać zadaniu przewidzianemu do wykonania,
b) oprogramowanie powinno być łatwe w użyciu oraz dostosowane do poziomu wiedzy
i (lub) doświadczenia pracownika,
c) systemy komputerowe muszą zapewniać przekazywanie pracownikom informacji
zwrotnej o ich działaniu,
d) systemy komputerowe muszą gwarantować wyświetlanie informacji w formie i
tempie odpowiednich dla pracownika,
f) bez wiedzy pracownika nie można dokonywać kontroli jakościowej i ilościowej
jego pracy,
f) przy tworzeniu oprogramowania i przetwarzaniu danych powinny być stosowane
zasady ergonomii.
11.1. Wilgotność względna powietrza w pomieszczeniach przeznaczonych do pracy z
monitorami ekranowymi nie powinna być mniejsza niż 40%.
11.2. Wymagania dotyczące najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, w tym dotyczące poziomu hałasu oraz
promieniowania, określają odrębne przepisy i Polskie Normy.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy
(Dz. U. Nr 62 z 1 czerwca 1996 r., poz. 285)
SPIS TREŚCI
Rozdział 1 Przepisy ogólne (Art. 1-7)
Rozdział 2 Szkolenie wstępne (Art. 8-14)
Rozdział 3 Szkolenie okresowe (Art. 15-16)
Rozdział 4 Przepis końcowy (Art. 17)
Załącznik RAMOWE PROGRAMY SZKOLENIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY
PRACY
Na podstawie art. 2375 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
ż 1. 1. Działalność szkoleniowa w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy
prowadzona jest przez pracodawców, a na ich zlecenie także przez jednostki
organizacyjne uprawnione do prowadzenia takiej działalności na podstawie
odrębnych przepisów.
2. Szkolenie osób będących pracodawcami, pracowników służby bhp oraz
instruktorów i wykładowców tematyki bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzą
jednostki organizacyjne, o których mowa w ust. 1.
ż 2. Pracodawcy prowadzący działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w ż 1 ust. 1, zwani
dalej "organizatorami szkolenia", powinni zapewnić:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia dla określonych grup stanowisk,
których realizacja zapewni spełnienie wymagań określonych w ż 3,
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w
przypadku prowadzenia takiego szkolenia,
3) wykładowców i instruktorów o wysokich kwalifikacjach, odpowiednich do
realizowanych programów szkolenia,
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej,
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów
szkolenia,
6) właściwy przebieg szkolenia i doskonalenia w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia,
dzienników zajęć, protokołów z przebiegu egzaminów i rejestrów wydanych
zaświadczeń.
ż 3. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, rozumiane jako
kształcenie, dokształcanie lub doskonalenie pracowników w formach pozaszkolnych,
powinno zapewniać uczestnikom:
1) zaznajomienie się z zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi związanymi z
wykonywaną pracą,
2) poznanie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie
niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz związanych z tym
stanowiskiem obowiązków i odpowiedzialności w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy,
3) nabycie umiejętności wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i
innych osób oraz postępowania w sytuacjach awaryjnych, a także umiejętności
udzielania pomocy osobom, które uległy wypadkom.
ż 4. 1. Szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy prowadzone jest
jako:
1) szkolenie wstępne,
2) szkolenie i doskonalenie okresowe, zwane dalej "szkoleniem okresowym".
2. Szkolenia, o których mowa w ust. 1, mogą być prowadzone odpowiednio w formie:
1) instruktażu,
2) seminarium,
3) kursu,
4) samokształcenia kierowanego.
ż 5. Programy poszczególnych rodzajów szkolenia, wymienionych w ż 4 ust. 1,
określające szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia,
opracowują dla poszczególnych grup stanowisk (zawodów) pracodawcy lub w
porozumieniu z pracodawcami - jednostki, o których mowa w ż 1 ust. 1, w oparciu
o ramowe programy szkolenia stanowiące załącznik do rozporządzenia.
ż 6. 1. Szkolenie wstępne podstawowe, o którym mowa w ż 8 pkt 3, oraz szkolenie
okresowe powinno być zakończone egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez
uczestników szkolenia wiadomości objętych programem szkolenia oraz umiejętności
wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy. Egzamin przeprowadza organizator szkolenia.
2. Ukończenie przez pracowników rodzajów szkolenia, o których mowa w ust. 1,
powinno być potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez organizatora szkolenia,
według wzoru określonego w odrębnych przepisach. Odpis zaświadczenia powinien
być przechowywany w aktach osobowych pracownika.
ż 7. Ukończenie przez pracownika szkolenia, dokształcania lub doskonalenia
zawodowego związanego z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem
kwalifikacji zawodowych, uwzględniającego program szkolenia podstawowego lub
okresowego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przewidziany dla
określonego stanowiska pracy, uważa się za równoznaczne z ukończeniem takiego
szkolenia.
Rozdział 2
Szkolenie wstępne
Spis treści
ż 8. Szkolenie wstępne przeprowadzane jest według programów opracowanych dla
poszczególnych grup stanowisk (zawodów) i obejmuje:
1) szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej "instruktażem ogólnym",
2) szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej "instruktażem
stanowiskowym",
3) szkolenie wstępne podstawowe, zwane dalej "szkoleniem podstawowym".
ż 9. Instruktaż ogólny przechodzą wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy, a także
studenci odbywający praktyki studenckie oraz uczniowie szkół zawodowych
odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy - przed dopuszczeniem do
wykonywania pracy.
ż 10. 1. Instruktaż ogólny powinien zapoznać uczestników szkolenia z
podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie
pracy, w układach zbiorowych pracy i w regulaminach pracy, z przepisami i
zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym zakładzie pracy
oraz z zasadami udzielania pierwszej pomocy.
2. Instruktaż ogólny prowadzą pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy
albo pracodawcy lub pracownicy wyznaczeni przez pracodawcę, posiadający
ukończone aktualne szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 11. 1. Instruktaż stanowiskowy powinien zapoznać uczestników szkolenia z
zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy, sposobami ochrony
przed zagrożeniami oraz metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym
stanowisku.
2. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się, przed dopuszczeniem do wykonywania
pracy na określonym stanowisku, w odniesieniu do:
1) pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i innych, których
charakter pracy będzie się wiązał z bezpośrednimi kontaktami z produkcją i jej
kontrolą lub z narażaniem na zagrożenia zawodowe,
2) pracowników przenoszonych na stanowiska, o których mowa w pkt 1, oraz
zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warunków
techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmiany procesu technologicznego,
zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o
działaniu szkodliwym dla zdrowia lub niebezpiecznym oraz nowych narzędzi, maszyn
i innych urządzeń,
3) uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu oraz studentów odbywających
praktyki studenckie.
3. Pracownik zatrudniony na kilku stanowiskach pracy powinien przejść instruktaż
stanowiskowy obowiązujący na każdym z tych stanowisk.
4. Czas trwania instruktażu stanowiskowego powinien być uzależniony od
przygotowania zawodowego pracownika, dotychczasowego stażu pracy oraz rodzaju
pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, na którym pracownik ma być
zatrudniony.
5. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza osoba kierująca pracownikami, wyznaczona
przez pracodawcę, posiadająca odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe
oraz przeszkolona w zakresie metod prowadzenia instruktażu.
6. Instruktaż stanowiskowy powinien być zakończony sprawdzianem wiadomości i
umiejętności z zakresu wykonywania pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy, stanowiącym podstawę dopuszczenia pracownika do
wykonywania pracy na określonym stanowisku.
ż 12. Odbycie przez pracownika instruktażu ogólnego i instruktażu stanowiskowego
powinno być potwierdzone przez pracownika na piśmie oraz odnotowane w aktach
osobowych pracownika.
ż 13. 1. Szkolenie podstawowe powinno zapewnić pracownikom wiedzę i umiejętności
niezbędne do wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Szkolenie podstawowe odbywają w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od
rozpoczęcia pracy na określonym stanowisku:
1) osoby będące pracodawcami,
2) osoby kierujące pracownikami, nie wymienione w pkt 1, w szczególności
kierownicy wydziałów, mistrzowie i brygadziści,
3) pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych,
4) projektanci oraz konstruktorzy maszyn i innych urządzeń technicznych,
5) technolodzy, organizatorzy produkcji i inni pracownicy
inżynieryjno-techniczni,
6) pracownicy służby bezpieczeństwa i higieny pracy,
7) pracownicy nie wymienieni w pkt 1-6, których charakter pracy wiąże się z
narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne albo z
odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Szkolenie podstawowe przeprowadza się, zgodnie z programem, w formach
określonych w ż 4 ust. 2 pkt 1-3.
4. Na robotniczych stanowiskach pracy, na których występują szczególnie duże
zagrożenia dla zdrowia oraz zagrożenia wypadkowe, szkolenie podstawowe powinno
być przeprowadzone przed rozpoczęciem pracy na tych stanowiskach. Wykaz takich
stanowisk pracy określa pracodawca.
ż 14. Z obowiązku odbycia szkolenia podstawowego zwolnione są osoby posiadające
zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy, absolwenci studiów wyższych o
specjalności "bezpieczeństwo i higiena pracy" oraz studiów podyplomowych w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także osoby posiadające kwalifikacje
określone dla inspektorów pracy w odrębnych przepisach.
Rozdział 3
Szkolenie okresowe
Spis treści
ż 15. 1. Celem szkolenia okresowego jest aktualizacja i ugruntowanie wiadomości
i umiejętności pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, nabytych
w czasie szkolenia wstępnego, oraz zaznajomienie ich z nowymi rozwiązaniami
techniczno-organizacyjnymi w tym zakresie.
2. Szkolenia okresowe odbywają osoby, o których mowa w ż 13 ust. 2.
3. Szkolenie okresowe przeprowadzane jest, zgodnie z programem, w formach
określonych w ż 4 ust. 2.
ż 16. Częstotliwość i czas trwania szkolenia okresowego określa pracodawca, po
porozumieniu z zakładową organizacją związkową. Jeżeli u danego pracodawcy nie
działa zakładowa organizacja związkowa - ustaleń takich pracodawca dokonuje po
porozumieniu z przedstawicielami pracowników, wybranymi w tym celu przez załogę
w trybie przyjętym w danym zakładzie pracy. Przy dokonywaniu ustaleń, o których
mowa wyżej, powinny być uwzględnione postanowienia zawarte w ż 3, przy czym:
1) szkolenie pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych powinno być
przeprowadzane w formie instruktażu nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na
stanowiskach robotniczych, o których mowa w ż 13 ust. 4, nie rzadziej niż raz w
roku,
2) szkolenie osób, o których mowa w ż 13 ust. 2 pkt 1 i 2 oraz 4-7, powinno być
przeprowadzane nie rzadziej niż raz na 6 lat.
Rozdział 4
Przepis końcowy
Spis treści
ż 17. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.
Załącznik
RAMOWE PROGRAMY SZKOLENIA W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY
I. Ramowy program instruktażu ogólnego
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest zaznajomienie pracownika, w szczególności z:
a) podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w Kodeksie
pracy, w układach zbiorowych pracy i w regulaminach pracy,
b) przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danym
zakładzie pracy,
c) zasadami udzielania pomocy przedlekarskiej.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla wszystkich osób, które rozpoczynają pracę w
danym zakładzie pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie instruktażu - przed rozpoczęciem
przez pracownika pracy w danym zakładzie pracy - na podstawie szczegółowego
programu, opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia konieczne
jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy, tablice, folie,
środki do udzielania pomocy przedlekarskiej itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Istota bezpieczeństwa i higieny pracy0,1
2Zakres obowiązków i uprawnień pracodawcy, pracowników oraz poszczególnych
komórek organizacyjnych zakładu pracy i organizacji społecznych w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy0,4
3Odpowiedzialność za naruszenie przepisów lub zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy0,1
4Zasady poruszania się na terenie zakładu pracy0,2
5Zagrożenia wypadkowe i zagrożenia dla zdrowia występujące w zakładzie i
podstawowe środki zapobiegawcze0,3
6Podstawowe zasady bezpieczeństwa i higieny pracy związane z obsługą
urządzeń technicznych oraz transportem wewnątrzzakładowym0,4
7Zasady przydziału odzieży roboczej i obuwia roboczego oraz środków
ochrony indywidualnej, w tym w odniesieniu do stanowiska pracy
instruowanego0,2
8Porządek i czystość w miejscu pracy oraz higiena osobista pracownika -
ich wpływ na zdrowie i bezpieczeństwo pracownika0,1
9Profilaktyczna opieka lekarska - zasady jej sprawowania w odniesieniu do
stanowiska instruowanego0,2
10Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej oraz postępowania w razie
pożaru0,3
11Organizacja i zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie
wypadku0,7
Razem:minimum 3
Spis treści
II. Ramowy program instruktażu stanowiskowego
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest uzyskanie przez pracownika:
a) wiadomości i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecznego wykonywania
powierzonej pracy,
b) podstawowych wiadomości o zagrożeniach wypadkowych i zagrożeniach dla zdrowia
występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu,
c) sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagrożeniami dla zdrowia w
warunkach normalnej pracy i w warunkach awaryjnych.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla pracowników nowo zatrudnionych, dla pracowników
zmieniających stanowisko pracy oraz wykonujących pracę w przypadku zmiany
warunków techniczno-organizacyjnych. Szkolenie przeznaczone jest również dla
studentów odbywających praktyki studenckie oraz uczniów odbywających praktyczną
naukę zawodu.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być prowadzone w formie instruktażu - na stanowisku, na którym
będzie zatrudniony instruowany pracownik, na podstawie szczegółowego programu,
opracowanego przez organizatora szkolenia. Szkolenie powinno uwzględniać
następujące etapy:
a) rozmowę wstępną instruktora z instruowanym pracownikiem,
b) pokaz i objaśnienie przez instruktora całego procesu pracy, który ma być
realizowany przez pracownika,
c) próbne wykonywanie procesu pracy przez pracownika przy korygowaniu przez
instruktora sposobów wykonywania pracy,
d) samodzielna praca instruowanego pracownika pod nadzorem instruktora,
e) sprawdzenie i ocena przez instruktora sposobu wykonywania pracy przez
pracownika.
Jeżeli pracownik wykonuje prace na różnych stanowiskach - szkolenie powinno
uwzględniać wszystkie rodzaje prac, które będą należały do zakresu obowiązków
pracownika.
Sposób realizacji szkolenia i czas trwania poszczególnych jego części powinny
być uzależnione od przygotowania zawodowego, dotychczasowego stażu pracy
pracownika oraz zagrożeń występujących przy przewidzianej do wykonywania przez
niego pracy.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin*)
123
1Przygotowanie pracownika do wykonywania określonej pracy, w tym w
szczególności:2
a) omówienie warunków pracy z uwzględnieniem:
- elementów pomieszczenia pracy, w którym ma pracować pracownik, mających
wpływ na warunki pracy pracownika (oświetlenie ogólne, ogrzewanie,
wentylacja, urządzenia techniczne, urządzenia ochronne itp.),
- elementów stanowiska roboczego mających wpływ na bezpieczeństwo i
higienę pracy (pozycja przy pracy, oświetlenie miejscowe, wentylacja
miejscowa, urządzenia zabezpieczające, ostrzegawcze i sygnalizacyjne,
narzędzia, surowce i produkty itp.)
- przebiegu procesu pracy na stanowisku pracy w nawiązaniu do procesu
produkcyjnego (działalności) w całej komórce organizacyjnej i zakładzie
pracy,
b) omówienie zagrożeń występujących przy określonych czynnościach na
stanowisku pracy i sposobów ochrony przed zagrożeniami,
c) przygotowanie wyposażenia stanowiska roboczego do wykonywania
określonego zadania
2Pokaz przez instruktora sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy
zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, z
uwzględnieniem poszczególnych czynności i ze szczególnym zwróceniem uwagi
na czynności trudne i niebezpieczne0,5
3Próbne wykonanie zadania przez pracownika pod kontrolą instruktora0,5
4Samodzielna praca pracownika pod nadzorem instruktora4
5Omówienie i ocena przebiegu wykonywania pracy przez pracownika1
Razem:minimum 8
*) Czas trwania poszczególnych części instruktażu może być zróżnicowany w
zależności od rodzaju pracy i zagrożeń występujących przy tej pracy.
Spis treści
III. Ramowy program szkolenia podstawowego pracodawców
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest uzyskanie przez uczestników szkolenia wiedzy i umiejętności
w zakresie:
a) oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami,
b) organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki
pracy,
c) zapewnienia przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym organizacji nadzoru nad przestrzeganiem
tych przepisów i zasad,
d) ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub przewidują
rozpoczęcie) pracę w charakterze kierowników (dyrektorów) zakładów pracy lub ich
zastępców, w tym osób kierujących przedsiębiorstwami państwowymi, spółkami,
zakładami prywatnymi, urzędami, spółdzielniami itp.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu - z oderwaniem
od pracy - na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora
szkolenia. Podczas szkolenia konieczne jest stosowanie odpowiednich środków
dydaktycznych, jak: filmy, tablice, folie itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1System ochrony pracy w Polsce2
2Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:5
a) obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych
c) profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
d) nadzoru i kontroli warunków pracy
e) postępowania w związku z wypadkami i chorobami zawodowymi, w
szczególności ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
3Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy2
4Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące w
procesach pracy - charakterystyka*)2
5Ocena zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz ocena
ryzyka związanego z tymi zagrożeniami*)2
6Metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników
niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych występujących w
procesach pracy*)3
7Analiza przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związana z
nimi profilaktyka2
8Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące budynków i pomieszczeń
pracy oraz pomieszczeń higienicznosanitarnych2
9Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy (świadczenia związane z
warunkami pracy, w tym: z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
składka na ubezpieczenie społeczne pracowników)2
10Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy2
11Organizacja, kwalifikacje i zadania służby bezpieczeństwa i higieny
pracy2
12Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy2
13Ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska naturalnego2
Razem:minimum 30
*) Szczegółowy program szkolenia powinien uwzględniać tematykę (czynniki i
zagrożenia) charakterystyczną dla przemysłu (działalności), z którego wywodzą
się uczestnicy szkolenia.
Spis treści
IV. Ramowy program szkolenia podstawowego osób kierujących pracownikami
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i
umiejętności w zakresie:
a) organizowania pracy i stanowisk pracy zgodnie z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) egzekwowania przestrzegania przez pracowników zasad i przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy,
c) inicjowania i planowania działań zmierzających do poprawy warunków
bezpieczeństwa i higieny pracy,
d) analizy i oceny zagrożeń występujących w środowisku pracy oraz ryzyka
związanego z tymi zagrożeniami,
e) szkolenia pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
kształtowania właściwych zachowań w tym zakresie.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub rozpoczynają) pracę
na stanowiskach związanych z kierowaniem pracownikami (brygadzistów, mistrzów,
kierowników wydziałów, działów, oddziałów itp.).
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub seminarium - z oderwaniem
od pracy - na podstawie szczegółowego programu szkolenia, opracowanego przez
organizatora szkolenia.
Program powinien być realizowany metodą wykładów połączonych z dyskusją oraz
ćwiczeń - z wykorzystaniem odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy,
plansze, tablice itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:4
a) obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych
c) przydzielania i stosowania przez pracowników odzieży roboczej oraz
środków ochrony indywidualnej
d) profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
e) nadzoru i kontroli warunków pracy
f) postępowania w związku z wypadkami i chorobami zawodowymi oraz
świadczeń z nimi związanych.
2Psychofizyczne właściwości człowieka a wykonywanie pracy3
3Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy (organizacji pracy i stanowisk
pracy)4
4Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne -
charakterystyka*)2
5Analiza i ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi
i niebezpiecznymi, oraz ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami*)4
6Metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników
niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych występujących w
procesach pracy*)10
7Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące budynków i pomieszczeń
pracy oraz pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych2
8Analiza okoliczności i przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy,
ze szczególnym uwzględnieniem wypadków powstałych na skutek niewłaściwej
organizacji pracy, oraz związana z nimi profilaktyka*)2
9Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku2
10Organizacja i metodyka szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz kształtowanie bezpiecznych zachowań pracowników w procesach
pracy4
11Ochrona przeciwpożarowa oraz ochrona środowiska naturalnego3
Razem:minimum 40
*) Szczegółowy program szkolenia powinien uwzględniać tematykę (czynniki i
zagrożenia) charakterystyczną dla przemysłu (działalności), z którego wywodzą
się uczestnicy szkolenia.
Spis treści
V. Ramowy program szkolenia podstawowego pracowników zatrudnionych na
stanowiskach robotniczych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i
umiejętności w zakresie:
a) kształtowania warunków pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) identyfikacji i oceny zagrożeń związanych z wykonywaną pracą,
c) metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników,
d) postępowania w razie wypadku oraz w sytuacjach zagrożeń.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub rozpoczynają) pracę
na stanowiskach robotniczych.
Grupy uczestników szkolenia powinny być kompletowane z uwzględnieniem
podobieństwa wykonywanych przez nich prac i zagrożeń występujących przy tych
pracach.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub instruktażu - na
podstawie szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia.
Program szkolenia powinien być realizowany nie tylko metodą wykładów, ale
również w szerokim zakresie z zastosowaniem metod aktywizujących uczestników
szkolenia.
Konieczne jest w szczególności omawianie sposobów zachowania się na stanowisku
pracy i na terenie zakładu pracy wobec istniejących zagrożeń; wskazane są pokazy
właściwych metod pracy i zachowania się na stanowiskach pracy.
Podczas szkolenia konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych,
jak: filmy, plansze, tablice, zdjęcia itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:4
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych
c) wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z nimi
związanych
d) zasad przydzielania i stosowania odzieży roboczej i środków ochrony
indywidualnej
e) profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
f) nadzoru i kontroli warunków pracy
2Czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe i niebezpieczne występujące w
procesach pracy - charakterystyka; ocena zagrożeń tymi czynnikami*)3
3Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w tym
metody ochrony przed szkodliwym i niebezpiecznym wpływem czynników
występujących w procesach pracy*)6
4Omówienie przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy, ze
szczególnym uwzględnieniem wypadków powstałych na skutek niewłaściwych
metod i organizacji pracy, oraz związana z nimi profilaktyka*)2
5Zasady postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń (pożaru,
awarii...), w tym zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie
wypadku4
Razem:minimum 19
*) Szczegółowy program szkolenia powinien uwzględniać tematykę (czynniki i
zagrożenia) charakterystyczną dla rodzajów prac wykonywanych przez uczestników
szkolenia.
Spis treści
VI. Ramowy program szkolenia podstawowego projektantów
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest uzyskanie przez uczestników szkolenia wiedzy i umiejętności
w zakresie:
a) oceny zagrożeń występujących w procesach pracy,
b) metod ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą,
c) zasad projektowania budynków lub ich części, w których znajdują się
pomieszczenia pracy, oraz związanych z nimi urządzeń - zgodnie z wymaganiami
bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub rozpoczynają) pracę
związaną z projektowaniem budynków lub ich części (wraz ze związanymi z nimi
urządzeniami), w których przewiduje się pomieszczenia pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu - z oderwaniem od pracy -
według szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia.
Program szkolenia powinien być realizowany metodą wykładów oraz ćwiczeń - z
zastosowaniem odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy, plansze, tablice,
przykłady dokumentacji projektowych.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:6
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców z zakresu bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
(w tym odpowiedzialności projektantów związanej z wykonywanym zawodem)
b) wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków i ich części
c) wymagań dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych
d) opiniowania projektów nowo budowanych oraz przebudowywanych obiektów
budowlanych lub ich części, w których znajdują się pomieszczenia pracy
e) nadzoru i kontroli warunków pracy
2Psychofizyczne właściwości człowieka a wykonywanie pracy2
3Niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe czynniki występujące w
procesach pracy w określonych rodzajach działalności - charakterystyka10
4Analiza i ocena zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz
ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami; metody kształtowania
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez odpowiednie rozwiązania
projektowe spełniające wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników:35
a) likwidacja lub ograniczenie szkodliwego wpływu:
- hałasu i wibracji
- czynników chemicznych i pyłów
- mikroklimatu środowiska pracy
- promieniowania podczerwonego, jonizującego, nadfioletowego
- pola elektromagnetycznego
b) likwidacja lub ograniczenie zagrożeń wypadkowych
c) likwidacja lub ograniczenie zagrożeń powodowanych przez energię
elektryczną i elektryczność statyczną
d) eliminacja zagrożeń pożarowych i wybuchowych
e) oświetlenie pomieszczeń pracy i stanowisk pracy
f) zasady organizacji transportu wewnątrzzakładowego
5Ćwiczenia dotyczące projektowania budynków, pomieszczeń pracy i terenów z
nimi związanych - zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy12
Razem:minimum 65
Spis treści
VII. Ramowy program szkolenia podstawowego konstruktorów maszyn i innych
urządzeń technicznych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest uzyskanie przez uczestników szkolenia wiedzy i umiejętności
w zakresie:
a) identyfikacji i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy,
b) zasad ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą,
c) uwzględniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii w
konstruowanych maszynach i innych urządzeniach technicznych.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub rozpoczynają) pracę
związaną z konstruowaniem maszyn i innych urządzeń technicznych.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu - z oderwaniem od pracy -
według szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia.
Program szkolenia powinien być realizowany metodą wykładów oraz ćwiczeń - z
zastosowaniem odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy, tablice, makiety,
dokumentacja konstrukcyjna itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:6
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców z zakresu bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp,
w tym odpowiedzialności konstruktorów i producentów związanej z
koniecznością spełniania wymagań bhp przez maszyny i inne urządzenia
techniczne
b) wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla maszyn i
innych urządzeń technicznych
c) systemu badań i certyfikacji wyrobów
d) nadzoru i kontroli warunków pracy
2Psychofizyczne właściwości człowieka a wykonywanie pracy3
3Ergonomia koncepcyjna i korekcyjna - podstawowe pojęcia i zastosowania3
4Stosowanie zasad ergonomii w projektowaniu maszyn i innych urządzeń
technicznych oraz stanowisk pracy10
5Niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe czynniki występujące w
procesach pracy - charakterystyka6
6Analiza i ocena zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz
ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami; metody likwidacji lub
ograniczenia tych zagrożeń przez odpowiednie rozwiązania konstrukcyjne:30
a) zagrożenia wypadkowe
b) hałas i drgania mechaniczne
c) szkodliwe czynniki chemiczne oraz pyły
d) energia elektryczna oraz elektryczność statyczna
e) promieniowanie podczerwone, jonizujące, nadfioletowe
f) pole elektromagnetyczne
g) mikroklimat środowiska pracy
h) zagrożenia pożarowe i wybuchowe
i) zagrożenia w transporcie wewnątrzzakładowym
7Ćwiczenia dotyczące uwzględniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii w rozwiązaniach konstrukcyjnych maszyn i innych urządzeń
technicznych15
Razem:minimum 73
Spis treści
VIII. Ramowy program szkolenia podstawowego technologów, organizatorów produkcji
i innych pracowników inżynieryjno-technicznych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i
umiejętności z zakresu:
a) oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami,
b) projektowania i organizowania procesów technologicznych i innych procesów
pracy w sposób zgodny z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny pracy,
c) organizowania stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz ergonomii,
d) metod ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczęły (lub rozpoczynają) pracę
w charakterze technologów, organizatorów produkcji i innych pracowników
inżynieryjno-technicznych, którzy realizują zadania z zakresu organizacji
komórek organizacyjnych, procesów pracy i stanowisk pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub seminarium - z oderwaniem
od pracy - na podstawie szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora
szkolenia.
Szkolenie powinno być prowadzone metodą wykładów połączonych z dyskusją oraz
ćwiczeń - z wykorzystaniem odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy,
plansze, tablice, makiety, instrukcje technologiczne, projekty organizacji
komórek organizacyjnych i stanowisk pracy itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:10
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ogólnych i szczegółowych*) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy
c) nadzoru i kontroli warunków pracy
2Psychofizyczne właściwości człowieka a wykonywanie pracy3
3Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy6
4Niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe czynniki występujące w
procesach pracy - charakterystyka8
5Analiza i ocena zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz
ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami; metody likwidacji lub
ograniczenia tych zagrożeń przez odpowiednie rozwiązania technologiczne,
techniczne i organizacyjne:30
a) zagrożenia wypadkowe związane z techniką i organizacją pracy
b) hałas i drgania mechaniczne
c) szkodliwe czynniki chemiczne oraz pyły
d) promieniowanie podczerwone, jonizujące, nadfioletowe
e) pole elektromagnetyczne
f) energia elektryczna i elektryczność statyczna
g) mikroklimat środowiska pracy
h) oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy
i) zagrożenia pożarowe i wybuchowe
j) zagrożenia w transporcie wewnątrzzakładowym i przy składowaniu
materiałów
6Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków i pomieszczeń pracy
oraz dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych3
7Ćwiczenia dotyczące uwzględniania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz ergonomii w projektowaniu i organizowaniu procesów technologicznych,
komórek organizacyjnych i stanowisk pracy12
Razem:minimum 72
*) Szczegółowy program szkolenia powinien uwzględniać przepisy dotyczące
przemysłu (działalności), z którego wywodzą się uczestnicy szkolenia.
Spis treści
IX. Ramowy program szkolenia podstawowego służby bezpieczeństwa i higieny pracy
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i
umiejętności w zakresie:
a) identyfikacji i analizy zagrożeń zawodowych oraz oceny ryzyka związanego z
tymi zagrożeniami,
b) prowadzenia kontroli i oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym
przestrzegania przepisów i zasad bhp,
c) organizowania przedsięwzięć mających na celu zapewnienie pracownikom
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia,
d) metod eliminowania lub ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników
szkodliwych dla zdrowia i niebezpiecznych,
e) ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz chorób zawodowych,
a także określania niezbędnych działań profilaktycznych,
f) metod i organizacji szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
g) popularyzacji problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób, które rozpoczynają (lub rozpoczęły) pracę
w służbie bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu - z oderwaniem od pracy - na
podstawie szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia.
Program szkolenia powinien być realizowany metodą wykładów, ćwiczeń oraz innymi
metodami aktywizującymi uczestników - z zastosowaniem odpowiednich środków
dydaktycznych, jak: filmy, plansze, folie, programy komputerowe itp. Wskazane
jest, aby ćwiczenia byty prowadzone w zakładach pracy.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1System ochrony pracy w Polsce4
2Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:15 (w tym 3
ćwiczeń)
a) źródeł prawa w dziedzinie ochrony pracy,
b) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów lub zasad bhp
c) ochrony pracy kobiet i młodocianych
d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników
e) ogólnych i szczegółowych*) przepisów dotyczących bezpieczeństwa i
higieny pracy
f) świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz z
tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych
g) badań i certyfikacji wyrobów pod względem spełniania wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii
h) nadzoru i kontroli warunków pracy
3Psychofizyczne właściwości człowieka a wykonywanie pracy6
4Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy (ergonomia koncepcyjna i
korekcyjna)12
5Niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia i uciążliwe czynniki występujące w
procesach pracy - charakterystyka6
6Analiza i ocena zagrożeń czynnikami występującymi w procesach pracy oraz
ocena ryzyka związanego z tymi zagrożeniami: 15 (w tym 4 ćwiczeń)
a) zagrożenia wypadkowe związane z techniką, organizacją pracy i
czynnikami ludzkimi
b) hałas i drgania mechaniczne
c) szkodliwe czynniki chemiczne oraz pyły
d) promieniowanie podczerwone, jonizujące, nadfioletowe
e) pole elektromagnetyczne
f) energia elektryczna i elektryczność statyczna
g) mikroklimat środowiska pracy
h) oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy
i) zagrożenia pożarowe i wybuchowe
j) zagrożenia w transporcie wewnątrzzakładowym oraz przy składowaniu
materiałów
7Zasady i metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na pracowników
niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych czynników
występujących w procesach pracy43 (w tym 8 ćwiczeń)
8Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków i pomieszczeń pracy
oraz wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych6 (w tym 2
ćwiczeń)
9Ustalanie okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy i chorób
zawodowych10 (w tym 5 ćwiczeń)
10Analiza przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz związana z
nimi profilaktyka2
11Organizacja i metody szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz popularyzacja problematyki bhp8 (w tym 4 ćwiczeń)
12Metody pracy służby bezpieczeństwa i higieny pracy10 (w tym 5 ćwiczeń)
13Zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie wypadku6 (w tym 3
ćwiczeń)
14Ochrona przeciwpożarowa i ochrona środowiska naturalnego10 (w tym 3
ćwiczeń)
Razem:minimum 153 (w tym 40 ćwiczeń)
*) Szczegółowy program szkolenia powinien uwzględniać przepisy dotyczące
przemysłu (działalności), z którego wywodzą się uczestnicy szkolenia.
Spis treści
X. Ramowy program szkolenia podstawowego pracowników administracyjno-biurowych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest opanowanie przez uczestników szkolenia wiedzy i
umiejętności w zakresie:
a) identyfikacji i oceny zagrożeń związanych z wykonywaną pracą,
b) metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia pracowników,
c) kształtowania warunków pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
d) postępowania w razie wypadku oraz w sytuacjach awaryjnych.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla pracowników administracyjno-biurowych, w tym
także pracowników placówek służby zdrowia, szkół i innych placówek oświatowych,
jednostek naukowo-badawczych i innych pracowników, których charakter pracy wiąże
się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne
albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu - z oderwaniem
od pracy - na podstawie szczegółowego programu opracowanego przez organizatora
szkolenia.
Podczas szkolenia konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych,
jak: filmy, plansze, tablice, folie itp.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, w tym dotyczące:5
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych
c) wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z nimi
związanych
d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników
e) nadzoru nad warunkami pracy
2Ergonomia w kształtowaniu warunków pracy2
3Ocena zagrożeń czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i
niebezpiecznymi występującymi w procesach pracy oraz metody ochrony przed
tymi zagrożeniami4
4Organizacja stanowisk pracy z komputerami i innymi urządzeniami
biurowymi3
5Zasady postępowania w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożaru,
awarii...), w tym zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie
wypadku4
Razem:minimum 18
Spis treści
XI. Ramowy program szkolenia okresowego pracodawców
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiadomości i umiejętności, w
szczególności z zakresu:
a) oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami,
b) kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
c) ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla pracodawców - kierowników (dyrektorów) zakładów
pracy oraz ich zastępców, w tym osób kierujących przedsiębiorstwami państwowymi,
spółkami, zakładami prywatnymi, urzędami, spółdzielniami itp., którzy odbyli
szkolenie podstawowe dla tej grupy osób.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu, z oderwaniem
od pracy, albo samokształcenia kierowanego - na podstawie szczegółowego programu
szkolenia, opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia
konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych (filmów, folii,
tablic...).
Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia kierowanego powinni
otrzymać materiały (skrypty, przepisy prawne, zestawy pytań kontrolnych itp.)
umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem szkolenia.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy:4
a) aktualne przepisy (z uwzględnieniem zmian), w tym dotyczące:
- obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
- ochrony pracy kobiet i młodocianych
- profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
- szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
- organizacji nadzoru i kontroli warunków pracy
b) problemy w interpretacji niektórych przepisów
2Postęp w zakresie metod oceny zagrożeń występujących w zakładach pracy
oraz oceny ryzyka związanego z tymi zagrożeniami3
3Postęp w zakresie organizacji i metod kształtowania bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy; zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy3
4Omówienie przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy oraz związanej
z nimi profilaktyki2
5Skutki ekonomiczne niewłaściwych warunków pracy (świadczenia z tytułu
warunków pracy, składka na ubezpieczenie społeczne pracowników...)2
Razem:minimum 14
Spis treści
XII. Ramowy program szkolenia okresowego osób kierujących pracownikami
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiadomości i umiejętności, w
szczególności z zakresu:
a) identyfikacji i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy oraz ryzyka
związanego z tymi zagrożeniami,
b) organizacji pracy i stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa
pracy i ergonomii,
c) metod ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z wykonywaną pracą.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób kierujących pracownikami (mistrzów,
brygadzistów, kierowników wydziałów i innych komórek organizacyjnych), które
odbyły szkolenie podstawowe dla tej grupy pracowników.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu, z oderwaniem
od pracy, albo samokształcenia kierowanego - na podstawie szczegółowego programu
szkolenia, opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia
konieczne jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych (filmów, folii,
tablic...). Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia
kierowanego powinni otrzymać materiały (skrypty, przepisy prawne, zestawy pytań
kontrolnych itp.) umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem
szkolenia.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy:4
a) aktualne przepisy (z uwzględnieniem zmian), w tym dotyczące:
- obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
odpowiedzialności za naruszenie przepisów lub zasad bhp,
- ochrony pracy kobiet i młodocianych
- profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami
- szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
- postępowania w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych
- organizacji nadzoru i kontroli warunków pracy
b) problemy w interpretacji niektórych przepisów
2Postęp w zakresie identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń czynnikami
szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi oraz oceny ryzyka
związanego z tymi zagrożeniami4
3Postęp w zakresie organizacji pracy i stanowisk pracy, zgodnie z
wymaganiami bezpieczeństwa pracy i ergonomii (w tym metod likwidacji lub
ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników szkodliwych dla
zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych)5
4Omówienie przyczyn charakterystycznych wypadków przy pracy oraz związanej
z nimi profilaktyki2
5Nowoczesne metody szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy2
6Problemy ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska naturalnego2
Razem:minimum 19
Spis treści
XIII. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na
stanowiskach robotniczych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiadomości i umiejętności w
szczególności z zakresu:
a) przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy związanych z wykonywaną pracą,
b) zagrożeń związanych z wykonywaną pracą oraz metod ochrony przed tymi
zagrożeniami,
c) postępowania w razie wypadku i w sytuacjach zagrożeń.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla osób zatrudnionych na stanowiskach robotniczych,
które odbyły szkolenie podstawowe dla tej grupy pracowników.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie instruktażu - na podstawie
szczegółowego programu, opracowanego przez organizatora szkolenia. Szkolenie
powinno być realizowane przez instruktaż na stanowisku pracy, a także wykład,
pogadankę, film, omówienie okoliczności i przyczyn charakterystycznych (dla prac
wykonywanych przez uczestników szkolenia) wypadków przy pracy oraz wniosków
profilaktycznych.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy - zmiany w przepisach związanych
z wykonywaną pracą2
2Zagrożenia czynnikami występującymi w procesach pracy oraz zasady i
metody likwidacji lub ograniczenia oddziaływania tych czynników na
pracowników - z uwzględnieniem zmian w technologii, organizacji pracy i
stanowisk pracy, wprowadzenia nowych urządzeń, sprzętu i narzędzi pracy4
3Zasady postępowania w razie wypadku w czasie pracy i w sytuacjach
zagrożeń (pożaru, awarii...), w tym zasady udzielania pomocy
przedlekarskiej w razie wypadku2
4Okoliczności i przyczyny charakterystycznych dla wykonywanej pracy
wypadków przy pracy oraz związana z nimi profilaktyka2
Razem:minimum 10
Spis treści
XIV. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników inżynieryjno-technicznych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiadomości i umiejętności, w
szczególności z zakresu:
a) identyfikacji i oceny zagrożeń występujących w procesach pracy,
b) organizacji pracy i stanowisk pracy zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa
pracy i ergonomii,
c) metod likwidacji lub ograniczenia zagrożeń czynnikami występującymi w
środowisku pracy.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla pracowników inżynieryjno-technicznych zakładów
pracy (technologów, projektantów, konstruktorów itp.), którzy odbyli szkolenie
podstawowe przewidziane dla tej grupy pracowników. Przy kompletowaniu grup
pracowników do szkolenia należy brać pod uwagą podobieństwo prac wykonywanych
przez uczestników szkolenia.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu, z oderwaniem
od pracy, lub samokształcenia kierowanego - na podstawie szczegółowego programu
szkolenia opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia konieczne
jest stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych (filmów, folii, tablic...).
Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia kierowanego powinni
otrzymać materiały (skrypty, przepisy prawne, zestawy pytań kontrolnych itp.)
umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem szkolenia.
4. Ramowy program szkolenia*)
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy:5
a) aktualne przepisy (z uwzględnieniem zmian), w tym dotyczące:
- praw i obowiązków pracodawców i pracowników w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów lub zasad bhp
- odpowiedzialności projektantów, konstruktorów i technologów, związanej z
wykonywanym zawodem
- wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy dla budynków i pomieszczeń
zakładów pracy (w tym pomieszczeń higienicznosanitarnych)
- wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii dla maszyn i
innych urządzeń technicznych
- systemu certyfikacji wyrobów pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy
- nadzoru i kontroli warunków pracy
b) problemy w interpretacji niektórych przepisów
2Postęp w zakresie metod identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń
czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, uciążliwymi i niebezpiecznymi
występującymi w procesach pracy oraz oceny ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami4
3Postęp w zakresie kształtowania warunków pracy zgodnie z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ergonomii, w tym w zakresie metod likwidacji lub
ograniczenia oddziaływania na pracowników czynników szkodliwych dla
zdrowia, uciążliwych i niebezpiecznych (m.in. przez odpowiednie
rozwiązania projektowe, technologiczne i organizacyjne)9
4Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę
warunków bezpieczeństwa i higieny pracy (urządzenia
wentylacyjno-klimatyzacyjne, urządzenia zabezpieczające, środki ochrony
indywidualnej itp.)2
Razem:minimum 20
*) Szczegółowy program szkolenia powinien być opracowany odrębnie dla każdej z
grup pracowników inżynieryjno-technicznych, dla których opracowano ramowe
programy szkolenia podstawowego (projektantów, konstruktorów, technologów).
Spis treści
XV. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników służby bezpieczeństwa i
higieny pracy
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest w szczególności:
a) zaznajomienie uczestników ze zmianami przepisów prawnych dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) przekazanie najnowszych informacji z zakresu:
- analizy i oceny zagrożeń oraz metod oceny ryzyka związanego z tymi
zagrożeniami,
- organizacji i metod kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
c) pomoc w rozwiązywaniu trudnych problemów z dziedziny bezpieczeństwa i higieny
pracy.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie jest przeznaczone dla pracowników służby bezpieczeństwa i higieny
pracy zatrudnionych w zakładach pracy, posiadających ukończone szkolenie
podstawowe dla pracowników tej służby.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie kursu lub seminarium - z oderwaniem
od pracy - lub samokształcenia kierowanego, z uwzględnieniem ćwiczeń oraz z
wykorzystaniem odpowiednich pomocy dydaktycznych, jak: filmy, plansze, folie,
programy komputerowe, materiały do ćwiczeń itp. Uczestnicy szkolenia
organizowanego w formie samokształcenia kierowanego powinni otrzymać materiały
(skrypty, przepisy prawne, zestawy ćwiczeń z instrukcjami, zestawy pytań
kontrolnych itp.) umożliwiające przyswojenie problematyki objętej programem
szkolenia.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy:5
a) zmiany w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy
b) problemy w interpretacji niektórych przepisów
2Problemy ergonomii w kształtowaniu warunków pracy2
3Postęp w zakresie metod identyfikacji, analizy i oceny zagrożeń oraz
oceny ryzyka związanego z tymi zagrożeniami:5
a) zagrożenia wypadkowe
b) hałas i drgania mechaniczne
c) szkodliwe czynniki chemiczne oraz pyły
d) promieniowanie podczerwone, jonizujące, nadfioletowe
e) pola elektromagnetyczne
f) energia elektryczna i elektryczność statyczna
g) mikroklimat środowiska pracy
h) oświetlenie pomieszczeń pracy i stanowisk pracy
i) zagrożenia pożarowe i wybuchowe
j) zagrożenia w transporcie wewnątrzzakładowym
4Postęp w zakresie metod likwidacji lub ograniczenia oddziaływania na
pracowników czynników szkodliwych dla zdrowia, uciążliwych i
niebezpiecznych występujących w procesach pracy5
5Nowoczesne rozwiązania techniczno-organizacyjne wpływające na poprawę
bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym:5
- urządzenia wentylacyjno-klimatyzacyjne
- urządzenia zabezpieczające
- środki ochrony indywidualnej
6Postęp w zakresie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy
(programy komputerowe itp.)4 (w tym 2 ćwiczeń)
7Analiza przyczyn wybranych wypadków przy pracy i związana z nimi
profilaktyka2
8Nowoczesne metody pracy służby bhp2
9Nowoczesne metody szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy3 (w
tym 2 ćwiczeń)
10Problemy ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska naturalnego2
Razem:minimum 32 (w tym 4 ćwiczeń)
Spis treści
XVI. Ramowy program szkolenia okresowego pracowników administracyjno-biurowych
1. Cel szkolenia
Celem szkolenia jest aktualizacja i uzupełnienie wiadomości i umiejętności w
szczególności z zakresu:
a) oceny zagrożeń związanych z wykonywaną pracą,
b) metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i bezpieczeństwa pracowników,
c) kształtowania warunków pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
d) postępowania w razie wypadku oraz w sytuacjach awaryjnych.
2. Uczestnicy szkolenia
Szkolenie przeznaczone jest dla pracowników administracyjno-biurowych, w tym
także pracowników placówek służby zdrowia, szkół i innych placówek oświatowych,
jednostek naukowo-badawczych i innych pracowników, których charakter pracy wiąże
się z narażeniem na czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne
albo z odpowiedzialnością w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.
3. Sposób organizacji szkolenia
Szkolenie powinno być zorganizowane w formie seminarium lub kursu, z oderwaniem
od pracy, lub samokształcenia kierowanego - na podstawie szczegółowego programu,
opracowanego przez organizatora szkolenia. Podczas szkolenia konieczne jest
stosowanie odpowiednich środków dydaktycznych, jak: filmy, plansze, tablice,
folie itp. Uczestnicy szkolenia organizowanego w formie samokształcenia
kierowanego powinni otrzymać odpowiednie materiały (skrypty, przepisy, zestawy
pytań kontrolnych itp.) umożliwiające przyswojenie wiadomości i umiejętności
objętych programem szkolenia.
4. Ramowy program szkolenia
Lp.Temat szkoleniaLiczba godzin
123
1Regulacje prawne z zakresu ochrony pracy, z uwzględnieniem zmian, w tym
dotyczące:3
a) praw i obowiązków pracowników i pracodawców w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz odpowiedzialności za naruszenie przepisów i zasad bhp
b) ochrony pracy kobiet i młodocianych
c) wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz świadczeń z nimi
związanych
d) profilaktycznej ochrony zdrowia pracowników
2Postęp w zakresie oceny zagrożeń czynnikami występującymi w procesach
pracy oraz w zakresie metod ochrony przed zagrożeniami dla zdrowia i życia
pracowników2
3Problemy związane z organizacją stanowisk pracy biurowej, ze szczególnym
uwzględnieniem stanowisk z komputerami i i innymi urządzeniami biurowymi2
4Postępowanie w razie wypadków i w sytuacjach zagrożeń (pożaru,
awarii...), w tym zasady udzielania pomocy przedlekarskiej w razie
wypadku3
Razem:minimum 10
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu
dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób
(Dz. U. Nr 132 z 19 sierpnia 2002 r., poz. 1121)
ZAŁĄCZNIKI
Na podstawie art. 237 ż 4 pkt 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa:
1) sposób dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób;
2) sposób prowadzenia rejestrów chorób zawodowych, w tym wzory dokumentów
stosowanych w postępowaniu dotyczącym tych chorób;
3) dane objęte rejestrem chorób zawodowych.
ż 2. 1. Dokumentacja medyczna dotycząca chorób zawodowych obejmuje:
1) dokumentację indywidualną, którą stanowi karta badania w związku z chorobą
zawodową;
2) dokumentację zbiorczą, którą stanowi księga podejrzeń oraz rozpoznań chorób
zawodowych.
2. Karta badania w związku z chorobą zawodową zawiera:
1) dane identyfikacyjne jednostki orzeczniczej (nazwa, adres, numer
identyfikacyjny REGON);
2) dane identyfikacyjne osoby badanej (imię i nazwisko, data urodzenia, adres
zamieszkania, numer ewidencyjny PESEL);
3) dane identyfikacyjne podmiotu kierującego na badanie (nazwa, adres);
4) dane o zatrudnieniu osoby badanej (nazwa pracodawcy, adres, numer
identyfikacyjny REGON) lub informacje o pobieraniu emerytury lub renty albo
pozostawaniu bez pracy;
5) dane dotyczące zatrudnienia, z którym wiąże się podejrzenie powstania choroby
zawodowej (nazwa pracodawcy, adres, numer identyfikacyjny REGON), oraz
informacje o narażeniu zawodowym w okresie tego zatrudnienia;
6) dane z wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego;
7) wyniki konsultacji i badań diagnostycznych;
8) treść orzeczenia lekarskiego, w tym orzeczenie o rozpoznaniu choroby
zawodowej lub o braku podstaw do jej rozpoznania;
9) podpis lekarza wykonującego badanie i pieczęć dokumentującą posiadanie
specjalizacji lekarskiej niezbędnej do wykonywania orzecznictwa w zakresie
chorób zawodowych, określonej w odrębnych przepisach.
3. Prowadzenie, przechowywanie i udostępnianie kart badań w związku z chorobą
zawodową określają przepisy w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w
zakładach opieki zdrowotnej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków
jej udostępniania.
4. Dane umieszczane w księdze podejrzeń oraz rozpoznań chorób zawodowych oraz
sposób jej prowadzenia i przechowywania określają przepisy w sprawie rodzajów
dokumentacji medycznej służby medycyny pracy oraz sposobu jej prowadzenia i
przechowywania.
ż 3. Określa się wzory formularzy stosowanych w postępowaniu dotyczącym
zgłaszania, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz zawiadamiania o
skutkach choroby zawodowej:
1) wzór zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 1 do
rozporządzenia;
2) wzór skierowania na badania w celu rozpoznania choroby zawodowej, stosowany w
przypadku skierowania wydawanego przez lekarza lub lekarza stomatologa,
stanowiący załącznik nr 2 do rozporządzenia;
3) wzór skierowania na badania w celu rozpoznania choroby zawodowej, stosowany w
przypadku skierowania wydawanego przez państwowego powiatowego inspektora
sanitarnego, stanowiący załącznik nr 3 do rozporządzenia;
4) wzór karty oceny narażenia zawodowego w związku z podejrzeniem choroby
zawodowej, stanowiący załącznik nr 4 do rozporządzenia;
5) wzór orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej, stanowiący
załącznik nr 5 do rozporządzenia;
6) wzór orzeczenia lekarskiego o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej,
stanowiący załącznik nr 6 do rozporządzenia;
7) wzór decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 7 do
rozporządzenia;
8) wzór decyzji o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej, stanowiący
załącznik nr 8 do rozporządzenia;
9) wzór karty stwierdzenia choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 9 do
rozporządzenia;
10) wzór zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej, stanowiący załącznik nr 10
do rozporządzenia.
ż 4. 1. Informacje gromadzone na kartach stwierdzenia choroby zawodowej oraz w
zawiadomieniach o skutkach choroby zawodowej są gromadzone w formie rejestrów
chorób zawodowych i rejestrów skutków chorób zawodowych.
2. Rejestry chorób zawodowych i rejestry skutków tych chorób prowadzone przez
państwowych inspektorów sanitarnych zawierają dane o pracownikach lub byłych
pracownikach zatrudnionych przez pracodawców prowadzących działalność na
obszarze objętym zakresem ich działania.
3. Rejestry chorób zawodowych i rejestry skutków tych chorób prowadzone przez
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi zawierają dane
o pracownikach lub byłych pracownikach zatrudnionych na terenie Rzeczypospolitej
Polskiej.
4. Do rejestrów, o których mowa w ust. 1-3, mają zastosowanie przepisy o
ochronie danych osobowych.
ż 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (czyli
3 września 2002 r.).
Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
Załącznik nr 3
Załącznik nr 4
Załącznik nr 5
Załącznik nr 6
Załącznik nr 7
Załącznik nr 8
Załącznik nr 9
OBJAŚNIENIA
do wypełniania karty stwierdzenia choroby zawodowej
Uwagi ogólne:
1. Formularz karty stwierdzenia choroby zawodowej należy wypełnić pismem
maszynowym i po sprawdzeniu przesłać na adres Centralnego Rejestru Chorób
Zawodowych, Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera (ul. Św.
Teresy 8, 90-950 Łódź, skr. poczt. 199) oraz do właściwego państwowego
wojewódzkiego inspektora sanitarnego niezwłocznie po uprawomocnieniu się decyzji
o stwierdzeniu choroby zawodowej. Wypełnione druki powinny być przesyłane w
dwóch kopertach - wewnętrznej zaklejonej z dopiskiem "zastrzeżone" oraz
zewnętrznej odpowiednio zaadresowanej.
2. W pole oznaczone "Numer identyfikacyjny - REGON pracodawcy" należy wpisać
dziewięciocyfrowy identyfikator REGON zakładu pracy. W przypadku gdy chorobę
stwierdzono u rolnika indywidualnego, należy w tym polu wpisać "rolnik
indywidualny".
3. W pole oznaczone "Numer decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej" należy
wpisać kolejny numer decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej wydanej w danym
roku kalendarzowym.
Uwagi szczegółowe:
pkt 2 wpisać kod - M (mężczyzna) lub K (kobieta)
pkt 6 wpisać pełną nazwę pracodawcy (nie stosować skrótów), w którego zakładzie
stwierdzono chorobę zawodową
pkt 7 wpisać 4-cyfrowy symbol klasyfikacji działalności według Polskiej
Klasyfikacji Działalności, nadany pracodawcy przez właściwy urząd statystyczny
pkt 7a zaznaczyć właściwą odpowiedź; przez osoby zatrudnione rozumie się osoby
wykonujące pracę na podstawie umowy o pracę, powołania, mianowania lub wyboru;
pozostałe osoby to pracodawcy i pracujący na własny rachunek - właściciele i
współwłaściciele, osoby wykonujące pracę nakładczą, agenci, członkowie spółek
produkcji rolniczej, duchowni (definicja według Głównego Urzędu Statystycznego)
pkt 9 wpisać zawód i stanowisko pracy chorego, na którym występujące czynniki
szkodliwe wywołały stwierdzoną chorobę zawodową, lub wymienić rodzaj pracy i
sposób jej wykonywania, jeżeli były one powodem powstania choroby zawodowej
pkt 10 - 10b w przypadku kilku czynników, podać nazwę głównego wraz z okresami
narażenia, np. tlenek węgla, l dzień (1992 r.), lub pył węgla kamiennego o
zawartości SiO2 - 5%, okresy narażenia: 1968-1976; 1980-1991; pozostałe
czynniki, które wywołały chorobę zawodową, należy tylko wymienić; nazwy
czynnika/ów podać zgodnie z obowiązującym nazewnictwem określonym w przepisach
wydanych na podstawie art. 228 ż 3 Kodeksu pracy; nie używać ogólnikowych
określeń typu "farby", "rozpuszczalniki", "pyły"
pkt 11, 12 ocenę warunków pracy przeprowadza się po zgłoszeniu podejrzenia
choroby zawodowej; wpisać zawód i miejsce pracy osoby, która przeprowadzała
ocenę warunków pracy w zakładzie, np. instruktor higieny PSSE, lekarz medycyny
pracy, mgr inż. WSSE, oraz datę przeprowadzenia tej oceny; w przypadku
nieprzeprowadzenia oceny wpisać "oceny warunków pracy nie przeprowadzono"
pkt 13 wpisać pełną nazwę stwierdzonej choroby zawodowej, uwzględniając jej
postać lub stopień zaawansowania; nie używać ogólnikowych określeń typu "choroba
skóry", "choroba narządu głosu", "choroba nowotworowa"; wpisać numer choroby
według obowiązującego wykazu chorób zawodowych
pkt 14 wpisać nazwę jednostki orzeczniczej, która rozpoznała chorobę zawodową
Załącznik nr 10
OBJAŚNIENIA
do wypełniania zawiadomienia o skutkach choroby zawodowej
Uwagi ogólne:
1. Zawiadomienie wypełnia pracodawca zatrudniający pracownika, u którego
stwierdzono chorobę zawodową po jego przystąpieniu do pracy lub po przyznaniu
renty z tytułu niezdolności do pracy.
2. Formularz zawiadomienia należy wypełnić pismem maszynowym i po sprawdzeniu
przesłać do państwowego inspektora sanitarnego wydającego decyzję w I instancji
oraz do Zakładu Epidemiologii Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med.
Jerzego Nofera w Łodzi, ul. Św. Teresy 8, 90-950 Łódź, skr. poczt. 199.
3. Pracodawca nie wypełnia prawego marginesu zawiadomienia; jest to miejsce na
kod i w związku z tym nie należy dokonywać na marginesie żadnych zapisów.
4. W pole oznaczone "Numer identyfikacyjny - REGON pracodawcy" należy wpisać
dziewięciocyfrowy numer identyfikacyjny REGON pracodawcy, który należy uzyskać
podczas oceny warunków pracy przeprowadzonej u pracodawcy.
5. W pole oznaczone "Numer decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej" należy
wpisać kolejny numer decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej w danym roku
kalendarzowym.
6. W pole oznaczone "województwo" wpisać nazwę województwa, na terenie którego
powstała choroba zawodowa.
7. W pole oznaczone "data decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej" wpisać datę
wydania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej.
Uwagi szczegółowe:
pkt 5 Wpisać pełne rozpoznanie choroby zawodowej zgodnie z brzmieniem podanym w
decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej.
pkt 6 Wpisać liczbę dni niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową.
pkt 7 Wpisać liczbę dni okresowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub
przeniesienia na inne stanowisko pracy.
pkt 8 Wpisać procent uszczerbku na zdrowiu orzeczony przez lekarza orzecznika
ZUS.
pkt 8a Wpisać wysokość jednorazowego odszkodowania wypłaconego w związku ze
stwierdzeniem choroby zawodowej.
pkt 8b Zaznaczyć, czy przyznano świadczenia wyrównawcze w związku ze
stwierdzeniem choroby zawodowej.
pkt 9, 9a-c Zaznaczyć, czy pracownikowi przyznano rentę z tytułu choroby
zawodowej i podać, czy jest to renta z tytułu częściowej, czy całkowitej
niezdolności do pracy oraz na jaki okres została przyznana.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia,
rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych
sprawach
(Dz. U. Nr 132 z 19 sierpnia 2002 r., poz. 1115)
Załącznik WYKAZ CHORÓB ZAWODOWYCH
Na podstawie art. 237 ż 1 pkt 2 i 3 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Ustala się wykaz chorób zawodowych, stanowiący załącznik do rozporządzenia.
ż 2. 1. Przy zgłaszaniu podejrzenia, rozpoznawaniu i stwierdzaniu chorób
zawodowych uwzględnia się choroby ujęte w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w
wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim
prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze
sposobem wykonywania pracy, zwanymi dalej "narażeniem zawodowym".
2. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u
pracownika lub byłego pracownika, zwanego dalej "pracownikiem", w okresie jego
zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu,
nie później jednak niż w okresie, który został określony w wykazie chorób
zawodowych.
3. Przy ocenie narażenia zawodowego uwzględnia się w odniesieniu do:
1) czynników chemicznych i fizycznych - rodzaj czynnika, wartość stężeń lub
natężeń i okres narażenia zawodowego;
2) czynników biologicznych - rodzaj czynnika, ustalenie czasu kontaktu oraz
stwierdzenie mechanizmu działania lub drogi szerzenia się czynnika, bez
konieczności określenia stężenia tego czynnika;
3) czynników o działaniu uczulającym (alergenów) - rodzaj czynnika i
stwierdzenie kontaktu z takim czynnikiem w czasie pracy, jeżeli występował on w
środowisku pracy, surowcach, półproduktach lub gotowych wyrobach, bez
konieczności określania stężenia tego czynnika;
4) sposobu wykonywania pracy - określenie stopnia obciążenia wysiłkiem fizycznym
oraz chronometraż czynności, które mogą powodować nadmierne obciążenie
odpowiednich narządów lub układów organizmu ludzkiego.
4. Ocenę narażenia zawodowego sporządza się na formularzu określonym w
przepisach w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych
chorób, przy wykorzystaniu dokumentacji gromadzonej na podstawie odrębnych
przepisów przez pracodawców i jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, a także, jeśli postępowanie dotyczy aktualnego zatrudnienia, na
podstawie oceny przeprowadzonej bezpośrednio u pracodawcy.
5. Ocenę narażenia zawodowego przeprowadza:
1) w związku z podejrzeniem choroby zawodowej - lekarz zgłaszający podejrzenie,
jeżeli sprawuje profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem, którego
dotyczy podejrzenie;
2) w toku ustalania rozpoznania choroby zawodowej - lekarz zatrudniony w
jednostce orzeczniczej, o której mowa w ż 5 ust. 2 i 3;
3) w toku podejmowania decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub decyzji o
braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej - państwowy powiatowy inspektor
sanitarny, zwany dalej "właściwym państwowym inspektorem sanitarnym".
ż 3. 1. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej u pracownika, u którego
podejrzewa się chorobę zawodową, dokonuje:
1) pracodawca zatrudniający pracownika, u którego podejrzewa się chorobę
zawodową;
2) lekarz, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie choroby
zawodowej u pracownika.
2. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej może również dokonać:
1) pracownik, który podejrzewa, że występujące u niego objawy mogą wskazywać na
taką chorobę, przy czym pracownik aktualnie zatrudniony zgłasza podejrzenie za
pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną;
2) lekarz stomatolog, który podczas wykonywania zawodu powziął podejrzenie
wystąpienia u pacjenta choroby zawodowej;
3) lekarz weterynarii, który podczas wykonywania zawodu stwierdził u pracownika
mającego kontakt z chorymi zwierzętami objawy mogące nasuwać podejrzenie choroby
zawodowej.
3. Podejrzenie choroby zawodowej zgłasza się:
1) właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu;
2) właściwemu inspektorowi pracy
- których właściwość ustala się według miejsca, w którym praca jest lub była
wykonywana przez pracownika, lub według krajowej siedziby pracodawcy w
przypadku, gdy dokumentacja dotycząca narażenia zawodowego jest gromadzona w tej
siedzibie.
4. Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje się na formularzu
określonym w przepisach w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i
skutków tych chorób, a w przypadku choroby zawodowej o ostrym przebiegu lub
podejrzenia, że choroba zawodowa była przyczyną śmierci pracownika - dodatkowo w
formie telefonicznej. Jeżeli zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje
lekarz lub lekarz stomatolog, zgłoszenie to następuje przez przesłanie kopii
skierowania na badania w celu rozpoznania choroby zawodowej.
ż 4. 1. Właściwy państwowy inspektor sanitarny, który otrzymał zgłoszenie
podejrzenia choroby zawodowej, wszczyna postępowanie, a w szczególności kieruje
pracownika, którego dotyczy podejrzenie, na badanie w celu rozpoznania choroby
zawodowej do jednostki orzeczniczej, o której mowa w ż 5 ust. 2, powiadamiając o
tym pracodawcę i jednostkę podstawową służby medycyny pracy sprawującą
profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem, z którą pracodawca zawarł
umowę w trybie określonym odrębnymi przepisami.
2. Skierowania do jednostki orzeczniczej, o którym mowa w ust. 1, nie stosuje
się, jeżeli zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej zostało dokonane przez
lekarza lub lekarza stomatologa w formie kopii skierowania, o którym mowa w ż 3
ust. 4.
ż 5. 1. Właściwym do orzekania o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku
podstaw do jej rozpoznania jest lekarz spełniający wymagania kwalifikacyjne
określone w przepisach w sprawie specjalizacji lekarskich niezbędnych do
wykonywania orzecznictwa w zakresie chorób zawodowych, zatrudniony w jednej z
jednostek orzeczniczych, o których mowa w ust. 2 i 3.
2. Jednostkami orzeczniczymi I stopnia są:
1) poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy;
2) katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych;
3) przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego - w zakresie
chorób zawodowych zakaźnych i inwazyjnych;
4) jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła
hospitalizacja - w zakresie rozpoznawania chorób zawodowych u pracowników
hospitalizowanych z powodu wystąpienia ostrych objawów choroby.
3. Jednostkami orzeczniczymi II stopnia:
1) od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych,
o których mowa w ust. 2 pkt 1, 2 i 4, są przychodnie, oddziały i kliniki chorób
zawodowych jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy;
2) od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych,
o których mowa w ust. 2 pkt 3, są katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i
inwazyjnych akademii medycznych, a w odniesieniu do gruźlicy także jednostki
badawczo-rozwojowe prowadzące rozpoznawanie i leczenie gruźlicy.
4. Właściwość jednostki orzeczniczej I stopnia ustala się zgodnie z kryteriami
określonymi w ż 3 ust. 3, a w przypadku gdy pracownik zamieszkuje w innym
województwie, niż była wykonywana praca powodująca zagrożenie zawodowe,
właściwość jednostki orzeczniczej I stopnia ustala się według aktualnego miejsca
zamieszkania pracownika.
ż 6. 1. Lekarz, o którym mowa w ż 5 ust. 1, wydaje orzeczenie lekarskie o
rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby
zawodowej na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych,
dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz
oceny narażenia zawodowego.
2. Jeżeli zakres informacji zawartych w dokumentacji, o której mowa w ust. 1,
jest niewystarczający do wydania orzeczenia lekarskiego, lekarz występuje o ich
uzupełnienie do:
1) pracodawcy - w zakresie obejmującym przebieg oraz organizację pracy zawodowej
pracownika, w tym pracę w godzinach nadliczbowych, dane o narażeniu zawodowym,
obejmujące także wyniki pomiarów czynników szkodliwych wykonanych na
stanowiskach pracy, na których pracownik był zatrudniony, stosowane przez
pracownika środki ochrony indywidualnej, a w przypadku narażenia pracownika na
czynniki o działaniu uczulającym (alergenów) - także o przekazanie próbki
substancji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia badań diagnostycznych;
2) lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem,
którego dotyczy podejrzenie choroby zawodowej - w zakresie dokonania
uzupełniającej oceny narażenia zawodowego oraz o udostępnienie dokumentacji
medycznej pracownika wraz z wynikami przeprowadzonych badań profilaktycznych;
3) lekarza ubezpieczenia zdrowotnego lub innego lekarza prowadzącego leczenie
tego pracownika - o udostępnienie dokumentacji medycznej w zakresie niezbędnym
do rozpoznania choroby zawodowej;
4) właściwego państwowego inspektora sanitarnego - w zakresie oceny narażenia
zawodowego, zwłaszcza na podstawie dokumentacji archiwalnej oraz informacji
udostępnianej na jego wniosek przez odpowiednie jednostki organizacyjne
Państwowej Inspekcji Sanitarnej i służby medycyny pracy w odniesieniu do
zakładów pracy, które uległy likwidacji;
5) pracownika - w zakresie uzupełnienia wywiadu zawodowego przeprowadzonego
przez lekarza praktykującego indywidualnie lub zatrudnionego w zakładzie opieki
zdrowotnej albo właściwego państwowego inspektora sanitarnego wydającego
skierowanie na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej.
3. Orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do
rozpoznania choroby zawodowej przesyła się właściwemu państwowemu inspektorowi
sanitarnemu, zainteresowanemu pracownikowi oraz osobie zgłaszającej podejrzenie
choroby zawodowej, a w przypadku gdy orzeczenie lekarskie zostało wydane przez
lekarza zatrudnionego w jednostce orzeczniczej II stopnia - również jednostce
orzeczniczej I stopnia.
ż 7. 1. Pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia lekarskiego o
rozpoznaniu choroby zawodowej lub o braku podstaw do rozpoznania choroby
zawodowej, może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania przez
jednostkę orzeczniczą II stopnia. Wniosek o ponowne badanie składa się w
terminie 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia lekarskiego za pośrednictwem
jednostki orzeczniczej I stopnia, zatrudniającej lekarza, gdy wydał orzeczenie.
2. W przypadku wystąpienia pracownika z wnioskiem o ponowne badanie, jednostka
orzecznicza powiadamia o tym właściwego państwowego inspektora sanitarnego.
3. Orzeczenie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne.
ż 8. 1. Właściwy państwowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu
choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej
na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w
orzeczeniu lekarskim, o którym mowa w ż 6 ust. 1, oraz oceny narażenia
zawodowego pracownika.
2. Jeżeli właściwy państwowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że
materiał dowodowy, o którym mowa w ust. 1, jest niewystarczający do wydania
decyzji, może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie, uzupełnienia
orzeczenia lub wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową
konsultację oraz podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia materiału
dowodowego. Od decyzji wydanej przez właściwego państwowego inspektora
sanitarnego przysługuje odwołanie do właściwego państwowego wojewódzkiego
inspektora sanitarnego, a od decyzji państwowego wojewódzkiego inspektora
sanitarnego - skarga do Naczelnego Sądu Administracyjnego.
3. Właściwy państwowy inspektor sanitarny przesyła decyzje, o których mowa w
ust. 1:
1) zainteresowanemu pracownikowi;
2) pracodawcy lub pracodawcom zatrudniającym pracownika w warunkach, które mogły
spowodować skutki zdrowotne uzasadniające postępowanie w sprawie rozpoznania i
stwierdzenia choroby zawodowej;
3) jednostce orzeczniczej zatrudniającej lekarza, który wydał orzeczenie
lekarskie;
4) właściwemu inspektorowi pracy.
ż 9. 1. Właściwy państwowy inspektor sanitarny w terminie 14 dni od dnia, w
którym decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej stała się ostateczna, sporządza
kartę stwierdzenia choroby zawodowej i przesyła ją do:
1) Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi i
państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego - w przypadku gdy ostateczna
stała się decyzja wydana przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego;
2) Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera w Łodzi - w
przypadku gdy ostateczna stała się decyzja wydana przez państwowego
wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
2. Pracodawca po zakończeniu postępowania mającego na celu ustalenie uszczerbku
na zdrowiu lub niezdolności do pracy w związku ze stwierdzoną chorobą zawodową
pracownika przesyła do Instytutu Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego
Nofera w Łodzi oraz do właściwego państwowego inspektora sanitarnego
zawiadomienie o skutkach choroby zawodowej.
ż 10. Postępowanie w sprawie rozpoznania choroby zawodowej lub jej stwierdzenia,
rozpoczęte przed dniem wejścia rozporządzenia w życie, jest prowadzone na
podstawie dotychczasowych przepisów.
ż 11. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 18 listopada 1983 r. w
sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 65, poz. 294 i z 1989 r. Nr 61, poz. 364).
ż 12. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia,
[czyli 3 września 2002 r.].
Załącznik
WYKAZ CHORÓB ZAWODOWYCH
Choroby zawodoweOkres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów
chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo
wcześniejszego zakończenia narażenia zawodowego
12
1.Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez
następujące substancje chemiczne:
1)antymon lub jego związkiw przypadku zatruć ostrych - 3 dni,
w przypadku zatruć przewlekłych - nie określa się
2)arsen lub jego związki
3)bar lub jego związki
4)beryl lub jego związki
5)chrom lub jego związki
6)kadm lub jego związki
7)kobalt lub jego związki
8)mangan lub jego związki
9)nikiel lub jego związki
10)ołów lub jego związki
11)rtęć lub jej związki
12)wanad lub jego związki
13)wolfram lub jego związki
14)amoniak
15)azotany ( V ) lub ( III )
16)brom
17)chlor
18)chlorowodór
19)cyjanki lub związki pochodne
20)fluor lub jego związki
21)fosfor lub jego związki
22)fosgen
23)izocyjaniany
24)jod
25)kwas azotowy ( V )
26)kwas cyjanowodorowy
27)kwas siarkowy ( VI )
28)ozon
29)siarkowodór
30)tlenek węgla
31)tlenki azotu
32)tlenki siarki
33)akrylonitryl
34)alkohol butylowy, metylowy lub izopropylowy
35)aminy alifatyczne lub ich chlorowcopochodne
36)aminy aromatyczne lub hydrazyny albo ich pochodne
37)benzen lub jego homologi
38)chinony
39)chlorowcopochodne sulfonianów alkiloarylowych
40)chlorowcopochodne tlenków alkiloarylowych
41)chlorowcopochodne węglowodorów alifatycznych lub alicyklicznych
42)chlorowcopochodne węglowodorów aromatycznych
43)disiarczek węgla
44)estry fosforoorganiczne
45)eter metylowy, eter etylowy, eter izopropylowy, eter dietylowy, eter
dichloroizopropylowy, gwajakol, eter metylowy lub etylowy glikolu
etylenowego
46)fenol lub jego homologi albo ich chlorowcopochodne lub nitropochodne
47)formaldehyd
48)glikol etylenowy, glikol dietylenowy, 1,4 butandiol lub ich nitrowe
pochodne, nitrowe pochodne glikoli lub gliceryny
49)ketony lub ich chlorowcopochodne
50)kwasy organiczne
51)naftalen lub jego homologi
52)naftole lub ich homologi lub ich chlorowcopochodne
53)nitropochodne węglowodorów aromatycznych
54)nitropochodne węglowodorów alifatycznych
55)styren lub dietylobenzen
56)węglowodory alifatyczne lub alicykliczne występujące w benzynie lub
benzynie lakowej
57)inne substancje chemiczne
2.Gorączka metaliczna3 dni
3.Pylice płuc:
1)pylica krzemowanie określa się
2)pylica górników kopalń węglanie określa się
3)pylico-gruźlicanie określa się
4)pylica spawaczynie określa się
5)pylica azbestowanie określa się
6)inne rodzaje pylicnie określa się
4.Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane pyłem azbestu:
1)rozległe zgrubienia opłucnejnie określa się
2)rozległe blaszki opłucnej lub osierdzianie określa się
3)wysięk opłucnowy3 lata
5.Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe
upośledzenie sprawności wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej
objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 50 % wartości
należnej, wywołane narażeniem na pyły lub gazy drażniące, jeżeli w
ostatnich 10 latach pracy zawodowej były przypadki stwierdzenia na
stanowisku pracy przekroczeń odpowiednich normatywów higienicznych1 rok
6.Astma oskrzelowa1 rok
7.Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych:
1)postać ostra i podostra1 rok
2)postać przewlekła3 lata
8Ostre uogólnione reakcje alergiczne1 dzień
9.Byssinoza1 rok
10.Berylozanie określa się
11.Choroby płuc wywołane pyłem metali twardychnie określa się
12.Alergiczny nieżyt nosa1 rok
13.Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym1 rok
14.Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu
żrącym lub drażniącym2 lata
15.Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem
głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:
1)guzki głosowe twarde2 lata
2)wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych2 lata
3)niedowład mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe z
niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią2 lata
16.Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego:
1)ostra choroba popromienna uogólniona po napromieniowaniu całego ciała
lub przeważającej jego części2 miesiące
2)ostra choroba popromienna o charakterze zmian zapalnych lub
zapalno-martwiczych skóry i tkanki podskórnej1 miesiąc
3)przewlekłe popromienne zapalenie skórynie określa się
4)przewlekłe uszkodzenie szpiku kostnego3 lata
5)zaćma popromienna10 lat
6)nowotwory złośliwe z prawdopodobieństwem indukcji przekraczającym
10%indywidualnie, po oszacowaniu ryzyka
17.Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników
występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi:
1)rak płuca, rak oskrzelaindywidualnie w zależności od okresu latencji
nowotworu
2)międzybłoniak opłucnej albo otrzewnej
3)nowotwór układu krwiotwórczego
4)nowotwór skóry
5)nowotwór pęcherza moczowego
6)naczyniako-mięsak wątroby
7)inne nowotwory
18.Choroby skóry:
1)alergiczne kontaktowe zapalenie skóry5 lat
2)kontaktowe zapalenie skóry z podrażnienia1 miesiąc
3)trądzik olejowy, smarowy lub chlorowy o rozległym charakterze1 miesiąc
4)drożdżakowe zapalenie skóry rąk u osób pracujących w warunkach
sprzyjających rozwojowi drożdżaków chorobotwórczych1 miesiąc
5)grzybice skóry u osób stykających się z materiałem biologicznym
pochodzącym od zwierząt1 miesiąc
6)pokrzywka kontaktowa1 rok
7)toksyczne zapalenie skóry z przebarwieniem wywołane przez smary lub
oleje2 lata
8)liszaj płaski kontaktowy wywołany odczynnikami stosowanymi w fotografii
barwnej2 lata
9)fotodermatozy zawodowe3 lata
10)rozległe szpecące odbarwienia lub przebarwienia skóry albo inkrustacja
skóry cząstkami ciał obcych3 lata
19.Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy:
1)przewlekłe zapalenie ścięgna i jego pochewki1 rok
2)przewlekłe zapalenie kaletki maziowej1 rok
3)przewlekłe uszkodzenie łąkotki1 rok
4)przewlekłe uszkodzenie torebki stawowej1 rok
5)przewlekłe zapalenie okołostawowe barku1 rok
6)przewlekłe zapalenie nadkłykcia kości ramiennej1 rok
7)zmęczeniowe złamanie kości1 rok
8)martwica kości nadgarstka1 rok
20.Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego wywołane sposobem
wykonywania pracy:
1)zespół cieśni w obrębie nadgarstka1 rok
2)zespół rowka nerwu łokciowego1 rok
21.Obustronny trwały ubytek słuchu typu ślimakowego spowodowany hałasem,
wyrażony podwyższeniem progu słuchu o wielkości co najmniej 45 dB w uchu
lepiej słyszącym, obliczony jako średnia arytmetyczna dla częstotliwości
audiometrycznych 1,2 i 3 kHz2 lata
22.Zespół wibracyjny:
1)postać naczyniowo-nerwowa1 rok
2)postać kostno-stawowa3 lata
3)postać mieszana: naczyniowo-nerwowa i kostno-stawowa3 lata
23.Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia
atmosferycznego:
1)choroba dekompresyjna5 lat
2)urazy ciśnieniowe3 dni
3)następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym ciśnieniem3
dni
24.Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur otoczenia:
1)udar cieplny albo jego następstwa1 rok
2)wyczerpanie cieplne albo jego następstwa1 rok
3)odmroziny1 rok
25.Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi
lub biologicznymi:
1)alergiczne zapalenie spojówek1 rok
2)ostre zapalenie spojówek wywołane promieniowaniem nadfioletowym1 dzień
3)epidemiczne wirusowe zapalenie spojówek lub rogówki1 rok
4)zwyrodnienie rogówki wywołane czynnikami drażniącymi3 lata
5)zaćma wywołana działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego
nadfioletowego10 lat
6)centralne zmiany zwyrodnieniowe siatkówki i naczyniówki wywołane
krótkofalowym promieniowaniem podczerwonym lub promieniowaniem widzialnym
z obszaru widma niebieskiego3 lata
26.Choroby zakaźne lub pasożytnicze albo ich następstwa:
1)wirusowe zapalenie wątrobynie określa się
2)boreliozanie określa się
3)gruźlicanie określa się
4)brucelozanie określa się
5)pełzakowicanie określa się
6)zimnicanie określa się
7)inne choroby zakaźne lub pasożytniczenie określa się
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
(Dz. U. Nr 236 z 30 grudnia 2002 r., poz. 1991)
TABELA: Wysokość diety za dobę podróży oraz limitu na nocleg w hotelu
Na podstawie art. 775 ż 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.
U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr
99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i
Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,
Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr
154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz.
1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa wysokość oraz warunki ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju,
zwanej dalej "podróżą".
ż 2. Z tytułu podróży, odbywanej w terminie i w państwie określonym przez
pracodawcę, pracownikowi przysługują:
1) diety;
2) zwrot kosztów:
a) przejazdów i dojazdów,
b) noclegów,
c) innych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do uzasadnionych
potrzeb.
ż 3. Czas pobytu pracownika poza granicami kraju liczy się przy podróży
odbywanej środkami komunikacji: 1) lądowej - od chwili przekroczenia granicy
polskiej w drodze za granicę do chwili przekroczenia granicy polskiej w drodze
powrotnej do kraju;
2) lotniczej - od chwili startu samolotu w drodze za granicę z ostatniego
lotniska w kraju do chwili lądowania samolotu w drodze powrotnej na pierwszym
lotnisku w kraju;
3) morskiej - od chwili wyjścia statku (promu) z portu polskiego do chwili
wejścia statku (promu) w drodze powrotnej do portu polskiego.
ż 4. 1. Dieta jest przeznaczona na pokrycie kosztów wyżywienia i inne drobne
wydatki.
2. Wysokość diety za dobę podróży w poszczególnych państwach jest określona w
załączniku do rozporządzenia.
3. Dieta przysługuje w wysokości obowiązującej dla docelowego państwa podróży.
4. Dietę oblicza się w następujący sposób:
1) za każdą dobę podróży przysługuje dieta w pełnej wysokości;
2) za niepełną dobę podróży:
a) do 8 godzin - przysługuje 1/3 diety,
b) ponad 8 do 12 godzin - przysługuje 1/2 diety,
c) ponad 12 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości.
ż 5. 1. Pracownikowi, który otrzymuje za granicą bezpłatne całodzienne
wyżywienie lub gdy wyżywienie opłacone jest w cenie karty okrętowej (promowej),
przysługuje 25% diety ustalonej zgodnie z ż 4 ust. 4. 2. Pracownikowi, który
otrzymuje za granicą częściowe wyżywienie, przysługuje odpowiednio na:
1) śniadanie - 15% diety;
2) obiad - 30% diety;
3) kolację - 30% diety;
4) inne wydatki - 25% diety.
3. Pracownikowi, który otrzymuje za granicą ekwiwalent pieniężny na wyżywienie,
dieta nie przysługuje. Jeżeli ekwiwalent jest niższy od diety, pracownikowi
przysługuje wyrównanie do wysokości należnej diety.
ż 6. Pracownikowi odbywającemu podróż w charakterze kuriera dyplomatycznego
przysługuje dieta podwyższona o 25%.
ż 7. Za każdy dzień (dobę) pobytu w szpitalu lub innym zakładzie leczniczym za
granicą pracownikowi przysługuje 25% diety.
ż 8. 1. Środek transportu właściwy do odbycia podróży określa pracodawca.
2. Zwrot kosztów przejazdu obejmuje cenę biletu określonego środka transportu,
wraz z opłatami dodatkowymi, z uwzględnieniem przysługującej pracownikowi ulgi,
bez względu na to, z jakiego tytułu ulga na dany środek transportu przysługuje.
3. Na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na odbycie podróży
samochodem osobowym niebędącym własnością pracodawcy.
4. Za przejazd w podróży, o której mowa w ust. 3, pracownikowi przysługuje zwrot
kosztów w wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za
jeden kilometr przebiegu ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa
niż:
1) 0,4798 zł - dla samochodu o pojemności skokowej silnika do 900 cm3;
2) 0,7692 zł - dla samochodu o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3.
ż 9. 1. Za nocleg przysługuje pracownikowi zwrot kosztów w wysokości
stwierdzonej rachunkiem hotelowym, w granicach ustalonego na ten cel limitu
określonego w załączniku do rozporządzenia.
2. W razie nieprzedłożenia rachunku za nocleg, pracownikowi przysługuje ryczałt
w wysokości 25% limitu, o którym mowa w ust. 1. Ryczałt ten nie przysługuje za
czas przyjazdu.
3. W uzasadnionych przypadkach pracodawca może wyrazić zgodę na zwrot kosztów za
nocleg w hotelu, stwierdzonych rachunkiem, w wysokości przekraczającej limit, o
którym mowa w ust. 1.
4. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, jeżeli pracodawca lub strona
zagraniczna zapewnia pracownikowi bezpłatny nocleg.
ż 10. 1. Pracownikowi przysługuje ryczałt na pokrycie kosztów dojazdu z dworca i
do dworca kolejowego, autobusowego, portu lotniczego lub morskiego w wysokości
jednej diety w miejscowości docelowej za granicą oraz w każdej innej
miejscowości, w której pracownik korzystał z noclegu.
2. Na pokrycie kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej pracownikowi
przysługuje ryczałt w wysokości 10% diety za każdą rozpoczętą dobę pobytu w
podróży.
3. Ryczałty, o których mowa w ust. 1 i 2, nie przysługują, jeżeli:
1) pracownik odbywa podróż pojazdem samochodowym (służbowym lub prywatnym);
2) strona zagraniczna zapewnia bezpłatne dojazdy;
3) pracownik nie ponosi kosztów, na których pokrycie przeznaczone są wymienione
ryczałty.
ż 11. Pracodawca może wyrazić zgodę na zwrot kosztów przewozu samolotem bagażu
osobistego o wadze do 30 kg, liczonej łącznie z wagą bagażu opłaconego w cenie
biletu, jeżeli podróż trwa ponad 30 dni lub gdy państwem docelowym jest państwo
pozaeuropejskie.
ż 12. 1. W razie choroby powstałej podczas podróży pracownikowi przysługuje
zwrot udokumentowanych kosztów leczenia za granicą oraz leków.
2. Nie podlegają zwrotowi koszty leków, których nabycie za granicą nie było
konieczne, koszty zabiegów chirurgii plastycznej i zabiegów kosmetycznych oraz
nabycia protez ortopedycznych, dentystycznych, zakupu okularów.
3. Zwrot kosztów, o których mowa w ust. 1, następuje ze środków pracodawcy.
4. W razie zgonu pracownika za granicą pracodawca pokrywa koszty transportu
zwłok do kraju.
ż 13. 1. Pracownik otrzymuje zaliczkę w walucie obcej na niezbędne koszty
podróży i pobytu poza granicami kraju.
2. Za zgodą pracownika zaliczka może być wypłacona w walucie polskiej, w
wysokości stanowiącej równowartość przysługującej pracownikowi zaliczki w
walucie obcej.
3. Rozliczenie kosztów podróży jest dokonywane w walucie otrzymanej zaliczki, w
walucie wymienialnej albo w walucie polskiej, w terminie 14 dni od dnia
zakończenia podróży.
4. Do rozliczenia kosztów podróży pracownik załącza dokumenty (rachunki)
potwierdzające poszczególne wydatki; nie dotyczy to diet oraz wydatków objętych
ryczałtami. Jeżeli uzyskanie dokumentu (rachunku) nie było możliwe, pracownik
składa pisemne oświadczenie o dokonanym wydatku i przyczynach braku jego
udokumentowania.
ż 14. 1. Od 2004 r. stawka za jeden kilometr przebiegu, o której mowa w ż 8 ust.
4, ulega corocznie zmianie w stopniu odpowiadającym planowanemu średniorocznemu
wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem przyjętemu w ustawie
budżetowej na dany rok.
2. Zmiana następuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w
którym została ogłoszona ustawa budżetowa na dany rok w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Podstawę zmiany stawki za jeden kilometr przebiegu stanowi stawka
obowiązująca w roku poprzedzającym rok, w którym zmiana następuje.
ż 15. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8
maja 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości należności
przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju
(Dz. U. Nr 50, poz. 525 i Nr 151, poz. 1721).
ż 16. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
praca, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z
dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i
Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
Załącznik
WYSOKOŚĆ DIETY ZA DOBĘ PODRÓŻY ORAZ LIMITU NA NOLEG W HOTELU
Lp.PaństwoWalutaKwota dietyKwota limitu na nocleg
12345
1AfganistanUSD41100
2AlbaniaUSD44110
3AlgieriaUSD41100
4Andorajak w Hiszpanii
5AngolaUSD51150
6Arabia SaudyjskaUSD46110
7ArgentynaUSD47100
8ArmeniaUSD4180
9AustraliaAUD87190
10AustriaEUR45100
11AzerbejdżanUSD45150
12BangladeszUSD40120
13BelgiaEUR45160
14BiałoruśUSD3780
15Bośnia i HercegowinaUSD51100
16BrazyliaUSD50120
17BułgariaUSD45100
18ChileUSD4280
19ChinyUSD46100
20ChorwacjaUSD43120
21CyprUSD4180
22CzechyUSD40100
23DaniaDKK324800
24EgiptUSD41100
25EkwadorUSD4480
26EstoniaUSD48110
27EtiopiaUSD49120
28FinlandiaEUR42135
29FrancjaEUR45120
30GrecjaEUR45104
31GruzjaUSD44150
32HiszpaniaEUR48120
33IndieUSD41100
34IndonezjaUSD41100
35IrakUSD6060
36IranUSD45100
37IrlandiaEUR45146
38IslandiaUSD47100
39IzraelUSD49120
40JaponiaYPY6.90022.000
41JemenUSD41110
42JordaniaUSD3870
43Federalna Republika JugosławiiUSD4480
44KambodżaUSD42100
45KanadaCAD67160
46KazachstanUSD48130
47KeniaUSD4190
48KirgistanUSD41100
49KolumbiaUSD4180
50Kongo Republika DemokratycznaUSD46120
51Korea PołudniowaUSD41140
52Koreańska Republika Ludowo-DemokratycznaUSD44200
53KostarykaUSD38100
54KubaUSD44100
55KuwejtKWD1565
56LaosUSD4770
57LibanUSD49120
58LibiaUSD51100
59Liechtensteinjak w Szwajcarii
60LitwaUSD43100
61Luksemburgjak w Belgii
62ŁotwaUSD51110
63MacedoniaUSD4380
64MalezjaUSD3985
65MaltaUSD4080
66MarokoUSD4090
67MeksykUSD4080
68MołdowaUSD4180
69Monakojak we Francji
70MongoliaUSD47100
71NiderlandyEUR42120
72NiemcyEUR42103
73NigeriaUSD43150
74NorwegiaNOK4011.200
75Nowa ZelandiaUSD43150
76PakistanUSD40100
77PanamaUSD3750
78PeruUSD43110
79PortugaliaEUR4885
80Republika Południowej AfrykiUSD3975
81RosjaUSD50110
82RumuniaUSD4590
83San Marinojak we Włoszech
84SenegalUSD43100
85SingapurUSD45110
86SłowacjaUSD4080
87SłoweniaUSD44100
88Stany Zjednoczone Ameryki (USA)USD46160
- w tym Nowy Jork i Waszyngton200
89SyriaUSD4275
90SzwajcariaCHF78160
91SzwecjaSEK3511.200
92TadżykistanUSD47100
93TajlandiaUSD38100
94TanzaniaUSD48110
95TunezjaUSD39100
96TurcjaUSD43100
97TurkmeniaUSD42100
98UkrainaUSD4380
99UrugwajUSD4880
100UzbekistanUSD47150
101WenezuelaUSD39120
102WęgryUSD4090
103Wielka BrytaniaGBP32140
104WietnamUSD4295
105WłochyEUR42105
106Wybrzeże Kości SłoniowejUSD4390
107ZimbabweUSD42120
108Zjednoczone Emiraty ArabskieUSD38110
109Pozostałe państwa pozaeuropejskieUSD42120
Przy podróżach do:
- Gibraltaru dieta i limit hotelowy jak w Wielkiej Brytanii,
- Hongkongu dieta wynosi 46 USD, a limit hotelowy 160 USD,
- Tajwanu dieta wynosi 45 USD, a limit hotelowy 100 USD.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju
(Dz. U. Nr 236 z 30 grudnia 2002 r., poz. 1990)
Na podstawie art. 775 ż 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.
U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr
99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i
Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,
Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr
154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz.
1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa wysokość oraz warunki ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej odbywanej na obszarze
kraju, zwanej dalej "podróżą".
ż 2. Miejscowość rozpoczęcia i zakończenia podróży określa pracodawca.
Pracodawca może uznać za miejscowość rozpoczęcia (zakończenia) podróży
miejscowość pobytu stałego lub czasowego pracownika.
ż 3. Z tytułu podróży odbywanej w terminie i miejscu określonym przez pracodawcę
pracownikowi przysługują diety oraz zwrot kosztów:
1) przejazdów;
2) noclegów;
3) dojazdów środkami komunikacji miejscowej;
4) innych udokumentowanych wydatków, określonych przez pracodawcę odpowiednio do
uzasadnionych potrzeb.
ż 4. 1. Dieta jest przeznaczona na pokrycie zwiększonych kosztów wyżywienia w
czasie podróży i wynosi 20 zł za dobę podróży.
2. Należność z tytułu diet oblicza się za czas od rozpoczęcia podróży (wyjazdu)
do powrotu (przyjazdu ) po wykonaniu zadania, w następujący sposób:
1) jeżeli podróż trwa nie dłużej niż dobę i wynosi:
a) od 8 do 12 godzin - przysługuje połowa diety,
b) ponad 12 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości;
2) jeżeli podróż trwa dłużej niż dobę, za każdą dobę przysługuje dieta w pełnej
wysokości, a za niepełną, ale rozpoczętą dobę:
a) do 8 godzin - przysługuje połowa diety,
b) ponad 8 godzin - przysługuje dieta w pełnej wysokości.
3. Dieta nie przysługuje: 1) za czas delegowania do miejscowości pobytu stałego
lub czasowego pracownika oraz w przypadkach, o których mowa w ż 8;
2) jeżeli pracownikowi zapewniono bezpłatne całodzienne wyżywienie.
ż 5. 1. Środek transportu właściwy do odbycia podróży określa pracodawca.
2. Zwrot kosztów przejazdu obejmuje cenę biletu określonego środka transportu, z
uwzględnieniem przysługującej pracownikowi ulgi na dany środek transportu, bez
względu na to, z jakiego tytułu ulga ta przysługuje.
3. Na wniosek pracownika pracodawca może wyrazić zgodę na przejazd w podróży
samochodem osobowym, motocyklem lub motorowerem niebędącym własnością
pracodawcy. W takim przypadku pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu w
wysokości stanowiącej iloczyn przejechanych kilometrów przez stawkę za jeden
kilometr przebiegu, ustaloną przez pracodawcę, która nie może być wyższa niż:
1) 0,4798 zł - dla samochodu o pojemności skokowej silnika do 900 cm3;
2) 0,7692 zł - dla samochodu o pojemności skokowej silnika powyżej 900 cm3;
3) 0,2119 zł - dla motocykla;
4) 0,1272 zł - dla motoroweru.
ż 6. 1. Za każdą rozpoczętą dobę pobytu w podróży pracownikowi przysługuje
ryczałt na pokrycie kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej w wysokości
20% diety.
2. Ryczałt, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje, jeżeli pracownik nie ponosi
kosztów dojazdów.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli na wniosek pracownika pracodawca
wyrazi zgodę na pokrycie udokumentowanych kosztów dojazdów środkami komunikacji
miejscowej.
ż 7. 1. Za nocleg w hotelu lub innym obiekcie świadczącym usługi hotelarskie
pracownikowi przysługuje zwrot kosztów w wysokości stwierdzonej rachunkiem.
2. Pracownikowi, któremu nie zapewniono bezpłatnego noclegu i który nie
przedłożył rachunku, o którym mowa w ust. 1, przysługuje ryczałt za każdy nocleg
w wysokości 150% diety.
3. Ryczałt za nocleg przysługuje wówczas, gdy nocleg trwał co najmniej 6 godzin
pomiędzy godzinami 21 i 7.
4. Zwrot kosztów noclegu lub ryczałt za nocleg nie przysługuje za czas
przejazdu, a także jeżeli pracodawca uzna, że pracownik ma możliwość codziennego
powrotu do miejscowości stałego lub czasowego pobytu.
ż 8. Pracownikowi przebywającemu w podróży trwającej co najmniej 10 dni
przysługuje zwrot kosztów przejazdu w dniu wolnym od pracy, środkiem transportu
określonym przez pracodawcę, do miejscowości pobytu stałego lub czasowego i z
powrotem.
ż 9. 1. Od 2004 r. kwota diety, o której mowa w ż 4 ust. 1, oraz stawka za jeden
kilometr przebiegu, o której mowa w ż 5 ust. 3, ulegają corocznie zmianie w
stopniu odpowiadającym planowanemu średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i
usług konsumpcyjnych ogółem przyjętemu w ustawie budżetowej na dany rok.
2. Zmiana następuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w
którym została ogłoszona ustawa budżetowa na dany rok w Dzienniku Ustaw
Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Podstawę zmiany kwoty diety oraz stawki za jeden kilometr przebiegu stanowi
odpowiednio kwota diety oraz stawka za jeden kilometr przebiegu obowiązująca w
roku poprzedzającym rok, w którym zmiana następuje.
4. Kwotę diety zaokrągla się do pełnego złotego w górę.
ż 10. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19
grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości
należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej na obszarze
kraju (Dz. U. Nr 151, poz. 1720).
ż 11. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
praca, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z
dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i
Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 11 czerwca 2002 r. Stan prawny na 29 czerwca
2003 roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
(Dz. U. Nr 129 z 23 października 1997 r., poz. 844 oraz
Dz. U. Nr 91 z 28 czerwca 2002 r., poz. 811
- zmiany obowiązują od 29 czerwca 2003 r.)
SPIS TREŚCI:
DZIAŁ I: Przepisy wstępne (ż 1-2)
DZIAŁ II: Obiekty budowlane i teren zakładu pracy (ż 3-13)
DZIAŁ III: Pomieszczenia pracy
Rozdział 1: Przepisy ogólne (ż 14-24)
Rozdział 2: Oświetlenie (ż 25-29)
Rozdział 3: Ogrzewanie i wentylacja (ż 30-38)
DZIAŁ IV Procesy pracy
Rozdział 1: Przepisy ogólne (ż 39-44)
Rozdział 2: Organizacja stanowisk pracy (ż 45-50)
Rozdział 3: Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń
technicznych (ż 51-61)
Rozdział 4: Transport wewnętrzny i magazynowanie (ż 62-77)
Rozdział 5: Ochrona przed hałasem (ż 78-79)
Rozdział 6: Prace szczególnie niebezpieczne (ż 80-110)
DZIAŁ V Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne oraz
zaopatrzenie pracowników w napoje i środki higieny osobistej (ż 111-115)
DZIAŁ VI Przepisy przejściowe i końcowe (ż 116-118)
Załącznik: POMIESZCZENIA I URZĄDZENIA HIGIENICZNOSANITARNE
Z dniem 29 czerwca 2003 r. dotychczasowy załącznik do rozporządzenia
oznacza się jako "Załącznik nr 3" i dodaje się Załączniki nr 1 i nr 2
Na podstawie art. 23715 ż 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
DZIAŁ I
Przepisy wstępne
Spis treści
ż 1. 1. Rozporządzenie określa ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i
higieny pracy w zakładach pracy, w szczególności dotyczące:
1) obiektów budowlanych, pomieszczeń pracy i terenu zakładu pracy,
2) procesów pracy,
3) pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych.
2. Przepisy rozporządzenia nie dotyczą środków transportu kolejowego,
lotniczego, morskiego i wodnego śródlądowego.
ż 2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) "osłonie" - rozumie się przez to element lub zestaw elementów konstrukcyjnych
służący do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi lub uciążliwymi wpływami
pracujących części, mechanizmów i układów roboczych maszyny lub innego
urządzenia technicznego,
2) "pomieszczeniach higienicznosanitarnych" - rozumie się przez to szatnie,
umywalnie, pomieszczenia z natryskami, pomieszczenia higieny osobistej kobiet [Z
dniem 29 czerwca 2003 r. skreśla się wyrazy "pomieszczenia higieny osobistej
kobiet,"], ustępy, palarnie, jadalnie, z wyjątkiem stołówek, pomieszczenia do
ogrzewania się pracowników oraz pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i
odpylania odzieży roboczej lub ochronnej,
3) "pomieszczeniu pracy" - rozumie się przez to pomieszczenie przeznaczone na
pobyt pracowników, w którym wykonywana jest praca. Nie uważa się za przeznaczone
na pobyt pracowników pomieszczeń, w których:
a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany
roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter
dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem lub
konserwacją urządzeń albo utrzymaniem czystości i porządku,
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. lit. a) otrzymuje brzmienie:
"a) łączny czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany
roboczej jest krótszy niż 2 godziny, a wykonywane czynności mają charakter
dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem albo
konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku,"]
b) mają miejsce procesy technologiczne nie pozwalające na zapewnienie
odpowiednich warunków przebywania pracowników w celu ich obsługi, bez
zastosowania środków ochrony indywidualnej i zachowania specjalnego reżimu
organizacji pracy,
c) jest prowadzona hodowla roślin lub zwierząt, niezależnie od czasu przebywania
w nich pracowników zajmujących się obsługą,
4) "pomieszczeniu stałej pracy" - rozumie się przez to pomieszczenie pracy, w
którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby
przekracza 4 godziny,
5) "pomieszczeniu czasowej pracy" - rozumie się przez to pomieszczenie pracy, w
którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa
od 2 do 4 godzin,
6) "przepisach techniczno-budowlanych" - rozumie się przez to przepisy ustawy -
Prawo budowlane oraz aktów wykonawczych do tej ustawy,
7) "ryzyku zawodowym" - rozumie się przez to prawdopodobieństwo wystąpienia
niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną praca, powodujących straty, w
szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w
wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu
wykonywania pracy,
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się pkt 7a i 7b w brzmieniu:
"7a) "terenie zakładu pracy" - rozumie się przez to przestrzeń wraz z obiektami
budowlanymi, będącą w dyspozycji pracodawcy, w której pracodawca organizuje
miejsca pracy,
7b) "miejscu pracy" - rozumie się przez to miejsce wyznaczone przez pracodawcę,
do którego pracownik ma dostęp w związku z wykonywaniem pracy,"]
8) "stanowisku pracy" - rozumie się przez to przestrzeń pracy, wraz z
wyposażeniem w środki i przedmioty pracy, w której pracownik lub zespół
pracowników wykonuje pracę,
9) "środkach ochrony indywidualnej" - rozumie się przez to środki przeznaczone
do ochrony człowieka przed niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami
występującymi pojedynczo lub łącznie w środowisku pracy. Do środków ochrony
indywidualnej zalicza się odzież ochronną oraz środki ochrony: kończyn dolnych i
górnych, głowy, twarzy i oczu, układu oddechowego, słuchu, sprzęt chroniący
przed upadkiem pracownika z wysokości oraz środki izolujące cały organizm,
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. pkt 9 otrzymuje brzmienie:
"9) "środkach ochrony indywidualnej" - rozumie się przez to wszelkie środki
noszone lub trzymane przez pracownika w celu jego ochrony przed jednym lub
większą liczbą zagrożeń związanych z występowaniem niebezpiecznych lub
szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i
dodatki przeznaczone do tego celu. Do środków ochrony indywidualnej nie zalicza
się:
- zwykłej odzieży roboczej i mundurów, które nie są specjalnie przeznaczone do
zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika,
- środków ochrony indywidualnej używanych przez wojsko, Policję i inne służby
utrzymania porządku publicznego,
- wyposażenia stosowanego przez służby pierwszej pomocy i ratownicze,
- środków ochrony indywidualnej stosowanych na podstawie przepisów Prawa o ruchu
drogowym,
- wyposażenia sportowego,
- środków służących do samoobrony lub do odstraszania,
- przenośnych urządzeń do wykrywania oraz sygnalizowania zagrożeń i naruszania
porządku publicznego,"]
10) "środkach ochrony zbiorowej" - rozumie się przez to środki przeznaczone do
jednoczesnej ochrony grupy ludzi, w tym i pojedynczych osób, przed
niebezpiecznymi i szkodliwymi czynnikami występującymi pojedynczo lub łącznie w
środowisku pracy, będące rozwiązaniami technicznymi stosowanymi w
pomieszczeniach pracy, maszynach i innych urządzeniach,
11) "środowisku pracy" - rozumie się przez to warunki środowiska materialnego
(określonego czynnikami fizycznymi, chemicznymi i biologicznymi), w którym
odbywa się proces pracy,
12) "urządzeniach ochronnych" - rozumie się przez to osłony lub takie
urządzenia, które spełniają jedną lub więcej z niżej wymienionych funkcji:
- zapobiegają dostępowi do stref niebezpiecznych,
- powstrzymują ruchy elementów niebezpiecznych, zanim pracownik znajdzie się w
strefie niebezpiecznej,
- nie pozwalają na włączenie ruchu elementów niebezpiecznych, jeśli pracownik
znajduje się w strefie niebezpiecznej,
- zapobiegają naruszeniu normalnych warunków pracy maszyn i innych urządzeń
technicznych,
- nie pozwalają na uaktywnienie innych czynników niebezpiecznych lub
szkodliwych,
13) "zagrożeniu" - rozumie się przez to stan środowiska pracy mogący spowodować
wypadek lub chorobę.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. w pkt 13 na końcu kropkę zastępuje się przecinkiem
oraz dodaje się pkt 14-20 w brzmieniu:
"14) "punkcie pierwszej pomocy" - rozumie się przez to - w zależności od
wielkości zakładu pracy, rodzaju prowadzonej działalności i związanych z nią
zagrożeń - pomieszczenie lub wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni,
umożliwiającej wniesienie noszy, wyposażone w niezbędny sprzęt i inne środki do
udzielania pierwszej pomocy,
15) "znaku bezpieczeństwa" - rozumie się przez to znak utworzony przez
kombinację kształtu geometrycznego, barwy i symbolu graficznego lub obrazkowego
(piktogramu) albo tekstu, przekazujący określoną informację związaną z
bezpieczeństwem lub jego zagrożeniem,
16) "sygnałach bezpieczeństwa" - rozumie się przez to sygnały świetlne i
dźwiękowe, komunikaty słowne lub sygnały ręczne, przekazujące informacje istotne
dla zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników,
17) "sygnale świetlnym" - rozumie się przez to sygnał emitowany przez urządzenie
wykonane z przezroczystych lub półprzezroczystych materiałów, podświetlonych od
wewnątrz lub z tyłu, tak aby dawało to efekt świecącej powierzchni,
18) "sygnale dźwiękowym" - rozumie się przez to sygnał akustyczny (dźwiękowy)
emitowany przez urządzenie przeznaczone do tego celu, bez użycia głosu ludzkiego
i nieemitujące tego głosu, wskazujący na zaistnienie oraz - w razie potrzeby -
trwanie i zakończenie niebezpiecznej sytuacji,
19) "sygnale ręcznym" - rozumie się przez to ustalony ruch lub układ rąk i
dłoni, służący do kierowania osobami wykonującymi czynności mogące stwarzać
zagrożenia dla bezpieczeństwa pracowników,
20) "komunikacie słownym" - rozumie się przez to ustaloną, krótką i
jednoznaczną, informację słowną wypowiadaną przez człowieka lub emitowaną jako
głos ludzki, nakazującą określone postępowanie w celu zachowania bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia pracowników."]
DZIAŁ II
Obiekty budowlane i teren zakładu pracy
Spis treści
ż 3. Budynki i inne obiekty budowlane, w których znajdują się pomieszczenia
pracy, powinny być zbudowane i utrzymywane zgodnie z wymaganiami określonymi w
przepisach techniczno-budowlanych.
ż 4. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić na terenie zakładu pracy wykonane i
oznakowane, zgodnie z Polskimi Normami i właściwymi przepisami, drogi
komunikacyjne i transportowe, zwane dalej "drogami", drogi dla pieszych, zwane
dalej "przejściami", i dojazdy pożarowe oraz utrzymywać je w stanie nie
stwarzającym zagrożeń dla użytkowników. Drogi i przejścia oraz dojazdy pożarowe
nie mogą prowadzić przez miejsca, w których występują zagrożenia dla ich
użytkowników.
2. Drogi i przejścia powinny posiadać wymiary odpowiednie do liczby
potencjalnych użytkowników oraz rodzajów i wielkości stosowanych urządzeń
transportowych i przemieszczanych ładunków. Minimalne wymiary dróg i przejść
określają Polskie Normy.
3. Nawierzchnia dróg, placów manewrowych, postojowych i składowych, dojazdów
pożarowych i przejść powinna być równa i twarda lub utwardzona oraz posiadać
nośność odpowiednią do obciążenia wynikającego ze stosowanych środków
transportowych oraz przemieszczanych i składowanych materiałów.
4. Drogi, przejścia oraz place manewrowe, postojowe i składowe powinny posiadać
urządzenia lub inne rozwiązania techniczne zapewniające odprowadzanie wód
opadowych.
ż 5. 1. Na drogach transportowych i w magazynach nie powinny występować progi
ani stopnie. W przypadku zróżnicowania poziomów podłogi, różnice te powinny być
wyrównane pochylniami o nachyleniu dostosowanym do rodzaju używanego środka
transportu, ale nie większym niż 8%.
2. Pochylnie powinny umożliwiać bezpieczne poruszanie się pracowników i dogodny
transport ładunków.
ż 6. 1. Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla
pracowników, powinny być oznakowane widocznymi barwami i/lub znakami
bezpieczeństwa, zgodnie z Polskimi Normami. Znaki bezpieczeństwa powinny być
umieszczone odpowiednio do linii wzroku - w miejscu lub w najbliższym otoczeniu
określonego zagrożenia, a w przypadku ogólnego zagrożenia - przy wejściu na
teren, gdzie występuje takie zagrożenie.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników,
powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie z
wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia i w Polskich
Normach."]
2. Jeżeli oznakowanie, o którym mowa w ust. 1, nie jest wystarczające dla
zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne
powinny być wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w
inny sposób.
3. Otwory i zagłębienia powinny być zamknięte odpowiednimi pokrywami, a jeżeli
jest to niemożliwe - właściwie ogrodzone i oznakowane.
4. Miejsca niebezpieczne na przejściach zagrażające potknięciem się, upadkiem
lub uderzeniem (np. stopnie) powinny być pomalowane barwami bezpieczeństwa
zgodnie z Polskimi Normami.
5. Na drogach - w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie
pieszych, należy ustawić barierki lub zastosować inne skuteczne urządzenia
ochronne.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 5 otrzymuje brzmienie:
"5. Na drogach - w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie
pieszych, w szczególności przed bramami, drzwiami i przejściami, należy ustawić
barierki lub zastosować inne skuteczne środki ochronne."]
ż 7. 1. Dróg, przejść i dojazdów pożarowych nie wolno zastawiać materiałami,
środkami transportu, sprzętem i innymi przedmiotami.
2. Na skrzyżowaniach dróg powinna być zapewniona dobra widoczność.
ż 8. W tunelach przeznaczonych do stałej komunikacji nie powinny znajdować się
rurociągi służące do transportu substancji chemicznych toksycznych lub żrących
oraz substancji z innych względów niebezpiecznych. Wymóg ten nie dotyczy
przewodów służących do ogrzewania tunelu, jeżeli temperatura czynnika grzewczego
nie przekracza 95C.
ż 9. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić drogi ewakuacyjne ze wszystkich
pomieszczeń obiektu budowlanego, w których mogą przebywać pracownicy,
umożliwiające szybkie wydostanie się pracowników na otwartą przestrzeń. [Z dniem
29 czerwca 2003 r. w ust. 1 dodaje się drugie zdanie w brzmieniu:
"Drogi ewakuacyjne oraz dojścia do nich prowadzące nie mogą być zastawiane."]
2. Wymagania dla dróg ewakuacyjnych i warunki ewakuacji określają przepisy
techniczno-budowlane i dotyczące ochrony przeciwpożarowej.
ż 10. 1. We wszystkich miejscach na terenie zakładu pracy, w których mogą
przebywać pracownicy, pracodawca jest obowiązany zapewnić oświetlenie
elektryczne w porze nocnej lub jeżeli oświetlenie dzienne jest niewystarczające.
Wymagania dotyczące oświetlenia określają Polskie Normy.
2. Instalacje i urządzenia elektryczne powinny być tak wykonane i eksploatowane,
aby nie narażały pracowników na porażenie prądem elektrycznym, przepięcia
atmosferyczne, szkodliwe oddziaływanie pól elektromagnetycznych oraz nie
stanowiły zagrożenia pożarowego, wybuchowego i nie powodowały innych szkodliwych
skutków.
ż 11. Zakład pracy powinien być wyposażony w urządzenia zapobiegające
zanieczyszczeniu lub skażeniu, w stopniu szkodliwym dla zdrowia ludzkiego -
powietrza, gruntu oraz wód - substancjami chemicznymi, środkami
promieniotwórczymi albo biologicznie zakaźnymi, w związku z produkcją bądź inną
działalnością zakładu pracy.
ż 12. Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę obiektów budowlanych i
urządzeń technicznych przed gromadzeniem się ładunków i wyładowaniami
elektryczności statycznej - stwarzającymi zagrożenia w środowisku pracy.
ż 13. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do
picia oraz do celów higienicznosanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych.
2. Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na każdego pracownika
jednocześnie zatrudnionego nie może być mniejsza niż:
1) 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trującymi lub
zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku
korzystania z natrysków,
2) 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub
wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l
w przypadku korzystania z natrysków,
3) 30 l - przy pracach nie wymienionych w pkt 1 i 2.
3. Niezależnie od ilości wody, określonej w ust. 2, należy zapewnić wodę
niezbędną do utrzymania czystości pomieszczeń i terenu zakładu pracy w ilości co
najmniej 1,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni podłogi, wymagającej
zmywania, oraz co najmniej 2,5 l na dobę na każdy metr kwadratowy powierzchni
terenu poza budynkami, wymagającej polewania (tereny zielone, utwardzone ulice,
place itp.).
DZIAŁ III
Pomieszczenia pracy
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
ż 14. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia pracy w czystości i
porządku oraz zapewnić ich okresowe remonty i konserwacje w celu zachowania
wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 15. 1. Pomieszczenia pracy i ich wyposażenie powinny zapewniać pracownikom
bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W szczególności w pomieszczeniach pracy
należy zapewnić oświetlenie naturalne i sztuczne, odpowiednią temperaturę,
wymianę powietrza oraz zabezpieczenie przed wilgocią, niekorzystnymi warunkami
cieplnymi i nasłonecznieniem, drganiami oraz innymi czynnikami szkodliwymi dla
zdrowia i uciążliwościami.
2. W pomieszczeniach pracy, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia
(wysoka temperatura, hałas, drgania, promieniowanie, gazy, pyły, pary itp.)
powinny być zastosowane rozwiązania techniczne uniemożliwiające przedostawanie
się tych czynników do innych pomieszczeń pracy oraz do pomieszczeń
higienicznosanitarnych.
3. Ściany i sufity pomieszczeń pracy, w których wydzielają się substancje
szkodliwe dla zdrowia pracowników lub pyły niebezpieczne pod względem
wybuchowym, powinny mieć pokrycie ochronne, zabezpieczające przed adsorpcją i
gromadzeniem się pyłu oraz powinny być przystosowane do łatwego czyszczenia lub
zmywania.
4. Jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanych robót lub rodzaj stosowanych
urządzeń może zachodzić niebezpieczeństwo wybuchu, stropy, dachy i ściany
pomieszczeń pracy powinny być wykonane zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa dla
tego rodzaju robót lub znajdujących się tam urządzeń oraz zgodnie z przepisami
techniczno-budowlanymi.
ż 16. 1. W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach
budowlanych podłogi powinny być równe, nieśliskie, niepylące i odporne na
ścieranie oraz nacisk, a także powinny być przystosowane do łatwego utrzymania w
czystości.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. W pomieszczeniach oraz na drogach znajdujących się w obiektach budowlanych
podłogi powinny być stabilne, równe, nieśliskie, niepylące i odporne na
ścieranie oraz nacisk, a także łatwe do utrzymania w czystości."]
2. W pomieszczeniach, w których mogą wystąpić mieszaniny wybuchowe palnych par,
pyłów lub gazów z powietrzem, powierzchnie podłóg powinny być wykonane z
materiału nie powodującego iskrzenia mechanicznego lub wyładowań
elektrostatycznych.
3. Jeżeli podłoga jest wykonana z materiału będącego dobrym przewodnikiem ciepła
lub jeżeli przy wykonywaniu pracy występuje jej zamoczenie, w przejściach oraz
miejscach do stania i siedzenia powinny znajdować się podesty izolujące od zimna
lub wilgoci albo powinny być stosowane inne środki izolujące. Podesty powinny
być stabilne, wytrzymałe [Z dniem 29 czerwca 2003 r. po wyrazie "wytrzymałe"
dodaje się wyrazy "na obciążenie użytkowe"], zabezpieczające przed poślizgiem i
potknięciem oraz łatwe do utrzymania w czystości.
ż 17. W pomieszczeniach magazynowych i na drogach znajdujących się w obiektach
budowlanych powinny być umieszczone informacje o dopuszczalnym obciążeniu
stropów.
ż 18. 1. Pomieszczenia stałej pracy nie powinny być lokalizowane poniżej poziomu
otaczającego terenu, z wyjątkiem pomieszczeń, o których mowa w ust. 2, oraz
jeżeli wymaga tego rodzaj produkcji (w chłodniach, rozlewniach win itp.).
2. Poniżej poziomu otaczającego terenu mogą znajdować się pomieszczenia pracy w
garażu, kotłowni i warsztatach podręcznych, pomieszczenia handlowe, usługowe i
gastronomiczne w ulicznych przejściach podziemnych, w podziemnych stacjach
komunikacyjnych i tunelach, w domach handlowych i hotelach oraz w obiektach
zabytkowych, pod warunkiem zachowania wymagań przepisów techniczno-budowlanych i
po uzyskaniu zgody właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego,
wydanej w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.
3. Na warunkach określonych w ust. 2 i w przypadku zapewnienia oświetlenia
dziennego, pomieszczenia stałej pracy mogą znajdować się w suterenach lub
piwnicach.
ż 19. 1. Powierzchnia i wysokość pomieszczeń pracy powinny zapewniać spełnienie
wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem rodzaju wykonywanej
pracy, stosowanych technologii oraz czasu przebywania pracowników w tych
pomieszczeniach.
2. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej
pracy powinno przypadać co najmniej 13 m3 wolnej objętości pomieszczenia oraz co
najmniej 2 m2 wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez urządzenia
techniczne, sprzęt itp.).
ż 20. 1. Wysokość pomieszczenia stałej pracy nie może być mniejsza niż:
1) 3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla
zdrowia,
2) 3,3 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować
występowanie substancji [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy "mogące powodować
występowanie substancji" zastępuje się wyrazami "powodujące występowanie
czynników"] szkodliwych dla zdrowia.
2. Wysokość pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, może być obniżona w przypadku
zastosowania klimatyzacji - pod warunkiem uzyskania zgody państwowego
wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
3. Wysokość określona w ust. 1 pkt 1 może być zmniejszona do:
1) 2,5 m w świetle:
a) jeżeli w pomieszczeniu zatrudnionych jest nie więcej niż 4 pracowników, a na
każdego z nich przypada co najmniej po 15 m3 wolnej objętości pomieszczenia lub
b) w pomieszczeniu usługowym lub produkcyjnym drobnej wytwórczości mieszczącym
się w budynku mieszkalnym, jeżeli przy wykonywanych pracach nie występują pyły
lub substancje szkodliwe dla zdrowia, hałas nie przekracza dopuszczalnych
wartości poziomu dźwięku w budynkach mieszkalnych, określonych w Polskich
Normach, a na jednego pracownika przypada co najmniej 15 m3 wolnej objętości
pomieszczenia,
2) 2,2 m w świetle - w dyżurce, portierni, kantorze, kiosku ulicznym, dworcowym
i innym oraz w pomieszczeniu usytuowanym na antresoli otwartej do większego
pomieszczenia.
4. Wysokość pomieszczenia czasowej pracy nie może być mniejsza niż:
1) 2,2 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu nie występują czynniki szkodliwe dla
zdrowia,
2) 2,5 m w świetle - jeżeli w pomieszczeniu prowadzone są prace mogące powodować
występowanie substancji [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy "mogące powodować
występowanie substancji" zastępuje się wyrazami "powodujące występowanie
czynników"] szkodliwych dla zdrowia.
5. W pomieszczeniu o stropie pochyłym wymagania określone w ust. 1, 3 i 4
stosuje się do średniej wysokości pomieszczenia, przy czym w najniższym miejscu
wysokość pomieszczenia nie może być mniejsza w świetle niż 1,9 m (licząc od
poziomu podłogi do najniżej położonej części konstrukcyjnej sufitu).
ż 21. 1. Do pomieszczeń i stanowisk pracy położonych na różnych poziomach
powinny prowadzić bezpieczne dojścia stałymi schodami lub pochylniami.
2. Nawierzchnie schodów, pomostów i pochylni nie powinny być śliskie, a w
miejscach, w których może występować zaleganie pyłów - powinny być ażurowe.
3. Zamocowane na stałe drabiny lub klamry mogą być stosowane jako dojścia
dodatkowe oprócz schodów, a zamiast schodów - tylko w wyjątkowych przypadkach
uzasadnionych względami użytkowymi lub gdy nie ma technicznych możliwości ich
zastosowania.
4. Wymagania, jakie powinny spełniać schody i pochylnie, określają przepisy
techniczno-budowlane.
ż 22. 1. Wymiary otworów drzwiowych w każdym pomieszczeniu powinny być
odpowiednie do liczby pracowników z nich korzystających oraz do rodzaju i
wielkości używanych urządzeń transportowych i przemieszczanych ładunków. Wymiary
otworów drzwiowych określa Polska Norma.
2. Sposób otwierania drzwi z pomieszczeń pracy i z pomieszczeń
higienicznosanitarnych powinien odpowiadać wymaganiom przepisów
techniczno-budowlanych i dotyczących ochrony przeciwpożarowej.
3. Drzwi rozsuwane muszą być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich
wypadnięciu z prowadnic.
4. Drzwi i bramy otwierające się do góry muszą być wyposażone w urządzenia
zapobiegające ich przypadkowemu opadaniu.
5. Wrota bram powinny być wyposażone w urządzenia zapobiegające ich
przypadkowemu zamknięciu.
6. Wahadłowe drzwi i bramy muszą być przezroczyste lub posiadać przezroczyste
panele.
7. Drzwi i bramy przezroczyste powinny być wykonane z materiału odpornego na
rozbicie lub ze szkła hartowanego oraz odpowiednio oznakowane w widocznym
miejscu.
8. Pomiędzy pomieszczeniami nie należy wykonywać progów, chyba że warunki
techniczne wymagają ich zastosowania. W takich przypadkach należy je oznaczyć w
sposób widoczny.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się ust. 9 w brzmieniu:
"9. Drzwi i bramy otwierane i zamykane mechanicznie powinny tak funkcjonować,
aby nie stwarzały zagrożenia urazem. Drzwi takie powinny mieć zamontowane łatwo
rozpoznawalne i łatwo dostępne z obu stron urządzenie do ich zatrzymywania, a
także powinny być przystosowane do ręcznego otwierania."]
ż 23. Pomieszczenia pracy, w których przebywają pracownicy, nie mogą być
zamykane w sposób uniemożliwiający wyjście z pomieszczenia. Jeżeli istnieją
względy wymagające zamykania pomieszczeń w czasie pracy przed osobami nie
upoważnionymi, należy stosować przy drzwiach zamki uniemożliwiające wejście z
zewnątrz, a jednocześnie umożliwiające wyjście z pomieszczenia bez użycia
klucza. W takiej sytuacji należy przewidzieć możliwość powiadamiania pracowników
znajdujących się w takich pomieszczeniach o niebezpieczeństwie grożącym z
zewnątrz.
ż 24. 1. Szyby w oknach oraz inne przedmioty i powierzchnie szklane, znajdujące
się w pomieszczeniach pracy, narażone na uszkodzenia w związku z rodzajem
prowadzonych prac, powinny być od strony, po której mogą znajdować się ludzie,
osłonięte siatką zabezpieczającą przed odłamkami szkła.
2. Przezroczyste ściany działowe, znajdujące się w pomieszczeniach pracy, w
pobliżu takich pomieszczeń lub wzdłuż przejść - muszą być jednoznacznie
oznakowane oraz wykonane z materiału odpornego na rozbicie lub tak osłonięte,
aby niemożliwe było zetknięcie się pracownika ze ścianą lub jego zranienie w
razie rozbicia tej ściany.
Rozdział 2
Oświetlenie
Spis treści
ż 25. W pomieszczeniach stałej pracy należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba
że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na
stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę
właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w
porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.
ż 26. 1. Oświetlenie dzienne na poszczególnych stanowiskach pracy powinno być
dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności oraz powinno
spełniać wymagania określone w Polskiej Normie.
2. Niezależnie od oświetlenia dziennego w pomieszczeniach pracy należy zapewnić
oświetlenie elektryczne o parametrach zgodnych z Polskimi Normami.
ż 27. 1. Stosunek wartości średnich natężenia oświetlenia w pomieszczeniach
sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna, nie
powinien być większy niż 5 do 1.
2. Przy wyjściu z pomieszczeń, w których ze względów technologicznych praca jest
wykonywana w ciemności (np. ciemnie optyczne), powinny być zapewnione warunki
umożliwiające stopniową adaptację wzroku.
ż 28. W pomieszczeniach i miejscach pracy, w których w razie awarii oświetlenia
mogą wystąpić zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników, należy zapewnić
oświetlenie awaryjne o odpowiednim natężeniu, zgodnie z Polską Normą.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się ż 28a w brzmieniu:
"ż 28a. Instalacje oświetleniowe w pomieszczeniach, w których znajdują się
miejsca pracy, oraz w korytarzach powinny być dobrane i wykonane tak, aby nie
narażały pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego
oświetlenia."]
ż 29. 1. Okna, świetliki i naświetla w pomieszczeniach pracy o dużej wilgotności
powietrza powinny być wykonane w sposób zapobiegający skraplaniu się w nich pary
wodnej. W przypadku szczególnie dużego zaparowania pomieszczenia i możliwości
spadania kropel wody na stanowisko pracy należy zainstalować rynienki lub inne
urządzenia odprowadzające wodę z okien, świetlików i naświetli.
2. Szyby w oknach i świetlikach powinny być czyste oraz przepuszczać dostateczną
ilość światła. Do mycia okien i świetlików powinien być zapewniony dogodny i
bezpieczny dostęp.
3. Okna i świetliki powinny być wyposażone w odpowiednie urządzenia eliminujące
nadmierne operowanie promieni słonecznych padających na stanowiska pracy.
4. Okna i świetliki, przeznaczone do wietrzenia pomieszczeń, należy wyposażyć w
urządzenia pozwalające na otwieranie ich w sposób łatwy i bezpieczny z poziomu
podłogi oraz ustawienie części otwieranych w pożądanym położeniu.
Rozdział 3
Ogrzewanie i wentylacja
Spis treści
ż 30. W pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju
wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej
wykonania) nie niższą niż 14C (287 K), chyba że względy technologiczne na to
nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca
fizyczna, i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18C
(291 K).
ż 31. Pomieszczenia i stanowiska pracy powinny być zabezpieczone przed nie
kontrolowaną emisją ciepła w drodze promieniowania, przewodzenia i konwekcji
oraz przed napływem chłodnego powietrza z zewnątrz.
ż 32. 1. W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza
wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i
wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych. Niezbędna wymiana powietrza
w pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla
zdrowia, powinna zapewnić czystość powietrza co najmniej w granicach nie
przekraczających wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji,
przy czym:
1) jeżeli w pomieszczeniu wydzielają się dwie lub więcej substancji szkodliwych,
a działanie każdej z nich na organizm jest inne i niezależne od działania
pozostałych substancji, wymiana powinna zapewnić co najmniej ilość powietrza
niezbędną do rozcieńczenia stężenia tej substancji, która wymaga największej
objętości powietrza do rozcieńczenia do wartości najwyższego dopuszczalnego
stężenia,
2) jeżeli w pomieszczeniu wydzielają się dwie lub więcej substancji szkodliwych,
a ich działanie na organizm jest analogiczne lub gdy jednoczesne ich
występowanie wzmaga działanie poszczególnych substancji, wymiana powinna
zapewnić co najmniej ilość powietrza równą sumie jego objętości potrzebnych do
rozcieńczenia stężenia każdej z tych substancji do wartości najwyższego
dopuszczalnego stężenia.
2. W nie klimatyzowanych pomieszczeniach pracy niezależnie od wymiany powietrza,
o której mowa w ust. 1, powinna być zapewniona stała wymiana powietrza nie
mniejsza niż 0,5-krotna w ciągu godziny. Za stałą wymianę nie uważa się wymiany
uzyskiwanej wyłącznie w drodze wentylacji mechanicznej.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"1. W pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca
z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności
oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.
2. W pomieszczeniach pracy, w których wydzielają się substancje szkodliwe dla
zdrowia, powinna być zapewniona taka wymiana powietrza, aby nie były
przekraczane wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń tych substancji."]
3. Wymagania dotyczące parametrów powietrza w pomieszczeniach pracy określają
odrębne przepisy i Polskie Normy.
ż 33. W pomieszczeniach pracy, w których następuje wydzielanie się ciepła przez
promieniowanie w ilości przekraczającej na stanowiskach pracy
kJgodz.
2500--------------
m2
należy stosować nawiewną wentylację miejscową. Parametry nawiewanego powietrza
powinny spełniać wymagania dla mikroklimatu gorącego, określone w przepisach w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy.
ż 34. Urządzenia lub ich części, z których mogą wydzielać się szkodliwe gazy,
pary lub pyły, powinny być zhermetyzowane. W razie niemożliwości
zhermetyzowania, urządzenia te powinny być wyposażone w miejscowe wyciągi.
ż 35. 1. Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz za pomocą
wentylacji nawiewnej powinno być oczyszczone z pyłów i substancji szkodliwych
dla zdrowia.
2. Wentylacja nie powinna powodować przeciągów, wyziębienia lub przegrzewania
pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"1. Powietrze doprowadzane do pomieszczeń pracy z zewnątrz przy zastosowaniu
klimatyzacji lub wentylacji mechanicznej powinno być oczyszczone z pyłów i
substancji szkodliwych dla zdrowia.
2. Klimatyzacja lub wentylacja nie może powodować przeciągów, wyziębienia lub
przegrzewania pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji awaryjnej."]
3. Strumień powietrza pochodzący z urządzeń wentylacji nawiewnej nie powinien
być skierowany bezpośrednio na stanowisko pracy.
ż 36. 1. Maksymalna temperatura nawiewanego powietrza nie powinna przekraczać
70C (343 K) przy nawiewie powietrza na wysokości nie mniejszej niż 3,5 m od
poziomu podłogi stanowiska pracy i 45C (318 K) - w pozostałych przypadkach.
2. W pomieszczeniach pracy, w których występują łatwo palne lub niebezpieczne
pod względem wybuchowym pyły, gazy lub pary, maksymalna temperatura nawiewanego
powietrza powinna być zgodna z przepisami w sprawie ochrony przeciwpożarowej.
ż 37. Przy urządzeniach wentylacyjnych należy stosować środki zmniejszające
natężenie i rozprzestrzenianie się hałasu i drgań powodowanych pracą tych
urządzeń.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ż 37 otrzymuje brzmienie:
"ż 37. 1. W przypadku zastosowania systemu klimatyzacji lub wentylacji
mechanicznej należy zapewnić:
1) odpowiednią konserwację urządzeń i instalacji klimatyzacyjnych i
wentylacyjnych w celu niedopuszczenia do awarii,
2) stosowanie środków mających na celu ograniczenie natężenia i
rozprzestrzeniania się hałasu i drgań powodowanych pracą urządzeń
klimatyzacyjnych i wentylacyjnych.
2. Jeżeli w związku z wydzielaniem się w procesie pracy substancji szkodliwych
dla zdrowia awaria wentylacji może zagrażać zdrowiu pracowników, należy
zastosować system kontrolny sygnalizujący stan zagrożenia."]
ż 38. 1. Przy stosowaniu w pomieszczeniach pracy wentylacji mechanicznej z
recyrkulacją powietrza ilość powietrza świeżego nie powinna być mniejsza niż 10%
ogólnej ilości wymienianego powietrza.
2. W powietrzu wprowadzanym do pomieszczeń pracy przy stosowaniu recyrkulacji
zanieczyszczenie czynnikami szkodliwymi dla zdrowia nie powinno przekraczać
poziomu, przy którym suma stosunków stężeń poszczególnych substancji do
odpowiadających im wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń przekracza 0,3.
3. Recyrkulacja powietrza nie powinna być stosowana w pomieszczeniach pracy, w
których występuje narażenie na mikroorganizmy chorobotwórcze lub znajdują się
substancje trujące, cuchnące albo możliwe jest nagłe zwiększenie stężenia
szkodliwych substancji, a także w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.
DZIAŁ IV
Procesy pracy
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
ż 39. 1. Pracodawca jest obowiązany oceniać i dokumentować ryzyko zawodowe,
występujące przy określonych pracach, oraz stosować niezbędne środki
profilaktyczne zmniejszające ryzyko. W szczególności pracodawca jest obowiązany:
1) zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający
pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości,
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) zapewnić organizację pracy i stanowisk pracy w sposób zabezpieczający
pracowników przed zagrożeniami wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości - z uwzględnieniem możliwości
psychofizycznych pracowników,"]
2) zapewnić likwidację zagrożeń dla zdrowia i życia pracowników głównie przez
stosowanie technologii, urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących
takich zagrożeń.
2. Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest
możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne i techniczne, w
tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, ograniczające wpływ tych zagrożeń na
zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
3. W sytuacji gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku zastosowania rozwiązań
organizacyjnych i technicznych nie jest wystarczające, pracodawca jest
obowiązany zapewnić pracownikom środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do
rodzaju i poziomu zagrożeń.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się ust. 4 i 5 w brzmieniu:
"4. Pracodawca powinien zapewnić pracownikom informacje o istniejących
zagrożeniach, przed którymi chronić ich będą środki ochrony indywidualnej oraz
informacje o tych środkach i zasadach ich stosowania. Szczegółowe zasady
stosowania środków ochrony indywidualnej określa załącznik nr 2 do
rozporządzenia.
5. Przy pracach stwarzających niebezpieczeństwo, gdy wymaga tego sytuacja, do
kierowania ludźmi wykonującymi te prace powinny być stosowane sygnały
bezpieczeństwa - ręczne lub komunikaty słowne, zgodnie z wymaganiami określonymi
w załączniku nr 1 do rozporządzenia."]
ż 40. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić systematyczne kontrole stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy ze szczególnym uwzględnieniem organizacji
procesów pracy, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń technicznych oraz
ustalić sposoby rejestracji nieprawidłowości i metody ich usuwania.
2. W razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia
pracowników, osoba kierująca pracownikami jest obowiązana do niezwłocznego
wstrzymania prac i podjęcia działań w celu usunięcia tego zagrożenia.
ż 41. 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego
korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:
1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac
związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
4) udzielania pierwszej pomocy.
2. Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny odpowiednio określać czynności
do wykonywania przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego
wykonywania danej pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady
postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub
zdrowia pracowników.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Instrukcje, o których mowa w ust. 1, powinny w sposób zrozumiały dla
pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej
pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania
po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych
stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące
prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów
chemicznych powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki
tych substancji i preparatów."]
ż 42. Zmiany w procesie technologicznym, zmiany konstrukcyjne urządzeń
technicznych oraz zmiany w sposobie użytkowania pomieszczeń powinny być
poprzedzone oceną pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy, w trybie
ustalonym przez pracodawcę.
ż 43. 1. Jeżeli w pomieszczeniu pracy, w którym zatrudniona jest tylko jedna
osoba, mogą w sytuacji awaryjnej wystąpić zagrożenia dla zdrowia lub życia
pracowników, a w szczególności zagrożenia: pożarowe, wybuchowe, porażenia prądem
elektrycznym, wydzielania się trujących i szkodliwych gazów lub par - pracodawca
powinien wprowadzić obowiązek meldowania się tej osoby w ustalony sposób w
oznaczonych porach.
2. Pracodawca powinien ustalić rodzaje pomieszczeń, o których mowa w ust. 1, a
także określić sposób meldowania się oraz postępowania w razie braku meldunków.
ż 44. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący
system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej
pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić:
1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są
prace powodujące duże zagrożenia wypadkowe lub wydzielanie się par, gazów albo
pyłów szkodliwych dla zdrowia - wyposażone w [Z dniem 29 czerwca 2003 r. po
wyrazach "wyposażone w" dodaje się wyrazy "umywalki z ciepłą i zimną wodą oraz
w"] niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy;
2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.
2. Ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny
być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę
zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących
zagrożeń.
3. Obsługa punktów i apteczek, o których mowa w ust. 1, na każdej zmianie
powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu
pierwszej pomocy.
4. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach,
powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku
oraz wykazy pracowników, o których mowa w ust. 3.
5. Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być
odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne.
Rozdział 2
Organizacja stanowisk pracy
Spis treści
ż 45. 1. Stanowiska pracy powinny być urządzone stosownie do rodzaju
wykonywanych na nich czynności oraz psychofizycznych właściwości pracowników,
przy czym wymiary wolnej (nie zajętej przez urządzenia) powierzchni stanowiska
pracy powinny zapewnić pracownikom swobodę ruchu wystarczającą do wykonywania
pracy w sposób bezpieczny, z uwzględnieniem wymagań ergonomii.
2. Stanowiska pracy, na których występuje ryzyko pożaru, wybuchu, upadku lub
wyrzucenia przedmiotów albo wydzielenia się substancji szkodliwych dla zdrowia
lub niebezpiecznych, powinny być zaopatrzone w urządzenia ochronne zapewniające
ochronę pracowników przed skutkami tego ryzyka.
3. Stanowiska pracy, na których wykonywane prace powodują występowanie czynników
szkodliwych dla zdrowia lub niebezpiecznych, powinny być tak usytuowane i
zorganizowane, aby pracownicy zatrudnieni na innych stanowiskach nie byli
narażeni na te czynniki.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się ust. 4 w brzmieniu:
"4. Stanowiska pracy znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń powinny być tak
usytuowane i zorganizowane, aby pracownicy byli chronieni przed zagrożeniami
związanymi w szczególności:
1) z warunkami atmosferycznymi, w tym opadami, niską lub wysoką temperaturą,
silnym wiatrem i spadającymi przedmiotami,
2) ze szkodliwym dla zdrowia hałasem, jak również szkodliwymi gazami, parami lub
pyłami.
W razie niebezpieczeństwa powinno być możliwe szybkie opuszczenie stanowisk
pracy przez pracowników lub, w razie potrzeby, udzielenie im szybkiej pomocy."]
ż 46. 1. Na stanowiskach pracy należy zapewnić wynikającą z technologii
powierzchnię oraz odpowiednie urządzenia pomocnicze przeznaczone na składowanie
materiałów, wyrobów, przyrządów, narzędzi i odpadów.
2. Na stanowiskach pracy nie wolno przechowywać surowców gotowych wyrobów,
materiałów pomocniczych i odpadów w ilościach większych od wynikających z
potrzeb technologicznych, umożliwiających utrzymanie ciągłości pracy na danej
zmianie. Odpady produkcyjne powinny być sukcesywnie usuwane.
3. Szmaty, tampony, trociny itp. nasycone lub zanieczyszczone substancjami łatwo
zapalnymi, utleniającymi się lub szkodliwymi dla zdrowia albo wydzielające
uciążliwe zapachy - należy przechowywać w zamkniętych naczyniach z materiału
niepalnego oraz co najmniej raz na dobę usuwać z pomieszczeń pracy i niszczyć w
sposób określony w instrukcji, o której mowa w ż 41.
ż 47. 1. Do każdego stanowiska pracy powinno być zapewnione bezpieczne i wygodne
dojście, przy czym jego wysokość na całej długości nie powinna być mniejsza w
świetle niż 2 m.
2. W przypadkach uzasadnionych względami konstrukcyjnymi maszyn i innych
urządzeń technicznych dopuszcza się zmniejszenie wysokości dojścia do 1,8 m przy
jego odpowiednim zabezpieczeniu i oznakowaniu znakami bezpieczeństwa zgodnymi z
Polską Normą.
3. Przejścia między maszynami a innymi urządzeniami lub ścianami przeznaczone
tylko do obsługi tych urządzeń powinny mieć szerokość co najmniej 0,75 m; jeżeli
w przejściach tych odbywa się ruch dwukierunkowy, szerokość ich powinna wynosić
co najmniej 1 m.
ż 48. Pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych powinien zapewnić
dostosowanie stanowisk pracy oraz dojść do nich - do potrzeb i możliwości tych
pracowników, wynikających ze zmniejszonej sprawności.
ż 49. 1. Przy wykonywaniu pracy nie wymagającej stale pozycji stojącej należy
zapewnić pracownikom możliwość siedzenia.
2. Przy wykonywaniu pracy wymagającej stale pozycji stojącej lub chodzenia
należy zapewnić pracownikom możliwość odpoczynku w pobliżu miejsca pracy w
pozycji siedzącej.
3. Siedziska powinny spełniać wymagania Polskich Norm.
ż 50. 1. Stosowane w zakładach pracy drabiny przenośne powinny spełniać
wymagania Polskich Norm.
2. Przy używaniu drabin przenośnych niedopuszczalne jest w szczególności:
1) stosowanie drabin uszkodzonych,
2) stosowanie drabiny jako drogi stałego transportu, a także do przenoszenia
ciężarów o masie powyżej 10 kg,
3) używanie drabiny niezgodnie z przeznaczeniem,
4) używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej,
5) ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu,
6) opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub
wywrotne albo o stosy materiałów nie zapewniające stabilności drabiny,
7) stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na
klucz od strony ustawianej drabiny,
8) ustawianie drabin w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń - w
sposób stwarzający zagrożenia dla pracowników używających drabiny,
9) wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej,
10) przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.
3. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi, co
najmniej 0,75 m, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65 do 75.
Rozdział 3
Obsługa i stosowanie maszyn, narzędzi i innych urządzeń technicznych
Spis treści
ż 51. 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne, zwane dalej "maszynami", powinny
spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii, określone w
Polskich Normach i właściwych przepisach przez cały okres ich użytkowania.
2. Montaż, eksploatacja i obsługa maszyn powinny być zgodne z dokumentacją
techniczno-ruchową.
ż 52. 1. Maszyny z własnymi napędami powinny mieć urządzenia do włączania i
wyłączania łatwo dostępne dla obsługującego, sprawnie działające i zabezpieczone
przed przypadkowym włączeniem.
2. Maszyny z więcej niż jednym elementem sterowniczym, z wyłączeniem maszyn
przenośnych trzymanych w ręku lub prowadzonych ręką, powinny być wyposażone w
wyłączniki awaryjne wyróżniające się barwą i kształtem. Konstrukcja i
usytuowanie wyłącznika powinny, w razie zagrożenia, zapewniać możliwość
szybkiego wyłączenia napędu maszyny, także przez osobę nie zatrudnioną przy jej
obsłudze.
3. Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające się i odpowiednio
oznakowane urządzenia do odłączania od wszystkich źródeł energii.
4. Ponowne przyłączenie maszyny do źródła energii nie powinno stanowić
zagrożenia dla obsługi.
ż 53. 1. Maszyny wielostanowiskowe ze stanowiskami pracy niewidocznymi z
głównego stanowiska sterowania powinny być na każdym stanowisku obsługi
wyposażone w wyłączniki awaryjne umieszczone w widocznych i dogodnych miejscach,
umożliwiające w razie zagrożenia szybkie wyłączenie napędu maszyny także przez
osoby nie zatrudnione przy ich obsłudze. Ponowne włączenie powinno być możliwe
jedynie w głównym punkcie sterowania po sprawdzeniu i usunięciu przyczyn
wyłączenia.
2. Maszyny wielostanowiskowe powinny być wyposażone w urządzenia sygnalizacji
akustycznej lub optycznej automatycznie uprzedzające o ich uruchomieniu. Sygnały
powinny być odbierane na wszystkich stanowiskach pracy przy danej maszynie oraz
powinny wyprzedzać jej uruchomienie.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ż 51-53 otrzymują brzmienie:
"ż 51. 1. Maszyny i inne urządzenia techniczne, zwane dalej "maszynami", powinny
spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, określone w odrębnych
przepisach, przez cały okres ich użytkowania.
2. Montaż, demontaż i eksploatacja maszyn, w tym ich obsługa, powinny odbywać
się przy zachowaniu wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
uwzględniających instrukcje zawarte w dokumentacji techniczno-ruchowej. Miejsce
i sposób zainstalowania oraz użytkowania maszyn powinny uwzględniać
minimalizację ryzyka zawodowego, w szczególności poprzez:
1) zapewnienie dostatecznej przestrzeni pomiędzy ruchomymi częściami maszyn a
ruchomymi lub stałymi elementami otoczenia,
2) zapewnienie, aby wszystkie używane lub produkowane materiały bądź energia
były w bezpieczny sposób dostarczane i odprowadzane ze stanowiska pracy.
ż 52. 1. Każda maszyna powinna być wyposażona w element sterowniczy przeznaczony
do jej całkowitego i bezpiecznego zatrzymywania.
2. Gdy jest to konieczne w związku z zagrożeniami, jakie stwarza maszyna, i jej
nominalnym czasem zatrzymania się, maszyna powinna być wyposażona w urządzenie
do zatrzymywania awaryjnego.
3. Elementy sterownicze maszyn mające wpływ na bezpieczeństwo muszą być widoczne
i możliwe do zidentyfikowania oraz oznakowane zgodnie z wymaganiami określonymi
w Polskich Normach.
4. Elementy sterownicze nie mogą stwarzać jakichkolwiek zagrożeń, w
szczególności spowodowanych ich niezamierzonym użyciem.
ż 53. Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające się i odpowiednio
oznakowane urządzenia do odłączania od wszystkich źródeł energii. Włączenie
zasilania energią nie może powodować zagrożenia dla obsługi."]
ż 54. W przypadku zespołowej obsługi maszyny lub gdy stwarza ona zagrożenie dla
otoczenia, należy zapewnić sygnalizację ostrzegawczą i alarmową - łatwo
dostrzegalną i zrozumiałą.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. w ż 54 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1
oraz dodaje się ust. 2 w brzmieniu:
"2. Maszyny wielostanowiskowe powinny być wyposażone w urządzenia sygnalizacji
dźwiękowej lub świetlnej automatycznie wysyłające sygnały uprzedzające o
uruchomieniu maszyny. Sygnały powinny być odbierane na wszystkich stanowiskach
pracy przy danej maszynie."]
ż 55. 1. Elementy ruchome i inne części maszyn, które w razie zetknięcia się z
nimi stwarzają zagrożenie, powinny być do wysokości co najmniej 2,5 m od poziomu
podłogi (podestu) stanowiska pracy osłonięte lub zaopatrzone w inne skuteczne
urządzenia ochronne, z wyjątkiem przypadków, gdy spełnienie tych wymagań nie
jest możliwe ze względu na funkcję maszyny.
2. Pasy, łańcuchy, taśmy, koła zębate i inne elementy układów napędowych oraz
części maszyn zagrażające spadnięciem, znajdujące się nad stanowiskami pracy lub
przejściami na wysokości ponad 2,5 m od poziomu podłogi, powinny być osłonięte
co najmniej od dołu trwałymi osłonami.
3. Osłony stosowane na maszynach powinny uniemożliwiać bezpośredni dostęp do
strefy niebezpiecznej. Osłony niepełne (wykonane z siatki, blachy perforowanej,
prętów itp.) powinny znajdować się w takiej odległości od elementów
niebezpiecznych, aby przy danej wielkości i kształcie otworów nie było możliwe
bezpośrednie dotknięcie tych elementów. Odległości bezpieczeństwa określają
Polskie Normy.
4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami, zgodnie z wymaganiami
określonymi w Polskich Normach.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 4 otrzymuje brzmienie:
"4. Maszyny powinny być oznakowane znakami i barwami bezpieczeństwa, zgodnie z
wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do rozporządzenia oraz w Polskich
Normach."]
ż 56. 1. Urządzenia ochronne stosowane przy maszynach powinny spełniać
następujące ogólne wymagania:
1) zapewniać bezpieczeństwo zarówno pracownikowi zatrudnionemu bezpośrednio przy
obsłudze maszyny, jak i osobom znajdującym się w jej pobliżu,
2) działać niezawodnie, posiadać odpowiednią trwałość i wytrzymałość,
3) funkcjonować samoczynnie, niezależnie od woli i uwagi obsługującego, w
przypadkach gdy jest to celowe i możliwe,
4) nie mogą być łatwo usuwane lub odłączane bez pomocy narzędzi,
5) nie mogą utrudniać wykonywania operacji technologicznej ani ograniczać
możliwości śledzenia jej przebiegu oraz nie mogą powodować zagrożeń i
dodatkowego obciążenia fizycznego lub psychicznego pracowników.
2. Urządzenia ochronne przy maszynach szczególnie niebezpiecznych powinny być
tak skonstruowane, aby:
1) zdjęcie, otwarcie lub wyłączenie urządzenia ochronnego powodowało
natychmiastowe zatrzymanie maszyny bądź jej niebezpiecznych elementów lub
niemożliwe było zdjęcie albo otwarcie osłony podczas ruchu osłanianych
elementów,
2) ponowne założenie, zamknięcie lub włączenie urządzenia ochronnego nie
uruchamiało automatycznie maszyny.
3. Używanie maszyny bez wymaganego urządzenia ochronnego lub przy jego
nieodpowiednim stosowaniu jest niedopuszczalne.
4. Szczegółowe wymagania dla urządzeń ochronnych określają Polskie Normy.
ż 57. Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny być utrzymywane w
stanie sprawności technicznej i czystości zapewniającej użytkowanie ich bez
szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach
i warunkach, do których są przeznaczone.
ż 58. 1. O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik powinien
niezwłocznie zawiadomić przełożonego.
2. Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny być
niezwłocznie zatrzymane i wyłączone z zasilania energią. Wznowienie pracy
maszyny bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne.
3. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być
wycofane z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i
zabezpieczone w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.
ż 59. 1. Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru,
chyba że dokumentacja techniczno-ruchowa stanowi inaczej.
2. Pracodawca jest obowiązany ustalić rodzaje maszyn, które wymagają stałej
obsługi, a pozostawianie ich bez niej może być przyczyną katastrofy, wybuchu lub
pożaru, oraz ustalić szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad pracą tych
maszyn.
ż 60. 1. Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować, z
wyjątkiem smarowania za pomocą specjalnych urządzeń określonych w dokumentacji
techniczno-ruchowej.
2. Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie mogą
pracować w odzieży z luźnymi (zwisającymi) częściami, jak np. luźno zakończone
rękawy, krawaty, szaliki, poły, oraz bez nakryć głowy okrywających włosy.
ż 61. 1. Do obsługi pędni i jej części oraz do nakładania, smarowania i
oczyszczania pasów, lin i taśm należy wyznaczyć na stałe pracowników
przygotowanych do wykonywania tych prac w sposób bezpieczny.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Jeżeli obsługa, naprawa, remont lub konserwacja maszyn powoduje zagrożenia
dla bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników - pracodawca powinien zapewnić, aby
czynności te wykonywane były przez pracowników upoważnionych i posiadających
odpowiednie przygotowanie."]
2. W czasie ruchu maszyny niedopuszczalne jest ręczne zakładanie i zrzucanie
pasów pędnych, lin i taśm. Czynności te mogą być wykonywane wyłącznie przy
użyciu specjalnych urządzeń przeznaczonych do tego celu.
3. Pędnie powinny posiadać urządzenia do zawieszania pasów pędnych zapobiegające
zetknięciu się zrzuconych pasów, lin lub taśm z częściami pędni będącymi w
ruchu.
4. Pasy pędne, liny i taśmy pędne mogą być napinane, naprawiane, łączone,
skracane i smarowane po unieruchomieniu napędu maszyny.
Rozdział 4
Transport wewnętrzny i magazynowanie
Spis treści
ż 62. 1. Pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań
organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w
celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów.
2. Jeśli nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy
podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne
środki w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem
tych czynności.
ż 63. 1. Ręczne przemieszczanie i przewożenie ciężarów o masie przekraczającej
ustalone normy jest niedopuszczalne.
2. Szczegółowe wymagania dotyczące ręcznego transportu określają przepisy w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych przy ręcznym
dźwiganiu i przenoszeniu ciężarów [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy
"pracowników zatrudnionych przy ręcznym dźwiganiu i przenoszeniu ciężarów"
zastępuje się wyrazami "przy ręcznych pracach transportowych"] oraz przepisy o
pracach wzbronionych kobietom i młodocianym.
ż 64. 1. Masa ładunków przemieszczanych przy użyciu środków transportowych nie
powinna przekraczać dopuszczalnej nośności lub udźwigu danego środka
transportowego.
2. Masa i rozmieszczenie ładunku na środkach transportowych powinny zapewniać
bezpieczne warunki przewozu i przeładunku.
3. Ładunek powinien być zabezpieczony w szczególności przed upadkiem,
przemieszczeniem i zsypywaniem się ze środka transportu.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się ż 64a w brzmieniu:
"ż 64a. Stosowane do załadunku i rozładunku pomosty i rampy powinny być
odpowiednie do wymiarów i masy ładunków przeznaczonych do transportu. Na pomost
i rampę powinno prowadzić co najmniej jedno wejście."]
ż 65. Przy obsłudze urządzeń transportu zmechanizowanego mogą być zatrudniane
tylko osoby o kwalifikacjach właściwych do obsługi określonego urządzenia.
ż 66. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić opracowanie zasad ruchu na drogach
wewnątrzzakładowych, zgodnych z przepisami prawa o ruchu drogowym.
2. W zasadach ruchu, wymienionych w ust. 1, należy określić w szczególności
maksymalne prędkości środków transportu i komunikacji na drogach
wewnątrzzakładowych oraz w pomieszczeniach zakładu pracy, uzależnione od
szerokości dróg, natężenia ruchu, widoczności itp.
3. Drogi powinny być oznakowane znakami drogowymi zgodnymi z przepisami prawa o
ruchu drogowym.
ż 67. Wymagania dotyczące transportu przy użyciu dźwignic, przenośników, wózków
jezdniowych z napędem silnikowym oraz kolei wewnątrzzakładowych określają
odrębne przepisy.
ż 68. 1. Materiały i inne przedmioty, zwanej dalej "materiałami", powinny być
magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych. Pomieszczenia
magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i
właściwości składowanych w nich materiałów.
2. Przy składowaniu materiałów należy:
1) określić dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i
dopuszczalną wysokość składowania,
2) zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego
obciążenia urządzeń przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.),
3) zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń
przeznaczonych do jego składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego
obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie,
4) wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg, stropów i
urządzeń przeznaczonych do składowania.
ż 69. 1. Regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz
zabezpieczenia przed ich przewróceniem się.
2. Szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych
środków transportowych oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi
środkami i ładunkami.
ż 70. 1. Sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może
stwarzać zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników.
2. Przedmioty łatwo tłukące się, niebezpieczne substancje i preparaty chemiczne
oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach
regałów.
ż 71. Przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym
sposobie składowania, powinny być ustawiane lub układane stabilnie, z
uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu
się lub spadnięciu.
ż 72. 1. Przy składowaniu materiałów w stosach należy zapewnić:
1) stateczność stosów poprzez składowanie na wysokość uzależnioną od rodzaju
materiałów (ich wymiarów, masy, kształtu) oraz wytrzymałości opakowań,
2) wiązanie między warstwami,
3) układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych
pozostawał wewnątrz obrysu stosów,
4) zachowanie odległości między stosami umożliwiającej bezpieczne układanie i
przemieszczanie materiałów.
2. Rozładunek stosów powinien być prowadzony kolejno począwszy od najwyższych
warstw. Niedopuszczalne jest wyjmowanie materiałów ze środka stosów.
ż 73. Przy składowaniu materiałów na paletach lub w kontenerach stosuje się
odpowiednio przepis ż 69 ust. 2.
ż 74. 1. Przy składowaniu materiałów sypkich luzem należy zapewnić:
1) powierzchnię składową, która przy zachowaniu kąta zsypu naturalnego umożliwi
zachowanie przejść lub przejazdów wokół hałdy lub zwału,
2) wytrzymałość zapór odpowiednią do parcia składowanego materiału sypkiego,
3) w miarę potrzeby wynikającej z ochrony sąsiednich stref pracy oraz
technicznych możliwości - szczelne obudowanie miejsca przeładunku i urządzeń
przeładunkowych oraz połączenie ich z urządzeniami odciągającymi pył w miejscu
jego powstawania,
4) bezpieczne metody pracy, szczególnie przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu
materiałów.
2. Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grożących zasypaniem
dozwolone jest jedynie w przypadkach wyjątkowej konieczności z zastosowaniem
pomostów lub innych urządzeń zapewniających bezpieczeństwo, a także przy
zapewnieniu asekuracji przez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru.
ż 75. 1. Przy składowaniu materiałów pylących luzem należy zapewnić szczelne
ogrodzenie co najmniej do wysokości 0,5 m ponad wysokość składowanego materiału.
2. Transport materiałów, o których mowa w ust. 1, może odbywać się wyłącznie
specjalnymi środkami transportu lub w zamkniętych pojemnikach (np. kontenerach).
ż 76. Przy składowaniu materiałów skłonnych do samozapalenia się należy je
zabezpieczyć przed samozapłonem, a w szczególności ograniczyć wysokość
składowania, stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać
hałdy i zwały.
ż 77. Niedopuszczalne jest składowanie materiałów bezpośrednio pod
elektromagnetycznymi liniami napowietrznymi lub w odległości mniejszej (licząc w
poziomie od skrajnych przewodów) niż:
1) 2 m - od linii niskiego napięcia,
2) 5 m - od linii wysokiego napięcia do 15 kV,
3) 10 m - od linii wysokiego napięcia powyżej 15 kV.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. pkt 3 otrzymuje brzmienie:
"3) 10 m - od linii wysokiego napięcia do 30 kV,"
po pkt 3 dodaje się pkt 4 w brzmieniu:
"4) 15 m - od linii wysokiego napięcia powyżej 30 kV."]
Rozdział 5
Ochrona przed hałasem
Spis treści
ż 78. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić ochronę pracowników przed
zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnić
stosowanie:
1) procesów technologicznych nie powodujących nadmiernego hałasu,
2) maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy
hałas, nie przekraczający dopuszczalnych wartości,
3) rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy.
2. Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy określają właściwe przepisy i
Polskie Normy.
ż 79. 1. Na stanowiskach pracy, na których mimo zastosowania możliwych rozwiązań
technicznych i organizacyjnych poziom hałasu przekracza dopuszczalne normy,
pracodawca ma obowiązek zapewnić:
1) ustalenie przyczyn przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz
opracowanie i zastosowanie programu działań technicznych i organizacyjnych,
mających na celu najskuteczniejsze zmniejszenie narażenia pracowników na hałas,
2) zaopatrzenie pracowników w indywidualne ochrony słuchu, dobrane do wielkości
charakteryzujących hałas i do cech indywidualnych pracowników oraz ich
stosowanie,
3) ograniczenie czasu ekspozycji na hałas, w tym stosowanie przerw w pracy,
4) oznakowanie stref zagrożonych hałasem, a także, gdy jest to uzasadnione ze
względu na stopień zagrożenia oraz możliwe, ograniczenie dostępu do tych stref
poprzez ich odgrodzenie.
2. W odniesieniu do stanowisk pracy, o których mowa w ust. 1, należy zapewnić
pracownikom informację na temat:
- wyników pomiarów hałasu i zagrożenia dla zdrowia wynikającego z narażenia na
hałas,
- działań podjętych w związku z przekroczeniem na określonych stanowiskach
dopuszczalnych wartości hałasu,
- właściwego doboru i sposobu używania indywidualnych ochron słuchu.
Rozdział 6
Prace szczególnie niebezpieczne
Spis treści
A. Przepisy ogólne
ż 80. 1. Przez prace szczególnie niebezpieczne rozumie się prace, o których mowa
w niniejszym rozdziale, oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w
innych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy lub w instrukcjach
eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu
lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę jako
szczególnie niebezpieczne.
2. Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac
szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy.
ż 81. Pracodawca powinien określić szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i
higieny pracy przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych, a zwłaszcza
zapewnić:
1) bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób,
2) odpowiednie środki zabezpieczające,
3) instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
a) imienny podział pracy,
b) kolejność wykonywania zadań,
c) wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.
B. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez
wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części
ż 82. Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez
wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części w miejscach przebywania
pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i innych
urządzeń technicznych powinny być organizowane w sposób nie narażający
pracowników na niebezpieczeństwa i uciążliwości wynikające z prowadzonych robót,
z jednoczesnym zastosowaniem szczególnych środków ostrożności.
ż 83. 1. Przed rozpoczęciem robót, o których mowa w ż 82, pracodawca, u którego
mają być prowadzone roboty, i osoba kierująca robotami powinni ustalić w
podpisanym protokole szczegółowe warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, z
podziałem obowiązków w tym zakresie.
2. O prowadzonych robotach oraz o niezbędnych środkach bezpieczeństwa, jakie
należy stosować w czasie trwania prac, pracodawca powinien poinformować
pracowników przebywających lub mogących przebywać na terenie prowadzenia robót
albo w jego sąsiedztwie.
3. Teren prowadzenia robót, o których mowa w ż 82, powinien być wydzielony i
wyraźnie oznakowany. W miejscach niebezpiecznych należy umieścić znaki
informujące o rodzaju zagrożenia oraz stosować inne środki zabezpieczające przed
skutkami zagrożeń (siatki, bariery itp.).
ż 84. 1. Spawanie wykonywane w ramach robót, o których mowa w ż 82, powinno być
prowadzone na podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym u
danego pracodawcy.
2. Szczegółowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy spawaniu i cięciu
metali regulują odrębne przepisy.
C. Prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych
niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych
ż 85. Przepisy niniejszej części dotyczą pracy w zbiornikach, kanałach,
studniach, studzienkach kanalizacyjnych, wnętrzach urządzeń technicznych i w
innych zamkniętych przestrzeniach, do których wejście odbywa się przez włazy lub
otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione, zwanych dalej
"zbiornikami".
ż 86. 1. Podjęcie i prowadzenie pracy w zbiornikach może nastąpić jedynie na
podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym przez pracodawcę.
2. Przy pracach w zbiornikach należy zapewnić stały nadzór. Osoba wydająca
polecenie wykonania takiej pracy powinna sprawdzić, czy przygotowania
organizacyjne i techniczne zapewniają bezpieczeństwo pracownikom podczas
wykonywania pracy.
3. W czasie pracy w zbiorniku należy zapewnić możliwość udzielenia pracownikowi
natychmiastowej pierwszej pomocy w razie nagłej potrzeby lub wypadku.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Pracownikowi znajdującemu się w zbiorniku należy zapewnić możliwość
udzielenia natychmiastowej pierwszej pomocy w razie nagłej potrzeby lub
wypadku."]
ż 87. 1. Prace w zbiornikach mogą być podjęte i prowadzone, z zastrzeżeniem ust.
2, po spełnieniu następujących wymagań:
1) zbiornik należy opróżnić i wstępnie oczyścić przez przemycie, przedmuchanie
parą lub gazem obojętnym oraz przedmuchanie powietrzem; przedmuchiwanie
zbiornika tlenem jest niedopuszczalne,
2) jeżeli praca w zbiorniku może być związana z zagrożeniem pożarowym, należy
stosować niezbędne środki ochrony przeciwpożarowej,
3) odłączyć dopływ do zbiornika materiałów, substancji i czynników z innych
zbiorników, przewodów, aparatury itp.,
4) znajdujące się we wnętrzu zbiornika grzejniki, urządzenia ruchome i inne
mogące stworzyć zagrożenie należy odłączyć od źródeł zasilania,
5) na czas trwania prac w zbiorniku należy wyłączyć z ruchu lub unieruchomić
tory kolejowe, zwrotnice, przenośniki, miejsca zsypu itp., znajdujące się nad
zbiornikiem,
6) bezpośrednio przed przystąpieniem do pracy wewnątrz zbiornika powietrze w
zbiorniku należy zbadać na zawartość tlenu oraz gazów i par substancji
toksycznych i palnych,
7) temperatura powietrza w zbiorniku powinna być równa temperaturze otoczenia,
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. pkt 7 otrzymuje brzmienie:
"7) temperatura powietrza w zbiorniku nie powinna się różnić od temperatury
otoczenia o więcej niż 5C (5 K),"]
8) zapewnienie niezbędnych środków ochrony zbiorowej lub/i [Z dniem 29 czerwca
2003 r. wyrazy "lub/i" zastępuje się wyrazem "i"] indywidualnej.
2. Wymagania określone w ust. 1 pkt 1 nie dotyczą przygotowania kanału do
wykonywania w nim pracy, a pkt 3 - kanału i studzienki kanalizacyjnej. Przed
wykonywaniem prac w kanale lub studzience należy przewietrzyć dany odcinek
kanału, pozostawiając otwarte włazy, oraz wyłączyć ten odcinek kanalizacyjny, a
jeżeli to nie jest możliwe - maksymalnie ograniczyć spływ ścieków
ż 88. Bezpośrednio przed przystąpieniem pracowników do pracy w zbiorniku osoba
kierująca pracownikami jest obowiązana poinformować ich o:
1) zakresie pracy, jaka mają wykonać,
2) rodzaju zagrożeń, jakie mogą wystąpić,
3) niezbędnych środkach ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz o sposobie ich
stosowania,
4) sposobie sygnalizacji między pracującymi wewnątrz zbiornika a asekurującymi
ich na zewnątrz zbiornika,
5) postępowaniu w razie wystąpienia zagrożenia.
ż 89. 1. Pracownik lub pracownicy wykonujący pracę wewnątrz zbiornika powinni
być asekurowani co najmniej przez jedną osobę znajdującą się na zewnątrz. Osoba
asekurująca powinna być w stałym kontakcie z pracownikami znajdującymi się
wewnątrz zbiornika oraz mieć możliwość niezwłocznego powiadomienia innych osób
mogących, w razie potrzeby, niezwłocznie udzielić pomocy.
2. Pracownik wchodzący do wnętrza zbiornika powinien być wyposażony w
odpowiednie środki ochrony indywidualnej, a w szczególności:
1) szelki bezpieczeństwa z linką umocowaną do odpowiednio wytrzymałego elementu
konstrukcji zewnętrznej,
2) hełm ochronny i odzież ochronną,
3) sprzęt izolujący ochronny układu oddechowego.
3. Wyposażenie w środki ochrony indywidualnej osoby asekurującej powinno być
takie, jak wyposażenie pracowników wchodzących do wnętrza zbiornika.
4. Niestosowanie ochron układu oddechowego jest dopuszczalne wyłącznie w
warunkach, gdy zawartość tlenu w powietrzu zbiornika wynosi co najmniej 18% oraz
gdy w powietrzu tym nie występują substancje szkodliwe dla zdrowia w stężeniu
przekraczającym najwyższe dopuszczalne stężenie czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy ani nie istnieje niebezpieczeństwo ich wystąpienia
podczas przebywania pracownika w zbiorniku.
5. Decyzję o niestosowaniu przez pracowników ochron układu oddechowego w związku
ze spełnieniem warunków, o których mowa w ust. 4, może podjąć jedynie osoba
kierująca pracownikami.
ż 90. 1. W czasie przebywania pracowników wewnątrz zbiornika wszystkie włazy
powinny być otwarte, a jeżeli nie jest to wystarczające do utrzymania wymaganych
parametrów powietrza w zbiorniku - należy w tym czasie stosować stały nadmuch
powietrza.
2. Wnętrze zbiornika powinno być oświetlone przy użyciu źródła światła
elektrycznego o bezpiecznym napięciu.
3. Transport narzędzi, innych przedmiotów i materiałów wewnątrz zbiornika
powinien odbywać się w sposób nie stwarzający zagrożeń i uciążliwości dla
zatrudnionych tam pracowników.
4. Jeżeli istnieje możliwość powstania stężeń wybuchowych w zbiorniku, należy
zastosować środki zapobiegające wybuchowi.
5. Jeżeli praca ma być wykonana wewnątrz zbiornika zawierającego materiały
płynne lub sypkie, w którym istnieje możliwość utonięcia lub zasypania
pracownika - niezależnie od zabezpieczenia odpowiednimi środkami ochrony
indywidualnej - pracownik powinien być opuszczany do wnętrza na pomoście lub
innym urządzeniu umożliwiającym bezpieczne wykonanie pracy.
D. Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych
ż 91. Materiałami niebezpiecznymi w rozumieniu rozporządzenia są w szczególności
substancje i preparaty chemiczne zaliczone do niebezpiecznych, zgodnie z
przepisami w sprawie substancji chemicznych stwarzających zagrożenia dla zdrowia
lub życia.
ż 92. 1. Pracodawca jest obowiązany informować pracowników o właściwościach
fizycznych, chemicznych i biologicznych stosowanych w zakładzie pracy
materiałów, półfabrykatów i wyrobów gotowych oraz o stopniu ich szkodliwości dla
zdrowia pracowników [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy "o stopniu ich
szkodliwości dla zdrowia pracowników" zastępuje się wyrazami "o ryzyku dla
zdrowia i bezpieczeństwa pracowników związanym z ich stosowaniem"], a także o
sposobach bezpiecznego ich stosowania oraz postępowania z nimi w sytuacjach
awaryjnych.
2. Materiały o nieznanych właściwościach, do czasu ich zbadania, mogą być
stosowane tylko w warunkach laboratoryjnych, do celów badawczych i
doświadczalnych, przy zastosowaniu wzmożonych środków ostrożności.
ż 93. 1. Materiały niebezpieczne należy przechowywać w miejscach i opakowaniach
przeznaczonych do tego celu i odpowiednio oznakowanych.
2. Pomieszczenia, aparatura, środki transportu, zbiorniki i opakowania, w
których są stosowane, przemieszczane lub przechowywane materiały niebezpieczne
powinny być odpowiednie do właściwości tych materiałów.
3. W czasie transportu, składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych
należy stosować odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej - chroniące
pracowników przed szkodliwym lub niebezpiecznym działaniem tych materiałów.
ż 94. 1. Zbiorniki, naczynia i inne opakowania służące do przechowywania
materiałów niebezpiecznych powinny być:
1) oznakowane w sposób określony w odrębnych przepisach,
2) wykonane z materiału nie powodującego niebezpiecznych reakcji chemicznych z
ich zawartością i nie ulegającego uszkodzeniu w wyniku działania znajdującego
się w nich materiału niebezpiecznego,
3) wytrzymałe i zabezpieczone przed uszkodzeniem z zewnątrz odpowiednio do
warunków ich stosowania,
4) odpowiednio szczelne i zabezpieczone przed wydostawaniem się z nich
niebezpiecznej zawartości lub dostaniem się do ich wnętrza innych substancji,
które w kontakcie z ich zawartością mogą stworzyć stan zagrożenia,
5) wypełnione w sposób zapewniający wolną przestrzeń odpowiednio do możliwości
termicznego rozszerzania się cieczy w warunkach przechowywania, transportu i
stosowania.
2. Opróżnione pojemniki po materiałach niebezpiecznych przeznaczone do
wielokrotnego użycia powinny spełniać wymagania określone w ust. 1 pkt 1-4.
3. Przechowywanie materiałów niebezpiecznych w pojemnikach i opakowaniach
służących do środków spożywczych jest niedopuszczalne.
ż 95. 1. Przy przechowywaniu ciekłego materiału niebezpiecznego w stałych
zbiornikach należy:
1) stosować odpowiednie zabezpieczenia przed rozlewaniem i rozprzestrzenianiem
się zawartości zbiornika w razie jego uszkodzenia, jak np. wanny, rynny, koryta,
zbiorniki rezerwowe,
2) zapewnić urządzenie do bezpiecznego pomiaru ilości cieczy zawartej w
zbiorniku,
3) uniemożliwić dostęp osób niepowołanych do miejsc, w których znajdują się
zbiorniki.
2. Zbiorniki z ciekłymi materiałami niebezpiecznymi oraz cieczami gorącymi mogą
być umieszczane nad stanowiskami pracy lub przejściami wyłącznie w przypadkach
wymuszonych przez proces technologiczny. W takich przypadkach należy stosować
urządzenia chroniące przed oblaniem pracowników znajdujących się pod tymi
zbiornikami.
3. Nad pomieszczeniami, w których znajdują się stałe zbiorniki z gazami
sprężonymi, skroplonymi lub rozpuszczonymi pod ciśnieniem nie mogą być
organizowane stanowiska pracy.
ż 96. 1. Pakowanie, składowanie, załadunek i transport materiałów
niebezpiecznych z innymi materiałami stwarzającymi dodatkowe zagrożenie na
skutek wzajemnego oddziaływania tych materiałów w przypadku uszkodzenia
opakowania jest niedopuszczalne.
2. W magazynach powinny być wywieszone instrukcje określające sposób
składowania, pakowania, załadunku i transportu materiałów niebezpiecznych; z
treścią instrukcji należy zapoznać pracowników zatrudnionych przy tych pracach.
ż 97. 1. Pomieszczenia przeznaczone do składowania lub stosowania materiałów
niebezpiecznych pod względem pożarowym lub wybuchowym oraz w których istnieje
niebezpieczeństwo wydzielania się substancji trujących albo tworzących z
powietrzem mieszaniny wybuchowe, powinny być wyposażone w:
1) urządzenia zapewniające sygnalizację o zagrożeniach,
2) odpowiedni sprzęt i środki gaśnicze, środki neutralizujące, apteczki oraz
odpowiednie środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, stosownie do występujących
zagrożeń.
2. Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach wymienionych w ust. 1 powinni mieć
zapewniony stały dostęp do środków łączności na wypadek awarii, wybuchu lub
pożaru.
3. Pracodawca jest obowiązany ustalić i podać do wiadomości pracowników warunki,
jakie powinny być spełnione przed wejściem pracowników do pomieszczeń, o których
mowa w ust. 1.
ż 98. W pomieszczeniach, w których w wyniku awarii mogą wydzielać się substancje
toksyczne lub palne, w ilościach mogących stworzyć zagrożenie wybuchem,
pracodawca powinien zapewnić awaryjną wentylację wyciągową uruchamianą od
wewnątrz i z zewnątrz pomieszczeń - zapewniającą wymianę powietrza dostosowaną
do przeznaczenia pomieszczeń zgodnie z właściwymi przepisami i Polskimi Normami.
ż 99. 1. Sposób składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych powinien
zapewniać:
1) zachowanie temperatur, wilgotności i ochronę przed nasłonecznieniem stosownie
do rodzaju materiałów niebezpiecznych i ich właściwości,
2) przestrzeganie ograniczeń dotyczących wspólnego składowania i stosowania
materiałów,
3) ograniczenie ilości jednocześnie składowanych materiałów do ilości
dopuszczalnej dla danego materiału i danego pomieszczenia,
4) przestrzeganie zasad rotacji z zachowaniem dopuszczalnego czasu składowania
poszczególnych materiałów,
5) zachowanie dodatkowych wymagań specyficznych dla składowania materiałów i ich
stosowania,
6) rozmieszczenie materiałów w sposób umożliwiający prowadzenie kontroli
składowania i składowanych materiałów.
2. Szczegółowe warunki składowania i stosowania materiałów niebezpiecznych
powinny być określone w instrukcjach ustalających co najmniej wymagania
wymienione w ust. 1 oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych.
ż 100. 1. Przeładunek materiałów niebezpiecznych powinien odbywać się w miejscu
do tego przystosowanym, przy wykorzystaniu odpowiednich do tego celu urządzeń
oraz środków ochrony zbiorowej i indywidualnej chroniących przed zagrożeniami i
skutkami zagrożeń, szczególnie pochodzących od elektryczności statycznej oraz
występujących przy przelewaniu cieczy.
2. W miejscu przeładunku materiałów niebezpiecznych nie mogą przebywać osoby nie
zatrudnione przy tych pracach.
ż 101. 1. Jeżeli procesy pracy powodują występowanie czynników rakotwórczych,
biologicznych o działaniu zakaźnym i innych stwarzających niebezpieczeństwo dla
zdrowia i życia pracowników - pracodawca powinien podjąć przedsięwzięcia w
kierunku zastąpienia tych procesów innymi, w których czynniki te nie występują.
2. Jeżeli przedsięwzięcia, o których mowa w ust. 1, nie są technicznie możliwe,
pracodawca jest obowiązany w szczególności:
1) ograniczyć do minimum liczbę pracowników narażonych na czynniki, o których
mowa w ust. 1,
2) ograniczyć do minimum występowanie tych czynników w środowisku pracy,
3) zapewnić stosowanie środków ochrony zbiorowej, a gdy narażenie nie może być
zlikwidowane w inny sposób - środków ochrony indywidualnej,
4) zapewnić stosowanie przez pracowników wymagań higieny, a w szczególności
niedopuszczanie do spożywania posiłków, picia i palenia tytoniu w miejscach
pracy,
5) określić w instrukcjach, o których mowa w ż 41, odpowiednie zasady
postępowania w razie powstania nieprzewidzianych sytuacji powodujących poważne
zagrożenia dla pracowników,
6) zapewnić oznaczenie miejsc stwarzających ryzyko dla zdrowia pracowników
związane z występowaniem czynników rakotwórczych, poprzez umieszczenie w
miejscach narażenia pracowników na te czynniki odpowiednich napisów i znaków
ostrzegawczych.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. w pkt 6 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje
się pkt 7 w brzmieniu:
"7) zapewnić pomieszczenia, instalacje i urządzenia przystosowane do regularnego
i skutecznego czyszczenia."]
3. Wykaz substancji, czynników i procesów technologicznych o działaniu
rakotwórczym i prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, sposób ich rejestracji
oraz warunki sprawowania nadzoru nad stanem zdrowia pracowników zawodowo
narażonych na działanie substancji i czynników rakotwórczych określone są w
odrębnych przepisach.
ż 102. 1. Pracodawca jest obowiązany poinformować pracowników o możliwości
powstania nieprzewidzianych sytuacji, podczas których mogłyby wystąpić poważne
zagrożenia dla zdrowia lub życia, związane z występowaniem czynników, o których
mowa w ż 101 ust. 1.
2. W razie powstania zagrożeń, o których mowa w ust. 1, do czasu usunięcia tych
zagrożeń należy:
1) dopuścić do pracy w warunkach zagrożeń jedynie pracowników niezbędnych do
usunięcia awarii, zapewniając im odpowiednie do tych prac środki ochrony
indywidualnej oraz ograniczając do minimum czas przebywania w tych warunkach,
2) pracownikom nie zatrudnionym przy pracach, o których mowa w pkt 1, zakazać
wstępu do zagrożonych miejsc.
ż 103. 1. W pomieszczeniach, w których występuje niebezpieczeństwo oblania
pracowników środkami żrącymi lub zapalenia odzieży na pracowniku, powinny być
zainstalowane wodne natryski ratunkowe do obmycia całego ciała oraz oddzielne
urządzenia do płukania oczu.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Jeżeli podczas procesów pracy występuje niebezpieczeństwo oblania
pracowników środkami żrącymi lub zapalenia odzieży na pracowniku - nie dalej niż
20 m w linii poziomej od stanowisk, na których wykonywane są te procesy, powinny
być zainstalowane natryski ratunkowe (prysznice bezpieczeństwa) do obmycia
całego ciała oraz oddzielne natryski (prysznice) do przemywania oczu."]
2. Natryski i urządzenia, o których mowa w ust. 1, powinny, w razie potrzeby,
umożliwiać ich natychmiastowe uruchomienie samoczynne lub w inny sposób - z
uwzględnieniem ograniczonej sprawności osób z nich korzystających. Natryski i
urządzenia [Z dniem 29 czerwca 2003 r. skreśla się wyrazy "i urządzenia"]
powinny być zasilane wodą nie ogrzewaną i działać niezawodnie bez względu na
warunki atmosferyczne.
3. Przy wyjściu z pomieszczenia, w którym odbywa się praca przy użyciu
materiałów zakaźnych lub toksycznych powinna znajdować się co najmniej jedna
umywalka z doprowadzoną do niej ciepłą wodą - na każdych dwudziestu pracowników
jednocześnie zatrudnionych, lecz nie mniej niż jedna umywalka przy mniejszej
liczbie zatrudnionych.
ż 104. Szczegółowe warunki przechowywania, transportu i stosowania materiałów
niebezpiecznych określają odrębne przepisy.
E. Prace na wysokości
ż 105. 1. Pracą na wysokości w rozumieniu rozporządzenia jest praca wykonywana
na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem
podłogi lub ziemi.
2. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od
wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:
1) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi
ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi,
2) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika
przed upadkiem z wysokości.
ż 106. 1. Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem
podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać
pracownicy, lub służących jako przejścia, powinny być zainstalowane balustrady
składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m
i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Pomiędzy poręczą i krawężnikiem
powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna
być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.
2. Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości
zastosowanie balustrad, o których mowa w ust. 1, jest niemożliwe, należy
stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości,
odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
3. Wymagania określone w ust. 1 nie dotyczą ramp przeładunkowych.
ż 107. Prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób nie
zmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys
urządzenia, na którym stoi.
ż 108. Przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych
podwyższeniach nie przeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad
poziomem podłogi lub ziemi nie wymagających od pracownika wychylania się poza
obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji
ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:
1) drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i
zabezpieczone przed nie przewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią
wytrzymałość na przewidywane obciążenie,
2) pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
a) powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i
niezbędnych materiałów,
b) podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów
konstrukcyjnych pomostu,
c) w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o
wielkości dopuszczalnego obciążenia.
ż 109. 1. Przy pracach wykonywanych na rusztowaniach na wysokości powyżej 2 m od
otaczającego poziomu podłogi lub terenu zewnętrznego oraz na podestach ruchomych
wiszących należy w szczególności: 1) zapewnić bezpieczeństwo przy komunikacji
pionowej i dojścia do stanowiska pracy,
2) zapewnić stabilność rusztowań i odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane
obciążenia,
3) przed rozpoczęciem użytkowania rusztowania należy dokonać odbioru
technicznego w trybie określonym w odrębnych przepisach.
2. Rusztowania i podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone
odpowiednio w odrębnych przepisach oraz w Polskich Normach.
ż 110. 1. Przy pracach na: słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach,
konstrukcjach budowlanych bez stropów, a także przy ustawianiu lub rozbiórce
rusztowań oraz przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad
poziomem terenu zewnętrznego lub podłogi należy w szczególności:
1) przed rozpoczęciem prac sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń,
na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na
przewidywane obciążenie oraz zabezpieczenie przed nie przewidywaną zmianą
położenia, a także stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń
mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa,
2) zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych
prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa
z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki
bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach
itp.),
3) zapewnić stosowanie przez pracowników hełmów ochronnych przeznaczonych do
prac na wysokości.
2. Wymagania określone w ust. 1 dotyczą również prac wykonywanych na galeriach,
pomostach, podestach i innych podwyższeniach, o których mowa w ż 108, jeżeli
rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylenia się poza balustradę lub obrys
urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała
grożącej upadkiem z wysokości.
DZIAŁ V
Pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne oraz zaopatrzenie pracowników w
napoje i środki higieny osobistej
Spis treści
ż 111. 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i
urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, ilość i wielkość powinny być
dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i
rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana.
2. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych określone zostały
w załączniku do rozporządzenia.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych określa
załącznik nr 3 do rozporządzenia."]
ż 112. Pracodawca jest obowiązany zapewnić wszystkim pracownikom wodę zdatną do
picia lub inne napoje, a pracownikom zatrudnionym stale lub okresowo w warunkach
szczególnie uciążliwych zapewnić oprócz wody, inne napoje. Ilość, rodzaj i
temperatura tych napojów powinny być dostosowane do warunków wykonywania pracy i
potrzeb fizjologicznych pracowników. Szczegółowe zasady zaopatrzenia w napoje
pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych określają odrębne
przepisy.
ż 113. 1. Miejsca czerpania wody zdatnej do picia powinny znajdować się nie
dalej niż 75 m od stanowisk pracy.
2. Zbiorniki, przewody i miejsca czerpania wody powinny być zabezpieczone przed
zanieczyszczeniem lub zakażeniem. Czerpanie wody ze zbiorników powinno odbywać
się wyłącznie z zaworów czerpalnych.
3. Miejsca czerpania wody nie nadającej się do picia powinny być oznakowane
zgodnie z Polską Normą.
ż 114. 1. Pracodawca zatrudniający pracowników przy pracach wykonywanych w
pomieszczeniach, w których temperatura spowodowana procesami technologicznymi
jest stale wyższa niż 30C (303 K), jest obowiązany zapewnić klimatyzowane
pomieszczenie do wypoczynku, wyposażone w wygodne i higieniczne meble do
siedzenia [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy "wygodne i higieniczne meble do
siedzenia" zastępuje się wyrazami "stoły oraz krzesła z oparciem spełniające
wymagania ergonomii"]. Liczba miejsc siedzących powinna być nie mniejsza niż
jedno miejsce na pięciu pracowników korzystających z pomieszczenia,
zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Odległość od najdalszego stanowiska
pracy do pomieszczenia klimatyzowanego nie powinna przekraczać 75 m.
2. Pracownikom zatrudnionym w warunkach, o których mowa w ust. 1, należy
stworzyć możliwość obmycia ciała, szczególnie w ciepłej porze roku - poprzez
umieszczenie w pobliżu pomieszczeń pracy natrysków ręcznych na giętkich
przewodach, z doprowadzeniem ciepłej wody.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. po ust. 2 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
"3. Jako pomieszczenia do wypoczynku mogą być wykorzystane jadalnie, o ile
spełniają wymagania określone w ust. 1."]
ż 115. Pracodawca jest obowiązany zapewnić dostarczanie pracownikom środków
higieny osobistej, których ilość i rodzaje powinny być dostosowane do rodzaju i
stopnia zanieczyszczenia ciała przy określonych pracach.
DZIAŁ VI
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
ż 116. Przepisy ż 27 ust. 2 rozporządzenia oraz ż 14 ust. 2 i 3, ż 23 ust. 4, ż
28 i ż 37 ust. 2 załącznika do rozporządzenia nie dotyczą zakładów pracy
powstałych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, natomiast przepisy ż 55
ust. 1 i 2 rozporządzenia nie dotyczą maszyn, w które wyposażone zostały
stanowiska pracy przed wejściem w życie rozporządzenia.
ż 117. Traci moc:
1) rozporządzenie Ministrów: Pracy i Opieki Społecznej, Zdrowia, Przemysłu,
Odbudowy, Administracji Publicznej oraz Ziem Odzyskanych z dnia 6 listopada 1946
r. o ogólnych przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr
62, poz. 344, z 1947 r. Nr 45, poz. 240 i z 1959 r. Nr 53, poz. 316),
2) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 sierpnia 1959 r. w sprawie ogólnych
warunków higienicznosanitarnych w nowo budowanych lub przebudowywanych zakładach
przemysłowych (Dz. U. Nr 53, poz. 316, z 1963 r. Nr 18, poz. 97 i z 1976 r. Nr
13, poz. 77).
ż 118. 1. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia
ogłoszenia [czyli 24 kwietnia 1998 r.] czyli, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Przepisy ż 103 i ż 114 ust. 1 rozporządzenia oraz ż 3 ust. 1, ż 34 ust. 2 i ż
38 załącznika do rozporządzenia wchodzą w życie po upływie 2 lat od dnia
ogłoszenia [czyli 24 października 1999 r.].
Spis treści
[UWAGA, z dniem 29 czerwca 2003 r. dotychczasowy załącznik do rozporządzenia
oznacza się jako "Załącznik nr 3" oraz dodaje się załączniki nr 1 i 2 do
rozporządzenia w brzmieniu:
Załącznik nr 1
SZCZEGÓŁOWE ZASADY STOSOWANIA ZNAKÓW I SYGNAŁÓW BEZPIECZEŃSTWA
Spis treści
Rozdział 1: Przepisy ogólne (ż 1-8)
Rozdział 2: Wymagania dotyczące stosowania znaków bezpieczeństwa (ż 9-11)
Rozdział 3: Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i
dróg (ż 12-13)
Rozdział 4: Wymagania dotyczące sygnałów świetlnych (ż 14-15)
Rozdział 5: Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych (ż 16-18)
Rozdział 6: Wymagania dotyczące stosowania komunikatów słownych (ż 19-20)
Rozdział 7: Wymagania dotyczące stosowania sygnałów ręcznych (ż 21-24)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
załącznika
ż 1. 1. Pracodawca powinien zapewnić stosowanie znaków lub sygnałów
bezpieczeństwa wszędzie tam, gdzie nie można zlikwidować zagrożenia środkami
ochrony zbiorowej lub innymi środkami stosowanymi w organizacji pracy.
2. W zależności od rodzaju stosowanego transportu - w zakładzie pracy powinny
być stosowane znaki i sygnały używane w transporcie drogowym, kolejowym,
śródlądowym, morskim i powietrznym.
ż 2. Pracodawca powinien zapewnić pracownikom instrukcje dotyczące stosowanych w
zakładzie pracy znaków i sygnałów bezpieczeństwa, obejmujące w szczególności
znaczenie znaków i sygnałów oraz zasady zachowania się pracowników, których mogą
one dotyczyć.
ż 3. Znaki i sygnały bezpieczeństwa powinny być stosowane do przekazywania
informacji określonych w niniejszym załączniku oraz powinny spełniać wymagania w
nim zawarte. Wymagania dotyczące znaków bezpieczeństwa nieuregulowane w
załączniku, w tym wzory tych znaków, są określone w Polskich Normach.
ż 4. 1. Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu, ewakuacyjne i informacyjne powinny
być stosowane jako znaki stałe.
2. Miejsca, w których istnieje ryzyko upadku lub kolizji z przeszkodami, powinny
być na stałe oznaczone barwą bezpieczeństwa lub znakiem bezpieczeństwa.
3. Drogi powinny być na stałe oznaczone barwą bezpieczeństwa.
ż 5. 1. Sygnały świetlne, sygnały dźwiękowe i komunikaty słowne powinny być
stosowane, gdy wymaga tego sytuacja, w celu zasygnalizowania niebezpieczeństwa i
wezwania ludzi do podjęcia określonych działań albo do ewakuacji.
2. Łącznie mogą być stosowane:
1) sygnały świetlne i sygnały dźwiękowe,
2) sygnały świetlne i komunikaty słowne,
3) sygnały ręczne i komunikaty słowne.
ż 6. 1. Stosowane znaki i sygnały powinny być odpowiednio czytelne, widoczne i
słyszalne. Ich czytelność, widoczność i słyszalność nie może być zmniejszana
przede wszystkim przez:
1) jednoczesne stosowanie znaków lub sygnałów tego samego rodzaju. W
szczególności należy unikać:
a) umieszczania zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko siebie,
b) jednoczesnego stosowania dwóch sygnałów świetlnych, które łatwo mogą być
pomylone,
c) stosowania sygnału świetlnego blisko innego źródła światła,
d) używania jednocześnie dwóch sygnałów dźwiękowych,
e) stosowania sygnałów dźwiękowych przy zbyt dużym natężeniu hałasu tła
(otoczenia),
2) zastosowanie nieodpowiedniego wzoru znaku,
3) niewystarczającą liczbę znaków lub sygnałów oraz ich nieodpowiednie
umiejscowienie,
4) niewystarczającą dbałość o stan techniczny lub prawidłowe funkcjonowanie
urządzeń sygnalizacyjnych.
2. Znaki bezpieczeństwa i urządzenia sygnalizacyjne powinny być sprawdzane,
czyszczone i konserwowane w regularnych odstępach czasu oraz, w zależności od
potrzeb, naprawiane i wymieniane, tak aby zapewnić spełnianie przez nie funkcji
informacyjnej i sygnalizacyjnej.
3. Liczba i umiejscowienie znaków bezpieczeństwa i urządzeń sygnalizacyjnych
powinny być uzależnione od wielkości terenu, na którym są stosowane, oraz od
rodzajów i poziomu występujących zagrożeń.
ż 7. Jeśli zdolność słyszenia lub widzenia pracowników jest ograniczona, w
szczególności w związku ze stosowaniem środków ochrony indywidualnej, znaki i
sygnały bezpieczeństwa powinny być dostosowane do możliwości percepcyjnych
pracowników.
ż 8. 1. Znaki i sygnały bezpieczeństwa, wymagające zasilania energią
elektryczną, w razie przerwy w dopływie tej energii powinny mieć zapewnione
zasilanie awaryjne, chyba że przerwa ta spowoduje ustanie zagrożenia.
2. Przed zastosowaniem sygnałów świetlnych lub sygnałów dźwiękowych należy
upewnić się, że działają poprawnie i niezawodnie.
3. Zadziałanie sygnału świetlnego lub sygnału dźwiękowego powinno nastąpić w
czasie, kiedy jest to niezbędne z uwagi na bezpieczeństwo pracowników; działanie
tego sygnału powinno trwać do czasu ustania zagrożenia.
Rozdział 2
Wymagania dotyczące stosowania znaków bezpieczeństwa
Spis treści
załącznika
ż 9. 1. Znaki bezpieczeństwa powinny być umieszczone odpowiednio do linii wzroku
- w miejscu lub w najbliższym otoczeniu określonego zagrożenia, a w przypadku
ogólnego zagrożenia - przy wejściu na teren, na którym występuje zagrożenie.
2. Miejsce, w którym znajdują się znaki bezpieczeństwa, powinno być dobrze
oświetlone, łatwo dostępne i widoczne. W przypadku gdy znaki znajdują się w
miejscu o niedostatecznym poziomie oświetlenia dziennego, miejsce to powinno być
oświetlone światłem elektrycznym albo powinny być zastosowane znaki wykonane z
materiału posiadającego zdolność emisji światła po usunięciu źródła
wzbudzającego lub pokryte takim materiałem.
ż 10. Znak bezpieczeństwa powinien być usunięty, gdy przestanie istnieć
zagrożenie, którego on dotyczy.
ż 11. Wymagania dotyczące stosowania znaków ewakuacyjnych i znaków dotyczących
ochrony przeciwpożarowej określają odrębne przepisy i Polskie Normy.
Rozdział 3
Wymagania dotyczące oznaczania przeszkód, niebezpiecznych miejsc i dróg
Spis treści
załącznika
ż 12. 1. Miejsca w zakładzie pracy, do których pracownicy mają dostęp podczas
pracy, a w których istnieje ryzyko kolizji z przeszkodami, upadku lub spadania
przedmiotów, powinny być oznakowane skośnymi pasami - na przemian żółtymi i
czarnymi lub czerwonymi i białymi.
2. Wymiary oznaczenia, o którym mowa w ust. 1, powinny być odpowiednie do
rozmiaru przeszkody lub niebezpiecznego miejsca.
3. Żółte i czarne lub białe i czerwone pasy powinny być narysowane pod kątem
około 45 i powinny mieć zbliżone wymiary.
ż 13. 1. Drogi w budynkach powinny być wyraźnie wyznaczone za pomocą ciągłych
pasów o dobrze widocznej barwie (z uwzględnieniem barwy podłoża) - najlepiej
żółtej lub białej.
2. Rozmieszczenie pasów wyznaczających drogi powinno uwzględniać niezbędną
(bezpieczną) odległość między pojazdami i jakąkolwiek przeszkodą mogącą
znajdować się w pobliżu oraz między pieszymi i pojazdami.
3. Przepis ust. 1 dotyczy również stałych dróg na zewnątrz budynków, o ile drogi
te nie są otoczone odpowiednimi barierami lub chodnikami.
Rozdział 4
Wymagania dotyczące sygnałów świetlnych
Spis treści
załącznika
ż 14. 1. Światło emitowane przez urządzenie sygnalizacyjne powinno kontrastować
odpowiednio z otoczeniem i warunkami jego stosowania; nie może ono być zbyt
silne, aby nie powodowało olśnienia, ani zbyt słabe, aby nie powodowało złej
widoczności sygnału.
2. Powierzchnia świecąca może być tylko w jednym kolorze lub zawierać symbol
obrazkowy (piktogram) na określonym tle - zgodnie z wymaganiami określonymi w
Polskich Normach.
ż 15. 1. Jeżeli urządzenie może wysyłać sygnał świetlny ciągły i przerywany
(migający) - sygnał przerywany powinien być używany do informowania o większym
niebezpieczeństwie lub o pilniejszej potrzebie interwencji albo podjęcia
określonej akcji, niż to wskazuje sygnał ciągły. Czas trwania każdego błysku i
częstotliwość błysków w sygnale przerywanym powinny być tak dobrane, aby
zapewnić dobrą percepcję informacji i uniknąć pomylenia z różnymi sygnałami
świetlnymi przerywanymi lub z sygnałem ciągłym.
2. Jeżeli sygnał świetlny przerywany jest używany zamiast lub razem z sygnałem
dźwiękowym, kod tego sygnału powinien być taki sam.
3. Urządzenie do wysyłania sygnałów świetlnych, używane w przypadku poważnego
niebezpieczeństwa, powinno zapewniać ciągłość wysyłania sygnałów, w
szczególności poprzez zainstalowanie dodatkowego źródła światła lub
systematyczne kontrole urządzenia.
Rozdział 5
Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych
Spis treści
załącznika
ż 16. 1. Sygnał dźwiękowy powinien:
1) być dobrze słyszalny - o poziomie dźwięku odpowiednio wyższym niż poziom
hałasu tła (otoczenia), a jednocześnie nie może być nadmiernie głośny lub
przykry,
2) być łatwo rozpoznawalny, zwłaszcza gdy chodzi o czas trwania impulsów oraz
przerw między impulsami i grupą impulsów,
3) łatwo odróżniać się od innych sygnałów dźwiękowych oraz hałasu tła
(otoczenia).
2. Jeżeli urządzenie może wysyłać sygnał dźwiękowy o zmiennej i stałej
częstotliwości - sygnał o zmiennej częstotliwości powinien być używany do
informowania o większym niebezpieczeństwie lub o pilniejszej potrzebie
interwencji albo podjęcia określonej akcji, niż to wskazuje sygnał o stałej
częstotliwości.
ż 17. Dźwiękowy sygnał wzywający do ewakuacji powinien być ciągły.
ż 18. Wymagania dotyczące projektowania sygnałów dźwiękowych określone są w
Polskich Normach.
Rozdział 6
Wymagania dotyczące stosowania komunikatów słownych
Spis treści
załącznika
ż 19. 1. Komunikat słowny wysyłany przez nadawcę lub urządzenie emitujące do
jednego lub wielu odbiorców powinien mieć formę krótkich tekstów, zwrotów, słów
pojedynczych lub grup słów.
2. Komunikaty słowne powinny być możliwie jak najkrótsze, najprostsze i
najbardziej przejrzyste - przystosowane do zdolności werbalnej nadawcy i
zdolności słyszenia odbiorcy lub odbiorców.
3. Komunikat słowny może być przekazywany bezpośrednio (wypowiadany przez
człowieka) lub pośrednio (emitowany za pomocą odpowiedniego urządzenia).
ż 20. 1. Osoby, będące nadawcami i odbiorcami komunikatu powinny dobrze znać
język, w którym jest sformułowany, aby mogły go poprawnie wymówić oraz zrozumieć
i w efekcie przyjąć odpowiednie zachowanie zgodne z wymaganiami bezpieczeństwa i
ochrony zdrowia.
2. Jeżeli komunikat słowny jest używany zamiast lub razem z sygnałami ręcznymi,
a nie stosuje się specjalnych kodów, należy użyć takich słów, jak:
- start - oznaczające rozpoczęcie kierowania,
- zatrzymać - oznaczające przerwę lub zakończenie jakiegoś ruchu,
- koniec - oznaczające zatrzymanie działania,
- szybko - oznaczające konieczność przyspieszenia ruchu ze względów
bezpieczeństwa,
- wolno - oznaczające konieczność powolnego wykonywania ruchu,
- do góry - w znaczeniu "podnieść ładunek do góry",
- do dołu - w znaczeniu "opuścić ładunek w dół",
- do przodu - oznaczające kierunek ruchu,
- do tyłuktóry jednocześnie powinien
- w prawobyć skoordynowany z odpowiednimi
- w lewosygnałami ręcznymi,
- stop - oznaczające konieczność zatrzymania w nagłym przypadku.
Rozdział 7
Wymagania dotyczące stosowania sygnałów ręcznych
Spis treści
załącznika
ż 21. 1. Sygnał ręczny powinien być precyzyjny, prosty, łatwy do wykonania i do
zrozumienia, a także odróżniać się od innych sygnałów.
2. Jeśli podczas sygnału ręcznego konieczne jest używanie obu rąk naraz - ich
użycie powinno odbywać się w sposób symetryczny i dotyczyć tylko jednego
sygnału.
ż 22. Osoba przekazująca sygnały ręczne - sygnalista lub hakowy - zwana dalej
"sygnalistą", wykonuje za pomocą rąk lub dłoni określone w poniższej tabeli
gesty, przekazując w ten sposób instrukcje dotyczące określonych manewrów osobie
odbierającej sygnał, zwanej dalej "operatorem".
Uwaga: Wszystkie zakodowane gesty, przedstawione w tabeli, nie wykluczają
użycia, zwłaszcza w pewnych sektorach działalności, innych dodatkowych gestów,
stosowanych na podstawie przepisów szczegółowych.
ż 23. 1. Sygnalista kieruje manewrami w taki sposób, aby ich wykonywanie
zapewniało bezpieczeństwo pracownikom znajdującym się w pobliżu.
2. Sygnalista powinien mieć możliwość kontrolowania wszystkich manewrów - bez
ryzyka narażenia na zagrożenia związane z wykonywaniem tych manewrów. Jeżeli
wymóg ten nie może być w pełni spełniony przez jednego sygnalistę - pracodawca
powinien zatrudnić jednego lub kilku dodatkowych sygnalistów.
3. Jeżeli operator nie może wykonać otrzymanych od sygnalisty poleceń z
zachowaniem wymagań bezpieczeństwa - powinien wstrzymać wykonywanie rozpoczętego
manewru i zażądać nowych instrukcji.
ż 24. Sygnalista powinien być wyposażony w jeden lub więcej elementów
rozpoznawczych, takich jak kurtka, kamizelka, kask, opaska. Elementy
rozpoznawcze powinny mieć jaskrawe, najlepiej jednakowe kolory, takie jak
pomarańczowy, żółty lub czerwony, używane wyłącznie przez sygnalistę.
Załącznik nr 2
SZCZEGÓŁOWE ZASADY STOSOWANIA ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Spis treści
ż 1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane w sytuacjach, kiedy nie
można uniknąć zagrożeń lub nie można ich wystarczająco ograniczyć za pomocą
środków ochrony zbiorowej lub odpowiedniej organizacji pracy.
ż 2. Dostarczane pracownikom do stosowania środki ochrony indywidualnej powinny:
1) być odpowiednie do istniejącego zagrożenia i nie powodować same z siebie
zwiększonego zagrożenia,
2) uwzględniać warunki istniejące w danym miejscu pracy,
3) uwzględniać wymagania ergonomii oraz stan zdrowia pracownika,
4) być odpowiednio dopasowane do użytkownika - po wykonaniu niezbędnych
regulacji.
ż 3. W przypadku występowania więcej niż jednego zagrożenia i konieczności
jednoczesnego stosowania kilku środków ochrony indywidualnej - środki te powinny
dać się dopasować względem siebie bez zmniejszenia ich właściwości ochronnych.
ż 4. W zależności od stopnia zagrożenia, częstości narażenia na zagrożenie, cech
stanowiska pracy każdego pracownika i skuteczności działania środków ochrony
indywidualnej - pracodawca powinien określić warunki stosowania środków ochrony
indywidualnej, a w szczególności czas i przypadki, w których powinny być
używane.
ż 5. Środki ochrony indywidualnej powinny być przeznaczone do osobistego użytku.
W wyjątkowych przypadkach środek ochrony indywidualnej może być używany przez
więcej niż jedną osobę, o ile zastosowano działania wykluczające niepożądany
wpływ takiego użytkowania na zdrowie lub higienę użytkowników.
ż 6. 1. Środki ochrony indywidualnej powinny być stosowane zgodnie ze swoim
przeznaczeniem, z wyłączeniem szczególnych i wyjątkowych sytuacji - zgodnie z
instrukcją przekazaną przez pracodawcę. W razie potrzeby - w celu zapewnienia
właściwego używania środków ochrony indywidualnej - pracodawca powinien
zorganizować pokazy używania tych środków.
2. Instrukcja, o której mowa w ust. 1, powinna być zrozumiała dla pracowników
oraz powinna określać sposoby używania środków ochrony indywidualnej, ich
kontroli i konserwacji.
ż 7. 1. Przed nabyciem środków ochrony indywidualnej pracodawca powinien ocenić,
czy środki, które zamierza zastosować, spełniają wymagania określone w ż 2 i 3.
Ocena taka powinna obejmować:
1) analizę i ocenę zagrożeń, których nie można uniknąć innymi metodami,
2) określenie cech, jakie muszą posiadać środki ochrony indywidualnej, aby
skutecznie chroniły przed zagrożeniami, o których mowa w pkt 1, uwzględniając
wszelkie ryzyko, jakie mogą stwarzać te środki same z siebie,
3) porównanie cech dostępnych na rynku środków ochrony indywidualnej z cechami,
o których mowa w pkt 2.
2. Ocena, o której mowa w ust. 1, powinna być ponawiana w sytuacji wystąpienia
zmian któregokolwiek z jej elementów.
ż 8. Przy ustalaniu środków ochrony indywidualnej niezbędnych do stosowania przy
określonych pracach pracodawca powinien uwzględniać wskazania zawarte w tabelach
nr 1-3.
Tabela nr 1
ZAGROŻENIA, PRZY KTÓRYCH WYMAGANE JEST STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Tabela nr 2
RODZAJE PRAC, PRZY KTÓRYCH WYMAGANE JEST STOSOWANIE ŚRODKÓW OCHRONY
INDYWIDUALNEJ
Lp.Rodzaje środków ochrony indywidualnejRodzaje prac, przy których
wymagane jest stosowanie środków ochrony indywidualnej
123
1Odzież ochronnaPrace w narażeniu na działanie wody, czynników
chemicznych, pyłowych, mechanicznych i biologicznych oraz wysokiej i
niskiej temperatury - stwarzające ryzyko dla zdrowia lub bezpieczeństwa
pracowników, w tym w szczególności:
a) prace w narażeniu na działanie szkodliwych dla zdrowia substancji
chemicznych i biologicznych oraz pyłów,
b) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych,
c) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach,
studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach lub innych podobnych
miejscach - w narażeniu na kontakt z wilgotnymi lub mokrymi ściankami,
d) prace na zewnątrz pomieszczeń - w narażeniu na deszcz lub chłód,
e) prace w pomieszczeniach o bardzo niskiej temperaturze, w tym w komorach
chłodniczych,
f) przenoszenie ładunków o wysokiej temperaturze lub przebywanie w ich
pobliżu oraz prace w wysokiej temperaturze (pochodzenia technologicznego),
g) spawanie, kucie oraz odlewanie metali,
h) prace stwarzające ryzyko zapalenia odzieży od płomienia, gorących
odprysków metali lub żużla,
i) prace w kontakcie z przedmiotami o szorstkich powierzchniach, ostrych
krawędziach i inne stwarzające ryzyko urazu,
j) oczyszczanie odlewów, piaskowanie albo śrutowanie wyrobów,
k) prace narażające na zamoczenie ciała lub przesiąknięcie odzieży w
wyniku stosowania wody, roztworów, kąpieli, mas ciekłych, olei, tłuszczów
lub innych substancji płynnych, wilgotnych, oleistych lub tłustych,
l) prace w narażeniu na zanieczyszczenie ciała substancjami podatnymi na
gnicie lub zainfekowanymi albo odpadami, w tym w zakładach oczyszczania
miasta, zakładach zajmujących się opróżnianiem szamb lub zbiorników na
gnojówkę, w laboratoriach biologicznych, w ubojniach, rzeźniach,
wytwórniach konserw mięsnych lub rybnych, zakładach przetwórstwa podrobów
i wszelkie inne prace, przy których istnieje ryzyko podobnych
zanieczyszczeń,
ł) prace, podczas których pracownicy muszą być dobrze widoczni, w tym
wykonywane na torach kolejowych, w miejscach o wzmożonym ruchu pojazdów, w
transporcie dołowym kopalń i w transporcie wewnątrzzakładowym
2Środki ochrony głowyPrace narażające pracowników na urazy głowy, w tym w
szczególności:
1) hełmy ochronnea) prace budowlane, zwłaszcza na rusztowaniach i w ich
sąsiedztwie, przy wznoszeniu i demontażu szalowania, przy rozbiórkach
obiektów budowlanych, prace montażowe i instalacyjne,
b) prace na mostach, konstrukcjach stalowych, masztach, wieżach, stalowych
konstrukcjach hydraulicznych, wielkich piecach, w stalowniach,
walcowniach, dużych zbiornikach i rurociągach, stacjach energetycznych,
prace remontowo-montażowe przy kotłach i ich instalacjach,
c) prace ziemne i skalne, prace w wykopach, rowach, szybach i tunelach,
d) prace w podziemnych wyrobiskach, kopalniach odkrywkowych, przy
wydobywaniu węgla i innych surowców mineralnych,
e) prace z materiałami wybuchowymi,
f) prace przy wielkich piecach, w zakładach przeróbki rud, kuźniach i
odlewniach metali,
g) prace w sąsiedztwie urządzeń do podnoszenia, dźwigów i przenośników,
h) prace przy piecach przemysłowych,
i) prace w stoczniach okrętowych,
j) prace manewrowe na kolei.
2) nakrycia głowyPrace stwarzające ryzyko pochwycenia włosów, zamoczenia
głowy lub zanieczyszczenia substancjami i materiałami toksycznymi,
drażniącymi, żrącymi, podatnymi na gnicie lub mogącymi być źródłem
infekcji oraz wykonywane w warunkach niskiej i wysokiej temperatury, a w
szczególności:
a) prace w narażeniu na działanie pyłów toksycznych albo substancji
żrących lub drażniących,
b) przenoszenie, na głowie lub ramionach, półtuszy zwierzęcych, skór lub
innych produktów podatnych na gnicie, pochodzących z uboju zwierząt,
paczek z niezdezynfekowanymi kawałkami materiału lub substancji
pochodzenia zwierzęcego (nawet jeśli są suche) mogących być źródłem
infekcji (w tym worki z kośćmi lub porożem, paczki zawierające włosie,
wełnę, skóry),
c) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach,
studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach lub innych podobnych
miejscach, zanieczyszczonych osadami albo odpadami z jakichkolwiek
substancji lub opanowanych przez robactwo,
d) prace na zewnątrz pomieszczeń - w narażeniu na deszcz albo działanie
niskiej lub wysokiej temperatury,
e) prace w komorach chłodniczych,
f) prace, przy których włosy pracowników są narażone na wciągnięcie przez
ruchome części maszyn lub urządzeń mechanicznych,
g) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych
3Środki ochrony kończyn dolnychPrace stwarzające ryzyko urazów kończyn
dolnych (w tym oparzenia), ich zamoczenia lub zanieczyszczenia
substancjami i materiałami toksycznymi, drażniącymi, żrącymi, podatnymi na
gnicie lub mogącymi być źródłem infekcji oraz wykonywane w warunkach
niskiej lub wysokiej temperatury, a w szczególności:
a) prace przy rozbiórce, prace budowlane, prace przy wznoszeniu rusztowań,
prace przy deskowaniu lub zdejmowaniu deskowania konstrukcji betonowych
oraz inne prace na budowie w narażeniu na zranienie stóp przez gwoździe
lub ostre przedmioty,
b) prace na mostach, konstrukcjach stalowych, masztach, wieżach i
dźwigach,
c) prace przy wielkich piecach, w stalowniach, walcowniach, stacjach
energetycznych, dużych zbiornikach i rurociągach,
d) prace w kopalniach odkrywkowych, przy wydobywaniu węgla, przy
wybieraniu i obróbce materiałów skalnych,
e) oczyszczanie odlewów lub piaskowanie albo śrutowanie jakichkolwiek
przedmiotów,
f) prace w kuźniach lub przy odlewaniu stopionych metali,
g) prace w narażeniu na kontakt nóg z bardzo gorącymi lub bardzo zimnymi
materiałami,
h) prace w komorach chłodniczych,
i) prace przy wytwarzaniu i obróbce szkła płaskiego i szklanych
pojemników,
j) prace formierskie podczas produkcji wyrobów ceramicznych i materiałów
budowlanych,
k) prace remontowe i renowacyjne,
l) prace w stoczniach, prace manewrowe na kolei,
ł) transport i magazynowanie ciężkich elementów, których upadek na stopę
może spowodować jej zranienie,
m) prace w narażeniu na ryzyko upadku z wysokości na skutek ześlizgnięcia,
w tym prace na dachu,
n) prace z użyciem pilarki łańcuchowej, w tym przycinanie i ścinanie
drzew,
o) prace w kanałach ściekowych, rowach, podziemnych kryptach,
studzienkach, cysternach, kadziach, zbiornikach, stawach, ciekach wodnych
lub innych podobnych miejscach zawierających ciecze lub błoto,
p) prace, przy których możliwe jest wylanie lub wyciek cieczy, w narażeniu
na zamoczenie stóp przez te ciecze, w tym w pływalniach lub myjniach,
q) prace w narażeniu na zanieczyszczenie stóp substancjami toksycznymi,
żrącymi lub drażniącymi,
r) prace w narażeniu na zanieczyszczenie stóp substancjami organicznymi
podatnymi na gnicie lub odpadami
4Środki ochrony kończyn górnychPrace stwarzające ryzyko urazów rąk
(związanych również z działaniem wysokiej temperatury, wibracji oraz
substancji chemicznych), prace w kontakcie z wodą, substancjami
toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi, z materiałami podatnymi na gnicie i
innymi mogącymi być źródłem infekcji oraz prace w niskiej temperaturze, w
tym w szczególności:
a) prace z użyciem przedmiotów lub materiałów ostrych, tnących, kłujących,
parzących lub szczególnie chropowatych albo inne narażające na uszkodzenia
rąk, z wyłączeniem prac przy obsłudze maszyn, przy których istnieje
niebezpieczeństwo wciągnięcia rękawicy,
b) spawanie lub cięcie metali za pomocą łuku elektrycznego i wszelkie inne
czynności wymagające użycia lamp łukowych lub też innych źródeł
promieniowania ultrafioletowego,
c) oczyszczanie odlewów lub piaskowanie albo śrutowanie jakichkolwiek
przedmiotów, lub też odlewanie stopionych metali,
d) prace, przy których przedramiona są narażone na poranienie lub
rozpryskiwanie materiałów żarzących się,
e) cięcie mięsa i usuwanie kości za pomocą noży,
f) przenoszenie ładunków o wysokiej temperaturze,
g) prace narażające pracowników na działanie substancji chemicznych i
biologicznych niebezpiecznych dla zdrowia,
h) prace, przy których ręce pracowników narażone są na kontakt z
substancjami toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi,
i) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych,
j) prace, przy których ręce pracowników są narażone na kontakt z
zainfekowanymi zwierzętami lub padliną, szczątkami zwierząt lub
substancjami pochodzenia zwierzęcego nienadającymi się do spożycia, w tym
w miejscach przeznaczonych do rozbioru półtuszy zwierzęcych i
laboratoriach biologicznych,
k) prace w kontakcie ze zwłokami lub z substancjami z nich pochodzącymi,
l) prace przy ściekach i innych instalacjach kanalizacyjnych oraz
czynności związane z ręcznym czyszczeniem rur i zbiorników lub inne
czynności wymagające kontaktu rąk ze ściekami,
ł) prace w kontakcie z brudną bielizną lub brudną odzieżą, szmatami i
starymi, niezdezynfekowanymi ubraniami, śmieciami,
m) wszelkie prace, podczas których ręce są narażone na kontakt z
substancjami mogącymi zawierać zarazki,
n) prace w komorach chłodniczych
5Środki ochrony twarzy i oczuPrace, przy których twarz lub oczy
pracowników są narażone na urazy albo podrażnienia w wyniku działania
czynników niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia, w tym w
szczególności:
a) prace, przy których oczy są narażone na kontakt z substancjami o
wyraźnym działaniu drażniącym wzrok, jak pył paku, pył węglowy i inne
cząsteczki lub opary substancji żrących,
b) spawanie lub cięcie metali za pomocą palnika lub łuku elektrycznego,
c) prace z laserami,
d) obserwowanie intensywnych punktów świetlnych, w tym wnętrza pieca lub
substancji silnie rozżarzonych, takich jak roztopiona stal albo szkło,
e) prace wymagające zastosowania promieni podczerwonych lub wywołujące
intensywne promieniowanie cieplne,
f) prace wymagające użycia lamp łukowych lub innych źródeł promieniowania
ultrafioletowego,
g) szlifowanie na sucho, oczyszczanie lub usuwanie kamienia kotłowego przy
użyciu młota oraz inne prace powodujące rozpryskiwanie mogących przedostać
się do oczu ostrych cząsteczek, stopionych metali lub żrących płynów,
h) prace przy maszynach do obróbki skrawaniem materiału, podczas której
powstają wióry odpryskowe,
i) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych,
j) prace przy rozpylaniu płynów,
k) prace z kwasami i roztworami żrącymi, środkami odkażającymi i
substancjami do usuwania korozji
6Środki ochrony układu oddechowegoPrace w warunkach ryzyka narażenia na
nadmierne zanieczyszczenie powietrza czynnikami szkodliwymi lub w
warunkach niedoboru tlenu w powietrzu, w tym w szczególności:
a) prace w zbiornikach, w ograniczonym obszarze i w gazowych piecach
przemysłowych, gdzie może występować szkodliwy gaz lub niedobór tlenu,
b) prace w narażeniu na wdychanie szkodliwych pyłów, gazów, par lub dymu,
c) prace w sąsiedztwie otworów spustowych wielkich pieców, gdzie mogą
występować opary metali ciężkich,
d) prace w sąsiedztwie konwerterów gazowych i przewodów gazowych wielkich
pieców,
e) prace przy wykładaniu pieców i kadzi, gdzie może występować zapylenie,
f) prace w chłodniach, gdzie istnieje niebezpieczeństwo wycieku czynnika
chłodniczego,
g) prace w szybach, kanałach ściekowych i innych obiektach podziemnych
połączonych kanałami,
h) prace w narażeniu na działanie substancji rakotwórczych
7Środki ochrony słuchuPrace w warunkach, w których poziom hałasu
przekracza najwyższe dopuszczalne natężenie, w tym w szczególności:
a) prace przy obsłudze pras do metalu,
b) prace przy użyciu narzędzi pneumatycznych,
c) prace obsługi naziemnej na lotniskach,
d) prace przy wbijaniu pali,
e) cięcie drewna przy użyciu pilarki tarczowej lub pilarki z piłą
łańcuchową
8Środki ochrony przed upadkiem z wysokościPrace wykonywane w warunkach
narażających na upadek z wysokości, w tym w szczególności:
a) prace na rusztowaniach,
b) montaż elementów prefabrykowanych,
c) prace na masztach, słupach,
d) prace w kabinach wysokich dźwigów,
e) prace w wysoko położonych kabinach urządzeń magazynowych,
f) prace na wieżach wiertniczych, masztach, czworonogach i trójnogach,
g) prace w szybach i kanałach ściekowych
9Dermatologiczne środki ochrony indywidualnejPrace narażające na
podrażnienia skóry, w tym w szczególności:
a) prace w narażeniu na działanie pyłu paku albo innych pyłów lub oparów
wywierających na skórę podobne działanie drażniące,
b) przetwarzanie materiałów powlekanych,
c) garbowanie skóry,
d) prace w narażeniu na wdychanie chromianów, dwuchromianów alkalicznych,
kwasu chromowego lub innych substancji żrących lub drażniących,
wpływających na owrzodzenia lub perforację przegrody nosowej
Tabela nr 3
RODZAJE ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ
Lp.Rodzaje środków ochrony indywidualnej
123
1Odzież ochronnaubrania
kombinezony
kurtki, bluzy
kamizelki
spodnie
fartuchy
fartuchy przednie
płaszcze
peleryny
ochraniacze barku
ochraniacze klatki piersiowej
ochraniacze brzucha
ochraniacze pośladków
osłony tułowia
osłony głowy i karku
kamizelki ostrzegawcze
kurtki ostrzegawcze
spodnie ostrzegawcze
narzutki ostrzegawcze
inne rodzaje odzieży ochronnej
2Środki ochrony głowyhełmy ochronne
hełmy ochronne z wyposażeniem dodatkowym
czapki
czepki i stożki
kapelusze
kaptury
berety
chustki
inne nakrycia głowy
3Środki ochrony kończyn górnychrękawice ochronne
ochraniacze palców
ochraniacze dłoni
ochraniacze nadgarstka
ochraniacze nadgarstka i przedramienia
ochraniacze łokcia
ochraniacze przedramienia i ramienia
inne środki ochrony rąk
4Środki ochrony kończyn dolnychbuty
półbuty
trzewiki
saperki
półsaperki
kalosze
sandały
trepy
ochraniacze stopy
ochraniacze golenia
ochraniacze kolana
ochraniacze uda
getry
inne środki ochrony nóg
5Środki ochrony twarzy i oczuokulary
gogle
osłony twarzy, w tym półosłony i przyłbice
tarcze
inne środki ochrony twarzy i oczu
6Środki ochrony słuchuwkładki przeciwhałasowe
nauszniki przeciwhałasowe
hełmy przeciwhałasowe
inne środki ochrony słuchu
7Środki ochrony układu oddechowegosprzęt oczyszczający do pracy ciągłej, w
tym filtrujący, pochłaniający i filtrująco-pochłaniający
sprzęt izolujący do pracy ciągłej, w tym autonomiczny i stacjonarny
sprzęt ucieczkowy oczyszczający, w tym pochłaniacze i filtropochłaniacze
sprzęt ucieczkowy izolujący, w tym aparaty powietrzne butlowe i
regeneracyjne
inne rodzaje sprzętu ochrony układu oddechowego
8Środki izolujące cały organizmśrodki z doprowadzeniem powietrza
środki umożliwiające stosowanie izolującego sprzętu ochrony układu
oddechowego
środki umożliwiające doprowadzenie powietrza lub stosowanie sprzętu
ochrony układu oddechowego
9Środki ochrony przed upadkiem z wysokościuprzęże, w tym szelki
bezpieczeństwa i pasy biodrowe
linki bezpieczeństwa
amortyzatory
urządzenia samohamowne
inne środki chroniące przed upadkiem z wysokości
10Dermatologiczne środki ochrony skóryśrodki osłaniające skórę - kremy,
pasty, maści
środki oczyszczające skórę
środki regenerujące skórę
]
Załącznik
POMIESZCZENIA I URZĄDZENIA HIGIENICZNOSANITARNE
Spis treści
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. załącznik oznacza się jako "Załącznik nr 3", a jego
tytuł otrzymuje brzmienie:
"WYMAGANIA DLA POMIESZCZEŃ I URZĄDZEŃ HIGIENICZNOSANITARNYCH"]
Rozdział 1: Przepisy ogólne (ż 1-5)
Rozdział 2: Szatnie (ż 6-16)
Rozdział 3: Umywalnie i pomieszczenia z natryskami (ż 17-24)
Rozdział 4: Ustępy (ż 25-28)
Rozdział 5: Jadalnie (ż 29-36)
Rozdział 6: Pomieszczenia higieny osobistej kobiet (ż 37-39) [Z dniem 29
czerwca 2003 r. tytuł rozdziału 6 otrzymuje brzmienie "Pomieszczenia do
wypoczynku"]
Rozdział 7: Palarnie (ż 40-42)
Rozdział 8: Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży
roboczej i ochronnej (ż 43)
Rozdział 9: Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników (ż 44)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
załącznika
ż 1. 1. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny znajdować się w budynku, w
którym odbywa się praca, albo w budynku połączonym z nim obudowanym przejściem,
które w przypadku przechodzenia z ogrzewanych pomieszczeń pracy powinno być
również ogrzewane. [Z dniem 29 czerwca 2003 r. dodaje się zdanie drugie w
brzmieniu:
"Wymóg ten nie dotyczy pomieszczeń higienicznosanitarnych, o których mowa w ż 27
ust. 4 i ż 44."]
2. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być usytuowane w sposób
uniemożliwiający pracownikom korzystającym z nich przechodzenie przez
pomieszczenia, w których stosowane są substancje trujące lub materiały zakaźne
albo wykonywane są prace szczególnie brudzące, jeżeli nie pracują oni w
kontrakcie z tymi czynnikami.
3. Pomieszczenia higienicznosanitarne powinny być ogrzewane, oświetlone i
wentylowane zgodnie z przepisami techniczno-budowlanymi i Polskimi Normami.
4. Wysokość pomieszczeń higienicznosanitarnych nie powinna być w świetle
mniejsza niż 2,5 m. Dopuszcza się zmniejszenie wysokości pomieszczeń
higienicznosanitarnych do 2,2 m w świetle - w przypadku usytuowania ich w
suterenie, piwnicy lub na poddaszu.
ż 2. 1. Pracodawca jest obowiązany utrzymywać pomieszczenia higienicznosanitarne
oraz znajdujące się w nich urządzenia w stanie zapewniającym bezpieczne i
higieniczne korzystanie z nich przez pracowników.
2. Podłoga oraz ściany pomieszczeń higienicznosanitarnych powinny być tak
wykonane, aby możliwe było łatwe utrzymanie czystości w tych pomieszczeniach.
Ściany pomieszczeń do wysokości co najmniej 2 m powinny być pokryte materiałami
gładkimi, nienasiąkliwymi i odpornymi na działanie wilgoci.
3. W pomieszczeniach umywalni i natrysków na podłogach wykonanych z materiałów o
dużym przewodnictwie ciepła należy ułożyć w miejscach mycia się podkładki
izolujące (podesty).
ż 3. 1. Szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy powinny być
urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Nie dotyczy to zakładu pracy, w
którym jest zatrudnionych mniej niż pięciu [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy
"mniej niż pięciu" zastępuje się wyrazami "do dziesięciu"] pracowników na jednej
zmianie - pod warunkiem zapewnienia możliwości osobnego korzystania przez
kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń.
2. Pracodawca zatrudniający do dziesięciu [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyraz
"dziesięciu" zastępuje się wyrazem "dwudziestu"] pracowników powinien zapewnić
im co najmniej ustępy i umywalki, a także warunki do higienicznego
przechowywania odzieży własnej (domowej), roboczej i ochronnej oraz do
higienicznego spożywania posiłków. Jeżeli w zakładzie pracy takiego pracodawcy
nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia i prace brudzące lub nie występują
szczególne wymagania sanitarne, miejsca do spożywania posiłków, przechowywania
odzieży oraz umywalki mogą znajdować się w jednym pomieszczeniu.
ż 4. 1. Odzież powinna być przechowywana w szatniach lub odpowiednio w
pomieszczeniach, o których mowa w ż 3 ust. 2.
2. Pracownicy zatrudnieni w pomieszczeniach biurowych mogą przechowywać swoją
odzież [Z dniem 29 czerwca 2003 r. po wyrazach "swoją odzież" dodaje się wyrazy
"w przeznaczonych do tego miejscach"] w pomieszczeniach pracy.
ż 5. Pracodawca zatrudniający pracowników niepełnosprawnych powinien zapewnić
dostosowanie urządzeń higienicznosanitarnych oraz dojść do nich - do potrzeb i
możliwości tych pracowników wynikających ze zmniejszonej sprawności, zgodnie z
przepisami techniczno-budowlanymi.
Rozdział 2
Szatnie
Spis treści
załącznika
Przepisy ogólne
ż 6. Szatnie powinny być urządzone w oddzielnych lub wydzielonych
pomieszczeniach.
ż 7. 1. Pomieszczenia przeznaczone na szatnie powinny być suche i, w miarę
możliwości, oświetlone światłem dziennym.
2. Szatnie mogą być urządzone w suterenach lub w piwnicach, pod warunkiem
zastosowania odpowiedniej izolacji ścian zewnętrznych i podłóg zabezpieczającej
pomieszczenia przed wilgocią i nadmiernymi stratami ciepła oraz zapewnienia
warunków ewakuacji ludzi z tych pomieszczeń.
3. W szatniach należy zapewnić przynajmniej czterokrotną wymianę powietrza na
godzinę, a w szatniach wyposażonych w okna otwieralne przeznaczonych dla nie
więcej niż 10 pracowników wymiana powietrza nie może być mniejsza niż dwukrotna
na godzinę.
4. Szatnie, o których mowa w ust. 2, przeznaczone dla ponad 25 pracowników
powinny być dodatkowo [Z dniem 29 czerwca 2003 r. skreśla się wyraz "dodatkowo"]
wyposażone w wentylację mechaniczną.
ż 8. 1. W szatni powinny być zapewnione miejsca siedzące dla co najmniej 50%
zatrudnionych na najliczniejszej zmianie. Jako miejsca siedzące nie mogą być
stosowane ławki wolno stojące. [Z dniem 29 czerwca 2003 r. w ust. 1 skreśla się
zdanie drugie]
2. Szerokość przejść między dwoma rzędami szaf oraz głównych przejść
komunikacyjnych powinna być nie mniejsza niż 1,5 m. Szerokość przejść między
rzędami szaf a ścianą powinna być nie mniejsza niż 1,1 m.
3. Szafy na odzież powinny spełniać wymagania Polskiej Normy.
ż 9. 1. Szatnie powinny być dostosowane do rodzaju prac, stopnia narażenia
pracownika na zabrudzenie ciała i zanieczyszczenia jego odzieży substancjami
szkodliwymi, trującymi lub materiałami zakaźnymi.
2. Szatnie dzieli się na:
1) szatnie odzieży własnej pracowników - przeznaczone do przechowywania odzieży
należącej do pracowników (domowej), jeżeli ze względów higienicznych odzież ta
nie powinna się stykać z odzieżą roboczą i środkami ochrony indywidualnej,
2) szatnie odzieży roboczej i ochronnej - przeznaczone do przechowywania odzieży
i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej,
3) szatnie podstawowe - przeznaczone do przechowywania odzieży własnej
pracowników oraz odzieży roboczej i środków ochrony indywidualnej,
4) szatnie przepustowe - składające się z części przeznaczonej na odzież własną
pracowników, części przeznaczonej na odzież roboczą i środki ochrony
indywidualnej oraz przepustowego zespołu sanitarnego z natryskami, łączącego
obie te części.
ż 10. 1. W zespole szatni przeznaczonym dla pracowników zatrudnionych przy
pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży (stwarzające możliwość
zanieczyszczenia wnętrza szafy) lub jej zamoczenie, oraz dla pracowników,
których odzież robocza, z uwagi na rodzaj wykonywanej pracy, musi spełniać
szczególne wymagania higienicznosanitarne, powinny znajdować się pomieszczenia
wyposażone w urządzenia do odkażania, odpylania i suszenia odzieży oraz
czyszczenia obuwia - odpowiednio do potrzeb. W przypadku zainstalowania
jednocześnie kilku urządzeń, każde z nich powinno być umieszczone w oddzielnym
pomieszczeniu.
2. Na każdego pracownika korzystającego z suszarni powinno przypadać co najmniej
0,2 m2 powierzchni podłogi.
3. Wydajność i ilość urządzeń, o których mowa w ust. 1, powinny zapewniać
oczyszczenie i wysuszenie odzieży i obuwia w czasie trwania jednej zmiany.
Szatnie odzieży własnej pracowników
ż 11. 1. Szatnia odzieży własnej pracowników powinna być wyposażona w szafy
przeznaczone do indywidualnego użytku każdego pracownika.
2. W pomieszczeniu szatni, o której mowa w ust. 1, powinno przypadać co najmniej
0,3 m2 wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej
szatni.
ż 12. 1. Szatnia odzieży własnej pracowników może być urządzona w formie szatni
wieszakowej, jeżeli nie ma do tego przeciwwskazań ze względu na rodzaj pracy,
warunki jej wykonywania, rodzaje występujących zanieczyszczeń itp. oraz jeżeli
jest zapewniona szybka obsługa. Szatnia taka powinna odpowiadać następującym
wymaganiom:
1) powinna być urządzona osobna szatnia dla mężczyzn i osobna dla kobiet; w
przypadku zatrudnienia mniej niż pięciu pracowników na jednej zmianie szatnie
mogą być wspólne dla mężczyzn i kobiet, z tym że powinny być urządzone kabiny do
przebierania się,
2) przyjmowanie odzieży do szatni i wydawanie odzieży powinno być wykonywane
przez specjalnie do tego wyznaczony personel,
3) powinna być wyposażona w stojaki wieszakowe na odzież własną pracowników;
odzież ta powinna być przechowywana, na indywidualnych wieszakach,
4) stojaki wieszakowe powinny być jednopoziomowe i mieć w dolnej części siatkowe
półki na obuwie, w górnej zaś - półki na nakrycia głowy, teczki itp.,
5) szerokość przejścia dla obsługi szatni powinna wynosić co najmniej 1,1 m
między rzędami wieszaków na dwóch sąsiednich stojakach, zaś co najmniej 0,95 m
między ścianą a zewnętrznym rzędem wieszaków,
6) powinna w niej znajdować się przebieralnia wyposażona w miejsca do siedzenia
i wieszaki na odzież; liczba miejsc do siedzenia powinna wynosić co najmniej 30%
liczby zatrudnionych na najliczniejszej zmianie.
2. Szatnie wieszakowe przeznaczone dla pracowników nie mających obowiązku
stosowania odzieży roboczej i ochronnej mogą nie spełniać wymagań określonych w
ust. 1 pkt 1 i 6.
Szatnie odzieży roboczej i ochronnej
ż 13. 1. Szatnia odzieży roboczej i ochronnej powinna być urządzona -
niezależnie od szatni odzieży własnej pracowników - dla pracowników
zatrudnionych przy pracach powodujących znaczne zabrudzenie odzieży (stwarzające
możliwość zanieczyszczenia wnętrz szafy do przechowywania odzieży) lub jej
zamoczenie oraz dla pracowników, których odzież robocza, z uwagi na rodzaj
wykonywanej pracy, musi spełniać szczególne wymagania higienicznosanitarne.
2. Szatnia, o której mowa w ust. 1, powinna być wyposażona w szafy przeznaczone
do indywidualnego użytku każdego pracownika.
3. W pomieszczeniu szatni, o której mowa w ust. 1, powinno przypadać co najmniej
0,3 m2 wolnej powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej
szatni.
4. Szatnia odzieży roboczej i ochronnej powinna mieć bezpośrednie połączenie z
umywalnią, z natryskami i szatnią odzieży własnej pracowników.
Szatnie podstawowe
ż 14. 1. Szatnia podstawowa może być urządzona zamiast osobnych szatni odzieży
własnej pracowników oraz szatni odzieży roboczej i ochronnej dla zatrudnionych
przy pracach, podczas których zabrudzenie odzieży roboczej i środków ochrony
indywidualnej występuje w tak małym stopniu, że nie stwarza ryzyka
zanieczyszczenia odzieży własnej pracowników. Szatnia ta powinna mieć
bezpośrednie połączenie z umywalnią.
2. W szatni, o której mowa w ust. 1, powinno przypadać co najmniej 0,5 m2 wolnej
powierzchni podłogi na każdego pracownika korzystającego z tej szatni.
3. Szatnia, o której mowa w ust. 1, powinna być wyposażona w dwie szafy
pojedyncze lub jedną szafę podwójną dla każdego pracownika korzystającego z tej
szatni. Jedna szafa pojedyncza lub jedna część szafy podwójnej powinna być
przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej, zaś druga - na
odzież własną pracowników.
ż 15. Do szatni podstawowej można stosować odpowiednie przepisy ż 12, z tym że
stojaki wieszakowe powinny być osobne na odzież własną pracowników i osobne na
odzież roboczą i ochronną.
Szatnie przepustowe
ż 16. 1. Szatnia przepustowa powinna być urządzona dla pracowników zatrudnionych
przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji
trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz
innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących w
wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie.
2. Szatnia przepustowa powinna spełniać następujące wymagania:
1) część szatni przeznaczona na odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej
powinna odpowiadać wymaganiom określonym w ż 13 ust. 2 i 3,
2) część szatni przeznaczona na odzież własną pracowników powinna odpowiadać
wymaganiom określonym w ż 11 lub ż 12,
3) ruch użytkowników szatni przepustowej pomiędzy obu jej częściami powinien
odbywać się wyłącznie przez zespół sanitarny z natryskami.
3. Dla pracowników mających kontakt z substancjami trującymi lub zakaźnymi
powinna być przeznaczona odrębna szatnia przepustowa, spełniająca wymagania
określone w ust. 2.
Rozdział 3
Umywalnie i pomieszczenia z natryskami
Spis treści
załącznika
ż 17. W skład zespołu szatni powinny wchodzić umywalnie łatwo dostępne dla
pracowników i zapewniające bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i
przebranych w odzież własną.
ż 18. 1. Umywalnia powinna być wyposażona w umywalki emaliowane lub wykonane z
materiału odpornego na korozję, zgodnie z Polską Normą.
2. Do umywalek powinna być doprowadzona woda bieżąca. W przypadku zatrudniania
pracowników przy pracach brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub
zakaźnymi należy zapewnić umywalki z bieżącą ciepłą wodą.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Do umywalek powinna być doprowadzona woda bieżąca - ciepła i zimna."]
3. Szerokość przejścia między umywalkami a ścianą przeciwległą powinna wynosić
nie mniej niż 1,3 m, a między dwoma rzędami umywalek - nie mniej niż 2 m.
ż 19. 1. Na każdych dziesięciu pracowników najliczniejszej zmiany powinna w
umywalni przypadać co najmniej jedna umywalka indywidualna, a przy pracach
brudzących i w kontakcie z substancjami szkodliwymi lub zakaźnymi - co najmniej
jedna umywalka na każdych pięciu pracowników - lecz nie mniej niż jedna przy
mniejszej liczbie zatrudnionych. W przypadku zastosowania umywalek szeregowych
do mycia zbiorowego (np. na placach budowy) powinno przypadać co najmniej jedno
stanowisko do mycia (zawór czerpalny wody) na każdych pięciu pracowników
jednocześnie zatrudnionych.
2. Na każdych trzydziestu mężczyzn lub na każde dwadzieścia kobiet jednocześnie
zatrudnionych przy pracach biurowych lub w warunkach zbliżonych do tych prac
powinna przypadać co najmniej jedna umywalka, lecz nie mniej niż jedna umywalka
przy mniejszej liczbie zatrudnionych. Umywalki powinny być instalowane w
pomieszczeniach ustępów lub w ich przedsionkach izolacyjnych.
ż 20. Dla pracowników narażonych na zabrudzenie nóg przy pracy powinny być
instalowane w umywalniach brodziki do mycia nóg z doprowadzeniem ciepłej wody, w
ilości co najmniej jeden brodzik na każdych dziesięciu użytkowników. Brodziki
nie są wymagane dla pracowników zatrudnionych przy pracach na otwartej
przestrzeni - poza terenem zakładu pracy.
ż 21. 1. W zespole szatni powinny znajdować się pomieszczenia z natryskami,
jeśli wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników.
2. Pomieszczenia z natryskami powinny być łatwo dostępne dla pracowników i
zapewniać bezkolizyjny ruch pracowników już umytych i ubranych w odzież własną.
ż 22. 1. Na każdych ośmiu pracowników najliczniejszej zmiany wykonujących prace
powodujące zabrudzenie ich ciała powinna przypadać co najmniej jedna kabina
natryskowa, a przy pracach, o których mowa w ż 16 ust. 1, co najmniej jedna
kabina natryskowa na każdych pięciu pracowników - lecz nie mniej niż jedna przy
mniejszej liczbie zatrudnionych.
2. Wymiary kabin natryskowych powinny być zgodne z przepisami
techniczno-budowlanymi. Szerokość przejścia między dwoma rzędami kabin, przy
zastosowaniu zasłon zasuwanych lub ścianek osłaniających powinna wynosić co
najmniej 1,30 m, a między kabinami i ścianą - co najmniej 0,90 m.
ż 23. 1. W pomieszczeniu z natryskami poszczególne sitka powinny być
zainstalowane w oddzielnych kabinach i umieszczone w taki sposób, aby strumień
wody spływał na ramiona, a nie na głowę.
2. Pomieszczenie z natryskami, w którym znajduje się więcej niż sześć sitek,
powinno być oddzielone od szatni pomieszczeniem izolującym.
3. Do natrysków powinna być doprowadzona woda bieżąca zimna i ciepła. Woda
zużyta powinna być odprowadzana do kanalizacji.
4. Przy pomieszczeniach z natryskami powinna znajdować się wydzielona kabina z
jedną miską ustępową na każde dziesięć natrysków, lecz nie mniej niż jedną.
ż 24. 1. Temperatura wody ciepłej doprowadzonej do umywalek, natrysków i
brodzików przy stosowaniu centralnej regulacji lub zbiorowego mieszania wody
powinna wynosić od 35C do 40C (od 308 K do 313 K), a w przypadku
indywidualnego mieszania wody - od 50C do 60C (323 K do 333 K).
2. W pomieszczeniach umywalni należy zapewnić co najmniej dwukrotną wymianę
powietrza w ciągu godziny, natomiast w pomieszczeniach z natryskami wymiana ta
nie powinna być mniejsza niż pięciokrotna w ciągu godziny.
Rozdział 4
Ustępy
Spis treści
załącznika
ż 25. 1. Ustępy powinny być zlokalizowane w odległości nie większej niż 75 m od
stanowiska pracy. Odległość ta może być większa jedynie dla pracowników
pracujących stale na otwartej przestrzeni, lecz nie powinna przekraczać 125 m od
najdalszego stanowiska pracy.
2. W budynkach ustępy powinny być urządzone na każdej kondygnacji. Jeżeli na
kondygnacji pracuje mniej niż dziesięć osób, ustępy mogą znajdować się nie dalej
niż na sąsiedniej kondygnacji.
ż 26. 1. Wejścia do ustępów powinny prowadzić bezpośrednio z pomieszczeń,
korytarzy lub dróg służących do komunikacji ogólnej.
2. Ustęp powinien mieć wejściowe pomieszczenie izolujące wyposażone w umywalki z
dopływem ciepłej i zimnej wody w ilości [Z dniem 29 czerwca 2003 r. po wyrazach
"w ilości" dodaje się wyrazy "co najmniej"] jedna umywalka na trzy miski
ustępowe lub pisuary, lecz nie mniej niż jedna umywalka.
3. Drzwi prowadzące do pomieszczenia izolującego oraz drzwi łączące je z dalszą
częścią ustępu powinny zamykać się samoczynnie.
ż 27. 1. Zainstalowane w ustępach miski ustępowe i pisuary powinny być
spłukiwane bieżącą wodą oraz podłączone do kanalizacji.
2. Ustępy powinny być wyposażone w instalację i urządzenia przeznaczone do
utrzymania wymagań higienicznosanitarnych.
3. W pomieszczeniach ustępów należy zapewnić wymianę powietrza w ilości nie
mniejszej niż 50 m3 na godzinę na 1 miskę ustępową i 25 m3 na 1 pisuar.
4. Dla pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni poza terenem zakładu
pracy przez okres nie dłuższy niż 3 miesiące oraz zatrudnionych w budynkach nie
wyposażonych w instalację wodociągową i kanalizacyjną mogą być urządzane ustępy
wyposażone w szczelne zbiorniki nieczystości. W takim przypadku ustępy mogą nie
spełniać wymagań określonych w ust. 1, 2 i 3 oraz w ż 26 ust. 2.
5. Szerokość przejść wzdłuż kabin ustępowych przy jednostronnym ich
rozmieszczeniu powinna wynosić co najmniej 1,3 m. Jeżeli naprzeciwko kabin są
umieszczone pisuary, odległość między ścianą, na której są zainstalowane, a
kabinami nie powinna być mniejsza niż 2 m. Przejście między rzędami kabin
powinno mieć szerokość co najmniej 2 m.
ż 28. 1. Na każdych trzydziestu mężczyzn zatrudnionych na jednej zmianie powinna
przypadać co najmniej jedna miska ustępowa i jeden pisuar, lecz nie mniej niż
jedna miska i jeden pisuar przy mniejszej liczbie zatrudnionych.
2. Na każde dwadzieścia kobiet zatrudnionych na jednej zmianie powinna przypadać
jedna miska ustępowa, lecz nie mniej niż jedna miska przy mniejszej liczbie
zatrudnionych.
Rozdział 5
Jadalnie
Spis treści
załącznika
ż 29. 1. Pracodawca zatrudniający powyżej dwudziestu pracowników na jednej
zmianie powinien zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków,
zwane dalej "jadalnią".
2. Obowiązek określony w ust. 1 dotyczy również pracodawców zatrudniających
dwudziestu i mniej pracowników, jeżeli narażeni są na kontakt ze [Z dniem 29
czerwca 2003 r. po wyrazach "kontakt ze" dodaje się wyraz "szkodliwymi"]
środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, materiałami biologicznie zakaźnymi
albo przy pracach szczególnie brudzących.
3. W jadalni należy umieścić w widocznych miejscach napisy lub znaki informujące
o zakazie palenia tytoniu.
4. Przepis ust. 1 nie dotyczy zakładów pracy, w których wykonywane są prace
wyłącznie o charakterze biurowym.
ż 30. Ustala się następujące typy jadalni:
1) jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych (typ I),
2) jadalnia przeznaczona do spożywania posiłków własnych i wydawania napojów
(typ II),
3) jadalnia z zapleczem - przeznaczona do spożywania posiłków profilaktycznych
(typ III).
Dopuszcza się łączenie jadalni typu II i III.
ż 31. 1. W pomieszczeniu jadalni typu I powinno przypadać co najmniej 1,1 m2
powierzchni na każdego z pracowników jednocześnie spożywających posiłek.
2. Powierzchnia jadalni nie powinna być mniejsza niż 8 m2.
ż 32. Jadalnia typu II powinna składać się z dwóch części:
1) jadalni właściwej odpowiadającej wymaganiom jadalni typu I oraz
2) pomieszczeń do przygotowywania, wydawania napojów i zmywania naczyń
stołowych.
ż 33. Jadalnia typu III powinna odpowiadać wymaganiom określonym dla jadalni
typu II oraz powinna posiadać węzeł sanitarny dla konsumentów i węzeł sanitarny
z szatnią dla pracowników obsługi.
ż 34. 1. Dla każdego pracownika spożywającego posiłek w jadalni należy zapewnić
indywidualne miejsce siedzące przy stole. Ustawianie ławek w jadalni jest
niedopuszczalne. [Z dniem 29 czerwca 2003 r. w ust. 1 skreśla się zdanie drugie]
2. Jadalnia powinna być wyposażona w umywalki w ilości nie mniejszej niż jedna
umywalka na dwadzieścia miejsc siedzących w jadalni, lecz nie mniej niż jedna
umywalka. Przy każdej umywalce powinny znajdować się ręczniki jednorazowe lub
powinna być zainstalowana suszarka do rąk.
3. W jadalni powinny być zainstalowane urządzenia do podgrzewania przez
pracownika posiłku własnego oraz zlewozmywaki dwukomorowe w ilości jeden
zlewozmywak na dwadzieścia miejsc w jadalni, ale nie mniej niż jeden
zlewozmywak.
4. W jadalniach typu I i II lub przy nich powinny znajdować się indywidualne
zamykane szafki przeznaczone do przechowywania w higienicznych warunkach
własnego posiłku pracownika.
ż 35. W pomieszczeniu jadalni należy zapewnić przynajmniej 2-krotną wymianę
powietrza w ciągu godziny.
ż 36. 1. Dla pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac w kontakcie ze
szkodliwymi substancjami [Z dniem 29 czerwca 2003 r. wyrazy "w kontakcie ze
szkodliwymi substancjami albo" zastępuje się wyrazami "w kontakcie z"] albo
materiałami zakaźnymi lub trującymi powinny być urządzone oddzielnie jadalnie
niedostępne dla innych pracowników.
2. Jadalnia, o której mowa w ust. 1, powinna być oddzielona od pomieszczeń pracy
pomieszczeniem izolującym, w którym należy urządzić miejsca do pozostawiania
odzieży ochronnej oraz zainstalować umywalki z ciepłą bieżącą wodą.
Rozdział 6
Pomieszczenia higieny osobistej kobiet
Spis treści
załącznika
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. tytuł rozdziału 6 otrzymuje brzmienie "Pomieszczenia
do wypoczynku"]
ż 37. 1. W zakładzie pracy zatrudniającym od dwudziestu do dwustu kobiet w
jednym budynku powinna być urządzona w umywalni dla kobiet kabina higieny
osobistej wyposażona w bidet, umywalkę z ciepłą bieżącą wodą i miską ustępową.
Na każde następne 200 kobiet należy urządzić dodatkową kabinę.
2. Powierzchnia kabiny, o której mowa w ust. 1, nie może być mniejsza niż 2,4
m2.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. skreśla się ż 37]
ż 38. 1. W zakładzie pracy zatrudniającym na jedną zmianę więcej niż dwadzieścia
kobiet w jednym budynku należy urządzić pomieszczenie z miejscami do wypoczynku
w pozycji leżącej dla kobiet w ciąży i karmiących matek, przyjmując co najmniej
jedno miejsce na każdych trzysta kobiet zatrudnionych na jednej zmianie, lecz
nie mniej niż jedno miejsce.
2. Powierzchnia pomieszczenia, o którym mowa w ust. 1, nie może być mniejsza niż
8 m2.
ż 39. W pomieszczeniach higieny osobistej kobiet oraz w pomieszczeniach, o
których mowa w ż 38, należy zapewnić przynajmniej dwukrotną wymianę powietrza w
ciągu godziny.
Rozdział 7
Palarnie
Spis treści
załącznika
ż 40. 1. Palenie tytoniu w zakładach pracy jest dozwolone wyłącznie w
odpowiednio przystosowanych pomieszczeniach (palarniach) lub w innych
wyodrębnionych miejscach [Z dniem 29 czerwca 2003 r. skreśla się wyrazy "lub w
innych wyodrębnionych miejscach"] wyposażonych w dostateczną ilość popielniczek.
2. Palarnie lub miejsca przeznaczone do palenia tytoniu [Z dniem 29 czerwca 2003
r. skreśla się wyrazy "lub miejsca przeznaczone do palenia tytoniu"] powinny być
usytuowane w sposób nie narażający osób niepalących na wdychanie dymu
tytoniowego.
ż 41. W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi na
każdego pracownika najliczniejszej zmiany, z tym jednak, że powierzchnia
poszczególnych pomieszczeń przeznaczonych na palarnie nie powinna być mniejsza
niż 8 m2.
[Z dniem 29 czerwca 2003 r. ż 41 otrzymuje brzmienie:
"ż 41. W palarni powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni podłogi na
każdego pracownika najliczniejszej zmiany korzystającego z tego pomieszczenia, z
tym jednak, że powierzchnia poszczególnych pomieszczeń przeznaczonych na
palarnie nie powinna być mniejsza niż 4 m2."]
ż 42. W palarni należy zapewnić przynajmniej dziesięciokrotną wymianę powietrza
w ciągu godziny.
Rozdział 8
Pomieszczenia do prania, odkażania, suszenia i odpylania odzieży roboczej i
ochronnej
Spis treści
załącznika
ż 43. 1. Jeżeli przeznaczona do prania odzież robocza lub ochronna może stać się
powodem skażenia innej odzieży pranej jednocześnie lub jeżeli jest ona
szczególnie zabrudzona, a także gdy wymagają tego specjalne względy higieny
produkcji, w zakładzie pracy powinna być urządzona specjalna pralnia odzieży
wyposażona w urządzenia mechaniczne do prania.
2. Przy pralni należy zapewnić możliwość odpylania, degazacji, dezynfekcji,
suszenia oraz naprawy odzieży roboczej i ochronnej.
3. W zakładzie pracy, w którym odzież pracowników jest narażona na
zanieczyszczenie substancjami trującymi, należy stosować urządzenia służące do
neutralizacji tych substancji.
Rozdział 9
Pomieszczenia do ogrzewania się pracowników
Spis treści
załącznika
ż 44. 1. Przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nie ogrzewanych
pomieszczeniach należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia
umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się
oraz zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do
podgrzewania posiłków.
2. W pomieszczeniach do ogrzewania się pracowników powinna być zapewniona
temperatura co najmniej 16C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej
zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni, przy czym całkowita
powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2.
3. W razie gdy ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w
okresie zimowym nie jest możliwe zapewnienie pomieszczeń, o których mowa w ust.
1, należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone
źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w
sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad
funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy
(Dz. U. Nr 56 z 19 lipca 2000 r., poz. 671)
Na podstawie art. 45 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679 i z 2003 r. Nr 6, poz. 65) zarządza
się, co następuje:
ż 1. Ochotnicze Hufce Pracy, zwane dalej "OHP", wykonują zadania państwa w
zakresie kształcenia, dokształcania, zatrudniania i wychowania młodzieży. Do
szczegółowych zadań w tym zakresie należy:
1) wspieranie systemu wychowawczego i edukacyjnego państwa,
2) aktywizacja społeczna, zawodowa i ekonomiczna młodzieży w jednostkach
organizacyjnych OHP, organizowanie praktyk zawodowych w kraju i za granicą,
podejmowanie innych form działalności umożliwiających podwyższenie kwalifikacji
zawodowych lub przekwalifikowanie,
3) organizowanie całorocznego zatrudnienia młodzieży bezrobotnej oraz w okresie
wakacji dla młodzieży szkół ponadpodstawowych,
4) poszukiwanie i przedkładanie młodzieży pozostającej bez pracy indywidualnych
i grupowych ofert zatrudnienia,
5) inicjowanie i organizowanie międzynarodowej współpracy młodzieży,
6) podejmowanie i wspieranie wszelkich inicjatyw służących przeciwdziałaniu
bezrobociu i wychowaniu w procesie pracy.
ż 2. 1. Jednostkami organizacyjnymi OHP, zwanymi dalej "jednostkami OHP", są:
1) Komenda Główna OHP,
2) wojewódzkie komendy OHP,
3) centra kształcenia i wychowania,
4) centra edukacji i pracy,
5) ośrodki szkolenia i wychowania,
6) hufce pracy,
7) młodzieżowe biura pracy.
2. Komendzie Głównej OHP podlegają wojewódzkie komendy OHP oraz centra
kształcenia i wychowania.
3. Wojewódzkim komendom OHP podlegają:
1) centra edukacji i pracy,
2) ośrodki szkolenia i wychowania,
3) hufce pracy,
4) młodzieżowe biura pracy.
ż 3. 1. Komenda Główna OHP, którą kieruje Komendant Główny OHP przy pomocy
swoich zastępców:
1) ustala strategię i kierunki działania OHP,
2) inicjuje realizację przedsięwzięć dotyczących programowej działalności OHP
oraz zadań określonych w ż 1,
3) koordynuje działalność jednostek organizacyjnych na terenie kraju oraz
inspiruje do nowatorskich działań, rozwiązań organizacyjnych i merytorycznych,
4) nadzoruje działalność podległych jej jednostek,
5) nadzoruje gospodarowanie majątkiem będącym w zarządzie OHP oraz działalność
finansową i gospodarczą.
2. Siedzibą Komendy Głównej OHP jest miasto stołeczne Warszawa.
3. Komendant Główny OHP:
1) odpowiada za realizację zadań powierzonych OHP, politykę kadrową i płacową,
gospodarowanie środkami finansowymi oraz mienie będące w zarządzie OHP,
2) zatwierdza plany pracy i plany finansowe podległych jednostek,
3) tworzy i znosi jednostki organizacyjne, o których mowa w ż 2 ust. 1 pkt 3,
4) ustala plan pracy Komendy Głównej,
5) powołuje i odwołuje zastępców Komendanta Głównego, wojewódzkich komendantów
OHP i ich zastępców oraz dyrektorów centrów kształcenia i wychowania,
6) może powoływać zespoły zadaniowe, doradcze i opiniodawcze, określając ich
nazwę, skład, zakres i tryb działania.
ż 4. 1. Wojewódzka komenda kierowana przez wojewódzkiego komendanta OHP:
1) inicjuje i realizuje na terenie województwa zadania określone w ż 1,
2) wytycza kierunki działania i ustala plany pracy dla wojewódzkiej komendy oraz
dla podległych jej jednostek OHP,
3) koordynuje działalność podległych jej jednostek organizacyjnych na terenie
województwa oraz inspiruje do nowatorskich działań, rozwiązań organizacyjnych i
merytorycznych,
4) organizuje międzynarodową współpracę młodzieży,
5) nadzoruje działalność podległych jej jednostek,
6) nadzoruje gospodarowanie powierzonym majątkiem oraz prowadzoną działalność
gospodarczą.
2. Wojewódzki komendant OHP:
1) tworzy i znosi - za zgodą Komendanta Głównego - jednostki organizacyjne
wymienione w ż 2 ust. 1 pkt 4-7,
2) realizuje zadania OHP na terenie województwa, prowadzi politykę kadrową i
płacową w podległych jednostkach, dysponuje przyznanymi środkami finansowymi,
odpowiada za mienie OHP,
3) sporządza plany pracy i plan finansowy wojewódzkiej komendy oraz zatwierdza
plany pracy jednostek wymienionych w ż 2 ust. 1 pkt 4-7,
4) określa obszar i zakres działania centrum edukacji i pracy na terenie
województwa,
5) może powoływać zespoły zadaniowe, doradcze i opiniodawcze, określając ich
nazwę, skład, zakres i tryb działania.
ż 5. Centra kształcenia i wychowania będące ponadwojewódzkimi jednostkami
organizacyjnymi OHP, kierowanymi przez dyrektorów, realizują zadania w zakresie:
1) umożliwienia kontynuowania nauki młodzieży niedostosowanej społecznie i ze
środowisk zagrożonych demoralizacją,
2) umożliwienia młodzieży zdobycia zawodu i przekwalifikowania zawodowego,
3) organizacji pracy wychowawczo-terapeutycznej z młodzieżą zagrożoną
demoralizacją i wchodzącą w konflikt z prawem,
4) prowadzenia rekrutacji z terenu całego kraju we współdziałaniu z wojewódzkimi
komendami OHP i jednostkami samorządu terytorialnego,
5) przygotowania młodzieży do aktywnego zachowania na rynku pracy,
6) doskonalenia kadry Ochotniczych Hufców Pracy.
ż 6. Centra edukacji i pracy, jako jednostki ponadpowiatowe na terenie
województwa, realizują zadania w zakresie:
1) prowadzenia szkoleń zawodowych zgodnie z potrzebami rynku pracy,
2) prowadzenia poradnictwa i informacji zawodowej,
3) prowadzenia pośrednictwa pracy,
4) badania i diagnozowania lokalnego rynku usług edukacyjnych i rynku pracy,
5) prowadzenia działalności promocyjnej i informacyjnej w zakresie realizowanych
zadań,
6) koordynacji działalności młodzieżowych biur pracy,
7) merytorycznego wsparcia jednostek OHP na terenie swojego działania.
ż 7. Ośrodki szkolenia i wychowania, jako jednostki ponadpowiatowe tworzone na
terenie działania wojewódzkiej komendy OHP, realizują zadania w zakresie:
1) zapewnienia warunków do nauki i zdobywania kwalifikacji zawodowych,
2) prowadzenia działalności wychowawczej, profilaktycznej i resocjalizacyjnej,
3) prowadzenia pracy w zakresie informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego,
4) współdziałania z instytucjami środowiska lokalnego oraz rodzicami lub
opiekunami prawnymi uczestników w procesie wychowania, organizowania życia
kulturalnego i sportowego,
5) organizowania kształcenia w oparciu o własne warsztaty
szkoleniowo-produkcyjne,
6) umożliwienia i zabezpieczenia całodobowej opieki wychowawczej.
ż 8. Hufce pracy, jako podstawowe jednostki organizacyjne OHP, realizują zadania
w zakresie:
1) pomocy młodzieży w uzyskaniu i podwyższaniu wiedzy ogólnej oraz kwalifikacji
zawodowych we współdziałaniu z pracodawcami,
2) organizowania zatrudnienia młodzieży pozostającej bez pracy,
3) wychowania, profilaktyki i resocjalizacji młodzieży zagrożonej i
niedostosowanej społecznie,
4) współpracy z rodzinami, szkołami, placówkami wychowawczymi, ośrodkami pomocy
społecznej, sądami, pracodawcami, poradniami psychologiczno-pedagogicznymi w
celu ułatwienia integracji młodzieży ze środowiskiem,
5) organizowania różnorodnych form spędzania czasu wolnego poprzez udział w
imprezach kulturalno-oświatowych, kołach zainteresowań, zajęciach klubowych i
warsztatowych.
ż 9. Młodzieżowe biura pracy realizują zadania w zakresie:
1) prowadzenia pośrednictwa pracy oraz informacji zawodowej dla młodzieży
pozostającej bez pracy,
2) organizowania krótkoterminowego zatrudnienia uczniów szkół ponadpodstawowych,
3) współdziałania i współpracy z urzędami pracy w zakresie pośrednictwa pracy i
poradnictwa zawodowego,
4) prowadzenia klubów pracy w celu nauki umiejętności poszukiwania i
pozyskiwania zatrudnienia,
5) kierowania młodzieży do innych jednostek OHP w celu uzupełnienia
wykształcenia i zdobycia kwalifikacji zawodowych odpowiadających potrzebom
lokalnego rynku pracy,
6) organizowania wakacyjnych hufców pracy oraz innych form aktywnego wypoczynku
i pracy.
ż 10. Komendant Główny OHP przedkłada ministrowi właściwemu do spraw pracy:
1) w terminie do dnia 31 grudnia każdego roku plan pracy OHP na rok następny w
celu akceptacji,
2) w terminie do dnia 31 marca każdego roku sprawozdanie z wykonania planu pracy
OHP za rok poprzedni,
3) na bieżąco opinie i propozycje zmian obowiązujących przepisów dotyczących OHP
i aktywizacji zawodowej młodzieży.
ż 11. Komenda Główna, wojewódzkie komendy oraz centra kształcenia i wychowania
są państwowymi jednostkami budżetowymi sektora finansów publicznych działającymi
na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych.
ż 12. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 7 dni od dnia ogłoszenia [czyli
27 lipca 2000 r.].
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 27 lipca 2002 roku. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz. U. nr 16 z dnia 18 maja 1964 r., poz. 93 z późn. zm.)
KSIĘGA TRZECIA
ZOBOWIĄZANIA
Tytuł I.
PRZEPISY OGÓLNE
Art. 353. ż 1. Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika
świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić.
ż 2. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
Art. 353 [1]. Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego
uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze)
stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
Art. 354. ż 1. Dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w
sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia
społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje -
także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
ż 2. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania
wierzyciel.
Art. 355. ż 1. Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w
stosunkach danego rodzaju (należyta staranność).
ż 2. Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego
działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru
tej działalności.
Art. 356. ż 1. Wierzyciel może żądać osobistego świadczenia dłużnika tylko
wtedy, gdy to wynika z treści czynności prawnej, z ustawy albo z właściwości
świadczenia.
ż 2. Jeżeli wierzytelność pieniężna jest wymagalna, wierzyciel nie może odmówić
przyjęcia świadczenia od osoby trzeciej, chociażby działała bez wiedzy dłużnika.
Art. 357. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany do świadczenia rzeczy oznaczonych
tylko co do gatunku, a jakość rzeczy nie jest oznaczona przez właściwe przepisy
lub przez czynność prawną ani nie wynika z okoliczności, dłużnik powinien
świadczyć rzeczy średniej jakości.
Art. 357 [1]. Jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany stosunków spełnienie
świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo groziłoby jednej ze
stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy, sąd może
po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego,
oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o
rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o
rozliczeniach stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym.
Art. 358. ż 1. Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, zobowiązania
pieniężne na obszarze Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mogą być wyrażone tylko
w pieniądzu polskim.
ż 2. (skreślony).
Art. 358 [1]. ż 1. Jeżeli przedmiotem zobowiązania od chwili jego powstania jest
suma pieniężna, spełnienie świadczenia następuje przez zapłatę sumy nominalnej,
chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
ż 2. Strony mogą zastrzec w umowie, że wysokość świadczenia pieniężnego zostanie
ustalona według innego niż pieniądz miernika wartości.
ż 3. W razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania,
sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia
społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego,
chociażby były ustalone w orzeczeniu lub umowie.
ż 4. Z żądaniem zmiany wysokości lub sposobu spełnienia świadczenia pieniężnego
nie może wystąpić strona prowadząca przedsiębiorstwo, jeżeli świadczenie
pozostaje w związku z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa.
ż 5. Przepisy ż 2 i 3 nie uchybiają przepisom regulującym wysokość cen i innych
świadczeń pieniężnych.
Art. 359. ż 1. Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika
z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego
właściwego organu.
ż 2. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się
odsetki ustawowe.
ż 3. Wysokość odsetek ustawowych określa rozporządzenie Rady Ministrów.
Rozporządzenie to może zakazać zastrzegania, jak również pobierania odsetek
wyższych od tych, które określa jako maksymalne.
Art. 360. W braku odmiennego zastrzeżenia co do terminu płatności odsetek są one
płatne co roku z dołu, a jeżeli termin płatności sumy pieniężnej jest krótszy
niż rok - jednocześnie z zapłatą tej sumy.
Art. 361. ż 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za
normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.
ż 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub
postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany
poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Art. 362. Jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia
szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do
okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
Art. 363. ż 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru
poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę
odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego
było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne
trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w
pieniądzu.
ż 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania
powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że
szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej
chwili.
Art. 364. ż 1. Ilekroć ustawa przewiduje obowiązek zabezpieczenia,
zabezpieczenie powinno nastąpić przez złożenie pieniędzy do depozytu sądowego.
ż 2. Jednakże z ważnych powodów zabezpieczenie może nastąpić w inny sposób.
Art. 365. ż 1. Jeżeli dłużnik jest zobowiązany w ten sposób, że wykonanie
zobowiązania może nastąpić przez spełnienie jednego z kilku świadczeń
(zobowiązanie przemienne), wybór świadczenia należy do dłużnika, chyba że z
czynności prawnej, z ustawy lub z okoliczności wynika, iż uprawnionym do wyboru
jest wierzyciel lub osoba trzecia.
ż 2. Wyboru dokonywa się przez złożenie oświadczenia drugiej stronie. Jeżeli
uprawnionym do wyboru jest dłużnik, może on dokonać wyboru także przez
spełnienie świadczenia.
ż 3. Jeżeli strona uprawniona do wyboru świadczenia wyboru tego nie dokona,
druga strona może jej wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym
upływie wyznaczonego terminu uprawnienie do dokonania wyboru przechodzi na
stronę drugą.
Art. 365 [1]. Zobowiązanie bezterminowe o charakterze ciągłym wygasa po
wypowiedzeniu przez dłużnika lub wierzyciela z zachowaniem terminów umownych,
ustawowych lub zwyczajowych, a w razie braku takich terminów niezwłocznie po
wypowiedzeniu.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 27 lipca 2002 roku. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz. U. nr 16 z dnia 18 maja 1964 r., poz. 93 z późn. zm.)
Tytuł XV.
UMOWA O DZIEŁO
Art. 627. Przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do
wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.
Art. 627 [1]. Do umowy zawartej, w zakresie działalności przedsiębiorstwa
przyjmującego zamówienie, z osobą fizyczną, która zamawia dzieło, będące rzeczą
ruchomą, w celu niezwiązanym z jej działalnością gospodarczą ani zawodową,
stosuje się odpowiednio przepisy o sprzedaży konsumenckiej.
Art. 628. ż 1. Wysokość wynagrodzenia za wykonanie dzieła można określić przez
wskazanie podstaw do jego ustalenia. Jeżeli strony nie określiły wysokości
wynagrodzenia ani nie wskazały podstaw do jego ustalenia, poczytuje się w razie
wątpliwości, że strony miały na myśli zwykłe wynagrodzenie za dzieło tego
rodzaju. Jeżeli także w ten sposób nie da się ustalić wysokości wynagrodzenia,
należy się wynagrodzenie odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym
nakładom przyjmującego zamówienie.
ż 2. Przepisy dotyczące sprzedaży według cen sztywnych, maksymalnych,
minimalnych i wynikowych stosuje się odpowiednio.
Art. 629. Jeżeli strony określiły wynagrodzenie na podstawie zestawienia
planowanych prac i przewidywanych kosztów (wynagrodzenie kosztorysowe), a w toku
wykonywania dzieła zarządzenie właściwego organu państwowego zmieniło wysokość
cen lub stawek obowiązujących dotychczas w obliczeniach kosztorysowych, każda ze
stron może żądać odpowiedniej zmiany umówionego wynagrodzenia. Nie dotyczy to
jednak należności uiszczonej za materiały lub robociznę przed zmianą cen lub
stawek.
Art. 630. ż 1. Jeżeli w toku wykonywania dzieła zajdzie konieczność
przeprowadzenia prac, które nie były przewidziane w zestawieniu prac planowanych
będących podstawą do obliczenia wynagrodzenia kosztorysowego, a zestawienie
sporządził zamawiający, przyjmujący zamówienie może żądać odpowiedniego
podwyższenia umówionego wynagrodzenia. Jeżeli zestawienie planowanych prac
sporządził przyjmujący zamówienie, może on żądać podwyższenia wynagrodzenia
tylko wtedy, gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć
konieczności prac dodatkowych.
ż 2. Przyjmujący zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, jeżeli
wykonał prace dodatkowe bez uzyskania zgody zamawiającego.
Art. 631. Gdyby w wypadkach przewidzianych w dwóch artykułach poprzedzających
zaszła konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego,
zamawiający może od umowy odstąpić, powinien jednak uczynić to niezwłocznie i
zapłacić przyjmującemu zamówienie odpowiednią część umówionego wynagrodzenia.
Art. 632. ż 1. Jeżeli strony umówiły się o wynagrodzenie ryczałtowe, przyjmujący
zamówienie nie może żądać podwyższenia wynagrodzenia, chociażby w czasie
zawarcia umowy nie można było przewidzieć rozmiaru lub kosztów prac.
ż 2. Jeżeli jednak wskutek zmiany stosunków, której nie można było przewidzieć,
wykonanie dzieła groziłoby przejmującemu zamówienie rażącą stratą, sąd może
podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę.
Art. 633. Jeżeli materiałów na wykonanie dzieła dostarcza zamawiający,
przyjmujący zamówienie powinien ich użyć w sposób odpowiedni oraz złożyć
rachunek i zwrócić nie zużytą część.
Art. 634. Jeżeli materiał dostarczony przez zamawiającego nie nadaje się do
prawidłowego wykonania dzieła albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą
przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu, przyjmujący zamówienie powinien
niezwłocznie zawiadomić o tym zamawiającego.
Art. 635. Jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub
wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je
ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu
dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania dzieła.
Art. 636. ż 1. Jeżeli przyjmujący zamówienie wykonywa dzieło w sposób wadliwy
albo sprzeczny z umową, zamawiający może wezwać go do zmiany sposobu wykonania i
wyznaczyć mu w tym celu odpowiedni termin. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego
terminu zamawiający może od umowy odstąpić albo powierzyć poprawienie lub dalsze
wykonanie dzieła innej osobie na koszt i niebezpieczeństwo przyjmującego
zamówienie.
ż 2. Jeżeli zamawiający sam dostarczył materiału, może on w razie odstąpienia od
umowy lub powierzenia wykonania dzieła innej osobie żądać zwrotu materiału i
wydania rozpoczętego dzieła.
Art. 637. ż 1. Jeżeli dzieło ma wady, zamawiający może żądać ich usunięcia,
wyznaczając w tym celu przyjmującemu zamówienie odpowiedni termin z zagrożeniem,
że po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu nie przyjmie naprawy.
Przyjmujący może odmówić naprawy, gdyby wymagała nadmiernych kosztów.
ż 2. Gdy wady usunąć się nie dadzą albo gdy z okoliczności wynika, że
przyjmujący zamówienie nie zdoła ich usunąć w czasie odpowiednim, zamawiający
może od umowy odstąpić, jeżeli wady są istotne; jeżeli wady nie są istotne,
zamawiający może żądać obniżenia wynagrodzenia w odpowiednim stosunku. To samo
dotyczy wypadku, gdy przyjmujący zamówienie nie usunął wad w terminie
wyznaczonym przez zamawiającego.
Art. 638. Jeżeli z artykułów poprzedzających nie wynika nic innego, do rękojmi
za wady dzieła stosuje się odpowiednio przepisy o rękojmi przy sprzedaży.
Art. 639. Zamawiający nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania
dzieła, jeżeli przyjmujący zamówienie był gotów je wykonać, lecz doznał
przeszkody z przyczyn dotyczących zamawiającego. Jednakże w wypadku takim
zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu
niewykonania dzieła.
Art. 640. Jeżeli do wykonania dzieła potrzebne jest współdziałanie
zamawiającego, a tego współdziałania brak, przyjmujący zamówienie może wyznaczyć
zamawiającemu odpowiedni termin z zagrożeniem, iż po bezskutecznym upływie
wyznaczonego terminu będzie uprawniony do odstąpienia od umowy.
Art. 641. ż 1. Niebezpieczeństwo przypadkowej utraty lub uszkodzenia materiału
na wykonanie dzieła obciąża tego, kto materiału dostarczył.
ż 2. Gdy dzieło uległo zniszczeniu lub uszkodzeniu wskutek wadliwości materiału
dostarczonego przez zamawiającego albo wskutek wykonania dzieła według jego
wskazówek, przyjmujący zamówienie może żądać za wykonaną pracę umówionego
wynagrodzenia lub jego odpowiedniej części, jeżeli uprzedził zamawiającego o
niebezpieczeństwie zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.
Art. 642. ż 1. W braku odmiennej umowy przyjmującemu zamówienie należy się
wynagrodzenie w chwili oddania dzieła.
ż 2. Jeżeli dzieło ma być oddawane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone
za każdą część z osobna, wynagrodzenie należy się z chwilą spełnienia każdego ze
świadczeń częściowych.
Art. 643. Zamawiający obowiązany jest odebrać dzieło, które przyjmujący
zamówienie wydaje mu zgodnie ze swym zobowiązaniem.
Art. 644. Dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili
od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim
zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu
niewykonania dzieła.
Art. 645. ż 1. Umowa o dzieło, którego wykonanie zależy od osobistych przymiotów
przyjmującego zamówienie, rozwiązuje się wskutek jego śmierci lub niezdolności
do pracy.
ż 2. Jeżeli materiał był własnością przyjmującego zamówienie, a dzieło częściowo
wykonane przedstawia ze względu na zamierzony cel umowy wartość dla
zamawiającego, przyjmujący zamówienie lub jego spadkobierca może żądać, ażeby
zamawiający odebrał materiał w stanie, w jakim się znajduje, za zapłatą jego
wartości oraz odpowiedniej części wynagrodzenia.
Art. 646. Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem lat
dwóch od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w
którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 27 lipca 2002 roku. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
(Dz. U. nr 16 z dnia 18 maja 1964 r., poz. 93 z późn. zm.)
KSIĘGA TRZECIA
ZOBOWIĄZANIA
Tytuł XXI.
ZLECENIE
Art. 734. ż 1. Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do
dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.
ż 2. W braku odmiennej umowy zlecenie obejmuje umocowanie do wykonania czynności
w imieniu dającego zlecenie. Przepis ten nie uchybia przepisom o formie
pełnomocnictwa.
Art. 735. ż 1. Jeżeli ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że przyjmujący
zlecenie zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia
należy się wynagrodzenie.
ż 2. Jeżeli nie ma obowiązującej taryfy, a nie umówiono się o wysokość
wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy.
Art. 736. Kto zawodowo trudni się załatwianiem czynności dla drugich, powinien,
jeżeli nie chce zlecenia przyjąć, zawiadomić o tym niezwłocznie dającego
zlecenie. Taki sam obowiązek ciąży na osobie, która dającemu zlecenie
oświadczyła gotowość załatwiania czynności danego rodzaju.
Art. 737. Przyjmujący zlecenie może bez uprzedniej zgody dającego zlecenie
odstąpić od wskazanego przez niego sposobu wykonania zlecenia, jeżeli nie ma
możności uzyskania zgody, a zachodzi uzasadniony powód do przypuszczenia, że
dający zlecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie
rzeczy.
Art. 738. ż 1. Przyjmujący zlecenie może powierzyć wykonanie zlecenia osobie
trzeciej tylko wtedy, gdy to wynika z umowy lub ze zwyczaju albo gdy jest do
tego zmuszony przez okoliczności. W wypadku takim obowiązany jest zawiadomić
niezwłocznie dającego zlecenie o osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy
i w razie zawiadomienia odpowiedzialny jest tylko za brak należytej staranności
w wyborze zastępcy.
ż 2. Zastępca odpowiedzialny jest za wykonanie zlecenia także względem dającego
zlecenie. Jeżeli przyjmujący zlecenie ponosi odpowiedzialność za czynności swego
zastępcy jak za swoje własne czynności, ich odpowiedzialność jest solidarna.
Art. 739. W wypadku gdy przyjmujący zlecenie powierzył wykonanie zlecenia innej
osobie nie będąc do tego uprawniony, a rzecz należąca do dającego zlecenie
uległa przy wykonywaniu zlecenia utracie lub uszkodzeniu, przyjmujący zlecenie
jest odpowiedzialny także za utratę lub uszkodzenie przypadkowe, chyba że jedno
lub drugie nastąpiłoby również wtedy, gdyby sam zlecenie wykonywał.
Art. 740. Przyjmujący zlecenie powinien udzielać dającemu zlecenie potrzebnych
wiadomości o przebiegu sprawy, a po wykonaniu zlecenia lub po wcześniejszym
rozwiązaniu umowy złożyć mu sprawozdanie. Powinien mu wydać wszystko, co przy
wykonaniu zlecenia dla niego uzyskał, chociażby w imieniu własnym.
Art. 741. Przyjmującemu zlecenie nie wolno używać we własnym interesie rzeczy i
pieniędzy dającego zlecenie. Od sum pieniężnych zatrzymanych ponad potrzebę
wynikającą z wykonywania zlecenia powinien płacić dającemu zlecenie odsetki
ustawowe.
Art. 742. Dający zlecenie powinien zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które
ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi;
powinien również zwolnić przyjmującego zlecenie od zobowiązań, które ten w
powyższym celu zaciągnął w imieniu własnym.
Art. 743. Jeżeli wykonanie zlecenia wymaga wydatków, dający zlecenie powinien na
żądanie przyjmującego udzielić mu odpowiedniej zaliczki.
Art. 744. W razie odpłatnego zlecenia wynagrodzenie należy się przyjmującemu
dopiero po wykonaniu zlecenia, chyba że co innego wynika z umowy lub z przepisów
szczególnych.
Art. 745. Jeżeli kilka osób dało lub przyjęło zlecenie wspólnie, ich
odpowiedzialność względem drugiej strony jest solidarna.
Art. 746. ż 1. Dający zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie.
Powinien jednak zwrócić przyjmującemu zlecenie wydatki, które ten poczynił w
celu należytego wykonania zlecenia; w razie odpłatnego zlecenia obowiązany jest
uiścić przyjmującemu zlecenie część wynagrodzenia odpowiadającą jego
dotychczasowym czynnościom, a jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu,
powinien także naprawić szkodę.
ż 2. Przyjmujący zlecenie może je wypowiedzieć w każdym czasie. Jednakże gdy
zlecenie jest odpłatne, a wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu,
przyjmujący zlecenie jest odpowiedzialny za szkodę
ż 3. Nie można zrzec się z góry uprawnienia do wypowiedzenia zlecenia z ważnych
powodów.
Art. 747. W braku odmiennej umowy zlecenie nie wygasa wskutek śmierci dającego
zlecenie, ani wskutek utraty przez niego zdolności do czynności prawnych. Jeżeli
jednak, zgodnie z umową, zlecenie wygasło, przyjmujący zlecenie powinien, gdyby
z przerwania powierzonych mu czynności mogła wyniknąć szkoda, prowadzić te
czynności nadal, dopóki spadkobierca albo przedstawiciel ustawowy dającego
zlecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej.
Art. 748. W braku odmiennej umowy zlecenie wygasa wskutek śmierci przyjmującego
zlecenie albo wskutek utraty przez niego pełnej zdolności do czynności prawnych.
Art. 749. Jeżeli zlecenie wygasło, uważa się je mimo to za istniejące na korzyść
przyjmującego zlecenie aż do chwili, kiedy dowiedział się o wygaśnięciu
zlecenia.
Art. 750. Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi
przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.
Art. 751. Z upływem lat dwóch przedawniają się:
1) roszczenia o wynagrodzenie za spełnione czynności i o zwrot poniesionych
wydatków przysługujące osobom, które stale lub w zakresie działalności
przedsiębiorstwa trudnią się czynnościami danego rodzaju; to samo dotyczy
roszczeń z tytułu zaliczek udzielonych tym osobom;
2) roszczenia z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli
przysługują osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom
utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 30 lipca 2002 r. Stan prawny na 11 listopada
2002 roku
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych kobietom
Załącznik: Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia
kobiet
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1996 r. Nr 114, poz. 545
z 2002 r. Nr 127, poz. 1092
Ostatnie zmiany zostały uchwalone 30 lipca, a ogłoszone 10 sierpnia 2002
r. Weszły w życie 11 listopada 2002 roku.
Na podstawie art. 176 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. ż 1. Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet
określa załącznik do rozporządzenia.
ż 2. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 stycznia 1979 r. w
sprawie wykazu prac wzbronionych kobietom (Dz. U. Nr 4, poz. 18 i z 1984 r. Nr
44, poz. 235), z wyjątkiem najwyższych dopuszczalnych norm przy podnoszeniu i
przenoszeniu ciężarów, określonych w części I ust. 1 pkt A i B załącznika do
tego rozporządzenia, które tracą moc po upływie dwóch lat od dnia ogłoszenia
niniejszego rozporządzenia.
ż 3. [stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia (czyli 28 grudnia 1996 r.), z wyjątkiem części I ust. 2 i 5
załącznika do rozporządzenia, które wchodzą w życie po upływie dwóch lat od dnia
ogłoszenia (czyli 28 września 1998 r.).]
Załącznik
Wykaz prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet
I. Prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną
pozycją ciała
1. Wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną,
mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 5000 kJ
na zmianę roboczą, a przy pracy dorywczej - 20 kJ/min.
Uwaga: 1 kJ = 0,24 kcal.
2. Ręczne podnoszenie i przenoszenie ciężarów o masie przekraczającej:
1) 12 kg - przy pracy stałej,
2) 20 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).
3. Ręczna obsługa elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół sterowniczych itp.),
przy której wymagane jest użycie siły przekraczającej:
1) 50 N - przy pracy stałej,
2) 100 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).
4. Nożna obsługa elementów urządzeń (pedałów, przycisków itp.), przy której
wymagane jest użycie siły przekraczającej:
1) 120 N - przy pracy stałej,
2) 200 N - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).
5. Ręczne przenoszenie pod górę - po pochylniach, schodach itp., których
maksymalny kąt nachylenia przekracza 30, a wysokość 5 m - ciężarów o masie
przekraczającej:
1) 8 kg - przy pracy stałej,
2) 15 kg - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej).
6. Przewożenie ciężarów o masie przekraczającej:
1) 50 kg - przy przewożeniu na taczkach jednokołowych,
2) 80 kg - przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4-kołowych,
3) 300 kg - przy przewożeniu na wózkach po szynach.
Wyżej podane dopuszczalne masy ciężarów obejmują również masę urządzenia
transportowego i dotyczą przewożenia ciężarów po powierzchni równej, twardej i
gładkiej o pochyleniu nie przekraczającym:
2% - przy pracach wymienionych w pkt 1 i 2,
1% - przy pracach wymienionych w pkt 3.
W przypadku przewożenia ciężarów po powierzchni nierównej w sposób określony w
pkt 1 i 2, masa ciężarów nie może przekraczać 60% wielkości podanych w tych
punktach.
7. Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:
1) wszystkie prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną,
mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2900 kJ
na zmianę roboczą,
2) prace wymienione w ust. 2-6, jeżeli występuje przekroczenie 1/4 określonych w
nich wartości,
3) prace w pozycji wymuszonej,
4) prace w pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej.
II. Prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:
1) prace w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia),
określany zgodnie z Polską Normą, jest większy od 1,5,
2) prace w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia),
określany zgodnie z Polską Normą, jest mniejszy od - 1,5,
3) prace w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w
zakresie przekraczającym 15C.
III. Prace w hałasie i drganiach
Dla kobiet w ciąży:
1) prace w warunkach narażenia na hałas, którego:
a) poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza
wartość 65 dB,
b) szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB,
c) maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB,
2) prace w warunkach narażenia na hałas infradźwiękowy, którego:
a) równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G, odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza
wartość 86 dB,
b) szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135
dB,
3) prace w warunkach narażenia na hałas ultradźwiękowy, którego:
a) równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 kHz do 40 kHz, odniesione do 8-godzinnego
dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru
czasu pracy,
b) maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościowych środkowych od 10 kHz do 40 kHz
- przekraczają wartości podane w tabeli:
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych (kHz)Równoważny poziom ciśnienia
akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy
(dB)Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (dB)
10; 12,5; 1677100
2087110
25102125
31,5; 40107130
4) prace w warunkach narażenia na drgania działające na organizm przez kończyny
górne, których:
a) wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyśpieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y, Z, przy 8-godzinnym
działaniu drgań na organizm, przekracza 1 m/s2,
b) maksymalna wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyśpieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y, Z, dla
ekspozycji trwających 30 minut i krótszych, przekracza 4 m/s2,
5) wszystkie prace w warunkach narażenia na drgania o ogólnym oddziaływaniu na
organizm człowieka.
IV. Prace narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania
jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych
1. Dla kobiet w ciąży:
1) prace w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających
wartości dla strefy bezpiecznej,
2) prace w środowisku, w którym występuje przekroczenie 1/4 wartości najwyższych
dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego, określonych w przepisach w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy,
3) prace w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące określonych w
przepisach prawa atomowego,
4) prace przy obsłudze monitorów ekranowych - powyżej 4 godzin na dobę.
2. Dla kobiet karmiących piersią - prace w warunkach narażenia na promieniowanie
jonizujące określonych w przepisach prawa atomowego.
V. Prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości
1. Prace pod ziemią we wszystkich kopalniach, z wyjątkiem pracy:
1) na stanowiskach kierowniczych, nie wymagających stałego przebywania pod
ziemią i wykonywania pracy fizycznej,
2) w służbie zdrowia,
3) w okresie studiów, w ramach szkolenia zawodowego,
4) wykonywanej dorywczo i nie wymagającej pracy fizycznej.
2. Dla kobiet w ciąży:
1) prace na wysokości - poza stałymi galeriami, pomostami, podestami i innymi
stałymi podwyższeniami, posiadającymi pełne zabezpieczenie przed upadkiem (bez
potrzeby stosowania środków ochrony indywidualnej przed upadkiem), oraz
wchodzenie i schodzenie po drabinach i klamrach,
2) prace w wykopach oraz w zbiornikach otwartych.
VI. Prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią - prace nurków oraz wszystkie prace w
warunkach podwyższonego lub obniżonego ciśnienia.
VII. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:
1) prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem
ospy wietrznej i półpaśca, wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii,
pałeczką listeriozy, toksoplazmozą,
2) prace przy obsłudze zwierząt dotkniętych chorobami zakaźnymi i inwazyjnymi
VIII. Prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:
1) prace w narażeniu na działanie czynników rakotwórczych i o prawdopodobnym
działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach,
2) prace w narażeniu na niżej wymienione substancje chemiczne niezależnie od ich
stężenia w środowisku pracy:
- chloropren,
- 2-etoksyetanol,
- etylenu dwubromek,
- leki cytostatyczne,
- mangan,
- 2-metoksyetanol,
- ołów i jego związki organiczne i nie organiczne,
- rtęć i jej związki organiczne i nieorganiczne,
- styren,
- syntetyczne estrogeny i progesterony,
- węgla dwusiarczek,
- preparaty do ochrony roślin,
3) prace w narażeniu na działanie rozpuszczalników organicznych, jeżeli ich
stężenia w środowisku pracy przekraczają wartości 1/3 najwyższych dopuszczalnych
stężeń.
IX. Prace grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi
Dla kobiet w ciąży lub karmiących piersią:
1) prace w wymuszonym rytmie pracy (np. na taśmie),
2) prace wewnątrz zbiorników i kanałów,
3) prace stwarzające ryzyko ciężkiego urazu fizycznego lub psychicznego, np.
gaszenie pożarów, udział w akcjach ratownictwa chemicznego, usuwanie skutków
awarii, prace z materiałami wybuchowymi, prace przy uboju zwierząt hodowlanych
oraz obsłudze rozpłodników.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 10 grudnia 2002 r.
w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz
zakresu jej stosowania
(Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia 2002 r., poz. 1868)
Na podstawie art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr
89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i
Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675, Nr 113, poz.
984, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. Określa się klasyfikację zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy,
zwaną dalej "klasyfikacją", stanowiącą załącznik do rozporządzenia.
ż 2. Klasyfikacja służy ujednoliceniu nazewnictwa zawodów i specjalności
występujących na rynku pracy oraz racjonalnemu planowaniu obsługi rynku pracy i
określaniu jego struktury zawodowej. Klasyfikacja jest stosowana w szczególności
w zakresie:
1) pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego;
2) szkolenia osób poszukujących pracy oraz dokształcania pracowników;
3) gromadzenia danych do określania polityki zatrudnienia, kształcenia i
szkolenia zawodowego;
4) prowadzenia badań, analiz, prognoz i innych opracowań dotyczących rynku
pracy.
ż 3. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20
kwietnia 1995 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności dla potrzeb rynku
pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 48, poz. 253).
ż 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
Załącznik: KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
praca, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z
dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Pracy i
Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
Strona główna
Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
(Dz. U. Nr 200 z 30 listopada 2002 r., poz. 1679)
Art. 1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) "Trójstronna Komisja" - Trójstronną Komisję do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
o której mowa w ustawie z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr
100, poz. 1080 i Nr 154, poz. 1793 i 1800 oraz z 2002 r. Nr 10, poz. 89);
2) "prognozowany wskaźnik cen" - średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług
konsumpcyjnych ogółem, przyjęty do opracowania projektu ustawy budżetowej;
3) "wskaźnik cen" - średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych
ogółem, ogłoszony przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski";
4) "prognozowany wskaźnik przeciętnego wynagrodzenia" - średnioroczny wskaźnik
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, przyjęty do opracowania
projektu ustawy budżetowej;
5) "wydatki gospodarstw domowych" - przeciętne w roku miesięczne wydatki na
jedną osobę na towary i usługi konsumpcyjne dla 20% osób o najniższych dochodach
w gospodarstwach domowych pracowników, uzyskane z prowadzonego przez Główny
Urząd Statystyczny badania budżetów gospodarstw domowych;
6) "wskaźnik udziału dochodów z pracy najemnej" - przeciętny w roku udział
dochodów z pracy najemnej w wydatkach gospodarstwa domowego dla 20% osób o
najniższych dochodach w gospodarstwach domowych pracowników, uzyskany z
prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny badania budżetów gospodarstw
domowych;
7) "przeciętna liczba osób na utrzymaniu osoby pracującej najemnie" - przeciętna
w roku liczba osób na utrzymaniu osoby pracującej najemnie dla 20% osób o
najniższych dochodach w gospodarstwach domowych pracowników, uzyskana z
prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny badania budżetów gospodarstw
domowych;
8) "rok następny" - rok, na który ustala się wysokość minimalnego wynagrodzenia;
9) "rok poprzedni" - rok poprzedzający rok, w którym odbywają się negocjacje
Trójstronnej Komisji.
Art. 2. 1. Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, zwanego dalej
"minimalnym wynagrodzeniem", jest corocznie przedmiotem negocjacji w ramach
Trójstronnej Komisji.
2. Rada Ministrów, w terminie do dnia 15 czerwca każdego roku, przedstawia
Trójstronnej Komisji:
1) propozycję wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym wraz z
terminem zmiany wysokości tego wynagrodzenia, zgodnie z art. 3;
2) informację o wskaźniku cen w roku poprzednim;
3) informację o prognozowanych na rok następny: wskaźniku cen oraz wskaźniku
przeciętnego wynagrodzenia;
4) informację o wydatkach gospodarstw domowych w roku poprzednim;
5) informację o wskaźniku udziału dochodów z pracy najemnej oraz przeciętnej
liczbie osób na utrzymaniu osoby pracującej najemnie w roku poprzednim;
6) informację o wysokości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w roku
poprzednim według rodzajów działalności;
7) informację o poziomie życia różnych grup społecznych;
8) informację o warunkach gospodarczych państwa, z uwzględnieniem sytuacji
budżetu państwa, wymogów rozwoju gospodarczego, poziomu wydajności pracy i
konieczności utrzymania wysokiego poziomu zatrudnienia.
3. Trójstronna Komisja, po otrzymaniu propozycji i informacji, o których mowa w
ust. 2, uzgadnia wysokość minimalnego wynagrodzenia w roku następnym w terminie
do dnia 15 lipca każdego roku.
4. Wysokość minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 3, podlega
ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w
drodze obwieszczenia Prezesa Rady Ministrów, w terminie do dnia 15 września
każdego roku.
5. Jeżeli Trójstronna Komisja nie uzgodni w terminie, o którym mowa w ust. 3,
wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym, Rada Ministrów ustala
wysokość minimalnego wynagrodzenia w roku następnym wraz z terminem zmiany tej
wysokości, w drodze rozporządzenia, w terminie do dnia 15 września każdego roku.
Wysokość minimalnego wynagrodzenia ustalona przez Radę Ministrów nie może być
niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia, o której mowa w ust. 2 pkt 1.
Art. 3. Jeżeli prognozowany na następny rok wskaźnik cen, o którym mowa w art. 2
ust. 2 pkt 3, wynosi:
1) co najmniej 105% - ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego
wynagrodzenia: od dnia 1 stycznia i od dnia 1 lipca;
2) mniej niż 105% - ustala się jeden termin zmiany wysokości minimalnego
wynagrodzenia: od dnia 1 stycznia.
Art. 4. 1. Od dnia 1 stycznia 2003 r. ustala się minimalne wynagrodzenie w
wysokości 800 zł.
2. Wysokość minimalnego wynagrodzenia, o której mowa w ust. 1, stanowi podstawę
do ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia w 2004 r.
Art. 5. 1. Wysokość minimalnego wynagrodzenia, o której mowa w art. 2, jest
ustalana w taki sposób, aby przeciętna wysokość minimalnego wynagrodzenia w
danym roku wzrastała w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wskaźnik
cen.
2. Jeżeli w roku poprzednim prognozowany wskaźnik cen różni się od wskaźnika
cen, przy ustalaniu wysokości minimalnego wynagrodzenia w roku następnym
uwzględnia się wysokość minimalnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym rok, na
który jest ustalane minimalne wynagrodzenie, skorygowaną wskaźnikiem
weryfikacyjnym, o którym mowa w ust. 3.
3. Wskaźnik weryfikacyjny otrzymuje się przez podzielenie wskaźnika cen w roku
poprzednim przez prognozowany wskaźnik cen w roku poprzednim.
Art. 6. 1. Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym miesięcznym
wymiarze czasu pracy nie może być niższa od wysokości minimalnego wynagrodzenia
ustalonego w trybie art. 2 i 4, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Do końca 2005 r. wynagrodzenie pracownika w okresie jego pierwszych dwóch lat
pracy, z zastrzeżeniem ust. 3, nie może być niższe niż:
1) 80% wysokości minimalnego wynagrodzenia - w pierwszym roku pracy;
2) 90% wysokości minimalnego wynagrodzenia - w drugim roku pracy.
3. Do okresów, o których mowa w ust. 2, wlicza się wszystkie okresy, za które
była opłacana składka na ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne, z
wyłączeniem okresów zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego.
4. Do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika przyjmuje się przysługujące
pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku
pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych
przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z zastrzeżeniem ust.
5.
5. Przy obliczaniu wysokości wynagrodzenia pracownika nie uwzględnia się:
1) nagrody jubileuszowej;
2) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na
emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy;
3) wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych.
Art. 7. 1. Jeżeli w danym miesiącu, z uwagi na terminy wypłat niektórych
składników wynagrodzenia lub rozkład czasu pracy, wynagrodzenie pracownika,
obliczone zgodnie z art. 6 ust. 4, jest niższe od wysokości minimalnego
wynagrodzenia, następuje uzupełnienie wynagrodzenia do tej wysokości w postaci
wyrównania.
2. Wyrównanie wypłaca się za okres każdego miesiąca łącznie z wypłatą
wynagrodzenia.
3. Pracownikom wynagradzanym na podstawie godzinowych stawek wynagrodzenia
wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między
wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości
minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do
przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu
pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, obliczoną zgodnie
z art. 6 ust. 4, przeliczoną na godzinę pracy.
4. Pracownikom wynagradzanym na podstawie miesięcznych stawek wynagrodzeń,
którym nie przysługuje wynagrodzenie za pełny miesięczny wymiar czasu pracy,
wyrównanie wypłaca się za każdą godzinę pracy. Wyrównanie stanowi różnicę między
wysokością wynagrodzenia godzinowego, wynikającą z podzielenia wysokości
minimalnego wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadającą do
przepracowania przez pracownika w danym miesiącu w ramach pełnego wymiaru czasu
pracy, a wysokością wynagrodzenia pracownika w danym miesiącu, obliczoną zgodnie
z art. 6 ust. 4, przeliczoną na godzinę pracy.
Art. 8. 1. Jeżeli pracownik jest zatrudniony w niepełnym miesięcznym wymiarze
czasu pracy, wysokość minimalnego wynagrodzenia ustala się w kwocie
proporcjonalnej do liczby godzin pracy przypadającej do przepracowania przez
pracownika w danym miesiącu, biorąc za podstawę wysokość minimalnego
wynagrodzenia ustalonego na podstawie niniejszej ustawy.
2. Do obliczenia wyrównania pracownikom zatrudnionym w niepełnym miesięcznym
wymiarze czasu pracy stosuje się odpowiednio przepisy art. 7 ust. 3 i 4.
Art. 9. W ustawie z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji (Dz. U. z 2002 r. Nr 110, poz. 968, Nr 113, poz. 984, Nr 127, poz.
1090, Nr 141, poz. 1178, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387 i Nr 199, poz.
1672) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 8 w ż 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
"6) pieniądze w kwocie 760 zł,";
2) w art. 64 w ż 1 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
"6) za zajęcie nieruchomości - 8% kwoty egzekwowanej należności, nie więcej
jednak niż 34.200 zł,";
3) w art. 110 ż 5 otrzymuje brzmienie:
"ż 5. Łączna kwota zaliczki nie może być większa niż 5% egzekwowanej należności
wraz z odsetkami z tytułu niezapłacenia jej w terminie i nie większa niż 11.400
zł, z tym że kwotę odsetek przyjmuje się na dzień ustalenia pierwszej
zaliczki.";
4) w art. 110w ż 5 otrzymuje brzmienie:
"ż 5. Obwieszczenie o licytacji wywiesza się w siedzibach urzędu skarbowego oraz
urzędu właściwej jednostki samorządu terytorialnego co najmniej na 30 dni przed
jej terminem, a jeżeli wartość nieruchomości została oszacowana na kwotę wyższą
niż 83.600 zł - także w dzienniku poczytnym w danej miejscowości.";
5) w art. 115 ż 2 otrzymuje brzmienie:
"ż 2. Przy podziale kwoty uzyskanej z egzekucji z nieruchomości lub egzekucji
przejętej po wystąpieniu zbiegu egzekucji administracyjnej z sądową, po kosztach
egzekucyjnych i kosztach upomnienia zaspokaja się należności alimentacyjne, a
następnie należności za pracę za okres 3 miesięcy, do wysokości 760 zł za
miesiąc, oraz renty z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do
pracy, kalectwa lub śmierci i koszty zwykłego pogrzebu zobowiązanego, a po
należnościach zabezpieczonych hipotecznie lub zastawem rejestrowym albo
zabezpieczonych przez wpisanie do innego rejestru prowadzonego na podstawie
odrębnych przepisów - należności za pracę niezaspokojone w kolejności
wcześniejszej.";
6) w art. 168d ż 1 otrzymuje brzmienie:
"ż 1. Na osobę, która wbrew ciążącemu na niej obowiązkowi odmawia udzielenia
organowi egzekucyjnemu informacji lub wyjaśnień niezbędnych do prowadzenia
egzekucji albo udziela fałszywych informacji lub wyjaśnień, może być nałożona
kara pieniężna do wysokości 3.800 zł.";
7) w art. 168e ż 1 otrzymuje brzmienie:
"ż 1. Na dłużnika zajętej wierzytelności, który nie wykonuje lub nienależycie
wykonuje ciążące na nim obowiązki związane z egzekucją lub zabezpieczeniem
wierzytelności lub prawa majątkowego, można nałożyć karę pieniężną do wysokości
3.800 zł.".
Art. 10. W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 205, Nr 74, poz. 676, Nr
81, poz. 732, Nr 113, poz. 984 i 985, Nr 156, poz. 1301, Nr 166, poz. 1363 i Nr
199, poz. 1673) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 52 w ust. 2 i w art. 204 w ust. 1 wyrazy "najniższego wynagrodzenia
pracowników za pełny miesięczny wymiar czasu pracy, określonego przez ministra
właściwego do spraw pracy na podstawie Kodeksu pracy" zastępuje się wyrazami
"minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego,
ustalanego na podstawie odrębnych przepisów";
2) w art. 128:
a) w ust. 1 i 2 wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników,
określonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie Kodeksu pracy"
zastępuje się wyrazami "minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w
grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów",
b) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
"4. Jeżeli łączny miesięczny dochód uzyskiwany przez osoby, o których mowa w
ust. 2, jest niższy od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w
grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów, zasiłek,
o którym mowa w ust. 1, przysługuje w wysokości stanowiącej różnicę między kwotą
minimalnego wynagrodzenia za pracę a wysokością tego dochodu.",
c) w ust. 5 wyrazy "najniższego wynagrodzenia" zastępuje się wyrazami
"minimalnego wynagrodzenia".
Art. 11. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr
21, poz. 94, z późn. zm. 1)) wprowadza się następujące zmiany: 1) w art. 13
wyrazy "w szczególności poprzez ustalanie najniższego wynagrodzenia za pracę"
zastępuje się wyrazami "w szczególności poprzez ustalanie minimalnego
wynagrodzenia za pracę";
2) w art. 183d wyrazy "w wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie za
pracę" zastępuje się wyrazami "w wysokości nie niższej niż minimalne
wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów";
3) skreśla się art. 774;
4) w art. 81 w ż 1 w zdaniu drugim wyrazy "od najniższego wynagrodzenia
określonego na podstawie art. 774 pkt 1" zastępuje się wyrazami "od wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych
przepisów";
5) w art. 137 w ż 2 wyrazy "w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z
najniższego wynagrodzenia, określonego na podstawie art. 774 pkt 1" zastępuje
się wyrazami "w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z wysokości
minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych
przepisów".
Art. 12. W ustawie z dnia 17 grudnia 1974 r. o uposażeniu żołnierzy (Dz. U. z
2002 r. Nr 76, poz. 693, Nr 153, poz. 1271 i Nr 166, poz. 1363) wprowadza się
następujące zmiany:
1) w art. 32 w ust. 1 wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników,
określonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie Kodeksu pracy"
zastępuje się wyrazami "minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w
grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów";
2) w art. 32a wyrazy "najniższego wynagrodzenia miesięcznego za pracę
pracowników, określonego przez ministra właściwego do spraw pracy na podstawie
Kodeksu pracy" zastępuje się wyrazami "minimalnego wynagrodzenia za pracę
obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalanego na podstawie odrębnych
przepisów";
3) w art. 41 w ust. 3 wyrazy "najniższego wynagrodzenia pracowników za pełny
miesięczny wymiar czasu pracy, określonego przez Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej na podstawie Kodeksu pracy" zastępuje się wyrazami "minimalnego
wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów".
Art. 13. W ustawie z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu
pracy (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980 i Nr 135, poz. 1146) w art. 8 ust. 2a
otrzymuje brzmienie:
"2a. Wysokość odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedzającego rok, w
którym rozwiązano stosunek pracy, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.".
Art. 14. W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm. 2)) wprowadza się
następujące zmiany:
1) w art. 21 w ust. 1:
a) w pkt 6a wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł",
b) w pkt 17 wyrazy "trzykrotnego najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego
na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok
podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 2.280 zł",
c) w pkt 26 w lit. b wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 2.280 zł",
d) w pkt 32b wyrazy "stanowiącej trzykrotność najniższego wynagrodzenia za
pracę, ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku
poprzedzającego rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł",
e) w pkt 40b wyrazy "połowy najniższego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego na
podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy"
zastępuje się wyrazami "kwoty 380 zł",
f) w pkt 68 wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego na podstawie
odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy" zastępuje
się wyrazami "760 zł",
g) w pkt 78 w lit. b wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego na
podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy"
zastępuje się wyrazami "kwoty 760 zł",
h) w pkt 88 wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 2.280 zł",
i) w pkt 92 wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego
na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok
podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 2.280 zł";
2) w art. 26:
a) w ust. 7a:
- w pkt 7 wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę ogłaszanego
na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok
podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł",
- w pkt 12 wyrazy "odpowiadającą 20% najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "152 zł",
b) w ust. 7e wyrazy "dwunastokrotności kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 9.120 zł";
3) w art. 27:
a) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:
"5a. Począwszy od roku podatkowego 2004, kwoty wymienione w art. 21 ust. 1 pkt
6a, 12a, 17, 26 lit. b), 32b, 40b, 49 lit. b), 67-68a, 77, 78 lit. b), 88, 92 i
112 lit. b), w ust. 11 pkt 2 lit. b), w art. 23 ust. 1 pkt 30 lit. b), w art. 26
ust. 7a pkt 7 i 12, w ust. 7e, w art. 27a ust. 3 pkt 1 lit. b)-d) oraz w art.
27c ust. 6 podlegają w każdym roku podatkowym podwyższeniu w stopniu
odpowiadającym wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych
trzech kwartałów w roku poprzedzającym ten rok podatkowy w stosunku do
analogicznego okresu roku poprzedniego.",
b) w ust. 6 wyrazy "ust. 4 i 5" zastępuje się wyrazami "ust. 4, 5 i 5a",
c) ust. 7 otrzymuje brzmienie:
"7. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w terminie do dnia 30
listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, ogłasza, w drodze rozporządzenia,
na podstawie komunikatu, o którym mowa w ust. 6:
1) skalę podatku dochodowego na następny rok podatkowy, o której mowa w ust. 1,
2) kwotę, o której mowa w art. 30 ust. 1 pkt 3,
3) kwoty, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 6a, 12a, 17, 26 lit. b), 32b, 40b,
49 lit. b), 67-68a, 77, 78 lit. b), 88, 92 i 112 lit. b), w ust. 11 pkt 2 lit.
b), w art. 23 ust. 1 pkt 30 lit. b), w art. 26 ust. 7a pkt 7 i 12, w ust. 7e, w
art. 27a ust. 3 pkt 1 lit. b)-d) oraz w art. 27c ust. 6
- z uwzględnieniem terminów i zasad określonych w ust. 4, 5 i 5a.";
4) w art. 27a w ust. 3 w pkt 1:
a) w lit. b wyrazy "stanowiącej trzykrotność najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł",
b) w lit. c wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego na podstawie
odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok podatkowy" zastępuje
się wyrazami "760 zł",
c) w lit. d wyrazy "stanowiącej trzykrotność najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł";
5) w art. 27c ust. 6 i 7 otrzymują brzmienie:
"6. Ulga uczniowska z tytułu wyszkolenia jednego pracownika wynosi:
1) 4.560 zł - przy okresie szkolenia do 24 miesięcy,
2) 7.600 zł - przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące.
7. Ulgę uczniowską stosuje się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym
została wydana decyzja o przyznaniu ulgi, z tym że przy ustalaniu kwoty ulgi, o
której mowa w ust. 6, przyjmuje się kwotę obowiązującą w roku podatkowym, w
którym zakończono szkolenie pozytywnym wynikiem egzaminu.".
Art. 15. W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, z późn. zm. 3)) wprowadza się
następujące zmiany:
1) w art. 2 w ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie:
"8) najniższym wynagrodzeniu - oznacza to minimalne wynagrodzenie za pracę
ustalane na podstawie odrębnych przepisów,";
2) w art. 23 w ust. 1 w pkt 2 w lit. h kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje
się lit. i w brzmieniu:
"i) był zatrudniony lub wykonywał inną pracę zarobkową i osiągał wynagrodzenie
lub dochód, od którego istnieje obowiązek opłacania składki na Fundusz Pracy.";
3) w art. 53 w ust. 1 w zdaniu wstępnym wyrazy "wynoszących w przeliczeniu na
okres miesiąca co najmniej najniższe wynagrodzenie" zastępuje się wyrazami
"wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne
wynagrodzenie, a w przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia
10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.
1679), co najmniej wynagrodzenie, o którym mowa w tym przepisie".
Art. 16. W ustawie z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie
niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz
refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (Dz. U. z 1996 r. Nr 5, poz.
32, z późn. zm. 4)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 7:
a) w ust. 2 wyrazy "najniższego wynagrodzenia za pracę pracowników, określonego
na podstawie Kodeksu pracy," zastępuje się wyrazami "kwoty 760 zł" oraz po
wyrazach "liczby 300" dodaje się przecinek oraz wyrazy "z zastrzeżeniem ust. 2c
i art. 11a",
b) ust. 2a otrzymuje brzmienie:
"2a. Minister właściwy do spraw budownictwa, gospodarki przestrzennej i
mieszkaniowej ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do dnia 30 listopada
każdego roku wysokość normatywu, o którym mowa w ust. 1.",
c) w ust. 2b wyrazy "kwartału następującego po kwartale" zastępuje się wyrazami
"roku następującego po roku",
d) po ust. 2b dodaje się ust. 2c i 2d w brzmieniu:
"2c. Kwota, o której mowa w ust. 2, ulega corocznie podwyższeniu na następny rok
w stopniu odpowiadającym wskaźnikowi wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych
w okresie pierwszych trzech kwartałów roku, w którym kwota ta ulega
podwyższeniu, w stosunku do analogicznego okresu roku poprzedniego.
2d. Do podwyższenia, o którym mowa w ust. 2c, stosuje się wskaźnik cen towarów i
usług konsumpcyjnych w okresie pierwszych trzech kwartałów ogłaszany w
komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o
podatkach i opłatach lokalnych w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski".";
2) po art. 11 dodaje się art. 11a w brzmieniu:
"Art. 11a. W 2003 r. wysokość normatywu, o którym mowa w art. 7 ust. 1, wynosi
2,53 zł.".
Art. 17. W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr
90, poz. 557, z późn. zm. 5)) w art. 123 w ż 1 ostatnie zdanie otrzymuje
brzmienie:
"Wynagrodzenie przysługujące skazanemu nie może być niższe od minimalnego
wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.".
Art. 18. W ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z
późn. zm. 6)) w art. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) najniższym wynagrodzeniu - oznacza to minimalne wynagrodzenie za pracę
obowiązujące w grudniu roku poprzedniego, ustalane na podstawie odrębnych
przepisów,".
Art. 19. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm. 7)) w art. 18 w ust. 4
wprowadza się następujące zmiany:
1) pkt 5 otrzymuje brzmienie:
"5) żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, z zastrzeżeniem pkt 6, i
ubezpieczonych odbywających zastępcze formy służby wojskowej, a także
pozostających w służbie kandydackiej funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej,
Biura Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej - stanowi kwota minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalonego na
podstawie odrębnych przepisów, z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,";
2) po pkt 5 dodaje się pkt 5a w brzmieniu:
"5a) duchownych - stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalonego
na podstawie odrębnych przepisów, zwana dalej "kwotą minimalnego wynagrodzenia",
z zastrzeżeniem ust. 9 i 10,".
Art. 20. W ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku
dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr
144, poz. 930, z późn. zm. 8)) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 11:
a) w ust. 3:
- w pkt 7 wyrazy "trzykrotności najniższego wynagrodzenia za pracę, ogłaszanego
na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego rok
podatkowy" zastępuje się wyrazami "2.280 zł",
- w pkt 12 wyrazy "odpowiadającą 20% najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów, za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "152 zł",
b) w ust. 7 wyrazy "dwunastokrotności kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę,
ogłaszanego na podstawie odrębnych przepisów za grudzień roku poprzedzającego
rok podatkowy" zastępuje się wyrazami "kwoty 9.120 zł",
c) dodaje się ust. 10 w brzmieniu:
"10. Począwszy od roku podatkowego 2004, corocznie ulegają podwyższeniu kwoty
określone w ust. 3 pkt 7 i 12 oraz w ust. 7 - w stopniu odpowiadającym wzrostowi
cen, o którym mowa w art. 27 ust. 5a ustawy o podatku dochodowym.";
2) w art. 53:
a) ust. 6 i 7 otrzymują brzmienie:
"6. Ulga uczniowska z tytułu wyszkolenia jednego pracownika wynosi:
1) 4.560 zł - przy okresie szkolenia do 24 miesięcy,
2) 7.600 zł - przy okresie szkolenia ponad 24 miesiące.
7. Ulgę uczniowską stosuje się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym
została wydana decyzja o przyznaniu ulgi, z tym że przy ustalaniu kwoty ulgi, o
której mowa w ust. 6, przyjmuje się kwotę obowiązującą w roku podatkowym, w
którym zakończono szkolenie pozytywnym wynikiem egzaminu.",
b) dodaje się ust. 17 w brzmieniu:
"17. Począwszy od roku podatkowego 2004, corocznie ulegają podwyższeniu kwoty
określone w ust. 6 - w stopniu odpowiadającym wzrostowi cen, o którym mowa w
art. 27 ust. 5a ustawy o podatku dochodowym.";
3) w art. 55 dotychczasową treść oznacza się jako ust. 1 i dodaje ust. 2 w
brzmieniu:
"2. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w terminie do dnia 30
listopada roku poprzedzającego rok podatkowy, ogłasza, w drodze rozporządzenia,
na podstawie komunikatu, o którym mowa w art. 27 ust. 6 ustawy o podatku
dochodowym, kwoty, o których mowa w art. 11 ust. 3 pkt 7 i 12, w ust. 7 oraz w
art. 53 ust. 6, z uwzględnieniem zasady określonej w art. 27 ust. 5a ustawy o
podatku dochodowym.".
Art. 21. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z późn. zm. 9)) w art. 87 w
ust. 4 zdanie drugie otrzymuje brzmienie:
"Zasady tej nie stosuje się również, jeżeli podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowiła kwota zasiłku stałego z pomocy
społecznej oraz do: pracowników, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz.
1679), żołnierzy niezawodowych w służbie czynnej, ubezpieczonych odbywających
zastępcze formy służby wojskowej, a także pozostających w służbie kandydackiej
funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu i Państwowej
Straży Pożarnej.".
Art. 22. W ustawie z dnia 27 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób fizycznych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz.
1182) w art. 1 wprowadza się następujące zmiany:
1) w pkt 14:
a) w lit. a:
- tiret piąte otrzymuje brzmienie:
"- po pkt 12 dodaje się pkt 12a w brzmieniu:
"12a) wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów, kuponów lub innych
dowodów uprawniających do uzyskania posiłków lub napojów bezalkoholowych (z
wyjątkiem ekwiwalentu pieniężnego z tego tytułu) - do wysokości
nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł; zwolnienie ma zastosowanie w
przypadku, gdy pracodawca zawarł z jednostką specjalizującą się w
przygotowywaniu i wydawaniu posiłków umowę, której przedmiotem jest wydawanie
pracownikom napojów bezalkoholowych i wyłącznie gotowych posiłków,"",
- tiret szesnaste otrzymuje brzmienie:
"- w pkt 49 lit. b) otrzymuje brzmienie:
"b) świadczenia finansowego na pokrycie kosztów najmu lokalu mieszkalnego, do
wysokości nieprzekraczającej kwoty 2.280 zł,"",
- tiret dziewiętnaste otrzymuje brzmienie:
"- pkt 67 otrzymuje brzmienie:
"67) wartość rzeczowych świadczeń otrzymanych przez pracownika, sfinansowanych w
całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy
związków zawodowych - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty
380 zł; rzeczowymi świadczeniami są w szczególności: bony towarowe, paczki
świąteczne dla dzieci, bilety na imprezy sportowe lub kulturalne,"",
- tiret dwudzieste otrzymuje brzmienie:
"- po pkt 68 dodaje się pkt 68a w brzmieniu:
"68a) wartość nieodpłatnych świadczeń, o których mowa w art. 20 ust. 1,
otrzymanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą - jeżeli
jednorazowa wartość tych świadczeń nie przekracza kwoty 76 zł; zwolnienie nie ma
zastosowania, jeżeli świadczenie jest dokonywane na rzecz pracownika
świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku
cywilnoprawnym,"",
- tiret dwudzieste pierwsze otrzymuje brzmienie:
"- pkt 77 otrzymuje brzmienie:
"77) równoważniki pieniężne za brak kwatery, wypłacone: funkcjonariuszom Policji
i Służby Więziennej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu oraz strażakom Państwowej Straży Pożarnej
- do wysokości nieprzekraczającej kwoty 2.280 zł,"",
- tiret dwudzieste piąte otrzymuje brzmienie:
"- po pkt 110 dodaje się pkt 111 i 112 w brzmieniu:
"111) oprocentowanie otrzymane w związku ze zwrotem nadpłaconych zobowiązań
podatkowych i innych należności budżetowych, a także oprocentowanie zwrotu
różnicy podatku od towarów i usług, w rozumieniu odrębnych przepisów,
112) wartość świadczeń ponoszonych za pracownika z tytułu:
a) zwrotu kosztów dojazdu do zakładu pracy,
b) bezpłatnego zakwaterowania - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie
kwoty 2.280 zł
- jeżeli obowiązek ponoszenia tych świadczeń przez pracodawcę wynika wprost z
przepisów innych ustaw."",
b) lit. c otrzymuje brzmienie:
"c) po ust. 10 dodaje się ust. 11 i 12 w brzmieniu:
"11. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 12, ma zastosowanie wyłącznie do
posiłków:
1) spożywanych przez pracowników, do których obowiązków należy:
a) przygotowywanie i wydawanie tych posiłków,
b) nadzór nad przygotowywaniem i wydawaniem tych posiłków,
2) innych niż wymienione w pkt 1, jeżeli ich otrzymanie wynika z:
a) przepisów odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych
ustaw,
b) układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania - do wysokości
nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 190 zł.
12. W przypadku otrzymywania przez pracownika świadczeń związanych z wyżywieniem
wymienionych w ust. 1 pkt 11, 12 i 12a, pracownikom przysługuje zwolnienie tylko
z jednego tytułu."";
2) w pkt 23 lit. d otrzymuje brzmienie:
"d) pkt 30 otrzymuje brzmienie:
"30) składek na rzecz organizacji, do których przynależność podatnika nie jest
obowiązkowa, z wyjątkiem:
a) wpłat podatników prowadzących działalność gospodarczą w dziedzinie turystyki,
wypoczynku, sportu i rekreacji na rzecz Polskiej Organizacji Turystycznej,
b) składek na rzecz organizacji zrzeszających przedsiębiorców i pracodawców,
działających na podstawie odrębnych ustaw - do wysokości łącznie
nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty odpowiadającej 0,15% kwoty
wynagrodzeń wypłaconych w poprzednim roku podatkowym, stanowiących podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne; jeżeli przedsiębiorca nie wypłacał
tych wynagrodzeń, kwota składek zaliczana do kosztów uzyskania przychodów w roku
podatkowym nie może przekroczyć kwoty odpowiadającej kwocie 114 zł,"".
Art. 23. 1. Wysokość ulgi uczniowskiej, o której mowa w art. 27c ust. 1 ustawy
wymienionej w art. 14 - dla podatników, którzy zakończyli szkolenie uczniów
przed dniem 1 stycznia 2003 r. i szkolenie to zostało zakończone pozytywnym
wynikiem egzaminu - ustala się w wysokości określonej na podstawie art. 27c ust.
6 ustawy, o której mowa w art. 14, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1
stycznia 2003 r.
2. Wysokość ulgi uczniowskiej, o której mowa w art. 53 ust. 1 ustawy wymienionej
w art. 20 - dla podatników, którzy zakończyli szkolenie uczniów przed dniem 1
stycznia 2003 r. i szkolenie to zostało zakończone pozytywnym wynikiem egzaminu
- ustala się w wysokości określonej na podstawie art. 53 ust. 6 ustawy, o której
mowa w art. 20, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2003 r.
Art. 24. Prezes Rady Ministrów do dnia 30 września 2006 r. przedstawi Sejmowi
Rzeczypospolitej Polskiej ocenę funkcjonowania ustawy, uwzględniającą:
1) analizę kształtowania się relacji minimalnego wynagrodzenia do poziomu
wynagrodzeń w gospodarce narodowej;
2) informację o liczbie pracowników otrzymujących minimalne wynagrodzenie;
3) analizę związku między wysokością minimalnego wynagrodzenia a sytuacją na
rynku pracy.
Art. 25. Ilekroć w przepisach prawa jest mowa o "najniższym wynagrodzeniu za
pracę pracowników" przez odwołanie się do odrębnych przepisów lub do Kodeksu
pracy albo przez wskazanie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej, Ministra Pracy i
Polityki Społecznej lub ministra właściwego do spraw pracy jako zobowiązanego do
ustalania takiego wynagrodzenia na podstawie odrębnych przepisów lub Kodeksu
pracy, oznacza to kwotę 760 zł.
Art. 26. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z
1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000
r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z
2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr
111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z
2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146 i Nr 199, poz. 1673.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z
2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60, poz. 703, Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1104, Nr
117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 8, poz. 64, Nr
52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz.
968, Nr 102, poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz. 1190, Nr 125, poz. 1363
i 1370 i Nr 134, poz. 1509 oraz z 2002 r. Nr 19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr
74, poz. 676, Nr 78, poz. 715, Nr 89, poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141, poz.
1182, Nr 169, poz. 1384 i Nr 181, poz. 1515.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z
2001 r. Nr 42, poz. 475, Nr 89, poz. 973, Nr 100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i
1325, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1793 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr
74, poz. 675, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1673.
4) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1996 r. Nr 106, poz. 496, z 1997
r. Nr 80, poz. 508 i Nr 103, poz. 652, z 2000 r. Nr 3, poz. 27 i Nr 122, poz.
1310, z 2001 r. Nr 4, poz. 27 i Nr 133, poz. 1508 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253
i Nr 127, poz. 1090.
5) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1083, z 1999
r. Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 60, poz. 701 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr
98, poz. 1071 i Nr 111, poz. 1194 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 121, poz.
1033.
6) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 160, poz. 1082, z 1998
r. Nr 99, poz. 628, Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887, Nr 156, poz. 1019 i Nr
162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 49, poz. 486, Nr 90, poz. 1001, Nr 95, poz.
1101 i Nr 111, poz. 1280, z 2000 r. Nr 48, poz. 550 i Nr 119, poz. 1249, z 2001
r. Nr 39, poz. 459, Nr 100, poz. 1080, Nr 125, poz. 1368, Nr 129, poz. 1444 i Nr
154, poz. 1792 i 1800 oraz z 2002 r. Nr 169, poz. 1387.
7) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 i 1126,
z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i
Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104
i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459,
Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194, Nr
130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz.
365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287, Nr 169, poz. 1387 i Nr 199, poz. 1673.
8) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2000 r. Nr 104, poz. 1104 i Nr
122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 125, poz. 1363 i
1369 i Nr 134, poz. 1509 oraz z 2002 r. Nr 141, poz. 1183 i Nr 169, poz. 1384.
9) Zmiany ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 70,
poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr
9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8,
poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz. 968, Nr 111, poz. 1194 i
Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 199, poz. 1673.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w
sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie
młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które
ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum
(Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1808)
Na podstawie art. 191 ż 5 pkt 1, 3 i 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks
pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z
1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107,
poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52,
poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz.
1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr
199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, może być, na wniosek jego
przedstawiciela ustawowego lub opiekuna, zawarta umowa o pracę w celu
przygotowania zawodowego odbywanego w formie przyuczenia do wykonywania
określonej pracy, jeżeli:
1) został on przyjęty do oddziału przysposabiającego do pracy utworzonego w
gimnazjum oraz uzyskał pozytywną opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej
albo
2) uzyskał zezwolenie dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka, na
spełnianie obowiązku szkolnego poza szkołą oraz uzyskał pozytywną opinię poradni
psychologiczno-pedagogicznej.
2. Z młodocianym, który nie ukończył gimnazjum, spełniającym obowiązek szkolny
poza szkołą, może być, po ukończeniu przez niego przygotowania zawodowego w
formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zawarta umowa o pracę w celu
przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu. Przepis ust. 1 pkt 2 stosuje się
odpowiednio.
ż 2. Z osobą niemającą 16 lat, która ukończyła gimnazjum, może być zawarta umowa
o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.
ż 3. Z osobą niemającą 16 lat, która nie ukończyła gimnazjum, może być zawarta
umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do
wykonywania określonej pracy.
ż 4. 1. Zawarcie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego z osobą, o której
mowa w ż 2 i 3, jest dopuszczalne w razie:
1) wyrażenia na to zgody przez przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tej
osoby;
2) przedstawienia zaświadczenia lekarza, uprawnionego do przeprowadzania badań
profilaktycznych pracowników, stwierdzającego, że praca danego rodzaju nie
zagraża zdrowiu tej osoby;
3) przedstawienia pozytywnej opinii poradni psychologiczno-pedagogicznej.
2. W przypadku osoby, o której mowa w ż 3, wymagane jest uzyskanie zezwolenia
dyrektora gimnazjum, w którego obwodzie mieszka ta osoba, na spełnianie
obowiązku szkolnego poza szkołą.
ż 5. 1. Z osobą, która ukończyła 15 lat, będącą uczestnikiem Ochotniczych Hufców
Pracy, która nie ukończyła gimnazjum i w roku szkolnym 2002/2003 podjęła naukę w
gimnazjum dla dorosłych, może być, po ukończeniu przez nią przygotowania
zawodowego w formie przyuczenia do wykonywania określonej pracy, zawarta umowa o
pracę w celu przygotowania zawodowego w formie nauki zawodu.
2. Z osobą, która ukończyła 15 lat, będącą uczestnikiem Ochotniczych Hufców
Pracy, która nie ukończyła szkoły podstawowej i w roku szkolnym 2002/2003
podjęła naukę w klasie szóstej szkoły podstawowej dla dorosłych, może być
zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego w formie przyuczenia do
wykonywania określonej pracy.
3. Do osób, o których mowa w ust. 1 i 2, przepis ż 4 ust. 1 stosuje się
odpowiednio.
ż 6. Do umów o pracę w celu przygotowania zawodowego zawartych przed dniem
wejścia w życie rozporządzenia stosuje się dotychczasowe przepisy.
ż 7. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja
1996 r. w sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie
młodocianych, którzy nie ukończyli szkoły podstawowej, oraz osób nie mających 15
lat, które ukończyły szkołę podstawową (Dz. U. Nr 62, poz. 291).
ż 8. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (czyli
1 stycznia 2003 r.).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 12 listopada 2002 r. Stan prawny na 12 grudnia
2002 roku
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania
zawodowego młodocianych i ich wynagradzania
(Dz. U. Nr 60 z 30 maja 1996 r., poz. 278 oraz
Dz. U. Nr 197 z 27 listopada 2002 r., poz. 1663)
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (ż 1-4)
Rozdział 2: Nauka zawodu (ż 5-14)
Rozdział 3: Przyuczenie do wykonywania określonej pracy (ż 15-18)
Rozdział 4: Zasady wynagradzania młodocianych (ż 19-20)
Rozdział 5: Przepisy przejściowe i końcowe (ż 21-24)
Na podstawie art. 191 ż 3 i art. 195 ż 2 Kodeksu pracy zarządza się, co
następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
ż 1. 1. Przygotowanie zawodowe młodocianych pracowników, zwanych dalej
"młodocianymi", może odbywać się przez:
1) naukę zawodu,
2) przyuczenie do wykonywania określonej pracy.
2. Nauka zawodu ma na celu przygotowanie młodocianego do pracy w charakterze
wykwalifikowanego robotnika lub czeladnika i obejmuje praktyczną naukę zawodu
organizowaną u pracodawcy na zasadach ustalonych w odrębnych przepisach oraz
dokształcanie teoretyczne.
3. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy ma na celu przygotowanie
młodocianego do pracy w charakterze robotnika przyuczonego i może dotyczyć prac,
których rodzaj nie wymaga odbycia nauki zawodu.
ż 2. 1. Przygotowanie zawodowe młodocianych może prowadzić:
1) pracodawca,
2) osoba prowadząca zakład pracy w imieniu pracodawcy,
3) osoba zatrudniona u pracodawcy
- pod warunkiem posiadania kwalifikacji wymaganych od instruktorów praktycznej
nauki zawodu, określonych w przepisach rozporządzenia Ministra Edukacji
Narodowej i Sportu z dnia 1 lipca 2002 r. w sprawie praktycznej nauki zawodu
(Dz. U. Nr 113, poz. 988).
2. Kwalifikacje, o których mowa w ust. 1, nie dotyczą pracodawców, w imieniu
których przygotowanie zawodowe młodocianych prowadzą uprawnieni do tego
pracownicy.
ż 3. Pracodawca jest obowiązany zawrzeć z młodocianym na piśmie umowę o pracę w
celu przygotowania zawodowego, stosownie do przepisów art. 195 ż 1 Kodeksu
pracy.
ż 3a. Pracodawca będący rzemieślnikiem zawiadamia o zawarciu umowy, o której
mowa w ż 3, izbę rzemieślniczą właściwą ze względu na siedzibę rzemieślnika.
ż 3b. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o "izbie rzemieślniczej", należy przez
to rozumieć także cech, jeżeli sprawuje on nadzór nad przebiegiem przygotowania
zawodowego w rzemiośle pracowników młodocianych na podstawie upoważnienia
udzielonego przez izbę rzemieślniczą, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22
marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 979).
ż 3c. Przepisy ż 1 ust. 2, ż 2, 3, 5, 8-10, ż 11 ust. 6, ż 14 i ż 15 ust. 3
odnoszące się do pracodawców stosuje się odpowiednio do pracodawców będących
rzemieślnikami.
ż 4. W razie konieczności wypowiedzenia młodocianemu umowy o pracę w celu
przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki zawodu, pracodawca zawiadamia
przedstawiciela ustawowego młodocianego lub jego opiekuna oraz szkołę, jeżeli
młodociany dokształca się w szkole, a także izbę rzemieślniczą, jeżeli
pracodawcą jest rzemieślnik, w celu umożliwienia młodocianemu kontynuowania
nauki zawodu w dotychczasowym lub pokrewnym zawodzie.
Rozdział 2
Nauka zawodu
Spis treści
ż 5. 1. Umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego odbywanego w formie nauki
zawodu zawiera pracodawca z młodocianym w terminie przyjęć kandydatów do
zasadniczych szkół zawodowych.
2. Jeżeli młodociany nie dokształca się w zasadniczej szkole zawodowej, umowa o
pracę, o której mowa w ust. 1, może być zawarta w innym terminie.
ż 6. 1. Nauka zawodu trwa nie krócej niż 24 miesiące i nie dłużej niż 36
miesięcy, z zastrzeżeniem ż 12.
2. Zawody, w których odbywa się nauka zawodu oraz czas jej trwania, określają
przepisy rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 kwietnia
2002 r. w sprawie klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego (Dz. U. Nr 63,
poz. 571).
3. Nauka zawodu może odbywać się w innych zawodach niż określone w przepisach, o
których mowa w ust. 2. W odniesieniu do tych zawodów egzaminy kwalifikacyjne na
tytuł czeladnika przeprowadzają komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych,
zgodnie z przepisami o egzaminach kwalifikacyjnych na tytuły czeladnika i
mistrza w zawodzie.
ż 7. Zatrudnienie młodocianego odbywającego naukę zawodu jest dopuszczalne tylko
przy pracach objętych programem praktycznej nauki zawodu.
ż 8. Pracodawca zatrudniający młodocianego w celu nauki zawodu:
1) realizuje program nauczania uwzględniający podstawę programową kształcenia w
zawodzie występującym w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego lub program
będący podstawą przeprowadzania egzaminów kwalifikacyjnych na tytuł czeladnika w
zawodach nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego,
2) zapewnia, aby osoby szkolące młodocianych posiadały kwalifikacje, o których
mowa w ż 2 ust. 1.
ż 9. Pracodawca zatrudniający w celu nauki zawodu większą liczbę młodocianych,
niż wynika to z jego potrzeb, może zawierać z młodocianymi umowy o pracę w celu
przygotowania zawodowego na czas określony, jednak nie krótszy niż okres
kształcenia określony w przepisach, o których mowa w ż 6 ust. 2, lub okres
kształcenia wymagany do przystąpienia do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł
czeladnika.
ż 10. 1. Pracodawca zatrudniający młodocianych w celu przygotowania zawodowego
odbywanego w formie nauki zawodu:
1) kieruje ich na dokształcanie teoretyczne do zasadniczej szkoły zawodowej albo
2) kieruje ich na dokształcanie teoretyczne do ośrodka dokształcania i
doskonalenia zawodowego, albo
3) organizuje dokształcanie teoretyczne we własnym zakresie.
2. W przypadku organizowania dokształcania teoretycznego, zgodnie z ust. 1 pkt
3, pracodawca realizuje obowiązkowe zajęcia z zakresu teoretycznego kształcenia
zawodowego, wynikające z programu nauczania w zawodach występujących w
klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego, lub zapewnia teoretyczne
przygotowanie do zdania egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł czeladnika w zawodach
nieujętych w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego.
3. Młodocianym zatrudnionym w celu nauki zawodu i dokształcającym się w
ośrodkach dokształcania i doskonalenia zawodowego, znajdujących się w innej
miejscowości niż miejsce zamieszkania i miejsce pracy młodocianych, pracodawca
może sfinansować koszty dojazdu i pobytu w ośrodku.
ż 11. 1. Nauka zawodu młodocianego kończy się egzaminem.
2. Młodociani dokształcający się w zasadniczych szkołach zawodowych zdają
egzamin potwierdzający kwalifikacje zawodowe, zgodnie z przepisami
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 marca 2001 r. w sprawie
warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy
oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr
29, poz. 323 i Nr 128, poz. 1419 oraz z 2002 r. Nr 46, poz. 433 i Nr 155, poz.
1289), z zastrzeżeniem ust. 4.
3. Młodociani dokształcający się w innych formach niż szkolne zdają egzamin na
tytuł robotnika wykwalifikowanego, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra
Edukacji Narodowej oraz Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 12
października 1993 r. w sprawie zasad i warunków podnoszenia kwalifikacji
zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych (Dz. U. Nr 103, poz. 472).
4. Młodociani zatrudnieni u pracodawców będących rzemieślnikami dokształcający
się w zasadniczych szkołach zawodowych, a także dokształcający się w innych
formach niż szkolne, zdają egzamin kwalifikacyjny na tytuł czeladnika
przeprowadzany przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych, zgodnie z
przepisami o egzaminach kwalifikacyjnych na tytuły czeladnika i mistrza w
zawodzie.
5. uchylony.
6. Pracodawca zatrudniający młodocianych opłaca koszty przeprowadzania
egzaminów, o których mowa w ust. 2-4, zdawanych w pierwszym wyznaczonym
terminie. Pracodawca może pokryć koszty egzaminu poprawkowego.
7. uchylony.
ż 12. 1. Jeżeli młodociany dokształcający się w zasadniczej szkole zawodowej nie
otrzymał promocji do klasy programowo wyższej lub nie ukończył szkoły,
pracodawca, na wniosek młodocianego, albo izba rzemieślnicza, na wniosek
pracodawcy będącego rzemieślnikiem i młodocianego, może przedłużyć czas trwania
nauki zawodu, nie więcej jednak niż o 12 miesięcy, w celu umożliwienia
dokończenia nauki w szkole, a w innych uzasadnionych przypadkach nie więcej niż
o 6 miesięcy.
2. Pracodawca, na wniosek młodocianego, a jeżeli pracodawcą jest rzemieślnik -
izba rzemieślnicza, na wniosek pracodawcy będącego rzemieślnikiem i
młodocianego, może wyrazić zgodę na skrócenie czasu trwania nauki zawodu, nie
więcej jednak niż o 12 miesięcy, jeżeli młodociany nie dokształca się w
zasadniczej szkole zawodowej.
ż 13. Osoby, które przed ukończeniem nauki zawodu osiągnęły pełnoletność, kończą
tę naukę na warunkach określonych dla młodocianych.
ż 14. 1. W razie przerwania nauki zawodu i podjęcia jej w tym samym lub
pokrewnym zawodzie u innego pracodawcy, czas odbytej poprzednio nauki zawodu
wlicza się młodocianemu do okresu wymaganego do obycia przygotowania zawodowego,
po sprawdzeniu stopnia opanowania zawodu, jeżeli przerwa w nauce zawodu nie
trwała dłużej niż 12 miesięcy.
2. Zaliczenia praktycznej nauki zawodu dokonuje pracodawca, który przyjął
młodocianego w celu dokończenia nauki zawodu, a zaliczenia przedmiotów
teoretycznych - w zakresie zrealizowanym w okresie odbywania przygotowania
zawodowego u poprzedniego pracodawcy - dokonuje podmiot prowadzący teoretyczne
kształcenie zawodowe tego młodocianego w czasie odbywania przez niego
przygotowania zawodowego u nowego pracodawcy.
3. Przepisy ust. 1 i 2 dotyczą odpowiednio młodocianych, którzy rozpoczęli naukę
zawodu na innej podstawie niż umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego,
lecz nauki tej nie ukończyli.
Rozdział 3
Przyuczenie do wykonywania określonej pracy
Spis treści
ż 15. 1. Przyuczenie młodocianego do wykonywania określonej pracy może trwać od
3 do 6 miesięcy.
2. W odniesieniu do młodocianych uczestników Ochotniczych Hufców Pracy okres
ustalony w ust. 1 może być przedłużony do czasu ukończenia gimnazjum i trwać
łącznie nie dłużej niż 22 miesiące.
3. Czas trwania, zakres oraz program przyuczenia do wykonywania określonej pracy
ustala pracodawca, przyjmując wybrane treści programu nauczania w zawodach
występujących w klasyfikacji zawodów szkolnictwa zawodowego lub programu
nauczania uwzględniającego wymagania będące podstawą przeprowadzania egzaminów
kwalifikacyjnych na tytuł czeladnika w zawodach nieujętych w klasyfikacji
zawodów szkolnictwa zawodowego.
ż 16. 1. Przyuczenie do wykonywania określonej pracy kończy się egzaminem
sprawdzającym.
2. Młodociani zatrudnieni u pracodawców nie będących rzemieślnikami składają
egzamin, o którym mowa w ust. 1, bezpośrednio u swoich pracodawców.
3. Młodociani zatrudnieni u pracodawców będących rzemieślnikami składają
egzamin, o którym mowa w ust. 1, przed komisją egzaminacyjną izby
rzemieślniczej, na zasadach określonych przez Związek Rzemiosła Polskiego.
ż 17. 1. Jeżeli wynik egzaminu jest pozytywny, pracodawca lub izba rzemieślnicza
wydaje zaświadczenie stwierdzające nabycie umiejętności w wykonywaniu prac,
których dotyczyło przyuczenie, oraz określające jego rodzaj, czas trwania i
uzyskaną ocenę.
2. W razie negatywnego wyniku egzaminu pracodawca, a w odniesieniu do pracodawcy
będącego rzemieślnikiem - izba rzemieślnicza ustala, na jaki okres należy
przedłużyć przyuczenie do wykonywania określonej pracy, z tym jednak, że okres
ten nie może przekroczyć 3 miesięcy.
ż 18. Młodocianemu, który ukończył przyuczenie do wykonywania określonej pracy z
wynikiem pozytywnym i podjął naukę zawodu obejmującą zakres przyuczenia do
wykonywania określonej pracy, zalicza się okres przyuczenia do okresu
praktycznej nauki zawodu.
Rozdział 4
Zasady wynagradzania młodocianych
Spis treści
ż 19. 1. Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane
w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce
narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego
miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
2. Stosunek procentowy wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1, wynosi:
1) w pierwszym roku nauki - nie mniej niż 4%,
2) w drugim roku nauki - nie mniej niż 5%,
3) w trzecim roku nauki - nie mniej niż 6%.
ż 20. Młodocianym odbywającym przyuczenie do wykonywania określonej pracy
przysługuje nie mniej niż 4% wynagrodzenia, o którym mowa w ż 19 ust. 1.
Rozdział 5
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
ż 21. Do umów o pracę w celu przygotowania zawodowego, zawartych przed dniem
wejścia w życie rozporządzenia, mają zastosowanie dotychczasowe przepisy, chyba
że rozporządzenie przewiduje rozwiązania korzystniejsze dla młodocianych.
ż 22. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 23 maja 1995 r. w sprawie
Ochotniczych Hufców Pracy (Dz. U. Nr 59, poz. 309) w ż 8 w ust. 1 skreśla się
pkt 1.
ż 23. Tracą moc:
1) rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 października 1989 r. w sprawie
przygotowania zawodowego młodocianych w uspołecznionych zakładach pracy i ich
wynagradzania (Dz. U. Nr 56, poz. 332, z 1990 r. Nr 60, poz. 346 i z 1992 r. Nr
102, poz. 519),
2) rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 30 grudnia 1974
r. w sprawie nauki zawodu i przyuczenia do wykonywania określonych prac przez
młodocianych w rzemieślniczych zakładach pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 335, z 1982
r. Nr 17, poz. 130, z 1988 r. Nr 32, poz. 237, z 1990 r. Nr 56, poz. 332 i z
1992 r. Nr 103, poz. 525).
ż 24. (stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 30 lipca 2002 r. Stan prawny na 11 listopada
2002 roku
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym
Załącznik: Wykaz prac wzbronionych młodocianym
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1990 r. Nr 85, poz. 500,
z 1992 r. Nr 1, poz. 1
z 1998 r. Nr 105, poz. 658
z 2002 r. Nr 127, poz. 1091
Ostatnia nowelizacja została uchwalona 30 lipca, a ogłoszona 10 sierpnia
2002 r. Wchodzi w życie 11 listopada 2002 roku. Zmiany, dotyczące
wyłącznie załącznika, są w nawiasy i zaznaczone tłustą czcionką
Na podstawie art. 204 ż 1 i 3 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Zabronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach określonych w
wykazie prac wzbronionych młodocianym, stanowiącym załącznik do rozporządzenia.
ż 2. Zezwala się na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy
niektórych rodzajach prac wzbronionych na zasadach określonych w załączniku do
rozporządzenia, w zakresie potrzebnym do przygotowania zawodowego, jeżeli prace
te są przewidziane w programach praktycznej nauki zawodu.
ż 3. Zatrudnianie młodocianych przy pracach, o których mowa w ż 2, nie może mieć
charakteru pracy stałej, lecz powinno ograniczać się do zaznajamiania
młodocianych z czynnościami podstawowymi, niezbędnymi do wykonywania zawodu.
1. Czas zatrudnienia młodocianych przy pracach, o których mowa w ż 2, powinien
być każdorazowo odnotowany w dokumentacji praktycznej nauki zawodu, określonej
przez Ministra Edukacji Narodowej na podstawie odrębnych przepisów.
ż 4. 1. Zakłady pracy, opierając się na wykazie prac, o którym mowa w ż 1,
określają, w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w przypadku
ich braku - z innymi przedstawicielstwami pracowników, wykazy stanowisk pracy i
rodzaje prac wzbronionych młodocianym oraz wykazy stanowisk pracy i prac
dozwolonych w celu odbycia przygotowania zawodowego.
2. W każdej jednostce organizacyjnej zakładu pracy zatrudniającej młodocianych
powinien znajdować się w widocznym miejscu wykaz stanowisk roboczych, na których
jest wzbronione zatrudnianie młodocianych.
3. W ustalaniu wykazu, o którym mowa w ust.1, powinien uczestniczyć lekarz
sprawujący opiekę profilaktyczną nad młodocianymi w zakładzie pracy.
ż 5. Zakłady pracy zatrudniające młodocianych przy pracach, o których mowa w ż
2, są obowiązane zapewnić szczególną ochronę ich stanu zdrowia, a w
szczególności:
1. organizować pracę i zajęcia młodocianych w taki sposób, by na terenie zakładu
pracy znajdowali się zawsze pod opieką wyznaczonej w tym celu osoby,
2. organizować przerwy w pracy młodocianych dla ich odpoczynku w pomieszczeniach
izolowanych od czynników uciążliwych, występujących na danym stanowisku pracy,
3. przestrzegać stosowania przez młodocianych właściwej odzieży ochronnej i
sprzętu ochrony osobistej, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
przeprowadzać instruktaż wyjaśniający podstawy skutecznego stosowania środków
ochrony osobistej (indywidualnej) i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 6. Zatrudnianie młodocianych w celu przygotowania zawodowego powinno odbywać
się pod nadzorem nauczycieli zawodu, instruktorów nauki zawodu lub innych osób
uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu.
ż 7. Tracą moc:
1. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 września 1958 r. w sprawie wykazu
prac wzbronionych młodocianym (Dz. U. Nr 64, poz. 312 i Nr 71, poz. 355 oraz z
1970 r. Nr 10, poz. 86),
2. rozporządzenie Ministra Pracy i Opieki Społecznej z dnia 25 lipca 1959 r. w
sprawie zezwolenia na zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy
niektórych rodzajach prac wzbronionych (Dz. U. Nr 44, poz. 275, z 1960 r. Nr 19,
poz. 118, z 1964 r. Nr 29, poz. 189, z 1968 r. Nr 23, poz. 154 i z 1973 Nr 37,
poz. 216) oraz
3. rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1987 r. w sprawie
zatrudniania młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac
wzbronionych w górnictwie węglowym (Dz. U. Nr 14, poz. 86).
ż 8. [stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (czyli14
grudnia 1990 r.), z tym że przepis ż 4 wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od
dnia ogłoszenia].
Załącznik
Wykaz prac wzbronionych młodocianym
I. Prace wzbronione, związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym i transportem
ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała
1. Obciążenie pracą fizyczną
Wzbronione są młodocianym prace polegające wyłącznie na podnoszeniu,
przenoszeniu i przewożeniu ciężarów i pracę wymagające powtarzania dużej
liczby jednorodnych ruchów. Czynności te mogą być wykonywane przez
młodocianych tylko w zakresie niezbędnym do nauki zawodu, jeżeli czas ich
wykonywania nie przekracza 1/3 czasu pracy młodocianego.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których najwyższe
wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na
wykonywanie pracy, przekraczają:
WiekDziewczęta Chłopcy
dorywczo na minna 6 godzW/m2dorywczo na minna 6 godzW/m2
kJkcalkJkcal kJkcalkJkcal
do ukończenia 16 roku życia9,22,218004308411,32,72600620120
od 16 do ukończenia 18 roku życia10,52,5230055010712,63,03030720140
Uwaga: 1 kcal = 4,19 kJ
Uwaga: Wartości wydatku energetycznego na minutę dotyczą tylko wysiłków
krótkotrwałych.
2. Dźwiganie ciężarów i ich transport.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach załadunkowych i
wyładowczych, przy przetaczaniu beczek, bali, kloców itp., przy przewożeniu
ciężarów środkami transportu,
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy ręcznej obsłudze dźwigni, korb
i kół sterowniczych, przy której niezbędna jest siła przekraczająca
następujące wartości:
WiekPrzy obciążeniu jednostkowym (w N) przeciętnie do 4x na godzinę w
czasie zmiany roboczej
dziewczętachłopcy
do ukończenia 16 roku życia60100
od 16 do ukończenia 18 roku życia100150
po powtarzalnym obciążeniu
do ukończenia 16 roku życia3040
od 16 do ukończenia 18 roku życia4060
Uwaga: 1 N = ok. 0,1 kG
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy nożnej obsłudze elementów
urządzeń (pedałów, przycisków nożnych itp.) wymagających sił przekraczających
następujące wartości:
WiekPrzy obciążeniu jednostkowym (w N) przeciętnie do 4x na godzinę w
czasie zmiany roboczej
dziewczętachłopcy
do ukończenia 16 roku życia160200
od 16 do ukończenia 18 roku życia200250
po powtarzalnym obciążeniu
do ukończenia 16 roku życia80100
od 16 do ukończenia 18 roku życia100150
Uwaga: 1 N = ok. 0,1 kG
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy ręcznym dźwiganiu i
przenoszeniu na odległość powyżej 25 m ciężarów o masie przekraczającej
następujące wartości:
WiekPrzy obciążeniu jednostkowym (w kg) przeciętnie do 4x na godzinę w
czasie zmiany roboczej
dziewczętachłopcy
do ukończenia 16 roku życia1015
od 16 do ukończenia 18 roku życia2025
po powtarzalnym obciążeniu
do ukończenia 16 roku życia58
od 16 do ukończenia 18 roku życia812
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy ręcznym przenoszeniu pod górę,
tj. po pochylniach i schodach, których wysokość przekracza 5 m, a kąt
nachylenia - 30[o], ciężarów o masie przekraczające następujące wartości:
WiekPrzy obciążeniu jednostkowym (w kg) przeciętnie do 4x na godzinę w
czasie zmiany roboczej
dziewczętachłopcy
do ukończenia 16 roku życia58
od 16 do ukończenia 18 roku życia1015
po powtarzalnym obciążeniu
do ukończenia 16 roku życia35
od 16 do ukończenia 18 roku życia58
3. Przewożenie ciężarów na taczkach jednokołowych
Wzbronione jest młodocianym chłopcom do ukończenia 16 roku życia oraz
dziewczętom do ukończenia 18 roku życia przewożenie ciężarów na taczkach
jednokołowych.
Dozwolone jest młodocianym chłopcom po ukończenia 16 roku życia przewożenie na
odległość do 50 m ładunków o masie do 50 kg po powierzchni gładkiej,
utwardzonej lub po pomostach zbitych z desek trwale zamocowanych, jeżeli
pochylenie powierzchni nie przekracza 2%.
4. Przewożenie ciężarów na wózkach 2-kołowych poruszanych ręcznie
Wzbronione jest przewożenie ciężarów wyżej wymienionymi wózkami młodocianym
chłopcom do ukończenia 16 roku życia oraz dziewczętom do ukończenia 18 roku
życia.
Dozwolone jest młodocianym chłopcom po ukończeniu 16 roku życia przewożenie na
odległość do 100 m po powierzchni gładkiej ładunków o masie do 80 kg, jeżeli
pochylenie powierzchni nie przekracza 2%, a po powierzchni nierównej -
ciężarów do 50 kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 1%.
5. Przewożenie ciężarów na wózkach 3- lub 4-kołowych poruszanych ręcznie
Wzbronione jest młodocianym chłopcom i dziewczętom do ukończenia 16 roku życia
przewożenie ładunków na wymienionych wózkach.
Dozwolone jest młodocianym po ukończeniu 16 roku życia przewożenie na
odległość do 150 m ładunków o masie: dziewczętom do 50 kg oraz chłopcom do 80
kg, jeżeli pochylenie powierzchni nie przekracza 2%.
6. Przewożenie ciężarów na wózkach poruszanych ręcznie po szynach
Wzbronione jest młodocianym dziewczętom i chłopcom do 16 roku życia
przewożenie ładunków w wagonikach, kolebach przemieszczanych ręcznie po
szynach.
Dozwolone jest młodocianym po ukończeniu 16 roku życia przewożenie na
odległość do 200 m ładunków w wagonikach, kolebach przemieszczanych ręcznie po
szynach o masie: dziewczętom do 300 kg oraz chłopcom do 400 kg, jeżeli
pochylenie toru nie przekracza 1%.
Uwaga: Wielkość ciężarów wymienionych w ust. 3 pkt 2, ust. 4 pkt 2, ust. 5 pkt
2 i ust.6 pkt 2 obejmuje również wagę urządzenia transportowego.
7. Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach wymagających stale
wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała:
pochylonej w przysiadzie,
leżącej, na boku lub na wznak, w tym w szczególności przy remoncie pojazdów
mechanicznych,
na kolanach, w tym w szczególności przy ręcznym cyklinowaniu podłóg, przy
pracach brukarskich, posadzkarskich itp.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodzie mechanika pojazdów
samochodowych, przy pracach wymagających wymuszonej pozycji ciała nie dłużej
niż w ciągu 3 godzin na dobę.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 16 lat, w
zakresie nauki zawodu posadzkarza oraz montera nawierzchni drogowych, przy
pracach brukarskich nie dłużej niż w ciągu 3 godzin na dobę.
II. Prace w obciążającym mikroklimacie środowiska pracy
1. Mikroklimat gorący
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w pomieszczeniu pracy, gdzie
temperatura przekracza 30[o]C, a wilgotność powietrza przekracza 65%, a także
w warunkach bezpośredniego oddziaływania otwartego źródła promieniowania, w
tym w szczególności obsługa suszarni, spiekanie i prażenie rud, walcowanie,
wytapianie, rozlewanie i odlewanie metali lub ich stopów, naprawa pieców
hutniczych, obsługa pieców do termicznej obsługi cieplnej, w hutach szkła i
przetwórniach szkła - obsługa pieców do wytapiania i odprężania, naprawa
pieców szklarskich, formowanie szkła oraz wszelkie prace na pomostach czynnych
pieców do wytapiania szkła, prace przy wypalaniu dolomitu i wapna, gotowanie
asfaltu i prace z gorącym asfaltem, bezpośrednia obsługa pieców piekarniczych,
prace przy przygotowaniu karmelu w kociołkach.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w zakresie potrzebnym do nauki
zawodu, do 3 godzin na dobę, w mikroklimacie gorącym do wartości 26[o]C
wskaźnika obciążenia termicznego WBGT, pod warunkiem zachowania norm wydatku
energetycznego określonych w dz. 1 ust. 1 pkt 2 oraz zapewnienia młodocianym
na stanowiskach pracy dostatecznej ilości odpowiednich napojów i
dziesięciominutowych przerw po każdych pięćdziesięciu minutach pracy.
Zezwolenie dotyczy nauki w następujących zawodach:
hutnika wielkopiecownika, stalownika, walcownika i operatora urządzeń
metalurgicznych - chłopców w wieku powyżej 16 lat - w hutach żelaza i stali
pod następującymi warunkami:
szkolenie praktyczne powinno polegać na stopniowym wprowadzaniu
młodocianego w działalność w danym zawodzie pod kierunkiem wyznaczonego
instruktora, poczynając od obserwacji procesów produkcyjnych, poprzez
wstępne ćwiczenia na stanowiskach szkoleniowych i prace pomocnicze przy
obsłudze stanowisk roboczych wyznaczonych programem nauczania,
zapewnienia na stanowiskach pełnej obsady pracowników,
wyłączenia, w odniesieniu do młodocianych, prac normowanych i akordowych,
ograniczeniu czasu zajęć młodocianych na odcinkach wielkich pieców, w
wydziałach stalowni i na wydziałach walcowni do 2 godzin na dobę,
wyłączenia praktycznej nauki zawodu młodocianych w spiekalniach, w hali
namiarowej i gardzieli wielkich pieców w halach odlewniczych i lejniczych,
przy mieszalniach w stalowniach oraz walcowniach blach, rur i drutu,
hutnika szkła - chłopców w wieku powyżej 17 lat - z wyłączeniem
wydmuchiwania ustnego,
ceramika - chłopców w wieku powyżej 16 lat,
piekarza - w wieku powyżej 16 lat - przy bezpośredniej obsłudze pieców
piekarniczych w zakładach zmechanizowanych,
cukiernika, karmelarza i czekoladziarza - w wieku powyżej 17 lat - przy
produkcji wyrobów czekoladowych i z mas karmelowych.
(skreślony).
2. Mikroklimat zimny
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w mikroklimacie zimnym, tj. w
temperaturze powietrza niższej niż +14C, a także przy wilgotności względnej
wyższej niż 65%, w tym w szczególności przy pracach w chłodniach,
przechowalniach produktów żywnościowych, zamrażalniach, w stałym kontakcie z
wodą, solanką i innymi płynami, przy robotach ziemnych w mokrym gruncie -
osuszaniu, nawadnianiu, a także gdy występują warunki narażające na stałe
przemakanie odzieży, powodujące naruszenie bilansu cieplnego u młodych
pracowników.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego, w mikroklimacie zimnym, z wyłączeniem
prac w chłodniach i zamrażalniach, pod następującymi warunkami:
wyposażenia młodocianych w odzież o odpowiedniej ciepłochłonności zgodnej z
wymaganiami Polskiej Normy,
zapewnienia na stanowiskach pracy gorących napojów,
przestrzegania, aby wydatek energetyczny nie przekraczał norm określonych w
dz. I ust. 1 pkt 2, oraz ograniczenia do 3 godzin na dobę czasu pracy
młodocianych w pomieszczeniach z temperaturą niższą niż 10[o]C.
W przypadku, gdy zaistnieje konieczność wykonywania pracy bez zastosowania
rękawic ochronnych, dozwolone jest zatrudnianie młodocianych, o których mowa w
pkt 2, w warunkach do wartości 800 kcal/m[2] x h wskaźnika siły chłodzącej WCI
określonego przepisami w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
3. Mikroklimat zmienny
Wzbronione jest zatrudnienie młodocianych w środowisku o dużych wahaniach
parametrów makroklimatu - nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie 15C,
przy braku możliwości stosowania 15-20 minutowej adaptacji w pomieszczeniach o
temperaturze pośredniej.
III. Prace przy nieodpowiednim oświetleniu
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy czynnościach lub w
pomieszczeniach, w których parametry oświetlenia nie odpowiadają wymaganiom
określonym przez polskie normy.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodzie fotografa, w pomieszczeniach
zaciemnionych w wymiarze do 2 godzin dziennie.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 17 lat w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego:
w konserwatoriach filmów,
w ciemniach filmowych,
przy montaży filmów,
w charakterze pomocy przy obsłudze aparatów projekcyjnych 35 mm wyposażonych
w lampy łukowe - pod warunkiem nieprzekraczania przy tych pracach 6 godzin
na dobę, a w kabinie kinooperatora - czasu pracy w ciągu 2 seansów.
IV. Prace w hałasie i drganiach
1. Hałas
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym
równoważny poziom dźwięku A hałasu ustalonego i nie ustalonego, mierzony
zgodnie z polskimi normami, przekracza 80 dB (A) (dla 8-godzinnej ekspozycji
na hałas).
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym
równoważny poziom dźwięku A hałasu impulsowego quasi-stacjonarnego, mierzony
zgodnie z wytycznymi Głównego Inspektora Sanitarnego, przekracza 75 dB (A)
(dla 8-godzinnej ekspozycji na hałas).
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym poziom
ciśnienia akustycznego hałasu ultradźwiękowego, mierzonego zgodnie z polskimi
normami, przekraczają wartości podane w poniższej tabeli (dla 8-godzinnej
ekspozycji na hałas):
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych w kHzPoziom ciśnienia
akustycznego w dB
10 ; 12,5; 1675
2085
25100
31,5; 40; 50; 63; 80; 100105
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym poziomy
ciśnienia akustycznego hałasu infradźwiękowego, mierzone zgodnie z polskimi
normami, przekraczają wartości podane w poniższej tabeli (dla 8-godzinnej
ekspozycji na hałas):
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych w kHzPoziom ciśnienia
akustycznego w dB
4; 8; 1685
31,580
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w czasie nauki zawodu w środowisku
pracy, w którym wartości parametrów hałasu są większe od wartości podanych w
pkt 1 do 4, pod warunkiem ograniczenia czasu ekspozycji na hałas zgodnie:
- ze wzorem:
480
tdop = -----------------------
10[0,1 (Lm-Ld)]
w którym:
Lm - wyznaczony pomiarowo równoważny poziom dźwięku A lub średni poziom
ciśnienia akustycznego w paśmie częstotliwości według pkt 1 i 2,
Ld - dopuszczalny równoważny poziom dźwięku A lub dopuszczalny poziom
ciśnienia akustycznego w paśmie częstotliwości według pkt 3 i 4;
- lub z tabelą:
Przekroczenie wartości równoważnego dźwięku według pkt 1 i 2 lub poziomu
ciśnienia akustycznego w paśmie częstotliwości według pkt 3 i 4 (w
dB)ADopuszczalny czas ekspozycji na hałas t (w min. na dobę)
1382
2303
3240
4191
5152
6120
796
876
960
1048
1138
1230
1324
1419
1515
1612
1710
188
196
205
Uwaga: Maksymalny chwilowy poziom dźwięku A nie może przekraczać 115 dB, a
maksymalne chwilowe poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach częstotliwości
nie mogą przekraczać wartości ustalonych z powyższego wzoru dla t = 5 min.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w czasie nauki zawodu w środowisku
pracy, w którym wartości parametrów hałasu przekraczają wartości dopuszczalne,
określone w pkt 1 i 2, i nie ma możliwości ich zmniejszenia środkami
technicznymi i organizacyjnymi, pod warunkiem stosowania ochronników słuchu
zmniejszających wartości równoważnego poziomu dźwięku A dochodzącego do uszu -
do wartości dopuszczalnych.
2. Drgania
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym wartość
skorygowana przyspieszenia drgań o miejscowym oddziaływaniu, mierzona zgodnie
z polskimi normami, przekracza 0.95 m.s.[-2] przy ciągłym 480-minutowym
oddziaływaniu drgań na organizm.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 17 lat w czasie nauki
zawodu w środowisku pracy, w którym wartość skorygowana przyspieszenia drgań o
miejscowym oddziaływaniu, określona w pkt 1, jest zwiększona o 0,45 m.s.[-2],
pod warunkiem ograniczenia czasu ekspozycji na drgania do maksymalnie 10
godzin tygodniowo oraz do 4 godzin dziennie.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym wartość
skorygowana przyspieszenia drgań o ogólnym oddziaływaniu, mierzona zgodnie z
polskimi normami, przekracza wartości podane w poniższej tabeli dla ciągłego
480-minutowego oddziaływania drgań na organizm:
Kierunek oddziaływania drgańWartości skorygowane przyspieszenia drgań w
m.s.-2
Z (z)0,75
X, Y (x,y)0,55
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 17 lat w czasie nauki
zawodu w środowisku pracy, w którym wartości skorygowane przyspieszenia drgań
o ogólnym oddziaływaniu, określone w pkt 3, są zwiększone o 0,35 m.s.[-2] dla
kierunku oddziaływania drgań Z(z) oraz o 0,25 m.s.[-2] dla kierunku
oddziaływania drgań X,Y(x,y), pod warunkiem ograniczenia czasu ekspozycji na
drgania do maksymalnie 10 godzin tygodniowo oraz 4 godzin dziennie.
[Uwaga, od 11 listopada 2002 roku dział IV otrzymuje brzmienie:
"IV. Prace w hałasie i drganiach
1. Hałas
1) Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na hałas,
którego:
- poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza
wartość 80 dB,
- szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB,
- maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB.
2) Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na hałas
infradźwiękowy, którego:
- równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza
wartość 86 dB,
- szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135
dB.
3) Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na hałas
ultradźwiękowy, którego:
- równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 kHz do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego
dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru
czasu pracy,
- maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 kHz do 40 kHz
przekraczają wartości podane w tabeli:
Częstotliwość środkowa pasm tercjowych (kHz)Równoważny poziom ciśnienia
akustycznego odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego
tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy
(dB)Maksymalny poziom ciśnienia akustycznego (dB)
10; 12,5; 1675100
2085110
25100125
31,5; 40105130
2. Drgania
1) Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na drgania
działające na organizm przez kończyny górne, których:
- wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyśpieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z, przy 8-godzinnym
działaniu drgań na organizm, przekracza 1 m/s2,
- maksymalna wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyśpieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z, dla
ekspozycji trwających 30 minut i krótszych, przekracza 4 m/s2.
2) Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na drgania o
ogólnym działaniu na organizm, których:
- wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyśpieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z, przy 8-godzinnym
działaniu na organizm, przekracza 0,25 m/s2,
- maksymalna wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo
przyśpieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z, dla
ekspozycji trwających 30 minut i krótszych, przekracza 1 m/s2."]
V. Prace w polach elektromagnetycznych, elektrostatycznych i narażających na
promieniowanie jonizujące, laserowe, nadfioletowe i podczerwone
1. Pola elektromagnetyczne z pasma częstotliwości 0-300 GHz
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych na stanowiskach pracy, na których
natężenie pól bądź gęstość strumienia energii promieniowania przekraczają
niżej podane wartości:
Lp.Zakres częstotliwościNatężenie polaGęstość mocy promieniowania
elektrycznegomagnetycznego
1Pola elektro- i magnetostatyczne15 kV/m3kA/m
2Pola częstotliwości przemysłowej (50 Hz)10 kV/m0,2 kA/m
3Pola częstotliwości 1-100 kHz100 kV/m10 kA/m
4Pola wielkiej częstotliwości
4a0,1 - 10 MHz20 V/m2 A/m
4b10 - 300 MHz7 V/m50 mA/m
4c0,3 - 300 GHzstacjonarne 0,1 W/m2
4d0,3 - 400 GHzniestacjonarne 1 W/m2
2. Promieniowanie jonizujące
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których istnieje
ryzyko narażenia na promieniowanie jonizujące powyżej tła naturalnego, z
wyjątkiem przypadku określonego w pkt 2.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat przy pracach
niezbędnych do przygotowania zawodowego z zachowaniem warunków, w których
dawka graniczna w ciągu kolejnych 12 miesięcy nie przekroczy:
mSv (0.1 rema) dla całego ciała, wyrażona efektywnym równoważnikiem dawki,
oraz
mSv (1,5 rema) dla soczewek oczu, wyrażona równoważnikiem dawki,
mSv (5 remów) dla innych tkanek lub narządów oraz skóry, wyrażona
równoważniki wm dawki z zachowaniem 1 mSv (0,1 rema) dla całego ciała,
wyrażona efektywnym równoważnikiem dawki.
[Uwaga, od 11 listopada 2002 roku w dziale V ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"1. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300
GHz
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach w zasięgu pól
elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających wartości dla strefy
bezpiecznej, określone w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń
i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
2. Promieniowanie jonizujące
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach narażenia na
promieniowanie jonizujące na poziomie przekraczającym dopuszczalne wartości
dawek granicznych określone w przepisach prawa atomowego."]
3. Promieniowa nielaserowe
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach stwarzających ryzyko
narażenia na bezpośrednie lub pośrednie promieniowanie laserowe.
4. Promieniowanie nadfioletowe
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach stwarzających ryzyko
narażenia na bezpośrednie lub pośrednie promieniowanie nadfioletowe, emitowane
przez technologiczne urządzenia przemysłowe, w tym w szczególności spawanie
metali, z wyjątkiem odstępstw, o których mowa w ust.5 pkt 2.
5. Promieniowanie podczerwone
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których istnieje
ryzyko narażenia na promieniowanie podczerwone, w tym w szczególności przy
spawaniu, cięciu i spiekaniu metali w kuźniach przy piecach grzewczych.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 17 lat w
zakresie potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodach:
spawacza - przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali, z wyłączeniem metali
kolorowych oraz spawania wewnątrz zbiorników i pod wodą, nie dłużej niż w
ciągu 3 godzin na dobę, w granicach do 60 godzin w całym okresie szkolenia
zawodowego przy najprostszych i najmniej szkodliwych pracach z tego zakresu,
ślusarza, hydraulika, montera itp. - przy spawaniu, cięciu i stapianiu
metali, z wyłączeniem metali kolorowych oraz spawania wewnątrz zbiorników i
pod wodą, nie dłużej niż 3 godziny dziennie w granicach do 60 godzin w całym
okresie szkolenia zawodowego, pod warunkiem że młodociani będą je wykonywali
pod nadzorem nauczycieli zawodu lub instruktorów spawaczy posiadających
kwalifikacje spawacza.
Zatrudnianie młodocianych przy spawaniu, cięciu i stapianiu metali może się
odbywać tylko na tych stanowiskach, na których będzie zapewniona sprawnie i
skutecznie działająca wentylacja miejscowa i ogólna,
kowala - przy ręcznych pracach kowalskich z zastosowaniem młotków do 5 kg
wagi, nie dłużej niż w ciągu 4 godzin na dobę, przy zachowaniu norm wydatku
energetycznego określonych w dz. I, ust. 1, pkt 2 wykazu.
W zakresie nauki w innych zawodach, jak np. ślusarza, montera itp., jeśli
programy nauczania przewidują zaopatrzenie się szkolonych młodocianych z
pracami kowalskimi - zezwala się na zatrudnianie młodocianych przy wyżej
wymienionych pracach kowalskich w granicach do 3 godzin dziennie oraz do 60
godzin w całym okresie szkolenia zawodowego.
VI. Prace pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości
1. Prace pod ziemią
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach pod ziemią.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 16 lat przy
niektórych rodzajach prac pod ziemią w górnictwie węglowym, w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodach:
górnika węglowego,
mechanika maszyn i urządzeń górnictwa podziemnego,
elektromontera górnictwa podziemnego,
montera technicznych urządzeń w górnictwie,
montera układów elektronowych i automatyki przemysłowej - specjalizacja:
urządzenia elektroniki i automatyki w górnictwie na warunkach określonych w
pkt 3-7.
Czas pracy młodocianych pod ziemią nie może przekraczać 14 dni w miesiącu,
przy czym czas pracy młodocianych w wieku do 17 lat nie może przekraczać 4
godzin na dobę, a młodocianych w wieku od 17 do 18 lat - 6 godzin na dobę.
W czasie szkolenia zawodowego młodociani mogą być zatrudniani w polach
szkoleniowych, tj. w oddziałach kopalni specjalnie przeznaczonych do
szkolenia, lub na stanowiskach szkoleniowych w warsztatach energomechanicznych
i w oddziałach ruchowych kopalni pod ziemią, zatwierdzonych dla celów
szkoleniowych w planie ruchu zakładu górniczego przez właściwy okręgowy urząd
górniczy.
Zatrudnianie młodocianych na stanowiskach szkoleniowych w warsztatach
energomechanicznych i w oddziałach ruchowych kopalni pod ziemią powinno
odbywać się przy pełnej obsadzie pracowników dorosłych z odpowiednimi
kwalifikacjami zawodowymi.
Praca młodocianych pod ziemią:
może odbywać się po stwierdzeniu zgodności warunków pracy z obowiązującymi
przepisami prawa górniczego oraz przepisami i normami
higieniczno-sanitarnymi, w tym braku nadmiernych ciśnień, braku zapylenia
szkodliwego dla zdrowia, promieniowania jonizującego, nadmiernego hałasu i
po zapewnieniu dobrego przewietrzenia, korzystnego mikroklimatu i
odpowiedniego oświetlenia, bezpieczeństwa przeciwpożarowego, wodnego i
gazowego oraz dogodnego i bezpiecznego dojścia do miejsca pracy,
nie może odbywać się w chodnikach wymagających pozycji leżącej lub
pochylonej, w miejscach mokrych, przy rabunku, w polach pożarowych oraz w
warunkach niebezpiecznych, gdzie wymagana jest duża ostrożność i
doświadczenie,
nie może polegać na dźwiganiu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów ponad
normy określone dla młodocianych.
Zatrudnianie młodocianych pod ziemią może odbywać się tylko:
pod nadzorem nauczycieli, zatwierdzonych przez właściwy okręgowy urząd
górniczy, lub instruktorów praktycznej nauki zawodu, zatwierdzonych przez
kierownika zakładu górniczego, przy czym na jednego instruktora nie może
przypadać więcej niż 5 młodocianych,
zgodnie z programem zajęć praktycznych, opracowanym i zatwierdzonym na
podstawie obowiązujących przepisów.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 16 lat przy
niektórych rodzajach prac wzbronionych w głębinowych kopalniach rud i
kopalniach soli, w zakresie potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodzie
górnika, z zachowaniem warunków, o których mowa w pkt 2 do 7, dotyczących
zatrudnienia młodocianych w górnictwie węglowym
2. Prace poniżej poziomu gruntu
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w zagłębieniach o głębokości
większej niż 0,7 m, których szerokość jest mniejsza niż dwukrotna głębokość.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w ramach
praktycznej nauki zawodu hydraulika, elektromechanika i teletechnik, w
zagłębieniach do 1,5 m, które są obudowane zgodnie z obowiązującymi
przepisami.
3. Prace na wysokości
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach na wysokości powyżej 3
m, w tym w szczególności grożących upadkiem z wysokości: przy budowie,
naprawie i czyszczeniu kominów; prace związane z przymusową pozycją ciała, w
przestrzeni ograniczonej; prace narażające na zmienny mikroklimat, prowadzone
na zewnątrz budynku.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 17 lat przy pracach
na wysokości do 10 m, w wymiarze do 2 godzin dziennie, pod warunkiem pełnego
zabezpieczenia przed upadkiem i wyłączenia zagrożeń wymieniowych w pkt 1 oraz
w innych ustępach wykazu.
4. Prace w kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w kamieniołomach i kopalniach
odkrywkowych oraz przy wydobywaniu i przerobie siarki, z zastrzeżeniem, o
którym mowa w pkt 2.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 16 lat w
kamieniołomach i kopalniach odkrywkowych w zakresie potrzebnym do
przygotowania zawodowego w zawodach: górnika, operatora, mechanika, ślusarza i
elektromontera maszyn i urządzeń górniczych oraz montera układów elektronowych
i automatyki przemysłowej - w granicach do 4 godzin dziennie oraz z
zachowaniem warunków, o których mowa w ust. 1 pkt 4-7.
VII. Prace w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu.
1. Podwyższone ciśnienie
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach w warunkach podwyższonego
ciśnienia, w tym w szczególności w komorach wysokich ciśnień lub w innych
urządzeniach hiperbarycznych nawodnych albo naziemnych, w urządzeniach
komunikacji lotniczej; prace nurków i płetwonurków; prace w kesonach.
2. Obniżone ciśnienie
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w warunkach obniżonego ciśnienia, w
tym w szczególności w komorach niskich ciśnień lub w innych urządzeniach
hipobarycznych nawodnych lub naziemnych.
VIII. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie pyłów.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach lub w pomieszczeniach,
w których są narażeni na szkodliwy wpływ:
pyłów o działaniu zwłókniającym i drażniącym, których stężenia przekraczają
2/3 wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń określonych dla dorosłych,
pyłów o działaniu uczulającym.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w kontakcie z czynnikami zaliczanymi
do alergenów, pod warunkiem uzyskania specjalistycznej opinii lekarskiej o
braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z alergenami.
(skreślony).
IX. Prace w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których źródłem
zakażenia lub zarażenia może być chory człowiek lub materiał zakaźny
pochodzenia ludzkiego, tj. krew, tkanki, mocz, kał itp., w tym w szczególności
wszelkie prace w szpitalach (oddziałach) zakaźnych oraz dla nerwowo i
psychicznie chorych.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat w zakresie
nauki zawodu w placówkach służby zdrowia (z wyjątkiem placówek wymienionych w
pkt 1) w wymiarze do 6 godzin na dobę, z wyjątkiem następujących czynności:
wynoszenie, mycie i dezynfekcja naczyń z wydalinami, wydzielinami i innymi
materiałami potencjalnie zakaźnymi, mycie chorych zanieczyszczonych, pomoc
przy zaspokajaniu potrzeb fizjologicznych,
prace dezynfekcyjne, dezynsekcyjne, deratyzacyjne z zastosowaniem
toksycznych środków chemicznych,
pobieranie i przenoszenie materiału do badań laboratoryjnych (jak kał, mocz,
krew, plwocina itp.),
wykonywanie toalety pośmiertnej i prace w prosektoriach.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których występują
zagrożenia czynnikami biologicznymi, przenoszonymi na człowieka przez kontakt
ze zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego, w tym szczególnie:
drobnoustrojami chorób odzwierzęcych, tj. zoonozami,
alergenami pochodzenia zwierzęcego: wydalinami, roztoczem, sierścią,
łupieżem zwierząt hodowlanych, pyłem jedwabiu naturalnego, pierzem ptaków,
mączką rybną itp. występującymi w hodowli i przetwórstwie.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, w zakresie
nauki zawodu rymarza, kaletnika, cholewkarza, obuwnika, kuśnierza, przy
ręcznym i maszynowym krojeniu skór w wymiarze do 3 godzin na dobę.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których występują
zagrożenia czynnikami biologicznymi pochodzenia roślinnego lub
mikroorganizmami przenoszonymi przez rośliny:
drobnoustrojami występującymi w roślinach, tj. bakteriami, promieniowcami,
grzybami itp., które stanowią zagrożenie w trakcie procesów magazynowania,
przetwarzania i użytkowania różnych surowców roślinnych,
pyłami pochodzenia roślinnego, powodującymi stany uczuleniowe, w tym w
szczególności pyłami zbożowymi, paszowymi, tytoniowymi i z ziół leczniczych.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku do 17 lat w zakresie
nauki zawodu młynarza przy obsłudze maszyn czyszczących i mielących, pod
warunkiem że stężenia pyłów nie przekraczają 2/3 wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń określonych dla dorosłych,
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w kontakcie z czynnikami zaliczanymi
do alergenów, o których mowa w pkt 3 lit. b) i pkt 5 lit. b), pod warunkiem
uzyskania specjalistycznej opinii lekarskiej o braku przeciwwskazań
zdrowotnych do kontaktu z alergentami.
X. Prace w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych
1. Czynniki i procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym i o prawdopodobnym
działaniu rakotwórczym.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach w narażeniu na działanie
czynników i procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym i o
prawdopodobnym działaniu rakotwórczym, określonych w odrębnych przepisach.
2. Substancje toksyczne
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w narażeniu na działanie metali
ciężkich i ich związków, np. kadmu, ołowiu i rtęci, a także przy pracach
narażających na bezpośredni kontakt z substancjami żrącymi i wybuchowymi oraz
truciznami określonymi w odrębnych przepisach.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym mogą
być narażeni na działanie innych związków toksycznych, których stężenie
przekracza 2/3 wartości stężeń określonych dla dorosłych.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 16 lat, w
zakresie nauki zawodu drukarza-trawiacza, przy trawieniu klisz, płyt
cylindrów, pod warunkiem że młodociani będą zatrudnieni tylko w zakładach
pracy, które posiadają odpowiednie warunki zapewniające higienę i
bezpieczeństwo pracy, oraz że prace te będą wykonywane w granicach najwyżej do
2 godzin dziennie.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat w zakresie
nauki zawodu farbiarza przy wykańczaniu tkanin oraz zawodu garbarza w wymiarze
do 12 godzin na tydzień, pod warunkiem że szkolenie będzie odbywało się w
warunkach laboratoryjnych lub w wydzielonych dla celów szkolenia
pomieszczeniach odpowiednio wyposażonych.
3. Związki chemiczne zaliczane do najczęstszych alergenów kontaktowych.
Wzbronione jest młodocianym wykonywanie prac w kontakcie z następującymi
związkami chemicznymi powodującymi uczulenia:
aldehyd glutarowy,
barwniki azowe,
bezwodnik kwasu ftalowego,
bezwodnik maleinowy,
bromek metylu,
1,1-dwuchloroetan,
dwunitrochlorobenzen,
4,6-dwunitrokrezol,
dwumetyloamina,
dwumetylohydrazyna,
chrom i jego związki,
fenylodwuamina,
fenylohydrazyna,
fluorki,
formaldehyd,
fosfor (trójchlorek fosforu),
heksachlorocykloheksan,
hydrochinon,
hydrazyna,
izocyjaniany i dwuizocyjaniany,
kwasy wodorocyjanowe,
nikiel i jego związki,
pięciochlorofenol,
platyny sole rozpuszczalne,
primina,
produkty termicznego rozpadu tworzyw sztucznych,
rtęć (związki organiczne),
sulfanilamid,
terpentyna,
tlenek etylenu,
trójetylenoczteroamina (Tecza, Z-1),
utwardzacze,
żywice epoksydowe.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w kontakcie z czynnikami zaliczanymi
do alergenów, pod warunkiem uzyskania specjalistycznej opinii lekarskiej o
braku przeciwwskazań zdrowotnych do kontaktu z alergenami.
4. Chemiczne środki ochrony roślin
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w środowisku pracy, w którym
występują chemiczne środki ochrony roślin zaliczane do I i II klasy
toksyczności, w tym w szczególności przy produkcji, magazynowaniu i
stosowaniu.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych przy pracach z chemicznymi środkami
ochrony roślin zaliczanymi do środków szkodliwych III, IV i V klasy
toksyczności, z wyjątkiem związków o działaniu hormonalnym. Jednorazowy
kontakt z tymi środkami nie może przekraczać 2 godzin dziennie, a ekspozycja
tygodniowa nie może przekraczać 8 godzin.
5. Leki psychotropowe
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy wszelkich pracach w kontakcie z
lekami psychotropowymi.
XI. Prace zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, przy których mógłby
być zagrożony dalszy ich prawidłowy rozwój psychiczny. W szczególności są to
prace związane z produkcją, sprzedażą i konsumpcją wyrobów alkoholowych -
obsługa konsumentów w zakładach gastronomicznych; prace związane z produkcją,
sprzedażą i reklamą wyrobów tytoniowych; prace związane z ubojem i obróbką
poubojową zwierząt; obsługa zakładów kąpielowych i łaźni; prace rakarzy, prace
przy sztucznym unasiennianiu zwierząt.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat, uczniów szkół
zawodowych, w ramach programu nauczania zawodu kelnera przy obsłudze
konsumentów w zakładach gastronomicznych, w których podawany jest alkohol pod
warunkiem że prace te są wykonywane pod kierunkiem nauczyciela lub opiekuna w
zakładach kategorii I i ,,S'' w godzinach od 7 do 17, a w innych zakładach od
7 do 15, z wyłączeniem podawania przez nich napojów alkoholowych.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach w warunkach mogących
stanowić nadmierne obciążenie psychiczne, np. wymagających odbioru i
przetwarzania dużej liczby lub szybko po sobie następujących informacji i
podejmowania decyzji związanych z groźnymi następstwami, szczególnie w
sytuacjach przymusu czasowego, w tym zwłaszcza obsługa automatycznej linii
obróbki, operatora urządzeń sterowniczych.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych do lat 16 przy wszelkich pracach w
domach wczasowych i turystycznych, pensjonatach i hotelach, w tym hotelach
robotniczych, a od 16 do 18 lat przy pracach pokojowych. Zakaz nie dotyczy
części gastronomicznej.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych w występach i produkcjach zawodowych
tancerek i tancerzy w zakładach gastronomicznych
XII. Prace wzbronione ze względu na możliwość urazów u młodocianych i
spowodowania zagrożeń dla innych osób
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach, podczas których są
narażeni na zwiększone niebezpieczeństwo urazów, w tym w szczególności przy
pracach związanych z:
obsługą młotów mechanicznych, pras, walców, nożyc, krajalnic, szarpaczy oraz
napędów i przystawek przenoszących ruch na maszyny,
uruchamianiem maszyn i innych urządzeń bezpośrednio po ich naprawie,
połowem ryb, ich patroszeniem i filetowaniem oraz wszelkich pracach w
działach produkcyjnych fabryk przetworów rybnych,,
rozbiorem, trybowaniem i mieleniem mięsa,
obsługą ciągników i maszyn samojezdnych, bezpośrednią obsługą młocarni,
sieczkarni i innych maszyn rolniczych, przy których występują zagrożenia
wypadkowe, koszeniem kosą, obsługą buhajów, ogierów, knurów i tryków oraz
wywozem obornika i gnojowic,
obróbką drewna przy użyciu pił z napędem elektrycznym lub mechanicznym,
obsługą pił tarczowych, taśmowych, traków, maszyn do obróbki drewna o
bezpośrednim ręcznym posuwie materiału oraz wszelkich pracach przy zrywce
drewna.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w wieku powyżej 16 lat w zakresie
potrzebnym do przygotowania zawodowego:
w zawodzie wędliniarza i aparatowego przetwórstwa mięsnego oraz kucharza -
przy wykrawaniu elementów na mięsa drobne, rozbiorze uzupełniającym i
obróbce elementów,
w zawodzie konserwiarza i aparatowego przetwórstwa rybnego - przy
filetowaniu ryb,
w warsztatach szkolnych lub na stanowiskach szkoleniowych w zakładach pracy
przystosowanych do prowadzenia praktycznej nauki zawodu, pod warunkiem
wykonywania prac wymienionych w pkt 1 lit. a) i f) pod bezpośrednim nadzorem
na stanowisku pracy nauczycieli zawodu lub instruktorów praktycznej nauki
zawodu albo innych osób uprawnionych do prowadzenia praktycznej nauki
zawodu,
chłopców - przy obsłudze ciągników w zakresie potrzebnym do nauki zawodu w
zawodach rolniczych, w których program nauki zawodu przewiduje uzyskanie
przez ucznia prawa jazdy uprawniającego do kierowania ciągnikiem,
chłopców - przy obsłudze samojezdnych maszyn rolniczych w zakresie
niezbędnym do przygotowania zawodowego w zawodzie mechanizator rolnictwa,
zgodnie z programem praktycznej nauki zawodu, pod bezpośrednim nadzorem
nauczycieli zawodu lub instruktorów praktycznej nauki zawodu.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach ze stosowaniem środków
wybuchowych i łatwo palnych, prowadzeniem ciężkich maszyn budowlanych i
drogowych, obsługą dźwignic, kafarów, kołowrotów, kotłów parowych, urządzeń i
naczyń pod ciśnieniem powyżej 0, 5 atm, generatorów gazowych i innych
urządzeń, których eksploatacja, uszkodzenie i nieprawidłowa czynność zagraża w
stopniu większym niż przeciętnie zdrowiu obsługującego i innych osób
znajdujących się w pobliżu.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych przy pracach przy liniach
napowietrznych i kablowych, będących pod napięciem lub w pobliżu napięcia, w
rozdzielniach prądu elektrycznego, w elektrycznych podstacjach, przy
transformatorach i nastawniach, wszelkie prace przy obsłudze urządzeń
energetycznych i elektrycznych znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem
napięcia obniżonego (bezpiecznego) oraz prac konserwacyjnych przy urządzeniach
central telefonicznych, wykonywanych przez absolwentów szkół zawodowych.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych chłopców w wieku powyżej 17 lat, w
zakresie potrzebnym do przygotowania zawodowego w zawodzie elektromontera,
przy pracach związanych z montażem, demontażem i konserwacją linii
napowietrznych i kablowych, rozdzielni i stacji transformatorów i nastawni, a
także na wysokości do 10 m, przy zastosowaniu wymaganych przepisami
energetycznymi środków ochronnych pod warunkiem całkowitego wyłączenia linii
lub urządzeń spod napięcia przy jednoczesnym zabezpieczeniu miejsca pracy w
taki sposób, by wykluczone było przypadkowe wyłączenie tych linii lub urządzeń
pod napięcie oraz możliwość przypadkowego zbliżenia się na niebezpieczną
odległość do części urządzeń pozostawionych pod napięciem lub ich dotknięcia,
oraz zastosowania zabezpieczenia od wyładowań atmosferycznych.
Wzbronione jest zatrudnianie młodocianych:
w transporcie kolejowym: przy pracach na stanowiskach związanych z ruchem
pociągów, w tym w szczególności maszynistów pojazdów trakcyjnych i drezyn
motorowych, dyżurnych ruchu, konduktorów, manewrowych, ustawiaczy,
nastawniczych, zwrotniczych, operatorów maszyn torowych, sprzątaczy wagonów
i przyczep oraz przy budowie i utrzymaniu sieci trakcyjnej,
w transporcie i komunikacji samochodowej i tramwajowej: prace kierowców
pojazdów silnikowych i ich pomocników, konduktorów w autobusach,
trolejbusach; przy ręcznym przetaczaniu, spinaniu i odczepianiu wagonów i
przyczep; zdejmowaniu, nakładaniu i pompowaniu opon samochodowych i
ciągnikowych; prace konwojentów,
w żegludze: wszelkie prace na jednostkach pływających oraz prace w portach
związane z obsługą techniczną statków, prace na pogłębiarkach i przy
wydobywaniu wraków,
w lotnictwie: prace mechaników, pilotów w samolotach oraz prace związane z
obsługą pasażerów w samolocie.
Dozwolone jest zatrudnianie młodocianych w zakresie potrzebnym do nauki
zawodu:
montera nawierzchni kolejowej w wydzielonym warsztacie szkolnym, na torach
ułożonych wyłącznie dla celów szkoleniowych, na terenie ogrodzonym i nie w
bezpośrednim sąsiedztwie czynnych torów kolejowych dla ruchu pociągów,
maszynisty pojazdów trakcyjnych i zawodów związanych z obsługą ruchu
pociągów-pod bezpośrednim nadzorem osób upoważnionych; zezwolenie dotyczy
młodocianych, którzy ukończyli 17 lat,
kierowcy samochodu, gdy program nauki zawodu przewiduje uzyskanie przez
ucznia prawa jazdy uprawniającego do kierowania pojazdami samochodowymi,
marynarza i rybaka przy wykonywaniu na jednostkach pływających prac
przewidzianych programem praktycznej nauki zawodu, pod bezpośrednim nadzorem
nauczycieli lub instruktorów.
elektromontera sieci i urządzeń elektrotrakcyjnych przy pracach związanych z
budową i utrzymaniem sieci trakcyjnych, a także na wysokości do 10 m, przy
zastosowaniu wymaganych przepisami środków ochronnych i zabezpieczających,
przy wyłączonej sieci trakcyjnej spod napięcia i jednoczesnym zabezpieczeniu
miejsca pracy w taki sposób, aby wykluczone było przypadkowe włączenie tego
odcinka sieci pod napięcie lub przeniesienie napięcia przez pantograf
pojazdu trakcyjnego. Prace te mogą być wykonywane tylko na wyznaczonych
odcinkach linii kolejowej, na których na czas ich wykonywania wstrzymany
jest ruch pociągów lub sieci trakcyjnej zbudowanej specjalnie dla celów
szkoleniowych; zezwolenie dotyczy chłopców, którzy ukończyli 17 lat.
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 30 sierpnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia
2003 r.
Ustawa z dnia 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw z 2001 r:
z 2001 r. Nr 124, poz. 1362, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1800
z 2002 r. Nr 166, poz. 1360
Spis rozdziałów:
Rozdział 1: Organizacja i zadania Państwowej Inspekcji Pracy (Art. 1-13)
Rozdział 2: Zakres działania organów Państwowej Inspekcji Pracy (Art.
14-22)
Rozdział 3: Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy (Art. 23-26)
Rozdział 4: Przepisy przejściowe i końcowe (Art. 27-29)
Rozdział 1
Organizacja i zadania Państwowej Inspekcji Pracy
Spis treści
Art. 1. Tworzy się Państwową Inspekcję Pracy jako organ powołany do nadzoru i
kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 2. Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi. Nadzór nad Państwową
Inspekcją Pracy w zakresie ustalonym ustawą sprawuje Rada Ochrony Pracy.
Art. 3. 1. Państwową Inspekcję Pracy tworzy: Główny Inspektorat Pracy i okręgowe
inspektoraty pracy oraz działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych
inspektoratów pracy - inspektorzy pracy.
2. Państwową Inspekcją Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy przy pomocy
zastępców.
Art. 4. 1. Okręgowy inspektorat pracy obejmuje zakresem swojej właściwości
terytorialnej obszar jednego lub więcej województw.
2. Okręgowym inspektoratem pracy kieruje okręgowy inspektor pracy przy pomocy
zastępców.
3. Okręgowy inspektor pracy nadzoruje i koordynuje pracę działających na terenie
jego właściwości inspektorów pracy; okręgowy inspektor pracy dokonuje podziału
zadań między poszczególnych inspektorów pracy.
Art. 5. 1. Marszałek Sejmu na wniosek Głównego Inspektora Pracy ustala:
1) siedziby i zakres właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy,
2) statut Państwowej Inspekcji Pracy.
2. Zarządzenia Marszałka Sejmu w sprawach, o których mowa w ust. 1, podlegają
ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".
Art. 6. 1. Tworzy się Radę Ochrony Pracy jako organ nadzoru nad warunkami pracy
i działalnością Państwowej Inspekcji Pracy.
2. Rada składa się z przewodniczącego, zastępców przewodniczącego, sekretarza i
członków, których powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu; kadencja Rady trwa cztery
lata.
3. Członków Rady powołuje się spośród posłów, senatorów i kandydatów zgłoszonych
przez Prezesa Rady Ministrów oraz kandydatów zgłoszonych przez organizacje
związkowe i organizacje pracodawców reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 6
lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i
wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080 i Nr 154,
poz. 1793), a także przez inne organizacje społeczne zajmujące się problematyką
ochrony pracy. Do Rady powołuje się także ekspertów i przedstawicieli nauki.
31. W skład Rady nie można powołać pracownika Państwowej Inspekcji Pracy, chyba
że korzysta on z urlopu bezpłatnego udzielonego w celu wykonywania funkcji z
wyboru.
4. Zasady reprezentacji w Radzie oraz wysokość diety członków Rady za udział w
jej pracach określa Marszałek Sejmu w drodze zarządzenia.
5. Do zadań Rady należy wyrażanie stanowiska w sprawach objętych zakresem
działania Państwowej Inspekcji Pracy, a w szczególności dotyczących:
1) programów działalności i zadań Państwowej Inspekcji Pracy,
2) okresowych ocen działalności Państwowej Inspekcji Pracy oraz wniosków
wynikających z tych ocen,
3) problemów ochrony pracy o zasięgu ogólnokrajowym.
6. Rada wyraża opinię o kandydatach na stanowiska Głównego Inspektora Pracy i
jego zastępców oraz okręgowych inspektorów pracy.
7. Rada działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu, zatwierdzonego
przez Marszałka Sejmu.
8. (skreślony).
Art. 7. 1. Główny Inspektor Pracy przedstawia Sejmowi oraz Radzie Ministrów
informacje z działalności Państwowej Inspekcji Pracy oraz coroczne sprawozdanie
z działalności tej Inspekcji wraz z wynikającymi z tej działalności wnioskami co
do przestrzegania prawa pracy przez podmioty kontrolowane i organy sprawujące
nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi
albo samorządowymi.
2. Sprawozdania roczne, o których mowa w ust. 1, Główny Inspektor Pracy
przedstawia Radzie Ochrony Pracy oraz podaje do wiadomości publicznej.
3. (skreślony).
Art. 8. 1. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należą w
szczególności:
1) nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w
szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów
dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń
wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet,
zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, oraz inicjowanie
przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym,
2) kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy
projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących
ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,
3) uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych
zakładów pracy albo ich części w zakresie ustalonym w przepisach prawa pracy,
4) nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i
higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi
pracy,
5) nadzór i kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy
produkcji wyrobów i opakowań, których użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie
dla zdrowia i życia,
5a) nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców obowiązku wyposażania
stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz dostarczania
pracownikom środków ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące
oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.
6) analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola
stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu
okoliczności wypadków przy pracy, na zasadach określonych w przepisach prawa
pracy,
7) współdziałanie z organami ochrony środowiska w kontroli przestrzegania przez
pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska,
7a) kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy, o których
mowa w ustawie z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie
zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811),
8) ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy,
a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej, gdy ustawa
tak stanowi, oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed kolegium do spraw
wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego,
9) opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy oraz inicjowanie
prac legislacyjnych w tej dziedzinie,
10) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie przestrzegania
prawa pracy, a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy,
11) udzielanie porad i informacji technicznych w zakresie eliminowania zagrożeń
dla życia i zdrowia pracowników oraz porad i informacji w zakresie
przestrzegania prawa pracy,
11a) wnoszenie powództw, a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenie w
postępowaniu przed sądem pracy, o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli
łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy
stosunku pracy,
12) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i przepisach szczególnych.
11. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy ponadto:
1) nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż
stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,
2) nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych
warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów niebędących
pracownikami,
3) nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
przez jednostki organizujące pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej
podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych,
4) nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy
przez pracodawcę przy wykonywaniu pracy na terenie zakładu pracy lub w miejscu
wyznaczonym przez pracodawcę przez osoby przebywające w zakładach karnych i w
zakładach poprawczych oraz zadań i prac wykonywanych przez żołnierzy w czynnej
służbie.
12. Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy wykonujący lub nadzorujący czynności
kontrolne mają prawo przeprowadzania czynności kontrolnych wobec podmiotów, na
rzecz których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne, bez względu na
podstawę świadczenia tej pracy.
2. Pracownicy, o których mowa w ust. 12, uprawnieni są do przeprowadzania bez
uprzedzenia kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w szczególności stanu
bezpieczeństwa i higieny pracy, o każdej porze dnia i nocy.
3. Kontrolę przeprowadza się po okazaniu legitymacji służbowej.
4. Marszałek Sejmu, na wniosek Głównego Inspektora Pracy, ustala w drodze
zarządzenia wzór legitymacji służbowej, o której mowa w ust. 3. Zarządzenie
Marszałka Sejmu podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej
Polskiej "Monitor Polski".
Art. 8a. 1. Tworzy się Komisję Kwalifikacyjną do Oceny Kandydatów na
Rzeczoznawców. Główny Inspektor Pracy w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw pracy powołuje i odwołuje członków Komisji.
2. Członkowie Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny Kandydatów na Rzeczoznawców
otrzymują za udział w pracach Komisji wynagrodzenie na zasadach ustalonych przez
Głównego Inspektora Pracy oraz diety i zwrot kosztów podróży - według zasad
obowiązujących przy podróżach służbowych.
3. Główny Inspektor Pracy, na wniosek Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny
Kandydatów na Rzeczoznawców, nadaje uprawnienia rzeczoznawcy do spraw
bezpieczeństwa i higieny pracy, upoważnionego do opiniowania projektów nowo
budowanych lub przebudowywanych obiektów budowlanych albo ich części, w których
przewiduje się pomieszczenia pracy, pod względem zgodności z przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiami ergonomii. Główny Inspektor
Pracy może cofnąć uprawnienia rzeczoznawcy z własnej inicjatywy lub na wniosek
okręgowego inspektora pracy.
4. Koszty związane z przygotowaniem kandydatów na rzeczoznawców i podnoszeniem
kwalifikacji przez rzeczoznawców, o których mowa w ust. 5 pkt 1, i nadaniem
uprawnienia, o którym mowa w ust. 3, ponosi kandydat na rzeczoznawcę lub
rzeczoznawca albo pracodawca zatrudniający te osoby - na zasadach ustalonych
przez Głównego Inspektora Pracy.
5. Minister właściwy do spraw pracy w porozumieniu z Głównym Inspektorem Pracy
określi, w drodze rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady oraz tryb nadawania i cofania uprawnień rzeczoznawców do
spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, a także wymagany zakres przygotowania
kandydatów na rzeczoznawców i podnoszenia kwalifikacji przez rzeczoznawców,
2) szczegółowe zasady opiniowania przez rzeczoznawców do spraw bezpieczeństwa i
higieny pracy projektów nowo budowanych lub przebudowywanych obiektów
budowlanych albo ich części, w których przewiduje się pomieszczenia pracy, oraz
tryb odwoływania się od opinii,
3) tryb powoływania i odwoływania członków Komisji Kwalifikacyjnej do Oceny
Kandydatów na Rzeczoznawców i szczegółowe zasady działania tej Komisji.
Art. 9. W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy
Państwowej Inspekcji Pracy uprawnione są do:
1) w wypadku gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny
pracy - nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym w nakazie
terminie,
2) nakazania: wstrzymania prac, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie
życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace; skierowania
do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew
obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub
niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy
pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają
odpowiednich kwalifikacji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu
wykonaniu,
2a) nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także
innego świadczenia przysługującego pracownikowi,
3) nakazania, w wypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy
zagraża życiu lub zdrowiu pracowników, zaprzestania przez zakład pracy lub jego
część działalności bądź działalności określonego rodzaju,
4) zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego
zakładu pracy albo jego części, jeżeli z powodu nieuwzględnienia wymagań
bezpieczeństwa i higieny pracy dopuszczenie ich do eksploatacji mogłoby
spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników; sprzeciw
wstrzymuje uruchomienie zakładu lub jego części,
5) skierowania wystąpienia, w razie stwierdzenia innych naruszeń niż wymienione
w pkt 1-4, do pracodawcy lub organu, o którym mowa w art. 7 ust. 1, o usunięcie
stwierdzonych naruszeń, a także w razie potrzeby o wyciągnięcie konsekwencji w
stosunku do osób winnych.
Art. 10. W postępowaniu przed organami Państwowej Inspekcji Pracy w sprawach
nieuregulowanych w ustawie bądź przepisach wydanych na jej podstawie albo w
przepisach szczególnych stosuje się przepisy Kodeksu postępowania
administracyjnego.
Art. 11. 1. Nadzorem i kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy są objęci wszyscy
pracodawcy oraz inne podmioty, na rzecz których jest świadczona praca przez
osoby fizyczne.
2. (skreślony).
Art. 12. Prezes Rady Ministrów w drodze rozporządzenia określi zasady
współdziałania innych organów nadzoru i kontroli warunków pracy z Państwową
Inspekcją Pracy.
Art. 13. 1. Państwowa Inspekcja Pracy w zakresie swego działania współdziała ze
związkami zawodowymi, organizacjami pracodawców, organami samorządu załogi oraz
ze społeczną inspekcją pracy.
11. Organy Policji, w razie uzasadnionej potrzeby oraz w celu zapewnienia
bezpieczeństwa kontrolującym, są obowiązane, na wniosek inspektora pracy, do
udzielenia stosownej pomocy.
2. Państwowa Inspekcja Pracy może, na wniosek związków zawodowych, prowadzić
szkolenie i instruktaż oraz udzielać pomocy w szkoleniu społecznych inspektorów
pracy, a także podejmować działania na rzecz doskonalenia i zwiększenia
skuteczności działania społecznej inspekcji pracy.
Rozdział 2
Zakres działania organów Państwowej Inspekcji Pracy
Spis treści
Art. 14. 1. Do zakresu działania Głównego Inspektora Pracy należy w
szczególności:
1) kierowanie działalnością Głównego Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektorów
pracy,
1a) sprawowanie nadzoru zwierzchniego nad postępowaniem mandatowym w sprawach o
wykroczenia, o których mowa w art. 75 ż 1 Kodeksu postępowania w sprawach o
wykroczenia,
2) sprawowanie ogólnego nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy oraz
przedkładanie właściwym organom ocen, opinii i wniosków w tej dziedzinie,
3) opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących prawa pracy oraz inicjowanie
prac legislacyjnych w tej dziedzinie,
4) inicjowanie przedsięwzięć w zakresie rozwiązywania i wdrażania postępu
technicznego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,
5) przedstawianie wniosków w sprawach nauczania i szkolenia w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenie działalności w zakresie szkolenia
inspektorów pracy oraz nadzór nad działalnością Ośrodka Szkolenia Państwowej
Inspekcji Pracy im. Profesora Jana Rosnera,
6) prowadzenie działalności wydawniczej i propagandowej w zakresie ochrony
pracy,
7) udział w pracach komisji rządowych badających wypadki przy pracy, powołanych
na podstawie przepisów szczególnych,
7a) rozpatrywanie odwołań od nakazów i innych decyzji okręgowych inspektorów
pracy,
8) sporządzanie i przedkładanie informacji i sprawozdań, o których mowa w art.
7.
2. Główny Inspektor Pracy wykonuje swoje zadania przy pomocy podległego mu
Głównego Inspektoratu Pracy.
21. Główny Inspektor Pracy jest pracodawcą, w rozumieniu prawa pracy, dla
pracowników Głównego Inspektoratu Pracy oraz pracowników wykonujących lub
nadzorujących czynności kontrolne.
3. Główny Inspektor Pracy udostępnia ministrowi właściwemu do spraw pracy
zbiorcze wyniki kontroli oraz oceny przestrzegania prawa pracy, w tym przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 15. (skreślony).
Art. 16. 1. Do zakresu działania okręgowego inspektora pracy należy w
szczególności:
1) kierowanie działalnością okręgowego inspektoratu pracy oraz nadzór i
koordynacja działalności inspektorów pracy,
2) dokonywanie w myśl art. 4 ust. 3 podziału zadań między inspektorów pracy z
uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych,
3) zatwierdzanie planów kontroli, sporządzanych przez inspektorów pracy,
4) rozpatrywanie odwołań od nakazów, sprzeciwów i innych decyzji inspektorów
pracy,
5) prowadzenie ewidencji pracodawców działających na terenie jego właściwości,
6) sporządzanie sprawozdań z działalności okręgowego inspektoratu pracy.
2. Okręgowy inspektor pracy wykonuje swoje zadania przy pomocy okręgowego
inspektoratu pracy.
3. Okręgowy inspektor pracy jest pracodawcą, w rozumieniu prawa pracy, dla
pracowników okręgowego inspektoratu pracy, z wyłączeniem pracowników, o których
mowa w art. 14 ust. 21.
Art. 17. (skreślony).
Art. 18. Okręgowy inspektor pracy wydaje nakazy, o których mowa w art. 9 pkt 3.
Nakazy te wydaje z własnej inicjatywy bądź na wniosek inspektora pracy.
Art. 19. Okręgowy inspektor pracy sporządza roczne sprawozdanie z działalności
inspektorów pracy i dokonuje na tej podstawie oceny stanu przestrzegania prawa
pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy na terenie okręgu.
Sprawozdanie i ocenę okręgowy inspektor pracy przedkłada wojewodzie, marszałkowi
województwa oraz dyrektorowi delegatury Najwyższej Izby Kontroli.
Art. 19a. Kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie
przestrzegania przez podmiot kontrolowany prawa pracy, w szczególności przepisów
i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.
Art. 19b. Dla realizacji celu, o którym mowa w art. 19a, inspektor pracy ma
prawo:
1) swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotów
kontrolowanych,
2) przeprowadzania oględzin obiektów, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz
przebiegu procesów technologicznych i pracy,
3) żądania od pracodawcy lub innego kontrolowanego podmiotu oraz od wszystkich
pracowników lub osób, które pracodawca zatrudnia lub zatrudniał albo które
wykonują lub wykonywały pracę na rzecz kontrolowanego podmiotu, pisemnych i
ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania
tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą,
4) żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji
oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji
technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących
produkcji bądź innej działalności zakładu, jak również dostarczenia mu próbek
surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji,
w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z
przeprowadzaną kontrolą,
5) żądania od pracodawcy lub innego podmiotu kontrolowanego przedłożenia akt
osobowych oraz dokumentów związanych z zatrudnianiem pracowników lub innych osób
wykonujących pracę na rzecz podmiotu kontrolowanego na innej podstawie niż
stosunek pracy,
6) zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad
warunkami pracy oraz ich realizacją,
7) utrwalania przebiegu i wyników oględzin, o których mowa w pkt 2, za pomocą
aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku,
8) sporządzania niezbędnych dla kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak
również zestawień i obliczeń na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby
zażądania tego od podmiotu kontrolowanego,
9) sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę,
10) korzystania z pomocy biegłych i specjalistów.
Art. 19c. Podmiot kontrolowany ma obowiązek zapewnić inspektorowi pracy warunki
i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, a w szczególności
niezwłocznie przedstawić żądane dokumenty i materiały, zapewnić terminowe
udzielanie informacji przez osoby, o których mowa w art. 19b pkt 3, udostępnić
urządzenia techniczne oraz, w miarę możliwości, oddzielne pomieszczenie z
odpowiednim wyposażeniem.
Art. 19d. 1. Kontrolę przeprowadza się w siedzibie podmiotu kontrolowanego oraz
w innych miejscach wykonywania jego zadań.
2. Kontrola lub poszczególne jej czynności mogą być również prowadzone w
siedzibie jednostki organizacyjnej Państwowej Inspekcji Pracy.
3. Przed podjęciem czynności kontrolnych inspektor pracy zgłasza swoją obecność
pracodawcy, z wyjątkiem przypadków, gdy uzna, że takie zawiadomienie może
wpłynąć na obiektywny wynik kontroli.
4. Inspektor pracy jest upoważniony do swobodnego wstępu i poruszania się po
terenie kontrolowanego podmiotu bez obowiązku uzyskiwania przepustki oraz jest
zwolniony od rewizji osobistej.
Art. 19e. Inspektor pracy, przystępując do sprawdzenia tożsamości osoby
wykonującej pracę, jest obowiązany okazać legitymację służbową w taki sposób,
aby osoba ta mogła odczytać i zanotować jego dane osobowe.
Art. 19f. W kontroli mogą brać udział biegli i specjaliści na podstawie
imiennego upoważnienia wydanego przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego
inspektora pracy.
Art. 19g. 1. W toku wykonywania czynności kontrolnych inspektor pracy
współdziała ze związkami zawodowymi, organami samorządu załogi i społeczną
inspekcją pracy.
2. Współdziałanie, o którym mowa w ust. 1, polega w szczególności na:
1) informowaniu o tematyce i zakresie przeprowadzanej kontroli,
2) analizowaniu uwag i spostrzeżeń wnoszonych przez zakładowe organizacje
związkowe, organy samorządu załogi i społecznych inspektorów pracy w trakcie
wykonywania czynności kontrolnych,
3) poinformowaniu o wynikach kontroli i podjętych decyzjach,
4) udzielaniu porad i informacji z zakresu prawa pracy.
Art. 19h. Podczas czynności kontrolnych inspektor pracy oraz osoby, o których
mowa w art. 19f, obowiązani są do przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych oraz przepisów o ochronie informacji
niejawnych.
Art. 19i. 1. Ustalenia z kontroli dokumentowane są, z zastrzeżeniem ust. 9, w
formie protokołu.
2. Protokół kontroli powinien zawierać:
1) nazwę pracodawcy w pełnym brzmieniu i jego adres oraz numer z krajowego
rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON),
2) imię i nazwisko oraz stanowisko służbowe inspektora pracy,
3) imię i nazwisko pracodawcy albo imię i nazwisko osoby lub nazwę organu
reprezentującego pracodawcę,
4) datę rozpoczęcia działalności przez pracodawcę i datę objęcia stanowiska
przez osobę lub powołania organu reprezentującego pracodawcę,
5) oznaczenie dni, w których przeprowadzano kontrolę,
6) informację o realizacji uprzednich decyzji i wystąpień organów Państwowej
Inspekcji Pracy oraz wniosków, zaleceń i decyzji innych organów kontroli i
nadzoru nad warunkami pracy; informacji tej można nie podawać w przypadku, gdy
kontrola związana jest z rozpatrzeniem skargi lub udziałem w przejmowaniu
zakładów pracy lub ich części do eksploatacji,
7) opis stwierdzonych naruszeń prawa pracy w zakresie zagadnień objętych
kontrolą oraz inne informacje mające istotne znaczenie dla rozstrzygania spraw,
8) dane osoby legitymowanej oraz określenie czasu, miejsca i przyczyny
legitymowania,
9) informację o pobraniu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych
lub powstających w toku produkcji,
10) treść decyzji ustnych oraz informację o ich realizacji,
11) informację o liczbie i rodzaju udzielonych porad z zakresu prawa pracy,
12) liczbę i wyszczególnienie załączników stanowiących składową część protokołu,
13) informację o osobach, w których obecności przeprowadzano kontrolę,
14) wzmiankę o wniesieniu lub niewniesieniu zastrzeżeń do treści protokołu,
15) datę i miejsce podpisania protokołu przez osobę kontrolującą oraz przez
pracodawcę albo osobę lub organ reprezentujący pracodawcę.
3. Protokół podpisuje inspektor pracy prowadzący kontrolę oraz pracodawca albo
osoba lub organ reprezentujący pracodawcę.
4. Pracodawcy albo osobie lub organowi reprezentującemu pracodawcę przysługuje
prawo zgłoszenia, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowanych zastrzeżeń
do ustaleń zawartych w protokole.
5. Zastrzeżenia należy zgłosić na piśmie w terminie 7 dni od dnia przedstawienia
protokołu.
6. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 4, inspektor pracy
przeprowadzający kontrolę zobowiązany jest je zbadać, a w przypadku stwierdzenia
zasadności zastrzeżeń - zmienić lub uzupełnić odpowiednią część protokołu.
7. Odmowa podpisania protokołu przez pracodawcę albo osobę lub organ
reprezentujący pracodawcę nie stanowi przeszkody do zastosowania przez
inspektora pracy stosownych środków prawnych przewidzianych ustawą.
8. Kopię protokołu kontroli inspektor pracy pozostawia pracodawcy.
9. W przypadku niewydania decyzji ustalenia z kontroli mogą być dokumentowane w
formie notatki urzędowej.
10. Notatka urzędowa, o której mowa w ust. 9, powinna zawierać w szczególności
dane określone w ust. 2 pkt 1, 2, 3, 8, 11 i 12 oraz krótki opis stanu
stwierdzonego w czasie kontroli.
11. Notatkę urzędową podpisuje inspektor pracy.
12. Do dokumentowania ustaleń z kontroli podmiotów innych niż pracodawcy, na
rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne, ust. 9-11 stosuje się
odpowiednio.
Art. 20. (skreślony).
Art. 21. W wyniku ustaleń dokonanych w toku kontroli oraz po przeprowadzeniu
postępowania wynikającego z przepisów ustawy inspektor pracy:
1) wydaje nakazy i zgłasza sprzeciwy, o których mowa w art. 9 pkt 1-2a i 4,
2) kieruje wystąpienia, o których mowa w art. 9 pkt 5,
3) wnosi powództwa oraz wstępuje do postępowania w sprawach, o których mowa w
art. 8 ust. 1 pkt 11a,
4) podejmuje inne działania, jeżeli prawo lub obowiązek ich podjęcia wynika z
odrębnych przepisów.
Art. 21a. 1. Nakazy, o których mowa w art. 9 pkt 1-2a, inspektor pracy wydaje w
formie decyzji:
1) pisemnej,
2) stanowiącej wpis do dziennika budowy,
3) ustnej.
2. Decyzja inspektora pracy, o której mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, powinna, oprócz
treści, zawierać określenie podstawy prawnej, termin realizacji oraz pouczenie o
przysługujących środkach odwoławczych.
3. W przypadku wydawania decyzji w formie wpisu do dziennika budowy, kopia lub
odpis tych decyzji stanowi załącznik do protokołu kontroli.
4. Decyzje ustne, o których mowa w ust. 1 pkt 3, inspektor pracy wydaje w celu
usunięcia ujawnionych w toku kontroli nieprawidłowości w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy, jeżeli mogą być one usunięte podczas trwania kontroli.
5. W razie gdy zakład pracy posiada wydzielone terenowe jednostki organizacyjne,
inspektor pracy wydaje decyzję, o której mowa w ust. 1, osobie kierującej taką
wydzieloną jednostką organizacyjną, jeżeli usunięcie naruszeń przepisów prawa
pracy nie wymaga decyzji pracodawcy, a także gdy nie można inaczej uniknąć
niebezpieczeństwa zagrażającego życiu lub zdrowiu pracowników.
6. W razie wniesienia odwołania od nakazu, o którym mowa w art. 9 pkt 1 i 2,
inspektor pracy lub okręgowy inspektor pracy może wstrzymać wykonanie nakazu do
czasu rozpatrzenia odwołania, jeżeli podjęte przez pracodawcę przedsięwzięcia
wyłączają bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników.
Art. 21b. Sprzeciw, o którym mowa w art. 9 pkt 4, inspektor pracy zgłasza
niezwłocznie po stwierdzeniu, że uruchomienie wybudowanego lub przebudowanego
zakładu pracy lub jego części mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia
lub zdrowia przyszłych pracowników.
Art. 21c. Podmiot, do którego została skierowana decyzja, o której mowa w art. 9
pkt 1-4, ma obowiązek informowania odpowiedniego organu Państwowej Inspekcji
Pracy o jej realizacji z upływem terminów określonych w decyzji.
Art. 21d. 1. Wystąpienie inspektora pracy, o którym mowa w art. 9 pkt 5, powinno
zawierać określenie wniosków i podstawy prawnej przy uwzględnieniu stanu
faktycznego wynikającego z ustaleń protokołu kontroli lub notatki urzędowej.
2. Pracodawca lub organ sprawujący nadzór nad przedsiębiorstwem lub inną
jednostką organizacyjną państwową albo samorządową, do którego skierowano
wystąpienie, jest obowiązany w terminie określonym w wystąpieniu, nie dłuższym
niż 30 dni, zawiadomić inspektora pracy o terminie i sposobie wykonania ujętych
w wystąpieniu wniosków.
Art. 21e. Jeżeli ustalenia w toku kontroli wskazują na potrzebę zajęcia
stanowiska przez naczelne lub centralne organy administracji państwowej albo
organy samorządowe lub administracji rządowej stopnia wojewódzkiego, wystąpienie
o podjęcie niezbędnych decyzji kieruje odpowiednio Główny Inspektor Pracy lub
okręgowy inspektor pracy.
Art. 21f. Marszałek Sejmu określa, w drodze zarządzenia, wzory druków
stosowanych w działalności kontrolnej Państwowej Inspekcji Pracy.
Art. 22. Na zasadach i w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o
wykroczenia inspektor pracy ściga wykroczenia związane z wykonywaniem pracy
zarobkowej, a także inne wykroczenia, gdy ustawa tak stanowi, oraz bierze udział
w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.
Rozdział 3
Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy
Spis treści
Art. 23. 1. Pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy wykonującym lub nadzorującym
czynności kontrolne może być osoba, która ma wykształcenie wyższe i niezbędną
znajomość zagadnień wchodzących w zakres działania Inspekcji, daje rękojmię
należytego wykonywania obowiązków służbowych oraz złożyła państwowy egzamin
przed komisją powołaną przez Głównego Inspektora Pracy.
2. Główny Inspektor Pracy określa zakres i tryb przeprowadzania egzaminu, o
którym mowa w ust. 1.
3. Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy zatrudnieni na stanowiskach:
nadinspektora pracy, starszego inspektora pracy - głównego specjalisty,
starszego inspektora pracy - specjalisty, starszego inspektora pracy, inspektora
pracy oraz młodszego inspektora pracy, zwani inspektorami pracy, nadzorują i
przeprowadzają kontrolę przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i
zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, na terenie objętym zakresem właściwości
okręgowego inspektoratu pracy.
4. Pracownikami nadzorującymi czynności kontrolne są pracownicy Głównego
Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektoratów pracy wyznaczeni do wykonywania
tych czynności.
5. Kontrolę, o której mowa w ust. 3, mogą również przeprowadzać, wspólnie z
inspektorami pracy, pracownicy nadzorujący czynności kontrolne oraz
podinspektorzy pracy, na podstawie imiennego upoważnienia, wydanego odpowiednio
przez Głównego Inspektora Pracy lub okręgowego inspektora pracy.
6. Główny Inspektor Pracy może upoważnić inspektora pracy do wykonywania
czynności kontrolnych na terenie działania innego okręgowego inspektoratu pracy,
a także poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, gdzie stosunek pracy podlega
przepisom polskiego prawa pracy.
Art. 24. 1. Pracownicy wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne są
odpowiedzialni za sumienne wykonywanie swoich obowiązków, a w szczególności za
rzetelne i obiektywne ujmowanie i dokumentowanie wyników kontroli oraz za
przestrzeganie tajemnicy państwowej i służbowej.
2. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, w zakresie swojego działania są
niezależni od jakichkolwiek wpływów postronnych.
3. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, obowiązani są w szczególności do:
1) przestrzegania, również po zaprzestaniu pracy w Państwowej Inspekcji Pracy,
tajemnicy dotyczącej działalności prowadzonej przez kontrolowane podmioty,
2) nieujawniania informacji, że kontrola przeprowadzana jest w następstwie
skargi, chyba że zgłaszający skargę wyrazi na to pisemną zgodę,
3) nieuczestniczenia w interesach podmiotów kontrolowanych.
Art. 24a. 1. Pracownikowi wykonującemu lub nadzorującemu czynności kontrolne,
delegowanemu służbowo do zajęć poza stałym miejscem pracy, przysługują, z
zastrzeżeniem ust. 2, zwrot kosztów podróży i zakwaterowania oraz diety na
zasadach określonych w odrębnych przepisach.
2. Pracownikowi, o którym mowa w ust. 1, na obszarze kraju przysługuje dieta w
podwójnej wysokości.
Art. 24b. Główny Inspektor Pracy może udzielić pracownikowi wykonującemu lub
nadzorującemu czynności kontrolne płatnego urlopu zdrowotnego na podstawie
skierowania na leczenie sanatoryjne, uzdrowiskowe lub profilaktyczne na okres
ustalony w tym skierowaniu, nieprzekraczający 30 dni w roku kalendarzowym.
Art. 25. 1. Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu po
zasięgnięciu opinii Rady Ochrony Pracy.
2. Zastępców Głównego Inspektora Pracy powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na
wniosek Głównego Inspektora Pracy.
3. Okręgowych inspektorów pracy i ich zastępców oraz:
a) w okręgowym inspektoracie pracy - głównego księgowego, nadinspektorów pracy -
kierowników oddziałów, doradców oraz kierowników sekcji,
b) w Głównym Inspektoracie Pracy - dyrektora i wicedyrektora Gabinetu Głównego
Inspektora Pracy, dyrektorów i wicedyrektorów departamentów, głównego
księgowego, doradców, ekspertów i rzecznika prasowego oraz kierowników sekcji,
c) w Ośrodku Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy - dyrektora i jego zastępcę
oraz głównego księgowego
powołuje i odwołuje Główny Inspektor Pracy.
31. Osobie odwołanej ze stanowiska, o którym mowa w ust. 3, która przed
powołaniem na to stanowisko była pracownikiem Państwowej Inspekcji Pracy,
przysługuje prawo do nawiązania stosunku pracy na stanowisku równorzędnym z
zajmowanym przed powołaniem. Przepis art. 45 ust. 2 ustawy, o której mowa w ust.
4, stosuje się odpowiednio.
32. Stosunek pracy z pracownikami Państwowej Inspekcji Pracy wymienionymi w art.
23 ust. 3 nawiązuje się na podstawie mianowania.
33. Przed mianowaniem, o którym mowa w ust. 32, pracownik może być zatrudniony
na podstawie umowy o pracę na okres nieprzekraczający dwóch lat.
34. Przepisów ust. 32 i 33 nie stosuje się do pracowników zatrudnionych w
niepełnym wymiarze czasu pracy.
4. Do pracowników Państwowej Inspekcji Pracy stosuje się przepisy ustawy z dnia
16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86,
poz. 953, Nr 98, poz. 1071 i Nr 123, poz. 1353).
Art. 26. (skreślony).
Rozdział 4
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 27. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy pracownicy dotychczasowej inspekcji
pracy stają się pracownikami Państwowej Inspekcji Pracy.
2. Pracownicy dotychczasowej inspekcji pracy wykonujący lub nadzorujący
czynności kontrolne stają się powołanymi pracownikami Państwowej Inspekcji
Pracy.
3. Pracownicy, o których mowa w ust. 1, mogą być zwolnieni przez Głównego
Inspektora Pracy od przewidzianego w art. 23 wymogu posiadania wykształcenia
wyższego.
Art. 28. Uprawnienia i obowiązki dotychczasowej inspekcji pracy, przewidziane w
obowiązujących przepisach szczególnych, stają się z dniem wejścia w życie ustawy
uprawnieniami i obowiązkami Państwowej Inspekcji Pracy.
Art. 29. Traci moc dekret z dnia 10 listopada 1954 r. o przejęciu przez związki
zawodowe zadań w dziedzinie wykonywania ustaw o ochronie, bezpieczeństwie i
higienie pracy oraz sprawowania inspekcji pracy (Dz. U. z 1968 r. Nr 8, poz. 47,
z 1971 r. Nr 12, poz. 115 i z 1974 r. Nr 24, poz. 142).
Ustawa obowiązuje od 14 marca 1981 r.
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 27 lipca 2002 roku. Stan prawny na 1
października 2002 roku
Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych
Ujednolicony tekst powstał na podstawie następujących Dzienników Ustaw:
z 2001 r. nr 60, poz. 623 (urzędowy tekst jednolity),
z 2002 r. nr 25, poz. 253, nr 141, poz. 1178
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-8)
Rozdział 2: Międzyzakładowe programy emerytalne (Art. 9-11)
Rozdział 3: Tworzenie pracowniczych programów emerytalnych (Art. 12-25)
Rozdział 4: Zasady wypłat i likwidacja pracowniczych programów
emerytalnych (Art. 26-34)
Rozdział 5: Rejestracja pracowniczych programów emerytalnych (Art.
35-40)
Rozdział 6: Przepisy karne (Art. 41)
Rozdział 7: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i
końcowe (Art. 42-46)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. Ustawa reguluje zasady tworzenia i działania pracowniczych programów
emerytalnych, warunki, które powinny spełniać podmioty uczestniczące w
realizowaniu tych programów, oraz zasady zawierania składających się na nie
umów.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) pracownik - osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru,
mianowania, spółdzielczej umowy o pracę w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu
pracy, osobę zatrudnioną na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia,
jeżeli jest ona objęta obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z
tego tytułu, oraz osobę zatrudnioną na podstawie umowy zawartej w wyniku
powołania lub wyboru do organu reprezentującego osoby prawnej, w tym kontraktu
menedżerskiego,
2) pracodawca - podmiot zatrudniający pracowników w rozumieniu pkt 1,
3) zatrudnienie - zawarcie umowy o pracę bądź innej umowy, o której mowa w pkt
1, oraz powołanie, wybór i mianowanie,
4) zakład ubezpieczeń - zakład ubezpieczeń na życie w formie spółki akcyjnej w
rozumieniu ustawy z 28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z
1996 r. nr 11, poz. 62, z 1997 r. nr 43, poz. 272, nr 88, poz. 554, nr 107, poz.
685, nr 121, poz. 769 i 770 i nr 139, poz. 934, z 1998 r. nr 155, poz. 1015, z
1999 r. nr 49, poz. 483, nr 101, poz. 1178 i nr 110, poz. 1255, z 2000 r. nr 43,
poz. 483, nr 48, poz. 552, nr 70, poz. 819, nr 114, poz. 1193 i nr 116, poz.
1216 oraz z 2001 r. nr 37, poz. 424),
5) towarzystwo ubezpieczeń - towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych na życie w
rozumieniu ustawy o działalności ubezpieczeniowej,
6) fundusz inwestycyjny - fundusz inwestycyjny otwarty lub specjalistyczny
fundusz inwestycyjny otwarty w rozumieniu ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o
funduszach inwestycyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. nr 49, poz. 448),
6a) grupowe inwestycyjne ubezpieczenie na życie pracowników - rodzaj
ubezpieczenia w ramach grupy 3 działu I załącznika do ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, z zastrzeżeniem art. 7a,
7) uczestnik - osobę, która przystąpiła do pracowniczego programu emerytalnego,
8) środki - środki finansowe na rachunkach pracowników, prowadzonych na
podstawie zakładowej umowy emerytalnej przez zakłady lub towarzystwa
ubezpieczeń, fundusze inwestycyjne bądź pracownicze fundusze emerytalne,
9) reprezentacja pracowników - zakładową organizację związkową lub reprezentację
wyłonioną w sposób określony w art. 15 ust. 4 ustawy, jeżeli w zakładzie nie
działa zakładowa organizacja związkowa,
10) wypłata - wypłatę pracownikowi środków zgromadzonych w ramach pracowniczego
programu emerytalnego na warunkach określonych w zakładowej umowie emerytalnej,
11) wypłata transferowa - przeniesienie środków zgromadzonych przez uczestnika w
ramach pracowniczego programu emerytalnego do zakładu ubezpieczeń, towarzystwa
ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego lub pracowniczego funduszu emerytalnego,
gromadzącego środki w ramach innego pracowniczego programu emerytalnego w
przypadkach, o których mowa w art. 28 ust. 1,
12) zwrot - wycofanie środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu
emerytalnego, jeżeli nie zachodzą przesłanki do wypłaty bądź wypłaty
transferowej,
13) organ nadzoru - Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych,
14) rejestr - rejestr pracowniczych programów emerytalnych prowadzony przez
organ nadzoru,
15) wynagrodzenie - przychód uczestnika uzyskiwany od pracodawcy prowadzącego
pracowniczy program emerytalny, stanowiący podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe w rozumieniu ustawy z 13 października 1998 r.
o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 i nr 162, poz. 1118
i 1126, z 1999 r. nr 26, poz. 228, nr 60, poz. 636, nr 72, poz. 802, nr 78, poz.
875 i nr 110, poz. 1256, z 2000 r. nr 9, poz. 118, nr 95, poz. 1041, nr 104,
poz. 1104 i nr 119, poz. 1249 oraz z 2001 r. nr 8, poz. 64, nr 27, poz. 298 i nr
39, poz. 459), bez stosowania ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 tej
ustawy.
Art. 3. 1. Pracowniczy program emerytalny stanowią zakładowe umowy emerytalne,
pracownicze umowy emerytalne oraz, z zastrzeżeniem ust. 2, umowy z zakładami
albo towarzystwami ubezpieczeń, umowy z funduszami inwestycyjnymi bądź statuty
pracowniczych funduszy emerytalnych, a także, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1,
umowy o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym, które określają warunki
gromadzenia środków ze składek, przeznaczonych do wypłat w wieku emerytalnym lub
w przypadku uzyskania uprawnień do świadczeń rentowych z tytułu niezdolności do
pracy, spełniające kryteria ustalone w ustawie.
2. Jeżeli pracodawcą jest zakład lub towarzystwo ubezpieczeń, pracownicze
towarzystwo emerytalne albo towarzystwo funduszy inwestycyjnych, warunki
gromadzenia środków, o których mowa w ust. 1, określa zakładowa umowa
emerytalna.
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do podmiotów, które nie zarządzają całością
środków gromadzonych w ramach programu.
Art. 4. 1. Pracownicze programy emerytalne mogą być oferowane na warunkach
niniejszej ustawy przez pracodawcę lub łącznie co najmniej przez dwóch
pracodawców, zatrudniających każdy co najmniej 5 pracowników.
2. Pracodawca, który na podstawie odrębnych przepisów podlega wpisowi do
właściwego rejestru albo do ewidencji działalności gospodarczej, nie może
zawrzeć zakładowej umowy emerytalnej przed upływem roku od wpisania go do
takiego rejestru lub ewidencji. Nie dotyczy to spółek powstałych w wyniku
przekształceń własnościowych przedsiębiorstw państwowych. (Patrz także: ustawa z
20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym - Dz. U. z 2001 r. nr 17, poz.
209 i nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. nr 1, poz. 2).
3. Pracodawca prowadzący działalność nieprzerwanie od 3 lat może zaoferować
pracowniczy program emerytalny, jeżeli zatrudnia co najmniej 3 pracowników.
4. Uczestnikami pracowniczych programów emerytalnych mogą być, obok pracowników,
także osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek,
wspólnicy spółek cywilnych, jawnych oraz wspólnicy spółki komandytowej
odpowiadający bez ograniczenia, którzy podlegają obowiązkowym ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym, o ile te osoby lub spółki prowadzą programy emerytalne
dla swoich pracowników, przewidujące równocześnie uczestnictwo pracodawców.
5. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio do osób, które
są uczestnikami pracowniczych programów emerytalnych na podstawie ust. 4.
Art. 5. 1. Prawo do uczestnictwa w pracowniczym programie emerytalnym
przysługuje pracownikowi, który jest zatrudniony u danego pracodawcy nie krócej
niż 3 miesiące, chyba że zakładowa umowa emerytalna stanowi inaczej.
2. Uczestnikami pracowniczych programów emerytalnych mogą zostać pracownicy
wykonujący pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub na terytorium
innego państwa w ramach delegowania przez pracodawcę mającego siedzibę lub
miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na
posiadane obywatelstwo oraz status wynikający z prawa dewizowego i podatkowego.
3. Osoba zatrudniona u kilku pracodawców prowadzących programy emerytalne może w
tym samym czasie uczestniczyć w więcej niż jednym programie emerytalnym.
Art. 6. 1. Zakładowa umowa emerytalna nie może przewidywać dla uczestnictwa
pracowników w programie żadnych innych warunków poza określonymi ustawą. Warunki
te nie mogą powodować sytuacji, w której przy ich zachowaniu prawo uczestnictwa
w pracowniczym programie emerytalnym, w dniu złożenia wniosku o zarejestrowanie
programu, miałaby mniej niż połowa liczby zatrudnionych pracowników.
2. skreślony.
Art. 7. 1. Pracownicze programy emerytalne mogą być prowadzone, według wyboru
pracodawców, w jednej z następujących form:
1) pracowniczego funduszu emerytalnego,
2) umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowników do funduszu
inwestycyjnego,
3) umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem
ubezpieczeń,
4) umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z
towarzystwem ubezpieczeń, na podstawie której pracownicy staną się jego
członkami.
1a. Umowy, o których mowa w ust. 1 pkt 2, mogą być także zawierane przez
pracodawcę z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo
towarzystwo funduszy inwestycyjnych.
2. Umowy, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, mogą być zawierane tylko dla
grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników oraz, dodatkowo,
dobrowolnie z ubezpieczeniem wypadkowym i chorobowym, jeżeli są one
uzupełnieniem grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie.
3. Tworzenie pracowniczych towarzystw i funduszy emerytalnych, ustalanie treści
ich statutów oraz rejestracja odbywa się według przepisów ustawy z 28 sierpnia
1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. nr 139,
poz. 934, z 1998 r. nr 98, poz. 610, nr 106, poz. 668 i nr 162, poz. 1118, z
1999 r. nr 110, poz. 1256, z 2000 r. nr 60, poz. 702 oraz z 2001 r. nr 8, poz.
64 i nr 110, poz. 1189 oraz z 2002 r. nr 25, poz. 253).
4. Umowy ubezpieczenia, o których mowa w ust. 1 pkt 3 i 4, nie mogą wskazywać
pracodawcy jako uposażonego do wypłaty świadczenia, chyba że jest on członkiem
najbliższej rodziny. Członkami najbliższej rodziny są: małżonek, dzieci, rodzice
oraz wnuki zmarłego.
Art. 7a. 1. Do działalności zakładów ubezpieczeń i towarzystw ubezpieczeń w
zakresie zawieranych przez nie w ramach pracowniczego programu emerytalnego umów
grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników stosuje się przepisy
ust. 2-17.
2. Umowy, o których mowa w art. 7 ust. 2, powinny określać część składki, która:
1) staje się środkami,
2) jest przeznaczona na ochronę ubezpieczeniową,
3) pokrywa koszty zakładu ubezpieczeń lub towarzystwa ubezpieczeń.
3. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń są obowiązane do dokonywania
wyceny aktywów funduszy w ramach pracowniczego programu emerytalnego i do
ogłaszania wyceny nie rzadziej niż raz w miesiącu w dzienniku o zasięgu
ogólnopolskim, wraz z danymi pozwalającymi uczestnikowi programu na ustalenie
wartości przypadającej mu części aktywów funduszu.
4. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń są obowiązane do ogłaszania w
dzienniku o zasięgu ogólnopolskim rocznych i półrocznych szczegółowych
informacji o funduszach tworzonych w związku z zawartymi w ramach pracowniczego
programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie
pracowników. Informacja roczna i informacja półroczna powinny być także
doręczone uczestnikowi na jego żądanie.
5. Szczegółowy zakres informacji, o których mowa w ust. 4, określi, w drodze
rozporządzenia, minister właściwy do spraw instytucji finansowych.
6. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń lokują aktywa stanowiące
pokrycie funduszy tworzonych w związku z zawartymi w ramach pracowniczego
programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie
pracowników jedynie w:
1) obligacjach, bonach i innych papierach wartościowych emitowanych przez Skarb
Państwa albo Narodowy Bank Polski, a także w pożyczkach i kredytach udzielonych
tym podmiotom,
2) obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych, opiewających na
świadczenia pieniężne, gwarantowanych lub poręczanych przez Skarb Państwa albo
Narodowy Bank Polski, a także w depozytach, kredytach i pożyczkach
gwarantowanych lub poręczanych przez te podmioty,
3) depozytach bankowych i bankowych papierach wartościowych,
4) akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku giełdowym,
5) akcjach spółek notowanych na regulowanym rynku pozagiełdowym lub spółek nie
notowanych na regulowanym rynku giełdowym i na regulowanym rynku pozagiełdowym,
lecz dopuszczonych do publicznego obrotu,
6) akcjach narodowych funduszy inwestycyjnych,
7) certyfikatach inwestycyjnych emitowanych przez fundusze inwestycyjne
zamknięte lub fundusze inwestycyjne mieszane,
8) jednostkach uczestnictwa zbywanych przez fundusze inwestycyjne otwarte i
specjalistyczne fundusze inwestycyjne otwarte,
9) obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez
jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które
zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
10) obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez
jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które nie
są dopuszczone do publicznego obrotu,
11) zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż
jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które
zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
12) zabezpieczonych całkowicie obligacjach emitowanych przez podmioty inne niż
jednostki samorządu terytorialnego, ich związki lub miasto Warszawę, które nie
zostały dopuszczone do publicznego obrotu,
13) obligacjach i innych dłużnych papierach wartościowych emitowanych przez
spółki publiczne, innych niż papiery wartościowe, o których mowa w pkt 11 i 12,
14) listach zastawnych,
15) innych lokatach, które, w drodze rozporządzenia, może określić Rada
Ministrów.
7. Na podstawie ogólnego zezwolenia udzielonego przez ministra właściwego do
spraw instytucji finansowych, w drodze rozporządzenia, i na warunkach
określonych w tym zezwoleniu aktywa stanowiące fundusze tworzone w związku z
zawartymi w ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego
inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników mogą być lokowane poza
granicami kraju w papierach wartościowych emitowanych przez spółki notowane na
giełdach rynków kapitałowych państw obcych będących członkami OECD lub innych
państw obcych, które określone zostaną w tym zezwoleniu, a także w papierach
skarbowych emitowanych przez rządy lub banki centralne tych państw oraz tytułach
uczestnictwa emitowanych przez instytucje wspólnego inwestowania mające siedzibę
w tych państwach, jeżeli instytucje te oferują publicznie tytuły uczestnictwa i
umarzają je na żądanie uczestnika.
8. W stosunku do lokat, o których mowa w ust. 7, stosuje się limit określony na
podstawie art. 63 ust. 4 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.
9. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń nie mogą lokować więcej niż 5
proc. wartości aktywów stanowiących fundusze tworzone w związku z zawartymi w
ramach pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego
ubezpieczenia na życie pracowników w papiery wartościowe wyemitowane przez jeden
podmiot i w wierzytelności wobec tego podmiotu.
10. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń mogą lokować do 10 proc.
wartości aktywów stanowiących fundusze tworzone w związku z zawartymi w ramach
pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego
ubezpieczenia na życie pracowników w papiery wartościowe wyemitowane przez jeden
podmiot i w wierzytelności wobec tego podmiotu, jeżeli łączna wartość takich
lokat nie przekroczy 40 proc. wartości funduszu.
11. Zakład ubezpieczeń i towarzystwo ubezpieczeń mogą lokować do 100 proc.
wartości aktywów stanowiących fundusze służące gromadzeniu środków pracowniczego
programu emerytalnego w lokatach określonych w ust. 6 pkt 8. Do lokat tych nie
stosuje się ograniczeń określonych w ust. 9 i 10.
12. Ograniczeń, o których mowa w ust. 10, nie stosuje się do lokat w papiery
wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa albo Narodowy Bank
Polski oraz do lokat w papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez
państwa należące do OECD oraz międzynarodowe instytucje finansowe, których
członkiem jest Rzeczpospolita Polska lub przynajmniej dwa z państw należących do
OECD, z zastrzeżeniem ust. 8.
13. Lokaty, o których mowa w ust. 6, dokonywane w papiery wartościowe jednego
emitenta lub gwarantowane przez jeden podmiot nie mogą przewyższać 35 proc.
wartości funduszu, chyba że warunki umowy ubezpieczenia na to zezwalają i
wskazują tego emitenta lub gwaranta.
14. W przypadku gdy pracowniczy program emerytalny realizowany jest w oparciu o
umowę ubezpieczenia przewidującą lokowanie 100 proc. środków w jednostkach
uczestnictwa funduszu, w razie upadłości zakładu ubezpieczeń lub towarzystwa
ubezpieczeń jednostki te nie wchodzą do masy upadłości, a środki zgromadzone
przy użyciu takiej formy lokaty, o ile nie nastąpi wypłata transferowa, są
wypłacane uczestnikom programu emerytalnego. Jednostki uczestnictwa nie mogą być
przedmiotem postępowania układowego prowadzonego w stosunku do zakładu
ubezpieczeń lub towarzystwa ubezpieczeń, jak również egzekucji skierowanej
przeciwko nim.
15. W przypadku nieopłacenia składki ubezpieczenia na życie oraz związanego z
ryzykiem chorobowym i wypadkowym składka ta nie może być potrącana ze środków
zgromadzonych w funduszach tworzonych w związku z zawartymi w ramach
pracowniczego programu emerytalnego umowami grupowego inwestycyjnego
ubezpieczenia na życie pracowników.
16. W przypadku gdy 100 proc. środków, o których mowa w ust. 6, lokowane ma być
w jednostki uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, umowa z zakładem ubezpieczeń
lub towarzystwem ubezpieczeń oraz zakładowa umowa emerytalna powinny określać
fundusz inwestycyjny lub fundusze inwestycyjne, których jednostki uczestnictwa
będą nabywane w ramach umowy, a także tryb zmiany funduszu inwestycyjnego.
17. Oferując produkt określony w art. 7 ust. 1 pkt 3 i 4, zakład ubezpieczeń lub
towarzystwo ubezpieczeń obowiązane są posługiwać się nazwą "grupowe inwestycyjne
ubezpieczenie na życie".
Art. 8. Określenia "program emerytalny", "plan emerytalny" lub "umowa
emerytalna" mogą być używane wyłącznie dla określenia programów, planów i umów
uregulowanych w niniejszej ustawie.
Rozdział 2
Międzyzakładowe programy emerytalne
Spis treści
Art. 9. 1. Pracodawcy, w celu zaoferowania pracownikom programu emerytalnego,
mogą zawierać umowy o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym, w których
ustalają formę pracowniczego programu wraz z warunkami, które zaoferują w
zakładowych umowach emerytalnych.
2. Do umów o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym stosuje się przepis
art. 10 ust. 2 oraz art. 14 ust. 3 zdanie drugie.
3. Pracodawcy mogą się zobowiązać, że w przypadku upadłości jednego z nich,
likwidacji, zbycia przedsiębiorstwa, jego podziału bądź połączenia pozostali
będą nadal prowadzić program emerytalny dla pracowników przedsiębiorstwa
dotychczas objętego programem, o ile nowy pracodawca do niego przystąpi.
4. Pracodawcy są zobowiązani, w przypadkach wskazanych w ust. 3, do zapewnienia
obsługi i zarządu środków zgromadzonych na rachunkach pracowników
przedsiębiorstwa dotychczas objętego programem, do czasu ich wypłaty, wypłaty
transferowej bądź zwrotu.
Art. 10. 1. Pracodawcy związani umową wspólnego międzyzakładowego programu
emerytalnego mogą na wniosek innego pracodawcy akceptującego warunki umowy i
programu zgodzić się na przystąpienie jego do umowy i objąć programem, o ile
pracodawca we właściwym trybie przyjmie warunki programu.
2. Przystąpienie pracodawcy do umowy o wspólnym międzyzakładowym programie
emerytalnym nie zwalnia z obowiązku zawarcia zakładowej umowy emerytalnej.
3. W sytuacji przystąpienia do zarejestrowanej umowy o wspólnym międzyzakładowym
programie emerytalnym w formie pracowniczego funduszu emerytalnego, zakładowa
umowa emerytalna wskazuje istniejący pracowniczy fundusz emerytalny.
Art. 11. 1. Dopuszczalne jest prowadzenie równolegle różnych form pracowniczego
programu emerytalnego, o których mowa w art. 7, w przypadkach gdy pracodawca
nabywa przedsiębiorstwo lub zorganizowaną jego część (zakład) wraz z przejęciem
zobowiązań z zakładowej umowy emerytalnej, umów z funduszami inwestycyjnymi,
zakładami lub towarzystwami ubezpieczeń albo nabyciem akcji w pracowniczym
towarzystwie emerytalnym bądź następuje połączenie pracodawców prowadzących
pracownicze programy emerytalne.
2. W terminie 3 lat od dnia nabycia bądź połączenia, w sytuacjach, o których
mowa w ust. 1, pracodawca powinien zapewnić zmianę zakładowych umów emerytalnych
oraz umów z funduszami inwestycyjnymi, towarzystwami albo zakładami ubezpieczeń
lub połączenie towarzystw emerytalnych bądź przejęcie funduszu emerytalnego
przez jedno z towarzystw i likwidację drugiego, tak aby oferować pracownikom
jedną formę pracowniczego programu emerytalnego.
Rozdział 3
Tworzenie pracowniczych programów emerytalnych
Spis treści
Art. 12. Zakładowa umowa emerytalna jest umową zawieraną przez pracodawcę z
reprezentacją pracowników.
Art. 13. Pracownicza umowa emerytalna jest umową zawieraną przez dobrowolne
przystąpienie pracownika do pracowniczego programu emerytalnego.
Art. 14. 1. Pracodawca przedstawia ofertę zawierającą projekt zakładowej umowy
emerytalnej z dokonanym wyborem jednej z form pracowniczego programu
emerytalnego, o których mowa w art. 7 ust. 1, wraz z warunkami ustalonymi
wstępnie z funduszem inwestycyjnym, zakładem albo towarzystwem ubezpieczeń bądź
z projektem statutu towarzystwa i statutu pracowniczego funduszu emerytalnego
reprezentacji pracowników.
2. Zakładowa umowa emerytalna określa w szczególności:
1) formę pracowniczego programu emerytalnego wraz ze wskazaniem funduszu
inwestycyjnego lub funduszy inwestycyjnych, zakładu albo towarzystwa ubezpieczeń
bądź pracowniczego funduszu emerytalnego, który będzie gromadził środki
finansowe i zarządzał nimi na podstawie umowy z pracodawcą,
2) warunki i tryb przystępowania i występowania z programu,
3) wysokość składki podstawowej,
4) minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania miesięcznej składki dodatkowej,
5) terminy i sposób deklarowania składek dodatkowych przez uczestników oraz
terminy naliczania i potrącania tych składek przez pracodawcę w celu przelewu na
rachunki uczestników,
6) terminy naliczania oraz przelewu składek podstawowych na rachunki
uczestników,
7) warunki gromadzenia i zarządzania środkami przez zakład lub towarzystwo
ubezpieczeń, fundusz inwestycyjny bądź pracowniczy fundusz emerytalny, z którym
pracodawca zawarł umowę, a w szczególności koszty i opłaty obciążające
pracodawcę i uczestnika,
8) warunki zmiany i wypowiedzenia zakładowej i pracowniczej umowy emerytalnej,
9) przypadki i warunki wypowiedzenia umowy z podmiotem zarządzającym środkami,
10) warunki, terminy, sposób, koszty i opłaty oraz skutki dla uprawnień
uczestnika wynikające z dokonania wypłaty, wypłaty transferowej, przeniesienia
środków między funduszami inwestycyjnymi oraz zwrotu,
11) wzór planu emerytalnego,
12) przypadki i warunki zmiany formy pracowniczego programu emerytalnego lub
podmiotu zarządzającego środkami.
3. Zakładowa umowa emerytalna, w sytuacji gdy ustala realizację programu przez
pracowniczy fundusz emerytalny, powinna określać również warunki utworzenia
pracowniczego towarzystwa emerytalnego prowadzącego fundusz oraz warunki i
zasady, o których mowa w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych. Zakładowa umowa emerytalna ustalająca realizację programu w formie
pracowniczego funduszu emerytalnego podlega dołączeniu do wniosku o wydanie
zezwolenia na utworzenie pracowniczego towarzystwa emerytalnego, o którym mowa w
ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, a w przypadku, o
którym mowa w art. 10 ust. 3, podlega dołączeniu do wniosku o wydanie zezwolenia
na objęcie lub nabycie akcji pracowniczego towarzystwa emerytalnego.
4. Zakładowa umowa emerytalna, w sytuacji gdy ustala realizację programu poprzez
gromadzenie środków w funduszu inwestycyjnym lub w funduszach inwestycyjnych,
powinna określać również zasady ponoszenia przez pracowników na rzecz funduszu
opłat za zbywanie i odkupywanie jednostek uczestnictwa, o których mowa w ustawie
o funduszach inwestycyjnych.
4a. W przypadkach i na warunkach określonych w zakładowej umowie emerytalnej
uczestnik może dokonać zmiany funduszu poprzez przeniesienie środków do innego
funduszu w ramach jednego pracowniczego programu emerytalnego. Przeniesienie
środków nie jest dokonywane w trybie wypłaty transferowej.
5. Akwizycję pracowniczych programów emerytalnych na terenie zakładów pracy może
prowadzić wyłącznie pracodawca.
Art. 15. 1. Zakładową umowę emerytalną zawiera pracodawca z reprezentacją
pracowników.
2. W zakładzie pracy, w którym działa:
1) jedna związkowa organizacja zakładowa, pracodawca zawiera umowę z tą
organizacją,
2) więcej niż jedna związkowa organizacja zakładowa, pracodawca zawiera wspólną
umowę ze wszystkimi organizacjami związkowymi.
3. W razie niezawarcia umowy w terminie 6 miesięcy od przedstawienia propozycji
programu zakładowej organizacji związkowej z powodu niemożności uzgodnienia
przez strony jej treści, stosuje się odpowiednio przepisy ust. 4.
4. W sytuacji gdy w zakładzie nie ma organizacji związkowej, reprezentację
pracowniczą wybiera, w trybie przez siebie ustalonym, ogólne zebranie załogi.
Pracodawca zwołuje zebranie w sposób zwyczajowo przyjęty w zakładzie, nie
później niż na 7 dni przed jego odbyciem. Uchwały podjęte przez zebranie są
ważne bez względu na liczbę osób w nim uczestniczących, o ile było ono
prawidłowo zwołane.
5. Spory ze stosunków prawnych powstałe pomiędzy stronami zakładowych umów
emerytalnych rozstrzygają sądy powszechne właściwe dla siedziby pracodawcy.
Art. 15a. Umowa z podmiotem zarządzającym środkami powinna określać w
szczególności:
1) warunki gromadzenia i zarządzania środkami, w tym koszty i opłaty obciążające
pracodawcę i uczestnika,
2) przypadki i warunki wypowiedzenia umowy,
3) warunki dokonywania wypłaty, zwrotu i wypłaty transferowej.
Art. 16. 1. Pracownicza umowa emerytalna jest umową zawieraną po złożeniu przez
pracownika pisemnej deklaracji dobrowolnego uczestnictwa w pracowniczym
programie emerytalnym. Pracownicza umowa emerytalna jest sporządzana w formie
pisemnej i zawiera:
1) oznaczenie stron umowy,
2) informacje zgodne z deklaracją, o której mowa w art. 17,
3) plan emerytalny.
2. Plan emerytalny określa:
1) formę pracowniczego programu emerytalnego wraz ze wskazaniem funduszu
inwestycyjnego, zakładu ubezpieczeń, towarzystwa ubezpieczeń bądź pracowniczego
funduszu emerytalnego, który będzie gromadził środki finansowe i zarządzał nimi
na podstawie umowy z pracodawcą,
2) wysokość składki podstawowej,
3) minimalną wysokość możliwej do zadeklarowania miesięcznej składki dodatkowej
oraz sposób jej deklarowania,
4) warunki, w zależności od formy programu:
a) umowy zawieranej z zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń,
b) umowy zawieranej z funduszem inwestycyjnym,
c) statutu pracowniczego funduszu emerytalnego,
5) warunki wypłaty, wypłaty transferowej i zwrotu środków zgromadzonych na
rachunku uczestnika, z podaniem, w zależności od formy programu, symulowanego
planu wypłat według przewidywanych warunków, czasu gromadzenia środków, stopy
rentowności i wielkości składek oraz kosztów i opłat związanych z prowadzeniem
programu, a także wskazaniem ryzyka związanego z uczestnictwem w programie,
6) warunki zmiany lub wypowiedzenia pracowniczej umowy emerytalnej oraz ich
konsekwencje, w tym finansowe,
7) informacje obejmujące:
a) prawa osoby uposażonej i spadkobierców na wypadek śmierci pracownika,
b) przypadki i konsekwencje likwidacji programu,
c) możliwość zadysponowania prawami do zgromadzonych środków,
d) skutki podatkowe wnoszenia składki.
3. Pracodawca obowiązany jest do informowania uczestników o zmianach stanu
prawnego w zakresie, o którym mowa w ust. 2 pkt 7.
Art. 17. 1. W celu przystąpienia do pracowniczego programu emerytalnego
pracownik lub osoba, o której mowa w art. 4 ust. 4, składa pracodawcy deklarację
uczestnictwa w programie.
2. Deklaracja uczestnictwa pracownika w programie emerytalnym powinna zawierać:
1) wysokość deklarowanej składki dodatkowej oraz upoważnienie dla pracodawcy do
jej naliczania, potrącania z wynagrodzenia oraz przelewania na rachunek
pracownika prowadzony przez podmiot zarządzający środkami,
2) oświadczenie pracownika o znajomości warunków pracowniczej umowy emerytalnej
i dobrowolności przystąpienia do pracowniczego programu emerytalnego na tych
warunkach,
3) ewentualne rozrządzenie na wypadek śmierci pracownika,
4) oświadczenie pracownika, że nie utracił prawa do uczestnictwa w pracowniczych
programach emerytalnych do dnia złożenia oświadczenia.
3. Pracodawca jest zobowiązany przyjąć deklarację i wydać uczestnikowi podpisaną
przez siebie umowę, o ile osoba składająca deklarację spełnia warunki programu,
lub zwrócić deklarację wraz z uzasadnieniem w ciągu jednego miesiąca od dnia jej
złożenia, jeżeli zachodzą przesłanki określone w ustawie lub w zakładowej umowie
emerytalnej do odmowy zawarcia pracowniczej umowy emerytalnej.
4. Do zawarcia umowy dochodzi z chwilą wydania uczestnikowi podpisanej przez
pracodawcę umowy, nie później jednak niż z upływem terminu przewidzianego do
zwrotu deklaracji.
5. W sprawach o zawarcie umów i o roszczenia ze stosunków prawnych między
uczestnikami pracowniczych programów emerytalnych a pracodawcami orzekają sądy
powszechne właściwe dla miejsca zamieszkania uczestnika.
Art. 18. 1. Zakładowa umowa emerytalna może przewidywać dobrowolne wnoszenie
przez uczestników akcji pracodawcy do pracowniczego funduszu emerytalnego.
2. Do akcji nabytych od Skarbu Państwa, wnoszonych zgodnie z ust. 1, nie stosuje
się zakazu zbywania akcji zawartego w przepisach o komercjalizacji i
prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.
3. W pracowniczej umowie emerytalnej powinny być określone terminy i warunki
wnoszenia akcji na rachunek w funduszu oraz warunki prowadzenia tych rachunków.
Uczestnik w deklaracji, w sytuacji, o której mowa w tym artykule, deklaruje
liczbę akcji pracodawcy, którą wniesie na swój rachunek, wynikającą z zakładowej
umowy emerytalnej.
Art. 19. 1. Uczestnik, za pośrednictwem pracodawcy, składa oświadczenia woli w
sprawach objętych pracowniczym programem emerytalnym dotyczące ubezpieczenia,
uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym bądź członkostwa w pracowniczym funduszu
emerytalnym zakładowi ubezpieczeń, towarzystwu ubezpieczeń, funduszowi
inwestycyjnemu lub pracowniczemu funduszowi emerytalnemu.
2. Przepis ust. 1 stosuje się po ustaniu zatrudnienia, chyba że nastąpiło
przejęcie zarządzania pracowniczym funduszem emerytalnym przez inne pracownicze
towarzystwo emerytalne, połączenie albo podział towarzystw, a pracodawca nie
jest akcjonariuszem towarzystwa, natomiast wskazano akcjonariusza przejmującego
obowiązki dotychczasowego pracodawcy. W przypadku połączenia, podziału, zbycia
przedsiębiorstwa bądź jego zorganizowanej części i zmiany tym samym pracodawcy,
uczestnik pracowniczego programu emerytalnego składa oświadczenia woli za
pośrednictwem nowego pracodawcy.
3. W sprawach dotyczących pracowniczego programu emerytalnego pracodawca nie
może być pełnomocnikiem uczestnika.
Art. 20. 1. Umowa o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym, zakładowa
umowa emerytalna, pracownicze umowy emerytalne, umowy z zakładami i
towarzystwami ubezpieczeń oraz umowy z funduszami inwestycyjnymi stają się
skuteczne nie wcześniej niż z dniem rejestracji przez organ nadzoru.
2. Do zmiany zakładowej umowy emerytalnej stosuje się przepisy art. 15.
3. Zmiany zakładowej umowy emerytalnej, które powodowałyby wzrost obciążeń
finansowych uczestników lub pogarszały warunki dysponowania środkami, mogą
wchodzić w życie nie wcześniej niż po wpisie do rejestru i w 5 miesięcy od dnia
wysłania uczestnikom pisemnego zawiadomienia o zmianie.
Art. 21. W przypadku gdy uczestnik pracowniczego programu emerytalnego przestał
spełniać jego warunki, a w szczególności gdy ustało jego zatrudnienie u
pracodawcy prowadzącego program emerytalny, do czasu wypłaty lub wypłaty
transferowej środki pozostają na jego rachunku.
Art. 22. 1. Składkę podstawową finansuje pracodawca, a składkę dodatkową
uczestnik.
2. Wysokość składki podstawowej określa się procentowo od wynagrodzenia
uczestnika.
3. Pracownik może zadeklarować składkę dodatkową. Wysokość składki dodatkowej
określa się kwotowo lub procentowo od wynagrodzenia uczestnika.
4. Składka podstawowa nie może być wyższa niż 7 proc. wynagrodzenia uczestnika.
5. Wysokość składki podstawowej określa zakładowa umowa emerytalna, a wysokość
składki dodatkowej - pracownik w deklaracji uczestnictwa w pracowniczym
programie emerytalnym.
6. Składka podstawowa nie jest wliczana do wynagrodzenia stanowiącego podstawę
ustalenia obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne.
7. Uczestnik może zmienić wysokość składki dodatkowej, ze skutkiem na
przyszłość, w formie zmiany deklaracji uczestnictwa w pracowniczym programie
emerytalnym.
8. Pracodawca jest obowiązany do terminowego i prawidłowego:
1) naliczania i odprowadzania składek podstawowych,
2) naliczania, potrącania i odprowadzania składek dodatkowych.
9. Składki są odprowadzane na indywidualne rachunki uczestników prowadzone przez
podmiot zarządzający środkami.
10. Składki dodatkowe są potrącane z wynagrodzenia uczestnika otrzymywanego u
pracodawcy prowadzącego pracowniczy program emerytalny po opodatkowaniu.
11. Składkę dodatkową za dany miesiąc potrąca się z wynagrodzenia za ten
miesiąc, chyba że zakładowa umowa emerytalna stanowi inaczej.
12. Pracodawca nalicza i pobiera składki:
1) w odniesieniu do składników wynagrodzenia należnych za okresy nie dłuższe niż
miesiąc - w terminie wypłaty tych składników obowiązującym u pracodawcy, i
odprowadza je w okresach miesięcznych,
2) w odniesieniu do składników należnych za okresy dłuższe niż miesiąc - w
terminie wypłaty tych składników, i odprowadza je również w tym terminie.
Art. 23. skreślony.
Art. 24. skreślony.
Art. 25. 1. Pracodawca w zakresie zawierania pracowniczych umów emerytalnych,
umów z funduszami inwestycyjnymi, zakładami albo towarzystwami ubezpieczeń bądź
pracowniczymi funduszami emerytalnymi działa we własnym imieniu i na rachunek
odpowiednio: zakładów bądź towarzystw ubezpieczeń, pracowniczych funduszy
emerytalnych, funduszy inwestycyjnych lub pracowników.
2. Pracodawca ponosi wobec uczestników odpowiedzialność z tytułu niewykonania
lub nienależytego wykonania swoich obowiązków zgodnie z zakładową umową
emerytalną oraz z tytułu terminowości i poprawności naliczania, potrącania i
odprowadzania składek na rachunki pracowników.
Rozdział 4
Zasady wypłat i likwidacja pracowniczych programów emerytalnych
Spis treści
Art. 26. 1. Wypłata środków zgromadzonych w ramach pracowniczego programu
emerytalnego następuje wyłącznie w następujących okolicznościach:
1) na wniosek uczestnika po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat albo
wcześniejszym uzyskaniu uprawnień emerytalnych lub w razie orzeczenia właściwego
organu o uzyskaniu uprawnień do świadczenia rentowego z tytułu niezdolności do
pracy,
2) w razie niewystąpienia uczestnika z żądaniem wypłaty środków przed
ukończeniem przez niego 70 lat, po osiągnięciu tego wieku,
3) w razie likwidacji pracowniczego towarzystwa lub funduszu emerytalnego, o ile
nie nastąpi wypłata transferowa bądź przejęcie funduszu przez inne towarzystwo
emerytalne,
4) w razie likwidacji funduszu inwestycyjnego, o ile nie nastąpi wypłata
transferowa lub przeniesienie środków do innego funduszu zarządzanego przez to
samo towarzystwo,
5) w razie likwidacji zakładu lub towarzystwa ubezpieczeń, o ile nie nastąpi
wypłata transferowa lub przelew praw (cesja) z umowy pracodawcy z zakładem bądź
towarzystwem ubezpieczeń na rzecz innego zakładu lub towarzystwa
ubezpieczeniowego,
6) w wypadku śmierci uczestnika - na rzecz osoby uposażonej lub spadkobierców.
2. Wypłaty mogą być, w zależności od żądania uczestnika, dokonywane jednorazowo
bądź ratalnie, w gotówce lub przelewem na wskazany przez uczestnika rachunek, w
tym również na rachunek w zakładzie ubezpieczeń lub towarzystwie ubezpieczeń
wzajemnych, pod warunkiem że nie jest on prowadzony w ramach pracowniczego
programu emerytalnego. Wypłaty jednorazowe muszą być dokonane w terminie nie
dłuższym niż 3 miesiące od dnia zgłoszenia żądania, a w przypadku wypłat
ratalnych pierwsza rata jest płatna w terminie nie dłuższym niż 1 miesiąc od
dnia zgłoszenia żądania, chyba że uczestnik zażąda wypłaty w terminie
późniejszym.
3. Wypłata bez wniosku uczestnika następuje, w razie ukończenia przez niego 70
lat, jednorazowo, w terminie 3 miesięcy od tej daty.
4. Wypłata skutkuje utratę prawa do udziału w pracowniczych programach
emerytalnych w przyszłości, poza sytuacją wskazaną w ust. 1 pkt 3-5.
5. Wypłata nie może nastąpić w sytuacji określonej w art. 5 ust. 3, jeżeli po
jej dokonaniu pracownik pozostawałby uczestnikiem innego programu emerytalnego.
W takim przypadku można dokonać wyłącznie wypłaty transferowej.
Art. 27. 1. Statut pracowniczego funduszu emerytalnego, umowa z funduszem
inwestycyjnym albo umowa z zakładem bądź towarzystwem ubezpieczeń powinna
określać, zgodnie z ustaleniami zakładowej umowy emerytalnej, terminy i warunki
wypłat ratalnych, jednak z zapewnieniem możliwości wypowiedzenia i jednorazowej
wypłaty w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące oraz przelewu praw do środków
(cesji) na rzecz osób trzecich z jednoczesną dopuszczalnością ich zablokowania
na czas oznaczony.
2. W zakresie nie uregulowanym w ustawie zasady obliczania i wypłat środków
zgromadzonych na rachunkach w pracowniczym funduszu emerytalnym regulują
przepisy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, na rachunkach w
funduszach inwestycyjnych - przepisy o funduszach inwestycyjnych, a na
rachunkach towarzystw bądź zakładów ubezpieczeń - przepisy o działalności
ubezpieczeniowej. Szczegółowe zasady określają odpowiednio statuty, ogólne
warunki ubezpieczenia lub regulaminy.
3. Do wypłat dokonywanych na warunkach ustawy nie stosuje się ograniczeń
zawartych w ustawie z 18 grudnia 1998 r. - Prawo dewizowe (Dz. U. nr 160, poz.
1063, z 1999 r. nr 83, poz. 931 i z 2000 r. nr 103, poz. 1099), dotyczących
transferu za granicę wartości dewizowych oraz sprzedaży przez banki za krajowe
środki płatnicze osobom zagranicznym zagranicznych środków płatniczych. [od 1
października 2002 r. skreśla się ust. 3]
Art. 28. 1. Wypłata transferowa jest dokonywana do innego pracowniczego programu
emerytalnego na podstawie dyspozycji pracownika po ustaniu uczestnictwa w
dotychczasowym programie i przystąpieniu do nowego na skutek zmiany pracodawcy,
wypowiedzenia udziału w programie przez pracownika bądź likwidacji pracowniczego
programu emerytalnego, a także zmiany formy pracowniczego programu emerytalnego
lub podmiotu nim zarządzającego.
2. Zakładowa umowa emerytalna powinna przewidywać terminy i sposób przyjęcia
nowego uczestnika, który zamierza dokonać wypłaty transferowej i uczestniczyć w
pracowniczym programie emerytalnym po zmianie pracodawcy, jeżeli spełnia on
warunki zawarte w umowie.
3. Umowy z zakładem albo towarzystwem ubezpieczeń, umowy z funduszem
inwestycyjnym oraz statuty pracowniczych funduszy emerytalnych powinny określać
terminy, warunki i zapewniać przyjmowanie wpłat transferowych oraz przyjmowanie
uczestników zamierzających kontynuować udział w pracowniczym programie
emerytalnym.
Art. 29. 1. Zwrot środków zgromadzonych w programie następuje w razie
wypowiedzenia umowy przez uczestnika w związku z likwidacją programu w
przypadku, o którym mowa w art. 34 ust. 1 pkt 4, jeżeli nie zachodzą przesłanki
do wypłaty bądź wypłaty transferowej.
2. Podmiot zarządzający środkami zapewnia ich zwrot w terminie upływu okresu
wypowiedzenia według dyspozycji pracownika zawartej w wypowiedzeniu.
3. skreślony.
Art. 30. Wypłata, wypłata transferowa lub zwrot środków zgromadzonych w funduszu
inwestycyjnym w wyniku realizacji pracowniczego programu emerytalnego następuje
w formie pieniężnej, po odkupieniu przez ten fundusz jednostek uczestnictwa
znajdujących się na rachunku uczestnika.
Art. 31. 1. Uczestnik może dokonać w każdym czasie wypowiedzenia pracowniczej
umowy emerytalnej składanego pracodawcy w formie pisemnej, przy czym okres
wypowiedzenia przewidziany umową zakładową nie może być krótszy niż 1 miesiąc i
dłuższy niż 3 miesiące.
2. W razie wypowiedzenia umowy, środki dotychczas zgromadzone na rachunku
uczestnika pozostają na tym rachunku do czasu ich wypłaty zgodnie z
postanowieniami zakładowej umowy emerytalnej, z wyjątkiem wypłaty transferowej
do innego pracowniczego programu emerytalnego, która następuje na wniosek
uczestnika.
3. skreślony.
4. skreślony.
Art. 32. 1. W deklaracji uczestnik pracowniczego programu emerytalnego może
dokonać rozrządzenia środkami zgromadzonymi na jego rachunku w ramach
pracowniczego programu emerytalnego poprzez wskazanie osoby uposażonej do
odbioru świadczenia na wypadek jego śmierci. Uczestnik może rozrządzenie zmienić
lub odwołać w każdej chwili.
2. W przypadku braku rozrządzenia na wypadek śmierci, uprawnieni są spadkobiercy
na zasadach ogólnych. Wypłata na ich rzecz powinna nastąpić w terminie 1
miesiąca od dnia przedłożenia stwierdzenia nabycia spadku ze wskazaniem przez
spadkobierców osoby uprawnionej do odbioru wypłaty.
Art. 33. Środki zgromadzone w ramach pracowniczego programu emerytalnego ze
składki podstawowej nie podlegają egzekucji sądowej i administracyjnej, chyba że
powstał obowiązek ich zwrotu albo wypłaty i wtedy podlegają egzekucji od dnia
wymagalności. Ograniczenia powyższe nie mają zastosowania do egzekucji mającej
na celu zaspokojenie roszczeń z tytułu alimentów.
Art. 34. 1. Likwidacja pracowniczego programu emerytalnego może nastąpić w
przypadku:
1) likwidacji bądź upadłości pracodawcy,
2) likwidacji lub upadłości zakładu albo towarzystwa ubezpieczeń,
3) likwidacji wszystkich funduszy inwestycyjnych, w których gromadzone były
składki w ramach pracowniczego programu emerytalnego,
3a) likwidacji pracowniczego funduszu emerytalnego,
4) spadku wartości środków wniesionych w ramach programu poniżej kwoty ustalonej
w umowie z zakładem albo towarzystwem ubezpieczeń, funduszem inwestycyjnym bądź
w statucie funduszu emerytalnego,
5) wykreślenia programu z rejestru.
1a. Jeżeli umowy, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2, zostały zawarte przez
pracodawcę z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo
towarzystwo funduszy inwestycyjnych, to likwidacja pracowniczego programu
emerytalnego może nastąpić tylko w przypadku likwidacji tych wszystkich
funduszy.
2. Umowy z podmiotami zarządzającymi środkami powinny zapewniać w przypadku
likwidacji programu utrzymanie środków na rachunkach uczestników do czasu ich
wypłaty, wypłaty transferowej lub zwrotu.
3. Pracodawca w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2-3a, ma obowiązek
zapewnić zawarcie umowy z nowym towarzystwem, zakładem ubezpieczeń lub funduszem
inwestycyjnym albo wnoszenia składek pracowników do innego istniejącego
pracowniczego funduszu emerytalnego i zaproponować zmianę zakładowej umowy
emerytalnej w niezbędnym zakresie.
3a. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio w przypadku, o którym mowa w ust. 1a.
3b. Jeżeli umowy, o których mowa w art. 7 ust. 1 pkt 2, zostały zawarte przez
pracodawcę z różnymi funduszami inwestycyjnymi zarządzanymi przez to samo
towarzystwo funduszy inwestycyjnych, to w przypadku likwidacji jednego z
funduszy pracodawca ma obowiązek zapewnić zawarcie umowy o wnoszeniu składek
pracowników do innego z tych funduszy.
4. Decyzję o likwidacji pracowniczego programu emerytalnego pracodawca przesyła
uczestnikom z podaniem terminu, od którego zaprzestaje naliczania i poboru
składek, oraz przyczyn likwidacji ze wskazaniem czynności, które podjął zgodnie
z postanowieniami tej ustawy i ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy
emerytalnych.
Rozdział 5
Rejestracja pracowniczych programów emerytalnych
Spis treści
Art. 35. 1. Do powstania pracowniczego programu emerytalnego konieczne jest
zawarcie zakładowej umowy emerytalnej, a następnie zawarcie umowy z funduszem
inwestycyjnym, zakładem ubezpieczeń lub towarzystwem ubezpieczeń wzajemnych bądź
powstanie towarzystwa emerytalnego i pracowniczego funduszu emerytalnego, z
zastrzeżeniem art. 10 ust. 3, wpis do rejestru prowadzonego przez organ nadzoru.
2. Wniosek pracodawcy o wpis pracowniczego programu emerytalnego do rejestru
powinien być złożony przez pracodawcę niezwłocznie oraz zawierać dane
pracodawcy: nazwę (firmę), siedzibę, numer REGON, adres do korespondencji wraz z
dokumentami źródłowymi potwierdzającymi te dane i w załączeniu: umowę z zakładem
lub towarzystwem ubezpieczeń, umowę z funduszem inwestycyjnym lub statut
funduszu pracowniczego, umowę o wspólnym międzyzakładowym programie emerytalnym,
zakładową umowę emerytalną, wzór pracowniczej umowy emerytalnej, informacje o
stanie zatrudnienia, umocowaniu reprezentacji pracowników do zawarcia umowy oraz
zaświadczenia o braku zaległości w opłacaniu składek na obowiązkowe
ubezpieczenia społeczne i braku zaległości podatkowych.
Art. 36. 1. Wpis pracowniczego programu emerytalnego do rejestru powinien
obejmować:
1) zawarte we wniosku dane dotyczące pracodawcy,
2) informację, czy program jest wspólny, czy też nie,
3) formę programu emerytalnego oraz dane zakładu ubezpieczeń, towarzystwa
ubezpieczeń, funduszu inwestycyjnego lub pracowniczego funduszu emerytalnego,
który będzie zarządzać gromadzonymi środkami,
4) warunki uczestnictwa w programie zawarte w zakładowej umowie emerytalnej.
2. Pracodawca ma obowiązek zgłosić do rejestru wszelkie zmiany powyższych danych
w terminie 2 tygodni od dnia ich wystąpienia.
3. Zmiana zakładowej umowy emerytalnej może obowiązywać nie wcześniej niż od
dnia wpisu do rejestru przez organ nadzoru zmian, o których mowa w ust. 2.
Art. 37. 1. Organ nadzoru jest obowiązany rozpatrzyć wniosek o wpis programu do
rejestru w terminie 1 miesiąca od dnia jego złożenia.
2. Jeżeli wniosek nie spełnia warunków wynikających z przepisów niniejszej
ustawy, organ nadzoru jest zobowiązany w terminie 1 miesiąca wezwać pracodawcę
do usunięcia nieprawidłowości, wyznaczając w tym celu odpowiedni termin nie
krótszy niż trzy tygodnie.
Art. 38. Organ nadzoru może odmówić rejestracji pracowniczego programu
emerytalnego wyłącznie w przypadku, o którym mowa w art. 37 ust. 2.
Art. 39. 1. Organ nadzoru sprawuje nadzór nad pracowniczymi programami
emerytalnymi w zakresie ich zgodności z prawem.
2. Organ nadzoru jest uprawniony w szczególności do żądania od pracodawcy
prowadzącego pracowniczy program emerytalny wszystkich informacji, dokumentów i
wyjaśnień związanych z prowadzeniem tego programu.
3. W razie stwierdzenia nieprawidłowości w prowadzeniu programu organ nadzoru
powiadamia o nich pracodawcę prowadzącego program i wyznacza termin do ich
usunięcia.
4. W razie nieusunięcia nieprawidłowości w wyznaczonym terminie, organ nadzoru
może nałożyć na pracodawcę prowadzącego program karę pieniężną w wysokości do
500.000 złotych.
5. W sprawach nie uregulowanych niniejszą ustawą kompetencje organu nadzoru
reguluje ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych.
Art. 40. 1. Do postępowania przed organem nadzoru stosuje się kodeks
postępowania administracyjnego. Rejestracja, odmowa rejestracji programu lub
zmian oraz wykreślenie programu z rejestru następuje w drodze decyzji
administracyjnej.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady prowadzenia rejestru programów emerytalnych
oraz terminy i tryb wydawania wypisów z rejestru.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, zasady sporządzania symulowanego planu wypłat, o którym mowa w
art. 16 ust. 2 pkt 5.
Rozdział 6
Przepisy karne
Spis treści
Art. 41. 1. Kto, nie będąc do tego uprawniony, używa w nazwie (firmie) lub do
określenia prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej albo w reklamie
określeń, o których mowa w art. 8,
podlega grzywnie do 1.000.000 zł lub karze pozbawienia wolności do lat 5.
2. Tej samej karze podlega, kto dopuszcza się czynu określonego w ust. 1
działając w imieniu osoby prawnej.
Rozdział 7
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 42-44. pominięte.
Art. 45. 1. skreślony.
2. skreślony.
3. Czynności pracodawcy związane z zawarciem i realizacją zakładowej umowy
emerytalnej, poborem składek, zwrotem i wypłacaniem środków nie stanowią
czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w rozumieniu ustawy o działalności
ubezpieczeniowej.
Art. 45a. W przypadku gdy pracodawca i reprezentacja pracowników zamierzają
nadać pracowniczemu programowi emerytalnemu formę pracowniczego funduszu
emerytalnego, zakładowa umowa emerytalna może być zawarta począwszy od 1
stycznia 1999 r.; dotyczy to również umowy o wspólnym międzyzakładowym programie
emerytalnym.
Art. 45b. 1. Pracodawcy prowadzący dla pracowników grupowe ubezpieczenia na
życie związane z funduszem inwestycyjnym lub inną formę grupowego gromadzenia
środków na cele emerytalne, korzystający na mocy odrębnych przepisów z prawa do
odliczania poniesionych wydatków od podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia
społeczne, mogą dostosować istniejące umowy do warunków ustawy i utworzyć
pracowniczy program emerytalny.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, pracownik może zdecydować o
kontynuowaniu gromadzenia środków w ramach pracowniczego programu emerytalnego.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2:
1) środki zgromadzone przed przystąpieniem pracownika do pracowniczego programu
emerytalnego traktowane są jak środki pochodzące ze składki podstawowej w
rozumieniu niniejszej ustawy i nie są wliczane do podstawy wymiaru składki na
ubezpieczenia społeczne,
2) pracodawca nie jest zobowiązany do zwrotu kwot z tytułu dokonanych odliczeń
na ubezpieczenia społeczne.
Art. 45c. 1. Przepisy art. 45b stosuje się odpowiednio, jeżeli pracodawca i
reprezentacja pracowników zrezygnowali z grupowego ubezpieczenia na życie
związanego z funduszem inwestycyjnym lub z innej formy grupowego gromadzenia
środków na cele emerytalne oraz nadali pracowniczemu programowi emerytalnemu
inną formę niż dotychczasowa.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń, towarzystwo
ubezpieczeń lub fundusz inwestycyjny są obowiązane, na podstawie dyspozycji
pracownika, przekazać te środki na jego rachunek prowadzony w ramach
pracowniczego programu emerytalnego.
Art. 46. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 kwietnia 1999 r., z wyjątkiem:
1) art. 45a, który wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r.,
2) art. 3-6, art. 7 ust. 1 pkt 1 oraz ust. 3, art. 9-11, 13, 14 ust. 1-3 i 5,
art. 15, 18, 27, 28 i 34 w zakresie dotyczącym pracowniczych programów
emerytalnych w formie pracowniczego funduszu emerytalnego, które wchodzą w życie
z 1 stycznia 1999 r.).
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
UWAGA, poniższe rozporządzenie wchodzi w życie 19 czerwca 2003 r. Do tego
czasu obowiązuje rozporządzenie z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy
(Dz. U. Nr 217 z 18 grudnia 2002 r., poz. 1833)
ZAŁĄCZNIKI
Na podstawie art. 228 ż 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.
U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr
99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i
Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538,
Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr
154, poz. 1805 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 199, poz.
1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i
pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w
wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia.
2. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń fizycznych czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w wykazie stanowiącym
załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3. Dawki graniczne promieniowania jonizującego i wskaźniki pochodne określające
zagrożenie promieniowaniem jonizującym określają odrębne przepisy.
ż 2. Wartości, o których mowa w ż 1 ust. 1, określają najwyższe dopuszczalne
stężenia czynników szkodliwych dla zdrowia, ustalone jako:
1) najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - wartość średnia ważona stężenia,
którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego
tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego
aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia
oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń;
2) najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - wartość średnia stężenia,
które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli
występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w
czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina;
3) najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) - wartość stężenia, która ze
względu na zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku
pracy przekroczona w żadnym momencie.
ż 3. Wartości, o których mowa w ż 1 ust. 2, określają najwyższe dopuszczalne
natężenia fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia - ustalone jako wartość
średnia natężenia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego
dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie
pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych
zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
ż 4. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 17
czerwca 1998 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 79, poz. 513 oraz z 2001
r. Nr 4, poz. 36).
ż 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia
[czyli 19 czerwca 2003 r.].
ZAŁĄCZNIKI
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie 30 października 2002 r. Stan prawny na 1
października 2003 roku
Ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw z 2002 roku:
Nr 9 z 7 lutego, poz. 85 (urzędowy tekst jednolity),
Nr 127 z 10 sierpnia, poz. 1088,
Nr 155 z 23 września 2002 r., poz. 1287,
Nr 199 z 28 listopada 2002 r., poz. 1673.
Ostatnie zmiany wchodzą w życie 1 października 2003 roku. Są ujęte w
tekście ujednoliconym obok przepisów w dotychczasowym brzmieniu i
zaznaczone czerwoną czcionką.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-5)
Rozdział 2: Zakres oraz tryb realizacji roszczeń zaspokajanych przez
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (Art. 6-11)
Rozdział 3: Organizacja i finansowanie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych (Art. 12-19)
Rozdział 4: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i
końcowe (Art. 20-27)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. Ustawa reguluje zasady i zakres ochrony roszczeń pracowniczych w razie
niemożności ich zaspokojenia z powodu niewypłacalności pracodawcy.
Art. 2. 1. Pracodawcą, w rozumieniu ustawy, jest osoba fizyczna lub jednostka
organizacyjna zatrudniająca pracowników w związku z prowadzoną działalnością
gospodarczą, z wyjątkiem zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych
jednostek budżetowych.
2. Przepisy ustawy stosuje się do pracodawcy będącego osobą fizyczną, a także do
pracodawcy będącego jednostką organizacyjną, jeżeli odrębne przepisy nie
wyłączają możliwości ogłoszenia jego upadłości i przewidują możliwość jego
likwidacji.
Art. 3. 1. Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi, gdy na
podstawie Prawa upadłościowego:
1) ogłoszono upadłość pracodawcy,
2) odrzucono wniosek o ogłoszenie upadłości pracodawcy z powodu niezłożenia
przez jego wierzyciela zaliczki na koszty postępowania,
3) oddalono wniosek o ogłoszenie upadłości pracodawcy, ponieważ jego majątek
oczywiście nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania,
4) umorzono postępowanie upadłościowe, ponieważ:
a) majątek masy nie wystarcza nawet na zaspokojenie kosztów postępowania,
b) wierzyciel, na którego wniosek upadłość była ogłoszona, nie złożył zaliczki
na koszty postępowania, a zachodzi brak płynnych funduszów na te koszty.
2. Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi także w razie
niezaspokajania roszczeń pracowniczych z powodu braku środków finansowych:
1) w okolicznościach stanowiących, zgodnie z przepisami o działalności
gospodarczej, podstawę do:
a) wykreślenia z ewidencji działalności gospodarczej wpisu o podjęciu takiej
działalności przez osobę fizyczną,
b) cofnięcia koncesji na prowadzenie działalności gospodarczej,
2) przez pracodawcę, wobec którego, na podstawie odrębnych przepisów, jest
prowadzone postępowanie likwidacyjne,
3) (skreślony).
2a. Za dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy uważa się datę
postanowienia sądu o ogłoszeniu upadłości, dzień uprawomocnienia się orzeczenia
sądowego wydanego w okolicznościach określonych w ust. 1 pkt 2-4, dzień, w
którym wystąpiły okoliczności określone w ust. 2 pkt 1 lub 3, albo dzień
wszczęcia postępowania likwidacyjnego, o którym mowa w ust. 2 pkt 2.
2b. Niewypłacalność pracodawcy, w rozumieniu ustawy, zachodzi w przypadku
zaistnienia jednej z przesłanek, o których mowa w ust. 1 i 2.
3. Minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem właściwym do
spraw finansów publicznych, może rozszerzyć, w drodze rozporządzenia, stosowanie
ustawy na inne wypadki niewypłacalności pracodawcy.
Art. 4. (skreślony).
Art. 5. 1. Przepisy ustawy stosuje się do pracowników niewypłacalnego
pracodawcy, jego byłych pracowników oraz członków rodziny zmarłego pracownika
lub byłego pracownika uprawnionych do renty rodzinnej.
2. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio do osób, które
wykonują pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z tego
tytułu podlegają obowiązkowi ubezpieczenia społecznego.
3. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się do małżonka pracodawcy, a także jego
krewnych i powinowatych.
4. Krewnymi i powinowatymi, w rozumieniu ust. 3, są dzieci własne, dzieci
drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodzeństwo, rodzice, macocha i
ojczym, osoby przysposabiające, wnuki, dziadkowie, zięciowie i synowe, bratowe,
szwagierki i szwagrowie.
Rozdział 2
Zakres oraz tryb realizacji roszczeń zaspokajanych przez Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych
Spis treści
Art. 6. 1. W razie niewypłacalności pracodawcy niezaspokojone roszczenia
pracownicze podlegają zaspokojeniu ze środków Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, powołanego na podstawie art. 12, zwanego dalej "Funduszem".
2. Zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają należności główne z tytułu:
1) jednorazowego odszkodowania pieniężnego przysługującego na podstawie
przepisów o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
pracownikowi albo członkom rodziny zmarłego pracownika, [Z dniem 1 października
2003 r. skreśla się pkt 1]
2) wynagrodzenia za pracę,
3) przysługującego pracownikowi na podstawie powszechnie obowiązujących
przepisów prawa pracy:
a) wynagrodzenia za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
b) wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy, wynagrodzenia, o którym mowa w
art. 92 Kodeksu pracy, oraz wynagrodzenia za czas innej usprawiedliwionej
nieobecności w pracy,
c) świadczenia wyrównawczego przysługującego na podstawie przepisów o
świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
d) zasiłku chorobowego finansowanego ze środków na wynagrodzenia,
e) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego,
f) (skreślona),
g) (skreślona),
h) odprawy pieniężnej przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z
przyczyn dotyczących pracodawcy,
i) (skreślona),
4) składki na ubezpieczenia społeczne należne od pracodawców, o których mowa w
ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.
U. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr
60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr
9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249 oraz z 2001
r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100,
poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154,
poz. 1792).
3. Świadczenie wymienione w ust. 2 pkt 1 podlega zaspokojeniu, jeżeli
uprawnienie do tego świadczenia powstało w okresie 3 miesięcy poprzedzających
dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy albo w okresie poprzedzającym
ustanie stosunku pracy przypadającym w czasie nie dłuższym niż 9 miesięcy
poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub następujących
po tym dniu. [Z dniem 1 października 2003 r. skreśla się ust. 3]
4. Świadczenia wymienione w ust. 2 pkt 2 i pkt 3 lit. a)-e) oraz pkt 4 podlegają
zaspokojeniu za okres nie dłuższy niż 3 miesiące poprzedzające dzień wystąpienia
niewypłacalności pracodawcy albo za okres nie dłuższy niż 3 miesiące
poprzedzające ustanie stosunku pracy, jeżeli ustanie stosunku pracy przypada w
czasie nie dłuższym niż 6 miesięcy poprzedzających dzień wystąpienia
niewypłacalności pracodawcy.
5. (skreślony).
6. Świadczenie wymienione w ust. 2 pkt 3 lit. h) podlega zaspokojeniu, jeżeli
ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy
poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności pracodawcy lub w okresie nie
dłuższym niż 4 miesiące następujące po tym dniu.
7. Świadczenia, o których mowa w ust. 2, podlegają zaspokojeniu także w
przypadku, gdy uprawnienie do tych świadczeń powstanie w dniu wystąpienia
niewypłacalności pracodawcy lub w dniu ustania stosunku pracy.
Art. 6a. 1. Świadczenie, o którym mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1, podlega
zaspokojeniu z Funduszu w pełnej wysokości. [Z dniem 1 października 2003 r.
skreśla się ust. 1]
2. Przy wypłacie należności z tytułu świadczeń określonych w art. 6 ust. 2 pkt 2
i pkt 3 lit. a)-e) - ich łączna kwota za okres jednego miesiąca nie może
przekraczać przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, z poprzedniego kwartału od
dnia jego ogłoszenia przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" ogłaszanego na podstawie
art. 20 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38,
poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r.
Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz.
948 oraz z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz.
968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792), z zastrzeżeniem ust. 2a.
2a. W przypadku gdy wynagrodzenie należne pracownikowi przekracza kwotę, o
której mowa w ust. 2, przy obliczaniu należności z tego tytułu uwzględnia się
również kwotę składki na ubezpieczenia społeczne, finansowanej ze środków
pracownika, od różnicy pomiędzy wynagrodzeniem należnym pracownikowi a
wysokością przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 2 .
3. (skreślony).
4. Wypłata należności z tytułu świadczenia określonego w art. 6 ust. 2 pkt 3
lit. h) nie może przekraczać kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, o
którym mowa w ust. 2, lub jego wielokrotności, w przypadku gdy wymiar
świadczenia stanowi wielokrotność wynagrodzenia stanowiącego podstawę do jego
ustalenia.
Art. 6b. (skreślony).
Art. 7. 1. W ciągu jednego miesiąca od dnia wystąpienia niewypłacalności
pracodawcy, pracodawca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd
majątkiem pracodawcy sporządza zbiorczy wykaz niezaspokojonych roszczeń
pracowniczych, zwany dalej "wykazem", określając osoby uprawnione, o których
mowa w art. 5, oraz rodzaje i wysokość należnych im świadczeń podlegających
zaspokojeniu ze środków Funduszu. Wykaz obejmuje świadczenia podlegające
zaspokojeniu ze środków Funduszu z okresów poprzedzających dzień wystąpienia
niewypłacalności pracodawcy.
1a. Jeżeli zaspokojeniu ze środków Funduszu podlegają świadczenia z okresów
następujących po dniu wystąpienia niewypłacalności pracodawcy, podmiot określony
w ust. 1 sporządza niezwłocznie, po ustaniu stosunku pracy osób uprawnionych,
wykazy uzupełniające; wykazy obejmują wskazanie tych osób oraz rodzaje i
wysokość należnych im świadczeń.
1b. Wykaz i wykazy uzupełniające przekazuje się kierownikowi Biura Terenowego
Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w ust. 2.
2. Kierownik Biura Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
właściwego ze względu na siedzibę niewypłacalnego pracodawcy, po stwierdzeniu
zgodności wykazu lub wykazu uzupełniającego z przepisami ustawy, przekazuje
niezwłocznie odpowiednie środki finansowe podmiotowi określonemu w ust. 1, który
wypłaca uprawnionym osobom świadczenia przewidziane w ustawie.
3. Wypłata świadczeń pracowniczych może nastąpić także na podstawie wniosku
zgłoszonego przez uprawnioną osobę kierownikowi Biura Terenowego Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wniosek składa się w ciągu dwóch tygodni
po upływie terminów przewidzianych do złożenia wykazu lub wykazu
uzupełniającego, o których mowa w ust. 1 i 1a. Wypłaty dokonuje kierownik Biura
Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych niezwłocznie po
stwierdzeniu, że wniosek obejmuje roszczenia podlegające zaspokojeniu ze środków
Funduszu.
4. W postępowaniu, o którym mowa w ust. 2 i 3, stosuje się odpowiednio przepisy
Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyjątkiem przepisów dotyczących
wydawania decyzji i postanowień.
Art. 8. 1. O odmowie wypłaty świadczenia pracowniczego w całości lub w części -
zgłoszonego w trybie określonym w art. 7 ust. 1, 1a i 3 - kierownik Biura
Terenowego Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych zawiadamia
niezwłocznie na piśmie zainteresowaną osobę, podając uzasadnienie tej odmowy.
2. Spory powstałe w związku z odmową wypłaty świadczenia pracowniczego ze
środków Funduszu rozstrzyga sąd właściwy w sprawach z zakresu prawa pracy.
Art. 9. 1. Środki finansowe przekazane na zaspokojenie świadczeń pracowniczych
mogą podlegać egzekucji prowadzonej jedynie na rzecz osób, dla których zostały
przekazane.
2. Ze świadczeń pracowniczych mogą być potrącane jedynie zaliczki na podatek
dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenie zdrowotne i należności
alimentacyjne na zasadach przewidzianych w Kodeksie pracy do potrącenia tych
należności z wynagrodzenia za pracę.
Art. 10. 1. Wypłata świadczeń pracowniczych ze środków Funduszu powoduje z mocy
prawa przejście na Fundusz roszczenia wobec pracodawcy lub masy upadłości o
zwrot wypłaconych świadczeń.
2. Przy dochodzeniu zwrotu wypłaconych świadczeń roszczenia Funduszu korzystają
z takiej samej ochrony prawnej, jaką odrębne przepisy przewidują dla należności
za pracę.
3. Fundusz może określić warunki zwrotu wypłaconych świadczeń, a także odstąpić
w całości lub w części od dochodzenia zwrotu wypłaconych świadczeń, jeżeli ich
zwrot w całości lub w znacznej części jest niemożliwy lub jest związany z
poniesieniem kosztów znacznie przewyższających wysokość dochodzonej kwoty.
Dysponent Funduszu może upoważnić Dyrektora Krajowego Biura Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o którym mowa w art. 12 ust. 5, do
wykonywania tych czynności.
Art. 11. Minister właściwy do spraw pracy, w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, wzór wykazów i
wniosków, o których mowa w art. 7 ust. 1, 1a i 3, oraz tryb ich składania, a
także przekazywania środków z Funduszu i dokonywania wypłat świadczeń.
Rozdział 3
Organizacja i finansowanie Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
Spis treści
Art. 12. 1. Tworzy się Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
2. Fundusz posiada osobowość prawną i jest państwowym funduszem celowym.
3. Dysponentem Funduszu jest minister właściwy do spraw pracy.
4. Zadania określone w ustawie realizuje minister właściwy do spraw pracy przy
pomocy Krajowego Biura Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz Biur
Terenowych Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
5. Krajowym Biurem Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych kieruje
dyrektor powoływany i odwoływany przez dysponenta Funduszu, a Biurami Terenowymi
Funduszu kierują kierownicy powoływani i odwoływani przez dyrektora Krajowego
Biura Funduszu. Dyrektor wykonuje za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu
prawa pracy w stosunku do pracowników Funduszu.
6. Koszty obsługi Funduszu, ponoszone przez Biura, o których mowa w ust. 5,
obciążają ten Fundusz.
7. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
organizację, szczegółowe zasady i zakres działania Biur, o których mowa w ust.
4.
Art. 13. 1. Dochodami Funduszu są:
1) składki płacone przez pracodawców,
2) odsetki od lokat nadwyżek finansowych Funduszu,
3) zapisy i darowizny,
4) dobrowolne wpłaty pracodawców,
5) odsetki od zwrotu sum wypłaconych tytułem świadczeń, zwróconych po terminie,
6) dodatnia różnica wartości ze sprzedaży nieruchomości i praw z nią związanych
i jej równowartości, o której mowa w ust. 2,
7) dotacja budżetowa,
8) dochody z tytułu zbycia przez Agencję Rozwoju Przemysłu S.A. akcji i udziałów
objętych przez Fundusz przed dniem 1 stycznia 2002 r.
2. Przychodami Funduszu są:
1) zwroty sum wypłaconych tytułem świadczeń pracowniczych oraz równowartość w
nieruchomościach i związanych z nimi prawach przejętych przez Fundusz za
niespłacone w terminie wierzytelności Funduszu z tytułu wypłaconych świadczeń
oraz ustanowionych zabezpieczeń,
2) inne przychody określone w odrębnych przepisach.
Art. 13a. 1. Dysponent Funduszu może, za zgodą ministra właściwego do spraw
finansów publicznych, zaciągać kredyty i pożyczki na zaspokajanie roszczeń
pracowniczych, o których mowa w art. 6.
2. Minister Skarbu Państwa, w ramach uzupełniania środków brakujących na
pokrycie kosztów postępowania upadłościowego, może udzielać Funduszowi wsparcia
finansowego ze środków finansowych gromadzonych na wyodrębnionym rachunku
środków specjalnych, zgodnie z art. 49 ust. 3 ustawy z dnia 25 września 1981 r.
o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 1991 r. Nr 18, poz. 80, Nr 75, poz.
329, Nr 101, poz. 444 i Nr 107, poz. 464, z 1993 r. Nr 18, poz. 82 i Nr 60, poz.
280, z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 80, poz. 368 i Nr 113, poz. 547, z 1995 r. Nr 1,
poz. 2, Nr 95, poz. 474 i Nr 154, poz. 791, z 1996 r. Nr 90, poz. 405, Nr 106,
poz. 496, Nr 118, poz. 561 i Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 43, poz. 272, Nr
106, poz. 675, Nr 121, poz. 769 i 770 i Nr 123, poz. 777, z 2000 r. Nr 26, poz.
306 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 3, poz. 18 i Nr 100, poz. 1080 oraz z 2002
r. Nr 25, poz. 253), na zaspokajanie roszczeń pracowniczych, o których mowa w
art. 6.
Art. 14. 1. Środki Funduszu przeznacza się na finansowanie świadczeń, o których
mowa w art. 6, oraz na pokrycie kosztów, o których mowa w art. 12 ust. 6.
2. Nadwyżki bilansowe środków Funduszu mogą być lokowane wyłącznie:
1) w bankach państwowych,
2) w bonach skarbowych i obligacjach emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb
Państwa lub Narodowy Bank Polski.
Art. 15. Naczelna Rada Zatrudnienia, powołana na podstawie przepisów o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu, opiniuje plany finansowe Funduszu
oraz roczne sprawozdania z jego działalności.
Art. 16. (skreślony).
Art. 17. 1. Obowiązek opłacania składki na Fundusz obciąża pracodawców objętych
działaniem ustawy.
2. Składka na Fundusz obciąża koszty działalności pracodawców.
3. Pracodawca niewypłacalny w rozumieniu art. 3 ust. 1, a także zakłady pracy
chronionej lub zakłady aktywności zawodowej określone w odrębnych przepisach -
nie mają obowiązku opłacania składki na Fundusz.
Art. 18. 1. Składki na Fundusz ustala się od wypłat stanowiących podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania
ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych.
2. Wysokość składki na Fundusz określa ustawa budżetowa.
3. Do czasu określenia wysokości składki przez ustawę budżetową, stosuje się
składkę w wysokości ustalonej na rok poprzedni. Po ustaleniu wysokości składki
przez ustawę budżetową, płatnicy składki dokonują korekty wysokości wpłat od
początku roku budżetowego w pierwszym miesiącu następującym po miesiącu, w
którym została ogłoszona ustawa budżetowa.
Art. 18a. (skreślony).
Art. 19. 1. Poboru składek na Fundusz dokonuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych w
okresach miesięcznych, łącznie ze składkami na ubezpieczenie społeczne, a kwoty
pobrane tytułem składek przekazuje Funduszowi w terminie do 15 dnia następnego
miesiąca.
2. W zakresie poboru składek na Fundusz, egzekucji tych składek, wymierzania
odsetek za zwłokę oraz dodatkowej opłaty i grzywny z tytułu nieopłacenia składek
w terminie stosuje się przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.
3. Koszty poboru składek na Fundusz obciążają Fundusz i są zwracane Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych w wysokości 0,5% wpływów składek na Fundusz.
4. W przypadku nieprzekazania w terminach, o których mowa w ust. 1, składek na
rachunek bankowy Funduszu od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należne są odsetki
ustawowe.
Rozdział 4
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 20. (pominięty).
Art. 21. (skreślony).
Art. 22. (pominięty).
Art. 23. (skreślony).
Art. 24. (pominięty).
Art. 25. (pominięty).
Art. 26. (skreślony).
Art. 27. [stanowił, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (została
ogłoszona 4 stycznia 1994 r.) z mocą od dnia 1 stycznia 1994 r., z wyjątkiem
art. 22, który wchodzi w życie z dniem 1 kwietnia 1994 r.]
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania
pracownikom zwolnień od pracy
(Dz. U. Nr 60 z 30 maja 1996 r., poz. 281)
Spis rozdziałów:
Rozdział 1: Usprawiedliwianie nieobecności w pracy (ż 1-3)
Rozdział 2: Zwolnienia od pracy (ż 4-16)
Rozdział 3: Podstawa opodatkowania (ż 17-18)
Na podstawie art. 2982 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Usprawiedliwianie nieobecności w pracy
Spis treści
ż 1. Przyczynami usprawiedliwiającymi nieobecność pracownika w pracy są
zdarzenia i okoliczności określone przepisami prawa pracy, które uniemożliwiają
stawienie się pracownika do pracy i jej świadczenie, a także inne przypadki
niemożności wykonywania pracy wskazane przez pracownika i uznane przez
pracodawcę za usprawiedliwiające nieobecność w pracy.
ż 2. 1. Pracownik powinien uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym
okresie nieobecności w pracy, jeżeli przyczyna tej nieobecności jest z góry
wiadoma lub możliwa do przewidzenia.
2. W razie zaistnienia przyczyn uniemożliwiających stawienie się do pracy,
pracownik jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o przyczynie swojej
nieobecności i przewidywanym okresie jej trwania, nie później jednak niż w
drugim dniu nieobecności w pracy. Jeżeli przepisy prawa pracy obowiązujące u
danego pracodawcy nie określają sposobu zawiadomienia pracodawcy o przyczynie
nieobecności pracownika w pracy, zawiadomienia tego pracownik dokonuje osobiście
lub przez inną osobę, telefonicznie lub za pośrednictwem innego środka łączności
albo drogą pocztową, przy czym za datę zawiadomienia uważa się wtedy datę
stempla pocztowego.
3. Niedotrzymanie terminu przewidzianego w ust. 1 może być usprawiedliwione
szczególnymi okolicznościami uniemożliwiającymi terminowe dopełnienie przez
pracownika obowiązku określonego w tym przepisie, zwłaszcza jego obłożną chorobą
połączoną z brakiem lub nieobecnością domowników albo innym zdarzeniem losowym.
Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio po ustaniu przyczyn uniemożliwiających
terminowe zawiadomienie pracodawcy o przyczynie i okresie nieobecności
pracownika w pracy.
ż 3. Dowodami usprawiedliwiającymi nieobecność w pracy są:
1) zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy, wystawione zgodnie
z przepisami o orzekaniu o czasowej niezdolności do pracy,
2) decyzja właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydana zgodnie z
przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych - w razie odosobnienia pracownika z
przyczyn przewidzianych tymi przepisami,
3) oświadczenie pracownika - w razie zaistnienia okoliczności uzasadniających
konieczność sprawowania przez pracownika osobistej opieki nad zdrowym dzieckiem
do lat 8 z powodu nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły,
do której dziecko uczęszcza,
4) imienne wezwanie pracownika do osobistego stawienia się, wystosowane przez
organ właściwy w sprawach powszechnego obowiązku obrony, organ administracji
rządowej lub samorządu terytorialnego, sąd, prokuraturę, policję lub organ
prowadzący postępowanie w sprawach o wykroczenia - w charakterze strony lub
świadka w postępowaniu prowadzonym przed tymi organami, zawierające adnotację
potwierdzającą stawienie się pracownika na to wezwanie,
5) oświadczenie pracownika potwierdzające odbycie podróży służbowej w godzinach
nocnych, zakończonej w takim czasie, że do rozpoczęcia pracy nie upłynęło 8
godzin, w warunkach uniemożliwiających odpoczynek nocny.
Rozdział 2
Zwolnienia od pracy
Spis treści
ż 4. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy, jeżeli obowiązek
taki wynika z Kodeksu pracy, z przepisów wykonawczych do Kodeksu pracy albo z
innych przepisów prawa.
ż 5. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego do
osobistego stawienia się przed organem właściwym w zakresie powszechnego
obowiązku obrony na czas niezbędny w celu załatwienia sprawy będącej przedmiotem
wezwania.
ż 6. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy na czas niezbędny do
stawienia się na wezwanie organu administracji rządowej lub samorządu
terytorialnego, sądu, prokuratury, policji albo organu prowadzącego postępowanie
w sprawach o wykroczenia.
ż 7. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego w celu
wykonywania czynności biegłego w postępowaniu administracyjnym, karnym
przygotowawczym, sądowym lub przed kolegium do spraw wykroczeń; łączny wymiar
zwolnień z tego tytułu nie może przekraczać 6 dni w ciągu roku kalendarzowego.
ż 8. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas niezbędny do
wzięcia udziału w posiedzeniu komisji pojednawczej w charakterze członka tej
komisji. Dotyczy to także pracownika będącego stroną lub świadkiem w
postępowaniu pojednawczym.
ż 9. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas niezbędny do
przeprowadzenia obowiązkowych badań lekarskich i szczepień ochronnych
przewidzianych przepisami o zwalczaniu chorób zakaźnych, o zwalczaniu gruźlicy
oraz o zwalczaniu chorób wenerycznych.
ż 10. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika wezwanego w
charakterze świadka w postępowaniu kontrolnym prowadzonym przez Najwyższą Izbę
Kontroli i pracownika powołanego do udziału w tym postępowaniu w charakterze
specjalisty.
ż 11. 1. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika:
1) będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej - na czas niezbędny do
uczestniczenia w działaniach ratowniczych i do wypoczynku koniecznego po ich
zakończeniu, a także - w wymiarze nie przekraczającym łącznie 6 dni w ciągu roku
kalendarzowego - na szkolenie pożarnicze,
2) będącego ratownikiem Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego - na czas
niezbędny do uczestniczenia w akcji ratowniczej i do wypoczynku koniecznego po
jej zakończeniu,
3) na czas wykonywania obowiązku świadczeń osobistych, w trybie i na warunkach
przewidzianych w odrębnych przepisach.
2. Zwolnienie pracownika od pracy w razie konieczności udziału w akcji
ratowniczej następuje w trybie przyjętym przez służbę ratowniczą odpowiednią do
organizowania takich akcji, zaś w celu uczestniczenia w szkoleniu pożarniczym -
na podstawie wniosku właściwej terytorialnie jednostki organizacyjnej Państwowej
Straży Pożarnej. Czas koniecznego wypoczynku pracownika po zakończeniu akcji
ratowniczej ustala osoba, która kierowała taką akcją.
ż 12. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą
na czas oznaczony przez stację krwiodawstwa w celu oddania krwi. Pracodawca jest
również obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego krwiodawcą na czas
niezbędny do przeprowadzenia zaleconych przez stację krwiodawstwa okresowych
badań lekarskich, jeżeli nie mogą one być wykonane w czasie wolnym od pracy.
ż 13. 1. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika w celu
przeprowadzenia zajęć dydaktycznych w szkole zawodowej, w szkole wyższej, w
placówce naukowej albo w jednostce badawczo-rozwojowej; łączny wymiar zwolnień z
tego tytułu nie może przekraczać 6 godzin w tygodniu lub 24 godzin w miesiącu.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do pracownika w razie prowadzenia
szkolenia na kursie zawodowym.
ż 14. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika będącego członkiem
rady nadzorczej, działającej u zatrudniającego go pracodawcy, na czas niezbędny
do uczestniczenia w posiedzeniach tej rady.
ż 15. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:
1) 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i
pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy,
2) 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego
siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby
pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
ż 16. 1. Za czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w ż 8 zdanie drugie, ż 9, ż
11 ust. 1 pkt 2, ż 12 oraz ż 15 pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia
ustalonego w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 297
Kodeksu pracy.
2. W razie skorzystania przez pracownika ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w
ż 5-7, 10 oraz w ż 11 ust. 1 pkt 1 i 3, pracodawca wydaje zaświadczenie
określające wysokość utraconego wynagrodzenia za czas tego zwolnienia w celu
uzyskania przez pracownika od właściwego organu rekompensaty pieniężnej z tego
tytułu - w wysokości i na warunkach przewidzianych w odrębnych przepisach, chyba
że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują zachowanie
przez pracownika prawa do wynagrodzenia za czas zwolnienia.
Rozdział 3
Przepisy końcowe
Spis treści
ż 17. 1. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 1974 r. w
sprawie regulaminów pracy oraz zasad usprawiedliwiania nieobecności w pracy i
udzielania zwolnień od pracy (Dz. U. Nr 49, poz. 299, z 1975 r. Nr 27, poz. 141,
z 1976 r. Nr 35, poz. 209, z 1977 r. Nr 10, poz. 41, z 1981 r. Nr 22, poz. 110,
z 1982 r. Nr 37, poz. 247, z 1983 r. Nr 40, poz. 181, z 1985 r. Nr 1, poz. 1, z
1989 r. Nr 49, poz. 272 i z 1991 r. Nr 92, poz. 409), z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Do pracowników przebywających w areszcie tymczasowym w dniu wejścia w życie
niniejszego rozporządzenia stosuje się uprawnienia wynikające z ż 11 ust. 2
rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1 - do upływu terminu płatności
wynagrodzenia przewidzianego w tym przepisie.
ż 18. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst jednolity z 28 listopada 1996 r. ogłoszony w Dz. U. Nr 143 z 9 grudnia
1996 r., poz. 663
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej
odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie
Na podstawie art. 126 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Przepisy rozporządzenia stosuje się w przypadkach łącznego powierzenia
pracownikom mienia, z obowiązkiem wyliczenia się, w zakładzie pracy lub w
wydzielonej jego części, w której odbywa się sprzedaż, produkcja lub świadczenie
usług albo przechowuje się mienie stanowiące przedmiot powierzenia i oddzielnego
rozliczania, zwanym dalej "miejscem powierzenia mienia".
ż 2. 1. Pracownicy, o których mowa w ż 1, mogą przyjąć na podstawie pisemnej
umowy zawartej z pracodawcą wspólną odpowiedzialność materialną za szkody
spowodowane powstaniem niedoboru w powierzonym im łącznie mieniu, jeżeli liczba
pracowników w miejscu powierzenia mienia, poza wymienionymi w ż 4 ust. 1, nie
przekracza:
- przy pracy na jedną zmianę - 8 osób,
- przy pracy na dwie zmiany - 12 osób,
- przy pracy na trzy zmiany - 16 osób.
2. W zakładach usługowych, w zakładach żywienia zbiorowego oraz w sklepach
samoobsługowych i preselekcyjnych pracownicy, poza wymienionymi w ż 4 ust. 1,
mogą przyjąć wspólną odpowiedzialność materialną, jeżeli ich liczba w miejscu
powierzenia mienia nie przekracza 24 osób na jedną zmianę.
3. Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej może być zawarta, jeżeli na
przyjęcie wspólnej odpowiedzialności materialnej wyrażą zgodę wszyscy pracownicy
zatrudnieni w miejscu powierzenia mienia, z zastrzeżeniem ż 4.
ż 3. (skreślony).
ż 4. 1. Za pisemną zgodą pracowników, którzy przyjęli wspólną odpowiedzialność
materialną, mogą wykonywać pracę lub określone czynności w miejscu powierzenia
mienia:
1) osoby wykonujące czynności nie związane z dysponowaniem mieniem,
2) osoby wykonujące pracę dorywczo lub przez czas określony,
3) osoby nowo przyjęte do pracy obejmującej czynności związane z dysponowaniem
mieniem - do czasu przeprowadzenia najbliższej inwentaryzacji,
4) pracownicy młodociani w okresie odbywania przygotowania zawodowego, a po
zakończeniu tego przygotowania - do czasu przeprowadzenia najbliższej
inwentaryzacji,
5) osoby odbywające praktykę zawodową.
2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić osobom objętym wspólną odpowiedzialnością
materialną możliwość sprawowania nadzoru nad powierzonym mieniem, przez swobodny
do niego dostęp, w czasie wykonywania przez osoby wymienione w ust. 1 pracy lub
określonych czynności w miejscu powierzenia mienia.
ż 5. Każda zmiana w składzie pracowników objętych wspólną odpowiedzialnością
materialną wymaga zawarcia nowej umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej.
ż 6. Pracownicy ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną odpowiadają w
częściach określonych w umowie. Jednakże w razie stwierdzenia, że niedobór w
całości lub w części został spowodowany przez niektórych pracowników, za całość
niedoboru lub określoną jego część odpowiadają tylko sprawcy szkody, co nie
wyłącza ich odpowiedzialności za resztę niedoboru wraz z pozostałymi
pracownikami na zasadach odpowiedzialności wspólnej.
ż 7. Wspólna odpowiedzialność materialna nie wyklucza odpowiedzialności
indywidualnej za inne mienie powierzone danej osobie.
ż 8. 1. Warunkiem ustanowienia wspólnej odpowiedzialności materialnej jest
powierzenie mienia łącznie wszystkim pracownikom, którzy mają być objęci taką
odpowiedzialnością - na podstawie inwentaryzacji przeprowadzonej z ich udziałem
lub z udziałem osób przez nich wskazanych, zgodnie z ż 22 ust. 2, oraz
zapewnienie im możliwości zgłaszania uwag w związku z przebiegiem i wynikami
inwentaryzacji.
2. Pracownikowi objętemu umową o wspólnej odpowiedzialności materialnej
przysługują uprawnienia określone w ust. 1, a także prawo wglądu w księgi
rachunkowe pracodawcy - w zakresie dotyczącym rozliczania powierzonego mienia,
oraz uczestniczenia w przyjmowaniu i wydawaniu mienia.
ż 9. (skreślony) .
ż 10. Pracownik może wypowiedzieć umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej
na piśmie na czternaście dni naprzód. W takim przypadku do przeprowadzenia
inwentaryzacji należy przystąpić przed upływem okresu wypowiedzenia tej umowy.
ż 11. 1. Jeżeli rozliczenie mienia wykaże niedobór, każdy z pracowników
ponoszących wspólną odpowiedzialność materialną może, w ciągu 3 dni od powzięcia
wiadomości o stwierdzonym niedoborze, odstąpić na piśmie, ze skutkiem na
przyszłość, od umowy ustanawiającej taką odpowiedzialność. W takim przypadku do
przeprowadzenia inwentaryzacji należy przystąpić w ciągu 7 dni od dnia
odstąpienia pierwszego pracownika od umowy o wspólnej odpowiedzialności
materialnej.
2. Pracodawca może odstąpić od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej w
każdym czasie. W takim przypadku do przeprowadzenia inwentaryzacji należy
przystąpić niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni od dnia odstąpienia
pracodawcy od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej.
ż 12. W umowie o wspólnej odpowiedzialności materialnej strony ustalają okres, w
ciągu którego nieobecność pracownika w pracy nie ma wpływu na zakres
odpowiedzialności zarówno tego pracownika, jak i pozostałych pracowników
ponoszących wspólną odpowiedzialność materialną, zwany dalej "okresem ustalonym
w umowie". W razie przedłużenia się nieobecności pracownika ponad okres ustalony
w umowie, należy niezwłocznie, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia upływu tego
okresu, przystąpić do przeprowadzenia inwentaryzacji.
ż 13. Pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną, który po
nieobecności w pracy, trwającej dłużej niż okres ustalony w umowie, powróci do
pracy:
1) przed rozpoczęciem albo zakończeniem inwentaryzacji przeprowadzonej w
terminie określonym w ż 12 w związku z jego nieobecnością w pracy lub z innych
przyczyn - jest nadal związany umową o wspólnej odpowiedzialności materialnej,
2) po zakończeniu inwentaryzacji przeprowadzonej w terminie określonym w ż 12 w
związku z jego nieobecnością w pracy lub z innych przyczyn - jest związany umową
o wspólnej odpowiedzialności materialnej do dnia zakończenia tej inwentaryzacji.
ż 14. (skreślony).
ż 15. (skreślony).
ż 16. 1. Pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną może zgłosić
pracodawcy żądanie przeprowadzenia inwentaryzacji w razie stwierdzenia
nieprawidłowego wykonywania obowiązków związanych z pieczą nad powierzonym
mieniem przez innego pracownika objętego taką odpowiedzialnością.
2. Pracownik, o którym mowa w ust. 1, może odstąpić od umowy o wspólnej
odpowiedzialności materialnej, ze skutkiem na przyszłość, jeżeli w terminie nie
przekraczającym 7 dni od dnia zgłoszenia żądania przeprowadzenia inwentaryzacji
nie zostanie ona rozpoczęta lub nie nastąpi odsunięcie pracownika, którego
dotyczą zarzuty, od wykonywania pracy w miejscu powierzenia mienia.
ż 17. Pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną, który zgłosił na
piśmie zarzuty uzasadniające utratę zaufania w stosunku do osoby określonej w ż
4 ust. 1 pkt 1-5, może cofnąć zgodę na dalsze wykonywanie przez tę osobę pracy
lub określonych czynności w miejscu powierzenia mienia, a w razie
nieuwzględnienia przez pracodawcę skutków cofnięcia takiej zgody - może odstąpić
od umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej, ze skutkiem na przyszłość. W
takim przypadku do przeprowadzenia inwentaryzacji należy przystąpić
niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia zgłoszenia zarzutów.
ż 18. (skreślony).
ż 19. 1. W razie wypowiedzenia przez jedną ze stron umowy o pracę z pracownikiem
ponoszącym wspólną odpowiedzialność materialną zakończenie inwentaryzacji
powinno nastąpić najpóźniej w dniu rozwiązania umowy o pracę.
2. W razie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia lub w razie wygaśnięcia
umowy o pracę do przeprowadzenia inwentaryzacji należy przystąpić niezwłocznie,
nie później jednak niż w ciągu 7 dni od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy o
pracę.
ż 20. 1. W razie wypowiedzenia przez pracownika umowy o wspólnej
odpowiedzialności materialnej albo odstąpienia od takiej umowy przez pracownika
lub pracodawcę, pracownik ponosi wspólną odpowiedzialność materialną za szkodę w
mieniu, której powstanie stwierdzono do dnia zakończenia inwentaryzacji, jeżeli
zostanie ona rozpoczęta w wymaganym terminie; w razie bezskutecznego upływu
terminu rozpoczęcia inwentaryzacji pracownik jest wolny od odpowiedzialności od
dnia, w którym przestała go wiązać umowa o wspólnej odpowiedzialności
materialnej.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie ustania stosunku pracy
pracownika objętego wspólną odpowiedzialnością materialną.
3. Do dnia zawarcia nowej umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej, w
sytuacjach określonych w ust. 1 i 2, pracownicy objęci wspólną
odpowiedzialnością materialną nie ponoszą odpowiedzialności za część szkody w
mieniu powstałą w czasie obowiązywania poprzednio zawartej umowy, za którą
odpowiadałby pracownik, którego ta umowa przestała wiązać; ta część szkody
obciąża pracodawcę.
ż 21. (skreślony).
ż 22. 1. (skreślony).
2. W razie niemożności wzięcia udziału w inwentaryzacji z powodu choroby lub
innej ważnej przyczyny, pracownik ponoszący wspólną odpowiedzialność materialną
może wskazać na piśmie inną osobę, która za zgodą pracodawcy weźmie za niego
udział w przeprowadzeniu inwentaryzacji.
3. Jeżeli pracownik nie bierze udziału w przeprowadzaniu inwentaryzacji ani też
nie wskaże innej osoby (ust. 2), pracodawca przeprowadzi inwentaryzację przez
komisję złożoną co najmniej z 3 osób.
ż 23. 1. Pracownikowi ponoszącemu wspólną odpowiedzialność materialną, którego
stosunek pracy ustał, należy umożliwić udział w przeprowadzanej inwentaryzacji.
Pracownik taki może wskazać na piśmie inną osobę, która za zgodą pracodawcy
weźmie za niego udział w inwentaryzacji.
2. W razie nieskorzystania przez pracownika z uprawnień określonych w ust. 1
pracodawca przeprowadzi inwentaryzację w trybie określonym w ż 22 ust. 3.
ż 24. Pracownikowi ponoszącemu wspólną odpowiedzialność materialną, który po
ustaniu stosunku pracy bierze udział w przeprowadzeniu inwentaryzacji,
przysługuje wynagrodzenie obliczone według przeciętnej stawki dziennej z
ostatniego miesiąca jego pracy. Takie samo wynagrodzenie przysługuje osobie,
która zastępuje pracownika w czynnościach inwentaryzacyjnych w myśl przepisów ż
22 ust. 2 i ż 23 ust. 1.
ż 25. (skreślony).
ż 26. (skreślony).
ż 27. (skreślony).
ż 28. (skreślony).
ż 29. (skreślony).
ż 30. (skreślony).
ż 31. (skreślony).
ż 32. Przepisów rozporządzenia nie stosuje się do pracowników, którzy
odpowiadają materialnie za powierzone mienie na zasadach ograniczonej
odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie na podstawie
odrębnych przepisów.
ż 33. [stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 1975 r.]
Jednolity tekst rozporządzenia nie obejmuje przepisów ż 2 i 4 rozporządzenia
Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie
wspólnej odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (Dz. U.
Nr 60, poz. 275), które stanowią:
"ż 2. Pracodawcy są obowiązani, w ciągu 3 miesięcy od dnia wejścia w życie
rozporządzenia, dostosować zawarte z pracownikami przed tym dniem umowy o
wspólnej odpowiedzialności materialnej do przepisów niniejszego rozporządzenia."
"ż 4. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r."
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 20 grudnia 2002 r. Stan prawny na 11 maja 2003
roku
Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 9 lipca 1996 r. w sprawie
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
(Dz. U. nr 86 z 22 lipca 1996 r., poz. 394 oraz
Dz. U. nr 21 z 10 lutego 2003 r., poz. 180
- zmiany obowiązują od 11 maja 2003 r.)
Załącznik
Na podstawie art. 227 ż 2 kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie reguluje:
1) tryb i częstotliwość dokonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia występujących w środowisku pracy,
2) sposób rejestrowania i przechowywania wyników badań i pomiarów,
3) sposób udostępniania wyników badań i pomiarów pracownikom.
ż 2. 1. Pracodawca, w którego zakładzie pracy występują czynniki szkodliwe dla
zdrowia, jest obowiązany do dokonywania badań i pomiarów tych czynników:
1) co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzonym
badaniu, stężeń i natężeń czynników szkodliwych poniżej 0,5 wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych przepisach,
2) raz w roku - przy stwierdzeniu stężeń i natężeń czynników od 0,5 do 1,0
wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych
przepisach.
2. W razie stwierdzenia przekroczeń wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia lub występowania czynników
rakotwórczych, pracodawca powinien zapewnić stałą kontrolę (monitorowanie)
stężeń i natężeń tych czynników, a jeśli jest to niemożliwe - dokonywać badań i
pomiarów co najmniej raz na sześć miesięcy.
3. W razie narażenia pracowników na działanie kilku substancji chemicznych, gdy
suma ilorazów średnich stężeń i odpowiednich wartości najwyższych dopuszczalnych
stężeń przekracza 1, pracodawca obowiązany jest do dokonywania badań i pomiarów
z częstotliwością określoną w ust. 2.
4. W razie występowania pola magnetycznego stałego bądź pola
elektromagnetycznego o częstotliwości 50 Hz lub 1-100 kHz pomiary przeprowadza
się:
1) raz na trzy lata - jeżeli w wyniku ostatniego wykonanego pomiaru uzyskano
wynik o wartościach, dla których czas przebywania pracowników w strefie
zagrożenia nie przekracza 0,5 czasu dopuszczalnego, określonego w odrębnych
przepisach,
2) raz w roku - jeżeli w wyniku ostatniego wykonanego pomiaru uzyskano wynik o
wartościach, dla których czas przebywania pracowników w strefie zagrożenia
przekracza 0,5 czasu dopuszczalnego, określonego w odrębnych przepisach,
3) każdorazowo - w razie zmiany warunków eksploatacji źródeł pól magnetycznych
lub elektromagnetycznych, które mogą wpłynąć na rozkład stref ochronnych.
5. Częstotliwość pomiarów pól elektromagnetycznych z innych zakresów
częstotliwości niż wymienione w ust. 4 określają odrębne przepisy.
6. Państwowy inspektor sanitarny może ustalić późniejsze terminy dokonywania
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia niż wynikające z
częstotliwości określonych w ust. 1-4, gdy jest to możliwe ze względu na ocenę
narażenia zawodowego pracowników.
[Od 11 maja 2003 r. ż 2 otrzymuje brzmienie:
"ż 2. 1. Pracodawca, w którego zakładzie pracy występują czynniki szkodliwe dla
zdrowia, jest obowiązany do dokonywania badań i pomiarów tych czynników:
1) co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu, w ostatnio przeprowadzonym
badaniu, stężeń i natężeń czynników szkodliwych poniżej 0,5 wartości najwyższych
dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych przepisach,
2) raz w roku - przy stwierdzeniu stężeń i natężeń czynników od 0,5 do 1,0
wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń określonych w odrębnych
przepisach.
2. W razie stwierdzenia przekroczeń wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia lub występowania czynników
rakotwórczych, pracodawca powinien zapewnić stałą kontrolę (monitorowanie)
stężeń i natężeń tych czynników. Jeśli stała kontrola (monitorowanie) nie jest
możliwa, należy wykonywać badania i pomiary co najmniej raz na sześć miesięcy, z
zastrzeżeniem ust. 3.
3. Badania i pomiary czynników rakotwórczych należy wykonywać:
1) w każdym przypadku wprowadzenia zmian w warunkach stosowania tych czynników,
2) co najmniej raz na trzy miesiące - w przypadku narażenia na pyły zawierające
azbest.
Częstotliwość ta może być zmniejszona do określonej w ust. 2, jeżeli wyniki
dwóch poprzednich pomiarów nie przekroczyły 0,5 wartości najwyższego
dopuszczalnego stężenia pyłów azbestu.
4. W razie narażenia pracowników na działanie kilku substancji chemicznych, gdy
suma ilorazów średnich stężeń i odpowiednich wartości najwyższych dopuszczalnych
stężeń przekracza 1, pracodawca obowiązany jest do stosowania przepisów ust. 2.
5. W razie występowania ekspozycji pracowników na pola i promieniowanie
elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300 GHz w obszarze stref
ochronnych pomiary przeprowadza się:
1) raz na trzy lata - jeżeli w ostatnio wykonanych pomiarach stwierdzono, że
wskaźnik ekspozycji W nie przekracza 0,5,
2) raz w roku - jeżeli w ostatnio wykonanych pomiarach stwierdzono, że wskaźnik
ekspozycji W przekracza 0,5,
3) każdorazowo - jeżeli zmiana warunków ekspozycji źródeł pól wpływa na rozkład
stref ochronnych lub zachodzą zmiany warunków ekspozycji pracowników.
6. Państwowy inspektor sanitarny może ustalić późniejszy termin dokonania badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia niż wynikający z częstotliwości
określonej w ust. 1-5."]
ż 3. 1. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia wykonuje się
metodami określonymi w Polskich Normach, a w razie braku takich norm - metodami
zalecanymi przez jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy.
[Od 11 maja 2003 r. w ż 3 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia wykonuje się metodami
określonymi w Polskich Normach, a w razie braku takich norm - metodami
zalecanymi przez jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy i
Centralny Instytut Ochrony Pracy."]
2. Sposób pomiarów zapylenia powietrza w podziemnych wyrobiskach zakładów
górniczych oraz w pomieszczeniach na powierzchni związanych bezpośrednio z
prowadzeniem ruchu w wyrobiskach podziemnych określają odrębne przepisy.
ż 4. 1. Rodzaj badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia określa
decyzją właściwy państwowy inspektor sanitarny, przy czym pierwszą decyzję
wydaje się po zawiadomieniu przez pracodawcę o rozpoczęciu lub zmianie
prowadzonej działalności, dokonanym w trybie określonym w art. 209 kodeksu
pracy.
2. Państwowy inspektor sanitarny może zażądać od pracodawcy dodatkowych
informacji niezbędnych do wydania decyzji, o których mowa w ust. 1.
ż 5. Badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w
środowisku pracy, mogą być wykonywane przez laboratoria:
1) Państwowej Inspekcji Sanitarnej,
2) jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy i Centralnego
Instytutu Ochrony Pracy,
3) akredytowane zgodnie z przepisami o badaniach i certyfikacji,
4) upoważnione przez państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego.
ż 6. 1. Wyniki badań i pomiarów wykonane przez laboratoria inne niż Państwowej
Inspekcji Sanitarnej pracodawca przekazuje niezwłocznie, gdy przekroczone są
wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia, a w pozostałych przypadkach nie później niż w ciągu 14 dni, do
wiadomości właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu, właściwemu
okręgowemu inspektorowi pracy oraz lekarzowi sprawującemu profilaktyczną opiekę
zdrowotną nad pracownikami.
2. W razie stwierdzenia przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia, pracodawca jest obowiązany niezwłocznie, w
sposób ustalony w danym zakładzie pracy, poinformować o tym pracowników oraz
umieścić na odpowiednim stanowisku pracy informacje o stwierdzonym narażeniu.
ż 7. 1. Pracodawca rejestruje wyniki wykonywanych badań i pomiarów, wpisując je
na bieżąco do rejestru wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia na stanowisku pracy, zwanego dalej "rejestrem", oraz do kart pomiarów
czynników szkodliwych dla zdrowia, zwanych dalej "kartami".
2. Wzór rejestru oraz kart stanowi załącznik do rozporządzenia.
3. Rejestr oraz karty prowadzi i przechowuje służba bezpieczeństwa i higieny
pracy, a w zakładach pracy, w których nie powołano takiej służby - pracodawca.
4. W razie zaprzestania działalności lub likwidacji zakładu pracy, pracodawca
jest obowiązany do przekazania rejestru oraz kart do właściwej miejscowo
terenowej stacji sanitarno-epidemiologicznej.
5. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat, natomiast wyniki
badań i pomiarów, o których mowa w ż 4 ust. 1 - przez okres 3 lat.
[Od 11 maja 2003 r. w ż 7 otrzymuje brzmienie:
"ż 7. 1. Pracodawca rejestruje wyniki wykonywanych badań i pomiarów, wpisując je
na bieżąco do rejestru wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia na stanowisku pracy, zwanego dalej "rejestrem", oraz do kart pomiarów
czynników szkodliwych dla zdrowia, zwanych dalej "kartami".
2. Wzór rejestru oraz kart stanowi załącznik do rozporządzenia.
3. W razie zaprzestania działalności lub likwidacji zakładu pracy pracodawca
jest obowiązany do przekazania rejestru oraz kart do właściwej miejscowo stacji
sanitarno-epidemiologicznej.
4. Rejestry oraz karty przechowywane są przez okres 40 lat po ustaniu narażenia,
natomiast wyniki badań i pomiarów, o których mowa w ż 4 ust. 1 - przez okres 3
lat."]
ż 8. Wyniki badań i pomiarów, o których mowa w ż 5, oraz rejestr i karty
pracodawca jest obowiązany udostępnić na każde żądanie pracownikom lub ich
przedstawicielom w sposób ustalony w danym zakładzie pracy.
ż 9. Traci moc rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 22 marca
1993 r. w sprawie zasad i częstotliwości dokonywania badań i pomiarów czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. nr 26, poz. 116).
ż 10. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
Załącznik
Wzór rejestru wyników badań i pomiarów oraz kart pomiarów czynników szkodliwych
dla zdrowia
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 6 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia 2003
roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych
ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika
(Dz. U. Nr 62 z 1 czerwca 1996 r., poz. 286 oraz
Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1812)
Spis treści
Rozdział 1: Dokumentowanie podjęcia pracy przez pracownika (ż 1-5)
Rozdział 2: Prowadzenie akt osobowych i dokumentacji w sprawach
związanych ze stosunkiem pracy (ż 6-10)
Rozdział 3: Przepisy przejściowe i końcowe (ż 11-12)
Załącznik nr 1: KWESTIONARIUSZ OSOBOWY
Załącznik nr 2: UMOWA O PRACĘ
Załącznik nr 3: ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM
Załącznik nr 4: ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ Z ZASTOSOWANIEM SKRÓCONEGO
OKRESU WYPOWIEDZENIA
Załącznik nr 5: WYPOWIEDZENIE WARUNKÓW UMOWY O PRACĘ
Załącznik nr 6: ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA
Na podstawie art. 2981 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
Rozdział 1
Dokumentowanie podjęcia pracy przez pracownika
Spis treści
ż 1. 1. Pracodawca może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie złożenia
następujących dokumentów:
1) wypełnionego kwestionariusza osobowego wraz z niezbędną liczbą fotografii,
2) świadectw pracy z poprzednich miejsc pracy lub innych dokumentów
potwierdzających okresy zatrudnienia, obejmujących okresy pracy przypadające w
roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie,
3) dokumentów potwierdzających kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania
oferowanej pracy,
4) świadectwa ukończenia gimnazjum - w przypadku osoby ubiegającej się o
zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego,
5) orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na
określonym stanowisku,
6) innych dokumentów, jeżeli obowiązek ich przedłożenia wynika z odrębnych
przepisów.
2. Osoba ubiegająca się o zatrudnienie może dodatkowo przedłożyć dokumenty
potwierdzające jej umiejętności i osiągnięcia zawodowe, świadectwa pracy z
poprzednich miejsc pracy lub inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia,
obejmujące okresy pracy przypadające w innym roku kalendarzowym niż rok, w
którym pracownik ubiega się o zatrudnienie oraz dokumenty stanowiące podstawę do
korzystania ze szczególnych uprawnień w zakresie stosunku pracy.
3. Pracodawca przechowuje w aktach osobowych pracownika odpisy lub kopie
składanych dokumentów. Pracodawca może żądać od pracownika przedłożenia
oryginałów tych dokumentów tylko do wglądu lub sporządzenia ich odpisów albo
kopii.
4. Pomocniczy wzór kwestionariusza osobowego stanowi załącznik nr 1 do
rozporządzenia.
ż 2. 1. Pracodawca sporządza umowę o pracę co najmniej w dwóch jednobrzmiących
egzemplarzach, z których jeden doręcza się pracownikowi, a drugi włącza do jego
akt osobowych.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do pisemnego potwierdzenia przez
pracodawcę rodzaju umowy o pracę zawartej z pracownikiem i warunków tej umowy.
Potwierdzenie to doręcza się pracownikowi za pisemnym potwierdzeniem odbioru.
3. Pomocniczy wzór umowy o pracę stanowi załącznik nr 2 do rozporządzenia.
ż 3. Pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy uzyskuje jego pisemne
potwierdzenie zapoznania się z treścią regulaminu pracy, a w przypadku
określonym w art. 1044 Kodeksu pracy - z informacją, o której mowa w tym
przepisie, oraz z przepisami i zasadami dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny
pracy, a także z zakresem informacji objętych tajemnicą określoną w
obowiązujących ustawach dla umówionego z pracownikiem rodzaju pracy.
ż 4. Jeżeli zachodzi taka potrzeba, pracodawca w związku z zatrudnieniem
pracownika wystawia legitymację służbową, przepustkę albo inny dokument
upoważniający pracownika do przebywania na terenie zakładu pracy lub załatwiania
spraw służbowych poza zakładem.
ż 5. Jeżeli świadectwo pracy przedłożone przez pracownika zawiera wzmiankę o
zajęciu wynagrodzenia za pracę, pracodawca zawiadamia o zatrudnieniu takiego
pracownika komornika prowadzącego postępowanie egzekucyjne oraz pracodawcę,
który wydał świadectwo (art. 884 ż 3 Kodeksu postępowania cywilnego).
Rozdział 2
Prowadzenie akt osobowych i dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem
pracy
Spis treści
ż 6. 1. Pracodawca zakłada i prowadzi oddzielne dla każdego pracownika akta
osobowe.
2. Akta osobowe pracownika składają się z 3 części i obejmują:
1) w części A - dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się o zatrudnienie,
określone w przepisach ż 1 ust. 1 i 2;
2) w części B - dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu
zatrudnienia pracownika, w tym:
a) umowę o pracę, a także zakres czynności (zakres obowiązków), jeżeli
pracodawca dodatkowo w tej formie określił zadania pracownika wynikające z umowy
o pracę,
b) pisemne potwierdzenie zapoznania się przez pracownika z przepisami i
informacjami określonymi w ż 3 oraz zaświadczenia o ukończeniu wymaganego
szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
c) oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka, o którym
mowa w art. 1295 pkt 3, art. 178 ż 2 i art. 188 Kodeksu pracy, o zamiarze lub o
braku zamiaru korzystania z uprawnień określonych w tych przepisach,
d) dokumenty dotyczące powierzenia pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo
do wyliczenia się,
e) dokumenty związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych,
f) oświadczenia dotyczące wypowiedzenia pracownikowi warunków umowy o pracę lub
zmiany tych warunków w innym trybie,
g) dokumenty związane z przyznaniem pracownikowi nagrody lub wyróżnienia oraz
wymierzeniem kary porządkowej,
h) pisma dotyczące udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego oraz urlopu
bezpłatnego,
ha) dokumenty związane z obniżeniem wymiaru czasu pracy, w przypadku określonym
w art. 186 ż 3 Kodeksu pracy,
i) orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi
i kontrolnymi,
j) umowę o zakazie konkurencji, jeżeli strony zawarły taką umowę w okresie
pozostawania w stosunku pracy,
k) korespondencję z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową we
wszystkich sprawach ze stosunku pracy wymagających współdziałania pracodawcy z
tą organizacją lub innymi podmiotami konsultującymi sprawy ze stosunku pracy,
ka) kopię zawiadomienia powiatowego urzędu pracy o zatrudnieniu pracownika,
uprzednio zarejestrowanego jako osoba bezrobotna,
l) informacje dotyczące wykonywania przez pracownika powszechnego obowiązku
obrony;
3) w części C - dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia, w tym:
a) oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę,
aa) dotyczące żądania wydania świadectwa pracy (art. 97 ż 11 Kodeksu pracy) oraz
związane z niewypłaceniem pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy (art. 171 ż 3 Kodeksu pracy),
b) kopię wydanego pracownikowi świadectwa pracy,
c) potwierdzenie dokonania czynności związanych z zajęciem wynagrodzenia za
pracę w związku z prowadzonym postępowaniem egzekucyjnym (art. 884 ż 2 Kodeksu
postępowania cywilnego),
d) umowę o zakazie konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli strony
zawarły taką umowę,
e) orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi
po rozwiązaniu stosunku pracy.
3. Dokumenty znajdujące się w poszczególnych częściach akt osobowych powinny być
ułożone w porządku chronologicznym oraz ponumerowane; każda z tych części
powinna zawierać pełny wykaz znajdujących się w nich dokumentów. 4. Pomocnicze
wzory pism dotyczących oświadczeń pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę,
wypowiedzeniu warunków umowy o pracę oraz rozwiązaniu umowy o pracę bez
wypowiedzenia stanowią załączniki nr 3-6 do rozporządzenia.
ż 7. Pracodawca prowadzi dokumentację dotyczącą podejrzeń o choroby zawodowe,
chorób zawodowych, wypadków przy pracy oraz wypadków w drodze do pracy i z
pracy, a także świadczeń związanych z tymi chorobami i wypadkami.
ż 8. Pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika:
1) kartę ewidencji czasu pracy w zakresie obejmującym: pracę w poszczególnych
dobach roboczych, w tym pracę w niedziele i święta, w porze nocnej, w godzinach
nadliczbowych oraz w dniu wolne od pracy wynikające z rozkładu czasu pracy w
pięciodniowym tygodniu pracy, a także dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz
inne usprawiedliwione i nieusprawiedliwione nieobecności w pracy; w stosunku do
pracowników młodocianych pracodawca uwzględnia w ewidencji także czas ich pracy
przy pracach wzbronionych młodocianym, których wykonywanie jest dozwolone w celu
odbycia przez nich przygotowania zawodowego,
2) imienną kartę (listę) wypłacanego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń
związanych z pracą,
3) kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony
indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej
odzieży i obuwia oraz ich pranie i konserwację.
ż 9. W sytuacji określonej w art. 231 Kodeksu pracy albo w odrębnych przepisach
przewidujących następstwo prawne nowego pracodawcy w stosunkach pracy
nawiązanych przez poprzedniego pracodawcę, dotychczasowy pracodawca jest
obowiązany przekazać akta osobowe pracownika oraz pozostałą dokumentację w
sprawach związanych z jego stosunkiem pracy pracodawcy przejmującemu tego
pracownika.
ż 10. Przepisy rozporządzenia dotyczące dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracowników
zatrudnionych na podstawie umowy o pracę stosuje się odpowiednio w razie
nawiązania stosunku pracy na podstawie innych aktów niż umowa o pracę, z
zastrzeżeniem odrębności wynikających z tych aktów.
Rozdział 3
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
ż 11. W okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia pracodawcy
dostosują prowadzoną dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz
akta osobowe pracowników do przepisów tego rozporządzenia.
ż 12. (stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.)
Załącznik nr 1
KWESTIONARIUSZ OSOBOWY
Załącznik nr 2
UMOWA O PRACĘ
Spis treści
Załącznik nr 3
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ ZA WYPOWIEDZENIEM
Załącznik nr 4
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ Z ZASTOSOWANIEM SKRÓCONEGO OKRESU WYPOWIEDZENIA
Spis treści
Załącznik nr 5
WYPOWIEDZENIE WARUNKÓW UMOWY O PRACĘ
Załącznik nr 6
ROZWIĄZANIE UMOWY O PRACĘ BEZ WYPOWIEDZENIA
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 2 stycznia 2001 r.
UWAGA, poniższe rozporządzenie obowiązuje do 18 czerwca 2003 r. 19 czerwca
2003 r. wchodzi w życie rozporządzenie z 29 listopada 2002 r. w sprawie
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
w środowisku pracy
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 17 czerwca 1998 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy
Ujednolicony tekst rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 17
czerwca 1998 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń
czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy został opracowany na
podstawie następujących Dzienników Ustaw:
z 1998 r. nr 79, poz. 513,
z 2001 r. nr 4, poz. 36.
Załącznik 1: WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ
CHEMICZNYCH I PYŁOWYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU
PRACY
Załącznik 2: WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ
FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
Na podstawie art. 228 ż 3 kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń chemicznych i
pyłowych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w
wykazie stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia.
2. Ustala się wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń fizycznych czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, określone w wykazie stanowiącym
załącznik nr 2 do rozporządzenia.
3. Dawki graniczne promieniowania jonizującego i wskaźniki pochodne określające
zagrożenie promieniowaniem jonizującym określają odrębne przepisy.
ż 2. Wartości, o których mowa w ż 1 ust. 1, określają najwyższe dopuszczalne
stężenia czynników szkodliwych dla zdrowia, ustalone jako:
1) najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - średnie ważone, którego oddziaływanie
na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i tygodniowego, określonego w
kodeksie pracy wymiaru czasu pracy, przez okres jego aktywności zawodowej, nie
powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia
jego przyszłych pokoleń,
2) najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - wartość średnia, która nie
powinna spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika oraz w stanie
zdrowia jego przyszłych pokoleń, jeżeli utrzymuje się w środowisku pracy nie
dłużej niż 30 minut w czasie zmiany roboczej,
3) najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP), które ze względu na
zagrożenie zdrowia lub życia pracownika nie może być w środowisku pracy
przekroczone w żadnym momencie.
ż 3. Wartości, o których mowa w ż 1 ust. 2, określają najwyższe dopuszczalne
natężenia fizycznego czynnika szkodliwego dla zdrowia - ustalone jako wartość
średnia - której oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-godzinnego dobowego i
tygodniowego, określonego w kodeksie pracy wymiaru czasu pracy, przez okres jego
aktywności zawodowej, nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie
zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń.
ż 4. Traci moc rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 1 grudnia
1989 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 1995 r. nr 69, poz. 351).
ż 5. (Stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia
ogłoszenia).
Załącznik 1
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ CHEMICZNYCH I PYŁOWYCH
CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
A. Substancje chemiczne TABELA (92 k)
B. Pyły
Załącznik 2
WYKAZ WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH NATĘŻEŃ FIZYCZNYCH CZYNNIKÓW
SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA W ŚRODOWISKU PRACY
A. Hałas, hałas infradźwiękowy i hałas ultradźwiękowy
1. Hałas
1. 1. Hałas w środowisku pracy jest charakteryzowany przez:
- poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu
pracy i odpowiadającą mu ekspozycją dzienną lub poziom ekspozycji na hałas
odniesiony do tygodnia pracy i odpowiadającą mu ekspozycję tygodniową (wyjątkowo
w przypadku hałasu oddziałującego na organizm człowieka w sposób nierównomierny
w poszczególnych dniach w tygodniu),
- maksymalny poziom dźwięku A,
- szczytowy poziom dźwięku C.
1. 2. Dopuszczalne ze względu na ochronę słuchu wartości hałasu obowiązują
jednocześnie i nie powinny przekraczać wartości podanych w pkt 1. 3 lub 1. 4, 1.
5 i 1. 6.
1. 3. Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru
czasu pracy nie powinien przekraczać wartości 85 dB, a odpowiadająca mu
ekspozycja dzienna nie powinna przekraczać wartości 3,64 x 103 Pa2 x s.
1. 4 Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do tygodnia pracy nie powinien
przekraczać wartości 85 dB, a odpowiadająca mu ekspozycja tygodniowa nie powinna
przekraczać wartości 18,2 x 103 Pa2 x s.
1. 5. Maksymalny poziom dźwięku A nie powinien przekraczać wartości 115 dB.
1. 6. Szczytowy poziom dźwięku C nie powinien przekraczać wartości 135 dB.
1. 7. W przypadku gdy ze względów technicznych nie ma możliwości zmniejszenia
hałasu poniżej wartości określonych w pkt 1.3 do 1.6, pracownicy są obowiązani
stosować ochronniki słuchu dobrane do wielkości charakteryzujących hałas. Strefy
pracy wymagające stosowania ochronników słuchu powinny być oznakowane i
odgrodzone, a dostęp do nich powinien być ograniczony.
1. 8. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
2. Hałas infradźwiękowy
2. 1. Hałas infradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:
- równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy lub równoważny poziom
ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G
odniesiony do tygodnia pracy (wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu
infradźwiękowego na organizm człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych
dniach w tygodniu),
- szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego.
2. 2. Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką
częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy nie
powinien przekraczać wartości 102 dB.
2. 3. Szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego nie powinien
przekraczać wartości 145 dB.
2. 4. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują jednocześnie.
2. 5. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
2. 6. Definicje pojęć i metody pomiaru określają odpowiednie Polskie Normy.
3. Hałas ultradźwiękowy
3. 1. Hałas ultradźwiękowy na stanowiskach pracy jest charakteryzowany przez:
- równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do 8-godzinnego dnia
pracy lub równoważne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz odniesione do tygodnia pracy
(wyjątkowo w przypadku oddziaływania hałasu ultradźwiękowego na organizm
człowieka w sposób nierównomierny w poszczególnych dniach w tygodniu),
- maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o
częstotliwościach środkowych od 10 do 40 kHz.
3. 2. Równoważne poziomy ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy,
odniesione do 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy, oraz maksymalne
poziomy ciśnienia akustycznego nie mogą przekraczać wartości podanych w tabeli:
3. 3. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują jednocześnie.
3. 4. Podane wyżej wartości normatywne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
3. 5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają Polskie Normy.
B. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne i drgania o
ogólnym działaniu na organizm człowieka
1. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne.
1. 1. Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne są
charakteryzowane przez sumę wektorową skutecznych, ważonych częstotliwości
przyspieszeń drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y, Z.
1. 2. Wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie powinna przekraczać
2,8 m/s2, przy 8-godzinnym działaniu drgań na organizm człowieka.
1. 3. Dla ekspozycji trwających 30 minut i krócej maksymalna dopuszczalna
wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie powinna
przekraczać 11,2 m/s2.
1. 4. Podane wyżej wartości dopuszczalne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
1. 5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają odpowiednie Polskie Normy.
2. Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka
2. 1. Drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka są charakteryzowane
przez sumę wektorową skutecznych ważonych częstotliwościowo przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z.
2. 2. Wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych przyspieszeń drgań
wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie powinna przekraczać
0,8 m/s2, przy 8-godzinnym działaniu drgań na organizm człowieka.
2. 3. Dla ekspozycji trwających 30 minut i krócej maksymalna dopuszczalna
wartość sumy wektorowej skutecznych, ważonych częstotliwościowo przyspieszeń
drgań wyznaczonych dla trzech składowych kierunkowych X, Y i Z nie powinna
przekraczać 3,2 m/s2.
2. 4. Podane wyżej wartości dopuszczalne obowiązują, jeżeli inne szczegółowe
przepisy nie określają wartości niższych.
2. 5. Definicje pojęć i metody pomiaru określają odpowiednie Polskie Normy.
C. Mikroklimat
1. Mikroklimat gorący
1. 1. Mikroklimat gorący na stanowiskach pracy charakteryzowany jest przez
wskaźnik obciążenia termicznego WBGT w C.
1. 2. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego WBGT, umożliwiające
realizację podstawowych funkcji przez pracownika na danym stanowisku pracy, nie
powinny przekraczać wartości podanych w tabeli 1.
1. 3. W przypadku stanowisk pracy chronionej podane wyżej wartości normatywne
należy obniżyć zgodnie z zaleceniami lekarza lub innymi przepisami
szczegółowymi.
2. Mikroklimat zimny
2. 1. Miejscowe działanie zimnego środowiska termicznego należy oceniać za
pomocą wskaźnika siły chłodzącej powietrza WCI.
2. 2. Dozwolony czas ekspozycji umożliwiający realizację podstawowych funkcji
przez pracownika na danym stanowisku pracy należy przyjąć zgodnie z wartościami
podanymi w tabeli 2.
D. Promieniowanie optyczne
1. Promieniowanie podczerwone (nielaserowe)
1. 1. Narażenie pracowników na promieniowanie podczerwone charakteryzowane jest
przez wartości średnie i najwyższe chwilowe natężenia napromieniowania oczu i
skóry, odniesione do temperatury 20 C.
Średnie natężenie napromieniowania jest to iloraz napromieniowania oczu lub
skóry w czasie ekspozycji i czasu trwania tej ekspozycji.
N
Eśr = ---
t
gdzie: Eśr - średnie natężenie napromieniowania w W/m2,
N - napromieniowanie w J/m2
t - czas trwania ekspozycji w s.
Najwyższe chwilowe natężenie napromieniowania jest to największa chwilowa
wartość natężenia napromieniowania występująca podczas ekspozycji, trwająca nie
dłużej niż 60 s.
1. 2. Najwyższe dopuszczalne średnie natężenie napromieniowania wynosi:
w odniesieniu do oka - 150 W/m2
w odniesieniu do skóry - 700 W/m2
1. 3. Najwyższe dopuszczalne chwilowe natężenie napromieniowania oka i skóry
wyznacza się za pomocą wzoru:
E = a x t-1/2
gdzie: E - najwyższe chwilowe natężenie napromieniowania w W/m2
t - czas ekspozycji w sekundach, przy czym t 60 s,
a - stała wynosząca:
dla oka 1200 W s1/2 m-2
dla skóry 5600 W s1/2 m-2
2. Promieniowanie nadfioletowe (nielaserowe)
2. 1. Narażenie pracowników na promieniowanie nadfioletowe charakteryzowane jest
przez wartości skuteczne napromieniowania erytemalnego (wywołującego rumień
skóry) i koniunktywalnego (wywołującego zapalenie spojówki lub rogówki oka).
2. 2. Najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromieniowania koniunktywalnego
w ciągu 8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wynosi 30 J/m2 w przypadku
narażenia nie powtarzającego się w następnym dniu, a 18 J/m2 w przypadku
ekspozycji powtarzających się w kolejnych dniach.
2. 3. Najwyższa dopuszczalna wartość skuteczna napromieniowania erytemalnego dla
8-godzinnego dobowego wymiaru czasu pracy wynosi 30 J/m2, bez względu na
powtarzalność ekspozycji.
3. Promieniowanie laserowe
3. 1. Oddziaływanie promieniowania laserowego na organizm człowieka jest zależne
przede wszystkim od długości fali promieniowania, czasu i rodzaju ekspozycji,
rodzaju eksponowanej tkanki, wielkości napromieniowania i luminacji
energetycznej zintegrowanej.
3. 2. Maksymalne dopuszczalne ekspozycje (MDE) oka na promieniowanie laserowe
źródeł punktowych określa tabela 1, a maksymalne dopuszczalne ekspozycje oka na
promieniowanie laserowe źródeł rozciągłych określa tabela 2.
3. 3. Maksymalne dopuszczalne ekspozycje skóry na promieniowanie laserowe
określa tabela 3.
3. 4. W przypadku źródeł laserowych emitujących promieniowanie impulsowe
powtarzalne lub promieniowanie zmodulowane maksymalną dopuszczalną ekspozycję
oka i skóry określają następujące warunki:
a) ekspozycja na dowolny pojedynczy impuls w ciągu impulsów nie powinna
przekraczać wartości dozwolonych dla pojedynczego impulsu, podanych w tabelach
1, 2, 3,
b) średnia ekspozycja dla ciągu impulsów o czasie trwania T nie powinna
przekraczać wartości dozwolonych dla ekspozycji o czasie trwania T, podanych w
tabelach 1, 2, 3,
c) dla promieniowania laserowego o długości fali zawartej w przedziale 400-1400
nm powinien być spełniony dodatkowo następujący warunek:
maksymalna dozwolona ekspozycja na dowolny pojedynczy impuls z ciągu impulsów
(MDEimp) nie powinna przekraczać wartości MDE miarodajnej dla pojedynczego
impulsu podanej w tabelach 1, 2 i 3, pomnożonej przez liczbę impulsów (N)
działających na oczy lub skórę, podniesioną do potęgi -1/4:
MDEimp = MDE x (N)-1/4
E. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne z zakresu częstotliwości 0 Hz - 300
GHz
1. Pola i promieniowanie elektromagnetyczne na stanowiskach pracy
charakteryzowane są jednocześnie przez następujące wielkości normatywne:
- widmo częstotliwości
[f, w Hz],
- natężenie pola magnetycznego o ogólnym działaniu na organizm człowieka (w
zakresie częstotliwości od 0 Hz do 3 GHz)
[H, w A/m],
- natężenie pola elektrycznego o ogólnym działaniu na organizm człowieka (w
zakresie częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz)
[E, w V/m],
- natężenie pola magnetycznego o działaniu miejscowym na kończyny pracownika -
ręce do łokci i nogi do kolan (w zakresie częstotliwości od 0 Hz do 800 kHz)
[H, w A/m],
- doza rzeczywista pola magnetycznego strefy zagrożenia, o ogólnym działaniu na
organizm człowieka
[DH, w (A/m)2h lub T2h],
- doza rzeczywista pola elektrycznego strefy zagrożenia, o ogólnym działaniu na
organizm człowieka
[DE, w (V/m)2h],
- wskaźnik ekspozycji dla dozy rzeczywistej pola elektrycznego i dozy
rzeczywistej pola magentycznego w strefie zagrożenia (W).
2. 1. W otoczeniu źródeł pól elektromagnetycznych powinny być wyznaczone i
oznakowane, zgodnie z Polską Normą, obszary występowania silnych pól
elektromagnetycznych jako zasięg trzech stref ochronnych:
- niebezpiecznej - rozumianej jako obszar, w którym przebywanie pracowników jest
zabronione,
- zagrożenia - rozumianej jako obszar, w którym dopuszczone jest przebywanie
pracowników zatrudnionych przy źródłach przez czas ograniczony zgodnie z
zasadami podanymi w pkt 4,
- pośredniej - rozumianej jako obszar, w którym dopuszczone jest przebywanie
pracowników zatrudnionych przy źródłach w ciągu całej zmiany roboczej.
2. 2. Obszar, poza zasięgiem stref ochronnych, jest obszarem strefy bezpiecznej.
3. 1. Wyróżnia się trzy graniczne wartości natężenia pola elektrycznego E0(f),
E1(f), E2(f) i magnetycznego H0(f), H1(f), H2(f) o ogólnym działaniu na organizm
człowieka, określone w poszczególnych zakresach częstotliwości (tabele 1 i 2):
- E0(f) i H0(f) - natężenia pól o cząstotliwości f, rozgraniczające strefę
pośrednią od strefy bezpiecznej,
- E1(f) i H1(f) - natężenia pól o częstotliwości f, rozgraniczające strefę
zagrożenia od strefy pośredniej,
- E2(f) i H2(f) - natężenie pól o częstotliwości f, rozgraniczające strefę
niebezpieczną od strefy zagrożenia.
3. 2. Pomiędzy wartościami granicznymi obowiązują następujące zależności: E2(f)
= 10 E1(f), E0(f) = E1(f)/3;
H2(f) = 10 H1(f); H0(f) = H1(f)/3.
4. W strefie zagrożenia ekspozycja powinna spełniać jednocześnie następujące
warunki:
- DE(f) DdE(f),
- DH(f) DdH(f),
- W 1
gdzie:
DE(f) - doza rzeczywista pola elektrycznego o częstotliwości f,
DH(f) - doza rzeczywista pola magnetycznego o częstotliwości f,
DdE(f) i DdH(f) - doza dopuszczalna pola elektrycznego i magnetycznego o
częstotliwości f (tabele 1 i 2),
W - wskaźnik ekspozycji dla dozy rzeczywistej pola elektrycznego i dozy
rzeczywistej pola magnetycznego (doza pola magnetycznego dotyczy tylko zakresu
częstotliwości do 3GHz).
5. 1. Gdy ekspozycja o działaniu miejscowym dotyczy wyłącznie kończyn, dopuszcza
się zwiększone ich narażenie na pola magnetyczne o natężeniach 5 razy większych
od dopuszczalnych dla całego ciała, z równoczesnym dopuszczeniem dozy dla
kończyn 25 razy większej od dozy dla całego ciała.
5. 2. Przebywanie pracowników w strefie niebezpiecznej dopuszczalne jest pod
warunkiem stosowania odpowiednich środków ochrony indywidualnej.
5. 3. Dopuszczalne wartości natężenia pola elektrycznego E1(f) na granicy strefy
zagrożenia i pośredniej oraz doza dopuszczalna pola elektrycznego DdE(f) są
określone w tabeli 1.
Tabela 1
- f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie "zakres częstotliwości", h
- czas ekspozycji w godzinach,
- wartości E1(f) oznaczają natężenia pól elektrycznych charakteryzowane
wielkościami:
- wartością skuteczną natężenia pola - dla częstotliwości do 1 kHz oraz powyżej
3 MHz,
- wartością równoważną natężenia pola - w zakresie częstotliwości od 1 kHz do 3
MHz,
- wartością uśrednioną w okresie repetycji impulsów i kącie, w którym emitowane
jest promieniowanie, w przypadku promieniowania elektromagnetycznego o zmiennym
okresowo rozkładzie przestrzennym natężenia pola,
- wielkości określone w tabeli powinny być wyznaczone z dopuszczalnym błędem
(niepewnością) nie przekraczającym +-20 proc.,
- wartości E0(f) oraz E2(f) wyznacza się zgodnie z zależnościami przedstawionymi
w punkcie 3.2., z wyjątkiem zakresów:
- dla zakresu częstotliwości 0 Hz f 0,5 Hz: E0 (f) = 10 kV/m, E2 (f) = 40
kV/m,
- dla zakresu częstotliwości 0,5 Hz < f 300 Hz: E0(f) = 5 kV/m, E2 (f) = 20
kV/m,
- dla pól impulsowych dodatkowo powinien być spełniony warunek: Emax imp < 4,5
kV/m w zakresie częstotliwości 0,1 GHz < f 3 GHz; Emax imp < 0,43 f + 3,2 kV/m
w zakresie częstotliwości 3 GHz < f 10 GHz oraz Emax imp < 7,5 kV/m w zakresie
częstotliwości 10 GHz < f 300 GHz, gdzie Emax imp - maksymalna wartość
natężenia pola w impulsie; f w GHz,
- DdE(f) - doza dopuszczalna pola elektrycznego o częstotliwości f, określona
zależnością:
DdE(f) = E12(f) x t, gdzie t = 8 godzin.
5. 4. Dopuszczalne wartości natężenia pola magnetycznego H1(f) na granicy strefy
zagrożenia i pośredniej oraz doza dopuszczalna pola magnetycznego DdH(f) są
określone w tabeli 2.
Tabela 2
- f - częstotliwość w jednostkach podanych w kolumnie "zakres częstotliwości"; h
- czas ekspozycji w godzinach,
- wartość H0(f) oraz H2(f) wyznacza się zgodnie z zależnościami przedstawionymi
w punkcie 3. 2,
- wartości H1(f) oznaczają natężenia pól magnetycznych charakteryzowane
wielkościami:
- wartością skuteczną natężenia pola - dla częstotliwości do 1 kHz oraz powyżej
800 kHz,
- wartością równoważną natężenia pola - w zakresie częstotliwości od 1 kHz do
800 kHz,
- wartością uśrednioną w okresie repetycji impulsów i kącie bryłowym, w którym
emitowane jest promieniowanie, w przypadku promieniowania elektromagnetycznego o
zmiennym okresowo rozkładzie przestrzennym natężenia pola,
- wielkości określone w tabeli powinny być wyznaczone z dopuszczalnym błędem
(niepewnością) nie przekraczającym +-20 proc.,
- DdH(f) - doza dopuszczalna pola magnetycznego o częstotliwości f, określona
zależnością: DdH(f) = H12(f) x t, gdzie t = 8 godzin, w zakresie częstotliwości
do 3 GHz.
6. Definicje pojęć i metody pomiaru są określone w Polskich Normach.
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 8 stycznia
2003 roku
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
SPIS TREŚCI
I. Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym była
wielokrotnie zmieniana, lecz nie doczekała się urzędowej jednolitej
wersji. Zrobiliśmy ją sami, posługując się następującymi Dziennikami
Ustaw:
z 1997 r. nr 28, poz. 153; nr 75, poz. 468,
z 1998 r. nr 117, poz. 756; nr 137, poz. 887; nr 144, poz. 929; nr 162,
poz. 1116,
z 1999 r. nr 45, poz. 439; nr 49, poz. 483; nr 63, poz. 700; nr 70, poz.
777; nr 72, poz. 802; nr 109, poz. 1236; nr 110, poz. 1255 i 1256,
z 2000 r. nr 12, poz. 136; nr 18, poz. 230; nr 95, poz. 1041; nr 122,
poz. 1311 i 1324,
z 2001 r. nr 8, poz. 64; nr 52, poz. 539; nr 88, poz. 961; nr 97, poz.
1050; nr 126, poz. 1382 i 1384, nr 154, poz. 1796 i 1801,
z 2002 r. nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 83, poz. 749, Nr 153,
poz. 1271, Nr 200, poz. 1689, Nr 230, poz. 1920; Nr 241, poz. 2074.
II. Ostatnio opublikowana zmiana (Dz. U. Nr 241, poz. 2074) została
uchwalone 18 grudnia 2002 r. wraz z nowelą ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych. Polegała na dodaniu art. 169j.
III. Poprzedzała ją nowela z 13 listopada 2002 r. (Dz. U. Nr 230, poz.
1920), która weszła w życie 8 stycznia 2003 r. Polega na dodaniu art. 37a.
IV. W Dz. U. Nr 200, poz. 1689 z 30 listopada znajduje się nowelizacja z
24 listopada 2002 r. składająca się z pięciu artykułów:
Art. 1. [wprowadzający zmiany w art. 30 w ust. 1 i art. 169c w ust. 4
ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym uwzględnione w naszym
tekście ujednoliconym i zaznaczone tłustą czcionką].
Trzy następne artykuły wprowadzający zmiany do ustaw:
- z dnia 20 lipca 2001 r. o zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 88, poz. 961 i Nr 154,
poz. 1796 i 1801)
UWAGA, zmianie ulega m.in. wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne,
o której mowa w art. 19 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Od dnia 1 stycznia 2003 r. wynosi ona 8% podstawy wymiaru.
- z dnia 21 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku
obrony Rzeczypospolitej Polskiej, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy
zawodowych, ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, ustawy o
zmianie ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz niektórych
innych ustaw, ustawy o Państwowym Ratownictwie Medycznym, ustawy -
Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo farmaceutyczne, ustawę o wyrobach
medycznych oraz ustawę o Urzędzie Rejestracji Produktów Leczniczych,
Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych oraz o zmianie ustawy o zmianie
ustawy o zawodzie lekarza oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 154, poz.
1801 oraz z 2002 r. Nr 32, poz. 300)
- z dnia 1 marca 2002 r. o zmianach w organizacji i funkcjonowaniu
centralnych organów administracji rządowej i jednostek im
podporządkowanych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 25, poz. 253
i Nr 93, poz. 820)
Art. 5. stanowi, że nowelizacja wchodzi w życie z dniem 31 grudnia 2002 r.
IV. Zmiany pochodzące z różnych nowelizacji, ale obowiązujące od 1
stycznia 2003 r., zostały zaznaczone tłustą czcionką.
Oto ujednolicony tekst ustawy.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-7)
Rozdział 2: Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego (Art. 8-18)
Rozdział 3: Składki na ubezpieczenie zdrowotne (Art. 19-30)
Rozdział 4: Świadczenia z ubezpieczenia zdrowotnego (Art. 31-52)
Rozdział 5: Organizacja udzielania świadczeń z tytułu ubezpieczenia
zdrowotnego (Art. 53-64)
Rozdział 6: Organizacja i zakres działania kas chorych (Art. 65-123)
Rozdział 6a: Łączenie kas chorych (Art. 123a-123e)
Rozdział 7: Gospodarka finansowa kas chorych (Art. 124-141)
Rozdział 7a: Przetwarzanie i ochrona danych (Art. 141a-141e)
Rozdział 8: Uprawnienia kontrolne Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w zakresie realizacji zadań
ubezpieczenia zdrowotnego (Art. 142-146)
Rozdział 9: Postępowanie w indywidualnych sprawach z zakresu
ubezpieczenia zdrowotnego (Art. 147-150)
Rozdział 10: Nadzór nad realizacją powszechnego ubezpieczenia
zdrowotnego (Art. 151-154)
Rozdział 11: Przepisy karne (Art. 155-156)
Rozdział 12: Zmiany w przepisach obowiązujących (Art. 157-165)
Rozdział 13: Przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe (Art.
166-172)
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 20 grudnia 2002 r.
Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
SPIS TREŚCI
Ujednolicony tekst ustawy powstał na podstawie następujących Dzienników
Ustaw:
z 1997 r. nr 123, poz. 776; nr 160, poz. 1082,
z 1998 r. nr 99, poz. 628; nr 106, poz. 668; nr 137, poz. 887, nr 156,
poz. 1019; nr 162, poz. 1118 i poz. 1126,
z 1999 r. nr 49, poz. 486; nr 90, poz. 1001; nr 95, poz. 1101; nr 111,
poz. 1280,
z 2000 r. nr 48, poz. 550; nr 119, poz. 1249,
z 2001 r. nr 39, poz. 459; nr 100, poz. 1080, nr 125, poz. 1368; nr 129,
poz. 1444; nr 154, poz. 1792 i poz. 1800,
z 2002 r. Nr 169, poz. 1387 i Nr 200, poz. 1679 i 1683 oraz Nr 241, poz.
2074,
z 2003 r. Nr 7, poz. 79
Ostatnie zmiany wprowadziła ustawa z 20 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o
rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób
niepełnosprawnych oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 7,
poz. 79). Składa się z 19 artykułów:
Art. 1. bezpośrednio ingeruje w treść ustawy o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych - zmiany są
uwzględnione w tekście ujednoliconym.
Art. 2 - 8. wprowadzają zmiany w ustawach: z dnia 29 listopada 1990 r. o
pomocy społecznej; z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób
fizycznych; ustawę z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób
prawnych; z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o
podatku akcyzowym; z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym; z
dnia 17 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o funduszu alimentacyjnym, ustawy
o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych i ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa; z dnia 17 grudnia 2001 r. o zmianie ustawy o pomocy
społecznej, ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, ustawy o rehabilitacji
zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Pozostałe artykuły zawierają przepisy towarzyszące oraz informacje o
terminach ich wejścia w życie. Oto ich treść:
"Art. 9. 1. Maksymalne dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych kosztów:
1) działalności, w tym wynikających ze zwiększonej liczby uczestników
warsztatu terapii zajęciowej, wynosi:
a) w 2005 r. - 90 proc. tych kosztów,
b) w 2006 r. - 85 proc. tych kosztów,
c) w 2007 r. - 75 proc. tych kosztów,
d) w 2008 r. i w latach następnych - 70 proc. tych kosztów;
2) tworzenia warsztatu terapii zajęciowej wynosi:
a) w 2003 r. - 90 proc. tych kosztów,
b) w 2004 r. - 80 proc. tych kosztów,
c) w 2005 r. - 70 proc. tych kosztów,
d) w 2006 r. i latach następnych - 60 proc. tych kosztów.
2. Maksymalne dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji
Osób Niepełnosprawnych kosztów, o których mowa w art. 1 pkt 21 w zakresie
dotyczącym art. 29 ust. 3 ustawy wynosi: 1) w 2005 r. - 85 proc. tych
kosztów,
2) w 2006 r. - 75 proc. tych kosztów,
3) w 2007 r. i w latach następnych - 65 proc. tych kosztów.
Art. 10. 1. Dotychczasowe wpisy do rejestru ośrodków zachowują ważność do
czasu ich wygaśnięcia.
2. Rejestr organizatorów turnusów, o którym mowa w art. 10c ust. 2 pkt 1,
obowiązuje od dnia 1 stycznia 2004 r.
Art. 11. Pracodawcy, którzy uzyskali status zakładu pracy chronionej przed
dniem wejścia w życie ustawy, są obowiązani w terminie 12 miesięcy od dnia
wejścia w życie ustawy do:
1) zwiększenia stanu zatrudnienia do co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy;
2) przekazywania na rachunek bankowy niewykorzystanych środków zakładowego
funduszu nieprzeznaczanych na pomoc indywidualną dla niepełnosprawnych
pracowników.
Art. 12. Rady, o których mowa w art. 1 pkt 39 w zakresie dotyczącym art.
44a i 44b oraz w art. 1 pkt 47 w zakresie dotyczącym art. 50 ust. 2,
zostaną powołane do dnia 30 marca 2003 r. na zasadach i w składzie
określonych w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą
ustawą.
Art. 13. 1. Sprawy wszczęte, a niezakończone przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy podlegają rozpatrzeniu według przepisów dotychczasowych,
z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. W przypadku gdy kompetencje w zakresie realizacji zadania zostały z
dniem wejścia w życie niniejszej ustawy przekazane do właściwości innego
organu, zadanie to realizuje organ właściwy na podstawie przepisów
niniejszej ustawy.
3. W przypadku zmian zakresu zadania wraz z dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy, zadanie podlega realizacji w zakresie przewidzianym w
niniejszej ustawie.
Art. 14. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie przepisów
upoważniających, zmienianych niniejszą ustawą, zachowują moc do czasu
wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych oraz mogą być zmieniane na
podstawie upoważnienia w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Art. 15. Informacje o ustalonej na zasadach obowiązujących do dnia 31
grudnia 2003 r. wysokości obniżenia wpłat na Państwowy Fundusz
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, o których mowa w art. 22 ustawy
zmienianej w art. 1, z tytułu zakupu produkcji lub usługi w zakładzie
pracy chronionej lub w zakładzie aktywności zawodowej dokonanego do dnia
31 grudnia 2003 r., mogą być uwzględniane przez pracodawcę zobowiązanego
do wpłat:
1) aż do wyczerpania - w przypadku informacji wystawionych do dnia 31
grudnia 1998 r.;
2) w terminie do 12 miesięcy po dniu uzyskania informacji - w przypadku
informacji wystawianych od dnia 1 stycznia 1999 r.
Art. 16. Prowadzący zakład pracy chronionej lub zakład aktywności
zawodowej w stosunku do tego zakładu otrzymuje zwrot podatku od towarów i
usług na podstawie przepisów odrębnych za okresy miesięczne w 2003 r., nie
dłużej jednak niż za grudzień 2003 r.
Art. 17. Prowadzący zakład pracy chronionej ze środków Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, za okresy miesięczne w 2003
r., nie dłużej jednak niż za grudzień 2003 r., może na wniosek otrzymać
dla tego zakładu:
1) dofinansowanie lub refundację wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, u
których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub
epilepsję oraz pracowników niewidomych, w wysokości 75 proc. najniższego
wynagrodzenia;
2) dofinansowanie w związku z zatrudnianiem osób niepełnosprawnych w
przypadku braku podstaw do zwrotu podatku od towarów i usług lub gdy jest
on niższy o 90 proc. od wynikającego z wyliczenia dokonanego na podstawie
przepisów odrębnych.
Art. 18. Przepisu art. 3 pkt 4 nie stosuje się do płatników, którzy status
zakładu pracy chronionej utracili przed dniem 1 stycznia 2004 r.
Art. 19. Ustawa wchodzi w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym ustawa została ogłoszona [czyli 1 lutego 2003 r.], z
wyjątkiem:
1) art. 1 pkt 44 lit. b, który wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2003 r.;
2) art. 1 pkt 9 w zakresie dotyczącym art. 10b ust. 3-5, pkt 15, pkt 16,
pkt 18, pkt 24 w zakresie dotyczącym art. 32 ust. 1 pkt 4 oraz art. 3-5,
które wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.;
3) art. 2, 7 i 8, które wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, z mocą od dnia
1 stycznia 2003 r."
Nowe przepisy zaznaczone są tłustą czcionką. Te , które wchodzą w życie
później niż 1 lutego 2003 r, są dodatkowo oznaczone kolorem i stosowną
informacją.
SPIS ROZDZIAŁÓW
Rozdział 1: Przepisy ogólne (art. 1-2)
Rozdział 2: Orzekanie o niepełnosprawności (art. 3-6c)
Rozdział 3: Rehabilitacja osób niepełnosprawnych (art. 7-10f)
Rozdział 4: Uprawnienia osób niepełnosprawnych (art. 11-20)
Rozdział 5: Szczególne obowiązki i uprawnienia pracodawców w związku z
zatrudnianiem osób niepełnosprawnych (art. 21-27)
Rozdział 6: Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej
(art. 28-33a)
Rozdział 7: Zadania i organizacja służb działających na rzecz osób
niepełnosprawnych (art. 34-36)
Rozdział 8: Szkolenie osób niepełnosprawnych (art. 37-41a)
Rozdział 9: Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych
(art. 42-44c)
Rozdział 10: Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
(art. 45-56)
Rozdział 11: Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i
końcowe (art. 57-70)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis rozdziałów
Art. 1. Ustawa dotyczy osób, których niepełnosprawność została potwierdzona
orzeczeniem:
1) o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni
niepełnosprawności określonych w art. 3 lub
2) o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych
przepisów, lub
3) o niepełnosprawności, wydanym przed ukończeniem 16 roku życia
- zwanych dalej "osobami niepełnosprawnymi".
Art. 2. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) najniższym wynagrodzeniu - oznacza to minimalne wynagrodzenie za pracę
obowiązujące w grudniu roku poprzedniego, ustalane na podstawie odrębnych
przepisów,
2) osobie niepełnosprawnej bezrobotnej lub niepełnosprawnej poszukującej pracy -
oznacza to osobę niepełnosprawną bezrobotną lub niepełnosprawną poszukującą
pracy w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu,
3) organizacjach pozarządowych - oznacza to stowarzyszenia, związki, izby oraz
organizacje pracodawców i pracobiorców w szczególności działające na rzecz osób
niepełnosprawnych, tworzone na podstawie odrębnych przepisów,
4) przeciętnym wynagrodzeniu - oznacza to przeciętne miesięczne wynagrodzenie w
gospodarce narodowej w poprzednim kwartale od pierwszego dnia następnego
miesiąca po ogłoszeniu przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w formie
komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", na
podstawie art. 20 pkt 3 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118 i z 1999 r. nr 38,
poz. 360),
5) uczestnictwie w życiu społecznym - oznacza to możliwość pełnienia ról
społecznych oraz pokonywania barier, w szczególności psychologicznych,
architektonicznych, urbanistycznych, transportowych i w komunikowaniu się,
6) wskaźniku zatrudnienia osób niepełnosprawnych - oznacza to przeciętny
miesięczny udział procentowy osób niepełnosprawnych w zatrudnieniu ogółem, w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy,
7) warunkach pracy chronionej - oznacza to warunki, o których mowa w art. 28
albo art. 29, i uzyskanie statusu zakładu pracy chronionej albo zakładu
aktywności zawodowej,
8) przystosowanym stanowisku pracy osoby niepełnosprawnej - oznacza to
stanowisko pracy, które jest oprzyrządowane i dostosowane odpowiednio do potrzeb
wynikających z rodzaju i stopnia niepełnosprawności,
9) staroście - oznacza to także prezydenta miasta na prawach powiatu,
10) niepełnosprawności - oznacza to trwałą lub okresową niezdolność do
wypełniania ról społecznych z powodu stałego lub długotrwałego naruszenia
sprawności organizmu, w szczególności powodującą niezdolność do pracy.
Rozdział 2
Orzekanie o niepełnosprawności
Spis rozdziałów
Art. 3. 1. Ustala się trzy stopnie niepełnosprawności, które stosuje się do
realizacji celów określonych ustawą:
1) znaczny,
2) umiarkowany,
3) lekki.
2. Orzeczenie ustalające stopień niepełnosprawności stanowi także podstawę do
przyznania ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.
Art. 4. 1. Do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w
warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych,
stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do
samodzielnej egzystencji.
2. Do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną
sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w
warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych
osób w celu pełnienia ról społecznych.
3. Do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej
sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do
wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych
kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca
ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy
wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
4. Niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności
organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób
podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę,
poruszanie się i komunikację.
5. Zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności osoby,
o której mowa w ust. 1 lub 2, nie wyklucza możliwości zatrudnienia tej osoby u
pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadku uzyskania
pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o przystosowaniu przez pracodawcę
stanowiska pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej.
Art. 4a. 1. Osoby, które nie ukończyły 16 roku życia, zaliczane są do osób
niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o
przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej,
długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność
zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb
życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia, kryteria
oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia.
Art. 5. Orzeczenie lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o:
1) całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2, i
niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5
ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118) traktowane jest na równi z orzeczeniem o
znacznym stopniu niepełnosprawności,
2) całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy
wymienionej w pkt 1, jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym
stopniu niepełnosprawności,
3) częściowej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 3, oraz
celowości przekwalifikowania, o którym mowa w art. 119 ust. 2 i 3 ustawy
wymienionej w pkt 1, jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu
niepełnosprawności.
Art. 5a. 1. Osoby posiadające ważne orzeczenia o zaliczeniu do jednej z grup
inwalidów, niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, o których mowa w art.
62, oraz orzeczenia o niezdolności do pracy, o których mowa w art. 5, mogą
składać do zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności wniosek o ustalenie
stopnia niepełnosprawności i wskazań, o których mowa w art. 6b ust. 3, dla celów
korzystania z ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.
2. W postępowaniu w sprawach, o których mowa w ust. 1, zespół do spraw orzekania
o niepełnosprawności wydaje orzeczenie, w którym:
1) stopień niepełnosprawności określa się na podstawie przedłożonych orzeczeń, o
których mowa w ust. 1, zgodnie z przepisami, o których mowa w art. 5 i 62,
2) wskazania, o których mowa w art. 6b ust. 3, ustala się stosownie do
naruszonej sprawności organizmu i ograniczeń funkcjonalnych uzasadniających
korzystanie z ulg i uprawnień na podstawie odrębnych przepisów.
3. Zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności ma prawo żądać od właściwych
organów rentowych udostępnienia kopii orzeczeń, o których mowa w ust. 1, a
organy te są obowiązane do ich udostępniania.
4. Od orzeczenia, o którym mowa w ust. 2, nie służy odwołanie.
Art. 6. 1. Powołuje się zespoły orzekające o niepełnosprawności:
1) powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - jako pierwsza
instancja,
2) wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - jako druga
instancja.
1a. Wydatki związane z tworzeniem i działalnością zespołów są pokrywane ze
środków finansowych budżetu państwa. Wydatki te mogą być również pokrywane ze
środków finansowych jednostek samorządu terytorialnego.
2. Właściwość miejscową powiatowego i wojewódzkiego zespołu do spraw orzekania o
niepełnosprawności ustala się według miejsca stałego pobytu w rozumieniu
przepisów o ewidencji ludności i dowodach osobistych.
3. Właściwość miejscową zespołu orzekającego o niepełnosprawności ustala się
według miejsca pobytu w przypadku osób:
1) bezdomnych,
2) przebywających poza miejscem stałego pobytu ponad dwa miesiące ze względów
zdrowotnych lub rodzinnych,
3) przebywających w zakładach karnych i poprawczych,
4) przebywających w domach pomocy społecznej i ośrodkach wsparcia w rozumieniu
przepisów o pomocy społecznej.
4. W przypadku osób, o których mowa w ust. 3 pkt 2-4, zespół orzekający o
niepełnosprawności jest obowiązany przesłać zawiadomienie o wydanym orzeczeniu
do powiatowego zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności właściwego
zgodnie z ust. 2.
Art. 6a. 1. Starosta w ramach zadań z zakresu administracji rządowej powołuje i
odwołuje powiatowy zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, zwany dalej
"powiatowym zespołem", po uzyskaniu zgody wojewody oraz przedkłada wojewodzie
informacje o realizacji zadań.
2. Wojewoda po zasięgnięciu opinii starostów ustala obszar działania powiatowego
zespołu do spraw orzekania o niepełnosprawności, który może obejmować swoim
zasięgiem więcej niż jeden powiat, oraz siedziby wyjazdowych składów
orzekających w powiatach, w których nie powołano powiatowego zespołu.
3. Powiatowy zespół działający w mieście na prawach powiatu może być nazwany
"miejskim zespołem do spraw orzekania o niepełnosprawności". Przepis ust. 1
stosuje się odpowiednio.
4. Wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, zwany dalej
"wojewódzkim zespołem", powołuje i odwołuje wojewoda.
Art. 6b. 1. Powiatowe zespoły orzekają na wniosek osoby zainteresowanej lub jej
przedstawiciela ustawowego albo , za ich zgodą, na wniosek ośrodka pomocy
społecznej.
2. Ośrodki pomocy społecznej mogą uczestniczyć na prawach strony w sprawach, w
których orzekają powiatowe zespoły.
3. W orzeczeniu powiatowego zespołu, poza ustaleniem niepełnosprawności lub
stopnia niepełnosprawności, powinny być zawarte wskazania dotyczące w
szczególności:
1) odpowiedniego zatrudnienia uwzględniającego psychofizyczne możliwości danej
osoby,
2) szkolenia, w tym specjalistycznego,
3) zatrudnienia w zakładzie aktywności zawodowej,
4) uczestnictwa w terapii zajęciowej,
5) konieczności zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze oraz
pomoce techniczne, ułatwiające funkcjonowanie danej osoby,
6) korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji,
przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych,
terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy
społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki,
7) konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku
ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji,
8) konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie
jego leczenia, rehabilitacji i edukacji,
9) spełniania przez osobę niepełnosprawną przesłanek określonych w art. 8 ust. 1
ustawy z 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. nr 98, poz. 602, nr
123, poz. 779 i nr 160, poz. 1086, z 1998 r. nr 106, poz. 668 i nr 133, poz.
872, z 1999 r. nr 106, poz. 1216, z 2000 r. nr 12, poz. 136, nr 43, poz. 483 i
nr 53, poz. 649 oraz z 2001 r. nr 27, poz. 298, nr 106, poz. 1149, nr 110, poz.
1189, nr 111, poz. 1194, nr 123, poz. 1353, nr 125, poz. 1371, nr 129, poz. 1444
i nr 130, poz. 1452).
Art. 6c. 1. Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych, zwany dalej
"Pełnomocnikiem", sprawuje nadzór nad orzekaniem o niepełnosprawności i o
stopniu niepełnosprawności.
2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, polega na:
1) kontroli orzeczeń co do ich zgodności z zebranymi dokumentami lub z
przepisami dotyczącymi orzekania o niepełnosprawności lub o stopniu
niepełnosprawności,
2) kontroli prawidłowości i jednolitości stosowania przepisów, standardów i
procedur postępowania w sprawach dotyczących orzekania o niepełnosprawności i o
stopniu niepełnosprawności,
3) szkoleniu członków wojewódzkich zespołów,
4) udzielaniu wyjaśnień w zakresie stosowania przepisów regulujących
postępowanie w sprawach dotyczących orzekania o niepełnosprawności lub o stopniu
niepełnosprawności.
3. Jeżeli w ramach nadzoru Pełnomocnik stwierdzi, że istnieje uzasadniona
wątpliwość co do zgodności orzeczenia ze stanem faktycznym lub że orzeczenie
zostało wydane w sposób sprzeczny z przepisami dotyczącymi orzekania o
niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, może zwrócić się do
właściwego organu o:
1) stwierdzenie nieważności orzeczenia,
2) wznowienie postępowania.
4. Pełnomocnik, w wyniku stwierdzonych w ramach nadzoru nieprawidłowości, może
wystąpić:
1) do organu, który powołał zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności, o
odwołanie członków zespołu odpowiedzialnych za stwierdzone nieprawidłowości,
2) do wojewody o cofnięcie zgody na powołanie powiatowego zespołu.
5. Nadzór, o którym mowa w ust. 2 pkt 1 i 2, w imieniu Pełnomocnika realizują
upoważnione przez niego osoby, posiadające wiedzę niezbędną do przeprowadzania
kontroli. Pisemne upoważnienie jest wydawane na czas określony, nie dłuższy niż
2 lata.
6. Wojewoda pełni bezpośredni nadzór nad powiatowymi zespołami. Przepisy ust. 2,
3, 4 pkt 1 i ust. 5 stosuje się odpowiednio.
7. Wojewoda przestawia Pełnomocnikowi informacje o realizacji zadań:
1) powiatowych zespołów, sporządzane na podstawie informacji otrzymanych od
starostów,
2) wojewódzkiego zespołu.
8. Od orzeczenia wojewódzkiego zespołu przysługuje odwołanie do sądu pracy i
ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia.
Odwołanie wnosi się za pośrednictwem wojewódzkiego zespołu, który wydał
orzeczenie. Jeżeli wojewódzki zespół uzna, że odwołanie zasługuje w całości na
uwzględnienie, wydaje orzeczenie, w którym uchyla lub zmienia zaskarżone
orzeczenie. Postępowanie w sprawach odwołań jest wolne od kosztów i opłat
sądowych.
9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) szczegółowe zasady wydawania orzeczeń, o których mowa w art. 5a, orzekania o
niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności, uwzględniając tryb
postępowania przy orzekaniu oraz skład i sposób powoływania i odwoływania
członków zespołów orzekających, a także sposób działania tych zespołów,
2) rodzaj i zakres wymaganych kwalifikacji członków zespołów orzekających oraz
tryb postępowania przy wydawaniu zaświadczeń uprawniających do orzekania o
niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności, uwzględniając konieczność
zapewnienia specjalistycznych kwalifikacji, odpowiednich do zakresu orzekania,
3) warunki organizacyjne i techniczne, jakie powinny spełniać pomieszczenia
zespołów orzekających, mając na względzie zapewnienie dostępu do tych
pomieszczeń osobom niepełnosprawnym,
4) tryb przeprowadzania szkoleń i minima programowe szkoleń dla specjalistów
powoływanych do zespołów orzekających oraz sposób wyboru ośrodków szkoleniowych
upoważnionych do prowadzenia szkoleń, kierując się koniecznością zapewnienia
właściwego poziomu kształcenia, w tym odpowiedniego poziomu wiedzy
specjalistycznej,
5) standardy w zakresie kwalifikowania oraz postępowania dotyczącego orzekania o
niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności, uwzględniając schorzenia
naruszające sprawność organizmu i przewidywany okres trwania naruszenia tej
sprawności, powodujące zaliczenie do odpowiedniego stopnia niepełnosprawności, a
także oznaczenie symboli przyczyn niepełnosprawności,
6) wzory i terminy składania informacji, o których mowa w ust. 7 i art. 6a ust.
1, uwzględniając elementy informacji o realizacji zadań, przyjętych wnioskach,
wydanych orzeczeniach i wydanych legitymacjach, wydatkach oraz elementy
zestawień zbiorczych,
7) wzory legitymacji dokumentujących niepełnosprawność lub stopień
niepełnosprawności oraz organy uprawnione do ich wystawiania, mając na względzie
zachowanie jednolitości dokumentu potwierdzającego podstawę do korzystania z ulg
i uprawnień.
Rozdział 3
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 7. 1. Rehabilitacja osób niepełnosprawnych oznacza zespół działań, w
szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych,
szkoleniowych, edukacyjnych i społecznych, zmierzających do osiągnięcia, przy
aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich
funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej.
2. Rehabilitacja lecznicza osób niepełnosprawnych odbywa się na podstawie
odrębnych przepisów.
Art. 8. 1. Rehabilitacja zawodowa ma na celu ułatwienie osobie niepełnosprawnej
uzyskania i utrzymania odpowiedniego zatrudnienia i awansu zawodowego przez
umożliwienie jej korzystania z poradnictwa zawodowego, szkolenia zawodowego i
pośrednictwa pracy.
2. Do realizacji celu, o którym mowa w ust. 1, niezbędne jest:
1) dokonanie oceny zdolności do pracy, w szczególności przez:
a) przeprowadzenie badań lekarskich i psychologicznych umożliwiających
określenie sprawności fizycznej, psychicznej i umysłowej do wykonywania zawodu
oraz ocenę możliwości zwiększenia tej sprawności,
b) ustalenie kwalifikacji, doświadczeń zawodowych, uzdolnień i zainteresowań,
2) prowadzenie poradnictwa zawodowego uwzględniającego ocenę zdolności do pracy
oraz umożliwiającego wybór odpowiedniego zawodu i szkolenia,
3) przygotowanie zawodowe z uwzględnieniem perspektyw zatrudnienia,
4) dobór odpowiedniego miejsca pracy i jego wyposażenie,
5) określenie środków technicznych umożliwiających lub ułatwiających wykonywanie
pracy, a w razie potrzeby - przedmiotów ortopedycznych, środków pomocniczych,
sprzętu rehabilitacyjnego itp.
Art. 9. 1. Rehabilitacja społeczna ma na celu umożliwianie osobom
niepełnosprawnym uczestnictwa w życiu społecznym.
2. Rehabilitacja społeczna realizowana jest przede wszystkim przez:
1) wyrabianie zaradności osobistej i pobudzanie aktywności społecznej osoby
niepełnosprawnej,
2) wyrabianie umiejętności samodzielnego wypełniania ról społecznych,
3) likwidację barier, w szczególności architektonicznych, urbanistycznych,
transportowych, technicznych, w komunikowaniu się i dostępie do informacji,
4) kształtowanie w społeczeństwie właściwych postaw i zachowań sprzyjających
integracji z osobami niepełnosprawnymi.
Art. 10. Do podstawowych form aktywności wspomagającej proces rehabilitacji
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych zalicza się uczestnictwo tych osób
w:
1) warsztatach terapii zajęciowej, zwanych dalej "warsztatami",
2) turnusach rehabilitacyjnych, zwanych dalej "turnusami".
Art. 10a. 1. Warsztat oznacza wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo placówkę
stwarzającą osobom niepełnosprawnym niezdolnym do podjęcia pracy możliwość
rehabilitacji społecznej i zawodowej w zakresie pozyskania lub przywracania
umiejętności niezbędnych do podjęcia zatrudnienia.
2. Realizacja przez warsztat celu, o którym mowa w ust. 1, odbywa się przy
zastosowaniu technik terapii zajęciowej, zmierzających do rozwijania:
1) umiejętności wykonywania czynności życia codziennego oraz zaradności
osobistej,
2) psychofizycznych sprawności oraz podstawowych i specjalistycznych
umiejętności zawodowych, umożliwiających uczestnictwo w szkoleniu zawodowym albo
podjęcie pracy.
3. Terapię realizuje się na podstawie indywidualnego programu rehabilitacji, w
którym określa się:
1) formy rehabilitacji,
2) zakres rehabilitacji,
3) metody i zakres nauki umiejętności, o których mowa w ust. 2,
4) formy współpracy z rodziną lub opiekunami,
5) planowane efekty rehabilitacji,
6) osoby odpowiedzialne za realizację programu rehabilitacji.
4. W warsztacie działa rada programowa, w skład której wchodzą:
1) kierownik warsztatu,
2) specjaliści do spraw rehabilitacji lub rewalidacji,
3) instruktorzy terapii zajęciowej,
4) psycholog,
5) doradca zawodowy lub instruktor zawodu - w miarę potrzeb.
5. Rada programowa dokonuje okresowej oraz, nie rzadziej niż co 3 lata,
kompleksowej oceny realizacji indywidualnego programu rehabilitacji uczestnika
warsztatu i zajmuje stanowisko w kwestii osiągniętych przez niego postępów w
rehabilitacji, uzasadniających:
1) podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach
pracy chronionej lub na przystosowanym stanowisku pracy,
2) potrzebę skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka wsparcia, w rozumieniu
przepisów o pomocy społecznej, ze względu na brak postępów w rehabilitacji i złe
rokowania co do możliwości osiągnięcia postępów uzasadniających podjęcie
zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w warunkach pracy
chronionej lub na rynku pracy po odbyciu dalszej rehabilitacji w warsztacie,
3) przedłużenie uczestnictwa w terapii ze względu na:
a) pozytywne rokowania co do przyszłych postępów w rehabilitacji,
umożliwiających podjęcie zatrudnienia i kontynuowanie rehabilitacji zawodowej w
warunkach pracy chronionej lub na rynku pracy,
b) okresowy brak możliwości podjęcia zatrudnienia,
c) okresowy brak możliwości skierowania osoby niepełnosprawnej do ośrodka
wsparcia, o którym mowa w pkt 2.
Art. 10b. 1. Warsztaty mogą być organizowane przez fundacje, stowarzyszenia lub
przez inne podmioty.
2. Koszty utworzenia, działalności i wynikające ze zwiększenia liczby
uczestników warsztatu są współfinansowane ze środków Państwowego Funduszu
Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, zwanego dalej "Funduszem", ze środków
samorządu terytorialnego lub z innych źródeł, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.
3. Dofinansowanie ze środków Funduszu kosztów uczestnictwa w warsztacie osób
niepełnosprawnych przebywających w jednostkach organizacyjnych obowiązanych do
zapewnienia terapii zajęciowej na podstawie odrębnych przepisów, jest obniżane w
zależności od procentowego wskaźnika udziału tych osób w ogólnej liczbie
uczestników warsztatu, zwanego dalej "wskaźnikiem udziału", z zastrzeżeniem ust.
4 i 5.
4. Ze środków Funduszu nie mogą być dofinansowane koszty, o których mowa w ust.
3, w przypadku gdy wskaźnik udziału wynosi co najmniej 80 proc..
5. Koszty, o których mowa w ust. 3, nie ulegają obniżeniu w przypadku, gdy
wskaźnik udziału nie przekracza 30 proc.. [ust. 3-5 obowiązują od 1 stycznia
2004 r.]
6. Powiat, którego mieszkańcy są uczestnikami rehabilitacji w warsztacie
działającym na terenie innego powiatu, jest obowiązany do pokrywania kosztów
rehabilitacji w odniesieniu do swoich mieszkańców, w części nieobjętej
dofinansowaniem ze środków Funduszu, w wysokości i na zasadach określonych w
porozumieniu zawartym z powiatem, na terenie którego działa warsztat.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady tworzenia, działania i dofinansowywania
warsztatów, skład i zakres działania zespołu rozpatrującego wnioski oraz zakres
działania rady programowej warsztatu, a także zakres i tryb przeprowadzania
kontroli warsztatów przez powiatowe centra pomocy rodzinie, w tym:
1) wzory, tryb składania oraz sposób rozpatrywania wniosków o dofinansowanie
kosztów utworzenia, działalności i kosztów wynikających ze zwiększonej liczby
uczestników warsztatu,
2) sposób dofinansowania kosztów utworzenia, działalności i kosztów wynikających
ze zwiększonej liczby uczestników warsztatów,
3) sposób sporządzania informacji o wykorzystaniu środków oraz sprawozdań z
działalności warsztatu,
4) szczegółowe zasady obniżania dofinansowania w zależności od wskaźnika
udziału,
5) szczegółowy zakres działania rady programowej oraz sposób dokonywania oceny
postępów osób uczestniczących w rehabilitacji - mając na względzie zapewnienie
prawidłowego funkcjonowania warsztatów i odpowiedniego poziomu rehabilitacji.
Art. 10c. 1. Turnus oznacza zorganizowaną formę aktywnej rehabilitacji
połączonej z elementami wypoczynku, której celem jest ogólna poprawa
psychofizycznej sprawności oraz rozwijanie umiejętności społecznych uczestników,
między innymi przez nawiązywanie i rozwijanie kontaktów społecznych, realizację
i rozwijanie zainteresowań, a także przez udział w innych zajęciach
przewidzianych programem turnusu.
2. Turnusy mogą być organizowane:
1) przez osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i inne
jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które prowadzą co
najmniej przez 2 lata działalność na rzecz osób niepełnosprawnych i uzyskały
wpis do rejestru organizatorów prowadzonego przez wojewodę, zwane dalej
"organizatorem turnusów",
2) wyłącznie w ośrodkach, które uzyskały wpis do rejestru ośrodków prowadzonego
przez wojewodę - z wyłączeniem turnusów organizowanych w formie, o której mowa w
ust. 5 pkt 2, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. W domach pomocy społecznej lub w innych placówkach opiekuńczych turnusy mogą
być organizowane wyłącznie dla osób niepełnosprawnych niebędących stałymi
podopiecznymi takich jednostek.
4. Ośrodki, w których organizowane są turnusy, zapewniają osobom
niepełnosprawnym odpowiednie warunki pobytu, dostosowane do rodzaju i stopnia
niepełnosprawności uczestników turnusu, oraz bazę do prowadzenia rehabilitacji i
realizacji określonego programu turnusu.
5. Czas trwania turnusów, o których mowa w ust. 2, wynosi co najmniej 14 dni.
Turnusy organizuje się wyłącznie na terenie kraju, w grupach zorganizowanych
liczących nie mniej niż 20 uczestników, w formie:
1) stacjonarnej,
2) niestacjonarnej.
6. Program turnusu określa:
1) rodzaj i cele turnusu oraz formy rehabilitacji odpowiednie do rodzajów
schorzeń osób niepełnosprawnych,
2) rodzaje zajęć kulturalno-oświatowych i sportowo-rekreacyjnych oraz innych
zajęć wynikających ze specjalistycznego rodzaju turnusu, z uwzględnieniem zajęć
indywidualnych i grupowych,
3) kadrę odpowiedzialną za realizację programu turnusu.
7. Organizator turnusów jest obowiązany do:
1) zabezpieczenia turnusu od strony organizacyjnej, technicznej i kadrowej w
sposób gwarantujący osobom niepełnosprawnym bezpieczne warunki uczestnictwa w
turnusie,
2) opracowania i realizacji programu turnusu,
3) udostępniania właściwemu ze względu na miejsce prowadzenia działalności
powiatowego centrum pomocy rodzinie informacji zawierających:
a) nazwy ośrodka i miejscowości, w której będą odbywały się turnusy,
b) daty rozpoczęcia i zakończenia turnusów,
c) warunki pobytu w ośrodku, w którym organizuje się turnusy,
d) program turnusu, o którym mowa w ust. 6,
e) koszt uczestnictwa w turnusie,
4) przesłania do właściwego powiatowego centrum pomocy rodzinie informacji o
przebiegu turnusu w terminie 21 dni od dnia zakończenia turnusu, sporządzonej
odrębnie dla każdego uczestnika korzystającego z dofinansowania ze środków
Funduszu,
5) przechowywania dokumentów dotyczących przebiegu turnusu przez okres 3 lat.
Art. 10d. 1. Wojewoda prowadzi rejestr ośrodków oraz rejestr organizatorów
turnusów i dokonuje wpisu do tych rejestrów na okres 3 lat po spełnieniu przez
ośrodek lub organizatora turnusów warunków określonych zgodnie z ust. 8 pkt 3.
2. Ośrodki ubiegające się o uzyskanie wpisu do rejestru ośrodków uprawnionych do
organizowania turnusów lub przyjmujących grupy turnusowe składają wniosek o wpis
do rejestru do właściwego terytorialnie samorządu województwa, który po
zaopiniowaniu wniosku w terminie 30 dni od dnia jego wpływu przekazuje wniosek
wojewodzie.
3. Podmioty ubiegające się o uzyskanie wpisu do rejestru organizatorów turnusów
składają wniosek o wpis do tego rejestru do wojewody właściwego ze względu na
siedzibę organizatora turnusu.
4. Rozpatrzenie przez wojewodę wniosku następuje w terminie 30 dni od dnia jego
wpływu. O sposobie rozpatrzenia wniosków, o których mowa w ust. 2 i 3, wojewoda
zawiadamia odpowiednio ośrodek i samorząd województwa albo organizatora turnusu.
5. Ośrodek lub organizator turnusu, który uzyskał wpis do rejestru, jest
obowiązany do niezwłocznego powiadomienia wojewody o każdej zmianie warunków
stanowiących podstawę uzyskania wpisu do rejestru ośrodków lub rejestru
organizatorów turnusów.
6. Wojewoda wykreśla ośrodek lub organizatora turnusu z rejestru w razie:
1) niespełniania warunków określonych na podstawie ust. 8 pkt 3,
2) uniemożliwienia kontroli ośrodka lub organizatora turnusu.
7. O wpisie lub wykreśleniu z rejestrów, o których mowa w ust. 1, wojewoda
informuje w ciągu 14 dni Pełnomocnika, który prowadzi centralną bazę danych
ośrodków i organizatorów turnusów posiadających wpis do rejestru wojewody oraz
wydaje krajowy informator o ośrodkach i organizatorach turnusów posiadających
taki wpis.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) rodzaje turnusów organizowanych przy udziale środków Funduszu oraz warunki
uczestnictwa w tych turnusach,
2) warunki, jakie powinny spełniać osoby niepełnosprawne ubiegające się o
dofinansowanie uczestnictwa w turnusie, tryb składania i rozpatrywania wniosków
o dofinansowanie, wysokość oraz sposób przyznawania i przekazywania tego
dofinansowania ze środków Funduszu,
3) warunki, jakie powinni spełniać organizatorzy turnusów i ośrodki, w których
odbywają się turnusy, sposób oceny spełniania tych warunków i dokonywania wpisu
do rejestrów oraz zasady prowadzenia rejestrów,
4) zakres, sposób i tryb kontroli organizatorów oraz ośrodków wpisanych do
rejestrów, prowadzonej przez powiatowe centrum pomocy rodzinie lub wojewodę i
obowiązki związane z tą kontrolą,
5) zakres przekazywanych przez wojewodę informacji o ośrodkach i organizatorach
turnusów posiadających wpis do rejestrów, o których mowa w ust. 1, zasady
prowadzenia centralnej bazy danych ośrodków i organizatorów turnusów
posiadających taki wpis oraz udostępniania danych znajdujących się w tej bazie,
6) wzory wniosków, zawiadomień i informacji
- mając na względzie zapewnienie odpowiedniego poziomu rehabilitacji.
Art. 10e. 1. Osoba niepełnosprawna może ubiegać się o dofinansowanie ze środków
Funduszu uczestnictwa w turnusie, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny, w
rozumieniu przepisów o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych,
pomniejszony o obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składkę z
tytułu ubezpieczeń emerytalnego, rentowego i chorobowego, określonych w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, oraz o kwotę alimentów
świadczonych przez osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym na rzecz
innych osób, podzielony przez liczbę osób we wspólnym gospodarstwie domowym,
obliczony za rok podatkowy poprzedzający rok, w którym składany jest wniosek,
nie przekracza kwoty:
1) 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia na osobę we wspólnym gospodarstwie
domowym,
2) 65 proc. przeciętnego wynagrodzenia w przypadku osoby samotnej.
2. W przypadku przekroczenia kwot dochodu, o których mowa w ust. 1, kwotę
dofinansowania pomniejsza się o kwotę, o którą dochód ten został przekroczony, z
zastrzeżeniem ust. 3.
3. W przypadku uzasadnionym trudną sytuacją materialną lub losową osoby
niepełnosprawnej dofinansowanie ze środków Funduszu uczestnictwa w turnusie tej
osoby lub dofinansowanie uczestnictwa jej opiekuna może zostać przyznane bez
pomniejszania kwoty dofinansowania pomimo przekroczenia kwot dochodu, o których
mowa w ust. 1.
4. Kwota dofinansowania do uczestnictwa w turnusie przyznana osobie
niepełnosprawnej jest przekazywana na rachunek bankowy organizatora turnusu.
Art. 10f. 1. Osoby niepełnosprawne są kierowane do uczestnictwa w:
1) warsztacie - zgodnie ze wskazaniem zawartym w orzeczeniu o niepełnosprawności
lub o stopniu niepełnosprawności,
2) turnusie - na wniosek lekarza, pod którego opieką znajduje się ta osoba.
2. Zgłoszenia osób uczestnictwa w warsztacie przyjmuje i zatwierdza podmiot
zamierzający zorganizować lub prowadzący warsztat.
3. Wnioski osób niepełnosprawnych o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie są
składane w powiatowych centrach pomocy rodzinie.
Rozdział 4
Uprawnienia osób niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 11. Osoba niepełnosprawna, która nie osiągnęła wieku emerytalnego,
zarejestrowana w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotna lub poszukująca pracy
i nie pozostająca w zatrudnieniu ma prawo korzystać ze szkolenia na zasadach
określonych w ustawie.
Art. 12. 1. Osoba niepełnosprawna, o której mowa w art. 11, może otrzymać
pożyczkę na rozpoczęcie działalności gospodarczej albo rolniczej.
2. Starosta udziela pożyczki, ze środków Funduszu, do wysokości
trzydziestokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.
3. Starosta zawiera z pożyczkobiorcą umowę ustalającą warunki udzielenia i
spłaty pożyczki oraz wysokość stopy oprocentowania.
4. Starosta umarza pożyczkę, na wniosek pożyczkobiorcy, do wysokości 50 proc.,
pod warunkiem prowadzenia działalności gospodarczej albo rolniczej przez okres
co najmniej 24 miesięcy oraz po spełnieniu pozostałych warunków umowy.
5. W przypadku uzasadnionym trudną sytuacją materialną lub losową dłużnika
starosta, na wniosek tego dłużnika, może odroczyć termin spłaty pożyczki,
rozłożyć jej spłatę na raty lub umorzyć spłatę w części albo w całości, jeżeli
pożyczka stała się wymagalna.
6. uchylony
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania, oprocentowania, spłaty,
rozkładania na raty i umarzania pożyczek.
Art. 13. 1. Osoba niepełnosprawna prowadząca działalność gospodarczą albo własne
lub dzierżawione gospodarstwo rolne może otrzymać, ze środków Funduszu,
dofinansowanie do wysokości 50 proc. oprocentowania kredytu bankowego
zaciągniętego na kontynuowanie tej działalności, jeżeli:
1) nie korzystała z pożyczki, o której mowa w art. 12 ust. 1, lub
2) taka pożyczka została spłacona albo w całości umorzona.
2. Dofinansowanie następuje na podstawie umowy zawartej przez starostę z osobą,
o której mowa w ust. 1.
Art. 14. 1. Osobie zatrudnionej, która w wyniku wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej utraciła zdolność do pracy na dotychczasowym stanowisku, pracodawca
jest obowiązany wydzielić lub zorganizować odpowiednie stanowisko pracy z
podstawowym zapleczem socjalnym, nie później niż w okresie trzech miesięcy od
daty zgłoszenia przez tę osobę gotowości przystąpienia do pracy. Zgłoszenie
gotowości przystąpienia do pracy powinno nastąpić w ciągu miesiąca od dnia
uznania za osobę niepełnosprawną.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, gdy wyłączną przyczyną wypadku przy pracy
było naruszenie przepisów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przez
pracownika z jego winy lub jego stanu nietrzeźwości - udowodnione przez
pracodawcę.
Art. 15. 1. Czas pracy osoby niepełnosprawnej nie może przekraczać 8 godzin na
dobę i 40 godzin tygodniowo.
2. Czas pracy osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego
stopnia niepełnosprawności nie może przekraczać 7 godzin na dobę i 35 godzin
tygodniowo.
3. Osoba niepełnosprawna nie może być zatrudniona w porze nocnej i w godzinach
nadliczbowych.
4. Wymiar czasu pracy ustalony zgodnie z ust. 1 lub 2 obowiązuje od dnia
następującego po przedstawieniu pracodawcy orzeczenia o niepełnosprawności.
Art. 16. 1. Przepisów art. 15 nie stosuje się:
1) do osób zatrudnionych przy pilnowaniu oraz
2) gdy, na wniosek osoby zatrudnionej, lekarz przeprowadzający badania
profilaktyczne pracowników lub w razie jego braku lekarz sprawujący opiekę nad
tą osobą wyrazi na to zgodę.
2. Koszty badań, o których mowa w ust. 1 pkt 2, ponosi pracodawca.
Art. 17. Osoba niepełnosprawna ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy na
gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek. Czas przerwy wynosi 15 minut i jest
wliczany do czasu pracy. Nie narusza to przepisu art. 12910 ż 1 Kodeksu pracy.
Art. 18. 1. Stosowanie norm czasu pracy, o których mowa w art. 15, nie powoduje
obniżenia wysokości wynagrodzenia wypłacanego w stałej miesięcznej wysokości.
2. Godzinowe stawki wynagrodzenia zasadniczego, odpowiadające osobistemu
zaszeregowaniu lub zaszeregowaniu wykonywanej pracy, przy przejściu na normy
czasu pracy, o których mowa w art. 15, ulegają podwyższeniu w stosunku, w jakim
pozostaje dotychczasowy wymiar czasu pracy do tych norm.
Art. 19. 1. Osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni
roboczych w roku kalendarzowym. Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba ta
nabywa po przepracowaniu jednego roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych
stopni niepełnosprawności.
2. Urlop, o którym mowa w ust. 1, nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu
wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu
dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.
3. Jeżeli wymiar urlopu dodatkowego, o którym mowa w ust. 2, jest niższy niż 10
dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy określony w ust.
1.
Art. 20. 1. Osoba o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności ma
prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia:
1) w wymiarze do 21 dni roboczych w celu uczestniczenia w turnusie
rehabilitacyjnym, nie częściej niż raz w roku, z zastrzeżeniem art. 10f ust. 1
pkt 2,
2) w celu wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych lub
usprawniających, a także w celu uzyskania zaopatrzenia ortopedycznego lub jego
naprawy, jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.
2. Wynagrodzenie za czas zwolnień od pracy, o których mowa w ust. 1, oblicza się
jak ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy.
3. Łączny wymiar urlopu określonego w art. 19 ust. 1 i zwolnienia od pracy, o
którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie może przekroczyć 21 dni roboczych w roku
kalendarzowym.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady udzielania zwolnień od pracy, o których mowa
w ust. 1 pkt 1.
Rozdział 5
Szczególne obowiązki i uprawnienia pracodawców w związku z zatrudnianiem osób
niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 21. 1. Pracodawca zatrudniający co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu
na pełny wymiar czasu pracy jest obowiązany, z zastrzeżeniem ust. 2-5 i art. 22,
dokonywać miesięcznych wpłat na Fundusz, w wysokości kwoty stanowiącej iloczyn
40,65 proc. przeciętnego wynagrodzenia i liczby pracowników odpowiadającej
różnicy między zatrudnieniem zapewniającym osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia
osób niepełnosprawnych w wysokości 6 proc. a rzeczywistym zatrudnieniem osób
niepełnosprawnych.
2. Z wpłat, o których mowa w ust. 1, zwolnieni są pracodawcy, u których wskaźnik
zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi co najmniej 6 proc.
2a. Dla państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych będących
jednostkami budżetowymi, zakładami budżetowymi albo gospodarstwami pomocniczymi,
instytucji kultury oraz jednostek organizacyjnych zajmujących się statutowo
ochroną dóbr kultury uznanych za pomnik historii wskaźnik zatrudnienia osób
niepełnosprawnych, o którym mowa w ust. 1 i ust. 2, wynosi 2 proc., 3 proc. w
2005 r., 4 proc. w 2006 r., 5 proc. w 2007 r. i 6 proc. w 2008 r. oraz w latach
następnych
2b. Dla państwowych i niepaństwowych szkół wyższych, wyższych szkół zawodowych,
publicznych i niepublicznych szkół, zakładów kształcenia nauczycieli oraz
placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych, o którym mowa w ust. 1 i ust. 2, wynosi 0,5 proc. w roku
2000, 1 proc. w latach 2001-2004 i 2 proc. w roku 2005 oraz w latach następnych.
2c. Wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w jednostkach, o których mowa w
ust. 2b, oblicza się jako sumę wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych i
podwojonego wskaźnika wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy będących
osobami niepełnosprawnymi i uczących się lub studiujących w ramach ogólnie
obowiązujących w danej jednostce regulaminów nauczania lub studiowania.
2d. Wskaźnik wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy niepełnosprawnych, o
którym mowa w ust. 2c - oznacza ich udział procentowy w liczbie ogółem
odpowiednio: wychowanków, uczniów, studentów lub słuchaczy, według stanu w roku
ubiegłym.
2e. Z wpłat, o których mowa w ust. 1, zwolnione są publiczne i niepubliczne
jednostki organizacyjne nie działające w celu osiągnięcia zysku, których
wyłącznym przedmiotem prowadzonej działalności jest rehabilitacja społeczna i
lecznicza, edukacja osób niepełnosprawnych lub opieka nad osobami
niepełnosprawnymi.
2f. Pracodawcy osiągający wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych, o
których mowa w ust. 2, 2a i 2b, oraz jednostki organizacyjne, o których mowa w
ust. 2e, składają Zarządowi Funduszu informacje miesięczne i roczne odpowiednio
o zatrudnieniu osób niepełnosprawnych, o zatrudnieniu i kształceniu osób
niepełnosprawnych lub o działalności na rzecz osób niepełnosprawnych według
wzoru ustalonego, w drodze rozporządzenia, przez ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego. Informacja miesięczna składana jest w terminie do
dnia 20 miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy informacja, a
informacja roczna - do 20 stycznia za rok poprzedni.
2g. Pracodawcy, o których mowa w ust. 2a i 2b, nie osiągający wskaźników
zatrudnienia osób niepełnosprawnych wymienionych w ust. 2a i 2b, dokonują wpłat
na zasadach określonych w art. 49.
3. Z wpłat, o których mowa w ust. 1, zwolnieni są pracodawcy prowadzący zakłady
pracy będące w likwidacji albo co do których ogłoszono upadłość.
4. Wskaźnik, o którym mowa w ust. 2, może zostać obniżony w razie zatrudnienia
osób niepełnosprawnych ze schorzeniami szczególnie utrudniającymi wykonywanie
pracy.
5. Do liczby pracowników, o której mowa w ust. 1, nie wlicza się - jeżeli nie są
to osoby niepełnosprawne - osób zatrudnionych:
1) na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego,
2) przebywających na urlopach wychowawczych,
3) nie świadczących pracy w związku z odbywaniem zasadniczej lub zastępczej
służby wojskowej,
4) będących uczestnikami Ochotniczych Hufców Pracy,
5) nie świadczących pracy w związku z uzyskaniem świadczenia rehabilitacyjnego,
6) przebywających na urlopach bezpłatnych, których obowiązek udzielenia
określają odrębne ustawy.
6. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy:
1) placówek dyplomatycznych i urzędów konsularnych,
2) przedstawicielstw i misji zagranicznych.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem zdrowia i opieki społecznej, określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje
schorzeń uzasadniających obniżenie wskaźnika, o którym mowa w ust. 2, oraz
sposób jego obniżania.
Art. 22. 1. Wpłaty, o których mowa w art. 21, ulegają obniżeniu o kwoty -
pomniejszonych o należne od pracowników składki na ubezpieczenia społeczne -
wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych zakładów pracy chronionej lub zakładów
aktywności zawodowej, z tytułu realizacji przez te zakłady określonej produkcji
lub usługi na rzecz pracodawcy obowiązanego do dokonywania wpłaty. Warunkiem
obniżenia wpłaty jest uregulowanie przez tego pracodawcę należności za
zrealizowaną produkcję lub usługi.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady obniżenia wpłat, o których mowa w ust. 1.
[Z dniem 1 stycznia 2004 r. art. 22 otrzymuje brzmienie:
"Art. 22. 1. Wpłaty na Fundusz, o których mowa w art. 21, ulegają obniżeniu z
tytułu zakupu usługi, z wyłączeniem handlu, lub produkcji pracodawcy
zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu
pracy i osiągającego wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do
znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności w wysokości co najmniej
10 proc., zwanego dalej "sprzedającym".
2. Warunkiem obniżenia wpłaty jest terminowe uregulowanie należności za
zrealizowaną produkcję lub usługę oraz otrzymanie informacji o kwocie obniżenia.
3. Kwota obniżenia, o której mowa w ust. 1, stanowi iloczyn wskaźnika
wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników sprzedającego i wskaźnika udziału
przychodów.
4. Wskaźnik wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników sprzedającego, o którym
mowa w ust. 3, stanowi iloczyn średniego wynagrodzenia niepełnosprawnych
pracowników i liczby etatów odpowiadającej różnicy między rzeczywistym
zatrudnieniem pracowników niepełnosprawnych a zatrudnieniem zapewniającym
osiągnięcie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wysokości 6 proc..
5. Średnie wynagrodzenie pracowników niepełnosprawnych, o którym mowa w ust. 4,
stanowi iloraz sumy - pomniejszonych o należne od pracowników składki na
ubezpieczenia społeczne - wynagrodzeń niepełnosprawnych pracowników i liczby
tych pracowników w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy.
6. Wskaźnik udziału przychodów, o którym mowa w ust. 3, stanowi iloraz przychodu
ze sprzedaży własnych usług, z wyłączeniem handlu, lub produkcji sprzedającego,
zrealizowanych w danym miesiącu na rzecz pracodawcy zobowiązanego do wpłat, o
których mowa w art. 21, zwanego dalej "nabywcą", i przychodu ogółem uzyskanego w
tym miesiącu ze sprzedaży własnej produkcji lub usług, z wyłączeniem handlu.
7. Informację o kwocie obniżenia sprzedający przekazuje nabywcy niezwłocznie po
uregulowaniu należności w terminie określonym na fakturze. W przypadku płatności
realizowanych za pośrednictwem banku - za datę uregulowania należności uważa się
datę obciążenia rachunku bankowego nabywcy na podstawie polecenia przelewu.
8. W przypadku gdy kwota obniżenia przewyższa:
1) wartość zrealizowanej produkcji lub usługi, obniżenie wpłaty przysługuje
tylko do wysokości kwoty określonej na fakturze, o której mowa w ust. 7,
2) wysokość 80 proc. wpłaty na Fundusz, do której obowiązany jest nabywca w
danym miesiącu, różnicę zalicza się na obniżenie wpłaty z tego tytułu w
następnych miesiącach.
9. Przysługująca, a niewykorzystana kwota obniżenia może być uwzględniana we
wpłatach na Fundusz przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy, licząc od dnia
uzyskania informacji o kwocie obniżenia."]
Art. 23. Jeżeli pracodawca nie wydzieli lub nie zorganizuje w przepisanym
terminie stanowiska pracy dla osoby, o której mowa w art. 14, obowiązany jest
dokonać, w dniu rozwiązania stosunku pracy z tą osobą, wpłaty na Fundusz w
wysokości piętnastokrotnego przeciętnego wynagrodzenia za pracownika.
Art. 24. skreślony.
Art. 25. 1. Składki na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych
zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
zatrudnionych u pracodawcy zatrudniającego mniej niż 25 osób, w przeliczeniu na
pełny etat, oraz niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładach pracy chronionej i
zakładach aktywizacji zawodowej, nalicza się na zasadach określonych w ustawie z
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz.
887), z zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
[Z dniem 1 stycznia 2004 r. ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Składki na ubezpieczenia społeczne zatrudnionych osób niepełnosprawnych oraz
osób niepełnosprawnych podejmujących działalność gospodarczą nalicza się na
zasadach określonych w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.)."]
2. W zakładach pracy zatrudniających mniej niż 25 osób, w stosunku do
zatrudnionych osób niepełnosprawnych, zaliczonych do znacznego lub do
umiarkowanego stopnia niepełnosprawności:
1) część wynagrodzenia odpowiadającą składce należnej od zatrudnionego na
ubezpieczenie emerytalne finansuje Fundusz,
2) część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą należnej składce na
ubezpieczenie emerytalne od pracodawcy, finansuje budżet państwa.
3. W zakładach pracy chronionej i zakładach aktywizacji [Z dniem 1 stycznia 2004
r. wyraz "aktywizacji" zastępuje się wyrazem "aktywności"] zawodowej w stosunku
do zatrudnionych osób niepełnosprawnych:
1) część wynagrodzenia, odpowiadającą należnej składce pracownika na
ubezpieczenia emerytalne i chorobowe, finansuje Fundusz,
2) część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą należnej składce na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracodawcy, finansuje budżet państwa, a w
części odpowiadającej należnej składce na ubezpieczenie wypadkowe finansuje
Fundusz.
[Z dniem 1 stycznia 2004 r. po ust. 3 dodaje się ust. 3a i 3b w brzmieniu:
"3a. Fundusz finansuje u pracodawcy zatrudniającego co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy, osiągającego wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych ogółem w wysokości co najmniej 6 proc. w stosunku do
zatrudnionych osób niepełnosprawnych:
1) zaliczonych do znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, część
wynagrodzenia odpowiadającą należnej składce od pracownika na ubezpieczenie
emerytalne oraz część kosztów osobowych pracodawcy odpowiadającą należnej od
pracodawcy składce na ubezpieczenie emerytalne,
2) zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności - część kosztów osobowych
pracodawcy odpowiadającą należnej składce na ubezpieczenie wypadkowe.
3b. Osobom niepełnosprawnym podejmującym po raz pierwszy działalność gospodarczą
Fundusz finansuje:
1) 75 proc. składek na ubezpieczenie emerytalne - w przypadku osób zaliczonych
do znacznego stopnia niepełnosprawności,
2) 50 proc. składek na ubezpieczenie emerytalne - w przypadku osób zaliczonych
do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
3) 50 proc. składek na ubezpieczenie wypadkowe - w przypadku osób zaliczonych do
lekkiego stopnia niepełnosprawności."]
4. uchylony
5. Przez osoby zatrudnione, o których mowa w ust. 2 i 3 [Z dniem 1 stycznia 2004
r. wyrazy "2 i 3" zastępuje się wyrazami "2-3a"], rozumie się pracowników oraz
osoby wykonujące pracę nakładczą.
6. Szczegółowe zasady i tryb rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne, z
uwzględnieniem dotacji Funduszu i budżetu państwa, określi, w drodze
rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
7. Różnica między składką na ubezpieczenia społeczne, potrącaną osobie
niepełnosprawnej pracującej w zakładach pracy, o których mowa w ust. 2 i 3 [Z
dniem 1 stycznia 2004 r. wyrazy "zakładach pracy" zastępuje się wyrazem
"podmiotach", a wyrazy "2 i 3" zastępuje się wyrazami "2-3a"], a częścią składki
na ubezpieczenia społeczne odprowadzoną do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
pozostaje w tych zakładach pracy.
[Z dniem 1 stycznia 2004 r. po ust. 7 dodaje się ust. 8-11 w brzmieniu:
"8. Składki na ubezpieczenia społeczne są finansowane odpowiednio przez Fundusz
i budżet państwa za okresy miesięczne przez okres roku, na wniosek odpowiednio
pracodawcy i osoby niepełnosprawnej podejmującej działalność gospodarczą,
składany łącznie z deklaracją rozliczeniową tych składek.
9. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 8, pracodawcy oraz osoby
niepełnosprawne podejmujące działalność gospodarczą wraz z deklaracją
rozliczeniową składek na ubezpieczenie społeczne mogą złożyć wniosek o objęcie
finansowaniem składek na to ubezpieczenie odpowiednio przez Fundusz i budżet
państwa na kolejne okresy roczne.
10. Zatrudnienie, o którym mowa w ust. 2-3a, ustala się odpowiednio na podstawie
art. 21 ust. 1 i 5 oraz art. 28 ust. 3.
11. Finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych przez
Fundusz nie dotyczy absolwentów, którzy na swój wniosek podlegają zwolnieniu z
obowiązku ich opłacania na podstawie odrębnych przepisów."]
Art. 26. 1. Pracodawca, który przez okres co najmniej 36 miesięcy zatrudni osoby
niepełnosprawne spełniające warunki określone w ust. 2, może otrzymać, na
wniosek, ze środków Funduszu zwrot kosztów:
1) poniesionych w związku z przystosowaniem tworzonych lub istniejących
stanowisk pracy dla tych osób, stosownie do potrzeb wynikających z ich
niepełnosprawności,
2) rozpoznania przez służby medycyny pracy potrzeb, o których mowa w pkt 1.
2. Zwrot kosztów dotyczy osób niepełnosprawnych:
1) bezrobotnych lub poszukujących pracy i niepozostających w zatrudnieniu,
skierowanych do pracy przez powiatowy urząd pracy,
2) pozostających w zatrudnieniu u pracodawcy występującego o zwrot kosztów,
jeżeli niepełnosprawność tych osób powstała w okresie zatrudnienia u tego
pracodawcy, z wyjątkiem przypadków, gdy przyczyną powstania niepełnosprawności
było zawinione przez pracodawcę lub przez pracownika naruszenie przepisów, w tym
przepisów prawa pracy.
3. Zwrot kosztów nie może przekraczać dwudziestokrotnego przeciętnego
wynagrodzenia za każde przystosowane stanowisko pracy osoby niepełnosprawnej.
4. Zwrotu kosztów dokonuje starosta na warunkach i w wysokości określonych umową
zawartą z pracodawcą, z tym że:
1) zwrotowi nie podlegają koszty, o których mowa w ust. 1 pkt 1, poniesione
przez pracodawcę przed dniem podpisania umowy,
2) kwota zwrotu kosztów poniesionych w związku z rozpoznaniem potrzeb osób
niepełnosprawnych nie może przekraczać 15 proc. kosztów związanych z
przystosowaniem tworzonych lub istniejących stanowisk pracy do potrzeb osób
niepełnosprawnych.
5. Umowy z pracodawcą, którym jest starosta, zawiera Prezes Zarządu Funduszu.
6. Warunkiem zwrotu kosztów jest uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej
Inspekcji Pracy o przystosowanym stanowisku pracy, wydanej na wniosek starosty.
7. Jeżeli okres zatrudnienia osoby niepełnosprawnej będzie krótszy niż 36
miesięcy, pracodawca jest obowiązany zwrócić Funduszowi za pośrednictwem
starosty środki w wysokości równej 1/36 ogólnej kwoty zwrotu za każdy miesiąc
brakujący do upływu okresu, o którym mowa w ust. 1, jednak w wysokości nie
mniejszej niż 1/6 tej kwoty. Pracodawca dokonuje zwrotu w terminie 3 miesięcy od
dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną.
8. Pracodawca nie zwraca środków, o których mowa w ust. 7, jeżeli zatrudni w
terminie 3 miesięcy od dnia rozwiązania stosunku pracy z osobą niepełnosprawną
inną osobę niepełnosprawną, skierowaną do pracy przez powiatowy urząd pracy,
przy czym wynikająca z tego powodu przerwa nie jest wliczana do okresu, o którym
mowa w ust. 1.
9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb i szczegółowe zasady postępowania w sprawach, o których
mowa w ust. 1-8, w tym wzór wniosku i elementy umowy, dokumentację niezbędną do
zwrotu kosztów oraz sposób i terminy rozpatrywania wniosków, mając na względzie
prawidłowe dokonywanie zwrotu kosztów.
[Z dniem 1 stycznia 2004 r. po art. 26 dodaje się art. 26a-26c w brzmieniu:
"Art. 26a. 1. Pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne ujęte w ewidencji
prowadzonej przez Fundusz, o której mowa w art. 26b ust. 1, z wyłączeniem
pracodawców nieosiągających 6 proc. wskaźnika zatrudnienia osób
niepełnosprawnych, przysługuje, z zastrzeżeniem ust. 2-4 i 8, ze środków
Funduszu miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych,
wypłacane raz na dwa miesiące, zwane dalej "miesięcznym dofinansowaniem", w
kwocie:
1) 130 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych
zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności,
2) 110 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych
zaliczonych do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
3) 50 proc. najniższego wynagrodzenia - w przypadku osób niepełnosprawnych
zaliczonych do lekkiego stopnia niepełnosprawności.
2. Pracodawcy zatrudniającemu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy do 25
pracowników oraz pracodawcy zatrudniającemu co najmniej 25 pracowników w
przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy i osiągającemu wskaźnik zatrudnienia
osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 6 proc. przysługuje miesięczne
dofinansowanie w wysokości:
1) 70 proc. kwot, o których mowa w ust. 1,
2) 90 proc. kwot, o których mowa w ust. 1, w przypadku osób niepełnosprawnych, u
których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję oraz
pracowników niewidomych.
3. Pracodawcy prowadzącemu zakład pracy chronionej przysługuje 100 proc. kwot
dofinansowania, o których mowa w ust. 1.
4. Kwota miesięcznego dofinansowania, z zastrzeżeniem ust. 5, nie powinna
przekroczyć kwoty miesięcznego wynagrodzenia osiąganego przez pracownika
niepełnosprawnego.
5. W przypadku gdy kwota miesięcznego dofinansowania przekracza kwotę
miesięcznego wynagrodzenia osiąganego przez pracownika niepełnosprawnego u
pracodawcy, o którym mowa:
1) w ust. 2, pracodawca otrzymuje miesięczne dofinansowanie w wysokości
miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego pracownikowi niepełnosprawnemu,
2) w ust. 3, pracodawca przekazuje różnicę pomiędzy kwotą miesięcznego
dofinansowania a kwotą tego wynagrodzenia na zakładowy fundusz rehabilitacji
osób niepełnosprawnych, z przeznaczeniem na indywidualny program rehabilitacji
pracowników niepełnosprawnych zatrudnionych w zakładzie pracy chronionej.
6. Miesięczne dofinansowanie wypłaca Fundusz przez okres roku w wysokości
proporcjonalnej do wymiaru czasu pracy pracownika, na zasadach określonych w
art. 26b i 26c.
7. Po upływie okresu, o którym mowa w ust. 6, pracodawca może wystąpić do
Funduszu z wnioskiem o przedłużenie wypłacania miesięcznego dofinansowania na
kolejne okresy roczne.
8. Miesięczne dofinansowanie przysługuje pracodawcy, który nie posiada
zaległości w zobowiązaniach wobec Funduszu.
Art. 26b. 1. Miesięczne dofinansowanie przysługuje na osoby niepełnosprawne z
tytułu zatrudnienia, ujęte w ewidencji zatrudnionych osób niepełnosprawnych,
którą prowadzi Fundusz, wykorzystując numer PESEL i NIP oraz przekazywane drogą
elektroniczną do Funduszu informacje, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3 oraz art. 26c
ust. 1 i 2. 2. W przypadku gdy osoba niepełnosprawna jest zatrudniona u więcej
niż jednego pracodawcy w wymiarze czasu pracy nieprzekraczającym ogółem pełnego
wymiaru czasu pracy, miesięczne dofinansowanie przyznaje się na tę osobę
pracodawcom, u których jest ona zatrudniona, w wysokości proporcjonalnej do
wymiaru czasu pracy tej osoby.
3. W przypadku gdy osoba, o której mowa w ust. 2, jest zatrudniona w wymiarze
czasu pracy przekraczającym ogółem pełny wymiar czasu pracy, miesięczne
dofinansowanie przyznaje się na tę osobę w wysokości nieprzekraczającej kwoty
miesięcznego dofinansowania przyznawanego na osobę zatrudnioną w pełnym wymiarze
czasu pracy. Miesięczne dofinansowanie w wysokości proporcjonalnej do wymiaru
czasu pracy tej osoby w pierwszej kolejności przyznaje się pracodawcy, który
wcześniej zatrudnił tę osobę.
4. Miesięczne dofinansowanie nie obejmuje wynagrodzenia pracownika w części
finansowanej przez Fundusz na podstawie innych przepisów ustawy.
Art. 26c. 1. Pracodawca, o którym mowa w art. 26a, składa Zarządowi Funduszu:
1) miesięczne informacje o wynagrodzeniach, zatrudnieniu i stopniach
niepełnosprawności pracowników niepełnosprawnych, z uwzględnieniem pracowników,
u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe lub epilepsję
oraz pracowników niewidomych - w terminie do 14 dnia miesiąca następującego po
miesiącu, którego informacja dotyczy,
2) wniosek o wypłatę miesięcznego dofinansowania za dwa miesiące - w terminie do
14 dnia miesiąca następującego po miesiącach, których wniosek dotyczy, przez
transmisję danych w formie dokumentu elektronicznego, z zastrzeżeniem ust. 2,
oraz pobiera drogą elektroniczną potwierdzenie wysłanej informacji lub wniosku.
2. Pracodawca zatrudniający nie więcej niż 5 pracowników może przekazywać
informacje, o których mowa w ust. 1, w formie dokumentu pisemnego.
3. Fundusz w terminie 7 dni od dnia przekazania przez pracodawcę wniosku, o
którym mowa w ust. 1 pkt 2, przekazuje informacje o saldzie przysługującego
dofinansowania do wynagrodzenia.
4. Fundusz przekazuje miesięczne dofinansowanie na rachunek bankowy pracodawcy w
terminie 7 dni od dnia uzgodnienia salda.
5. Pracodawca dokonuje rozliczenia miesięcznego dofinansowania za okres roczny w
terminie do 15 lutego roku następnego.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb przekazywania oraz rozliczania
dofinansowań oraz wzór informacji i wniosku, o których mowa w ust. 1, tryb
uzgodnienia salda, o którym mowa w ust. 4, a także warunki, jakie muszą spełniać
pracodawcy, przekazując dokumenty w formie elektronicznej poprzez teletransmisję
danych, uwzględniając potrzebę zapewnienia jednolitych warunków niezbędnych dla
prawidłowego przekazywania dokumentów."]
Art. 27. uchylony
Rozdział 6
Zakłady pracy chronionej i zakłady aktywności zawodowej
Spis rozdziałów
Art. 28. 1. Pracodawca prowadzący działalność gospodarczą przez okres co
najmniej 12 miesięcy, zatrudniający nie mniej niż 25 pracowników w przeliczeniu
na pełny wymiar czasu pracy i osiągający wskaźniki zatrudnienia osób
niepełnosprawnych, o których mowa w pkt 1, przez okres co najmniej 6 miesięcy,
uzyskuje status pracodawcy prowadzącego zakład pracy chronionej, jeżeli:
1) wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych wynosi:
a) co najmniej 40 proc., a w tym co najmniej 10 proc. ogółu zatrudnionych
stanowią osoby zaliczone do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności, albo
b) co najmniej 30 proc. niewidomych lub psychicznie chorych, albo upośledzonych
umysłowo zaliczonych do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
2) obiekty i pomieszczenia użytkowane przez zakład pracy:
a) odpowiadają przepisom i zasadom bezpieczeństwa i higieny pracy,
b) uwzględniają potrzeby osób niepełnosprawnych w zakresie przystosowania
stanowisk pracy, pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ciągów komunikacyjnych
oraz spełniają wymagania dostępności do nich,
a także
3) jest zapewniona doraźna i specjalistyczna opieka medyczna, poradnictwo i
usługi rehabilitacyjne,
4) wystąpi z wnioskiem o przyznanie statusu pracodawcy prowadzącego zakład pracy
chronionej.
2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt 2, stwierdza na wniosek pracodawcy
Państwowa Inspekcja Pracy, z wyjątkiem okoliczności, o których mowa w ust. 1 pkt
2 lit. b) w stosunku do osób zatrudnionych w dozorze i ochronie mienia.
3. Do pracowników, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zalicza się, z zastrzeżeniem
ust. 4-6, także osoby niepełnosprawne wykonujące pracę nakładczą, jeżeli ich
wynagrodzenie zostało ustalone co najmniej w wysokości:
1) najniższego wynagrodzenia - w stosunku do wykonawców, dla których praca
nakładcza stanowi jedyne źródło utrzymania,
2) połowy najniższego wynagrodzenia - w stosunku do pozostałych wykonawców.",
c) po ust. 3 dodaje się ust. 4-6 w brzmieniu:
"4. Wymiar czasu pracy zatrudnionych, o których mowa w ust. 3, ustala się jako
iloraz wysokości ustalonego wynagrodzenia i najniższego wynagrodzenia.
5. Maksymalny wymiar czasu pracy ustalony na podstawie ust. 4 nie może
przekraczać jednego etatu.
6. Przepis art. 21 ust. 5 stosuje się odpowiednio.
Art. 29. 1. Powiat, gmina oraz fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja
społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna
osób niepełnosprawnych, może utworzyć wyodrębnioną organizacyjnie i finansowo
jednostkę i uzyskać dla tej jednostki status zakładu aktywności zawodowej,
jeżeli:
1) posiada ona wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych zaliczonych do
znacznego stopnia niepełnosprawności określony zgodnie z ust. 2,
2) spełnia ona warunki, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 2 i 3,
3) przeznacza uzyskane dochody na cele określone zgodnie z ust. 4,
4) uzyska pozytywną opinię starosty.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, stosunek osób niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego stopnia
niepełnosprawności do innych pracowników, wymagany w zakładzie aktywności
zawodowej, w zależności od rodzaju prowadzonej działalności.
3. Koszty utworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej są finansowane ze
środków Funduszu, samorządu terytorialnego lub z innych źródeł. Zakłady te nie
mogą prowadzić działalności polegającej na wytwarzaniu wyrobów przemysłu
paliwowego, tytoniowego, spirytusowego, winiarskiego, piwowarskiego, a także
pozostałych wyrobów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,5 proc. oraz
wyrobów z metali szlachetnych albo z udziałem tych metali lub handlu tymi
wyrobami.
3a. Dofinansowania ze środków Funduszu kosztów, o których mowa w ust. 3,
dokonuje samorząd województwa na warunkach i w wysokości określonych umową
zawartą z jednostką określoną w ust. 1.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady, tryb i warunki tworzenia, finansowania i
działania zakładów aktywności zawodowej, w tym czasu pracy i rehabilitacji osób
zaliczonych do znacznego stopnia niepełnosprawności, zasady tworzenia i
wykorzystywania zakładowego funduszu aktywności, o którym mowa w art. 31 ust. 4,
a także cele, na które mogą być przeznaczone dochody z działalności zakładu
aktywności zawodowej.
Art. 30. 1. Decyzję w sprawie przyznania statusu zakładu pracy chronionej lub
zakładu aktywności zawodowej, potwierdzającą spełnianie warunków, o których mowa
w art. 28 lub 29, wydaje wojewoda.
2. Wojewoda może, w drodze decyzji, zwolnić na czas określony, nie dłużej jednak
niż na sześć miesięcy, prowadzącego zakład pracy chronionej od spełnienia
warunku, o którym mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1 lit. a), jeżeli:
1) zatrudnia co najmniej 60 proc. osób niepełnosprawnych oraz
2) właściwy powiatowy urząd pracy nie może skierować wymaganej liczby osób
niepełnosprawnych zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności, posiadających odpowiednie kwalifikacje zawodowe lub
nadających się do przekwalifikowania.
2a. Wojewoda może, w drodze decyzji, zwolnić z obowiązku prowadzenia
działalności gospodarczej przez okres 12 miesięcy poprzedzających złożenie
wniosku o przyznanie statusu zakładu pracy chronionej lub z obowiązku
utrzymywania wskaźników zatrudnienia osób niepełnosprawnych, określonych w art.
28 ust. 1 pkt 1, w okresie 6 miesięcy poprzedzających dzień złożenia wniosku o
przyznanie statusu zakładu pracy chronionej pracodawcę, który:
1) przejął wraz ze wszystkimi pracownikami zakład pracy chronionej w upadłości
lub w likwidacji albo zagrożony likwidacją lub upadłością, z wyłączeniem
przejęcia dokonanego na podstawie Kodeksu spółek handlowych lub ustawy z dnia 16
września 1982 r. - Prawo spółdzielcze (Dz. U. z 1995 r. Nr 54, poz. 288, z późn.
zm.),
2) przejął w drodze darowizny od osoby należącej w stosunku do niego do I grupy
podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn zakład pracy
chronionej prowadzony przez jedną lub więcej osób fizycznych.
2b. Wojewoda może wydać decyzję, o której mowa w ust. 2a, w przypadku gdy
pracodawca:
1) utrzyma zatrudnienie pracowników zakładu pracy chronionej w okresie roku od
dnia wydania decyzji oraz
2) spełnia pozostałe warunki, o których mowa w art. 28, w dniu wystąpienia z
wnioskiem o przyznanie statusu zakładu pracy chronionej lub udokumentowania
przejęcia zakładu.
2c. Pracodawca, w stosunku do którego wojewoda podjął z urzędu decyzję, o której
mowa w ust. 3, może wystąpić do wojewody z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie
przyznania statusu zakładu pracy chronionej z mocą od dnia ponownego spełnienia
warunków, o których mowa w art. 28 ust. 1 pkt 1-3 i art. 33 ust. 1 lub 3 pkt 1 i
2, jeżeli:
1) pracodawca w dniu złożenia wniosku wykaże się:
a) spełnianiem warunków, o których mowa w art. 28 ust. 1-3 oraz art. 33 ust. 1
lub 3 pkt 1 i 2, za okres od dnia ponownego spełniania warunków do dnia
poprzedzającego dzień złożenia wniosku,
b) dokonaniem zwrotu nienależnie pobranej pomocy publicznej otrzymanej w związku
z legitymowaniem się statusem zakładu pracy chronionej wraz z odsetkami za okres
od dnia stwierdzonej decyzją, o której mowa w ust. 3, utraty statusu do dnia
ponownego spełniania warunków, o których mowa w art. 28 ust. 1-3 oraz art. 33
ust. 1 lub 3 pkt 1 i 2,
2) łączny okres niespełniania warunków, o których mowa w art. 28 ust. 1-3 oraz
art. 33 ust. 1 lub 3, był nie dłuższy niż 3 miesiące,
3) w okresie, o którym mowa w pkt 2, wskaźnik, o którym mowa w art. 28 ust. 1
pkt 1, nie uległ zmniejszeniu o więcej niż 20 proc. tego wskaźnika,
4) naruszenie art. 28 ust. 2 i 3 lub art. 33 ust. 1 lub 3 pkt 1 i 2 nie było
rażące.
3. Wojewoda podejmuje decyzję stwierdzającą utratę przyznanego statusu zakładu
pracy chronionej lub zakładu aktywności zawodowej w razie niespełniania warunków
lub obowiązków, o których mowa w art. 28 ust. 1-3 i art. 33 ust. 1 lub 3 pkt 1 i
2, lub odpowiednio art. 28 ust. 1 pkt 1-3, art. 29 lub 30 ust. 2b, z dniem
zaprzestania spełniania jakiegokolwiek z tych warunków lub obowiązków.
3a. Od decyzji wojewody, o których mowa w ust. 1-3, pracodawcy przysługuje
odwołanie do ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
3b. Organy wymienione w ust. 3a mogą przeprowadzać okresowe, nie rzadziej niż co
dwa lata, i doraźne kontrole spełniania warunków i obowiązków, z uwzględnieniem
art. 28 i 29.
3c. Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadza, nie rzadziej niż co trzy lata,
kontrolę w zakładach pracy chronionej i w zakładach aktywności zawodowej w
zakresie przestrzegania przepisów ustawy, w szczególności art. 28 ust. 1 pkt 2.
3d. Wojewoda i Państwowa Inspekcja Pracy przedstawiają Pełnomocnikowi informacje
o wynikach kontroli, o których mowa w ust. 3b i 3c, przeprowadzonych w danym
roku kalendarzowym, w terminie do końca I kwartału roku następnego.
4. Prowadzący zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej jest
obowiązany:
1) poinformować wojewodę o każdej zmianie dotyczącej spełnienia warunków i
realizacji obowiązków, o których mowa w art. 28 i 33 ust. 1 i 3, w terminie 14
dni od daty tej zmiany,
2) przedstawiać wojewodzie półroczne informacje, dotyczące spełniania tych
warunków.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzór informacji, o której mowa w ust. 4, oraz sposób jej
przedstawienia.
6. Wojewoda jest obowiązany przedkładać Pełnomocnikowi informacje półroczne
dotyczące wydanych decyzji, w tym stanu zatrudnienia w zakładach pracy
chronionej, w terminach:
1) do dnia 20 sierpnia - za pierwsze półrocze,
2) do dnia 20 lutego - za drugie półrocze.
7. Na wniosek Pełnomocnika wojewoda jest obowiązany udzielić informacji
dotyczących wydanych decyzji, o których mowa w ust. 1-3, w zakresie i terminie
wskazanym we wniosku. Termin ten nie może być krótszy niż 30 dni od dnia
doręczenia wniosku.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzór informacji, o których mowa w ust. 6, oraz sposób ich
przekazywania, mając na względzie zapewnienie sprawnego i terminowego
przekazywania tych informacji.
Art. 31. 1. Prowadzący zakład pracy chronionej lub zakład aktywności zawodowej w
stosunku do tego zakładu jest zwolniony z:
1) podatków, z zastrzeżeniem ust. 2, z tym że:
a) z podatków od nieruchomości, rolnego i leśnego - na zasadach określonych w
przepisach odrębnych,
b) z podatku od czynności cywilnoprawnych - jeżeli czynność przez niego dokonana
pozostaje w bezpośrednim związku z prowadzeniem zakładu,
2) opłat, z wyjątkiem opłaty skarbowej.
2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie dotyczy:
1) podatku od gier,
2) podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego,
3) cła,
4) podatków dochodowych,
5) podatku od środków transportowych.
3. Prowadzący zakład pracy chronionej przekazuje środki uzyskane:
1) z tytułu zwolnień, o których mowa w ust. 1, na:
a) Fundusz - w wysokości 10 proc.,
b) zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych - w wysokości 90
proc.,
2) z tytułu miesięcznego dofinansowania, o którym mowa w art. 26a ust. 5, na
zakładowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych. 4. Prowadzący zakład
aktywności zawodowej przekazuje środki uzyskane z tytułu zwolnień, o których
mowa w ust. 1, oraz wpływy z dochodu związanego z prowadzeniem działalności
gospodarczej na zakładowy fundusz aktywności.
Art. 32. 1. Prowadzący zakład pracy chronionej może na wniosek otrzymać, dla
tego zakładu, ze środków Funduszu:
1) dofinansowanie w wysokości do 50 proc. oprocentowania zaciągniętych kredytów
bankowych, pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z
rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych,
2) zwrot kosztów za szkolenie zatrudnionych osób niepełnosprawnych, w związku z
koniecznością zmiany profilu produkcji,
3) jednorazową pożyczkę w celu ochrony istniejących w zakładzie miejsc pracy
osób niepełnosprawnych,
4) refundacje zwiększonych kosztów zatrudnienia osób niepełnosprawnych, u
których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie umysłowe, epilepsję lub
niewidomych, w wysokości 75 proc. najniższego wynagrodzenia. [ust.4 w tym
brzmieniu wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2004 r.]
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach, o których
mowa w ust. 1, w tym terminy składania oraz rozpatrywania wniosków, o których
mowa w ust. 1, sposób i tryb sporządzania informacji o wykorzystaniu środków,
mając na względzie zapewnienie sprawności udzielanej pomocy.
Art. 32a. Samorząd województwa, na podstawie umowy zawartej z pracodawcą
prowadzącym zakład pracy chronionej, ze środków Funduszu, udziela pracodawcy
pomocy, o której mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2 i 3.
Art. 33. 1. Prowadzący zakład pracy chronionej tworzy zakładowy fundusz
rehabilitacji osób niepełnosprawnych, zwany dalej "funduszem rehabilitacji".
2. Fundusz rehabilitacji tworzy się w szczególności:
1) ze środków, o których mowa w art. 26a ust. 5 pkt 2 oraz w art. 31 ust. 3 pkt
1 lit. b) i pkt 2,
2) z części zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych, zgodnie z
odrębnymi przepisami,
3) z wpływów z zapisów i darowizn,
4) z odsetek od środków zgromadzonych na rachunku funduszu rehabilitacji,
5) ze środków pochodzących ze sprzedaży środków trwałych zakupionych ze środków
funduszu, w części niezamortyzowanej.
3. Pracodawca prowadzący zakład pracy chronionej jest obowiązany do:
1) prowadzenia ewidencji środków funduszu rehabilitacji,
2) prowadzenia rachunku bankowego środków tego funduszu,
3) przekazywania środków funduszu rehabilitacji na rachunek, o którym mowa w pkt
2, do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym te środki uzyskano,
4) przeznaczania co najmniej 15 proc. środków funduszu rehabilitacji na
indywidualne programy rehabilitacji,
5) przeznaczania co najmniej 10 proc. środków funduszu rehabilitacji na pomoc
indywidualną dla niepełnosprawnych pracowników i byłych niepracujących
niepełnosprawnych pracowników tego zakładu.
4. Środki funduszu rehabilitacji, z zastrzeżeniem ust. 7c, przeznaczane są na
finansowanie rehabilitacji zawodowej, społecznej i leczniczej oraz ubezpieczenie
osób niepełnosprawnych, zgodnie z zakładowym regulaminem wykorzystania tych
środków.
4a. W przypadku niezgodnego z ust. 4 przeznaczenia środków funduszu
rehabilitacji, pracodawca jest obowiązany do dokonania:
1) zwrotu 100 proc. kwoty tych środków na fundusz rehabilitacji oraz
2) wpłaty w wysokości 30 proc. tych środków na Fundusz w terminie do 20 dnia
miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło ujawnienie niezgodnego z
ustawą przeznaczenia środków funduszu rehabilitacji, w tym także niedotrzymanie
terminu, o którym mowa w ust. 3 pkt 3 lub ust. 7c.
4b. Wpłata, o której mowa w ust. 4a pkt 2, nie obciąża funduszu rehabilitacji.
5. Pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej mogą gromadzić do 10 proc.
środków funduszu rehabilitacji na realizację wspólnych zadań zgodnych z ustawą.
6. Kontrola prawidłowości realizacji przepisów ust. 1-4a wykonywana jest przez
właściwe terenowo urzędy skarbowe.
7. W razie likwidacji, upadłości albo wykreślenia z ewidencji działalności
gospodarczej prowadzonego przez pracodawcę zakładu pracy chronionej lub utraty
statusu zakładu pracy chronionej niewykorzystane według stanu na dzień
likwidacji, upadłości lub utraty statusu zakładu pracy chronionej środki
funduszu rehabilitacji podlegają niezwłocznie wpłacie do Funduszu, z
zastrzeżeniem ust. 7a i 7b.
7a. Wpłacie do Funduszu podlega także kwota odpowiadająca kwocie wydatkowanej ze
środków funduszu rehabilitacji na nabycie, wytworzenie lub ulepszenie środków
trwałych w związku z modernizacją zakładu, utworzeniem lub przystosowaniem
stanowisk pracy dla osób niepełnosprawnych, budową lub rozbudową bazy
rehabilitacyjnej, wypoczynkowej i socjalnej oraz na zakup środków transportu - w
części, która nie została pokryta odpisami amortyzacyjnymi, ustalonymi przy
zastosowaniu stawek amortyzacyjnych wynikających z Wykazu rocznych stawek
amortyzacyjnych na dzień zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 7.
7b. W przypadku utraty statusu zakładu pracy chronionej i osiągania wskaźnika
zatrudniania osób niepełnosprawnych w wysokości co najmniej 25 proc., pracodawca
zachowuje zakładowy fundusz rehabilitacji i niewykorzystane środki tego
funduszu.
7c. W przypadku zagrożenia utraty płynności finansowej pracodawca może, na okres
przejściowy, nie dłuższy niż 12 miesięcy, przeznaczyć do 70 proc. środków
zakładowego funduszu rehabilitacji na spłatę zobowiązań w celu utrzymania
zagrożonych likwidacją miejsc pracy osób niepełnosprawnych.
7d. Wykorzystanie środków funduszu rehabilitacji na zasadach określonych w ust.
7c może nastąpić nie częściej niż raz na 5 lat.
8. Przepisu ust. 7 nie stosuje się w przypadku, gdy likwidacja zakładu następuje
w związku z przejęciem zakładu przez inny zakład pracy chronionej lub w wyniku
połączenia z takim zakładem, a nie wykorzystane środki funduszu podlegają
przekazaniu w terminie do 3 miesięcy na fundusz rehabilitacji zakładu
przejmującego zakład likwidowany.
9. Dysponentem funduszu rehabilitacji lub zakładowego funduszu aktywności jest
pracodawca.
10. Prowadzący zakład pracy chronionej może udzielać, ze środków funduszu
rehabilitacji, pomocy nie pracującym osobom niepełnosprawnym byłym pracownikom
tego zakładu, na cele związane z rehabilitacją leczniczą i społeczną.
11. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów oraz ministrem właściwym do spraw zdrowia
określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje wydatków, szczegółowe zasady
wykorzystania środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych
oraz tryb ustalania zakładowego regulaminu wykorzystania tych środków, a także
zasady tworzenia i finansowania indywidualnych programów rehabilitacji oraz
udzielania pomocy niepracującym osobom niepełnosprawnym byłym pracownikom
zakładu pracy chronionej.
Art. 33a. Przepisy art. 33 stosuje się do pracodawców, o których mowa w art. 33
ust. 7b.
Rozdział 7
Zadania i organizacja służb działających na rzecz osób niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 34. 1. Wykonanie zadań wynikających z ustawy nadzoruje Pełnomocnik będący
sekretarzem stanu w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
2. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, jest wykonywany przez:
1) koordynację realizacji zadań wynikających z ustawy,
2) inicjowanie lub przeprowadzanie kontroli realizacji zadań wynikających z
ustawy.
3. Koordynacja, o której mowa w ust. 2 pkt 1, polega na:
1) żądaniu od podmiotów informacji, dokumentów i sprawozdań okresowych
dotyczących realizowanych zadań określonych w ustawie,
2) organizowaniu szkoleń i konferencji,
3) udzielaniu informacji w sprawach z zakresu rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudniania osób niepełnosprawnych,
4) opracowywaniu standardów w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie,
5) realizacji zadań wynikających z programów rządowych, o których mowa w ust. 6
pkt 2,
6) realizacji działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności i
barier, utrudniających osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie w społeczeństwie.
4. Inicjowanie kontroli, o której mowa w ust. 2 pkt 2, dotyczy:
1) działań na rzecz realizacji praw osób niepełnosprawnych,
2) realizacji zadań określonych w ustawie,
3) spełniania przez pracodawców warunków określonych w art. 28 ust. 1, art. 29,
art. 30 ust. 2b i art. 33.
5. Pełnomocnik może przeprowadzić kontrolę w zakresie określonym w ust. 4.
6. Do zadań Pełnomocnika należy także:
1) opracowywanie oraz opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących
zatrudnienia, rehabilitacji oraz warunków życia osób niepełnosprawnych,
2) opracowywanie projektów programów rządowych dotyczących rozwiązywania
problemów osób niepełnosprawnych,
3) ustalanie założeń do rocznych planów rzeczowo-finansowych dotyczących
realizacji zadań wynikających z ustawy,
4) inicjowanie działań zmierzających do ograniczenia skutków niepełnosprawności
i barier utrudniających osobom niepełnosprawnym funkcjonowanie w społeczeństwie,
5) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz
osób niepełnosprawnych.
7. Zadania wynikające z ustawy realizują organy administracji rządowej, organy
jednostek samorządu terytorialnego i Fundusz.
8. Pełnomocnika powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, na wniosek ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
9. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb kontroli
prowadzonej przez organy upoważnione do kontroli na podstawie ustawy, z
wyłączeniem organów sprawujących kontrolę na podstawie odrębnych przepisów oraz
wzory informacji i sprawozdań, o których mowa w ust. 3 pkt 1, a także terminy
ich przedstawiania, mając na względzie zapewnienie prawidłowego przeprowadzania
kontroli.
10. Pełnomocnik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Pełnomocnika, które
stanowi wyodrębnioną komórkę organizacyjną w urzędzie obsługującym ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
Art. 35. 1. Do zadań samorządu województwa realizowanych w ramach ustawy należy:
1) opracowywanie i realizacja wojewódzkich programów dotyczących wyrównywania
szans osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu,
2) opracowywanie i realizacja wojewódzkich programów pomocy w realizacji zadań
na rzecz zatrudniania osób niepełnosprawnych,
3) opracowywanie i przedstawianie Pełnomocnikowi informacji o prowadzonej
działalności,
4) udzielanie pomocy zakładom pracy chronionej, zgodnie z art. 32a,
5) dofinansowanie budowy i rozbudowy obiektów służących rehabilitacji,
6) dofinansowanie kosztów tworzenia i działania zakładów aktywności zawodowej,
7) współpraca z organami administracji rządowej oraz powiatami i gminami w
realizacji zadań wynikających z ustawy,
8) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz
osób niepełnosprawnych,
9) opiniowanie wniosku o wpis do rejestru, o którym mowa w art. 10d ust. 2.
2. Sejmik województwa w formie uchwały określa zadania, na które przeznacza
środki określone w art. 48 ust. 1 pkt 1.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, zadania samorządu województwa, które mogą być finansowane ze
środków Funduszu oraz zasady i tryb dofinansowania budowy i rozbudowy obiektów
służących rehabilitacji, mając na względzie zasadną realizację zadań na rzecz
osób niepełnosprawnych.
Art. 35a. 1. Do zadań powiatu należy:
1) opracowywanie i realizacja, zgodnych ze strategią rozwoju województwa,
powiatowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych w zakresie:
a) rehabilitacji społecznej,
b) rehabilitacji zawodowej i zatrudniania,
c) przestrzegania praw osób niepełnosprawnych,
2) współpraca z instytucjami administracji rządowej i samorządowej w
opracowywaniu i realizacji programów, o których mowa w pkt 1,
3) udostępnianie na potrzeby pełnomocnika i samorządu województwa oraz
przekazywanie właściwemu wojewodzie uchwalonych przez radę powiatu programów, o
których mowa w pkt 1, oraz rocznej informacji z ich realizacji,
4) podejmowanie działań zmierzających do ograniczania skutków
niepełnosprawności,
5) opracowywanie i przedstawianie planów zadań i informacji z prowadzonej
działalności oraz ich udostępnianie na potrzeby samorządu województwa,
6) współpraca z organizacjami pozarządowymi i fundacjami działającymi na rzecz
osób niepełnosprawnych w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej tych
osób,
7) dofinansowanie:
a) uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach
rehabilitacyjnych,
b) sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych,
c) zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki
pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym na podstawie odrębnych przepisów,
d) likwidacji barier architektonicznych, w komunikowaniu się i technicznych, w
związku z indywidualnymi potrzebami osób niepełnosprawnych,
e) rehabilitacji dzieci i młodzieży,
8) dofinansowanie kosztów tworzenia i działania warsztatów terapii zajęciowej,
9) pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe dla osób niepełnosprawnych, ich
szkolenie oraz przekwalifikowanie,
10) kierowanie osób niepełnosprawnych, które wymagają specjalistycznego programu
szkolenia oraz rehabilitacji leczniczej i społecznej, do specjalistycznego
ośrodka szkoleniowo-rehabilitacyjnego lub innej placówki szkoleniowej,
11) współpraca z organami rentowymi w zakresie wynikającym z odrębnych
przepisów,
12) doradztwo organizacyjno-prawne i ekonomiczne w zakresie działalności
gospodarczej lub rolniczej podejmowanej przez osoby niepełnosprawne,
13) współpraca z właściwym terenowo inspektorem pracy w zakresie oceny i
kontroli miejsc pracy osób niepełnosprawnych.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1:
1) w pkt 1 lit. a) i c) oraz w pkt 6 w części dotyczącej rehabilitacji
społecznej osób niepełnosprawnych, a także w pkt 4, 5, 7 i 8 - są realizowane
przez powiatowe centra pomocy rodzinie,
2) w pkt 1 lit. b) i c) oraz w pkt 6 w części dotyczącej rehabilitacji zawodowej
osób niepełnosprawnych, a także w pkt 9-13 - są realizowane przez powiatowe
urzędy pracy.
3. Rada powiatu w formie uchwały określa zadania, na które przeznacza środki
określone w art. 48 ust. 1 pkt 1.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, rodzaje zadań, o których mowa w ust. 1, które mogą być
finansowane ze środków Funduszu, uwzględniając w szczególności wymagania, jakie
powinny spełniać podmioty ubiegające się o dofinansowanie tych zadań, a także
tryb postępowania i zasady ich dofinansowania ze środków Funduszu.
Art. 35b. skreślony.
Art. 35c. 1. Zarządy województw i zarządy powiatów przedstawiają prezesowi
Zarządu Funduszu sprawozdania rzeczowo finansowe o zadaniach zrealizowanych z
otrzymanych z Funduszu środków.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady sporządzania sprawozdań rzeczowo-finansowych
o zadaniach zrealizowanych ze środków Funduszu, o których mowa w ust. 1,
uwzględniając w szczególności terminy i sposoby ich przedstawiania oraz wzór
tego sprawozdania, a także zasady i sposoby rozliczeń finansowych samorządu z
Funduszem w zakresie wykorzystania środków, w tym zwrotu niewykorzystanych
środków.
Art. 36. 1. Zadania w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej mogą być
realizowane na zlecenie Funduszu przez jednostki samorządu terytorialnego i
organizacje pozarządowe, w tym o charakterze lokalnym.
1a. Zadania, o których mowa w ust. 1, mogą być realizowane ze środków Funduszu
przez organizacje pozarządowe również na zlecenie samorządu województwa lub
powiatu.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) rodzaje zadań określonych w ustawie, które mogą być zlecane organizacjom
pozarządowym lub jednostkom samorządu terytorialnego,
2) ogólne warunki i tryb zlecania zadań, o których mowa w pkt 1, oraz zasady
ustalania i rozliczania dotacji ze środków Funduszu,
3) tryb dokonywania ocen oraz sprawowania nadzoru i kontroli realizacji zadań
zleconych.
Rozdział 8
Szkolenie osób niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 37. Szkolenie osób niepełnosprawnych odbywa się w formach pozaszkolnych w
celu nauki zawodu, przekwalifikowania lub podwyższenia kwalifikacji.
Art. 38. 1. Kierownik powiatowego urzędu pracy inicjuje i organizuje szkolenie
dla bezrobotnych osób niepełnosprawnych lub innych osób niepełnosprawnych
poszukujących pracy i nie pozostających w zatrudnieniu, a zarejestrowanych w
powiatowym urzędzie pracy, w celu zwiększenia ich szans na uzyskanie
zatrudnienia, podwyższenia dotychczasowych kwalifikacji zawodowych lub
zwiększenia aktywności zawodowej, a w szczególności w razie:
1) braku kwalifikacji zawodowych,
2) konieczności zmiany kwalifikacji w związku z brakiem propozycji odpowiedniego
zatrudnienia,
3) utraty zdolności do pracy w dotychczas wykonywanym zawodzie.
2. Szkoleniem, o którym mowa w ust. 1, mogą być objęte również osoby
niepełnosprawne będące w okresie wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn
dotyczących pracodawcy.
Art. 38a. 1. Starosta przekazuje wojewodzie informacje o szkoleniach,
zatrudnieniu i osobach niepełnosprawnych, o których mowa w art. 38.
2. Wojewoda, na podstawie informacji, o których mowa w ust. 1, przesyła
Pełnomocnikowi kwartalne informacje zbiorcze.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzory i sposób przedstawiania informacji, o których mowa w ust.
1 i 2, mając na względzie zapewnienie prawidłowego planowania liczby i rodzaju
szkoleń osób niepełnosprawnych oraz prawidłowego wykorzystania środków na ten
cel.
Art. 39. 1. Szkolenie osób niepełnosprawnych może odbywać się:
1) w placówkach szkolących,
2) w specjalistycznych ośrodkach szkoleniowo-rehabilitacyjnych, zwanych dalej
"specjalistycznymi ośrodkami", zapewniających warunki realizacji zadań
określonych w ust. 3.
2. Specjalistyczne ośrodki są tworzone i likwidowane przez marszałka województwa
w porozumieniu z Pełnomocnikiem. Samorząd województwa może zlecać innym
podmiotom zadania, o których mowa w ust. 3.
3. Do zadań specjalistycznego ośrodka należy:
1) prowadzenie szkolenia osób, które z powodu niepełnosprawności mają utrudniony
lub uniemożliwiony dostęp do korzystania ze szkolenia w innych placówkach,
2) określanie psychofizycznej sprawności danej osoby w stosunku do wymagań
różnych zawodów,
3) określanie, przez zastosowanie odpowiednich testów sprawności i prób
praktycznych, uzdolnienia i możliwości rozwoju zdolności danej osoby,
4) zapewnienie uczestnikom szkolenia zakwaterowania, wyżywienia, pomocy
dydaktycznej oraz opieki medycznej i usług rehabilitacyjnych.
4. Koszty utworzenia, działalności oraz realizacji zadań specjalistycznego
ośrodka powinny być pokrywane ze środków Funduszu.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, sposób tworzenia, działania i finansowania specjalistycznych
ośrodków, a także zlecania zadań, o których mowa w ust. 3, oraz tryb sprawowania
nadzoru nad ich działalnością.
Art. 40. 1. Kierownik powiatowego urzędu pracy kieruje osobę niepełnosprawną, o
której mowa w art. 38, na szkolenie:
1) z własnej inicjatywy lub na podstawie orzeczenia właściwego organu,
2) wskazane przez tę osobę, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że szkolenie to
zapewni uzyskanie pracy i spełniony jest przynajmniej jeden z warunków
wymienionych w art. 38; koszt tego szkolenia nie może przekroczyć
dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.
2. Koszty szkolenia obejmują w szczególności:
1) uprzednio uzgodnioną należność przysługującą jednostce szkolącej,
2) koszt ubezpieczenia od nieszczęśliwych wypadków,
3) koszt zakwaterowania i wyżywienia w części albo w całości,
4) koszt przejazdu na szkolenie, w tym koszt przejazdu przewodnika lub opiekuna
osoby zaliczonej do znacznego stopnia niepełnosprawności,
5) koszt usług tłumacza języka migowego albo lektora dla niewidomych lub osoby
towarzyszącej osobie niepełnosprawnej ruchowo zaliczonej do znacznego stopnia
niepełnosprawności,
6) koszt niezbędnych badań lekarskich, psychologicznych, diagnostycznych i usług
rehabilitacyjnych.
3. Szkolenie trwa nie dłużej niż 36 miesięcy.
4. Koszty szkolenia są finansowane ze środków Funduszu.
5. Osoba niepełnosprawna, która nie ukończyła szkolenia z własnej winy, jest
obowiązana do zwrotu jego kosztów, chyba że powodem nieukończenia szkolenia było
podjęcie zatrudnienia.
Art. 41. 1. Szkolenie osób niepełnosprawnych może być organizowane także przez
pracodawcę.
2. Na wniosek pracodawcy poniesione przez niego koszty szkolenia zatrudnionych
osób niepełnosprawnych mogą być zrefundowane ze środków Funduszu do wysokości 75
proc., nie więcej jednak niż do wysokości dwukrotnego przeciętnego wynagrodzenia
na jedną osobę, jeżeli po zakończeniu szkolenia będą zatrudniane, zgodnie z
kierunkiem szkolenia, na innych stanowiskach pracy przez okres co najmniej 24
miesięcy.
3. Zwrotu kosztów, o których mowa w ust. 2, dokonuje starosta na warunkach i w
wysokości określonych w umowie zawartej z pracodawcą. Zwrotowi nie podlegają
koszty poniesione przez pracodawcę przed datą podpisania umowy.
4. Jeżeli z przyczyn dotyczących pracodawcy, o którym mowa w ust. 2, osoba
niepełnosprawna po zakończeniu szkolenia nie będzie zatrudniana zgodnie z
kierunkiem szkolenia lub będzie zatrudniana przez okres krótszy niż 24 miesiące,
pracodawca zwraca do Funduszu środki pobrane na szkolenie tej osoby wraz z
odsetkami należnymi od dnia, w którym pracodawca przestał spełniać warunki
określone w ust. 2.
Art. 41a. 1. Placówki szkolące i specjalistyczne ośrodki oraz pracodawcy
przeprowadzający szkolenia przesyłają samorządowi województwa półroczne
informacje o przebiegu szkoleń.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1, przekazuje się, na jego wniosek,
kierownikowi powiatowego urzędu pracy, który skierował osobę niepełnosprawną na
szkolenie.
Rozdział 9
Krajowa Rada Konsultacyjna do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 42. 1. Powołuje się Krajową Radę Konsultacyjną do Spraw Osób
Niepełnosprawnych, zwaną dalej "Radą".
2. Rada jest organem doradczym pełnomocnika stanowiącym forum współdziałania, na
rzecz osób niepełnosprawnych, organów administracji rządowej, samorządu
terytorialnego oraz organizacji pozarządowych.
3. Do zakresu działania Rady należy przedstawianie Pełnomocnikowi:
1) propozycji przedsięwzięć zmierzających do integracji osób niepełnosprawnych
ze społeczeństwem,
2) propozycji rozwiązań w zakresie zaspokajania potrzeb osób niepełnosprawnych,
wynikających z faktu niepełnosprawności,
3) opinii do:
a) projektu założeń polityki zatrudniania, rehabilitacji zawodowej i społecznej
osób niepełnosprawnych,
b) projektów aktów prawnych mających lub mogących mieć wpływ na sytuację osób
niepełnosprawnych oraz sygnalizowanie odpowiednim organom potrzeby wydania lub
zmiany przepisów w tym zakresie,
c) sprawozdań z działalności Funduszu,
d) projektów rządowych programów działań na rzecz osób niepełnosprawnych oraz
informacji o ich realizacji,
e) materiałów przedstawionych przez Pełnomocnika,
4) rocznych informacji o działalności Rady.
Art. 43. 1. Rada składa się z:
1) pięciu przedstawicieli organów administracji rządowej,
2) pięciu przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego,
3) piętnastu przedstawicieli organizacji pozarządowych, w tym:
a) po jednym przedstawicielu każdej organizacji pracodawców, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr
100, poz. 1080 i Nr 154, poz. 1793 i 1800 oraz z 2002 r. Nr 10, poz. 89 i Nr
240, poz. 2056), zwanej dalej "ustawą o Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych",
b) po jednym przedstawicielu każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych.
2. Członków Rady powołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego
na wniosek uprawnionych organizacji.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może odwołać członka
Rady przed upływem kadencji:
1) na jego wniosek,
2) na wniosek reprezentowanego przez niego organu lub organizacji,
3) na wniosek pełnomocnika po zasięgnięciu opinii organu lub organizacji, którą
członek Rady reprezentuje.
4. Posiedzenia Rady zwoływane są przez jej przewodniczącego nie rzadziej niż raz
na kwartał oraz w każdym czasie na wniosek pełnomocnika lub co najmniej 5
członków Rady.
5. Kadencja Rady trwa 4 lata.
Art. 44. 1. Wydatki związane z obsługą Rady i wynagradzaniem jej członków są
finansowane ze środków urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
2. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy w celu wzięcia udziału
w posiedzeniach Rady. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo do
wynagrodzenia ustalonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu ekwiwalentu
pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Koszty wynagrodzenia ponoszone przez
pracodawcę są refundowane ze środków urzędu obsługującego ministra właściwego do
spraw zabezpieczenia społecznego.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb działania Rady, uwzględniając jej
organizację oraz wysokość wynagrodzenia członków za udział w posiedzeniach,
mając na względzie zapewnienie sprawnego funkcjonowania Rady.
Art. 44a. 1. Przy marszałkach województw tworzy się wojewódzkie społeczne rady
do spraw osób niepełnosprawnych, zwane dalej "wojewódzkimi radami", będące
organami opiniodawczo-doradczymi.
2. Do zakresu działania wojewódzkich rad należy:
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do:
a) integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
b) realizacji praw osób niepełnosprawnych,
2) opiniowanie projektów wojewódzkich programów działań na rzecz osób
niepełnosprawnych,
3) ocena realizacji programów,
4) opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez sejmik
województwa pod kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych.
Art. 44b. 1. Przy starostach tworzy się powiatowe społeczne rady do spraw osób
niepełnosprawnych, zwane dalej "powiatowymi radami", będące organami
opiniodawczo-doradczymi.
2. Do zakresu działania powiatowych rad należy:
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do:
a) integracji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych,
b) realizacji praw osób niepełnosprawnych,
2) opiniowanie projektów powiatowych programów działań na rzecz osób
niepełnosprawnych,
3) ocena realizacji programów,
4) opiniowanie projektów uchwał i programów przyjmowanych przez radę powiatu pod
kątem ich skutków dla osób niepełnosprawnych.
Art. 44c. 1. Wojewódzkie rady składają się z 7 osób powoływanych spośród
przedstawicieli działających na terenie województwa organizacji pozarządowych,
fundacji oraz przedstawicieli wojewody i jednostek samorządu terytorialnego
(powiatów i gmin).
2. Powiatowe rady składają się z 5 osób, powoływanych spośród przedstawicieli
działających na terenie danego powiatu organizacji pozarządowych, fundacji oraz
przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego (powiatów i gmin).
3. Członków wojewódzkich rad powołuje i odwołuje marszałek województwa, a
członków powiatowych rad - starosta, spośród kandydatów zgłoszonych przez
organizacje i organy, o których mowa odpowiednio w ust. 1 i 2.
4. Rady, o których mowa w ust. 1 i 2, wybierają przewodniczącego spośród swoich
członków.
5. Członek rady może zostać odwołany:
1) na swój wniosek,
2) na wniosek organizacji lub organu, które zgłosiły jego kandydaturę,
3) na wniosek marszałka lub starosty, po zasięgnięciu opinii organizacji lub
organu, które zgłosiły jego kandydaturę.
6. Kadencja rad trwa 4 lata.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, organizację oraz tryb działania wojewódzkich i powiatowych rad,
w tym sposób powoływania i odwoływania członków rad oraz częstotliwość
posiedzeń, mając na względzie zapewnienie właściwego wykonywania zadań przez te
rady.
8. Pracodawca jest obowiązany zwolnić pracownika od pracy w celu wzięcia udziału
w posiedzeniach rady. Za czas zwolnienia pracownik zachowuje prawo do
wynagrodzenia ustalonego według zasad obowiązujących przy obliczaniu
wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.
9. Na wniosek członków rad zamieszkałych poza miejscem obrad rady mogą być
finansowane, odpowiednio z budżetu samorządu województwa i powiatu, koszty ich
przejazdów publicznymi środkami komunikacji, na zasadach określonych w
przepisach dotyczących zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących
pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju.
Rozdział 10
Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
Spis rozdziałów
Art. 45. 1. Fundusz jest państwowym funduszem celowym w rozumieniu przepisów
ustawy z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 155, poz.
1014, z późn. zm.).
2. Fundusz posiada osobowość prawną.
3. Fundusz stosuje zasady rachunkowości określone dla podmiotów, o których mowa
w art. 2 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U.
z 2002 r. Nr 76, poz. 694).
3a. Przy rozpatrywaniu i rozstrzyganiu spraw przez Fundusz, w zakresie
nieuregulowanym w odrębnych przepisach, stosuje się przepisy Kodeksu
postępowania administracyjnego.
4. Nadzór nad Funduszem sprawuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia
społecznego, który na wniosek Prezesa Zarządu Funduszu, po uzyskaniu pozytywnej
opinii Pełnomocnika, zatwierdza statut określający organizację, szczegółowe
zasady i tryb działania Funduszu, w tym jego organów.
Art. 46. Przychodami Funduszu są:
1) wpłaty pracodawców, o których mowa w art. 21 ust. 1, art. 23, art. 24 ust. 2
oraz art. 31 ust. 3 pkt 1,
2) dotacje z budżetu państwa oraz inne dotacje i subwencje,
3) spadki, zapisy i darowizny,
4) dobrowolne wpłaty pracodawców,
5) dochody z oprocentowania pożyczek, dyskonto od zakupionych bonów skarbowych,
odsetki od obligacji emitowanych lub gwarantowanych przez Skarb Państwa lub
Narodowy Bank Polski oraz lokat terminowych,
6) dochody z działalności gospodarczej,
7) wpłaty, o których mowa w art. 26 ust. 4 oraz w art. 41 ust. 4, a także spłaty
pożyczek, o których mowa w art. 12, wraz z oprocentowaniem,
8) dywidendy,
8a) odsetki od środków, o których mowa w art. 48 ust. 1,
9) inne wpłaty.
Art. 46a. 1. Fundusz otrzymuje dotacje celowe z budżetu państwa:
1) na zadanie, o którym mowa w art. 26a - w wysokości zapewniającej jego
realizację,
2) na zadanie, o którym mowa w art. 47 ust. 2 - w wysokości 50 proc. utraconych
dochodów gmin z tytułu zastosowania zwolnień ustawowych, o których mowa w art.
31 ust. 1 pkt 1.
2. Kwoty dotacji, o których mowa w ust. 1, ustala się i rozlicza zgodnie z
zasadami przyjętymi w budżecie państwa.
3. Dotacje, o których mowa w ust. 1, są przekazywane na zasadach określonych w
odrębnych przepisach przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w
sposób umożliwiający pełne i terminowe wykonywanie zadania.
Art. 47. 1. Środki Funduszu, poza zadaniami wymienionymi w ustawie, w wysokości
do 30 proc. wydatków, przeznacza się na:
1) realizację działań wyrównujących różnice miedzy regionami, w szczególności w
jednostkach samorządu terytorialnego, na terenie których stopa bezrobocia jest
wyższa niż 110 proc. średniej stopy bezrobocia w kraju lub nie utworzono
warsztatu terapii zajęciowej albo zakładu aktywności zawodowej,
2) działania o charakterze ogólnokrajowym, w tym na realizację programów
wspieranych ze środków pomocowych Unii Europejskiej na rzecz osób
niepełnosprawnych przewidzianych do wdrożenia w danym roku,
3) programy zatwierdzone przez Radę Nadzorczą, służące rehabilitacji społecznej
i zawodowej, w szczególności adresowane do osób niepełnosprawnych, w tym dzieci
niepełnosprawnych, z uwzględnieniem refundacji zwiększonych kosztów zatrudnienia
osób niepełnosprawnych, u których stwierdzono chorobę psychiczną, upośledzenie
umysłowe, epilepsję lub niewidomych,
4) dofinansowanie zadań wynikających z programów rządowych, w tym
ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich oraz przeciwdziałanie wykluczeniu
społecznemu osób niepełnosprawnych,
5) zadanie, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1,
6) finansowanie w części lub w całości badań, ekspertyz i analiz dotyczących
rehabilitacji zawodowej i społecznej.
2. Środki Funduszu przeznacza się również na zrekompensowanie gminom dochodów
utraconych na skutek zastosowania ustawowych zwolnień, o których mowa w art. 31
ust. 1 pkt 1, w wysokości utraconych dochodów.
3. Czasowo wolne środki Funduszu, z wyłączeniem dotacji, o których mowa w art.
46a ust. 1, mogą być lokowane:
1) w bonach skarbowych i obligacjach emitowanych przez Skarb Państwa albo
Narodowy Bank Polski,
2) na lokatach terminowych w Narodowym Banku Polskim i Banku Gospodarstwa
Krajowego.
4. Działalność Funduszu nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym oraz
podatkiem od towarów i usług.
5. Darowizna dokonywana ze środków Funduszu na rzecz osoby niepełnosprawnej w
celach wynikających z ustawy nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i
darowizn.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem finansów, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
gospodarowania środkami Funduszu w tym sposób umarzania zobowiązań, do których
nie mają zastosowania przepisy odrębne mające na względzie prawidłowe
gospodarowanie środkami Funduszu.
7. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, po zasięgnięciu opinii
Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady obliczania i tryb przekazywania gminom
dotacji celowej, o której mowa w ust. 2, z uwzględnieniem wniosków gmin,
zawierających dane o rocznych skutkach zastosowania zwolnień, o których mowa w
art. 31 ust. 1 pkt 1, mając na względzie zrekompensowanie gminom utraconych
dochodów.
Art. 48. 1. Środki Funduszu są przekazywane przez prezesa Zarządu tego Funduszu:
1) samorządom wojewódzkim i powiatowym na realizację określonych zadań lub
rodzajów zadań, na wyodrębniony rachunek bankowy - według algorytmu,
2) podmiotom realizującym zadania zlecone przez Fundusz lub inne zadania
wynikające z ustawy - na podstawie zawartych z nimi umów.
1a. uchylony
2. Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, algorytm, o którym mowa w
ust. 1, a także zasady ustalania maksymalnych wysokości kwot zobowiązań
przypadających do wypłaty na dany rok. Projekt algorytmu podlega opiniowaniu
przez stronę samorządową Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
3. Algorytm, o którym mowa w ust. 1, powinien uwzględniać w szczególności liczbę
mieszkańców, liczbę osób niepełnosprawnych i liczbę uczestników funkcjonujących
warsztatów terapii zajęciowej w powiecie oraz kwotę przewidzianą w planie
finansowym Funduszu na dany rok na realizację przez samorządy zadań, kwotę
zobowiązań finansowanych ze środków Funduszu z tytułu realizacji umów zawartych
do 31 grudnia roku poprzedzającego rok, dla którego jest obliczana wysokość
środków.
Art. 49. 1. Do wpłat, o których mowa w art. 21 ust. 1, art. 23, art. 31 ust. 3
pkt 1 i art. 33 ust. 4a, 7 i 7a, stosuje się odpowiednio, z zastrzeżeniem art.
49a i 49b, przepisy ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U.
nr 137, poz. 926 i nr 160, poz. 1083, z 1998 r. nr 106, poz. 668, z 1999 r. nr
11, poz. 95 i nr 92, poz. 1062 oraz z 2000 r. nr 94, poz. 1037 i nr 116, poz.
1216), zwanej dalej "ordynacją podatkową", z tym że uprawnienia organów
podatkowych określone w tej ustawie przysługują prezesowi Zarządu Funduszu.
2. Pracodawcy dokonują wpłat, o których mowa w ust. 1, w terminie do dnia 20
następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące
powstanie obowiązku wpłat, składając równocześnie Zarządowi Funduszu deklaracje
miesięczne i roczne według wzoru ustalonego, w drodze rozporządzenia, przez
ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
[Z dniem 1 lipca 2003 r. ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Pracodawcy dokonują wpłat, o których mowa w ust. 1, w terminie do dnia 20
następnego miesiąca po miesiącu, w którym zaistniały okoliczności powodujące
powstanie obowiązku wpłat, składając równocześnie Zarządowi Funduszu deklaracje
miesięczne i roczne poprzez teletransmisje danych w formie dokumentu
elektronicznego według wzoru ustalonego, w drodze rozporządzenia, przez ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego."]
3. Do egzekucji wpłat, o których mowa w ust. 1, stosuje się przepisy o
postępowaniu egzekucyjnym w administracji, z tym że tytuł wykonawczy wystawia
prezes Zarządu Funduszu.
4. Od decyzji prezesa Zarządu Funduszu dotyczących wpłat, o których mowa w ust.
1, pracodawcy przysługuje odwołanie do ministra właściwego do spraw
zabezpieczenia społecznego.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego i Prezes Zarządu
Funduszu mogą wydawać decyzje, o których mowa w art. 48 lub art. 67 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926, z późn.
zm.), z zastrzeżeniem dopełnienia warunku dokonania wpłat, o których mowa w ust.
1, w terminach określonych decyzją.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw łączności, może, w drodze rozporządzenia, określić
wzór formularza wpłaty gotówkowej oraz polecenia przelewu, mając na względzie
ustalenie tożsamości wpłacającego oraz tytuł zobowiązania.
Art. 49a. 1. Prezes Zarządu Funduszu ma prawo występowania z wnioskiem o
założenie księgi wieczystej dla nieruchomości dłużnika zalegającego z opłatą z
tytułu wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1.
2. Wystawione przez prezesa Zarządu Funduszu dokumenty stwierdzające istnienie
należności z tytułu wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1, oraz ich wysokość są
podstawą wpisu hipoteki do księgi wieczystej nieruchomości stanowiącej własność
zobowiązanego. Jeżeli nieruchomość nie posiada księgi wieczystej, zabezpieczenie
jest dokonywane przez złożenie tych dokumentów do zbioru dokumentów.
3. Należności z tytułu wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1, są zabezpieczane
hipoteką przymusową na wszystkich nieruchomościach dłużnika. Podstawą
ustanowienia hipoteki jest doręczona decyzja określająca wysokość należności z
tytułu wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1.
4. Do hipoteki, o której mowa w ust. 3, stosuje się odpowiednio przepisy
ordynacji podatkowej dotyczące hipoteki przymusowej.
Art. 49b. 1. Należności z tytułu wpłat, o których mowa w art. 49 ust. 1, są
zabezpieczane ustawowym prawem zastawu na ruchomościach i prawach zbywalnych
dłużnika.
2. Do zastawu, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy
ordynacji podatkowej dotyczące zastawów skarbowych.
3. Zastaw, o którym mowa w ust. 1, wpisuje się do rejestru zastawów skarbowych
prowadzonego na podstawie art. 43 ordynacji podatkowej.
4. Wypis z rejestru zastawów, o którym mowa w art. 46 ż 1 ordynacji podatkowej,
wydawany jest na wniosek prezesa Zarządu Funduszu nieodpłatnie.
Art. 49c. Fundusz jest uprawniony do nieodpłatnego korzystania z danych
zgromadzonych:
1) w Krajowej Ewidencji Podatników,
2) w krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON)
prowadzonym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego,
3) przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
4) w Centralnej Bazie RCIPESEL.
Art. 49d. 1. Prezes Zarządu Funduszu jest obowiązany składać Pełnomocnikowi
półroczne informacje o pracodawcach zwolnionych z wpłat na Fundusz lub
zobowiązanych do tych wpłat, w terminach:
1) do dnia 15 sierpnia - za pierwsze półrocze,
2) do dnia 15 lutego - za drugie półrocze roku poprzedniego.
2. Prezes Zarządu Funduszu jest obowiązany udzielać, na wniosek Pełnomocnika,
informacji o pracodawcach obowiązanych do składania informacji, o których mowa w
art. 21 ust. 2f, lub deklaracji, o których mowa w art. 49 ust. 2, w zakresie i
terminie wskazanym we wniosku. Termin ten nie może być krótszy niż 30 dni od
dnia doręczenia wniosku.
3. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, wzory informacji, o których mowa w ust. 1, oraz sposób ich
przekazywania, mając na względzie zapewnienie prawidłowego przepływu informacji.
Art. 50. 1. Organami Funduszu są Rada Nadzorcza i Zarząd.
2. Rada Nadzorcza składa się z:
1) prezesa Rady Nadzorczej, którym jest pełnomocnik,
1a) przedstawiciel ministra właściwego do spraw finansów publicznych,
2) siedmiu przedstawicieli organizacji pozarządowych, w tym:
a) po jednym przedstawicielu każdej organizacji pracodawców, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych,
b) po jednym przedstawicielu każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w
rozumieniu ustawy o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-gospodarczych.
3. Członków Rady Nadzorczej powołuje na wniosek pełnomocnika, a w przypadku
przedstawicieli, o których mowa w ust. 2 pkt 2, na wniosek uprawnionych
organizacji, minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego może odwołać członka
Rady Nadzorczej przed upływem kadencji:
1) na jego wniosek,
2) na wniosek reprezentowanego podmiotu,
3) na wniosek Pełnomocnika, zaopiniowany przez reprezentowany podmiot.
5. Kadencja Rady Nadzorczej trwa 2 lata.
6. Do zadań Rady Nadzorczej należy w szczególności:
1) zatwierdzanie planów działalności i projektu planu finansowego Funduszu,
2) opiniowanie kryteriów wyboru przedsięwzięć finansowanych ze środków Funduszu,
zgodnie z kierunkowymi założeniami polityki zatrudniania, rehabilitacji
zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, określonymi przez pełnomocnika,
3) zatwierdzanie wniosków Zarządu w sprawach zaciągania przez Fundusz pożyczek,
4) uchylony
5) opiniowanie wniosków w sprawie powołania i odwołania prezesa Zarządu i
każdego z jego zastępców,
6) dokonywanie kontroli i oceny działalności Zarządu,
7) zatwierdzanie rocznych sprawozdań Funduszu,
8) składanie ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego, w
terminie do 15 marca każdego roku, sprawozdań z działalności Funduszu.
7. Obsługę Rady Nadzorczej sprawuje Biuro Funduszu.
8. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb powoływania oraz odwoływania członków
Rady Nadzorczej, a także szczegółowe zasady działania Rady Nadzorczej i
szkolenia jej członków oraz wysokość ich wynagrodzenia za udział w posiedzeniach
Rady.
Art. 51. 1. W skład Zarządu Funduszu wchodzą prezes Zarządu Funduszu, zwany
dalej "prezesem", i jego dwaj zastępcy. Prezesa powołuje i odwołuje minister
właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego na wniosek pełnomocnika
zaopiniowany przez Radę Nadzorczą.
2. Zastępców prezesa, na wniosek prezesa zaopiniowany przez Radę Nadzorczą,
powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego.
3. Do zadań Zarządu należy w szczególności:
1) opracowywanie projektów planów działalności Funduszu i projektu planu
finansowego,
2) dokonywanie wyboru przedsięwzięć do finansowania ze środków Funduszu,
3) gospodarowanie środkami Funduszu,
4) opracowywanie szczegółowych zasad finansowania realizacji zadań, o których
mowa w ustawie,
5) podejmowanie decyzji w sprawie odraczania terminu spłat i umarzania pożyczek,
6) sprawowanie kontroli nad wykorzystaniem środków Funduszu przekazywanych na
realizację zadań określonych ustawą,
7) skreślony,
8) skreślony,
9) współpraca z organizacjami pozarządowymi,
10) składanie Radzie Nadzorczej sprawozdań z działalności Funduszu.
3a. Zarząd Funduszu uzgadnia z ministrem właściwym do spraw rozwoju regionalnego
projekty planów działalności Funduszu i projekt planu finansowego, o których
mowa w ust. 3 pkt 1, w trybie określonym w ustawie z 12 maja 2000 r. o zasadach
wspierania rozwoju regionalnego (Dz. U. nr 48, poz. 550).
3b. Zadania Zarządu, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 4, nie dotyczą środków, o
których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1.
3c. Zarząd Funduszu może żądać niezwłocznego zwrotu całości lub części środków
do Funduszu lub zawiesić wypłatę dalszych kwot, jeżeli w ciągu roku budżetowego,
w wyniku kontroli, o której mowa w ust. 3 pkt 6, stwierdzi nieprawidłowości
polegające na wykorzystaniu przekazanych środków z Funduszu niezgodnie z ich
przeznaczeniem.
3d. Do oceny prawidłowości wykorzystania środków Funduszu stosuje się przepisy o
finansach publicznych.
3e. Zarząd Funduszu może dokonać podziału środków nieprzekazanych lub
zwróconych, o których mowa w ust. 3c, po uzyskaniu pozytywnej opinii Rady
Nadzorczej Funduszu i ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
3f. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb i zasady sprawowania przez Fundusz kontroli, o której mowa
w ust. 3 pkt 6.
4. Zarząd udostępnia Radzie Nadzorczej, na jej żądanie, dokumenty i materiały
dotyczące działalności Funduszu.
5. Obsługę Zarządu sprawuje Biuro Funduszu.
Art. 52. 1. Zarząd Funduszu może tworzyć i znosić oddziały Funduszu oraz określa
zakres i obszar ich działania.
2. Dyrektora oddziału powołuje i odwołuje prezes Zarządu.
Art. 53. 1. Prezes Zarządu reprezentuje Fundusz na zewnątrz.
2. Prezes może powoływać pełnomocników Zarządu, ustalając granice ich
umocowania.
3. Do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych Funduszu są
upoważnieni:
1) prezes lub każdy z jego zastępców samodzielnie,
2) dwaj pełnomocnicy działający łącznie.
4. Prezes wykonuje za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy w
stosunku do pracowników Funduszu.
Art. 54. Ze środków Funduszu pokrywane są:
1) koszty jego działalności,
2) uchylony
3) koszty obsługi zadań realizowanych przez samorządy powiatowe i wojewódzkie w
wysokości faktycznie poniesionej, nie więcej niż 2,5 proc. środków
wykorzystanych na realizację zadań, o których mowa w art. 48 ust. 1 pkt 1.
Art. 55. Dochodzenie zwrotu środków finansowych Funduszu zwolnione jest z opłat
i kosztów sądowych, w tym egzekucyjnych.
Art. 56. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego składa Radzie
Ministrów corocznie informację o działalności Funduszu.
Rozdział 11
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Spis rozdziałów
Art. 57-61. pominięte. Wprowadzały zmiany do ustaw: z 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych; z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób
prawnych; z 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku
akcyzowym; z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy; z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i
przeciwdziałaniu bezrobociu.
Art. 62. 1. Osoby, które przed dniem wejścia w życie ustawy zostały zaliczone do
jednej z grup inwalidów, są osobami niepełnosprawnymi w rozumieniu ustawy,
jeżeli przed tą datą orzeczenie o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów nie
utraciło mocy.
2. Orzeczenie o zaliczeniu do:
1) I grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu
niepełnosprawności,
2) II grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o umiarkowanym
stopniu niepełnosprawności,
3) III grupy inwalidów traktowane jest na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu
niepełnosprawności.
3. Osoby o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym
uznaje się za niepełnosprawne, z tym że:
1) osoby, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny, traktuje się jako zaliczone
do znacznego stopnia niepełnosprawności,
2) pozostałe osoby traktuje się jako zaliczone do lekkiego stopnia
niepełnosprawności.
Art. 63. Osoby niepełnosprawne, o których mowa w art. 62, które przed dniem
wejścia w życie ustawy nabyły prawo do świadczeń lub ulg na podstawie odrębnych
przepisów, zachowują dotychczasowe uprawnienia.
Art. 64. skreślony.
Art. 65. skreślony.
Art. 66. W sprawach nie unormowanych przepisami ustawy stosuje się kodeks
postępowania administracyjnego, kodeks cywilny oraz kodeks pracy.
Art. 67. Sprawy, które zostały wszczęte, a nie zakończone przed dniem wejścia w
życie ustawy, podlegają rozpoznaniu według przepisów tej ustawy.
Art. 68. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie, nie
dłużej jednak niż przez okres 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie, zachowują
moc dotychczasowe przepisy wykonawcze, jeżeli nie są sprzeczne z ustawą.
Art. 68a. nieaktualny (dotyczył tylko 1998 r.).
Art. 69. Traci moc ustawa z 9 maja 1991 r. o zatrudnianiu i rehabilitacji
zawodowej osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 46, poz. 201 z późn. zm.), z tym że:
1) art. 4 obowiązuje do 31 grudnia 1998 r.,
2) art. 19 obowiązuje do 30 czerwca 1998 r.
Art. 70. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 1998 r., z tym że:
1) art. 6 ust. 7 wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 1 września 1997
r.,
2) art. 21 wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r.; art. 31 ust. 1 pkt 2 oraz art. 59
wchodzą w życie z dniem ogłoszenia).
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 24 maja 2002 r. Stan prawny na 29 czerwca 2002
roku
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
z 1991 r. Nr 55, poz. 236,
z 1997 r. Nr 82, poz. 518 i Nr 88, poz. 554,
z 1999 r. Nr 72, poz. 802,
z 2000 r. Nr 107, poz. 1127,
z 2002 r. Nr 74, poz. 676.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-6)
Rozdział 2: Rokowania (Art. 7-9)
Rozdział 3: Mediacja i arbitraż (Art. 10-16)
Rozdział 4: Strajk (Art. 17-25)
Rozdział 5: Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy (Art. 26)
Rozdział 6: Przepisy przejściowe i końcowe (Art. 27-29)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. Spór zbiorowy pracowników z pracodawcą lub pracodawcami może dotyczyć
warunków pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych
pracowników lub innych grup, którym przysługuje prawo zrzeszania się w związkach
zawodowych.
Art. 2. 1. Prawa i interesy zbiorowe pracowników wskazane w art. 1 są
reprezentowane przez związki zawodowe.
2. Prawa i interesy pracodawców w sporach zbiorowych mogą być reprezentowane
przez właściwe organizacje pracodawców.
Art. 3. 1. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja
związkowa, każda z nich może reprezentować w sporze zbiorowym interesy
stanowiące przedmiot tego sporu.
2. Jeżeli działające w zakładzie pracy organizacje związkowe tak postanowią, w
sporze zbiorowym występuje wspólna reprezentacja związkowa.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do reprezentacji interesów zbiorowych
w sporach wielozakładowych.
4. W imieniu pracowników zakładu pracy, w którym nie działa związek zawodowy,
spór zbiorowy może prowadzić organizacja związkowa, do której pracownicy
zwrócili się o reprezentowanie ich interesów zbiorowych.
Art. 4. 1. Nie jest dopuszczalne prowadzenie sporu zbiorowego w celu poparcia
indywidualnych żądań pracowniczych, jeżeli ich rozstrzygnięcie jest możliwe w
postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia pracowników.
2. Jeżeli spór dotyczy treści układu zbiorowego pracy lub innego porozumienia,
którego stroną jest organizacja związkowa, wszczęcie i prowadzenie sporu o
zmianę układu lub porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem ich
wypowiedzenia.
Art. 5. Pracodawcą w rozumieniu ustawy jest podmiot, o którym mowa w art. 3
Kodeksu pracy.
Art. 6. Przepisy ustawy, w których jest mowa o pracownikach, mają odpowiednie
zastosowanie do osób, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 23 maja
1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234) .
Rozdział 2
Rokowania
Spis treści
Art. 7. 1. Spór zbiorowy istnieje od dnia wystąpienia przez podmiot
reprezentujący interesy pracownicze do pracodawcy z żądaniami w sprawach
wskazanych w art. 1, jeżeli pracodawca nie uwzględnił wszystkich żądań w
terminie określonym w wystąpieniu, nie krótszym niż 3 dni.
2. W zgłoszeniu sporu określa się przedmiot żądań objętych sporem. Podmiot
zgłaszający spór może uprzedzić, że w razie nieuwzględnienia wysuniętych żądań
zostanie ogłoszony strajk. Dzień zapowiedzianego strajku nie może przypadać
przed upływem 14 dni od dnia zgłoszenia sporu.
Art. 8. Pracodawca podejmuje niezwłocznie rokowania w celu rozwiązania sporu w
drodze porozumienia, zawiadamiając równocześnie o powstaniu sporu właściwego
okręgowego inspektora pracy.
Art. 9. Rokowania kończą się podpisaniem przez strony porozumienia, a w razie
nieosiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu rozbieżności ze wskazaniem
stanowisk stron.
Rozdział 3
Mediacja i arbitraż
Spis treści
Art. 10. Jeżeli strona, która wszczęła spór, podtrzymuje zgłoszone żądania, spór
ten prowadzony jest przez strony z udziałem osoby dającej gwarancję
bezstronności, zwanej dalej mediatorem.
Art. 11. 1. Mediatora ustalają wspólnie strony sporu zbiorowego. Może być nim
osoba z listy ustalonej przez Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w uzgodnieniu
z ogólnokrajową organizacją międzyzwiązkową oraz ogólnokrajowym związkiem
zawodowym reprezentatywnym dla pracowników większości zakładów pracy.
2. Jeżeli strony sporu zbiorowego nie porozumieją się w ciągu 5 dni w sprawie
wyboru mediatora, dalsze postępowanie jest prowadzone z udziałem mediatora
wskazanego, na wniosek jednej ze stron, przez Ministra Pracy i Polityki
Socjalnej z listy, o której mowa w ust. 1.
3. Minister Pracy i Polityki Socjalnej określi, w drodze rozporządzenia, warunki
wynagradzania mediatorów z listy, o której mowa w ust. 1.
Art. 111. 1. Mediatorom na czas prowadzenia mediacji przysługuje zwolnienie od
pracy. Łączny wymiar tego zwolnienia w roku kalendarzowym nie może przekraczać
30 dni.
2. Wynagrodzenie należne mediatorowi oraz zwrot poniesionych kosztów przejazdu i
zakwaterowania określa umowa zawarta przez mediatora ze stronami sporu
zbiorowego.
3. Wynagrodzenie mediatora nie może być niższe od ustalonego w drodze
rozporządzenia, o którym mowa w art. 11 ust. 3.
4. Koszty postępowania mediacyjnego, o których mowa w ust. 2, ponoszą strony
sporu zbiorowego w równych częściach, chyba że uzgodnią inny ich podział.
5. W razie udokumentowanego braku środków na pokrycie kosztów, o których mowa w
ust. 2 i 4, na wniosek strony sporu zbiorowego Minister Pracy i Polityki
Socjalnej pokrywa koszty mediacji, z tym że wynagrodzenie mediatora pokrywane
jest do wysokości określonej w rozporządzeniu, o którym mowa w art. 11 ust. 3.
Art. 12. Jeżeli przebieg postępowania mediacyjnego uzasadnia ocenę, że nie
doprowadzi ono do rozwiązania sporu przed upływem terminów przewidzianych w art.
7 ust. 2 i art. 13 ust. 3, organizacja, która wszczęła spór, może zorganizować
jednorazowo i na czas nie dłuższy niż 2 godziny strajk ostrzegawczy.
Art. 13. 1. Jeżeli w toku postępowania mediator stwierdzi, że rozwiązanie sporu
zbiorowego wymaga szczegółowych lub dodatkowych ustaleń związanych z przedmiotem
sporu, zawiadamia o tym strony.
2. Jeżeli w związku z żądaniem objętym sporem jest konieczne ustalenie sytuacji
ekonomiczno-finansowej zakładu pracy, mediator może zaproponować przeprowadzenie
w tej sprawie ekspertyzy. Jeżeli strony nie postanowią inaczej, koszty
ekspertyzy obciążają zakład pracy.
3. Podjęcie czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, upoważnia mediatora do
wystąpienia do organizacji związkowej z wnioskiem o przesunięcie terminu
rozpoczęcia strajku na czas niezbędny do dokonania ustaleń mogących mieć wpływ
na wynik rozstrzygnięcia sporu.
Art. 14. Postępowanie mediacyjne kończy się podpisaniem przez strony
porozumienia, a w razie nieosiągnięcia porozumienia - sporządzeniem protokołu
rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron. Czynności tych dokonuje się przy
udziale mediatora.
Art. 15. Nieosiągnięcie porozumienia rozwiązującego spór zbiorowy w postępowaniu
mediacyjnym uprawnia do podjęcia akcji strajkowej.
Art. 16. 1. Podmiot prowadzący spór zbiorowy w interesie pracowników może, nie
korzystając z prawa przewidzianego w art. 15, podjąć próbę rozwiązania sporu
przez poddanie go rozstrzygnięciu kolegium arbitrażu społecznego.
2. Spór zakładowy rozpoznaje kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie
wojewódzkim, w którym utworzony jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Spór
wielozakładowy rozpoznaje Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym.
3. W skład kolegium wchodzi przewodniczący wyznaczony spośród sędziów sądu przez
prezesa sądu oraz sześciu członków wyznaczonych po trzech członków przez każdą
ze stron. Strony powinny dążyć do wskazania osób bezpośrednio nie
zainteresowanych rozstrzygnięciem sprawy.
4. Prezes sądu wyznacza niezwłocznie termin posiedzenia, zawiadamiając o nim
strony sporu lub ich przedstawicieli.
5. Jeżeli rozstrzygnięcie sporu wymaga wiadomości specjalnych, kolegium może
zasięgnąć opinii ekspertów. Przepis art. 13 ust. 2 zdanie drugie stosuje się
odpowiednio.
6. Orzeczenie kolegium zapada większością głosów. Jeżeli żadna ze stron przed
poddaniem sporu rozstrzygnięciu kolegium nie postanowi inaczej, orzeczenie to
wiąże strony.
7. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowy tryb postępowania
przed kolegiami arbitrażu społecznego.
Rozdział 4
Strajk
Spis treści
Art. 17. 1. Strajk polega na zbiorowym powstrzymywaniu się pracowników od
wykonywania pracy w celu rozwiązania sporu dotyczącego interesów wskazanych w
art. 1.
2. Strajk jest środkiem ostatecznym i nie może być ogłoszony bez uprzedniego
wyczerpania możliwości rozwiązania sporu według zasad określonych w art. 7-14.
Strajk może być zorganizowany bez zachowania tych zasad, jeżeli bezprawne
działanie pracodawcy uniemożliwiło przeprowadzenie rokowań lub mediacji, a także
w wypadku, gdy pracodawca rozwiązał stosunek pracy z prowadzącym spór działaczem
związkowym.
3. Przy podejmowaniu decyzji o ogłoszeniu strajku podmiot reprezentujący
interesy pracowników powinien wziąć pod uwagę współmierność żądań do strat
związanych ze strajkiem.
Art. 18. Udział w strajku jest dobrowolny.
Art. 19. 1. Niedopuszczalne jest zaprzestanie pracy w wyniku akcji strajkowych
na stanowiskach pracy, urządzeniach i instalacjach, na których zaniechanie pracy
zagraża życiu i zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa.
2. Niedopuszczalne jest organizowanie strajku w Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, w jednostkach Policji i Sił Zbrojnych
Rzeczypospolitej Polskiej, Służby Więziennej, Straży Granicznej, Służby Celnej
oraz jednostkach organizacyjnych ochrony przeciwpożarowej.
3. Prawo do strajku nie przysługuje pracownikom zatrudnionym w organach władzy
państwowej, administracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze.
Art. 20. 1. Strajk zakładowy ogłasza organizacja związkowa po uzyskaniu zgody
większości głosujących pracowników, jeżeli w głosowaniu wzięło udział co
najmniej 50% pracowników zakładu pracy.
2. Strajk wielozakładowy ogłasza organ związku wskazany w statucie po uzyskaniu
zgody większości głosujących pracowników w poszczególnych zakładach pracy, które
mają być objęte strajkiem, jeżeli w głosowaniu w każdym z tych zakładów wzięło
udział co najmniej 50% pracowników.
3. Ogłoszenie strajku powinno nastąpić co najmniej na 5 dni przed jego
rozpoczęciem.
Art. 21. 1. Kierownik zakładu pracy nie może być w czasie strajku ograniczony w
pełnieniu obowiązków i w wykonywaniu uprawnień w odniesieniu do pracowników nie
biorących udziału w strajku oraz w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony
mienia zakładu i nieprzerwanej pracy tych obiektów, urządzeń i instalacji,
których unieruchomienie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego
lub przywrócenia normalnej działalności zakładu.
2. Organizatorzy strajku są obowiązani współdziałać z kierownikiem zakładu pracy
w zakresie niezbędnym do zapewnienia ochrony mienia zakładu pracy i
nieprzerwanej pracy obiektów, urządzeń i instalacji, o których mowa w ust. 1.
Art. 22. W obronie praw i interesów pracowników, którzy nie mają prawa do
strajku, związek zawodowy działający w innym zakładzie pracy może zorganizować
strajk solidarnościowy na czas nie dłuższy niż połowa dnia roboczego. Przepisy
art. 17-21 stosuje się odpowiednio.
Art. 23. 1. Udział pracownika w strajku zorganizowanym zgodnie z przepisami
ustawy nie stanowi naruszenia obowiązków pracowniczych.
2. W okresie strajku zorganizowanego zgodnie z przepisami ustawy pracownik
zachowuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze
stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Okres przerwy w wykonywaniu
pracy wlicza się do okresu zatrudnienia w zakładzie pracy.
Art. 24. Związki zawodowe decydują o tworzeniu i wykorzystaniu funduszów
strajkowych. Fundusze te nie podlegają egzekucji.
Art. 25. 1. W obronie praw i interesów określonych w art. 1 mogą być stosowane,
po wyczerpaniu trybu postępowania określonego w rozdziale 2, inne niż strajk
formy akcji protestacyjnej, nie zagrażające życiu lub zdrowiu ludzkiemu, bez
przerywania pracy, z zastrzeżeniem przestrzegania obowiązującego porządku
prawnego. Z prawa tego mogą korzystać także pracownicy nie mający prawa do
strajku.
2. Rolnicy mają prawo do akcji protestacyjnej w sposób ustalony przez związki
zawodowe rolników.
Rozdział 5
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Spis treści
Art. 26. 1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:
1) przeszkadza we wszczęciu lub w prowadzeniu w sposób zgodny z prawem sporu
zbiorowego,
2) nie dopełnia obowiązków określonych w tej ustawie - podlega grzywnie albo
karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto kieruje strajkiem lub inną akcją
protestacyjną zorganizowaną wbrew przepisom ustawy.
3. Za szkody wyrządzone strajkiem lub inną akcją protestacyjną zorganizowaną
wbrew przepisom ustawy organizator ponosi odpowiedzialność na zasadach
określonych w Kodeksie cywilnym.
Rozdział 6
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 27. W Kodeksie pracy w art. 2417 ż 7 otrzymuje brzmienie:
"ż 7. W czasie postępowania rejestracyjnego, a także w czasie rozstrzygania
sporu w trybie określonym w ż 3 i 4, w sprawie postanowień układu nie stosuje
się przepisów rozdziałów 2-4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu
sporów zbiorowych (Dz. U. Nr 55, poz. 236) ."
Art. 28. Spory zbiorowe wszczęte, lecz nie zakończone przed dniem wejścia w
życie ustawy, prowadzi się na podstawie jej przepisów.
Art. 29. [stanowił, że ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia (czyli 25 lipca 1991 r.)].
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 24 sierpnia 2001 roku
Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1983 r. Nr 35, poz. 163
z 1985 r. Nr 35, poz. 162,
z 1996 r. Nr 24, poz. 110,
z 1998 r. Nr 113, poz. 717,
z 2001 r. Nr 128, poz. 1405
Ostatnie zmiany weszły w życie 1 stycznia 2002 r.
Spis treści
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-3)
Rozdział 2: Zadania i organizacja społecznej inspekcji pracy (Art. 4-7)
Rozdział 3: Uprawnienia i zasady postępowania społecznych inspektorów
pracy (Art. 8-16)
Rozdział 4: Współdziałanie społecznej inspekcji pracy z Państwową
Inspekcją Pracy i innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy
(Art. 17-21)
Rozdział 5: Odpowiedzialność za naruszenie przepisów o społecznej
inspekcji pracy (Art. 22)
Rozdział 6: Przepisy przejściowe i końcowe (Art. 23-27)
W trosce o systematyczną poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w
celu zapewnienia związkom zawodowym niezbędnych warunków do sprawowania
skutecznej kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy stanowi się, co
następuje:
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis rozdziałów
Art. 1. Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez
pracowników, mającą na celu zapewnienie przez zakład pracy bezpiecznych i
higienicznych warunków pracy oraz ochronę uprawnień pracowniczych, określonych w
przepisach prawa pracy.
Art. 2. Społeczna inspekcja pracy reprezentuje interesy wszystkich pracowników w
zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe.
Art. 3. 1. Społeczną inspekcję pracy w zakładzie pracy tworzą:
1) zakładowy społeczny inspektor pracy - dla całego zakładu pracy,
2) oddziałowi (wydziałowi) społeczni inspektorzy pracy - dla poszczególnych
oddziałów (wydziałów),
3) grupowi społeczni inspektorzy pracy - dla komórek organizacyjnych oddziałów
(wydziałów).
2. Zakładowe organizacje związkowe dostosowują organizację społecznej inspekcji
pracy do potrzeb wynikających ze struktury zakładu pracy.
Rozdział 2
Zadania i organizacja społecznej inspekcji pracy
Spis rozdziałów
Art. 4. Społeczni inspektorzy pracy mają prawo:
1) kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz
procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) kontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy, w tym postanowień układów
zbiorowych i regulaminów pracy, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i
osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych,
2a) uczestniczyć w kontroli przestrzegania w zakładzie pracy przepisów
dotyczących ochrony środowiska naturalnego,
3) brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, zgodnie
z przepisami prawa pracy,
4) brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy,
zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska
pracy oraz kontrolować stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków
zapobiegawczych,
5) uczestniczyć w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy,
6) opiniować projekty planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i
planów rehabilitacji zawodowej oraz kontrolować realizację tych planów,
7) podejmować działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w
kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
oddziaływać na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa
i higieny pracy,
8) wykonywać inne zadania określone w ustawie i w przepisach szczególnych.
Art. 5. 1. Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy,
który jest członkiem związku zawodowego i nie zajmuje stanowiska kierownika
zakładu pracy lub stanowiska kierowniczego bezpośrednio podległego kierownikowi
zakładu.
2. Zakładowe organizacje związkowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem
pracy może być również pracownik zakładu nie będący członkiem związku
zawodowego.
3. Społeczny inspektor pracy powinien posiadać niezbędną znajomość zagadnień
wchodzących w zakres działania społecznej inspekcji pracy. Zakładowy społeczny
inspektor pracy powinien posiadać co najmniej pięcioletni staż pracy w branży,
do której zakład należy, i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie, a
oddziałowy lub grupowy społeczny inspektor pracy - co najmniej dwuletni staż
pracy w tej branży i co najmniej jeden rok pracy w danym zakładzie.
Art. 6. 1. Społecznych inspektorów pracy wybierają i odwołują pracownicy zakładu
pracy.
2. Społecznych inspektorów pracy wybiera się na okres 4 lat.
3. Zakładowych i oddziałowych (wydziałowych) społecznych inspektorów pracy
wybiera:
1) w zakładach pracy lub oddziałach (wydziałach) liczących do 300 pracowników -
ogólne zebranie pracowników zakładu pracy lub oddziału (wydziału),
2) w zakładach pracy lub oddziałach (wydziałach) liczących powyżej 300
pracowników:
a) zakładowego społecznego inspektora pracy - zebranie oddziałowych
(wydziałowych) i grupowych społecznych inspektorów pracy,
b) oddziałowego (wydziałowego) społecznego inspektora pracy - zebranie grupowych
społecznych inspektorów pracy.
4. Grupowych społecznych inspektorów pracy wybiera ogólne zebranie pracowników
komórek organizacyjnych oddziału (wydziału).
5. W zakładach, w których nie wybrano grupowych społecznych inspektorów pracy,
tryb wyborów społecznych inspektorów pracy, o którym mowa w ust. 3 pkt 2,
określają zakładowe organizacje związkowe.
6. Wybory społecznych inspektorów pracy przeprowadzają zakładowe organizacje
związkowe na podstawie uchwalonych przez siebie regulaminów wyborów.
7. Ogólnokrajowe organizacje związkowe mogą ustalać ramowe wytyczne do
regulaminów wyborów społecznych inspektorów pracy.
Art. 7. 1. Społeczny inspektor pracy w razie niewywiązywania się ze swoich
obowiązków może być, na zasadach określonych w art. 6, odwołany przed upływem
okresu, o którym mowa w art. 6 ust. 2.
2. Odwołanie, w myśl ust. 1, następuje na wniosek:
1) zakładowych organizacji związkowych,
2) co najmniej jednej piątej pracowników.
3. Społeczny inspektor pracy przestaje pełnić swoją funkcję również w wypadku
zrzeczenia się jej lub ustania stosunku pracy.
4. W wypadkach, o których mowa w ust. 2 i 3, przeprowadza się uzupełniające
wybory społecznego inspektora pracy.
Rozdział 3
Uprawnienia i zasady postępowania społecznych inspektorów pracy
Spis rozdziałów
Art. 8. 1. Społeczny inspektor pracy ma prawo wstępu w każdym czasie do
pomieszczeń i urządzeń zakładu pracy dla wykonywania zadań określonych w art. 4.
2. Społeczny inspektor pracy ma prawo żądać od kierownika zakładu pracy oraz
oddziału (wydziału) i od pracowników informacji oraz okazania dokumentów w
sprawach wchodzących w zakres jego działania.
3. Wykonywania czynności, o których mowa w ust. 1 i 2, następuje z zachowaniem
przepisów o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej.
Art. 9. 1. W razie stwierdzenia, że nie są przestrzegane przepisy, o których
mowa w art. 4, społeczny inspektor pracy informuje o tym kierownika zakładu
pracy oraz oddziału (wydziału), czyniąc jednocześnie stosowny zapis w księgach,
o których mowa w art. 12.
2. Kierownik zakładu pracy oraz oddziału (wydziału) podejmuje decyzję w sprawie
usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości i informuje o tym społecznego
inspektora pracy.
Art. 10. 1. W razie stwierdzenia naruszenia przez pracownika przepisów i zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, społeczny inspektor pracy zwraca uwagę
pracownikowi na obowiązek przestrzegania tych przepisów i zasad.
2. W przypadku gdy zachowanie pracownika na stanowisku pracy wskazuje na
niedostateczną znajomość przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
nieumiejętność wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie lub innych
pracowników, społeczny inspektor pracy zwraca się do kierownika właściwej
komórki organizacyjnej o czasowe odsunięcie pracownika od tej pracy i zapoznaje
go z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Art. 11. 1. Na podstawie ustaleń własnych, oddziałowego (wydziałowego) lub
grupowego społecznego inspektora pracy zakładowy społeczny inspektor pracy
wydaje kierownikowi zakładu pracy, w formie pisemnej, zalecenie usunięcia w
określonym terminie stwierdzonych uchybień.
2. W razie bezpośredniego zagrożenia mogącego spowodować wypadek przy pracy,
zakładowy społeczny inspektor pracy występuje do kierownika zakładu pracy o
natychmiastowe usunięcie tego zagrożenia, a w wypadku niepodjęcia odpowiednich
działań wydaje, w formie pisemnej, zalecenie wstrzymania pracy danego urządzenia
technicznego lub określonych robót, zawiadamiając o tym równocześnie zakładowe
organizacje związkowe.
3. Kierownik zakładu pracy może wnieść sprzeciw od zalecenia zakładowego
społecznego inspektora pracy do właściwego inspektora pracy Państwowej Inspekcji
Pracy. Sprzeciw od zalecenia, o którym mowa w ust. 1, wnosi się w terminie 7 dni
od dnia doręczenia zalecenia, a od zalecenia, o którym mowa w ust. 2 -
niezwłocznie.
4. W razie wniesienia sprzeciwu, o którym mowa w ust. 3, inspektor pracy
Państwowej Inspekcji Pracy wydaje decyzję lub podejmuje inne środki prawne
przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.
Art. 12. 1. Zakład pracy jest zobowiązany założyć zakładową księgę zaleceń i
uwag oraz oddziałowe (wydziałowe) księgi uwag, przeznaczone do zapisów
społecznych inspektorów pracy.
2. Księgi, o których mowa w ust. 1, przechowuje się w miejscu ustalonym przez
kierownika zakładu pracy oraz udostępnia do wglądu zakładowym organizacjom
związkowym, organom samorządu załogi, organom Państwowej Inspekcji Pracy oraz
innym organom nadzoru i kontroli warunków pracy.
3. Zapis w księgach, o których mowa w ust. 1, mają moc dokumentów urzędowych w
postępowaniu przed organami państwowymi.
Art. 13. 1. Zakład pracy nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę z
pracownikiem pełniącym funkcję społecznego inspektora pracy w czasie trwania
mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu, chyba że zachodzą przyczyny
uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. W takim wypadku
rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić po uprzednim uzyskaniu zgody statutowo
właściwego organu zakładowej organizacji związkowej.
2. Przepis ust. 1 nie narusza art. 40 Kodeksu pracy.
3. Zakład pracy nie może wypowiedzieć pracownikowi pełniącemu funkcję
społecznego inspektora pracy warunków pracy i płacy na jego niekorzyść w okresie
ustalonym w ust. 1, chyba że wypowiedzenie stało się konieczne z przyczyn, o
których mowa w art. 43 Kodeksu pracy.
4. Przepisy ust. 1 - 3 stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy pracownik jest
zatrudniony na podstawie mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Art. 14. 1. Zakład pracy jest obowiązany zapewnić społecznym inspektorom pracy
odpowiednie warunki realizacji ich zadań.
2. Koszty związane z działalnością społecznej inspekcji pracy ponosi zakład
pracy.
Art. 15. 1. Społeczni inspektorzy pracy powinni wykonywać swoje czynności w
zasadzie poza godzinami pracy.
2. W razie konieczności wykonywania swoich czynności w godzinach pracy lub
uczestniczenia w naradach i szkoleniach, społeczni inspektorzy pracy zachowują
prawo do wynagrodzenia.
3. W razie znacznego obciążenia zadaniami wynikającymi z pełnienia funkcji
społecznego inspektora pracy, kierownik zakładu pracy na wniosek zakładowych
organizacji związkowych może ustalić miesięczne wynagrodzenie zryczałtowane do
wysokości nie przekraczającej wynagrodzenia za 30 godzin pracy osoby pełniącej
funkcję społecznego inspektora pracy.
4. W szczególnie uzasadnionych wypadkach kierownik zakładu pracy, na wniosek
zakładowych organizacji związkowych, może podwyższyć wynagrodzenie, o którym
mowa w ust. 3, do wysokości nie przekraczającej wynagrodzenia za 60 godzin
pracy.
5. W zakładach pracy, w których występuje szczególne zagrożenie zdrowia i życia
pracowników, a warunki pracy wymagają stałego społecznego nadzoru, kierownik
zakładu pracy, na wniosek zakładowych organizacji związkowych, może zwolnić na
czas pełnienia funkcji zakładowego społecznego inspektora pracy z obowiązku
wykonywania pracy, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
6. W wypadku, o którym mowa w ust. 5, zakładowy społeczny inspektor pracy
zachowuje przez czas pełnienia funkcji prawo do wynagrodzenia, jakie
przysługiwało mu na stanowisku pracy zajmowanym w dniu oddelegowania, z
uwzględnieniem zmian tego wynagrodzenia, jakie nastąpią w okresie oddelegowania.
Art. 16. 1. Ogólnokrajowe organizacje związkowe mogą określać wytyczne do
działalności społecznych inspektorów pracy.
2. Określenie wytycznych, o których mowa w ust. 1, w stosunku do zakładów
podległych Ministrowi Obrony Narodowej lub Ministrowi Spraw Wewnętrznych
następuje w porozumieniu z właściwym ministrem.
Rozdział 4
Współdziałanie społecznej inspekcji pracy z Państwową Inspekcją Pracy i innymi
organami nadzoru i kontroli warunków pracy
Spis rozdziałów
Art. 17. Społeczni inspektorzy pracy współdziałają z Państwową Inspekcją Pracy i
innymi organami nadzoru i kontroli warunków pracy w zakresie ustalonym ustawą
oraz wytycznymi, o których mowa w art. 16.
Art. 18. 1. Państwowa Inspekcja Pracy udziela pomocy społecznej inspekcji pracy
w realizacji jej zadań, w szczególności przez poradnictwo prawne,
specjalistyczną prasę oraz szkolenie.
2. Inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzają kontrole
wykonania zaleceń i uwag społecznych inspektorów pracy.
Art. 19. Na umotywowany wniosek zakładowego społecznego inspektora pracy,
uzgodniony z zakładowymi organizacjami związkowymi, dotyczący spraw zagrożenia
zdrowia i życia pracowników, inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy
przeprowadzają kontrole oraz wszczynają postępowanie w sprawach o wykroczenia
przeciwko prawom pracownika.
Art. 20. Zakładowy społeczny inspektor pracy ma prawo uczestniczyć w kontrolach
przeprowadzanych w zakładzie przez inspektora pracy Państwowej inspekcji pracy
oraz w podsumowaniu kontroli.
Art. 21. Państwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Technicznego oraz inne
organy nadzoru i kontroli warunków pracy obowiązane są udzielać społecznej
inspekcji pracy pomocy w wykonywaniu jej zadań.
Rozdział 5
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów o społecznej inspekcji pracy
Spis rozdziałów
Art. 22. 1. Kto działając w imieniu zakładu pracy narusza przepisy niniejszej
ustawy, a w szczególności uniemożliwia działalność społecznego inspektora pracy,
podlega karze grzywny do 20 000 zł.
2. Tej samej karze podlega, kto nie wykonuje zalecenia zakładowego społecznego
inspektora pracy.
3. Orzekanie następuje na podstawie wniosku pochodzącego od inspektora pracy w
trybie określonym w dziale VII Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Rozdział 6
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis rozdziałów
Art. 23. 1. Wytyczne do przeprowadzenia pierwszych wyborów społecznych
inspektorów pracy określi Rada Państwa.
2. Do czasu określenia wytycznych, o których mowa w art. 16 - wytyczne takie
określi Rada Państwa.
3. Po okresie 3 lat od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy Rada Państwa, po
konsultacji z ogólnokrajowymi organizacjami związkowymi, dokona oceny przebiegu
realizacji ustawy i w razie potrzeby wystąpi z inicjatywą jej zmiany.
Art. 24. 1. Postanowienia ustawy dotyczące zakładowych organizacji związkowych
stosuje się odpowiednio do rad pracowniczych, utworzonych na podstawie przepisów
ustawy o pracownikach urzędów państwowych oraz art. 15 ustawy z dnia 8
października 1982 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 32, poz. 216).
2. W zakładach, gdzie działają zakładowe organizacje związkowe i rady
pracownicze, o których mowa w ust. 1, społeczną inspekcją pracy kierują oba
przedstawicielstwa pracownicze.
Art. 25. Społeczni inspektorzy pracy wybrani po dniu 31 grudnia 1982 r. pełnią
swoje funkcje do czasu nowych wyborów.
Art. 26. Traci moc ustawa z dnia 4 lutego 1950 r. o społecznej inspekcji pracy
(Dz. U. z 1955 r. Nr 20, poz. 134 i z 1965 r. Nr 13, poz. 91).
Art. 27. [stanowił, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (czyli 30
czerwca 1983 roku)].
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 15 listopada 2001 r.
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w
sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe
Ujednolicony tekst rozporządzenia powstał na podstawie następujących
Dzienników Ustaw:
z 1998 r. nr 161, poz. 1106,
z 1999 r. nr 49, poz. 488; nr 75, poz. 847,
z 2001 r. nr 95, poz. 1043; nr 138, poz. 1558.
Ostatnia nowelizacja weszła w życie z dniem ogłoszenia (4 grudnia 2001 r.)
z mocą od dnia 22 września 2001 r.
Na podstawie art. 21 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887, nr 162, poz. 1118 i poz. 1126, z 1999 r.
nr 26, poz. 228, nr 60, poz. 636, nr 72, poz. 802, nr 78, poz. 875, nr 110, poz.
1256, z 2000 r. nr 9, poz. 118, nr 95, poz. 1041, nr 104, poz. 1104, nr 119,
poz. 1249, z 2001 r. nr 8, poz. 64, nr 27, poz. 298, nr 39, poz. 459, nr 72,
poz. 748, nr 100, poz. 1080, nr 110, poz. 1189, nr 111, poz. 1194) zarządza się,
co następuje:
ż 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, zwanych
dalej "składkami", stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym
od osób fizycznych, osiągany przez pracowników u pracodawcy z tytułu
zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z zastrzeżeniem art. 18 ust. 2 ustawy z 13
października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz.
887), zwanej dalej "ustawą", oraz ż 2.
ż 2. 1. Podstawy wymiaru składek nie stanowią następujące przychody:
1) nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które według zasad określających warunki
ich przyznawania przysługują pracownikowi nie częściej niż co 5 lat,
1a) należności obliczane od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie
pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie
przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu, oraz nagrody za
wynalazczość, a także nagrody za prace badawcze i wdrożeniowe,
1b) nagrody ministra gospodarki za szczególne osiągnięcia w eksporcie,
2) odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub
rentę,
3) odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu
wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku
pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub
niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez
wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub
wydania niewłaściwego świadectwa pracy,
4) odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na
podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 101 2 kodeksu pracy,
5) odprawy wypłacone pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej na
podstawie art. 125 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r. nr 21, poz. 205),
6) wartość świadczeń rzeczowych oraz ekwiwalenty za te świadczenia wynikające z
przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym posiłków
profilaktycznych wydawanych na podstawie art. 232 kodeksu pracy,
7) jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu albo śmierci oraz odszkodowań za przedmioty utracone wskutek wypadku
przy pracy, przysługujących od pracodawcy,
8) wartość ekwiwalentów za pranie i reperację odzieży roboczej wykonywane przez
pracownika we własnym zakresie oraz ekwiwalentów za przedłużanie używalności
odzieży roboczej i za używanie odzieży własnej zamiast odzieży roboczej,
9) ekwiwalenty pieniężne za użyte przy wykonywaniu pracy narzędzia, materiały
lub sprzęt, będące własnością pracownika,
10) wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do
obowiązków pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór,
11) wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom
do spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, z wyłączeniem posiłków
profilaktycznych, o których mowa w pkt 6 - do wysokości nie przekraczającej
miesięcznie jednej czwartej bieżącego najniższego wynagrodzenia za pracę,
12) wartość świadczeń okolicznościowych przyznawanych w formie rzeczowej lub w
formie bonów towarowych uprawniających do zakupu w sklepach artykułów
spożywczych i przemysłowych, pod warunkiem że nie podlegają one wymianie na
pieniądze - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty, która z tego tytułu
została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
13) ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych samochodów lub innych
środków lokomocji nie będących własnością pracodawcy - do wysokości nie
przekraczającej kwoty, która z tego tytułu została zwolniona od podatku
dochodowego od osób fizycznych,
14) kwota otrzymywana przez pracownika z tytułu zwrotu kosztów przeniesienia
służbowego oraz zasiłki na zagospodarowanie i osiedlenie w związku z
przeniesieniem służbowym - do wysokości nie przekraczającej kwoty, która z tego
tytułu została zwolniona od podatku dochodowego od osób fizycznych,
15) należności z tytułu podróży służbowych - do wysokości określonej w odrębnych
przepisach, z zastrzeżeniem pkt 17,
16) część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą w polskich
zakładach pracy, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy,
odpowiadająca równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowej poza
granicami kraju, za każdy dzień pobytu, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony
miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być
niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1
ustawy,
17) równowartość dodatków dewizowych wypłacanych pracownikom zatrudnionym na
morskich statkach handlowych i rybackich - w części odpowiadającej 75 proc.
dodatków,
18) należności przysługujące pracownikom z tytułu wykonywania pracy poza stałym
miejscem pracy lub stałym miejscem zamieszkania: dodatki, ryczałty za rozłąkę
oraz strawne - do wysokości, która z tego tytułu została zwolniona od podatku
dochodowego od osób fizycznych,
19) świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
20) świadczenia wypłacane z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe na
podstawie układu zbiorowego pracy u pracodawców, którzy nie tworzą zakładowego
funduszu świadczeń socjalnych - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty
odpisu podstawowego, określonej w art. 5 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o
zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335, nr
118, poz. 561, nr 139, poz. 647 i nr 147, poz. 686, z 1997 r. nr 82, poz. 518 i
nr 121, poz. 770 oraz z 1998 r. nr 75, poz. 486 i nr 113, poz. 717),
21) świadczenie urlopowe wypłacane na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy powołanej w
pkt 20 - do wysokości nie przekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego
określonej w tej ustawie,
22) zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń
losowych lub długotrwałej choroby,
23) środki otrzymywane w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywności
zawodowej na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób
niepełnosprawnych, na podstawie odrębnych przepisów, z zakładowego funduszu
rehabilitacji osób niepełnosprawnych albo zakładowego funduszu aktywności, z
wyłączeniem wynagrodzeń finansowanych ze środków tych funduszy,
24) składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania
wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego,
macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień
układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane
za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku,
25) dodatki uzupełniające 80 proc. zasiłek chorobowy wypłacane przez pracodawców
- do kwoty nie przekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym 100 proc.
przychodu pracownika, stanowiącego podstawę wymiaru składek,
26) korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów
wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do
zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub
usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów
środkami lokomocji,
27) dodatkowe świadczenia nie mające charakteru deputatu przyznawane na
podstawie przepisów szczególnych - kart branżowych, tj. ekwiwalent pieniężny z
tytułu zwrotu kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla
dzieci, świadczenia przyznawane z tytułu uroczystych dni, jak tradycyjne
"barbórkowe", z wyjątkiem nagród pieniężnych wypłacanych z tytułu uroczystych
dni,
28) nagrody za wyniki sportowe, wypłacane przez kluby sportowe i polskie związki
sportowe, oraz nagrody za wybitne osiągnięcia sportowe, wypłacane zawodnikom ze
środków budżetowych,
29) wartość świadczeń przyznanych zgodnie z odrębnymi przepisami przez
pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego
pracownika, z wyłączeniem wynagrodzeń otrzymywanych za czas urlopu szkoleniowego
oraz za czas zwolnień z części dnia pracy, przysługujących pracownikom
podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje zawodowe w formach
pozaszkolnych,
30) świadczenie w naturze w postaci działki gruntu,
31) koszty opłacenia przez pracodawcę składek z tytułu zawartych lub odnowionych
przed 9 lipca 1998 r. umów ubezpieczenia na życie na rzecz pracowników,
dotyczących ryzyk grup 1 oraz 3-5 działu I wymienionego w załączniku do ustawy z
28 lipca 1990 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 1996 r. nr 11, poz.
62, z 1997 r. nr 43, poz. 272, nr 88, poz. 554, nr 107, poz. 685, nr 121, poz.
769 i 770 i nr 139, poz. 934 oraz z 1998 r. nr 155, poz. 1015), jeżeli
uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest pracodawca, jak również umowa
ubezpieczenia, w okresie pięciu lat licząc od końca roku kalendarzowego, w
którym ją zawarto, wyklucza:
a) wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,
b) możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,
c) wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie,
jeżeli ubezpieczenie to objęło co najmniej połowę pracowników danego pracodawcy
w dniu zawarcia umowy ubezpieczenia, jednak do wysokości nie przekraczającej
miesięcznie na osobę 7 proc. bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne, przypadającej na pracownika danego
pracodawcy,
32) koszty opłacenia przez pracodawcę składek z tytułu zawartych lub odnowionych
umów ubezpieczenia na życie na rzecz pracowników, dotyczących grup ryzyk 1 oraz
3-5 działu I wymienionego w załączniku do ustawy z 28 lipca 1990 r. o
działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 1996 r. nr 11, poz. 62 i z 1997 r. nr
43, poz. 272, nr 88, poz. 554, nr 107, poz. 685, nr 121, poz. 769 i 770 i nr
139, poz. 934 oraz z 1998 r. nr 115, poz. 1015), jeżeli umowy ubezpieczenia
zostały zawarte lub odnowione przed dniem wejścia w życie ustawy o pracowniczych
programach emerytalnych, a uprawnionym do otrzymania świadczenia nie jest
pracodawca, jak również umowa ubezpieczenia w okresie przed osiągnięciem przez
pracownika 60 lat albo wcześniejszym uzyskaniem przez niego uprawnień
emerytalnych lub uprawnień do świadczeń rentowych z ubezpieczenia społecznego z
tytułu niezdolności do pracy wyklucza:
a) wypłatę kwoty stanowiącej wartość odstąpienia od umowy,
b) możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw praw wynikających z umowy,
c) wypłatę z tytułu dożycia wieku oznaczonego w umowie,
jeżeli warunki umowy ubezpieczenia na życie są tak określone, że co najmniej
połowa pracowników danego pracodawcy ma możliwość zostać objętą tym
ubezpieczeniem, jednak do wysokości nie przekraczającej miesięcznie na osobę 7
proc. bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne, przypadającej na pracownika u danego pracodawcy
albo
koszty poniesione przez pracodawcę na nabycie na rzecz pracowników jednostek
uczestnictwa funduszy powierniczych (patrz niżej: przypis UWAGA!) w rozumieniu
ustawy z 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi i
funduszach powierniczych (Dz. U. z 1994 r. nr 58, poz. 239, nr 71, poz. 313 i nr
121, poz. 591, z 1996 r. nr 45, poz. 199, nr 75, poz. 357, nr 106, poz. 496 i nr
149, poz. 703 oraz z 1997 r. nr 30, poz. 164, nr 88, poz. 554 i nr 139, poz.
933) i funduszy inwestycyjnych w rozumieniu ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o
funduszach inwestycyjnych (Dz. U. nr 139, poz. 933), jeżeli umowa w sprawie
nabywania tych jednostek uczestnictwa, zawarta między towarzystwem funduszy
powierniczych lub funduszem inwestycyjnym, pracodawcą i pracownikiem w okresie
przed osiągnięciem przez pracownika wieku 60 lat albo wcześniejszym uzyskaniem
przez niego uprawnień emerytalnych lub uprawnień do świadczeń rentowych z
ubezpieczenia społecznego z tytułu niezdolności do pracy, wyklucza:
a) umorzenie jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych i możliwość żądania
odkupienia jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych nabytych za środki
pieniężne przekazane przez zakład pracy,
b) możliwość zaciągania zobowiązań pod zastaw wierzytelności, której przedmiotem
jest umorzenie przez towarzystwo funduszy powierniczych lub odkupienie jednostek
uczestnictwa przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych,
a ponadto została zawarta lub odnowiona przed dniem wejścia w życie ustawy o
pracowniczych programach emerytalnych i jeżeli co najmniej połowa pracowników
danego pracodawcy ma możliwość zawarcia wyżej określonej umowy.
Tak określone koszty nabycia przez pracodawcę jednostek uczestnictwa podlegają
wyłączeniu - do wysokości nie przekraczającej miesięcznie na osobę 7 proc.
bieżącej, przeciętnej miesięcznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
społeczne, przypadającej na pracownika u danego pracodawcy.
(UWAGA! Nie ma już ustawy z 22 marca 1991 r. - Prawo o publicznym obrocie
papierami wartościowymi i funduszach powierniczych. Są natomiast ustawy: z 21
sierpnia 1997 r. - Prawo o publicznym obrocie papierami wartościowymi, Dz. U. nr
118, poz. 754 z późn. zm., oraz z 28 sierpnia 1997 r. o funduszach
inwestycyjnych, Dz. U. nr 139, poz. 933 z późn. zm. Według tej drugiej ustawy
fundusze powiernicze przekształciły się w fundusze inwestycyjne).
2. Wyłączeń z podstawy wymiaru składek, o których mowa w ust. 1 pkt 31 i 32, nie
stosuje się do przychodów pracowników, którzy są uczestnikami programu
emerytalnego prowadzonego na podstawie ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o
pracowniczych programach emerytalnych (Dz. U. z 2001 r. nr 60, poz. 623), oraz
do przychodów pracowników, którzy zostali objęci po 21 września 2001 r.
ubezpieczeniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 31 i 32.
ż 3. Wartość pieniężną świadczeń w naturze ustala się w wysokości ekwiwalentu
pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu, a w razie ich braku:
1) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres
działalności gospodarczej pracodawcy - według cen stosowanych wobec innych
odbiorców niż pracownicy,
2) jeżeli przedmiotem świadczeń są rzeczy lub usługi zakupione przez pracodawcę
- według cen ich zakupu,
3) jeżeli przedmiotem świadczenia jest udostępnienie lokalu mieszkalnego:
a) dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości
czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
b) dla lokali komunalnych - w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu
przez gminę,
c) dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych w lit. a), oraz domów
stanowiących własność prywatną - w wysokości czynszu określonego według zasad i
stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej
dzielnicy,
d) dla lokali w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami
wystawionymi przez hotel.
ż 4. Stanowiące podstawę wymiaru składek przychody pracownika osiągane w
walutach obcych przelicza się na złote w sposób przyjęty w przepisach o podatku
dochodowym od osób fizycznych.
ż 5. 1. Przepisy ż 1-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru
składek:
1) osób wykonujących pracę nakładczą,
2) żołnierzy zawodowych,
3) funkcjonariuszy Policji,
4) funkcjonariuszy Urzędu Ochrony Państwa,
5) funkcjonariuszy Straży Granicznej,
5a) funkcjonariuszy Biura Ochrony Rządu,
5b) funkcjonariuszy Służby Celnej,
6) funkcjonariuszy Państwowej Straży Pożarnej,
7) funkcjonariuszy Służby Więziennej,
8) osób wykonujących odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia
wolności lub tymczasowego aresztowania na podstawie skierowania do pracy.
1a. Podstawy wymiaru składek w przypadku osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5a
i 6-7, nie stanowią, niezależnie od przychodów wymienionych w ż 2, także
przychody, których nie wlicza się do podstawy wymiaru emerytur i rent
przyznawanych na podstawie przepisów dotyczących zaopatrzenia emerytalnego tych
osób.
1b. Przepisów ust. 1a nie stosuje się do przychodów z tytułu nagród, dodatków o
charakterze niestałym oraz dodatkowego wynagrodzenia, wypłacanych na podstawie
przepisów o uposażeniu osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2-5a i 6-7.
2. Przepisy ż 2-4 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu podstawy wymiaru
składek członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek
rolniczych.
ż 6. Płatnik zaprzestaje opłacania składek z powodu osiągnięcia przez
ubezpieczonego w danym roku kalendarzowym kwoty ograniczenia rocznej podstawy
wymiaru składki, zwanej dalej "kwotą ograniczenia", ogłoszonej w sposób
określony w art. 19 ust. 10 ustawy, na podstawie:
1) informacji uzyskanej z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwanego dalej
"Zakładem", że kwota ograniczenia została osiągnięta,
2) własnej dokumentacji płacowej.
ż 7. W przypadku gdy z dokumentacji płacowej płatnika wynika, że w danym
miesiącu następuje przekroczenie kwoty ograniczenia, płatnik oblicza i
przekazuje składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tylko od tej części
podstawy wymiaru składek, która nie spowoduje przekroczenia kwoty ograniczenia.
ż 8. Zakład zwraca składki obliczone i przekazane od nadwyżki ponad kwotę
ograniczenia w terminie 30 dni od złożenia przez płatnika składek deklaracji
rozliczeniowych korygujących i imiennych raportów miesięcznych korygujących,
złożonych w związku z przekroczeniem kwoty ograniczenia. Po otrzymaniu zwrotu
nadwyżki płatnik zobowiązany jest niezwłocznie zwrócić ubezpieczonemu
finansowaną przez niego część składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe.
ż 9. W przypadku gdy do otrzymania zwrotu składek uprawnionych jest kilku
płatników, Zakład dzieli kwotę nadpłaconych składek i zwraca ją płatnikom w
takich częściach, w jakich opłacali składkę w miesiącu, w którym nastąpiło
przekroczenie kwoty ograniczenia. Przepisy ż 8 stosuje się odpowiednio.
ż 10. W przypadku gdy ubezpieczony składając oświadczenie, o którym mowa w art.
19 ust. 5 ustawy, poda informacje niezgodne ze stanem faktycznym, tak że
powstanie zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe,
jest on zobowiązany do spłacenia całości tego zadłużenia.
ż 12. (Stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r. i ma
zastosowanie do składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należnych za
okres od 1 stycznia 1999 r.).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 26 lipca 2002 roku. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
Ujednolicony tekst ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych (tekst pierwotny: Dz. U. nr 43 poz. 163) powstał na
podstawie następujących Dzienników Ustaw:
z 1996 r. nr 70, poz. 335 (urzędowy tekst jednolity); nr 118, poz. 561; nr
139, poz. 647; nr 147, poz. 686,
z 1997 r. nr 82, poz. 518; nr 121, poz. 770,
z 1998 r. nr 75, poz. 486; nr 113, poz. 717,
z 2002 r. nr 135, poz. 1146.
Wszystkie nowe przepisy ustawy, znowelizowanej 26 lipca tego roku -
zaznaczone tłustym drukiem - weszły w życie 1 stycznia 2003 r.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-2)
Rozdział 2: Tworzenie Funduszu (Art. 3-12a)
Rozdział 3: Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe
i końcowe (Art. 13-23)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. 1. Ustawa określa zasady tworzenia przez pracodawców zakładowego
funduszu świadczeń socjalnych, zwanego dalej "Funduszem", i zasady
gospodarowania środkami tego Funduszu, przeznaczonego na finansowanie
działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z
Funduszu oraz na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych.
2. Minister spraw wewnętrznych i administracji w porozumieniu z ministrami pracy
i polityki socjalnej oraz finansów w stosunku do pracowników zatrudnionych w
podległych mu jednostkach sfery budżetowej, nie będących funkcjonariuszami lub
żołnierzami zawodowymi, a minister sprawiedliwości w porozumieniu z ministrami
pracy i polityki socjalnej oraz finansów w stosunku do pracowników zatrudnionych
w jednostkach sfery budżetowej więziennictwa, nie będących funkcjonariuszami
służby więziennej, określą w drodze rozporządzenia:
1) sposób tworzenia i gromadzenia środków Funduszu,
2) wysokość odpisu na Fundusz, jednak nie wyższą od określonej w ustawie.
3. Minister obrony narodowej w porozumieniu z ministrami pracy i polityki
socjalnej oraz finansów może określić, w drodze rozporządzenia, sposób tworzenia
i gromadzenia środków Funduszu oraz wysokość odpisu na Fundusz - jednak nie
wyższą od określonej w ustawie - w stosunku do pracowników cywilnych wojska.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) działalność socjalna - usługi świadczone przez pracodawców na rzecz różnych
form krajowego wypoczynku, działalności kulturalno-oświatowej,
sportowo-rekreacyjnej, udzielanie pomocy materialnej - rzeczowej lub finansowej,
a także zwrotnej lub bezzwrotnej pomocy na cele mieszkaniowe na warunkach
określonych umową,
2) coroczny odpis podstawowy - równowartość dokonanych odpisów na rachunek
bankowy Funduszu w wysokości określonej w art. 5, na zasadach określonych w art.
6 ust. 2,
3) skreślony,
4) zakładowe obiekty socjalne - ośrodki wczasowe i kolonijne, domy wypoczynkowe,
sanatoria, ogrody działkowe, obiekty sportowo-rekreacyjne, żłobki i przedszkola
oraz obiekty służące działalności kulturalnej,
5) osoby uprawnione do korzystania z Funduszu - pracowników i ich rodziny,
emerytów i rencistów - byłych pracowników i ich rodziny oraz inne osoby, którym
pracodawca przyznał, w regulaminie, o którym mowa w art. 8 ust. 2, prawo
korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z Funduszu,
6) przedsiębiorca - osobę fizyczną, osobę prawną, a także jednostkę
organizacyjną nie posiadającą osobowości prawnej, jeżeli przedmiot jej działania
obejmuje prowadzenie działalności gospodarczej.
Rozdział 2
Tworzenie Funduszu
Spis treści
Art. 3. 1. Fundusz tworzą, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, pracodawcy zatrudniający
według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej dwudziestu pracowników.
1a. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy pracodawcy zatrudniającego
mniej niż dwudziestu pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
1b. Pracodawca zatrudniający co najmniej dwudziestu pracowników, jednakże mniej
niż dwudziestu pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, który nie tworzy
Funduszu, wypłaca świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4-6.
2. Pracodawcy prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek
sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 18-20 ustawy z 26 listopada
1998 r. o finansach publicznych (Dz. U. nr 155, poz. 1014, z 1999 r. nr 38, poz.
360, nr 49, poz. 485, nr 70, poz. 778 i nr 110, poz. 1255, z 2000 r. nr 6, poz.
69, nr 12, poz. 136, nr 48, poz. 550, nr 95, poz. 1041, nr 119, poz. 1251 i nr
122, poz. 1315, z 2001 r. nr 45, poz. 497, nr 46, poz. 499, nr 88, poz. 961, nr
98, poz. 1070, nr 100, poz. 1082, nr 102, poz. 1116, nr 125, poz. 1368 i nr 145,
poz. 1623 oraz z 2002 r. nr 41, poz. 363 i 365, nr 74, poz. 676 i nr 113, poz.
984), tworzą Fundusz, bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
3. Pozostali pracodawcy mogą tworzyć Fundusz na zasadach określonych w ustawie
albo wypłacać świadczenie urlopowe.
4. Wysokość świadczenia urlopowego, o którym mowa w ust. 1b i 3, nie może
przekroczyć wysokości odpisu podstawowego, określonego w art. 5 ust. 2, 2a i 3 -
odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia pracownika, z tym że wysokość świadczenia
dla zatrudnionych, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3, ustala się
proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy pracownika.
5. Świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4, wypłaca pracodawca raz w roku
każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu
wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
5a. Wypłata świadczenia urlopowego następuje nie później niż w ostatnim dniu
poprzedzającym rozpoczęcie urlopu wypoczynkowego, o którym mowa w ust. 5.
6. Świadczenie urlopowe, o którym mowa w ust. 4, nie podlega składce na
ubezpieczenie społeczne pracowników.
7. skreślony
Art. 4. 1. Układy zbiorowe pracy mogą dowolnie kształtować wysokość odpisu na
Fundusz, mogą również postanawiać, że u pracodawców, o których mowa w art. 3
ust. 1 i 3, Fundusz nie będzie tworzony, oraz że u pracodawców, o których mowa w
art. 3 ust. 1b i 3, świadczenie urlopowe nie będzie wypłacane.
2. U pracodawców określonych w art. 3 ust. 1, 1b i 3, których pracownicy nie są
objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawach, o których mowa w ust.
1, mogą zawierać, z uwzględnieniem ust. 3, regulaminy wynagradzania.
3. Jeżeli u pracodawcy, o którym mowa w ust. 2, nie działa zakładowa organizacja
związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na
Fundusz, nietworzenia Funduszu lub niewypłacania świadczenia urlopowego wymagają
uzgodnienia z pracownikiem, o którym mowa w art. 8 ust. 2.
Art. 5. 1. Fundusz tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w
stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych.
2. Wysokość odpisu podstawowego, o którym mowa w ust. 1, wynosi na jednego
zatrudnionego, z zastrzeżeniem ust. 2a i 3, 37,5 proc. przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim
półroczu roku poprzedniego, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu
stanowiło kwotę wyższą.
2a. Wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika młodocianego wynosi w
pierwszym roku nauki 5 proc., w drugim roku nauki 6 proc., a w trzecim roku
nauki 7 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2.
3. Wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika zatrudnionego w
szczególnie uciążliwych warunkach pracy wynosi 50 proc. przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2.
3a. skreślony
3b. skreślony
4. Wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25 proc. przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdą zatrudnioną osobę,
w stosunku do której orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień
niepełnosprawności.
5. Pracodawcy sprawujący opiekę socjalną nad emerytami i rencistami, w tym także
ze zlikwidowanych zakładów pracy, mogą zwiększyć Fundusz o 6,25 proc.
przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, o którym mowa w ust. 2, na każdego
emeryta i rencistę uprawnionego do tej opieki.
6. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ogólnokrajowymi
organizacjami międzyzwiązkowymi oraz ogólnokrajowymi związkami zawodowymi -
reprezentatywnymi w rozumieniu art. 19 ust. 1 ustawy z 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 854 z późn. zm.) określi, w
drodze rozporządzenia, sposób ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych oraz
przeciętnej liczby zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy, w
celu naliczania odpisu na Fundusz.
7. Przeciętne wynagrodzenie miesięczne, o którym mowa w ust. 2, ogłasza prezes
Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej
"Monitor Polski" nie później niż do 20 lutego każdego roku.
8. Przepisów ust. 1-7 nie stosuje się do:
1) szkół wyższych działających na podstawie przepisów o szkolnictwie wyższym,
2) szkół i placówek objętych systemem oświaty w stosunku do nauczycieli
podlegających przepisom Karty Nauczyciela.
8a. Odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 5, 13 i 14, u pracodawcy tworzą
jeden Fundusz.
Art. 6. 1. Odpisy i zwiększenia, o których mowa w art. 3-5 i 6a, oraz kwoty
wypłaconych świadczeń urlopowych, o których mowa w art. 3, obciążają koszty
działalności pracodawcy.
2. Równowartość dokonanych odpisów i zwiększeń naliczonych zgodnie z art. 5, 13
i 14 na dany rok kalendarzowy pracodawca przekazuje na rachunek bankowy Funduszu
w terminie do 30 września tego roku, z tym że w terminie do 31 maja tego roku
przekazuje kwotę stanowiącą co najmniej 75 proc. równowartości odpisów, o
których mowa w art. 5 ust. 1-3.
2a. Przepisów ust. 2 oraz art. 12 ust. 1 nie stosuje się do pracodawców, o
których mowa w art. 3 ust. 3.
3. skreślony.
Art. 6a. 1. Pracodawca, rozpoczynający działalność w roku kalendarzowym,
zobowiązany do utworzenia Funduszu, dokonuje, z zastrzeżeniem ust. 1a, odpisu na
Fundusz od następnego roku kalendarzowego.
1a. Jeśli rozpoczęcie działalności następuje w roku kalendarzowym w wyniku
komercjalizacji, przejęcia, podziału lub połączenia zakładu lub jego części z
równoczesnym przejęciem pracowników, pracodawca tworzy Fundusz lub wypłaca
świadczenie urlopowe według zasad określonych w art. 3.
2. skreślony
Art. 7. 1. Środki Funduszu zwiększa się o:
1) wpływy z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych -
korzystających z działalności socjalnej, o której mowa w art. 2 pkt 1,
2) darowizny oraz zapisy osób fizycznych i prawnych,
3) skreślony,
4) odsetki od środków Funduszu,
5) wpływy z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe,
6) wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy socjalnego i
mieszkaniowego,
7) przychody z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych
służących działalności socjalnej, w części nie przeznaczonej na utrzymanie lub
odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych,
8) przychody z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali
mieszkalnych w części nie przeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych
zasobów mieszkaniowych,
9) inne środki określone w odrębnych przepisach.
1a. Za przychód ze sprzedaży lub likwidacji, o którym mowa w ust. 1 pkt 7 i 8,
uważa się przychód ze sprzedaży lub likwidacji pomniejszony o koszty tej
sprzedaży lub likwidacji.
2. Zwiększenia, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8, nie dotyczą pracodawców
postawionych w stan upadłości lub likwidacji, z wyłączeniem przedsiębiorstw
państwowych likwidowanych w celu prywatyzacji.
3. W razie przejścia zakładu pracy w trybie art. 231 kodeksu pracy na pracodawcę
zobowiązanego do tworzenia Funduszu, Fundusz pracodawcy przejmującego przejmuje
środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu pracodawcy przekazującego.
3a. W razie przejścia zakładu pracy w trybie art. 231 kodeksu pracy na
pracodawcę, który nie jest zobowiązany do tworzenia Funduszu, pracodawca
przejmujący przejmuje środki pieniężne, należności i zobowiązania Funduszu
pracodawcy przekazującego. Nadwyżka przejętych środków pieniężnych wraz z
odsetkami oraz przejętych należności wraz z odsetkami nad przejętymi
zobowiązaniami wraz z odsetkami nie stanowi przychodu pracodawcy przejmującego,
jest gromadzona na odrębnym rachunku bankowym lub wydzielonym subkoncie i
podlega wydatkowaniu na zasadach określonych ustawą dla dokonywania wydatków z
Funduszu. Art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
3b. W razie przejścia części zakładu pracy w trybie art. 231 kodeksu pracy na
pracodawcę zobowiązanego do tworzenia Funduszu, Fundusz pracodawcy przejmującego
zwiększa się, w części przypadającej na liczbę przejmowanych pracowników, o
równowartość środków pieniężnych Funduszu pracodawcy przekazującego,
skorygowanych odpowiednio o należności i zobowiązania Funduszu - według stanu na
ostatni dzień miesiąca, w którym następuje przejście.
3c. Zasady podziału środków pieniężnych stanowiących równowartość odpisu
podstawowego, obciążającego koszty pracodawcy przekazującego, dotyczącego roku,
w którym następuje przejście części zakładu pracy, określa porozumienie między
pracodawcami.
3d. Przekazanie środków, o których mowa w ust. 3b i 3c, następuje w terminie 30
dni od daty przejścia części zakładu pracy, chyba że porozumienie, o którym mowa
w ust. 3c, stanowi inaczej.
4. Przedsiębiorcy mogą dodatkowo zwiększać środki Funduszu z zysku netto do
podziału, a spółdzielnie - z nadwyżki bilansowej.
Art. 8. 1. Przyznawanie ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z
Funduszu uzależnia się od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby
uprawnionej do korzystania z Funduszu.
2. Zasady i warunki korzystania z usług i świadczeń finansowanych z Funduszu, z
uwzględnieniem ust. 1, oraz zasady przeznaczania środków Funduszu na
poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa, z zastrzeżeniem ust.
2a, pracodawca w regulaminie ustalanym zgodnie z art. 27 ust. 1 albo z art. 30
ust. 5 ustawy o związkach zawodowych. Pracodawca, u którego nie działa zakładowa
organizacja związkowa, uzgadnia regulamin z pracownikiem wybranym przez załogę
do reprezentowania jej interesów.
2a. Usługi i świadczenia, o których mowa w ust. 1 i 2 - w zakresie różnych form
wypoczynku, działalności kulturalno- oświatowej i sportowo-rekreacyjnej - mogą
być finansowane z Funduszu, jeżeli są świadczone wyłącznie na terenie kraju.
Zasada ta dotyczy także dopłat z Funduszu do takich usług lub świadczeń.
3. Związkom zawodowym przysługuje prawo wystąpienia do sądu pracy z roszczeniem
o zwrot Funduszowi środków wydatkowanych niezgodnie z przepisami ustawy lub o
przekazanie należnych środków na Fundusz.
Art. 9. 1. Pracodawcy mogą prowadzić wspólną działalność socjalną na warunkach
określonych w umowie. Przepisy art. 8 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
2. skreślony.
3. Umowa, o której mowa w ust. 1, określa w szczególności przedmiot wspólnej
działalności, zasady jej prowadzenia, sposób rozliczeń oraz tryb wypowiedzenia i
rozwiązania umowy. Umowa może także określać warunki odstąpienia od jej
stosowania oraz odpowiedzialność stron z tego tytułu.
Art. 10. Środkami Funduszu administruje pracodawca.
Art. 11. Środki Funduszu nie wykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą
na rok następny.
Art. 12. 1. Środki Funduszu są gromadzone na odrębnym rachunku bankowym.
2. Środki Funduszu nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy
egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami Funduszu.
Art. 12a. 1. Kto, będąc pracodawcą lub będąc odpowiedzialnym, w imieniu
pracodawcy, za wykonywanie przepisów ustawy, nie wykonuje przepisów ustawy albo
podejmuje działania niezgodne z przepisami ustawy, podlega karze grzywny.
2. W sprawach, o których mowa w ust. 1, orzeka się na podstawie wniosku
pochodzącego od inspektora pracy w trybie określonym w dziale VII kodeksu
postępowania w sprawach o wykroczenia.
Rozdział 3
Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 13-19. pominięte.
Art. 20. Ilekroć w innych ustawach jest mowa o zakładowym funduszu socjalnym i
zakładowym funduszu mieszkaniowym, oznacza to zakładowy fundusz świadczeń
socjalnych tworzony na zasadach określonych w ustawie.
Art. 21. Nie wykorzystane środki zakładowego funduszu socjalnego i zakładowego
funduszu mieszkaniowego przechodzą na Fundusz.
Art. 21a. W rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach
zajmujących się produkcją rolną przepisy ustawy mogą być również stosowane do
członków tych spółdzielni. Decyzje w tym zakresie podejmuje walne zgromadzenie
spółdzielni.
Art. 22. Traci moc ustawa z 24 października 1986 r. o zakładowych funduszach
socjalnym i mieszkaniowym w jednostkach gospodarki uspołecznionej (Dz. U. z 1990
r. nr 58, poz. 343, z 1991 r. nr 80, poz. 350 i z 1992 r. nr 21, poz. 85).
Art. 23. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia z mocą od 1
stycznia 1994 r.).
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 25 września 2001 r.
Rozporządzenie Rady Ministrów z 30 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad
i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, wypłaconych zasiłków z
ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego, zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i
wychowawczych oraz kolejności zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze
Ujednolicony tekst rozporządzenia powstał na podstawie następujących
Dzienników Ustaw:
z 1998 r. nr 165, poz. 1197,
z 1999 r. nr 55, poz. 574,
z 2001 r. nr 120, poz. 1281.
Na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887, nr 162, poz. 1118 i poz. 1126,
z 1999 r. nr 26, poz. 228, nr 60, poz. 636, nr 72, poz. 802, nr 78, poz. 875, nr
110, poz. 1256, z 2000 r. nr 9, poz. 118, nr 95, poz. 1041, nr 104, poz. 1104,
nr 119, poz. 1249, z 2001 r. nr 8, poz. 64, nr 27, poz. 298, nr 39, poz. 459, nr
72, poz. 748, nr 100, poz. 1080, nr 110, poz. 1189, nr 111, poz. 1194) zarządza
się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa:
1) kolejność zaliczania wpłat składek na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych oraz
innych należności, do których poboru zobowiązany jest Zakład Ubezpieczeń
Społecznych, zwany dalej "Zakładem", jeżeli płatnik składek opłaca je i
przekazuje niezgodnie z przepisami ustawy z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887), zwanej dalej "ustawą",
2) szczegółowe zasady i tryb postępowania w sprawach rozliczania składek i
wypłaconych zasiłków oraz świadczeń rehabilitacyjnych z ubezpieczeń chorobowego
i wypadkowego, zwanych dalej "zasiłkami", zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i
wychowawczych oraz kolejność zaliczania wpłat składek na poszczególne fundusze,
z uwzględnieniem pierwszeństwa zaspokojenia należności funduszu emerytalnego.
ż 2. Przypadki dokonania przez płatnika składek wpłat składek na fundusz
ubezpieczeń społecznych oraz innych należności niezgodnie z przepisami ustawy
określa ustawa. W szczególności dotyczy to następujących przypadków:
1) dokonania wpłaty z danego tytułu w wysokości niższej niż wynikająca z
rozliczenia dokonanego we właściwej części deklaracji rozliczeniowej za dany
miesiąc kalendarzowy,
2) naruszenia obowiązku dokonywania odrębnych wpłat w podziale określonym
ustawą, w tym w razie dokonania jednym dokumentem płatniczym wpłaty nie
oznaczonej co do okresu.
ż 3. 1. Płatnik składek rozlicza w deklaracji rozliczeniowej następujące
składki:
1) na ubezpieczenia społeczne:
a) emerytalne,
b) rentowe,
c) chorobowe,
d) wypadkowe,
2) na ubezpieczenie zdrowotne,
3) na Fundusz Pracy,
4) na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
2. skreślony.
3. Jeżeli płatnik składek, w myśl odrębnych przepisów, jest zobowiązany wypłacać
zasiłki, zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze, to rozlicza je w
deklaracji rozliczeniowej, o której mowa w ust. 1.
4. Rozliczenie składek, o których mowa w ust. 1, i rozliczenie zasiłków, o
których mowa w ust. 3, wypłaconych w danym miesiącu kalendarzowym, dokonywane
jest w jednej deklaracji rozliczeniowej, z zastrzeżeniem ż 29 ust. 5.
5. Do deklaracji rozliczeniowej płatnik składek załącza imienne raporty
miesięczne dotyczące każdego ubezpieczonego.
6. Płatnik składek jest zobowiązany przechowywać, przez okres 5 lat od dnia
przekazania do Zakładu, kopie:
1) zgłoszeń płatnika składek, deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów
miesięcznych oraz dokumentów zmieniających lub korygujących te dokumenty - w
formie dokumentu pisemnego lub elektronicznego,
2) zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych oraz kopie dokumentów zmieniających lub
korygujących te dokumenty - w formie dokumentu pisemnego.
7. Dla każdego ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o
podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w imiennym raporcie
miesięcznym lub imiennym raporcie miesięcznym korygującym sporządzonym za tego
ubezpieczonego oraz w deklaracji rozliczeniowej, o której mowa w ust. 1, i
deklaracji rozliczeniowej korygującej uwzględnia należne składki na
ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji
ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego
deklaracja dotyczy, wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19
ustawy.
8. Płatnik składek będący równocześnie ubezpieczonym, dla którego podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi kwota
zadeklarowana do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, nalicza
składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc od kwoty zadeklarowanej w
deklaracji rozliczeniowej, o której mowa w ust. 1, z uwzględnieniem najniższej
podstawy wymiaru składek określonej przepisami ustawy oraz ograniczenia, o
którym mowa w art. 19 ustawy.
9-11. skreślone.
ż 4. 1. Płatnik składek oznacza:
1) deklaracje rozliczeniowe i imienne raporty miesięczne,
2) deklaracje rozliczeniowe korygujące i imienne raporty miesięczne korygujące,
3) dokumenty płatnicze
odpowiednimi numerami według zasad określonych przez Zakład.
2. Zakład dokonuje rozliczenia dokonanej przez płatnika składek wpłaty na koncie
płatnika i zaewidencjonowania danych na koncie ubezpieczonego za dany miesiąc
kalendarzowy na podstawie deklaracji rozliczeniowej oraz imiennych raportów
miesięcznych lub deklaracji rozliczeniowej korygującej i imiennych raportów
miesięcznych korygujących, zgodnie z oznaczeniem dokonanym przez płatnika
składek na dokumencie płatniczym, o którym mowa w ust. 1 pkt 3, z uwzględnieniem
ust. 3, 3c, 11b, 12b i ż 5 ust. 7a.
3. W razie jednoczesnego wpływu za dany miesiąc kalendarzowy deklaracji
rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych oznaczonych tym samym numerem,
Zakład dokonuje rozliczenia na koncie płatnika składek i zaewidencjonowania
danych na koncie ubezpieczonego na podstawie dokumentów wypełnionych jako
ostatnie.
3a. O podjętym rozstrzygnięciu, o którym mowa w ust. 3, Zakład zawiadamia
płatnika składek, przesyłając odpis uznanych dokumentów.
3b. Jeżeli płatnik składek nie zgadza się z rozstrzygnięciem, o którym mowa w
ust. 3, w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia powinien złożyć deklarację
rozliczeniową i imienne raporty miesięczne korygujące dokumenty przesłane przez
Zakład.
3c. W przypadku jednoczesnego wpływu za dany miesiąc dokumentu płatniczego
oznaczonego tym samym numerem i na tę samą kwotę Zakład rozlicza na koncie
płatnika składek i ewidencjonuje na koncie ubezpieczonego wpłatę wynikającą z
dokumentu, który wpłynął jako pierwszy.
3d. W odniesieniu do pozostałych dokumentów płatniczych, o których mowa w ust.
3c, Zakład przeprowadza postępowanie wyjaśniające.
4. skreślony.
5. skreślony.
6. W razie wpływu na rachunek bankowy Zakładu wpłaty, z której oznaczenia
wynika, że powinny wpłynąć również deklaracja rozliczeniowa korygująca i imienne
raporty miesięczne korygujące, lecz mimo upływu 14 dni roboczych od dnia wpływu
wpłaty dokumenty te nie wpłynęły, Zakład przeprowadza postępowanie wyjaśniające,
o którym mowa w ust. 12.
7. Wymiaru składek z urzędu, o którym mowa w art. 48 ust. 1 ustawy, za poprzedni
miesiąc dokonuje się po 25 dniu danego miesiąca kalendarzowego.
7a. Składki wymierzone z urzędu rozlicza się na koncie płatnika składek.
7b. Składek wymierzonych z urzędu nie ewidencjonuje się na kontach
ubezpieczonych.
8. skreślony.
9. skreślony.
10. W przypadku złożenia za dany miesiąc dokumentów korygujących dokumenty, o
których mowa w ust. 1, z których wynika, że za niektórych ubezpieczonych składki
nie zostały opłacone lub zostały opłacone w zaniżonej wysokości, płatnik składek
jest zobowiązany dopłacić należne składki, wraz z odsetkami za zwłokę. W
przypadku gdy ustał stosunek prawny łączący ubezpieczonego z płatnikiem składek
uzasadniający objęcie go ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem
zdrowotnym, płatnik składek z własnych środków dokonuje dopłaty także części
składek finansowanych przez ubezpieczonego.
11. skreślony.
11a. Zakład może korygować błędy w deklaracji rozliczeniowej i imiennych
raportach miesięcznych, które uzna za możliwe do poprawienia we własnym
zakresie, przy czym, w razie stwierdzenia rozbieżności między kwotą podstawy
wymiaru składek i kwotą składek, za prawidłową przyjmuje się kwotę podstawy
wymiaru składek.
11b. W przypadku, o którym mowa w ust. 11a, Zakład dokonuje zaewidencjonowania
danych na koncie ubezpieczonego i rozliczenia na koncie płatnika składek na
podstawie skorygowanych przez siebie deklaracji rozliczeniowej i imiennych
raportów miesięcznych.
11c. O dokonanej korekcie, o której mowa w ust. 11a, Zakład zawiadamia płatnika
składek, przesyłając wypis z poprawionej deklaracji rozliczeniowej i
poprawionych imiennych raportów miesięcznych.
11d. Jeżeli płatnik składek nie zgadza się z korektą, o której mowa w ust. 11a,
w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia powinien złożyć deklarację
rozliczeniową i imienne raporty miesięczne korygujące dokumenty przesłane przez
Zakład.
12. W przypadku stwierdzenia w dokumentach, o których mowa w ust. 1,
nieprawidłowości uniemożliwiających dokonanie prawidłowego rozliczenia na koncie
płatnika składek i zaewidencjonowania danych na koncie ubezpieczonego, Zakład
przeprowadza postępowanie wyjaśniające mające na celu wyeliminowanie tych
nieprawidłowości, z zastrzeżeniem ust. 3, 11a, 12a i ż 5 ust. 7.
12a. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w części imiennych raportów
miesięcznych, na podstawie danych z raportów uznanych za prawidłowe Zakład
sporządza wewnętrzny dokument rozliczeniowy.
12b. W przypadku, o którym mowa w ust. 12a, Zakład na podstawie prawidłowych
imiennych raportów miesięcznych dokonuje zaewidencjonowania danych na koncie
ubezpieczonego, a na podstawie wewnętrznego dokumentu rozliczeniowego -
wstępnego rozliczenia na koncie płatnika składek.
12c. W przypadku, o którym mowa w ust. 12a, Zakład przeprowadza postępowanie
wyjaśniające w odniesieniu do imiennych raportów miesięcznych uznanych za
nieprawidłowe.
12d. Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego, o którym mowa w ust. 12c,
Zakład dokonuje ostatecznego rozliczenia na koncie płatnika składek.
12e. W przypadku określonym w ust. 12a dokonaną wypłatę składek na ubezpieczenia
społeczne i na ubezpieczenie zdrowotne ewidencjonuje się na kontach
ubezpieczonych, za których zostały złożone imienne raporty miesięczne uznane za
prawidłowe.
13. Postępowanie wyjaśniające, o którym mowa w ust. 12, kończy odpowiednio
uzyskanie oświadczenia płatnika składek na piśmie w sprawie stwierdzonych
błędów, dokonanie przez Zakład ustaleń w drodze kontroli lub przesłanie przez
płatnika składek prawidłowo sporządzonych dokumentów, które były przedmiotem
postępowania.
13a. W przypadku gdy nieprawidłowość, o której mowa w ust. 3c i 12, jest
spowodowana błędem instytucji obsługującej wpłaty składek, postępowanie
wyjaśniające kończy oświadczenie woli tej instytucji, do której powinna być
załączona poświadczona kserokopia oryginalnego dokumentu płatniczego.
14. Zakład nie ponosi odpowiedzialności za wszelkie opóźnienia w przekazaniu
składek do otwartych funduszy emerytalnych, Kas Chorych, Funduszu Pracy i
Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, które nastąpiły w wyniku
konieczności przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, o którym mowa w ust.
12, oraz za opóźnienia niezależne od Zakładu i płatnika składek.
15. Nie przekazuje się należności z tytułu składek do otwartych funduszy
emerytalnych i Kas Chorych do czasu zakończenia postępowania wyjaśniającego, o
którym mowa w ust. 12.
16. W przypadku gdy płatnik przesłał deklarację rozliczeniową i imienne raporty
miesięczne w terminie określonym przepisami ustawy, a brak możliwości dokonania
rozliczenia był spowodowany nieprzekazaniem przez Pocztę Polską dokumentów, o
których mowa w ust. 1 pkt 1 i 2, w terminie określonym rozporządzeniem ministra
łączności z 15 marca 1996 r. w sprawie warunków korzystania z usług pocztowych o
charakterze powszechnym (Dz. U. nr 40, poz. 173), Poczta Polska ponosi
odpowiedzialność wynikającą z odrębnych przepisów.
ż 5. 1. Płatnik składek dokonuje rozliczenia składek, o których mowa w ż 3 ust.
1, zasiłków, zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych w terminach
określonych w ustawie.
2-4. skreślone.
5. Dane dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne i na ubezpieczenie
zdrowotne, zasiłki oraz zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze, podane w
deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy, muszą być zgodne z
danymi wynikającymi z imiennych raportów miesięcznych za dany miesiąc
kalendarzowy.
6. Przepis ust. 5 stosuje się odpowiednio do składanych za dany miesiąc
kalendarzowy deklaracji rozliczeniowych korygujących oraz załączonych do nich
imiennych raportów miesięcznych korygujących.
7. W razie stwierdzenia niezgodności w danych, o których mowa w ust. 5 i 6,
Zakład na podstawie danych z imiennych raportów miesięcznych dokonuje korekty
deklaracji rozliczeniowej.
7a. W przypadku, o którym mowa w ust. 7, Zakład dokonuje zaewidencjonowania
danych na koncie ubezpieczonego na podstawie imiennych raportów miesięcznych
oraz rozliczenia składek na koncie płatnika składek w oparciu o skorygowaną
deklarację rozliczeniową.
7b. O dokonanej korekcie, o której mowa w ust. 7a, Zakład zawiadamia płatnika
składek, przesyłając wypis ze skorygowanej deklaracji rozliczeniowej.
7c. Jeżeli płatnik składek nie zgadza się z korektą, o której mowa w ust. 7a, w
ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia powinien złożyć deklarację rozliczeniową
korygującą deklarację sporządzoną przez Zakład oraz imienne raporty miesięczne
korygujące.
8. Kwoty należnych składek na poszczególne rodzaje ubezpieczeń społecznych i
ubezpieczenie zdrowotne, wykazywane w deklaracji rozliczeniowej, ustala się
sumując kwoty należnych składek na odpowiednie rodzaje ubezpieczeń społecznych i
ubezpieczenie zdrowotne za poszczególnych ubezpieczonych, wynikające z imiennych
raportów miesięcznych, o których mowa w ż 3 ust. 5.
9. Należne kwoty składek na ubezpieczenia społeczne oraz na ubezpieczenie
zdrowotne, wykazywane w imiennych raportach miesięcznych, podlegają zaokrągleniu
do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza,
lub w dół, jeżeli jest niższa od 0,50 grosza.
10. Płatnik dokonuje wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, z zastrzeżeniem
ust. 14, w wysokości stanowiącej różnicę między:
1) kwotą należnych składek za dany miesiąc kalendarzowy, wykazanych w deklaracji
rozliczeniowej, i
2) kwotą wypłaconych ubezpieczonym zasiłków, zasiłków rodzinnych,
pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz przysługującego płatnikowi składek
wynagrodzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy, zwanej dalej "kwotą uznań".
11. Płatnik dokonuje wpłaty składek na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości
różnicy między kwotą należnych składek za dany miesiąc kalendarzowy wykazanych w
deklaracji rozliczeniowej i przysługującego płatnikowi składek wynagrodzenia, o
którym mowa w art. 25a ust. 1 ustawy z 6 lutego 1997 r. o powszechnym
ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. nr 28, poz. 153 i nr 75, poz. 468 oraz z 1998
r. nr 117, poz. 756, nr 137, poz. 887 i nr 144, poz. 929), zwanej dalej "ustawą
o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym".
12. Płatnik dokonuje łącznej wpłaty składek na Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w wysokości wynikającej z deklaracji
rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy, o której mowa w ż 3 ust. 1.
13. skreślony.
14. Jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami część składek na poszczególne
ubezpieczenia społeczne podlega finansowaniu z budżetu państwa, Państwowego
Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub Funduszu Kościelnego i jest
przekazywana przez te podmioty bezpośrednio do Zakładu, w deklaracji
rozliczeniowej płatnik składek wykazuje odpowiednio kwoty składek finansowanych
z tych źródeł. Jako łączną kwotę składek do zapłaty na ubezpieczenia społeczne
płatnik wykazuje sumę części składek finansowanych ze środków własnych oraz ze
środków ubezpieczonego.
15. Wpłat, o których mowa w ust. 10-13, płatnik dokonuje w terminie i trybie
określonym w ustawie, odrębnymi dokumentami płatniczymi na podane rachunki
bankowe.
ż 6. 1. Oznaczone wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie
zdrowotne, na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
dokonane przez płatnika składek w obowiązującym terminie i wysokości wynikającej
z rozliczenia dokonanego w deklaracji rozliczeniowej, zalicza się na pokrycie
należności zgodnie z jego dyspozycją.
2. skreślony.
3. Jeżeli płatnik składek dokona w obowiązującym terminie wpłaty składek na
ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne lub na Fundusz Pracy i
Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, nie oznaczonej co do okresu, to
wpłatę tę zalicza się w pierwszej kolejności na pokrycie należności z danego
tytułu, poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności, z
zachowaniem w ramach wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne pierwszeństwa
zaspokojenia należności funduszu emerytalnego i otwartych funduszy emerytalnych.
ż 7. 1. Jeżeli wpłata składek na ubezpieczenia społeczne nie pokrywa w pełni
należności z tego tytułu rozliczonej w deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc
kalendarzowy, to w pierwszej kolejności zalicza się ją na pokrycie należnych
składek na fundusz emerytalny i należnych składek na otwarte fundusze
emerytalne, do wysokości należnych składek na te fundusze.
2. Jeżeli wpłata, o której mowa w ust. 1, nie pokrywa w pełni należnych składek
na fundusz emerytalny i na otwarte fundusze emerytalne, to zalicza się ją na
częściowe pokrycie każdego z tych funduszy proporcjonalnie do należnych kwot.
3. Pozostała po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1 i 2, kwota wpłaty podlega
podziałowi i zaliczeniu na pokrycie składek należnych na fundusz rentowy,
fundusz chorobowy i fundusz wypadkowy, proporcjonalnie do kwot należnych składek
na te fundusze, wynikających z rozliczenia dokonanego w deklaracji
rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy.
ż 8. 1. Jeżeli w wyniku podziału wpłaty, o którym mowa w ż 7, nie zostały
pokryte w pełni należności otwartych funduszy emerytalnych, to kwota wpłaty
zaliczona na pokrycie należnych składek na otwarte fundusze emerytalne, w
odniesieniu do ubezpieczonych, podlega podziałowi proporcjonalnie do należnej za
dany miesiąc kalendarzowy kwoty składek na otwarty fundusz emerytalny za danego
ubezpieczonego, do łącznej kwoty należnych za dany miesiąc kalendarzowy składek
na otwarte fundusze emerytalne.
2. Kwoty zaliczone zgodnie z ż 7 na fundusz emerytalny, fundusz rentowy, fundusz
chorobowy i fundusz wypadkowy podlegają w odniesieniu do każdego ubezpieczonego
podziałowi, proporcjonalnie do kwoty należnych składek na dany fundusz za danego
ubezpieczonego do łącznej kwoty należnych składek na dany fundusz, wynikającej z
rozliczenia dokonanego w deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy.
3. Jeżeli wpłata na ubezpieczenie zdrowotne jest niższa od wpłaty rozliczonej w
deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy, to w odniesieniu do
każdego ubezpieczonego podlega ona podziałowi proporcjonalnie do należnej kwoty
składek na ubezpieczenie zdrowotne za danego ubezpieczonego do łącznej kwoty
należnych składek na ubezpieczenie zdrowotne, rozliczonych w deklaracji
rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy.
ż 9. 1. Jeżeli wpłata składek na ubezpieczenia społeczne jest wyższa niż kwota
należna, wynikająca z rozliczenia dokonanego w deklaracji rozliczeniowej za dany
miesiąc kalendarzowy, to nadwyżkę pozostałą po pokryciu należnych składek na
ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc kalendarzowy zalicza się proporcjonalnie
na pokrycie zaległych należności funduszu emerytalnego i należności otwartych
funduszy emerytalnych, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie
płatności.
2. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1, pokrywa się
proporcjonalnie należności funduszu rentowego, chorobowego i wypadkowego,
począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
3. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 2, pokrywa się
należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, począwszy od
zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.
4. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 3, pokrywa się
proporcjonalnie należności Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.
5. skreślony.
ż 10. 1. Jeżeli wpłata składek na ubezpieczenie zdrowotne jest wyższa niż kwota
należnych składek z tego tytułu wynikająca z rozliczenia dokonanego w deklaracji
rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy, to nadwyżkę pozostałą po pokryciu
należnych składek z tego tytułu za dany miesiąc kalendarzowy zalicza się na
pokrycie zaległych należności z tytułu tych składek, począwszy od zobowiązań o
najwcześniejszym terminie płatności.
2. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1, pokrywa się
proporcjonalnie należności funduszu emerytalnego i należności otwartych funduszy
emerytalnych, począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
3. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 2, pokrywa się
proporcjonalnie należności funduszu rentowego, chorobowego i wypadkowego,
począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
4. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 3, pokrywa się
proporcjonalnie należności Funduszu Pracy i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, począwszy od zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.
ż 11. 1. Jeżeli wpłata składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych jest wyższa niż kwota należnych składek z tego tytułu
wynikająca z rozliczenia dokonanego w deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc
kalendarzowy, to nadwyżkę pozostałą po pokryciu należnych składek z tego tytułu
za dany miesiąc kalendarzowy zalicza się proporcjonalnie na pokrycie zaległych
należności tych Funduszy, począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie
płatności.
2. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 1, pokrywa się
proporcjonalnie należności funduszu emerytalnego i należności otwartych funduszy
emerytalnych, począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
3. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 2, pokrywa się
proporcjonalnie należności funduszu rentowego, chorobowego i wypadkowego,
począwszy od zobowiązań o najwcześniejszym terminie płatności.
4. Z kwoty pozostałej po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 3, pokrywa się
należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, począwszy od
zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności.
ż 12. skreślony.
ż 13. 1. Przy zaliczaniu wpłat na poszczególne fundusze lub pomiędzy
ubezpieczonych, o którym mowa w ż 7, 8 i 9, ustalone do zaliczenia kwoty
podlegają zaokrągleniu do pełnego grosza w dół, poprzez pominięcie końcówek
poniżej grosza.
2. Ustalone do zaliczenia pomiędzy poszczególne fundusze lub ubezpieczonych
kwoty porządkuje się według najwyższych pominiętych końcówek poniżej grosza
ustalając ich sumę.
3. W razie pozostania różnicy pomiędzy kwotą wpłaty, która podlega podziałowi na
kwoty podlegające zaliczeniu na poszczególne fundusze lub pomiędzy
ubezpieczonych, a sumą tych zaliczanych kwot, zaokrąglonych według zasad, o
których mowa w ust. 1, zaliczane kwoty są ponownie zaokrąglane do pełnego
grosza, ale w górę, poczynając od kwot o najwyższych pominiętych końcówkach
poniżej grosza, do wyczerpania ustalonej kwoty różnicy.
ż 14. 1. Wpłata dokonana przez poborcę skarbowego lub komornika sądowego w
ramach prowadzonego przymusowego dochodzenia należności podlega rozliczeniu na
pokrycie należności objętych danym tytułem wykonawczym.
2. Dokonaną na pokrycie danego tytułu wykonawczego wpłatę rozlicza się na
pokrycie należnych składek i przysługujących od nich odsetek za zwłokę za okres
objęty danym tytułem, z zastrzeżeniem ust. 5.
3. Z wpłaty na pokrycie tytułu wykonawczego dotyczącego należności z tytułu
składek na ubezpieczenia społeczne w pierwszej kolejności pokrywa się należne
funduszowi emerytalnemu i otwartym funduszom emerytalnym składki i odsetki za
zwłokę, proporcjonalnie do należności tych funduszy objętych danym tytułem
wykonawczym.
4. Pozostałą po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 3, wpłatę rozlicza się
proporcjonalnie na pokrycie należnych składek i odsetek za zwłokę na fundusz
rentowy, fundusz chorobowy i fundusz wypadkowy, proporcjonalnie do należności
poszczególnych funduszy objętych danym tytułem wykonawczym.
5. Wpłatę dokonaną na pokrycie tytułu wykonawczego obejmującego wymierzoną
dodatkową opłatę rozlicza się na pokrycie tej opłaty, z tym że w ramach wpłaty
na pokrycie tytułu wykonawczego dotyczącego dodatkowej opłaty wymierzonej od nie
opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, w pierwszej kolejności pokrywa
się opłatę należną na fundusz emerytalny, proporcjonalnie do kwoty objętej danym
tytułem wykonawczym. Kolejność zaliczania wpłaty na poszczególne fundusze, o
której mowa w ust. 4, stosuje się odpowiednio.
6. Wpłata na pokrycie tytułu wykonawczego obejmującego należności Funduszu Pracy
i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych podlega rozliczeniu na
pokrycie składek i należnych od nich odsetek za zwłokę na każdy fundusz,
proporcjonalnie do należności każdego z tych funduszy do kwoty należności
objętej danym tytułem wykonawczym.
7. Jeżeli dokonana wpłata dotyczy tytułu wykonawczego obejmującego wymierzoną od
nie opłaconych składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych opłatę dodatkową, to wpłata ta podlega proporcjonalnie rozliczeniu
na pokrycie opłaty dodatkowej przysługującej na poszczególne fundusze do kwoty
objętej danym tytułem wykonawczym.
8. skreślony.
ż 15. 1. Wpłata dokonana w ramach prowadzonej przez Zakład egzekucji na
podstawie uprawnienia określonego odrębnymi przepisami podlega rozliczeniu na
pokrycie należności objętych danym zajęciem praw majątkowych, zwanego dalej
"zajęciem".
2. Z wpłaty, o której mowa w ust. 1, pokrywa się w pierwszej kolejności koszty
egzekucyjne:
1) koszty upomnienia, jeżeli zgodnie z odrębnymi przepisami istniał obowiązek
jego wystawienia,
2) opłatę manipulacyjną,
3) opłatę za czynności egzekucyjne.
3. Dokonaną w ramach danego zajęcia wpłatę, po zaspokojeniu należności, o
których mowa w ust. 1, rozlicza się na pokrycie należnych składek i
przysługujących od nich odsetek za zwłokę, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Dokonaną wpłatę w ramach zajęcia obejmującego wymierzoną opłatę dodatkową po
zaspokojeniu należności, o których mowa w ust. 1, rozlicza się na pokrycie tej
opłaty, z tym że w ramach wpłaty na pokrycie zajęcia dotyczącego dodatkowej
opłaty wymierzonej od nie opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne w
pierwszej kolejności pokrywa się opłatę należną funduszowi emerytalnemu,
proporcjonalnie do kwoty objętej danym zajęciem. Kolejność zaliczania wpłaty na
poszczególne fundusze, o której mowa w ust. 6, stosuje się odpowiednio.
5. Wpłatę na pokrycie zajęcia dotyczącego należności z tytułu składek na
ubezpieczenia społeczne, po pokryciu należności, o których mowa w ust. 2,
rozlicza się proporcjonalnie na należne składki i przysługujące od nich odsetki
za zwłokę, objęte danym zajęciem, z tym że w pierwszej kolejności pokrywa się
składki i odsetki za zwłokę należne funduszowi emerytalnemu i otwartym funduszom
emerytalnym proporcjonalnie do należności na te fundusze objętych danym
zajęciem.
6. Pozostałą po rozliczeniu, o którym mowa w ust. 5, kwotę rozlicza się na
pokrycie należnych składek i odsetek za zwłokę na fundusz rentowy, fundusz
chorobowy i fundusz wypadkowy, proporcjonalnie do należności poszczególnych
funduszy objętych danym zajęciem.
7. Wpłatę dotyczącą zajęcia obejmującego należności Funduszu Pracy i Funduszu
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, po pokryciu należności, o których mowa w
ust. 2, rozlicza się na pokrycie składek i należnych od nich odsetek za zwłokę
na każdy fundusz, proporcjonalnie do należności każdego z tych funduszy do kwoty
należności objętej danym zajęciem.
8. Jeżeli dokonana wpłata dotyczy zajęcia obejmującego wymierzoną od nie
opłaconych składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych opłatę dodatkową, to wpłata ta, po pokryciu należności, o których
mowa w ust. 2, podlega proporcjonalnie rozliczeniu na pokrycie opłaty dodatkowej
przysługującej na poszczególne fundusze do kwoty objętej danym zajęciem.
9. skreślony.
ż 16. W przypadku ściągnięcia w drodze egzekucji należności z tytułu składek
wymierzonych z urzędu, rozliczenia wpłaty dokonuje się uwzględniając proporcje
należności wynikające z deklaracji rozliczeniowej, na której podstawie dokonano
wymiaru składek z urzędu, z uwzględnieniem ż 14 i 15.
ż 17. 1. Przepisy ż 1-13 stosuje się odpowiednio do wpłat dokonywanych przez
syndyka na pokrycie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne,
ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy, należnych za okres po ogłoszeniu
upadłości.
2. Do należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie
zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
należnych za okres do ogłoszenia upadłości, ma zastosowanie art. 33 i 204
rozporządzenia prezydenta Rzeczypospolitej z 24 października 1934 r. - Prawo
upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. nr 118, poz. 512, z 1994 r. nr 1, poz. 1, z 1995
r. nr 85, poz. 426, z 1996 r. nr 6, poz. 43, nr 43, poz. 189, nr 106, poz. 496 i
nr 149, poz. 703, z 1997 r. nr 28, poz. 153, nr 54, poz. 349, nr 117, poz. 751,
nr 121, poz. 770 i nr 140, poz. 940 oraz z 1998 r. nr 117, poz. 756).
3. skreślony.
ż 18. 1. W razie udzielenia płatnikowi składek układu ratalnego lub odroczenia
terminu płatności należności z tytułu składek, płatnik dokonuje odrębnych wpłat
na pokrycie należności, w podziale na:
1) ubezpieczenia społeczne,
2) ubezpieczenie zdrowotne,
3) Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
4) skreślony.
2. Wpłaty, o których mowa w ust. 1, rozlicza się na pokrycie kwoty składek i
przysługujących od nich odsetek za zwłokę oraz opłaty prolongacyjnej, a
następnie na pokrycie wymierzonej opłaty dodatkowej oraz przysługujących
Zakładowi kosztów egzekucyjnych.
3. Wpłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 1, rozlicza się na pokrycie należności
funduszu emerytalnego i otwartych funduszy emerytalnych, poczynając od
należności o najwcześniejszym terminie płatności, proporcjonalnie do należności
tych funduszy do łącznej kwoty należności objętych danym układem ratalnym.
Pozostała kwota podlega podziałowi i zaliczeniu na należności funduszu
rentowego, funduszu chorobowego i funduszu wypadkowego, poczynając od należności
o najwcześniejszym terminie płatności proporcjonalnie do kwot należności z
tytułu składek na te fundusze objętych danym układem ratalnym do łącznej kwoty
należności objętej danym układem ratalnym. Przepisy ż 8 ust. 1 i 2 stosuje się
odpowiednio.
4. Wpłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 2, rozlicza się na pokrycie należności z
tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, poczynając od należności o
najwcześniejszym terminie płatności. Przepis ż 8 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
5. Wpłatę, o której mowa w ust. 1 pkt 3, rozlicza się na pokrycie należności z
tytułu składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń
Pracowniczych, poczynając od należności o najwcześniejszym terminie płatności,
proporcjonalnie do należności tych funduszy do łącznej kwoty należności objętych
danym układem ratalnym.
6. skreślony.
ż 19. 1. Ilekroć płatnik składek dokonuje rozliczenia w ciężar składek na
ubezpieczenia społeczne kwot uznań, to kwota tych uznań, wynikająca z
rozliczenia w deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy, podlega
zaliczeniu odpowiednio na pokrycie składek należnych na fundusz emerytalny,
otwarte fundusze emerytalne, fundusz rentowy, fundusz chorobowy i fundusz
wypadkowy, z zachowaniem kolejności zaspokajania określonej w ż 7 i 8, do
wysokości należnej kwoty składek.
2. W razie braku zaległych lub bieżących zobowiązań, nadwyżka powstała z tytułu
uznań, o których mowa w ust. 1, przewyższających kwotę należnych składek na
ubezpieczenia społeczne, podlega zwrotowi w ciągu 30 dni od dnia wpływu
deklaracji rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy do jednostki
organizacyjnej Zakładu, chyba że płatnik złoży wniosek o zaliczenie tej nadwyżki
na poczet przyszłych należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, a w
razie ich braku - na pozostałe fundusze i zobowiązania.
ż 20. Kwota wynagrodzeń, o których mowa w ż 5 ust. 11, podlega zaliczeniu na
pokrycie składek na ubezpieczenie zdrowotne, rozliczonych w deklaracji
rozliczeniowej za dany miesiąc kalendarzowy.
ż 21. 1. Wpłaty składek na ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne, dokonane
przez płatnika składek po terminie określonym w ustawie, powinny obejmować
również odsetki za zwłokę obliczone w wysokości i według zasad określonych
przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. nr 137,
poz. 926, nr 160, poz. 1083 oraz z 1998 r. nr 106, poz. 668), zwanej dalej
"ustawą - Ordynacja podatkowa".
2. W przypadku gdy wpłata, o której mowa w ust. 1, nie uwzględnia odsetek za
zwłokę, mimo jej dokonania po terminie określonym w ustawie, Zakład rozlicza
dokonaną wpłatę proporcjonalnie na pokrycie kwoty zaległych składek oraz kwoty
odsetek za zwłokę, w stosunku, w jakim w dniu wpłaty pozostaje kwota zaległości
z tytułu składek do kwoty odsetek za zwłokę.
3. skreślony.
ż 22. Rozliczenie wypłaconych zasiłków płatnych z budżetu państwa następuje z
otrzymanych przez Zakład środków budżetowych.
ż 23. 1. Zakład sporządza, na podstawie deklaracji rozliczeniowych i deklaracji
rozliczeniowych korygujących, dokumentację zbiorczą kwot składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, należnych za osoby niepełnosprawne,
podlegających finansowaniu przez budżet państwa.
2. Rozliczenie kwot składek, o których mowa w ust. 1, następuje z otrzymanych
przez Zakład środków budżetowych.
ż 24. 1. Zakład sporządza, na podstawie deklaracji rozliczeniowych i deklaracji
rozliczeniowych korygujących, dokumentację zbiorczą kwot należnych składek na
ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe za duchownych, podlegających
finansowaniu przez Fundusz Kościelny.
2. Fundusz Kościelny dokonuje wpłaty składek na wskazany rachunek Zakładu w
wysokości wynikającej z dokumentacji, o której mowa w ust. 1, nie później niż w
ciągu 5 dni roboczych od daty otrzymania tej dokumentacji.
3. W razie opóźnienia w przekazaniu składek, o których mowa w ust. 2, Fundusz
Kościelny jest zobowiązany powiększyć dokonywaną wpłatę o kwotę należnych
odsetek za zwłokę, obliczonych w wysokości i na zasadach określonych przepisami
ustawy - Ordynacja podatkowa.
ż 25. Powiatowe urzędy pracy składają odrębne deklaracje rozliczeniowe za:
1) bezrobotnych, absolwentów pobierających stypendium w okresie odbywania
szkolenia lub stażu oraz osoby pobierające zasiłek przedemerytalny lub
świadczenie przedemerytalne,
2) innych ubezpieczonych niż wymienieni w pkt 1, do których rozliczania są
zobowiązane powiatowe urzędy pracy.
ż 26. 1. Zakład rozlicza w odrębnych deklaracjach rozliczeniowych składki na
ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne lub Fundusz Pracy za:
a) osoby przebywające na urlopie wychowawczym pobierające zasiłek wychowawczy
albo za osoby pobierające zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku
macierzyńskiego, jeżeli zasiłki te wypłaca Zakład,
b) emerytów i rencistów,
c) innych ubezpieczonych niż wymienieni w pkt 1 i 2, do których rozliczenia jest
zobowiązany.
2. Zakład sporządza na podstawie deklaracji rozliczeniowej, o której mowa w ust.
1 pkt 1, dokumentację zbiorczą kwot składek na ubezpieczenia emerytalne i
rentowe, podlegających finansowaniu przez budżet państwa.
3. Rozliczanie kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o których
mowa w ust. 2, następuje z otrzymanych przez Zakład środków budżetowych.
ż 26a. 1. Wojskowe Biuro Emerytalne, Zakład Emerytalny Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych i Administracji oraz Biuro Emerytalne Służby Więziennej składają
odrębne deklaracje rozliczeniowe za:
1) emerytów i rencistów,
2) innych ubezpieczonych niż wymienieni w pkt 1, do których rozliczania są
zobowiązane.
2. Jednostki organizacyjne pomocy społecznej składają odrębne deklaracje
rozliczeniowe za:
1) osoby, za które opłacają składki na ubezpieczenia społeczne na podstawie
ustawy z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. nr 64, poz.
414, nr 106, poz. 668, nr 117, poz. 756 i nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. nr
20, poz. 170, nr 79, poz. 885 i nr 90, poz. 1001, z 2000 r. nr 12, poz. 136 i nr
19, poz. 238 oraz z 2001 r. nr 72, poz. 748, nr 88, poz. 961, nr 89, poz. 973 i
nr 111, poz. 1194),
2) innych ubezpieczonych niż wymienieni w pkt 1, do których rozliczania są
zobowiązane.
ż 27. Przysługujące Zakładowi należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i
dochodzenia składek lub wpłat na:
1) otwarte fundusze emerytalne, o których mowa w art. 76 ust. 1 pkt 3 ustawy,
2) Fundusz Pracy, o których mowa w art. 56 ust. 2a ustawy z 14 grudnia 1994 r. o
zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu (Dz. U. z 1997 r. nr 25, poz. 128, nr
28, poz. 153, nr 41, poz. 255, nr 63, poz. 403, nr 93, poz. 569, nr 107, poz.
692, nr 121, poz. 770 i nr 123, poz. 776 oraz z 1998 r. nr 66, poz. 431, nr 106,
poz. 668, nr 108, poz. 684, nr 137, poz. 887 i nr 162, poz. 1112, 1118 i 1126),
3) Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o których mowa w art. 12 ust.
6 ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 1994 r. nr 1, poz. 1, z 1995 r. nr 87,
poz. 435, z 1996 r. nr 5, poz. 34, z 1997 r. nr 28, poz. 153 i nr 123, poz. 776
oraz z 1998 r. nr 106, poz. 668 i nr 137, poz. 887),
4) skreślony
- są potrącane przez Zakład z tych składek lub wpłat.
ż 28. 1. Wpłaty z tytułu należnego Zakładowi zwrotu kosztów działalności w
zakresie weryfikacji błędów związanych z przekazywaniem składek do otwartych
funduszy emerytalnych, o których mowa w art. 76 ust. 3 ustawy, są dokonywane
przez podmioty odpowiedzialne za prawidłowość przekazywanych informacji, na
wskazany rachunek bankowy Zakładu, najpóźniej w terminie 7 dni roboczych od dnia
otrzymania z Zakładu zawiadomienia o stwierdzonych błędach.
2. Nie przekazane w terminie należności z tytułu zwrotu kosztów, o których mowa
w ust. 1, podlegają ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.
ż 29. 1. Płatnik składek rozlicza i opłaca na wskazany rachunek bankowy
terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu składki za okres do 31 grudnia 1998
r., oznaczając składaną deklarację rozliczeniową oraz dokonywaną wpłatę numerem
konta płatnika składek (NKP), nadanym według zasad obowiązujących przed 1
stycznia 1999 r., w wysokości i na zasadach określonych w przepisach
obowiązujących do 31 grudnia 1998 r.
2. W deklaracji rozliczeniowej oraz imiennych raportach miesięcznych za styczeń
1999 r. płatnik składek w odniesieniu do ubezpieczonych, dla których podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przychód,
uwzględnia wypłaty stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione
do dyspozycji ubezpieczonego po 1 stycznia 1999 r., nie rozliczone w deklaracji
rozliczeniowej za grudzień 1998 r. zgodnie z ust. 1.
3. Płatnik składek rozlicza i opłaca składki w trybie określonym w ust. 1, od
wszelkich wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
społeczne, należnych za okres do 31 grudnia 1998 r.
4. Przepis ust. 3 stosuje się do wynagrodzeń należnych za styczeń 1999 r.,
wypłaconych w grudniu 1998 r., jeżeli nie zostały podwyższone w drodze
przeliczenia, o którym mowa w art. 110 ustawy.
5. Uprawniony w myśl odrębnych przepisów płatnik składek rozlicza wypłacone po
31 grudnia 1998 r. zasiłki, zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze oraz
zasiłki pogrzebowe, należne za okres do 31 grudnia 1998 r., według zasad
obowiązujących do 31 grudnia 1998 r. Zasady określone w ust. 1 stosuje się
odpowiednio.
6. Składki na ubezpieczenie zdrowotne nalicza się od świadczeń emerytalnych i
rentowych należnych za okres od 1 stycznia 1999 r.
ż 30. (Stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie 1 stycznia 1999 r., z
wyjątkiem ż 3 ust. 2, ż 5 ust. 2, 4 i 13, ż 6 ust. 2, ż 9 ust. 4 i 5, ż 12 ust.
2, ż 14 ust. 8, ż 15 ust. 9, ż 17 ust. 3, ż 18 ust. 1 pkt 4 i ust. 6, ż 21 ust.
3, ż 27 pkt 4, które wchodzą w życie 1 stycznia 2000 r.).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 6 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia 2003
roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania
i prostowania
(Dz. U. Nr 60 z 30 maja z 1996 r., poz. 282 oraz
Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1809)
WZÓR ŚWIADECTWA PRACY I SPOSÓB JEGO WYPEŁNIANIA
Na podstawie art. 97 ż 4 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. W świadectwie pracy, oprócz informacji określonych w art. 97 ż 2 Kodeksu
pracy, zamieszcza się informacje niezbędne do ustalenia uprawnień ze stosunku
pracy i uprawnień z ubezpieczenia społecznego, dotyczące:
1) wymiaru czasu pracy pracownika w czasie trwania stosunku pracy,
1a) podstawy prawnej rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy,
2) liczby dni urlopu wypoczynkowego wykorzystanego przez pracownika w roku
kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
3) wykorzystania dodatkowego urlopu albo innego uprawnienia lub świadczenia,
przewidzianego przepisami prawa pracy,
4) należności ze stosunku pracy uznanych i nie zaspokojonych przez pracodawcę do
dnia ustania tego stosunku, z powodu braku środków finansowych,
5) okresu korzystania z urlopu bezpłatnego i podstawy prawnej jego udzielenia,
6) wykorzystanego urlopu wychowawczego,
7) łącznej liczby dni, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie i za które nie
zachował prawa do wynagrodzenia - zgodnie z art. 92 Kodeksu pracy, w roku
kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy,
8) wykorzystania w roku kalendarzowym, w którym ustał stosunek pracy, zwolnienia
od pracy przewidzianego w art. 188 Kodeksu pracy,
9) okresu, za który pracownikowi przysługuje odszkodowanie w związku ze
skróceniem okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 ż 1 Kodeksu
pracy,
10) okresu odbytej czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych,
11) okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze,
12) okresów nieskładkowych, przypadających w okresie zatrudnienia, którego
dotyczy świadectwo pracy, uwzględnianych przy ustalaniu prawa do emerytury lub
renty,
13) danych, które są zamieszczane na żądanie pracownika.
2. Wzór świadectwa pracy zawiera załącznik do rozporządzenia.
ż 2. 1. Pracodawca wydaje świadectwo pracy bezpośrednio pracownikowi albo osobie
upoważnionej przez pracownika na piśmie - w dniu, w którym następuje rozwiązanie
lub wygaśnięcie stosunku pracy.
2. Jeżeli wydanie świadectwa pracy pracownikowi albo osobie przez niego
upoważnionej nie jest możliwe, pracodawca, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia
ustania stosunku pracy, przesyła świadectwo pracy pracownikowi lub tej osobie za
pośrednictwem poczty albo doręcza go w inny sposób.
ż 2a. W przypadku określonym w art. 97 ż 11 Kodeksu pracy pracownik zgłasza
pracodawcy żądanie wydania świadectwa pracy najpóźniej w dniu poprzedzającym
dzień, w którym następuje rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku pracy.
ż 3. W razie wygaśnięcia stosunku pracy z powodu śmierci pracownika (art. 631 ż
1 Kodeksu pracy), pracodawca sporządza świadectwo pracy i włącza je do akt
osobowych zmarłego pracownika. Z wnioskiem o wydanie przez pracodawcę świadectwa
pracy może wystąpić członek rodziny zmarłego pracownika, a także inna osoba
będąca spadkobiercą tego pracownika.
ż 4. Kopię świadectwa pracy przechowuje się w aktach osobowych pracownika; w
uzasadnionych przypadkach pracodawca wydaje odpis tego świadectwa pracownikowi
albo osobie, o której mowa w ż 2 ust. 1 i w ż 3.
ż 5. 1. Pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie o negatywnym wyniku
rozpatrzenia wniosku o sprostowanie świadectwa pracy w ciągu 7 dni od dnia
otrzymania tego wniosku. W razie uwzględnienia wniosku, pracodawca wydaje
pracownikowi w tym terminie nowe świadectwo pracy.
2. W razie uwzględnienia przez sąd pracy powództwa pracownika o sprostowanie
świadectwa pracy, pracodawca jest obowiązany wydać pracownikowi niezwłocznie
nowe świadectwo pracy, nie później jednak niż w ciągu 3 dni od dnia
uprawomocnienia się orzeczenia sądu w tej sprawie.
3. W razie prawomocnego orzeczenia sądu pracy o przywróceniu pracownika do pracy
lub przyznaniu mu odszkodowania z tytułu niezgodnego z przepisami prawa
wypowiedzenia umowy o pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia, pracodawca,
na żądanie pracownika, jest obowiązany uzupełnić treść wydanego mu uprzednio
świadectwa pracy o dodatkową informację o tym orzeczeniu, z zastrzeżeniem ust.
4.
4. Jeżeli orzeczenie, o którym mowa w ust. 3, zostało wydane w związku z
rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika,
z naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu w tym trybie umów o pracę, pracodawca
jest obowiązany wydać pracownikowi, w terminie określonym w ust. 2, nowe
świadectwo pracy zawierające informację o rozwiązaniu umowy o pracę za
wypowiedzeniem dokonanym przez pracodawcę, powołującą art. 97 ż 3 Kodeksu pracy.
5. W przypadkach określonych w ust. 1 zdanie drugie oraz w ust. 2 i 4 pracodawca
jest obowiązany, najpóźniej w dniu wydania pracownikowi nowego świadectwa pracy,
usunąć z akt osobowych pracownika i zniszczyć poprzednio wydane świadectwo
pracy.
ż 6. Przepis ż 5 ust. 2 stosuje się odpowiednio w razie uwzględnienia przez sąd
pracy powództwa pracownika o odszkodowanie w związku z niewydaniem w terminie
lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 ż 4 Kodeksu pracy).
ż 7. W razie prawomocnego orzeczenia sądu pracy o odszkodowaniu na rzecz
pracodawcy z tytułu nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę
bez wypowiedzenia na podstawie art. 55 ż 11 Kodeksu pracy (art. 611 Kodeksu
pracy), pracownik jest obowiązany przedłożyć pracodawcy wydane mu świadectwo
pracy w celu uzupełnienia treści tego świadectwa o informację o wydanym
orzeczeniu sądu pracy. W razie niespełnienia tego obowiązku przez pracownika,
pracodawca ma prawo wezwać pracownika do niezwłocznego przedłożenia świadectwa
pracy w celu zamieszczenia w nim takiej informacji.
ż 8. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 listopada 1974 r. w
sprawie świadectw pracy i opinii (Dz. U. Nr 45, poz. 269, z 1989 r. Nr 49, poz.
271 i z 1990 r. Nr 18, poz. 105).
ż 9. (stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.)
Załącznik
WZÓR ŚWIADECTWA PRACY I SPOSÓB JEGO WYPEŁNIANIA
SPOSÓB WYPEŁNIANIA ŚWIADECTWA PRACY
1.Nr REGON-EKD- stanowi identyfikator pracodawcy nadany przez właściwy
wojewódzki urząd statystyczny.
2.W ust. 1 - pracodawca zatrudniający pracownika przejętego od innego
pracodawcy na zasadach określonych przepisami art. 231 Kodeksu pracy lub
przepisami odrębnymi wykazuje również okres jego pracy u poprzedniego
pracodawcy i wskazuje tego pracodawcę,
- pracodawca wykazuje również okresy poprzedniego zatrudnienia u tego
pracodawcy, jeżeli nie wydał świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub
wygaśnięciem poprzedniej umowy o pracę lub poprzednich umów o pracę,
zgodnie z art. 97 ż 11 Kodeksu pracy.
3.W ust. 3 lit. apracodawca podaje jeden z trybów rozwiązania stosunku
pracy określonych w art. 30 ż 1 Kodeksu pracy, a w przypadku rozwiązania
stosunku pracy za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia - dodatkowo
wskazuje stronę stosunku pracy składającą oświadczenie woli w tej sprawie,
lit. bpracodawca wskazuje podstawę prawną rozwiązania stosunku pracy,
jeżeli do rozwiązania tego stosunku dochodzi w trybie określonym w art.
231 ż 4 lub ż 5, w art. 48 ż 2, w art. 683 lub w art. 201 ż 2 Kodeksu
pracy, a także w art. 7a ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 980, Nr 135, poz.
1146 i Nr 200, poz. 1679).
4.W ust. 4
w pkt 1pracodawca wskazuje wyłącznie liczbę dni urlopu wypoczynkowego
przysługującego pracownikowi w roku kalendarzowym, w którym ustaje
stosunek pracy, wykorzystanego w naturze lub za które przysługuje
ekwiwalent pieniężny; odrębnie wskazuje się liczbę dniu urlopu
wypoczynkowego, wykorzystanego przez pracownika do dnia ustania stosunku
pracy, na podstawie art. 1672 Kodeksu pracy,
w pkt 8pracodawca wskazuje okres zatrudnienia pracownika przy wykonywaniu
prac, o których mowa w przepisach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7
lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz.
43, z 1985 r. Nr 7, poz. 21, z 1991 r. Nr 39, poz. 167, z 1992 r. Nr 102,
poz. 520, z 1996 r. Nr 63, poz. 292, z 1997 r. Nr 61, poz. 377 oraz z 1998
r. Nr 162, poz. 1118) - na stanowiskach ustalonych zgodnie z ż 1 ust. 2
tego rozporządzenia,
w pkt 9pracodawca informuje o wykorzystaniu przez pracownika uprawnień i
świadczeń tylko w zakresie mającym wpływ na uprawnienia pracownicze u
kolejnego pracodawcy, wynikające z ustaw, układów zbiorowych pracy i
regulaminów,
w pkt 10pracodawca wskazuje - przypadające w okresie zatrudnienia:
- okresy nieskładkowe, określone w przepisach o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także
- okresy, w ciągu których pracownik otrzymywał wynagrodzenie przewidziane
w art. 92 Kodeksu pracy.
5.W ust. 6 pracodawca zamieszcza informację:
1) o należnościach ze stosunku pracy uznanych przez niego i niewypłaconych
pracownikowi do dnia ustania stosunku pracy z powodu braku środków
finansowych;
2) na żądanie pracownika:
a) o wysokości i składnikach wynagrodzenia,
b) o uzyskanych kwalifikacjach,
c) o prawomocnym orzeczeniu sądu pracy o przywróceniu pracownika do pracy
lub przyznaniu mu odszkodowania, gdy zachodzi przypadek określony w ż 5
ust. 3 rozporządzenia, przy czym pracodawca, uzupełniając treść świadectwa
pracy o tę informację, podpisuje ją i opatruje datą.
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 roku
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
SPIS TREŚCI
Ujednolicony tekst ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych powstał na podstawie następujących Dzienników Ustaw:
z 1998 r. nr 137, poz. 887; nr 162, poz. 1118 oraz 1126,
z 1999 r. nr 26, poz. 228; nr 60, poz. 636; nr 72, poz. 802; nr 78, poz.
875; nr 110, poz. 1256,
z 2000 r. nr 9, poz. 118; nr 95, poz. 1041; nr 104, poz. 1104; nr 119,
poz. 1249,
Dz. U. 2001 r. nr 8, poz. 64; nr 27, poz. 298; nr 39, poz. 459; nr 72,
poz. 748; nr 100, poz. 1080; nr 110, poz. 1189; nr 111, poz. 1194; nr
130, poz. 1452; nr 154, poz. 1792,
z 2002 r. nr 25, poz. 253; nr 41, poz. 365; nr 74, poz. 676; nr 155,
poz. 1287; nr 169, poz. 1387; nr 199, poz. 1673; nr 200, poz. 1679; nr
241, poz. 2074.
W tym ostatnim numerze jest najnowsza nowelizacja ustawy z 18 grudnia 2002
r. Składa się z 23 artykułów.
Art. 1 jest uwzględniony w ujednoliconej wersji ustawy.
Art. 2-12. wprowadzają zmiany do następujących ustaw: z 18 lipca 1974 r. o
funduszu alimentacyjnym (Dz. U. z 1991 r. nr 45, poz. 200, z późn. zm.); z
14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z
2002 r. nr 171, poz. 1396); z 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych kasach
oszczędnościowo-kredytowych (Dz. U. z 1996 r. nr 1, poz. 2, z późn. zm.);
z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. nr 28,
poz. 153, z późn. zm.); z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz.
776, z późn. zm.); z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu
funduszy emerytalnych (Dz. U. nr 139, poz. 934, z późn. zm.); z 29
sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. nr 72, poz. 665, z
późn. zm.); z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 162, poz. 1118, z późn. zm); z 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 60, poz. 636, z późn. zm.); z 18
września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół (Dz. U. nr
122, poz. 1325, z późn. zm.); z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr
199, poz. 1673).
Art. 13. 1. Ubezpieczonym urodzonym po 31 grudnia 1948 r. Zakład jest
zobowiązany przekazać informacje o zewidencjonowanych na koncie
ubezpieczonego składkach na ubezpieczenie emerytalne, z wyłączeniem
składek na otwarte fundusze emerytalne:
1) należnych - w przypadku ubezpieczonych niebędących płatnikami składek;
2) wpłaconych - w przypadku ubezpieczonych będących płatnikami składek.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1, zostaną przekazane, z
zastrzeżeniem ust. 7:
1) za 2002 r. - do 31 grudnia 2003 r.,
2) za lata 1999-2001 - do 31 grudnia 2004 r.,
3) za 2003 r. - do 31 grudnia 2004 r.,
4) za 2004 r. - do 31 grudnia 2005 r.
3. Przekazywanie informacji, o których mowa w ust. 2 pkt 2, może nastąpić
w częściach obejmujących poszczególne lata.
4. W informacji, o której mowa w ust. 2 pkt 4, Zakład jest zobowiązany
podać także wysokość zwaloryzowanych składek określonych w ust. 1 za lata
1999-2004 oraz zwaloryzowanego kapitału początkowego, gdy kapitał ten
został już ubezpieczonemu obliczony.
5. Informacje, o których mowa w ust. 1, Zakład przesyła listem zwykłym na
adres do korespondencji podany w zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych, z
uwzględnieniem ust. 6.
6. Jeżeli ubezpieczony został zgłoszony do ubezpieczeń społecznych przez
więcej niż jednego płatnika składek, informacje przesyła się na adres
podany w zgłoszeniu, które Zakład otrzymał jako ostatnie.
7. W przypadku przeprowadzania postępowania wyjaśniającego w zakresie
składek ewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego informacje, o których
mowa w ust. 1, Zakład przekazuje ubezpieczonemu po jego zakończeniu.
Art. 14. 1. Z dniem wejścia w życie ustawy (czyli 1 stycznia 2003 r.)
Zakład nie wydaje decyzji o ustaleniu dodatkowej opłaty płatnikom składek
i instytucjom obsługującym wpłaty składek na podstawie art. 47 ust.
10c-10h ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych:
1) w brzmieniu obowiązującym do 17 lutego 2001 r.,
2) w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie ustawy,
w odniesieniu do wszystkich przypadków nieprzekazania lub przekazania
błędnego imiennego raportu miesięcznego, deklaracji rozliczeniowej,
dokumentu płatniczego lub zlecenia płatniczego zaistniałych do tego dnia.
2. Wszczęte, a niezakończone postępowania w sprawach, o których mowa w
ust. 1, podlegają umorzeniu.
3. Jeżeli dokumenty, o których mowa w ust. 1, dotyczą ubezpieczonego
będącego członkiem otwartego funduszu emerytalnego, Zakład przekazuje na
rachunek ubezpieczonego w tym funduszu kwotę obliczoną na zasadach i w
wysokości odpowiadającej odsetkom od Zakładu za okres opóźnienia w
przekazaniu składki do funduszu.
Art. 15. Pożyczki udzielone Funduszowi Ubezpieczeń Społecznych z budżetu
państwa w latach 1999-2000 i odsetki od tych pożyczek podlegają umorzeniu.
Art. 16. Zwrotu od Zakładu składek za 1999 r. nienależnie opłaconych w
1999 r. można dochodzić do 31 grudnia 2004 r.
Art. 17. Zakład może umarzać należności z tytułu składek:
1) na ubezpieczenie społeczne, na Fundusz Pracy i na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, należnych do 31 grudnia 1998 r.,
2) na ubezpieczenie rentowe w części finansowanej przez płatnika składek i
na ubezpieczenie wypadkowe oraz na Fundusz Pracy i na Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, należnych za okres od 1 stycznia
1999 r. do 31 grudnia 2001 r.
- pomimo braku ich całkowitej nieściągalności w przypadku, gdy zobowiązana
do ich opłacania jest osoba fizyczna niepodlegająca przepisom ustawy z 30
sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności
publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. nr 155, poz. 1287), jeżeli
przemawia za tym ważny interes tej osoby.
Art. 18. Na wniosek płatnika składek rozliczającego składki za więcej niż
5 osób i mniej niż 21 osób Zakład wyraża zgodę na przekazywanie dokumentów
określonych w art. 47a ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w
formie dokumentu pisemnego według ustalonego wzoru lub w formie wydruku z
aktualnego programu informatycznego udostępnionego przez Zakład nie dłużej
jednak niż przez 3 miesiące od dnia wejścia w życie zmian do art. 47a ust.
2 i 3 tej ustawy.
Art. 19. 1. Przedsiębiorcy, prowadzący działalność gospodarczą w
dziedzinie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o
czasowym okresie przechowywania przed dniem wejścia w życie ustawy, są
obowiązani dostosować swoją formę prawną działania i uzyskać zezwolenie, o
których mowa w art. 51a ustawy z 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie
archiwalnym i archiwach, w terminie 3 lat od wejścia w życie ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych, a w przypadku nieuzyskania zezwolenia w
tym terminie - zaprzestać prowadzenia działalności.
2. Jeżeli zaprzestanie działalności gospodarczej w dziedzinie
przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym
okresie przechowywania następuje z powodu rezygnacji przedsiębiorcy z
wykonywania działalności gospodarczej przed upływem okresu przechowywania
tej dokumentacji, niezłożenia wniosku o zezwolenie lub odmowy wydania
zezwolenia, o którym mowa w ust. 1, stosuje się odpowiednio przepisy art.
51r ust. 1-3 oraz art. 51s i 51t ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i
archiwach.
3. W okresie do uzyskania zezwolenia lub zaprzestania działalności do
przedsiębiorców, o których mowa w ust. 1 i 2, stosuje się przepisy art.
51g ust. 6, art. 51j - w części dotyczącej obowiązku informowania wojewody
właściwego ze względu na miejsce wykonywania działalności o postawieniu
przedsiębiorcy w stan likwidacji lub o ogłoszeniu jego upadłości, art. 51o
ust. 2, art. 51s i art. 51t ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i
archiwach.
Art. 20. 1. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego
pracownikowi, o którym mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z 10 października 2002
r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679),
zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy, za okres po 31 grudnia 2002
r. z tytułu nieprzerwanej niezdolności do pracy z powodu choroby powstałej
przed tą datą, nie może być niższa od kwoty 760 zł, po odliczeniu kwoty
odpowiadającej 18,71 proc. tej kwoty.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do świadczenia
rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, zasiłku macierzyńskiego i
zasiłku opiekuńczego.
Art. 21. Dotychczasowe przepisy wykonawcze, wydane na podstawie przepisów
upoważniających zmienionych niniejszą ustawą, zachowują moc do czasu
wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych oraz mogą być zmieniane na
podstawie upoważnień w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Art. 22. 1. Zasady zwrotu nienależnie opłaconych składek odprowadzonych do
otwartych funduszy emerytalnych, określone w art. 24 ust. 8 ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych i w art. 100a ust. 1a i 1b, ust. 2, ust.
4, 5 i 9, ust. 7 i 7a ustawy z 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i
funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. nr 139, poz. 934, z późn.
zm.), stosuje się do składek zwracanych od dnia wejścia w życie ustawy.
2. Zasady ewidencjonowania informacji na koncie ubezpieczonego, określone
w art. 40 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, stosuje się do
informacji za okres od 1 stycznia 1999 r.
3. Przepisy art. 47 ust. 1, 2a i 2b oraz art. 48 ust. 1 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych stosuje się, poczynając od deklaracji
rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych przekazywanych za
kwiecień 2003 r.
4. Przepisy art. 47a ust. 3a i 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
stosuje się do imiennych raportów miesięcznych korygujących i deklaracji
rozliczeniowych korygujących, przekazywanych poczynając od 1 sierpnia 2003
r.
5. Przepisy art. 47a ust. 2 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
stosuje się, poczynając od dokumentów przekazywanych po upływie 3 miesięcy
od dnia wejścia w życie ustawy.
Art. 23. Ustawa wchodzi w życie 1 stycznia 2003 r., z wyjątkiem:
1) art. 16 ust. 2a i 2c oraz art. 21 ust. 1 pkt 7 i 8 i rozdział 4a ustawy
o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, które wchodzą w życie po
upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia;
2) rozdział 4b ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, który
wchodzi w życie 1 lipca 2004 r.
Przepisy nowelizacji z 18 grudnia 2002 r. - weszły w życie 1 stycznia 2003
r. - są zaznaczone tłustym drukiem.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1 Przepisy ogólne (Art. 1-5)
Rozdział 2 Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym (Art. 6-14)
Rozdział 3 Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne (Art.
15-32)
Rozdział 4 Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów
oraz zasady rozliczania składek i zasiłków (Art. 33-50)
Rozdział 5 Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (Art. 51-57)
Rozdział 6 Fundusz Rezerwy Demograficznej (Art. 58-65)
Rozdział 7 Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Art. 66-79a)
Rozdział 8 Obowiązki ubezpieczonych oraz tryb odwoławczy (Art. 80-83c)
Rozdział 9 Zwrot nienależnie pobranych świadczeń oraz odsetki za
opóźnienie w wypłacie świadczeń (Art. 84-85)
Rozdział 10 Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych
(Art. 86-97)
Rozdział 11 Odpowiedzialność za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy
(Art. 98)
Rozdział 12 Zmiany w obowiązujących przepisach (Art. 98-106 pominięte)
Rozdział 13 Przepisy przejściowe i końcowe (Art. 107-127)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 r. w
sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy,
prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul
rejestracyjnych i kart rejestrowych
(Dz. U. Nr 34 z 20 kwietnia 2001 r., poz. 408)
ZAŁĄCZNIKI
Na podstawie art. 24111 ż 6 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Przepisy rozporządzenia odnoszące się do układu zbiorowego pracy,
zwanego dalej "układem", stosuje się odpowiednio do:
1) protokołów dodatkowych do układów,
2) porozumień o stosowaniu układów oraz protokołów dodatkowych do tych
porozumień, z zastrzeżeniem ż 7 ust. 2, ż 8 ust. 2 i ż 11 ust. 1.
2. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o pracodawcy lub zakładowej organizacji
związkowej jako o stronach zakładowego układu zbiorowego pracy, należy przez to
rozumieć również podmioty, które zawarły układ zakładowy na podstawie przepisów
art. 24128 Kodeksu pracy.
ż 2. 1. Rejestracji układu dokonuje się na wniosek jednej ze stron układu.
2. Wniosek o rejestrację układu powinien zawierać informacje dotyczące:
1) daty i miejsca zawarcia układu oraz daty jego wejścia w życie,
2) stron układu i ich siedzib oraz adresów do korespondencji,
3) spełnienia przez strony układu warunków wymaganych do zawarcia układu,
4) terminu mocy obowiązującej układu,
5) zakresu obowiązywania układu, w szczególności terytorialnego i podmiotowego,
oraz liczby pracowników, którzy tym układem zostali objęci.
3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się:
1) zszyte lub oprawione egzemplarze układu, w ilości odpowiadającej liczbie
podmiotów, które zawarły układ powiększonej o 2 egzemplarze; egzemplarze układu
powinny zawierać oryginalne podpisy osób reprezentujących strony, które go
zawarły,
2) pełnomocnictwa osób zawierających układ w imieniu organów do tego
uprawnionych,
3) odpis orzeczenia sądu stwierdzającego reprezentatywność organizacji
związkowej,
4) pismo ogólnokrajowej organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji)
potwierdzające wchodzenie w jej skład ogólnokrajowego związku zawodowego lub
zrzeszenia (federacji) związków zawodowych,
5) wyciąg z rejestru organizacji związkowych lub organizacji pracodawców
stwierdzający zarejestrowanie danej organizacji,
6) wyciąg ze statutu organizacji związkowej lub organizacji pracodawców
wskazujący organ właściwy do zawarcia układu.
4. W razie gdy dokumenty, o których mowa w ust. 3 pkt 2-6, są w posiadaniu
organu rejestrującego i zachowały swą aktualność, nie zachodzi potrzeba
ponownego ich dołączania do wniosku o rejestrację układu.
5. W przypadku wniosku o rejestrację układu zakładowego, wnioskodawca powinien
udostępnić tekst układu ponadzakładowego obowiązującego u pracodawcy.
ż 3. Organ rejestrujący może zażądać uzupełnienia wniosku o rejestrację układu o
informacje i dokumenty niezbędne do:
1) ustalenia, czy układ został zawarty zgodnie z przepisami o zawieraniu układów
zbiorowych pracy,
2) sprawdzenia, czy układ nie zawiera postanowień niezgodnych z prawem.
ż 4. Wniosek o rejestrację układu, niespełniający wymogów przewidzianych w ż 2 i
3, nie podlega rozpatrzeniu. Wniosek ten, łącznie z dołączonymi do niego
dokumentami, podlega zwrotowi wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jego
rozpatrzenia.
ż 5. Wezwanie do dokonania zmian w treści układu oraz powiadomienie o możliwości
rejestracji układu bez niektórych jego postanowień przekazuje się stronom układu
na piśmie, ze wskazaniem postanowień układu niezgodnych z prawem.
ż 6. 1. Powiadomienie o odmowie rejestracji układu w rejestrze układów, zwanym
dalej "rejestrem", przekazuje się stronom układu na piśmie. Pismo powinno
zawierać uzasadnienie odmowy i pouczenie o przysługujących środkach
odwoławczych.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku wykreślenia układu z
rejestru na podstawie przepisu art. 24111 ż 54 Kodeksu pracy.
ż 7. 1. Układ rejestruje się po uprzednim zamieszczeniu przez organ rejestrujący
klauzuli rejestracyjnej oraz pieczęci suchej na egzemplarzach układu. Jeden
egzemplarz układu pozostaje w zbiorze układów.
2. Wzory klauzul rejestracyjnych układu oraz porozumienia o stosowaniu układu
określa załącznik nr 1 do rozporządzenia.
ż 8. 1. O wpisaniu układu do rejestru organ rejestrujący powiadamia na piśmie
strony układu i przesyła po jednym egzemplarzu układu podmiotom, które zawarły
układ. W piśmie podaje się datę dokonania wpisu.
2. W przypadku wpisania do rejestru porozumienia o stosowaniu układu, organ
rejestrujący powiadamia o tym na piśmie również strony tego układu.
ż 9. 1. Na wniosek jednej ze stron układu wpisuje się do rejestru informacje
dotyczące:
1) wypowiedzenia układu,
2) rozwiązania układu,
3) daty ustania stosowania postanowień rozwiązanego układu, w razie gdy w
układzie tym ustalono inny termin niż dzień wejścia w życie nowego układu,
4) zawarcia przez strony układu porozumienia ustalającego termin stosowania
postanowień rozwiązanego układu (z podaniem daty ustania stosowania tych
postanowień),
5) podziału, połączenia, rozwiązania się lub likwidacji organizacji albo innych
podmiotów, które układ zawarły,
6) wstąpienia innego pracodawcy lub podmiotu w prawa i obowiązki strony układu,
7) wstąpienia organizacji związkowej w prawa i obowiązki strony zawartego
układu,
8) przejścia praw i obowiązków strony zawartego układu ponadzakładowego na
innego ministra lub centralny organ administracji rządowej,
9) zawieszenia stosowania układu,
10) odstąpienia od stosowania układu przez pracodawcę, w przypadku rozwiązania
organizacji pracodawców lub wszystkich organizacji związkowych będących stroną
tego układu,
11) zmiany nazwy lub siedziby podmiotu, który zawarł układ.
2. W razie gdy wniosek, o którym mowa w ust. 1, dotyczy okoliczności
wymagających stwierdzenia w formie pisemnej, do wniosku tego powinien być
dołączony odpowiedni dokument.
3. Wniosek o wpis informacji do rejestru niespełniający wymogów przewidzianych w
ust. 1 i 2 nie podlega rozpatrzeniu. Wniosek ten łącznie z dołączonymi do niego
dokumentami podlega zwrotowi wraz z pisemnym uzasadnieniem odmowy jego
rozpatrzenia.
4. O dokonaniu wpisu do rejestru informacji, o których mowa w ust. 1, organ
rejestrujący powiadamia strony układu.
ż 10. Z urzędu podlegają wpisaniu do rejestru informacje dotyczące:
1) rozszerzenia przez ministra właściwego do spraw pracy, na podstawie art.
24118 Kodeksu pracy, stosowania układu ponadzakładowego,
2) uchylenia rozszerzenia stosowania układu na podstawie wymienionej w pkt 1,
3) wykreślenia układu z rejestru na podstawie art. 24111 ż 54 Kodeksu pracy.
ż 11. 1. Wpisu do rejestru dokonuje się w karcie rejestrowej. Wzory kart
rejestrowych układu i porozumienia o stosowaniu układu określają załączniki nr
2-5 do rozporządzenia.
2. Dla każdego układu prowadzi się odrębną kartę rejestrową.
3. Oprócz karty rejestrowej prowadzi się zbiór układów oraz akta rejestrowe.
4. Dla każdego układu prowadzi się oddzielne akta rejestrowe. Obejmują one
dokumenty stanowiące podstawę wpisu do rejestru i dokumenty w sprawie
postępowania rejestracyjnego oraz wszelkie pisma dotyczące danego układu.
ż 12. Karty rejestrowe, zbiór układów oraz akta rejestrowe nie mogą być
wynoszone poza miejsce ich przechowywania i przeglądane bez nadzoru
upoważnionego pracownika.
ż 13. 1. Karty rejestrowe, założone dla układów zarejestrowanych przed dniem
wejścia w życie rozporządzenia, zachowują ważność.
2. Dla dokonania rejestracji protokołu dodatkowego do układu oraz wpisu
informacji, o których mowa w ż 9 ust. 1, do kart rejestrowych określonych w ust.
1 dołącza się karty rejestrowe sporządzone według wzorów określonych w
rozporządzeniu.
ż 14. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15
listopada 1994 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania w sprawie
rejestracji układów zbiorowych pracy oraz wzoru rejestru tych układów (Dz. U. Nr
123, poz. 606).
ż 15. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia (czyli
6 maja 2001 r.).
Załącznik nr 1
Wzory klauzul rejestracyjnych układu oraz porozumienia o stosowaniu układu
Załączniki nr 2-5
Wzory kart rejestrowych układu i porozumienia o stosowaniu układu
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 17 lutego 1998 r.
UWAGA, z dniem 1 stycznia 1999 r. poniższe rozporządzenie straciło moc w
zakresie zasiłku wychowawczego
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie urlopów i
zasiłków wychowawczych
(Dz. U. Nr 60 z 30 maja 1996 r., poz. 277 oraz
Dz. U. Nr 25 z 27 lutego 1998 r., poz. 131)
Na podstawie art. 186 ż 2 w związku z art. 1891 ż 1 Kodeksu pracy oraz art. 40a
ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 1998 r. Nr
21 poz. 94 z późn. zm.) zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Pracownica zatrudniona co najmniej 6 miesięcy może skorzystać z urlopu
wychowawczego w wymiarze do 3 lat w celu sprawowania osobistej opieki nad
dzieckiem, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 4 lat życia.
2. Do sześciomiesięcznego okresu zatrudnienia, o którym mowa w ust. 1, wlicza
się poprzednie okresy zatrudnienia.
3. Urlop wychowawczy może być wykorzystany najwyżej w czterech częściach.
ż 2. Pracownica posiadająca okres zatrudnienia określony w ż 1 ust. 1, bez
względu na to, czy korzystała z urlopu, o którym mowa w tym przepisie, może
skorzystać z urlopu wychowawczego w wymiarze do 3 lat, nie dłużej jednak niż do
ukończenia przez dziecko 18 lat życia, jeżeli z powodu stanu zdrowia, w
szczególności przewlekłej choroby, kalectwa lub opóźnienia w rozwoju umysłowym,
wymaga ono osobistej opieki pracownicy. W takim przypadku warunkiem udzielenia
pracownicy urlopu wychowawczego jest przedstawienie orzeczenia lekarskiego o
stanie zdrowia dziecka uzasadniającym udzielenie tego urlopu. Przepis ż 1 ust. 3
stosuje się odpowiednio.
ż 3. 1. Pracodawca udziela urlopu wychowawczego na pisemny wniosek pracownicy.
We wniosku pracownica wskazuje termin rozpoczęcia i czas trwania urlopu
wychowawczego oraz okres dotychczas wykorzystanego urlopu wychowawczego na dane
dziecko.
2. Pracodawca jest obowiązany udzielić pracownicy urlopu wychowawczego:
1) w terminie wskazanym przez pracownicę, jeżeli wniosek o udzielenie tego
urlopu został przez nią złożony co najmniej na dwa tygodnie przed tym terminem,
2) nie później niż z dniem upływu dwóch tygodni od dnia złożenia przez
pracownicę wniosku o udzielenie tego urlopu, jeżeli wniosek ten został zgłoszony
przez nią bez zachowania terminu przewidzianego w pkt 1.
3. Pracownicy zatrudnionej na podstawie umowy o pracę na okres próbny, umowy o
pracę na czas określony lub umowy o pracę na czas wykonania określonej pracy
pracodawca udziela urlopu wychowawczego na czas nie dłuższy niż do końca okresu,
na jaki została zawarta umowa.
4. Pracownicy, która złożyła wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego po
wypowiedzeniu umowy o pracę, pracodawca udziela tego urlopu na czas nie dłuższy
niż do dnia rozwiązania tej umowy wskutek upływu okresu wypowiedzenia.
ż 4. Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od
dnia złożenia przez pracownicę wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia
zakończenia tego urlopu, chyba że zachodzą przyczyny określone w przepisach o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących pracodawcy lub uzasadniające rozwiązanie z pracownicą umowy o pracę
bez wypowiedzenia z jej winy albo pracownica zaprzestała sprawowania osobistej
opieki nad dzieckiem.
ż 5. 1. Pracownicy korzystającej z urlopu wychowawczego przysługuje, z
zastrzeżeniem ż 7, zasiłek wychowawczy:
1) do ukończenia urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres 24
miesięcy kalendarzowych,
2) do ukończenia urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres 36
miesięcy kalendarzowych, jeżeli pracownica sprawuje osobistą opiekę nad więcej
niż jednym dzieckiem urodzonym przy jednym porodzie albo samotnie wychowuje
dziecko,
3) do ukończenia urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres 72
miesięcy kalendarzowych, jeżeli pracownica sprawuje osobistą opiekę nad
dzieckiem, o którym mowa w ż 2.
2. Za pracownicę samotnie wychowującą dziecko uważa się pracownicę stanu
wolnego: pannę, rozwiedzioną i wdowę.
ż 6. 1. Zasiłek wychowawczy przysługuje w wysokości 179,90 zł miesięcznie.
2. Pracownicy samotnie wychowującej dziecko przysługuje zasiłek wychowawczy w
wysokości 286,10 zł miesięcznie.
3. Kwoty zasiłku wychowawczego, o których mowa w ust. 1 i 2, podlegają
waloryzacji na zasadach i w terminach określonych dla zasiłków rodzinnych w
przepisach o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych, z zastrzeżeniem ż 22 ust.
5.
4. Kwotę zasiłku wychowawczego przypadającą do wypłaty zaokrągla się do 10
groszy w górę.
5. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" wskaźnik waloryzacji oraz kwoty
zasiłku wychowawczego.
6. Zasiłek wychowawczy, o którym mowa w ust. 1 i 2, przysługuje, jeżeli
przeciętny miesięczny dochód na osobę w rodzinie pracownicy nie przekracza kwoty
stanowiącej 25% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku
kalendarzowym.
7. Przy ustalaniu dochodu, o którym mowa w ust. 6, uwzględnia się przeciętny
miesięczny dochód w poprzednim roku kalendarzowym, ustalony według zasad
określonych w przepisach o zasiłkach rodzinnych i pielęgnacyjnych, z wyłączeniem
dochodów uzyskiwanych przez pracownicę przed uzyskaniem prawa do zasiłku;
wyłączenie to nie dotyczy dochodów z tytułu emerytury lub renty inwalidzkiej.
Dochody osób prowadzących działalność gospodarczą oraz osób z nimi
współpracujących przyjmuje się w wysokości wykazanej przez te osoby, nie niższej
jednak od zadeklarowanej przez te osoby kwoty dochodu stanowiącego podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne, a jeśli osoby te nie podlegają
ubezpieczeniu - w wysokości nie niższej od kwoty najniższej podstawy wymiaru
składek, obowiązującej osoby ubezpieczone. W przypadku osiągania dochodów z
gospodarstwa rolnego, zasiłek wychowawczy przysługuje, jeżeli na osobę w
rodzinie przypada nie więcej niż 1 ha przeliczeniowy.
8. Zasiłek wychowawczy przysługujący za niepełne miesiące kalendarzowe wypłaca
się w wysokości 1/30 zasiłku miesięcznego za każdy dzień.
9. Prawo do zasiłku wychowawczego ustala się na okres do dnia 31 maja, a jeżeli
zasiłek jest wypłacany dłużej - na kolejne okresy roczne od dnia 1 czerwca do
dnia 31 maja kolejnego roku kalendarzowego.
ż 7. 1. Zasiłek wychowawczy nie przysługuje:
1) w razie korzystania z urlopu wychowawczego krótszego niż 3 miesiące,
2) jeżeli dochód na osobę w rodzinie jest wyższy od kwoty stanowiącej 25%
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, z
zastrzeżeniem ust. 2,
3) w razie umieszczenia dziecka w żłobku lub w przedszkolu, w zakładzie
specjalnym, w domu dziecka lub w innej placówce opiekuńczo-wychowawczej, a także
w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, z
wyjątkiem czasowego pobytu matki lub dziecka, w okresie do 6 miesięcy, w
szpitalu lub w sanatorium,
4) w razie podjęcia w okresie urlopu wychowawczego pracy w ramach stosunku pracy
lub na innej podstawie albo działalności zarobkowej, a także w razie pobierania
emerytury lub renty inwalidzkiej, jeżeli łączny dochód przekracza miesięcznie
kwotę stanowiącą 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim roku
kalendarzowym.
2. Zasiłek wychowawczy przysługuje, chociaż dochód na osobę w rodzinie
przekracza kwotę, o której mowa w ż 6 ust. 6, jeżeli łączna kwota tego
przekroczenia, przypadająca na wszystkich członków rodziny, nie równoważy kwoty
zasiłku, pod warunkiem że zasiłek wychowawczy przysługiwał w poprzednim okresie
zasiłkowym.
3. W przypadku przekroczenia dochodu na osobę w rodzinie, o którym mowa w ż 6
ust. 6, zasiłek wychowawczy wypłaca się w wysokości pomniejszonej o kwotę tego
przekroczenia na jedną osobę.
4. Pracownica pobierająca zasiłek wychowawczy jest obowiązana zawiadomić
płatnika zasiłku wychowawczego, określonego w ż 8 ust. 2, o okolicznościach, o
których mowa w ż 7 ust. 1 pkt 3 i 4.
ż 8. 1. Zasiłki wychowawcze są finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
2. Zasiłek wychowawczy wypłaca na wniosek pracownicy pracodawca, który udzielił
jej urlopu wychowawczego, a jeżeli pracodawca nie jest upoważniony do wypłacania
zasiłków z ubezpieczenia społecznego - właściwy oddział Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych.
3. Zasiłek wychowawczy za dany miesiąc kalendarzowy wypłaca się najpóźniej do
dnia 15 następnego miesiąca.
4. W sprawach nie unormowanych rozporządzeniem, dotyczących ustalania uprawnień
do zasiłku wychowawczego, postępowania w sprawie tego zasiłku, jego wypłaty oraz
zwrotu nieprawnie pobranego zasiłku, stosuje się odpowiednio przepisy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa.
ż 9. Pracownicy, która w okresie urlopu wychowawczego urodziła dziecko lub
przyjęła na wychowanie dziecko w wieku uprawniającym do urlopu na warunkach
urlopu macierzyńskiego, zamiast zasiłku wychowawczego przysługuje zasiłek
macierzyński na zasadach przewidzianych w przepisach o świadczeniach pieniężnych
z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
ż 10. W okresie urlopu wychowawczego pracownica zachowuje prawo do:
1) świadczeń zdrowotnych dla siebie i członków rodziny,
2) korzystania z lokalu mieszkalnego lub innego pomieszczenia mieszkalnego
zajmowanego przed urlopem wychowawczym, jeżeli pracodawca jest uprawniony do
określania warunków zajmowania przez pracowników takiego lokalu lub
pomieszczenia.
ż 11. Pracownica jest obowiązana uprzedzić pracodawcę o zamiarze podjęcia w
czasie urlopu wychowawczego pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie
albo działalności zarobkowej, a także innych zajęć, jeżeli mogą one mieć wpływ
na możliwość dalszego sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub zakres
sprawowania tej opieki. Przepis ż 12 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
ż 12. 1. Pracownica, która zaprzestała sprawowania osobistej opieki nad
dzieckiem z innych przyczyn niż określone w ż 11, jest obowiązana zawiadomić o
tym pracodawcę nie później niż w ciągu 30 dni od dnia zaprzestania tej opieki. W
takim przypadku pracodawca jest obowiązany dopuścić pracownicę do pracy w ciągu
30 dni od dnia tego zawiadomienia.
2. W razie powzięcia przez pracodawcę wiadomości o zaprzestaniu sprawowania
przez pracownicę osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownicę do
stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie wcześniej niż z
upływem 30 dni od dnia powzięcia o tym wiadomości i 3 dni od dnia wezwania.
3. Przepis ust. 2 stosuje się także w razie stwierdzenia przez pracodawcę, że z
urlopu wychowawczego korzystają w tym samym czasie oboje rodzice lub opiekunowie
dziecka.
ż 13. Pracownica może zrezygnować z urlopu wychowawczego:
1) w każdym czasie - za zgodą pracodawcy,
2) po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy, najpóźniej na 30 dni przed terminem
zamierzonego podjęcia pracy.
ż 14. Pracodawca jest obowiązany dopuścić pracownicę po zakończeniu urlopu
wychowawczego do pracy na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed
rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom
zawodowym, za wynagrodzeniem nie niższym od wynagrodzenia za pracę
przysługującego w dniu podjęcia pracy na stanowisku zajmowanym przed tym
urlopem.
ż 15. 1. Okres urlopu wychowawczego, w dniu jego zakończenia, wlicza się do
okresu zatrudnienia u pracodawcy, który udzielił tego urlopu.
2. Okresu urlopu wychowawczego nie wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego
do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku, zgodnie z
odrębnymi przepisami.
ż 16. Do pracownic będących:
1) nauczycielkami zatrudnionymi w szkołach, w których organizacja pracy
przewiduje ferie szkolne, objętych przepisami ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
- Karta Nauczyciela (Dz. U. Nr 3, poz. 19, Nr 25, poz. 187 i Nr 31, poz. 214, z
1983 r. Nr 5, poz. 33, z 1988 r. Nr 19, poz. 132, z 1989 r. Nr 4, poz. 24 i Nr
35, poz. 192, z 1990 r. Nr 34, poz. 197 i 198, Nr 36, poz. 206 i Nr 72, poz.
423, z 1991 r. Nr 95, poz. 425 i Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 53, poz. 252, Nr
54, poz. 254 i Nr 90, poz. 451, z 1993 r. Nr 129, poz. 602, z 1994 r. Nr 43,
poz. 163, Nr 105, poz. 509 i Nr 113, poz. 547, z 1995 r. Nr 138, poz. 681 oraz z
1996 r. Nr 25, poz. 113),
2) nauczycielkami akademickimi, zatrudnionymi w szkołach wyższych, objętych
przepisami ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr
65, poz. 385, z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1992 r. Nr 54, poz. 254 i Nr 63,
poz. 314, z 1994 r. Nr 1, poz. 3, Nr 43, poz. 163, Nr 105, poz. 509 i Nr 121,
poz. 591 oraz z 1996 r. Nr 5, poz. 34 i Nr 24, poz. 110),
zwanych dalej "nauczycielkami", przepisy rozporządzenia stosuje się ze zmianami
wynikającymi z ż 17-20.
ż 17. 1. Z wnioskiem o udzielenie urlopu wychowawczego nauczycielka występuje do
organu, który ją mianował lub zawarł z nią umowę o pracę.
2. Termin zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na dzień
poprzedzający rozpoczęcie roku szkolnego (roku akademickiego).
3. Jeżeli jest to uzasadnione terminem zakończenia urlopu wychowawczego, jego
wymiar i okres ulegają odpowiedniemu skróceniu, a na wniosek nauczycielki -
odpowiedniemu przedłużeniu.
4. Wniosek o udzielenie urlopu wychowawczego powinien być zgłoszony przez
nauczycielkę co najmniej na miesiąc przed wskazanym terminem rozpoczęcia tego
urlopu.
5. Przepisy ust. 2 i 3 nie mają zastosowania, jeżeli urlop wychowawczy został
udzielony nauczycielce w wymiarze nie przekraczającym jednego miesiąca.
6. Przepisy ust. 1-5 stosuje się odpowiednio w przypadkach określonych w ż 1
ust. 3 i w ż 2.
ż 18. 1. Nauczycielka może zrezygnować z udzielonego jej urlopu wychowawczego:
1) w każdym czasie - za zgodą organu określonego w ż 17 ust. 1,
2) z początkiem roku szkolnego (roku akademickiego)
- po uprzednim zawiadomieniu organu określonego w ż 17 ust. 1 co najmniej na 3
miesiące przed zamierzonym terminem podjęcia pracy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku określonym w ż 12 ust. 1
zdanie pierwsze. ż 19. 1. Nauczycielka nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego z
dniem rozpoczęcia ferii szkolnych (czasu wolnego od zajęć dydaktycznych),
przypadających po zakończeniu urlopu wychowawczego.
2. Nauczycielce, która w związku z rozpoczęciem urlopu wychowawczego nie mogła
wykorzystać przypadającego w okresie letnich ferii szkolnych (w czasie wolnym od
zajęć dydaktycznych) urlopu wypoczynkowego, do którego nabyła prawo - termin
zakończenia urlopu wychowawczego powinien przypadać na koniec zajęć szkolnych
(zajęć dydaktycznych).
ż 20. Przepisy ż 17 ust. 1 i ż 18 stosuje się także do nauczycielek
zatrudnionych w szkołach i w innych placówkach oświatowych i szkoleniowych,
wychowawczych oraz opiekuńczo-wychowawczych, w których nie są przewidziane ferie
szkolne.
ż 21. 1. Przepisy ż 1-20 mają zastosowanie do pracowników, z zastrzeżeniem
przepisów ust. 2-4.
2. Jeżeli oboje rodzice lub opiekunowie są pracownikami, z urlopu wychowawczego
- stosownie do ich wyboru - może skorzystać w tym samym czasie tylko jedno z
nich, a łączny okres korzystania przez nich z tego urlopu nie może przekroczyć
wymiaru określonego w ż 1 ust. 1 i w ż 2.
3. W przypadku określonym w ust. 2 udzielenie urlopu wychowawczego jednemu z
rodziców lub opiekunów następuje po przedstawieniu, wraz z wnioskiem o
udzielenie urlopu wychowawczego, oświadczenia drugiego z rodziców lub opiekunów
dziecka o braku zamiaru korzystania z urlopu wychowawczego w okresie wskazanym w
tym wniosku.
4. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 3, nie jest wymagane w razie ograniczenia
lub pozbawienia drugiego z rodziców władzy rodzicielskiej albo w razie
ograniczenia lub zwolnienia z opieki drugiego z opiekunów, a także w przypadku,
gdy zachodzą nie dające się usunąć przeszkody do uzyskania takiego oświadczenia.
W takich sytuacjach pracodawca udziela urlopu wychowawczego drugiemu z rodziców
lub opiekunów po przedstawieniu przez niego dokumentów potwierdzających te
okoliczności, a w braku ich udokumentowania - po złożeniu odpowiedniego
oświadczenia.
ż 22. 1. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w
sprawie urlopów wychowawczych (Dz. U. z 1990 r. Nr 76, poz. 454 i z 1992 r. Nr
41, poz. 179), z zastrzeżeniem przepisów ust. 2-5.
2. Zasady udzielania urlopu wychowawczego oraz prawa i obowiązki z tym związane
określone w rozporządzeniu, o którym mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4 i 5,
stosuje się do pracowników:
1) korzystających z urlopu wychowawczego w dniu wejścia w życie rozporządzenia -
do upływu okresu, na jaki został im udzielony ten urlop,
2) z którymi umowa o pracę została rozwiązana z przyczyn określonych w
przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy
z przyczyn dotyczących pracodawcy w czasie urlopu wychowawczego przed dniem
wejścia w życie rozporządzenia - do upływu okresu, na jaki został im udzielony
ten urlop,
3) którym okres przerwy w zatrudnieniu, odpowiadającej urlopowi wychowawczemu,
do którego byliby uprawnieni, gdyby umowa o pracę nie została rozwiązana z
przyczyn określonych w przepisach o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, rozpoczął się
przed dniem wejścia w życie rozporządzenia; w tym przypadku rozporządzenie, o
którym mowa w ust. 1, ma zastosowanie nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 1999 r.
3. W okresie od dnia wejścia w życie rozporządzenia do dnia 31 grudnia 1996 r.
do pracowników, o których mowa w ust. 2 pkt 1, stosuje się - w zakresie
uprawnień do urlopu wypoczynkowego - zasady określone w ż 20 ust. 1 i 2
rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1.
4. Pracownicy pobierający w dniu wejścia w życie rozporządzenia zasiłek
wychowawczy ustalony na podstawie rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1,
zachowują prawo do tego zasiłku na dotychczasowych zasadach - do upływu okresu,
przez który przysługuje im prawo do zasiłku.
5. W okresie od dnia wejścia w życie rozporządzenia do dnia 28 lutego 1997 r.
wysokość zasiłku wychowawczego, ustalona zgodnie z ż 6 ust. 1 i 2, podlega
waloryzacji zgodnie z ż 6 ust. 3 rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1.
ż 23. (stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 6 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia 2003
roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w
sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i
wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop
(Dz. U. Nr 2 z 9 stycznia 1997 r., poz. 14 oraz
Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1810)
Na podstawie art. 173 kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Przy ustalaniu urlopu wypoczynkowego w wymiarze proporcjonalnym, zwanego
dalej "urlopem proporcjonalnym", kalendarzowy miesiąc pracy odpowiada 1/12
wymiaru urlopu przysługującego pracownikowi na podstawie art. 154 ż 1 kodeksu
pracy.
2. Niepełny kalendarzowy miesiąc zaokrągla się w górę do pełnego miesiąca.
3. Jeżeli ustanie stosunku pracy u dotychczasowego pracodawcy i nawiązanie
takiego stosunku u kolejnego pracodawcy następuje w tym samym miesiącu
kalendarzowym, zaokrąglenia do pełnego miesiąca dokonuje wyłącznie dotychczasowy
pracodawca.
ż 2. Jeżeli okresy nieobecności w pracy wymienione w art. 1552 ż 1 Kodeksu pracy
obejmują części miesięcy kalendarzowych, przy proporcjonalnym obniżeniu wymiaru
urlopu wypoczynkowego, zgodnie z art. 1552 ż 2 Kodeksu pracy, za miesiąc uważa
się łącznie 30 dni.
ż 3. Wymiar proporcjonalnego urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym, w
którym pracownik nabył u danego pracodawcy prawo do urlopu wypoczynkowego w
wyższym wymiarze, ustala się uwzględniając wyższy wymiar tego urlopu.
ż 4. uchylony
ż 5. W okolicznościach uzasadniających przesunięcie urlopu na inny termin niż
określony w planie urlopów lub ustalony po porozumieniu z pracownikiem,
pracodawca udziela pracownikowi niewykorzystanego urlopu w terminie z nim
uzgodnionym.
ż 6. Wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, zwane dalej "wynagrodzeniem
urlopowym", ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze
stosunku pracy, z wyłączeniem:
1) jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania
bądź za określone osiągnięcie,
2) wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas nie zawinionego przez
pracownika przestoju,
3) gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
4) wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej
usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
5) ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
6) dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
7) wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia
w związku z chorobą zakaźną,
8) nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego,
należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
9) odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
10) wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku
pracy
- stosując zasady określone w ż 7-11.
ż 7. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości
uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w
miesiącu wykorzystywania urlopu.
ż 8. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden
miesiąc, z wyjątkiem określonych w ż 7, uwzględnia się przy ustalaniu
wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3
miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu.
2. W przypadkach znacznego wahania wysokości składników wynagrodzenia, o których
mowa w ust. 1, składniki te mogą być uwzględnione przy ustalaniu wynagrodzenia
urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie nie
przekraczającym 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia
urlopu.
3. Wynagrodzenie ustalone według zasad przewidzianych w ust. 1 i 2 stanowi
podstawę wymiaru wynagrodzenia urlopowego, zwaną dalej "podstawą wymiaru".
ż 9. 1. Wynagrodzenie urlopowe oblicza się dzieląc podstawę wymiaru przez liczbę
dni, w czasie których pracownik wykonywał pracę w okresie, z którego została
ustalona ta podstawa, a następnie mnożąc tak ustalone wynagrodzenie za 1 dzień
pracy przez liczbę dni pracy, jakie by pracownik przepracował w czasie urlopu
wypoczynkowego w ramach normalnego czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy, gdyby w tym czasie nie korzystał z urlopu.
2. uchylony
ż 10. W razie zmiany w składnikach wynagrodzenia, o których mowa w ż 8, lub
zmiany wysokości takich składników w okresie, z którego ustala się podstawę
wymiaru, wprowadzonych przed rozpoczęciem przez pracownika urlopu wypoczynkowego
lub w miesiącu wykorzystywania tego urlopu, podstawę wymiaru ustala się ponownie
z uwzględnieniem tych zmian.
ż 11. 1. Jeżeli przez cały okres przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru,
poprzedzający miesiąc wykorzystywania urlopu wypoczynkowego, lub przez okres
krótszy, lecz obejmujący pełny miesiąc kalendarzowy lub pełne miesiące
kalendarzowe, pracownikowi nie przysługiwało wynagrodzenie określone w ż 8, przy
ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się najbliższe miesiące, za które
pracownikowi przysługiwało takie wynagrodzenie.
2. Jeżeli pracownik przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego otrzymał
wynagrodzenie określone w ż 8 za okres krótszy niż przyjęty do ustalenia
podstawy wymiaru, podstawę wymiaru stanowi wynagrodzenie wypłacone pracownikowi
za okres faktycznie przepracowany.
ż 12. 1. Składniki wynagrodzenia wypłacane za okresy dłuższe niż jeden miesiąc
wypłaca się w przyjętych terminach wypłaty tych składników, przy czym okres
urlopu jest traktowany na równi z okresem wykonywania pracy.
2. Okres urlopu wypoczynkowego w zakresie prawa do deputatu traktuje się na
równi z okresem wykonywania pracy.
ż 13. uchylony
ż 14. Ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, zwany dalej "ekwiwalentem",
ustala się stosując zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia
urlopowego, ze zmianami określonymi w ż 15-19.
ż 15. Składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości
uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu w wysokości należnej w miesiącu
nabycia prawa do tego ekwiwalentu.
ż 16. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy nie
dłuższe niż 1 miesiąc, z wyjątkiem określonych w ż 7, uzyskane przez pracownika
w okresie 3 miesięcy poprzedzających miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu,
uwzględnia się przy ustalaniu tego ekwiwalentu w przeciętnej wysokości z okresu
3 miesięcy.
2. Jeżeli pracownik nie przepracował pełnego okresu, o którym mowa w ust. 1,
wynagrodzenie faktycznie uzyskane przez niego w tym okresie dzieli się przez
liczbę dni pracy, za które przysługiwało to wynagrodzenie, a otrzymany wynik
mnoży się przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby w ramach normalnego
czasu pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy.
3. Przepis ż 11 stosuje się odpowiednio.
ż 17. 1. Składniki wynagrodzenia przysługujące pracownikowi za okresy dłuższe
niż 1 miesiąc, wypłacone w okresie 12 miesięcy bezpośrednio poprzedzających
miesiąc nabycia prawa do ekwiwalentu, uwzględnia się przy ustalaniu ekwiwalentu
w średniej wysokości z tego okresu.
2. Przepisy ż 11 i 16 ust. 2 stosuje się odpowiednio.
ż 18. 1. Ekwiwalent za 1 dzień urlopu ustala się dzieląc sumę miesięcznych
wynagrodzeń ustalonych na podstawie ż 15-17 przez współczynnik, o którym mowa w
ż 19.
2. Ekwiwalent za nie wykorzystany przez pracownika urlop wypoczynkowy oblicza
się mnożąc ekwiwalent za 1 dzień urlopu przez liczbę dni tego urlopu.
ż 19. 1. Współczynnik służący do ustalenia ekwiwalentu za 1 dzień urlopu ustala
się odrębnie w każdym roku kalendarzowym i stosuje przy obliczaniu ekwiwalentu,
do którego pracownik nabył prawo w ciągu tego roku kalendarzowego.
2. Współczynnik ustala się odejmując od liczby dni w danym roku kalendarzowym
łączną liczbę przypadających w tym roku niedziel i świąt oraz dni wolnych od
pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy, a
otrzymany wynik dzieli się przez 12.
ż 20. Traci moc rozporządzenie ministra pracy, płac i spraw socjalnych z 21
października 1974 r. w sprawie pracowniczych urlopów wypoczynkowych (Dz. U. nr
43, poz. 259 z późn. zm.).
ż 21. (Stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia
ogłoszenia - czyli 24 stycznia 1997 r. - rol).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 6 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia 2003
roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w
sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz
wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków
wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie
pracy
Tekst ujednolicony na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1996 r. Nr 62, poz. 289,
z 1997 r. Nr 2, poz. 15,
z 2002 r. Nr 214, poz. 1811.
Ostatnie zmiany uchwalone 6 grudnia 2002 r., a opublikowane 17 grudnia
2002 r., weszły w życie 1 stycznia 2003 r. Są zaznaczone tłustą czcionką.
Na podstawie art. 297 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Przy ustalaniu wynagrodzenia:
1) za czas pozostawania bez pracy, przysługującego pracownikowi przywróconemu do
pracy (art. 47 i 57 ż 1 i 2 Kodeksu pracy),
2) za czas do rozwiązania umowy o pracę, jeżeli został zastosowany okres
wypowiedzenia krótszy od wymaganego (art. 49 Kodeksu pracy),
3) za okres wypowiedzenia lub za okres równy okresowi wypowiedzenia,
przysługującego pracownikowi odwołanemu ze stanowiska (art. 70 ż 2 i art. 72 ż 2
Kodeksu pracy)
stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop.
ż 2. 1. Zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop
stosuje się także w celu obliczenia:
1) odszkodowania przysługującego pracownikowi z tytułu skróconego okresu
wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nie określony (art. 361 ż 1 Kodeksu
pracy),
2) odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z rozwiązaniem umowy o
pracę z naruszeniem przepisów prawa pracy (art. 471, 50 ż 1 i 4 oraz art. 58 i
60 Kodeksu pracy),
3) odszkodowania przysługującego pracownikowi, który rozwiązał umowę o pracę bez
wypowiedzenia z powodu ciężkiego naruszenia przez pracodawcę podstawowych
obowiązków wobec pracownika (art. 55 ż 11 Kodeksu pracy),
4) odszkodowania przysługującego pracodawcy w razie nieuzasadnionego rozwiązania
przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia (art. 612 ż 1 Kodeksu pracy),
5) odszkodowania przysługującego pracownikowi, którego umowa o pracę wygasła z
powodu śmierci pracodawcy (art. 632 ż 2 Kodeksu pracy),
6) odprawy przysługującej pracownikowi, którego stosunek pracy rozwiązał się
wskutek wygaśnięcia mandatu (art. 75 Kodeksu pracy),
7) odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na
emeryturę lub rentę (art. 921 ż 1 Kodeksu pracy),
8) odprawy pośmiertnej przysługującej rodzinie zmarłego pracownika (art. 93 ż 2
Kodeksu pracy),
9) odszkodowania przysługującego pracownikowi w związku z niewydaniem w terminie
lub wydaniem niewłaściwego świadectwa pracy (art. 99 ż 2 Kodeksu pracy),
10) kwoty jednodniowego wynagrodzenia do celów określonych w art. 108 ż 3
Kodeksu pracy,
11) odszkodowania przysługującego pracownikowi młodocianemu w przypadku
rozwiązania z nim umowy o pracę z powodu braku możliwości zapewnienia innej
pracy nie zagrażającej zdrowiu (art. 201 ż 2 Kodeksu pracy).
2. Odszkodowania, o których mowa w ust. 1 pkt 3, 4 i 5, przysługujące w
wysokości wynagrodzenia za okres dwóch tygodni, stanowią połowę miesięcznej
kwoty ustalonej według zasad przewidzianych w ust. 1.
ż 2a. Wynagrodzenia, odszkodowania i inne należności ustalane w wysokości
wynagrodzenia za jeden dzień lub wielokrotności wynagrodzenia za jeden dzień,
oblicza się dzieląc miesięczną kwotę ustaloną według zasad obowiązujących przy
ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, przez współczynnik, o którym mowa w
ż 13 ust. 2, a następnie mnożąc przez liczbę dni pracy, za które to
wynagrodzenie, odszkodowanie lub inna należność są ustalane.
ż 3. Kwotę wynagrodzenia do celów ustalenia wysokości odszkodowania za szkodę
wyrządzoną pracodawcy przez pracownika (art. 119 Kodeksu pracy) oblicza się
według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, bez
uwzględnienia zmian w warunkach wynagradzania lub wysokości składników
wynagrodzenia wprowadzonych po dniu wyrządzenia szkody.
ż 4. 1. Przy ustalaniu wynagrodzenia określonego procentowo w celu obliczenia
wynagrodzenia: za czas niewykonywania pracy, jeżeli pracownik był gotów do jej
wykonywania, oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju (art. 81 ż 1
Kodeksu pracy), dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych (art. 134 ż 12
Kodeksu pracy) oraz wynagrodzenia za czas dyżuru (art. 144 ż 2 Kodeksu pracy)
stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
2. W celu obliczenia należności określonych w ust. 1 za jedną godzinę:
1) według składników wynagrodzenia określonych w stawce miesięcznej w stałej
wysokości - należy tę stawkę podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających
do przepracowania w danym miesiącu,
2) według zmiennych składników wynagrodzenia - wynagrodzenie ustalone według
zasad określonych w ust. 1 dzieli się przez liczbę godzin przepracowanych przez
pracownika w okresie, z którego ustala się to wynagrodzenie.
ż 4a. Przy ustalaniu należności, o których mowa w ż 4 ust. 1, dla pracowników
otrzymujących wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania, określonego
stawką miesięczną, wynagrodzenie za 1 godzinę ustala się dzieląc miesięczną
stawkę wynagrodzenia przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania
w danym miesiącu.
ż 4b. Przy ustalaniu dodatkowego wynagrodzenia przysługującego, na podstawie
art. 137 ż 2 Kodeksu pracy, za godzinę pracy w porze nocnej najniższe
wynagrodzenie przewidziane w tym przepisie dzieli się przez liczbę godzin pracy
przypadających do przepracowania w danym miesiącu.
ż 5. Przy ustalaniu wynagrodzenia za czas zwolnienia od pracy oraz za czas
niewykonywania pracy, gdy przepisy przewidują zachowanie przez pracownika prawa
do wynagrodzenia, stosuje się zasady obowiązujące przy ustalaniu wynagrodzenia
za urlop, z tym że składniki wynagrodzenia ustalane w wysokości przeciętnej
oblicza się z miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres
niewykonywania pracy.
ż 5a. Przepis ż 5 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny
miesięczny wymiar czasu pracy w przypadku określonym w art. 143 ż 2 Kodeksu
pracy.
ż 6. uchylony
ż 7. 1. Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia przysługujący:
1) pracownicy w ciąży lub karmiącej dziecko piersią (art. 179 ż 4 Kodeksu
pracy),
2) pracownikowi, u którego stwierdzono objawy wskazujące na powstawanie choroby
zawodowej (art. 230 ż 2 Kodeksu pracy),
3) pracownikowi, który stał się niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy
wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej (art. 231 Kodeksu pracy),
stanowi różnicę między wynagrodzeniem z okresu poprzedzającego przeniesienie a
wynagrodzeniem po przeniesieniu pracownika do innej pracy.
2. Wynagrodzenie do celów określenia dodatku wyrównawczego oblicza się według
zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop.
ż 8. Dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia według składników wynagrodzenia
określonych w stawkach miesięcznych w stałej wysokości zmniejsza się za każdy
dzień pracy, za który pracownikowi po powierzeniu innej pracy nie przysługuje
wynagrodzenie za pracę. W tym celu kwotę dodatku wyrównawczego dzieli się przez
współczynnik, o którym mowa w ż 13 ust. 2, a w przypadku otrzymania przez
pracownika wynagrodzenia określonego w art. 92 Kodeksu pracy albo zasiłku
przewidzianego w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa - przez 30; otrzymany wynik mnoży się przez
liczbę dni, za które pracownikowi przysługiwało to wynagrodzenie lub zasiłek, i
otrzymaną kwotę odejmuje od dodatku wyrównawczego.
ż 9. 1. Podstawę obliczenia dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia, według
składników wynagrodzenia określonych w stawkach godzinowych albo za inny okres
krótszy niż jeden miesiąc oraz zmiennych składników wynagrodzenia wypłacanych za
okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z
okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy. W tym celu wynagrodzenie
ustalone według zasad określonych w ż 7 ust. 2 dzieli się przez liczbę dni
kalendarzowych, za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie przed
przeniesieniem.
2. W celu obliczenia dodatku wyrównawczego za okres miesięczny, od kwoty
stanowiącej iloczyn wynagrodzenia za jeden dzień, ustalonej zgodnie z ust. 1, i
liczby dni, za które pracownikowi po przeniesieniu do innej pracy przysługiwało
wynagrodzenie, odejmuje się wynagrodzenie przysługujące pracownikowi po
przeniesieniu.
ż 10. 1. Podstawę obliczenia dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia, według
składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy dłuższe niż jeden miesiąc,
stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie do
innej pracy, określone według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu
pieniężnego za urlop, z tym że wynagrodzenie to dzieli się przez liczbę dni
kalendarzowych, za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie.
2. W celu obliczenia dodatku wyrównawczego za okres miesięczny stosuje się
odpowiednio ż 9 ust. 2.
ż 11. 1. W celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w
stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik za pozostałą
część tego miesiąca otrzymał wynagrodzenie określone w art. 92 Kodeksu pracy,
miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez 30 i otrzymaną kwotę mnoży
przez liczbę dni wskazanych w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności
pracownika do pracy wskutek choroby. Tak obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje
się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku nieobecności pracownika w
pracy, w okresie której pracownikowi przysługuje zasiłek przewidziany w
przepisach o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa lub gdy pracownik nie zachowuje prawa do wynagrodzenia,
zgodnie z art. 92 ż 11 Kodeksu pracy.
ż 12. 1. W celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w
stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli pracownik w tym
miesiącu był nieobecny w pracy z innych przyczyn niż niezdolność do pracy
spowodowana chorobą, i za czas tej nieobecności nie zachowuje prawa do
wynagrodzenia - miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin
przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży się
przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn. Tak
obliczoną kwotę wynagrodzenia odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za
cały miesiąc.
2. Przepis ust. 1 stosuje się także w przypadku obliczania wynagrodzenia
pracownika, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, gdy okres
pozostawania pracownika w stosunku pracy nie obejmuje pełnego miesiąca.
ż 13. 1. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o ustalaniu wynagrodzenia i innych
należności według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop lub
ekwiwalentu pieniężnego za urlop, rozumie się przez to zasady wynikające z
przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia
1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego,
ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego
za urlop (Dz. U. Nr 2, poz. 14).
2. Przez użyte w ż 8 w zdaniu drugim określenie "współczynnik" rozumie się
współczynnik, o którym mowa w ż 19 rozporządzenia wymienionego w ust. 1.
ż 14. 1. Traci moc rozporządzenie Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia
18 grudnia 1974 r. w sprawie obliczania wynagrodzenia za czas niewykonywania
pracy, odszkodowań, dodatków wyrównawczych oraz niektórych innych należności ze
stosunku pracy (Dz. U. Nr 51, poz. 334 i z 1976 r. Nr 40, poz. 238), z
zastrzeżeniem ust. 2 i 3.
2. Do pracowników przebywających w areszcie tymczasowym w dniu wejścia w życie
niniejszego rozporządzenia stosuje się zasady obliczania przysługującego im
wynagrodzenia, ustalone w ż 6 rozporządzenia, o którym mowa w ust. 1.
3. Odszkodowanie przysługujące pracownikowi w związku z niewydaniem w terminie
lub wydaniem niewłaściwej opinii o pracy, zasądzone poczynając od dnia 2 czerwca
1996 r., ustala się według zasad określonych w ż 7 rozporządzenia, o którym mowa
w ust. 1.
ż 15. (stanowił że rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 2 czerwca 1996 r.)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub
chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach
(Dz. U. Nr 199 z 28 listopada 2002 r., poz. 1674)
Art. 1. Ustawa określa:
1) rodzaje wypadków powstałych w szczególnych okolicznościach, uzasadniających
przyznanie świadczeń;
2) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków i chorób zawodowych powstałych w
szczególnych okolicznościach;
3) zasady przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady wypłaty
świadczeń;
4) zasady finansowania świadczeń.
Art. 2. 1. Za wypadek uzasadniający przyznanie świadczeń uważa się nagłe
zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które
nastąpiło:
1) przy ratowaniu innych osób od grożącego ich życiu niebezpieczeństwa;
2) przy chronieniu własności publicznej przed grożącą jej szkodą;
3) przy udzielaniu przedstawicielowi organu państwowego lub organu samorządu
terytorialnego pomocy przy spełnianiu czynności urzędowych;
4) przy ściganiu lub ujęciu osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub
przy chronieniu innych osób przed napaścią;
5) przy wykonywaniu funkcji radnego lub członka komisji rady wszystkich
jednostek samorządu terytorialnego albo przy wykonywaniu przez sołtysa czynności
związanych z tym stanowiskiem;
6) przy wykonywaniu funkcji ławnika w sądzie;
7) w czasie zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych
przez jednostki organizacyjne systemu oświaty, zajęć w szkole wyższej lub zajęć
na studiach doktoranckich albo w czasie odbywania praktyki przewidzianej
organizacją studiów lub nauki;
8) przy pracy w Ochotniczych Hufcach Pracy na innej podstawie niż umowa o pracę;
9) przy pracy wykonywanej w ramach terapii zajęciowej w jednostkach
organizacyjnych pomocy społecznej oraz publicznych zakładach opieki zdrowotnej;
10) przy wykonywaniu bezpośredniej ochrony przed klęskami żywiołowymi;
11) przy wykonywaniu funkcji członka komisji powołanej przez organ państwowy lub
organ samorządu terytorialnego do przeprowadzenia wyborów lub referendum.
2. Za chorobę zawodową uprawniającą do świadczeń przewidzianych w ustawie uważa
się chorobę określoną w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w art. 237 ż 1
pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych
dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy,
przy wykonywaniu zajęć lub pracy, o których mowa w ust. 1 pkt 7 i 8.
Art. 3. 1. Osobom, które stały się niezdolne do pracy wskutek wypadku w
szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, przysługuje:
1) renta z tytułu niezdolności do pracy;
2) jednorazowe odszkodowanie;
3) świadczenia zdrowotne określone w ustawie z dnia 6 lutego 1997 r. o
powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. Nr 28, poz. 153 i Nr 75, poz. 468,
z 1998 r. Nr 117, poz. 756, Nr 137, poz. 887, Nr 144, poz. 929 i Nr 162, poz.
1116, z 1999 r. Nr 45, poz. 439, Nr 49, poz. 483, Nr 63, poz. 700, Nr 70, poz.
777, Nr 72, poz. 802, Nr 109, poz. 1236 i Nr 110, poz. 1255 i 1256, z 2000 r. Nr
12, poz. 136, Nr 18, poz. 230, Nr 95, poz. 1041 i Nr 122, poz. 1311 i 1324, z
2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 88, poz. 961, Nr 97, poz. 1050, Nr
126, poz. 1382 i 1384 i Nr 154, poz. 1796 i 1801 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253,
Nr 74, poz. 676, Nr 83, poz. 749 i Nr 153, poz. 1271) w zakresie niezbędnym do
leczenia następstw wypadku lub choroby zawodowej, pod warunkiem że osoby te nie
są objęte powszechnym ubezpieczeniem zdrowotnym.
2. Osobie, która poniosła koszty pogrzebu osoby poszkodowanej wskutek wypadku
lub choroby zawodowej albo osoby pobierającej rentę na podstawie ustawy,
przysługuje zasiłek pogrzebowy.
3. Świadczenia określone w ust. 1 przysługują również osobie, która stała się
niezdolna do pracy wskutek choroby zawodowej powstałej w związku z wykonywaniem
zajęć lub pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8.
4. Członkom rodziny osób, które zmarły wskutek wypadków, o których mowa w art. 2
ust. 1, oraz członkom rodziny osób, które zmarły wskutek choroby zawodowej,
przysługuje renta rodzinna i jednorazowe odszkodowanie.
5. Członkami rodziny są małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka,
dzieci przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem
pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w tym również w ramach rodziny
zastępczej, rodzice, osoby przysposabiające, ojczym i macocha, jeżeli spełniają
warunki do uzyskania renty rodzinnej w myśl przepisów ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr
162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i
802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz.
238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz.
298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz. 968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792
oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 199, poz. 1673), zwanej dalej "ustawą o
emeryturach i rentach z FUS".
6. Prawo do jednorazowego odszkodowania przysługuje członkom rodziny
spełniającym warunki do uzyskania renty rodzinnej w dniu śmierci osoby, która
uległa wypadkowi lub zachorowała na chorobę zawodową.
Art. 4. 1. Osobie, która stała się niezdolna do pracy całkowicie lub częściowo
wskutek wypadku w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1,
przysługuje renta z tytułu niezdolności do pracy: na stałe - jeżeli niezdolność
do pracy jest trwała, lub na okres wskazany w decyzji organu rentowego - jeżeli
niezdolność do pracy jest okresowa.
2. Osobie, która doznała stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
spowodowanego wypadkiem w szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2
ust. 1, przysługuje jednorazowe odszkodowanie z tytułu tego uszczerbku, jeżeli
osoba ta wskutek wypadku stała się całkowicie niezdolna do pracy.
3. Renta i jednorazowe odszkodowanie, na warunkach, o których mowa w ust. 1 i 2,
przysługuje również osobie, która zachorowała na chorobę zawodową w związku z
wykonywaniem zajęć lub pracy, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8.
4. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do jednorazowego odszkodowania
przysługującego osobie, która uległa wypadkowi w szczególnych okolicznościach
lub zachorowała na chorobę zawodową, albo członkom rodziny pozostałym po osobie,
która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej, stosuje się przepisy ustawy
z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673).
Art. 5. 1. Zasiłek pogrzebowy przysługuje osobie, która poniosła koszty
pogrzebu:
1) osoby, która zmarła wskutek wypadku lub choroby zawodowej;
2) osoby pobierającej rentę na podstawie ustawy lub członka jej rodziny.
2. Od członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 2, nie wymaga się spełnienia
warunków do uzyskania renty rodzinnej.
3. W razie zbiegu prawa do zasiłku pogrzebowego na podstawie ustawy z prawem do
zasiłku pogrzebowego lub do świadczenia w wysokości zasiłku pogrzebowego na
podstawie odrębnych przepisów - zasiłek pogrzebowy lub świadczenie pieniężne
przysługuje na podstawie przepisów odrębnych.
4. W sprawach nieuregulowanych w ustawie do zasiłku pogrzebowego stosuje się
ustawę o emeryturach i rentach z FUS.
Art. 6. 1. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, nie
przysługują osobie poszkodowanej wskutek wypadku, który nastąpił z winy umyślnej
lub rażącego niedbalstwa tej osoby.
2. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, nie przysługują
również osobie poszkodowanej, która będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem
środków odurzających lub substancji psychotropowych przyczyniła się w znacznym
stopniu do spowodowania wypadku, o ile powyższy stan został udokumentowany w
aktach sprawy przez odpowiednie organy policji lub prokuratury.
Art. 7. Renta z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem w
szczególnych okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, lub chorobą
zawodową, o której mowa w art. 2 ust. 2, oraz renta rodzinna wynosi 120%
najniższej odpowiedniej renty określonej w ustawie o emeryturach i rentach z
FUS.
Art. 8. 1. W razie zbiegu prawa do rent określonych w ustawie wypłaca się jedną
rentę - wyższą lub wybraną przez osobę uprawnioną.
2. W razie zbiegu prawa do renty określonej w ustawie z prawem do emerytury lub
renty przysługującej na podstawie odrębnych przepisów wypłaca się jedno
świadczenie - wyższe lub wybrane przez osobę uprawnioną.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do osób pobierających uposażenie w
stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek, z powodu choroby lub utraty sił
albo uposażenie rodzinne.
Art. 9. W sprawach rent z tytułu niezdolności do pracy oraz rent rodzinnych
nieuregulowanych ustawą stosuje się odpowiednio przepisy o emeryturach i rentach
z FUS dotyczące:
1) postępowania w sprawach rent i wypłaty rent;
2) orzekania o niezdolności do pracy;
3) powstania i ustania prawa do rent;
4) zmian w prawie do rent;
5) egzekucji, potrąceń ze świadczeń oraz zwrotu nienależnie pobranych rent;
6) zawieszania lub zmniejszania rent;
7) waloryzacji rent;
8) podziału renty rodzinnej oraz przywrócenia prawa do renty rodzinnej, jeżeli
prawo do tej renty uzależnione jest od stwierdzenia niezdolności do pracy.
Art. 10. Niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem w szczególnych
okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, lub chorobą zawodową, o której
mowa w art. 2 ust. 2, związek śmierci z takim wypadkiem lub chorobą ustala
lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej "lekarzem
orzecznikiem". Lekarz orzecznik ustala również stały lub długotrwały uszczerbek
na zdrowiu oraz jego związek z takim wypadkiem lub chorobą zawodową.
Art. 11. 1. Osoba ubiegająca się o świadczenia z tytułu wypadku w szczególnych
okolicznościach, o których mowa w art. 2 ust. 1, zobowiązana jest dołączyć do
wniosku dokumentację wypadku, a osoba ubiegająca się o świadczenie z tytułu
choroby zawodowej - decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej.
2. W sprawach zgłaszania i stwierdzania chorób zawodowych w stosunku do osób,
które zachorowały na chorobę zawodową w związku z wykonywaniem zajęć lub pracy,
o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 7 i 8, stosuje się odpowiednio przepisy, o
których mowa w art. 237 ż 1 Kodeksu pracy.
3. Zakład Ubezpieczeń Społecznych dokonuje oceny okoliczności i przyczyn wypadku
w szczególnych okolicznościach oraz wydaje decyzję w sprawie świadczeń
przewidzianych w ustawie.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do wniosku o przyznanie świadczeń z
tytułu choroby zawodowej.
Art. 12. 1. Świadczenia określone w ustawie są finansowane ze środków budżetu
państwa.
2. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 1 i 2, w ust. 4 oraz w art.
5, przyznaje i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych na wniosek osoby
uprawnionej do tych świadczeń.
3. Wniosek w imieniu uprawnionego może zgłosić również jego pełnomocnik.
4. Od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje odwołanie do
właściwego sądu w terminie i według zasad określonych w przepisach Kodeksu
postępowania cywilnego.
5. Świadczenia, o których mowa w art. 3 ust. 1 pkt 3, są finansowane ze środków
pozostających w dyspozycji ministra właściwego do spraw zdrowia.
Art. 13. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po sprostowaniu z 4 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 29 listopada 2002
r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków
(Dz. U. Nr 200 z 30 listopada 2002 r., poz. 1692 oraz
Nr 203 z 5 grudnia 2002 r., poz. 1720)
Załącznik nr 1: STOPA PROCENTOWA SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE W
ZALEŻNOŚCI OD KATEGORII RYZYKA
Załącznik nr 2: GRUPY DZIAŁALNOŚCI, KATEGORIE RYZYKA I STOPY PROCENTOWE
SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE DLA GRUP DZIAŁALNOŚCI
Załącznik nr 3: PRZEDZIAŁY WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW CZĘSTOŚCI STANOWIĄCE PODSTAWĘ
DO USTALANIA CZĄSTKOWYCH KATEGORII RYZYKA WEDŁUG WSKAŹNIKÓW CZĘSTOŚCI WYPADKÓW
PRZY PRACY, CHORÓB ZAWODOWYCH ORAZ OSÓB ZATRUDNIONYCH W WARUNKACH ZAGROŻENIA
Załącznik nr 4: WZÓR FORMULARZA ZUS IWA (Informacja o danych do ustalenia
składki na ubezpieczenie wypadkowe)
Na podstawie art. 33 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U.
nr 199, poz. 1673 i nr 241, poz. 2074) zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie określa:
1) grupy działalności w oparciu o rodzaj działalności PKD ujęty w rejestrze
REGON;
2) szczegółowe zasady ustalania kategorii ryzyka w zależności od wskaźników
częstości, kategorie ryzyka oraz stopy procentowe składek na ubezpieczenie
społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwane dalej
"ubezpieczeniem wypadkowym", dla grup działalności;
3) szczegółowe zasady ustalania kategorii ryzyka dla płatników składek na
ubezpieczenie wypadkowe, w zależności od wskaźników częstości;
4) szczegółowe zasady ustalania wskaźnika korygującego;
5) wzór informacji przekazywanej przez płatnika składek o danych do ustalenia
składki na ubezpieczenie wypadkowe, zwane dalej "składką".
ż 2. Stopę procentową składki ustaloną w zależności od kategorii ryzyka określa
załącznik nr 1 do rozporządzenia.
ż 3. Grupy działalności, kategorie ryzyka i stopy procentowe składki dla grup
działalności określa załącznik nr 2 do rozporządzenia.
ż 4. 1. Kategorie ryzyka dla grup działalności ustala się w oparciu o cząstkowe
kategorie ryzyka K1, K2, K3, K4 dla grup działalności, przez obliczenie średniej
arytmetycznej z tych cząstkowych kategorii ryzyka według następującego wzoru:
K1 + K2 + K3 + K4
KDX=-------------------------------
4
gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:
1) KDX - kategoria ryzyka dla danej grupy działalności;
2) K1 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach
przy pracy ogółem;
3) K2 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach
przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
4) K3 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi zatrudnionych w warunkach
zagrożenia, które występują w razie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych
stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy;
5) K4 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi chorób zawodowych.
2. Podstawę ustalania cząstkowych kategorii ryzyka, o których mowa w ust. 1,
stanowią średnie arytmetyczne wskaźników częstości, o których mowa w art. 30
ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych, zwanej dalej "ustawą". Średnie
arytmetyczne wskaźników częstości są obliczane z trzech lat kalendarzowych, o
których mowa w art. 30 ust. 4 ustawy.
3. Wskaźniki częstości:
1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem oraz
2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich
- są obliczane w przeliczeniu na umowną liczbę 1 000 pracujących i ustalane
odrębnie za pełny rok kalendarzowy dla grup działalności;
3) zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występują w razie przekroczenia
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy oraz
4) stwierdzonych chorób zawodowych
- są obliczane w przeliczeniu na umowną liczbę 1 000 zatrudnionych i ustalane
odrębnie za pełny rok kalendarzowy dla grup działalności.
ż 5. 1. Kategorie ryzyka dla płatników składek ustala się w oparciu o cząstkowe
kategorie ryzyka K1, K2 i K3 dla płatników składek, przez obliczenie średniej
ważonej z tych cząstkowych kategorii ryzyka, według następującego wzoru:
K1 + K2 + 2K3
KZX=-------------------------
4
gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:
1) KZX - kategoria ryzyka dla danego płatnika składek;
2) K1 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach
przy pracy ogółem;
3) K2 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi poszkodowanych w wypadkach
przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
4) K3 - kategoria ryzyka odpowiadająca wskaźnikowi zatrudnionych w warunkach
zagrożenia, które występują w razie przekroczenia najwyższych dopuszczalnych
stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
2. Podstawę ustalenia cząstkowych kategorii ryzyka, o których mowa w ust. 1,
stanowią średnie arytmetyczne wskaźników częstości, o których mowa w art. 31
ust. 3 ustawy. Średnie arytmetyczne wskaźników częstości są obliczane z trzech
kolejnych, ostatnich lat kalendarzowych.
3. Wskaźniki częstości:
1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem (W1),
2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich (W2),
3) zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występują w razie przekroczenia
najwyższych dopuszczalnych stężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku
pracy (W3)
- są obliczane w przeliczeniu na umowną liczbę 1 000 ubezpieczonych, w
rozumieniu art. 28 ust. 3 ustawy, oraz ustalane odrębnie za pełny rok
kalendarzowy dla płatników składek.
4. Wskaźniki częstości na 1 000 ubezpieczonych W1, W2 i W3, o których mowa w
ust. 3, oblicza się dla płatników składek odpowiednio według następujących
wzorów:
1)
P1
W1=-----x1000
U
2)
P2
W2=-----x1000
U
3)
P3
W3=-----x1000
U
gdzie znaczenie poszczególnych symboli jest następujące:
1) P1 - liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
2) P2 - liczba poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
3) P3 - liczba zatrudnionych w warunkach zagrożenia, które występują w razie
przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy;
4) U - liczba ubezpieczonych, o których mowa w ust. 3, zaokrąglona do pełnych
jedności zgodnie z zasadą matematyczną.
ż 6. 1. W przypadku braku możliwości ustalenia cząstkowej kategorii ryzyka lub
wskaźnika częstości, średnie arytmetyczne i średnie ważone, o których mowa w ż 4
i 5, oblicza się odpowiednio z pozostałych cząstkowych kategorii ryzyka lub
wskaźników częstości.
2. Wartości stóp procentowych składki, kategorii ryzyka i wskaźników częstości
zaokrągla się zgodnie z zasadą matematyczną, z dokładnością przyjętą odpowiednio
w załącznikach nr 1-3 do rozporządzenia.
ż 7. Przedziały wartości wskaźników częstości, o których mowa w ż 4 ust. 2 i ż 5
ust. 2, stanowiące podstawę do ustalania cząstkowych kategorii ryzyka, o których
mowa w ż 3-5, określa załącznik nr 3 do rozporządzenia.
ż 8. Stopy procentowe składek dla płatników, o których mowa w art. 28 ust. 2
ustawy, ustala się jako iloczyn stopy procentowej składki określonej dla grupy
działalności, do której został zakwalifikowany płatnik, oraz indywidualnego
wskaźnika korygującego, wynoszącego:
1) 0,8 - jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest niższa o co
najmniej 3 kategorie od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności;
2) 0,9 - jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest niższa o 2
kategorie od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności;
3) 1,1 - jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest wyższa o 2
kategorie od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności;
4) 1,2 - jeżeli kategoria ryzyka ustalona dla płatnika składek jest wyższa o co
najmniej 3 kategorie od kategorii ryzyka ustalonej dla grupy działalności;
5) 1,0 - w pozostałych przypadkach.
ż 9. 1. Informację o danych do ustalenia składek, o której mowa w art. 31 ust. 6
ustawy, płatnik składek przekazuje do jednostki organizacyjnej Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych, przez niego wskazanej. Wzór informacji stanowi
załącznik nr 4 do rozporządzenia.
2. Dla formularza informacji, o której mowa w ust. 1, ustala się kolor pantone
Nr 224CV.
ż 10. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
zabezpieczenie społeczne, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania
Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
Załącznik nr 1
STOPA PROCENTOWA SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE WYPADKOWE W ZALEŻNOŚCI OD KATEGORII
RYZYKA
Kategoria ryzykaStopy procentowe
składki (%)
10,40
20,67
30,93
41,20
51,47
61,73
72,00
82,26
92,53
102,80
113,06
123,33
133,60
143,86
154,13
164,39
174,66
184,93
195,19
205,46
215,73
225,99
236,26
246,52
256,79
267,06
277,32
287,59
297,86
308,12
Załącznik nr 2
GRUPY DZIAŁALNOŚCI, KATEGORIE RYZYKA I STOPY PROCENTOWE SKŁADKI NA UBEZPIECZENIE
WYPADKOWE DLA GRUP DZIAŁALNOŚCI
Lp.Grupy działalnościKod PKD*Kategorie ryzykaStopy procentowe składki (%)
12345
1Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwoA82,26
2Rybołówstwo i rybactwoB82,26
3Górnictwo i kopalnictwo surowców energetycznychCA143,86
4Górnictwo i kopalnictwo surowców innych niż energetyczneCB133,60
5Produkcja artykułów spożywczych, napojów i wyrobów tytoniowychDA72,00
6Produkcja wyrobów włókienniczych i odzieżyDB41,20
7Produkcja skór wyprawionych i wyrobów ze skór wyprawionychDC51,47
8Produkcja drewna i wyrobów z drewnaDD123,33
9Produkcja masy włóknistej, papieru oraz wyrobów z papieru, działalność
publikacyjna i poligraficznaDE51,47
10Wytwarzanie koksu i produktów rafinacji ropy naftowej i paliw
jądrowychDF61,73
11Produkcja wyrobów chemicznychDG61,73
12Produkcja wyrobów gumowych i z tworzyw sztucznychDH72,00
13Produkcja wyrobów z surowców niemetalicznych pozostałychDI92,53
14Produkcja metali i wyrobów z metaliDJ92,53
15Produkcja maszyn i urządzeń, gdzie indziej niesklasyfikowanaDK82,26
16Produkcja urządzeń elektrycznych i optycznychDL51,47
17Produkcja sprzętu transportowegoDM92,53
18Produkcja, gdzie indziej niesklasyfikowanaDN82,26
19Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, wodęE61,73
20BudownictwoF82,26
21Handel hurtowy i detaliczny, naprawa pojazdów mechanicznych, motocykli
oraz artykułów użytku osobistego i domowegoG30,97
22Hotele i restauracjeH30,97
23Transport, gospodarka magazynowa i łącznośćI51,47
24Pośrednictwo finansoweJ20,97
25Obsługa nieruchomości, wynajem, nauka i usługi związane z prowadzeniem
działalności gospodarczejK41,20
26Administracja publiczna i obrona narodowa, obowiązkowe ubezpieczenia
społeczne i powszechne ubezpieczenie zdrowotne, organizacje i zespoły
eksterytorialneL, Q30,97
27EdukacjaM61,73
28Ochrona zdrowia i opieka społecznaN51,47
29Pozostała działalność usługowa komunalna, społeczna i indywidualnaO51,47
* Kod PKD - określony w przepisach w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności
(PKD).
Załącznik nr 3
PRZEDZIAŁY WARTOŚCI WSKAŹNIKÓW CZĘSTOŚCI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO USTALANIA
CZĄSTKOWYCH KATEGORII RYZYKA WEDŁUG WSKAŹNIKÓW CZĘSTOŚCI WYPADKÓW PRZY PRACY,
CHORÓB ZAWODOWYCH ORAZ OSÓB ZATRUDNIONYCH W WARUNKACH ZAGROŻENIA
Kategoria ryzykaWskaźniki częstości (średnia z trzech lat kalendarzowych)
na 1000 osób
poszkodowanych w wypadkach przy pracyzatrudnionych w warunkach
zagrożeniaposzkodowanych wskutek chorób zawodowych
ogółem w tym: śmiertelnych i ciężkich
3044,3 - i więcej1,087 - i więcej991 - i więcej8,31 - i więcej
2942,7 - 44,21,047 - 1,086956 - 9908,01 - 8,30
2841,1 - 42,61,007 - 1,046921 - 9557,71 - 8,00
2739,5 - 41,00,967 - 1,006886 - 9207,41 - 7,70
2637,9 - 39,40,927 - 0,966851 - 8857,11 - 7,40
2536,3 - 37,80,887 - 0,926816 - 8506,81 - 7,10
2434,7 - 36,20,847 - 0,886781 - 8156,51 - 6,80
2333,1 - 34,60,807 - 0,846746 - 7806,21 - 6,50
2231,5 - 33,00,767 - 0,806711 - 7455,91 - 6,20
2129,9 - 31,40,727 - 0,766676 - 7105,61 - 5,90
2028,3 - 29,80,687 - 0,726641 - 6755,31 - 5,60
1926,7 - 28,20,647 - 0,686606 - 6405,01 - 5,30
1825,1 - 26,60,607 - 0,646571 - 6054,71 - 5,00
1723,5 - 25,00,567 - 0,606536 - 5704,41 - 4,70
1621,9 - 23,40,527 - 0,566501 - 5354,11 - 4,40
1520,3 - 21,80,487 - 0,526466 - 5003,81 - 4,10
1418,7 - 20,20,447 - 0,486431 - 4653,51 - 3,80
1317,1 - 18,60,407 - 0,446396 - 4303,21 - 3,50
1215,5 - 17,00,367 - 0,406361 - 3952,91 - 3,20
1113,9 - 15,40,327 - 0,366326 - 3602,61 - 2,90
1012,3 - 13,80,287 - 0,326291 - 3252,31 - 2,60
910,7 - 12,20,247 - 0,286256 - 2902,01 - 2,30
89,1 - 10,60,207 - 0,246221 - 2551,71 - 2,00
77,5 - 9,00,167 - 0,206186 - 2201,41 - 1,70
65,9 - 7,40,127 - 0,166151 - 1851,11 - 1,40
54,3 - 5,80,087 - 0,126116 - 1500,81 - 1,10
42,7 - 4,20,047 - 0,08681 - 1150,51 - 0,80
31,4 - 2,60,024 - 0,04641 - 800,26 - 0,50
20,1 - 1,30,001 - 0,0231 - 400,01 - 0,25
10,0 - 0,00,000 - 0,0000 - 00,00 - 0,00
Załącznik nr 4
WZÓR FORMULARZA ZUS IWA (Informacja o danych do ustalenia składki na
ubezpieczenie wypadkowe)
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 18 grudnia 2002 r.
w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na
zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o
wypłatę jednorazowego odszkodowania
(Dz. U. Nr 234 z 28 grudnia 2002 r., poz. 1974)
ZAŁĄCZNIK: OCENA PROCENTOWA STAŁEGO LUB DŁUGOTRWAŁEGO USZCZERBKU NA ZDROWIU
Na podstawie art. 11 ust. 5 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o
ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.
U. Nr 199, poz. 1673) zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Wniosek o jednorazowe odszkodowanie, zwany dalej "wnioskiem", do
płatnika składek składa ubezpieczony lub uprawniony członek rodziny, o którym
mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
2. Wniosek zawiera następujące dane identyfikacyjne:
1) płatnika składek: numery NIP i REGON, a w przypadku gdy płatnikowi nie nadano
obu tych numerów lub jednego z nich - numer PESEL lub serię i numer dowodu
osobistego albo paszportu;
2) ubezpieczonego: numery PESEL i NIP, a w przypadku gdy ubezpieczony nie
posiada tych numerów lub jednego z nich - serię i numer dowodu osobistego albo
paszportu.
ż 2. Płatnik składek, po otrzymaniu wniosku, kompletuje dokumentację niezbędną
do ustalenia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego, spowodowanego wypadkiem przy
pracy lub chorobą zawodową, w szczególności:
1) protokół powypadkowy;
2) prawomocny wyrok sądu pracy;
3) kartę wypadku;
4) decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej;
5) zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza, pod którego opieką
znajduje się ubezpieczony;
6) odpis aktu zgonu - w przypadku zgonu osoby, która uległa wypadkowi przy
pracy, lub u której stwierdzono chorobę zawodową.
ż 3. Płatnik składek, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji przez
ubezpieczonego, przekazuje wniosek wraz ze skompletowaną dokumentacją, o której
mowa w ż 2, terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
zwanego dalej "Zakładem", właściwej ze względu na miejsce zamieszkania
ubezpieczonego, w celu skierowania ubezpieczonego na badanie przeprowadzane
przez lekarza orzecznika Zakładu.
ż 4. 1. Ubezpieczony będący płatnikiem składek, osoby z nim współpracujące, a
także uprawniony członek rodziny, o którym mowa w ż 1 ust. 1, kompletują
dokumentację i przekazują ją wraz z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie
bezpośrednio do właściwej terenowej jednostki organizacyjnej Zakładu.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio także w przypadku:
1) braku płatnika obowiązanego do skompletowania dokumentacji;
2) zgłaszania przez ubezpieczonego wniosku o jednorazowe odszkodowanie w związku
z pogorszeniem się stanu zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej.
ż 5. Zakład ustala, w ciągu 7 dni od dnia otrzymania wniosku, termin badania
ubezpieczonego przez lekarza orzecznika.
ż 6. 1. Lekarz orzecznik ustala stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz
jego związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową na podstawie
bezpośredniego badania ubezpieczonego i posiadanej dokumentacji medycznej oraz
dokumentacji dotyczącej tego wypadku przy pracy albo tej choroby zawodowej.
2. Lekarz orzecznik, po dokonaniu ustaleń, o których mowa w ust. 1, wydaje
orzeczenie o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, zwane dalej
"orzeczeniem", w którym stwierdza stopień uszczerbku na zdrowiu oraz jego
związek z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
3. Lekarz orzecznik może, przed wydaniem orzeczenia, zlecić uzupełnienie
dokumentacji medycznej o opinię właściwego lekarza konsultanta, a także o wyniki
badań dodatkowych i specjalistycznych.
4. Jeżeli lekarz orzecznik nie może wydać orzeczenia na podstawie wyników
bezpośredniego badania i posiadanej dokumentacji, może odroczyć jego wydanie w
celu uzupełnienia niezbędnej dokumentacji. Po uzupełnieniu niezbędnej
dokumentacji orzeczenie może być wydane bez ponownego badania.
ż 7. Przy orzekaniu o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu w związku z
chorobą zawodową, lekarz orzecznik jest związany decyzją organu Państwowej
Inspekcji Sanitarnej o stwierdzeniu choroby zawodowej.
ż 8. 1. Lekarz orzecznik ustala w procentach stopień stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu według oceny procentowej stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu, zwanej dalej "oceną procentową", która jest określona w
załączniku do rozporządzenia.
2. Jeżeli dla danego rodzaju uszczerbku ocena procentowa określa dolną i górną
granicę stopnia uszczerbku na zdrowiu, lekarz orzecznik określa stopień tego
uszczerbku w tych granicach, biorąc pod uwagę obraz kliniczny, stopień
uszkodzenia czynności organu, narządu lub układu oraz towarzyszące powikłania.
3. Jeżeli w ocenie procentowej brak jest odpowiedniej pozycji dla danego
przypadku, lekarz orzecznik ocenia ten przypadek według pozycji najbardziej
zbliżonej. Można ustalić stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
w procencie niższym lub wyższym od przewidywanego w danej pozycji, w zależności
od różnicy występującej między ocenianym stanem przedmiotowym a stanem
przewidzianym w odpowiedniej pozycji oceny procentowej.
ż 9. 1. Jeżeli wypadek przy pracy lub choroba zawodowa spowodowały uszkodzenie
kilku kończyn, narządów lub układów, ogólny stopień stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu równa się sumie procentów uszczerbku ustalonych za
poszczególne uszkodzenie, w sposób określony w ocenie procentowej, z
ograniczeniem do 100%.
2. Przy wielomiejscowym uszkodzeniu kończyny ogólny stopień stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu równa się sumie procentów uszczerbku,
ustalonych za poszczególne uszkodzenie w sposób określony w ocenie procentowej,
z tym że procent ten nie może być wyższy od procentu przewidzianego za utratę
uszkodzonej części kończyny.
ż 10. 1. W razie utraty lub uszkodzenia organu, narządu lub układu, którego
funkcje były naruszone przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, stopień
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się w wysokości różnicy
pomiędzy stwierdzonym stopniem tego uszczerbku a stopniem naruszenia
istniejącego bezpośrednio przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
2. Jeżeli nie jest możliwe określenie, w jakim stopniu organ, narząd lub układ
był upośledzony przed wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, przyjmuje się,
że upośledzenia nie było.
ż 11. 1. Orzeczenie lekarza orzecznika zawiera:
1) opis naruszenia sprawności organizmu;
2) procentowe ustalenie stopnia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
oraz numer pozycji w ocenie procentowej.
2. W przypadku, o którym mowa w ż 8 ust. 3, orzeczenie zawiera uzasadnienie
przyczyn zastosowania określonej pozycji oceny procentowej.
3. Związek śmierci ubezpieczonego z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową
stwierdza lekarz orzecznik w orzeczeniu.
ż 12. Orzeczenie lekarza orzecznika otrzymuje ubezpieczony.
ż 13. Wypłata jednorazowego odszkodowania jest dokonywana w trybie przewidzianym
dla wypłaty świadczeń określonych w przepisach o emeryturach i rentach z
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
ż 14. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.2)
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
zabezpieczenie społeczne, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania
Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
2) Niniejsze rozporządzenie było poprzedzone rozporządzeniem Ministra Pracy,
Płac i Spraw Socjalnych oraz Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17
października 1975 r. w sprawie zasad i trybu orzekania o uszczerbku na zdrowiu
oraz wypłacania świadczeń z tytułu wypadku przy pracy, w drodze do pracy i z
pracy oraz z tytułu chorób zawodowych (Dz. U. Nr 36, poz. 199), zachowanym w
mocy na podstawie art. 59 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz.
1673).
Załącznik
OCENA PROCENTOWA STAŁEGO LUB DŁUGOTRWAŁEGO USZCZERBKU NA ZDROWIU
A. Uszkodzenia głowyProcent stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu
1.Uszkodzenie powłok czaszki (bez uszkodzeń kostnych):
a) znaczne uszkodzenie powłok czaszki, rozległe, ściągające blizny - w
zależności od rozmiaru5 - 10
b) oskalpowanie25
2.Uszkodzenie kości sklepienia i podstawy czaszki (wgłobienia, szczeliny,
fragmentacja) - zależnie od rozległości uszkodzeń5 - 10
3.Ubytek w kościach czaszki:
a) o średnicy poniżej 2,5 cm7
b) o średnicy powyżej 2,5 cm - w zależności od rozmiarów10 - 25
Uwaga: Jeżeli przy uszkodzeniach i ubytkach kości czaszki (poz. 2 i 3)
występują jednocześnie uszkodzenia powłok czaszki (poz. 1), należy osobno
oceniać stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku za uszkodzenia lub
ubytki kości według poz. 2 lub 3 i osobno za uszkodzenia powłok czaszki
według poz. 1.
4.Powikłania towarzyszące uszkodzeniom wymienionym w poz. 1, 2, 3 w
postaci: nawracającego się wycieku płynu mózgowo-rdzeniowego, przewlekłego
zapalenia kości, ropowicy podczepcowej leczonej operacyjnie, zakrzepicy
powłok, przepukliny mózgowej - ocenia się dodatkowo - w zależności od
rodzaju i stopnia powikłań5 - 15
5.Porażenia i niedowłady:
a) porażenie połowicze lub paraplegie (porażenia kończyn dolnych)
uniemożliwiające samodzielne stanie i chodzenie 0 - 1 wg Skali
Lovette'a100
b) głęboki niedowład połowiczy lub parapareza 2 wg Skali Lovette'a60 - 80
c) średniego stopnia niedowład połowiczy lub parapareza kończyn dolnych 3
wg Skali Lovette'a40 - 60
d) niewielki lub dyskretny niedowład połowiczy lub niedowład kończyn
dolnych 4 wg Skali Lovette'a, dyskretny deficyt siły przy obecności
zaburzeń napięcia mięśniowego, niedostateczności precyzji ruchów itp.5 -
35
e) monoparezy pochodzenia ośrodkowego:
- kończyna górna
wg Skali Lovette'a
0prawa 40
lewa 30
1 - 2prawa 30 - 35
lewa 20 - 25
3 - 4prawa 5 - 25
lewa 5 - 15
- kończyna dolna
wg Skali Lovette'a
040
1 - 230
3 - 45 - 20
6.Zespoły pozapiramidowe:
a) utrwalony zespół pozapiramidowy znacznie utrudniający sprawność ustroju
i wymagający opieki innych osób100
b) zespół pozapiramidowy naruszający sprawność ustroju z zaburzeniami
mowy, napadami ocznymi itp.80
c) zaznaczony zespół pozapiramidowy30
7.Zaburzenia równowagi pochodzenia móżdżkowego:
a) uniemożliwiające chodzenie i samodzielne funkcjonowanie100
b) utrudniające chodzenie i sprawność ruchową w stopniu znacznym70 - 80
c) miernego stopnia utrudnienie chodu i sprawności ruchowej30 - 60
d) dyskretnie wpływające na sposób chodu i niewielkie upośledzenie
zborności i precyzji ruchów5 - 25
8.Padaczka:
a) z licznymi napadami ze współistnieniem zaburzeń psychicznych,
charakteropatii, otępienia wymagających opieki innej osoby100
b) padaczka z zaburzeniami psychicznymi w zależności od ich nasilenia30 -
70
c) padaczka bez zaburzeń psychicznych w zależności od częstości napadów20
- 40
Uwaga: Podstawą rozpoznania padaczki są obserwacje przez lekarza napadu,
typowe zmiany eeg, dokumentacja ambulatoryjna bądź szpitalna.
9.Zaburzenia neurologiczne i psychiczne uwarunkowane organicznie
(encefalopatie):
a) otępienie lub ciężkie zaburzenia zachowania i emocji uniemożliwiające
samodzielną egzystencję100
b) encefalopatie ze zmianami charakterologicznymi w zależności od
stopnia50 - 70
c) encefalopatie bez zmian charakterologicznych30
Uwaga: Za encefalopatią poza zespołem psychoorganicznym przemawiają
odchylenia przedmiotowe w stanie neurologicznym, zmiany w zapisie eeg.
Encefalopatia powinna być potwierdzona badaniami dodatkowymi.
10.Zaburzenia adaptacyjne będące następstwem urazów i wypadków, w których
nie doszło do trwałych uszkodzeń OUN:
a) utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo-mózgowym5 - 10
b) ujawnienie się psychozy w następstwie ciężkiego stresu50 - 80
11.Zaburzenia mowy:
a) afazja całkowita (sensoryczna lub sensoryczno-motoryczna) z agrafią i
aleksją80
b) afazja całkowita motoryczna60
c) afazja znacznego stopnia utrudniająca porozumiewanie się40
d) afazja nieznacznego stopnia20
12.Zespoły podwzgórzowe pourazowe (cukrzyca, moczówka prosta, nadczynność
tarczycy i inne zaburzenia wewnątrzwydzielnicze pochodzenia ośrodkowego):
a) znacznie upośledzające czynność ustroju60
b) nieznacznie upośledzające czynność ustroju30
13.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwów ruchowych gałki ocznej:
a) nerwu okoruchowego:
w zakresie mięśni wewnętrznych oka - w zależności od stopnia uszkodzenia5
- 15
w zakresie mięśni zewnętrznych oka - w zależności od stopnia uszkodzenia10
- 30
b) nerwu bloczkowego3
c) nerwu odwodzącego - w zależności od stopnia uszkodzenia1 - 15
14.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu trójdzielnego - w zależności
od stopnia uszkodzenia10 - 20
15.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu twarzowego - w zależności od
stopnia uszkodzenia10 - 20
Uwaga: Uszkodzenie nerwu twarzowego łącznie z pęknięciem kości skalistej
należy ocenić według poz. 49.
16.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwów językowo-gardłowego i
błędnego - w zależności od stopnia zaburzeń mowy, połykania, oddechu,
krążenia i funkcji przewodu pokarmowego.10 - 50
17.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu dodatkowego - w zależności od
stopnia uszkodzenia5 - 15
18.Uszkodzenie częściowe lub całkowite nerwu podjęzykowego - w zależności
od stopnia uszkodzenia10 - 20
B. Uszkodzenia twarzy
19.Uszkodzenia powłok twarzy (blizny i ubytki):
a) oszpecenia bez zaburzeń funkcji - w zależności od rozmiarów blizn i
ubytków w powłokach twarzy1 - 10
b) oszpecenia z miernymi zaburzeniami funkcji - w zależności od rozmiarów
blizn i ubytków w powłokach twarzy oraz stopnia zaburzeń funkcji10 - 30
c) oszpecenia połączone z dużymi zaburzeniami funkcji (przyjmowanie
pokarmów, zaburzenia oddychania, mowy, ślinotok i zaburzenia funkcji
powiek itp.) - w zależności od rozmiarów blizn i ubytków w powłokach
twarzy oraz stopnia zaburzeń funkcji30 - 60
20.Uszkodzenia nosa:
a) uszkodzenie nosa bez zaburzeń oddychania i powonienia - zależnie od
rozległości uszkodzenia1 - 10
b) uszkodzenie nosa z zaburzeniami oddychania - zależnie od rozległości
uszkodzenia i stopnia zaburzeń oddychania5 - 20
c) uszkodzenie nosa z zaburzeniami oddychania i powonienia10 - 25
- w zależności od stopnia zaburzeń w oddychaniu i powonieniu
d) utrata powonienia w następstwie uszkodzenia przedniego dołu
czaszkowego5
e) utrata nosa w całości (łącznie z kośćmi nosa)30
Uwaga: Jeżeli uszkodzenie nosa wchodzi w zespół uszkodzeń objętych poz.
19, należy stosować ocenę według tej pozycji (tj. według poz. 19).
21.Utrata zębów:
a) siekacze i kły - za każdy ząb1
b) pozostałe zęby począwszy od dwóch - za każdy ząb (niezależnie od
zaprotezowania)1
22.Utrata części szczęki lub żuchwy (łącznie z oszpeceniem i utratą zębów)
- staw rzekomy - zależnie od rozległości ubytków, stanu odżywiania i
powikłań15 - 30
23.Utrata szczęki (łącznie z oszpeceniem i utratą zębów):
a) szczęki40
b) żuchwy50
24.Złamania szczęki i/lub żuchwy wygojone z przemieszczeniem odłamów:
a) bez zaburzeń czynności stawu żuchwowo-skroniowego - w zależności od
stopnia zniekształcenia i rozwarcia szczęk1 - 5
b) z zaburzeniami czynności stawu żuchwowo-skroniowego - w zależności od
stopnia zaburzeń żucia i rozwarcia szczęk5 - 10
25.Ubytek podniebienia:
a) z zaburzeniami mowy i połykania - w zależności od stopnia zaburzeń10 -
30
b) z dużymi zaburzeniami mowy i połykania - w zależności od stopnia
zaburzeń25 - 40
26.Ubytki języka:
a) bez zaburzeń mowy i połykania3
b) z zaburzeniami mowy i połykania - w zależności od stopnia zaburzeń5 -
15
c) z dużymi zaburzeniami mowy - w zależności od stopnia zaburzeń15 - 40
d) całkowita utrata języka50
C. Uszkodzenia narządu wzroku
27.
a) przy obniżeniu ostrości wzroku lub utracie wzroku jednego lub obojga
oczu stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu określa się według
następującej tabeli:
Ostrość wzroku oka prawego1,0 (10/10)0,9 (9/10)0,8 (8/10)0,7 (7/10)0,6
(6/10)0,5 (1/2)0,4 (4/10)0,3 (3/10)0,2 (2/10)0,1 (1/10)0
Ostrość wzroku oka lewegoProcent stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu
1,0(10/10)02,557,51012,51520253035
0,9(9/10)2,557,51012,5152025303540
0,8(8/10)57,51012,515202530354045
0,7(7/10)7,51012,51520253035404550
0,6(6/10)1012,5152025303540455055
0,5(1/2)12,515202530354045505560
0,4(4/10)1520253035404550556065
0,3(3/10)2025303540455055606570
0,2(2/10)2530354045505560657080
0,1(1/10)3035404550556065708090
0 35404550556065708090100
Uwaga: Ostrość wzroku zawsze określa się po korekcji szkłami zarówno przy
zmętnieniu rogówki lub soczewki, jak i przy współistnieniu uszkodzenia
siatkówki lub nerwu wzrokowego.
b) utrata wzroku jednego oka z jednoczesnym wyłuszczeniem gałki ocznej38
28.Porażenie nastawności (akomodacji) - przy zastosowaniu szkieł
poprawczych:
a) jednego oka15
b) obojga oczu30
29.Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów tępych:
a) rozdarcie naczyniówki jednego okawg tabeli ostrości wzroku (poz. 27a)
b) zapalenie naczyniówki i siatkówki jednego oka, powodujące zaburzenia
widzenia środkowego lub obwodowego"
c) przedziurawienie plamki żółtej jednego oka"
d) zanik nerwu wzrokowego"
30.Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów drążących:
a) blizny rogówki lub twardówki (garbiak twardówki)wg tabeli ostrości
wzroku (poz. 27a)
b) zaćma urazowa (uszkodzenie soczewki)"
c) ciało obce wewnątrzgałkowe powodujące obniżenie ostrości wzroku"
31.Uszkodzenia gałki ocznej wskutek urazów chemicznych i termicznych
(oparzenia itp.)wg tabeli ostrości wzroku (poz. 27a)
32.Koncentryczne zwężenie pola widzenia ocenia się według niżej podanej
tabeli:
Zwężenie doPrzy nienaruszonym drugim okuW obojgu oczachPrzy ślepocie
drugiego oka
600035%
505%15%45%
4010%25%55%
3015%50%70%
2020%80%85%
1025%90%95%
Poniżej 1035%95%100%
33.Połowicze niedowidzenia:
a) dwuskroniowe60
b) dwunosowe30
c) jednoimienne25
d) jednoimienne górne10
e) jednoimienne dolne40
34.Utrata funkcji soczewki po operacyjnym usunięciu zaćmy pourazowej,
bezsoczewkowość pourazowa, przy braku jednoczesnego pojedynczego widzenia
obuocznego:
a) w jednym oku25
b) w obojgu oczach40
35.Usunięcie zaćmy pourazowej ze wszczepieniem sztucznej soczewki
wewnątrzgałkowej:
a) w jednym oku15
b) w obojgu oczach30
36.Zaburzenia w drożności przewodów łzowych (łzawienie)
a) w jednym oku10
b) w obojgu oczach15
37.Odwarstwienie siatkówki jednego oka - oceniać według tabeli ostrości
wzroku poz. 27a) oraz według tabeli koncentrycznego zwężenia pola widzenia
poz. 32.
38.Jaskra - oceniać według tabeli ostrości wzroku (poz. 27a) oraz według
tabeli koncentrycznego zwężenia pola widzenia (poz. 32), z tym
zastrzeżeniem, że ogólny procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu nie może wynosić więcej niż 35% za jedno oko i 100% za oboje oczu.
39.Wytrzeszcz tętniący - w zależności od stopnia50 - 100
40.Zaćma urazowawg tabeli ostrości wzroku (poz. 27a)
41.Przewlekłe zapalenie spojówek10
D. Uszkodzenia narządu słuchu
42.Przy upośledzeniu ostrości słuchu procent stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu określa się według niżej podanej tabeli:
Obliczanie procentowego uszczerbku na zdrowiu z tytułu utraty słuchu wg
Rosera (w mod.)
Ucho prawe0 - 25 dB26 - 40 dB41 - 70 dBPow. 70 dB
Ucho lewe
0 - 25 dB0%5%10%20%
26 - 40 dB5%15%20%30%
41 - 70 dB10%20%30%40%
pow. 70 dB20%30%40%50%
Uwaga: oblicza się średnią dla ucha prawego i lewego oddzielnie dla 500,
1.000 i 2.000 Hz.
43.Urazy małżowiny usznej:
a) utrata części małżowiny5
b) zniekształcenie małżowiny (blizny, oparzenia i odmrożenia) - w
zależności od stopnia5 - 10
c) utrata jednej małżowiny15
d) utrata obu małżowin25
44.Zwężenie lub zarośnięcie zewnętrznego przewodu słuchowego:oceniać wg
tabeli ostrości słuchu(poz. 42)
a) jednostronne z osłabieniem lub przytępieniem słuchu"
b) obustronne z osłabieniem lub przytępieniem słuchu"
45.Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego:
a) jednostronne5
b) obustronne10
46.Przewlekłe ropne zapalenie ucha środkowego powikłane perlakiem,
próchnicą kości lub polipem ucha - w zależności od stopnia powikłań:
a) jednostronne5 - 15
b) obustronne10 - 20
47.Uszkodzenie ucha środkowego w następstwie złamania kości skroniowej z
upośledzeniem słuchuoceniać wg tabeli ostrości słuchu(poz. 42)
48.Uszkodzenie ucha wewnętrznego:
a) z uszkodzeniem części słuchowejoceniać wg tabeli ostrości słuchu(poz.
42)
b) z uszkodzeniem części statycznej - w zależności od stopnia
uszkodzenia20 - 50
c) z uszkodzeniem części słuchowej i statycznej - w zależności od stopnia
uszkodzenia30 - 60
49.Uszkodzenie nerwu twarzowego łącznie z pęknięciem kości skalistej:
a) jednostronne - w zależności od stopnia uszkodzenia25 - 40
b) dwustronne60
E. Uszkodzenia szyi, krtani, tchawicy i przełyku
50.Uszkodzenie gardła z upośledzeniem funkcji5 - 25
51.Uszkodzenie lub zwężenie krtani pozwalające na obchodzenie się bez
rurki tchawiczej - w zależności od stopnia zwężenia10 - 30
52.Uszkodzenie krtani, powodujące konieczność stałego noszenia rurki
tchawiczej:
a) z zaburzeniami głosu - w zależności od stopnia35 - 50
b) z bezgłosem60
53.Uszkodzenie tchawicy - w zależności od stopnia jej zwężenia20 - 60
54.Uszkodzenie przełyku powodujące:
a) częściowe trudności w odżywianiu - w zależności od stopnia upośledzenia
stanu odżywienia10 - 30
b) odżywianie tylko płynami50
c) całkowitą niedrożność przełyku ze stałą przetoką żołądkową80
55.Uszkodzenia tkanek miękkich (skóry i mięśni) szyi z ograniczeniem
ruchomości szyi - w zależności od stopnia uszkodzenia i ustawienia głowy10
- 30
Uwaga: Uszkodzenia tkanek miękkich z jednoczesnym uszkodzeniem kręgosłupa
szyjnego należy oceniać według poz. 89.
F. Uszkodzenia klatki piersiowej i ich następstwa
56.Blizny powłok klatki piersiowej ograniczające ruchomość klatki
piersiowej - w zależności od stopnia ograniczenia ruchomości klatki
piersiowej10 - 30
57.Utrata gruczołu piersiowego w części lub w całości10 - 25
58.Uszkodzenie przynajmniej 2 żeber (złamanie itp.):
a) z obecnością zniekształceń klatki piersiowej i bez zmniejszenia
pojemności życiowej płuc10
b) z obecnością zniekształceń klatki piersiowej i zmniejszenia pojemności
życiowej płuc - w zależności od stopnia zmniejszenia pojemności życiowej15
- 25
59.Złamanie mostka ze zniekształceniami10
60.Zapalenie kości (przetoki) żeber lub mostka20
61.Uszkodzenia płuc i opłucnej (zrosty opłucnowe, uszkodzenia tkanki
płucnej, ubytki tkanki płucnej, ciała obce itp.):
a) bez niewydolności oddechowej10
b) z niewydolnością oddechową - w zależności od stopnia20 - 40
62.Uszkodzenia tkanki płucnej powikłane przetokami, ropniem płuc - w
zależności od stopnia niewydolności oddechowej40 - 80
Uwaga: Przy orzekaniu według pozycji 61 i 62 stopień uszkodzenia tkanki
płucnej i niewydolności oddechowej potwierdzić badaniem spirometrycznym i
badaniem rentgenowskim.
63.Uszkodzenie serca lub osierdzia:
a) z wydolnym układem krążenia10
b) z objawami względnej wydolności układu krążenia30
c) z objawami niewydolności krążenia - w zależności od stopnia
niewydolności40 - 90
Uwaga: Stopień uszkodzenia serca oceniać należy na podstawie badania
radiologicznego, elektrokardiograficznego i badania ECHO.
64.Przepukliny przeponowe - w zależności od stopnia zaburzeń funkcji
przewodu pokarmowego, oddychania i krążenia20 - 40
G. Uszkodzenia brzucha i ich następstwa
65.Uszkodzenia powłok jamy brzusznej (przepukliny urazowe, wysiłkowe,
przetoki itd.) - w zależności od umiejscowienia i rozmiarów uszkodzenia
powłok jamy brzusznej5 - 30
Uwaga:
1. Za przepukliny urazowe uważa się przepukliny spowodowane pourazowym
uszkodzeniem powłok brzusznych (np. po rozerwaniu mięśni powłok
brzusznych).
2. Za przepukliny tzw. wysiłkowe uważa się przepukliny spowodowane nagłym
wysiłkiem fizycznym lub gwałtownym ruchem.
66.Uszkodzenie żołądka, jelit i sieci:
a) bez zaburzeń funkcji przewodu pokarmowego i przy dostatecznym stanie
odżywienia10
b) z zaburzeniami trawienia i niedostatecznym stanem odżywienia - w
zależności od stopnia zaburzeń i stanu odżywienia15 - 50
67.Przetoki jelitowe, kałowe i odbyt sztuczny - w zależności od stopnia
zanieczyszczania się i zmian zapalnych tkanek otaczających przetokę:
a) jelita cienkiego30 - 80
b) jelita grubego20 - 50
68.Przetoki okołoodbytnicze15
69.Uszkodzenie zwieracza odbytu, powodujące stałe, całkowite nietrzymanie
kału i gazów60
70.Wypadnięcie odbytnicy - w zależności od stopnia wypadnięcia10 - 30
71.Utrata śledziony
a) bez większych zmian w obrazie krwi15
b) ze zmianami w obrazie krwi lub i ze zrostami otrzewnowymi30
72.Uszkodzenia wątroby, dróg żółciowych lub trzustki:
a) bez zaburzeń ich czynności5 - 10
b) z zaburzeniami ich czynności w zależności od stopnia20 - 60
H. Uszkodzenia narządów moczowo-płciowych
73.Uszkodzenie jednej nerki lub obu nerek powodujące upośledzenie ich
funkcji - w zależności od stopnia10 - 25
74.Utrata jednej nerki przy drugiej zdrowej i prawidłowo działającej35
75.Utrata jednej nerki przy upośledzeniu funkcjonowania drugiej nerki - w
zależności od stopnia upośledzenia funkcji pozostałej nerki40 - 75
76.Uszkodzenie moczowodu powodujące zwężenie jego światła20
77.Uszkodzenie pęcherza - w zależności od stopnia zmniejszenia jego
pojemności, zaburzeń w oddawaniu moczu, przewlekłych stanów zapalnych10 -
30
78.Przetoki dróg moczowych i pęcherza moczowego - w zależności od stopnia
stałego zanieczyszczania się moczem20 - 50
79.Zwężenie cewki moczowej:
a) powodujące trudności w oddawaniu moczu15
b) z nietrzymaniem lub zaleganiem moczu30 - 50
c) z nietrzymaniem lub zaleganiem moczu z powikłaniami50 - 60
80.Utrata prącia40
81.Częściowa utrata prącia20
82.Utrata jednego jądra lub jajnika20
83.Utrata obu jąder lub obu jajników40
84.Wodniak jądra10
85.Utrata macicy:
a) w wieku do 50 lat40
b) w wieku powyżej 50 lat20
86.Uszkodzenie krocza powodujące wypadnięcie narządów rodnych:
a) pochwy10
b) pochwy i macicy30
I. Ostre zatrucia i ich następstwa (Orzekać nie wcześniej niż po 6
miesiącach)
87.Nagłe zatrucie gazami lub/i substancjami (z wyjątkiem zatruć
pokarmowych):
a) ze stwierdzoną utratą przytomności, lecz bez wtórnych powikłań10
b) powodujące uszkodzenie układu krwiotwórczego i narządów wewnętrznych
(rozedma, przewlekły nieżyt krtani, tchawicy i oskrzeli) - w zależności od
stopnia uszkodzenia10 - 25
Uwaga: Uszkodzenia układu nerwowego spowodowane nagłym zatruciem gazami
należy oceniać według odpowiednich pozycji dotyczących układu nerwowego.
88.Nagłe zatrucie pokarmami powodujące uszkodzenie narządów miąższowych
przewodu pokarmowego - w zależności od stopnia uszkodzenia5 - 15
Uwaga:
1. Uszkodzenia układu nerwowego wskutek nagłych zatruć pokarmowych należy
oceniać według odpowiednich pozycji dotyczących układu nerwowego.
2. Zatrucie włośniami nie pozostawia w zasadzie trwałych następstw.
J. Uszkodzenia kręgosłupa, rdzenia kręgowego i ich następstwa
89.Uszkodzenia kręgosłupa w odcinku szyjnym:
a) ograniczenie ruchomości w zakresie rotacji lub zginania powyżej 20
stopni15
b) całkowite zesztywnienie35
c) całkowite zesztywnienie z niekorzystnym ustawieniem głowy50
90.Uszkodzenie kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym:
a) ograniczenie ruchomości w zakresie rotacji powyżej 20 stopni lub
zginania do 50 cm15
b) całkowite zesztywnienie25
c) całkowite zesztywnienie z niekorzystnym ustawieniem tułowia40
91.Izolowane uszkodzenia wyrostków poprzecznych, wyrostków ościstych - w
zależności od ich liczby i zaburzeń funkcji3 - 10
92.Uszkodzenia kręgosłupa powikłane zapaleniem kręgów, obecnością ciała
obcego itp. ocenia się według poz. 89 - 91, zwiększając stopień uszczerbku
na zdrowiu10
93.Uszkodzenia rdzenia kręgowego:
a) przy objawach poprzecznego przecięcia rdzenia z całkowitym porażeniem
lub niedowładem dużego stopnia dwóch lub czterech kończyn100
b) niedowład kończyn dolnych bez uszkodzenia górnej części rdzenia
(kończyn górnych), umożliwiający poruszanie się za pomocą dwóch lasek70
c) niedowład kończyn dolnych umożliwiający poruszanie się o jednej lasce40
d) porażenie całkowite obu kończyn górnych z zanikami mięśniowymi,
zaburzeniami czucia i zmianami troficznymi bez porażenia kończyn dolnych
(po wylewie śródrdzeniowym)100
e) niedowład znacznego stopnia obu kończyn górnych znacznie upośledzający
czynność kończyn (po wylewie śródrdzeniowym)70
f) niedowład nieznacznego stopnia obu kończyn górnych (po wylewie
śródrdzeniowym)30
g) zaburzenia ze strony zwieraczy i narządów płciowych bez niedowładów
(zespół stożka końcowego)40
h) zaburzenia czucia, zespoły bólowe bez niedowładów - w zależności od
stopnia zaburzeń10 - 30
94.Urazowe zespoły korzonkowe (bólowe, ruchowe, czuciowe lub mieszane) - w
zależności od stopnia:
a) szyjne5 - 20
b) piersiowe5 - 10
c) lędźwiowo-krzyżowe5 - 25
d) guziczne5
K. Uszkodzenia miednicy
95.Utrwalone rozejście się spojenia łonowego lub rozerwanie stawu
krzyżowo-biodrowego - w zależności od stopnia przemieszczenia i zaburzeń
chodu10 - 35
96.Złamanie miednicy z przerwaniem obręczy biodrowej jedno- lub
wielomiejscowe - w zależności od zniekształcenia i upośledzenia chodu:
a) w odcinku przednim (kość łonowa, kulszowa)5 - 20
b) w odcinku przednim i tylnym (typ Malgaigne'a)15 - 45
97.Złamanie dna panewki - w zależności od upośledzenia funkcji stawu i
zmian zniekształcających:
a) bez zwichnięcia centralnego10 - 20
b) ze zwichnięciem centralnym20 - 40
98.Izolowane złamanie miednicy (talerz biodrowy, kolce biodrowe, guz
kulszowy) - w zależności od zniekształcenia i zaburzeń funkcji5 - 20
Uwaga: Towarzyszące uszkodzenia narządów miednicy i objawy neurologiczne
ocenia się dodatkowo według pozycji dotyczących odpowiednich uszkodzeń
narządów miednicy lub uszkodzeń neurologicznych.
L. Uszkodzenia kończyny górnej
Uwaga: Przy uszkodzeniach kończyn górnych u osób leworęcznych stopień
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się według zasad
przewidzianych w tabeli, przyjmując dla uszkodzeń ręki prawej procenty
ustalone dla ręki lewej, a dla uszkodzenia ręki lewej procenty ustalone
dla ręki prawej.
Łopatka
99.Złamanie łopatki:
a) wygojone złamanie łopatki z nieznacznym przemieszczeniem bez większych
zaburzeń funkcji kończyny5
b) wygojone z przemieszczeniem i znacznym ograniczeniemprawa 10 - 40
funkcji kończyny w zależności od stopnialewa 5 - 30
Uwaga: Normy pozycji 99 uwzględniają również ewentualne powikłania
neurologiczne.
Obojczyk
100.Wadliwe wygojone złamanie obojczyka - w zależności odprawy 5 - 25
stopnia zniekształcenia i ograniczenia ruchówlewy 5 - 20
101.Staw rzekomy obojczyka ograniczający ruchy kończynyprawy 25
lewy 20
102.Zwichnięcie stawu obojczykowo-barkowego lub obojczykowo-prawy 5 - 25
mostkowego - w zależności od ograniczenia ruchów, upośledzenia zdolności
dźwigania i stopnia zniekształcenialewy 5 - 20
103.Uszkodzenia obojczyka powikłane przewlekłym zapaleniem kości i
obecnością ciał obcych ocenia się według pozycji 100 - 102, zwiększając
stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o:5
Uwaga: Przy współistniejących powikłaniach neurologicznych należy stosować
ocenę według pozycji dotyczących uszkodzeń odpowiednich odcinków kończyny
- w zależności od stopnia wypadnięcia funkcji.
Bark
104.Przewlekłe zmiany stawu barkowego - w zależności od stopniaprawy 5 -
30
ograniczenia funkcji i przykurczulewy 5 - 25
105.Zastarzałe nieodprowadzone zwichnięcie stawu barkowegoprawy 20 - 30
- w zależności od zakresu ruchów i ustawienia kończynylewy 15 - 30
106.Nawykowe zwichnięcia barku potwierdzone dokumentacjąprawy 25
medycznąlewy 20
107.Staw cepowy w następstwie pourazowych ubytków kości - wprawy 25 - 40
zależności od zaburzeń funkcjilewy 20 - 35
Uwaga: Staw wiotki z powodu porażeń ocenia się według norm
neurologicznych.
108.Zesztywnienie stawu barkowego:
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym (w odwiedzeniuprawy 20 - 35
około 70, antepozycja 35 i rotacja zewnętrzna około 25) w zależności od
ustawienia i funkcjilewy 15 - 30
b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnymprawy 40
lewy 35
109.Bliznowaty przykurcz stawu barkowego w zależności odprawy 5 - 15
zaburzeń czynności stawulewy 5 - 10
110.Uszkodzenie barku powikłane przewlekłym zapaleniem kości,prawy 5 - 35
obecnością ciał obcych, przetokami i zmianami neurologicznymi ocenia się
według pozycji 104-109, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu - w zależności od stopnia powikłań i upośledzenia
funkcjilewy 5 - 25
111.Utrata kończyny w barkuprawa 75
lewa 70
112.Utrata kończyny wraz z łopatkąprawa 80
lewa 75
Ramię
113.Złamanie kości ramiennej - w zależności od zmian wtórnych i
upośledzenia funkcji kończyny:
a) z niewielkim przemieszczeniem i zaburzeniem osiprawa 5 - 15
lewa 5 - 10
b) ze znacznym przemieszczeniem i skróceniemprawa 15 - 30
lewa 10 - 25
c) złamania powikłane przewlekłym zapaleniem kości,prawa 30 - 55
przetokami, brakiem zrostu, stawem rzekomym, ciałami obcymi i zmianami
neurologicznymilewa 25 - 50
114.Uszkodzenia mięśni, ścięgien i ich przyczepów w zależności od zmian
wtórnych i upośledzenia funkcji:
a) mięśnia dwugłowegoprawa 5 - 15
lewa 5 - 10
b) uszkodzenia innych mięśni ramieniaprawa 5 - 20
lewa 5 - 15
115.Utrata kończyny w obrębie ramienia:
a) z zachowaniem tylko 1/3 bliższej kości ramiennejprawa 70
lewa 65
b) przy dłuższych kikutachprawa 65
lewa 60
116.Przepukliny mięśniowe ramienia3
Staw łokciowy
117.Złamanie obwodowej nasady kości ramiennej - w zależności od zaburzeń
osi i ograniczenia ruchów w stawie łokciowym:
a) bez większych przemieszczeń, zniekształceń i ograniczeniaprawa 5 - 15
ruchomościlewa 5 - 10
b) z dużym zniekształceniem i ze znacznym przykurczemprawa 15 - 30
lewa 10 - 25
118.Zesztywnienie stawu łokciowego:
a) w zgięciu zbliżonym do kąta prostego i z zachowanymiprawy 30
ruchami obrotowymi przedramienia (75-110)lewy 25
b) z brakiem ruchów obrotowychprawy 35
lewy 30
c) w ustawieniu wyprostnym lub zbliżonym (160-180)prawy 50
lewy 45
d) w innych ustawieniach - zależnie od przydatnościprawy 30 - 45
czynnościowej kończynylewy 25 - 40
119.Przykurcz w stawie łokciowym - w zależności od zakresu zgięcia,
wyprostu i stopnia zachowania ruchów obrotowych przedramienia:
a) przy niemożności zgięcia do 90prawy 10 - 30
lewy 5 - 25
b) przy możliwości zgięcia ponad kąt prostyprawy 5 - 20
lewy 5 - 15
Uwaga: Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie stawu łokciowego należy oceniać
według pozycji 117 - 119.
120.Cepowy staw łokciowy - w zależności od stopnia wiotkości iprawy 15 -
30
stanu mięśnilewy 10 - 25
121.Uszkodzenia stawu łokciowego powikłane przewlekłym stanem zapalnym,
przetokami, ciałami obcymi itp. ocenia się według pozycji 117-120,
zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu o:5
Przedramię
122.Złamania w obrębie dalszych nasad jednej lub obu kości przedramienia,
powodujące ograniczenia ruchomości nadgarstka i zniekształcenia - w
zależności od stopnia zaburzeń czynnościowych:
a) ze zniekształceniemprawy 5 - 15
lewy 5 - 10
b) ze znacznym zniekształceniem, dużym ograniczeniemprawy 15 - 25
ruchomości i zmianami wtórnymi (troficzne, krążeniowe itp.)lewy 10 - 20
123.Złamania trzonów jednej lub obu kości przedramienia - w zależności od
przemieszczeń, zniekształceń i zaburzeń czynnościowych:
a) ze zniekształceniem i zaznaczonymi zaburzeniami funkcjiprawe 5 - 15
lewe 3 - 10
b) ze znacznym zniekształceniem, dużym ograniczeniemprawe 15 - 35
ruchomości i zmianami wtórnymi (troficzne, krążeniowe itp.)lewe 10 - 30
124.Staw rzekomy kości promieniowejprawy 30
lewy 25
125.Staw rzekomy kości łokciowejprawy 20
lewy 15
126.Brak zrostu, staw rzekomy obu kości przedramieniaprawe 40
lewe 35
127.Uszkodzenie przedramienia powikłane przewlekłym zapaleniem kości,
przetokami, obecnością ciał obcych, ubytkiem tkanki kostnej i zmianami
neurologicznymi ocenia się według pozycji 122-126, zwiększając stopień
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zależności od stopnia
powikłań5 - 15
128.Utrata kończyny w obrębie przedramienia - w zależności odprawa 55 - 65
charakteru kikuta i jego przydatności do oprotezowanialewa 50 - 60
129.Utrata przedramienia w sąsiedztwie stawu nadgarstkowegoprawe 55
lewe 50
Nadgarstek
130.Ograniczenia ruchomości w obrębie nadgarstka w następstwie jego
uszkodzeń (skręcenia, zwichnięcia, złamania kości nadgarstka, martwice
aseptyczne tych kości) - w zależności od ustawienia, zakresu ruchów,
objawów bólowych i troficznych oraz funkcji palców:
a) ograniczenie ruchomościprawy 5 - 10
lewy 3 - 8
b) ograniczenie ruchomości dużego stopniaprawy 10 - 20
lewy 8 - 15
c) ograniczenia ruchomości dużego stopnia z ustawieniem rękiprawy 20 - 30
czynnościowo niekorzystnymlewy 15 - 25
131.Całkowite zesztywnienie w obrębie nadgarstka:
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym - w zależności odprawy 15 - 30
stopnia upośledzenia funkcji dłoni i palcówlewy 10 - 25
b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym - w zależnościprawy 25 - 45
od stopnia upośledzenia funkcji dłoni i palcówlewy 20 - 40
132.Uszkodzenia nadgarstka powikłane głębokimi, trwałymi zmianami
troficznymi, przewlekłym ropnym zapaleniem kości nadgarstka, przetokami i
zmianami neurologicznymi ocenia się według pozycji 130 i 131, zwiększając
stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zależności od
stopnia powikłań o:1 - 10
133.Utrata ręki na poziomie nadgarstkaprawa 55
lewa 50
Ł. Śródręcze i palce
Kciuk
134.Złamania i zwichnięcia kciuka (pierwszej kości śródręcza i paliczków
kciuka) - w zależności od ustawienia, zniekształcenia i stopnia zaburzeń
funkcji kciuka:
a) z przemieszczeniemprawy 5 - 10
lewy 3 - 8
b) z dużym przemieszczeniem i zniekształceniemprawy 10 - 20
lewy 8 - 15
Uwaga: Przy ocenie stopnia zaburzeń czynności kciuka należy brać pod uwagę
przede wszystkim zdolność przeciwstawienia i chwytu.
135.Utraty w obrębie kciuka:
a) utrata opuszkiprawy 5
lewy 3
b) utrata paliczka paznokciowegoprawy 10
lewy 8
c) utrata paliczka paznokciowego z częścią paliczkaprawy 15
podstawowego (do 2/3 długości paliczka)lewy 10
d) utrata paliczka paznokciowego i paliczka podstawowegoprawy 20
poniżej 2/3 długości lub utrata obu paliczków bez kości śródręczalewy 15
e) utrata obu paliczków z kością śródręczaprawy 30
lewy 25
136.Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie kciuka (blizny, uszkodzenia
ścięgnien, zniekształcenia, przykurcze stawów, zesztywnienia, zmiany
troficzne, czuciowe itp.) - powodujące:
a) ograniczenie funkcjiprawy 3 - 10
lewy 1 - 8
b) znaczne ograniczenie funkcjiprawy 10 - 20
lewy 8 - 15
c) upośledzenie funkcji graniczące z następstwami utratyprawy 20 - 30
kciukalewy 15 - 25
Palec wskazujący
137.Utraty w obrębie palca wskazującego:
a) utrata opuszkiprawy 5
lewy 3
b) utrata paliczka paznokciowegoprawy 7
lewy 5
c) utrata paliczka paznokciowego z 1/3 dalszą paliczkaprawy 8
środkowegolewy 5
d) utrata paliczka paznokciowego i środkowego powyżej 1/3prawy 12
lewy 10
e) utrata trzech paliczkówprawy 17
lewy 15
f) utrata palca wskazującego z kością śródręczaprawy 23
lewy 20
138.Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie palca wskazującego oraz II kości
śródręcza (blizny, uszkodzenia ścięgien, zniekształcenia, przykurcze
stawów, zesztywnienia, zmiany troficzne, czuciowe itp.) - powodujące:
a) ograniczenie funkcji - w zależności od stopniaprawy 3 - 8
lewy 1 - 5
b) znaczne ograniczenie funkcji - w zależności od stopniaprawy 8 - 12
lewy 5 - 10
c) bezużyteczność palca graniczącą z utratą wskazicielaprawy 17
lewy 15
Palec trzeci, czwarty i piąty
139.Utrata całego paliczka lub części paliczka:
a) palca trzeciego i czwartego - za każdy paliczekprawy 3
lewy 2
b) palca piątego - za każdy paliczekprawy 1
lewy 1
140.Utrata palców III, IV lub V z kością śródręczaprawy 12
lewy 8
141.Wszelkie inne uszkodzenia w obrębie palców III, IV, V i odpowiednich
kości śródręcza (blizny, uszkodzenia ścięgien, zniekształcenia, przykurcze
stawów, zesztywnienia, zmiany troficzne, czuciowe itp.) - powodujące:
a) ograniczenie funkcji palca - w zależności od stopniaprawy 2
lewy 1
b) znaczne ograniczenie funkcji palca - w zależności odprawy 4
stopnialewy 3
c) bezużyteczność palca granicząca z utratąprawy 7
lewy 5
Uwaga: Przy uszkodzeniach obejmujących większą liczbę palców globalna
ocena musi być niższa niż całkowita utrata tych palców i odpowiadać
stopniowi użyteczności ręki. Uszkodzenia obejmujące wszystkie palce z
pełną utratą użyteczności ręki nie mogą przekroczyć dla ręki prawej 55% a
dla lewej 50%.
M. Uszkodzenia kończyny dolnej
Biodro
142.Utrata kończyny dolnej przez wyłuszczenie jej w stawie biodrowym lub
odjęcie w okolicy podkrętarzowej85
143.Przykurcze i ograniczenia ruchów w stawie biodrowym w następstwie
uszkodzeń tkanek miękkich - w zależności od stopnia5 - 25
144.Zesztywnienie stawu biodrowego - w zależności od ustawienia i wtórnych
zaburzeń statyki i dynamiki:
a) w ustawieniu czynnościowo korzystnym20 - 35
b) w ustawieniu czynnościowo niekorzystnym30 - 60
145.Inne następstwa uszkodzeń stawu biodrowego (zwichnięć, złamań bliższej
nasady kości udowej, złamań szyjki, złamań przezkrętarzowych i
podkrętarzowych, złamań krętarzy itp.) - w zależności od zakresu ruchów
przemieszczeń, skrócenia, zniekształceń i różnego rodzaju zmian wtórnych
oraz dolegliwości subiektywnych:
a) ze zmianami miernego stopnia5 - 20
b) ze zmianami dużego stopnia20 - 40
c) z bardzo ciężkimi zmianami miejscowymi i dolegliwościami wtórnymi
(kręgosłup, staw krzyżowo-biodrowy, kolano itp.)40 - 65
146.Przykurcze i zesztywnienia powikłane przewlekłym zapaleniem tkanki
kostnej, z przetokami, ciałami obcymi itp. ocenia się według pozycji
142-145, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu w zależności od rozmiarów powikłań o:5 - 15
Uwaga: Jako wynik urazowego uszkodzenia biodra zgłaszane są często
następujące zmiany chorobowe: krwiopochodne ropne zapalenie kości,
gruźlica kostno-stawowa, nowotwory, martwice aseptyczne kości, biodro
szpotawe dorastających i inne zniekształcenia powodujące zaburzenia
statyki. Przy tego rodzaju stanach chorobowych należy szczególną uwagę
zwracać na istnienie związku przyczynowego między tymi schorzeniami a
wypadkiem.
Udo
147.Złamanie kości udowej - w zależności od zniekształceń, skrócenia,
zaników mięśniowych i ograniczenia ruchów w stawach:
a) z nieznacznymi zmianami i skróceniem do 4 cm5 - 15
b) z miernymi zmianami i skróceniem do 6 cm15 - 30
c) ze skróceniem ponad 6 cm i ciężkimi zmianami30 - 40
148.Staw rzekomy lub ubytki kości udowej uniemożliwiające obciążenie
kończyny - w zależności od stopnia upośledzenia funkcji, skrócenia i
zaburzeń wtórnych40 - 60
149.Uszkodzenia skóry, mięśni, ścięgien (oparzenia, przecięcia, pęknięcia
podskórne, przepukliny mięśniowe itp.) - w zależności od zaburzeń funkcji
itp.5 - 20
150.Uszkodzenia dużych naczyń, tętniaki pourazowe - w zależności od
stopnia wtórnych zaburzeń troficznych5 - 30
151.Uszkodzenia uda powikłane przewlekłym ropnym zapaleniem kości,
przetokami, ciałami obcymi, skostnieniem pozaszkieletowym i zmianami
neurologicznymi ocenia się według pozycji 147-150, zwiększając stopień
stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zależności od rozmiarów
powikłań o1 - 10
152.Uszkodzenia uda powikłane współistniejącym uszkodzeniem nerwu
kulszowego ocenia się według pozycji 147-150, zwiększając stopień stałego
lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w zależności od rozmiarów
uszkodzenia nerwu o10 - 65
Uwaga: Łączny stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
ocenianego według pozycji 147-150 i 152 nie może przekroczyć 70%.
153.Utrata kończyny - zależnie od długości kikuta i przydatności jego cech
do oprotezowania50 - 70
Kolano
154.Zesztywnienie stawu kolanowego:
a) w pozycji funkcjonalnej korzystnej 0 - 1530
b) przy większych stopniach zgięcia lub przeproście powyżej -10 (minus
10) stosuje się ocenę wg pp. a) - zwiększając stopień stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu za każde 4 odchylenie ponad granicę
15 lub -10 o:1
155.Trwałe ograniczenia ruchomości stawu kolanowego w następstwie
uszkodzeń samego stawu (uszkodzenia więzadłowe, torebkowe, łąkotek, kości
tworzących staw kolanowy itd.) - w zależności od charakteru przykurczu i
zakresu ubytku funkcji:
a) utrata ruchomości w zakresie 0 - 40 za każde 2 ubytku ruchu1
b) utrata ruchomości w zakresie 40 - 90 za każde 5 ubytku ruchu1
c) utrata ruchomości w zakresie 90 - 120 za każde 10 ubytku ruchu1
Uwaga: prawidłowo funkcjonalny zakres ruchów przyjmuje się w granicach 0
- 120.
156.Inne następstwa uszkodzeń kolana: skrócenie kończyny, zaburzenia osi,
stawu (koślawość, szpotawość, ruchomość patologiczna), dolegliwości
przewlekłe zapalne, zapalenia ropne, ciała obce, przetoki itp. - w
zależności od stopnia1 - 20
157.Utrata kończyny na poziomie stawu kolanowego65
Podudzie
158.Złamanie kości podudzia - w zależności od zniekształcenia,
przemieszczenia, powikłań wtórnych, zmian troficznych i czynnościowych
kończyny itp.:
a) ze zmianami lub skróceniem do 4 cm5 - 15
b) z dużymi wtórnymi zmianami lub ze skróceniem od 4 cm do 6 cm15 - 25
c) ze skróceniem powyżej 6 cm lub bardzo rozległymi zmianami wtórnymi i
dodatkowymi powikłaniami w postaci przewlekłego zapalenia kości, przetok,
zmian troficznych skóry z owrzodzeniami, stawów rzekomych, ubytków
kostnych i zmian neurologicznych25 - 50
159.Izolowane złamania strzałki (oprócz kostki bocznej)3
160.Uszkodzenia tkanek miękkich podudzia, uszkodzenia ścięgna Achillesa i
innych ścięgien - zależnie od rozległości uszkodzenia, zaburzeń
czynnościowych i zniekształceń stopy5 - 20
161.Utrata kończyny w obrębie podudzia - w zależności od charakteru
kikuta, długości, przydatności do oprotezowania i zmian wtórnych w obrębie
kończyny:
a) przy długości kikuta do 8 cm mierząc od szpary stawowej60
b) przy dłuższych kikutach40 - 55
Stawy skokowe, stopa
162.Ograniczenie ruchomości i zniekształcenia w stawach skokowych (w
następstwie wykręcenia, zwichnięcia, złamania kości tworzących staw,
zranień, ciał obcych, blizn itp.) - w zależności od ich stopnia i
dolegliwości:
a) bez zniekształceń1 - 15
b) ze zniekształceniem, upośledzeniem funkcji ruchowej i statycznej
stopy15 - 25
c) powikłane przewlekłym zapaleniem kości i stawu, przetokami, martwicą
aseptyczną, zmianami neurologicznymi itp.25 - 40
163.Zesztywnienie stawu skokowego - w zależności od ustawienia stopy,
zmian wtórnych i powikłań:
a) pod kątem zbliżonym do prostego10 - 20
b) w innych ustawieniach czynnościowo niekorzystnych20 - 40
164.Złamania kości piętowej lub skokowej z przemieszczeniem,
zniekształceniem i innymi zmianami wtórnymi:
a) miernego stopnia - zależnie od wielkości zaburzeń czynnościowych5 - 15
b) znacznego stopnia lub z powikłaniami - zależnie od wielkości zaburzeń
czynnościowych15 - 30
165.Utrata kości piętowej lub skokowej40
166.Uszkodzenia kości stępu z przemieszczeniem, zniekształceniami i innymi
zmianami wtórnymi:
a) miernego stopnia - zależnie od wielkości zaburzeń czynnościowych5 - 10
b) znacznego stopnia lub innymi powikłaniami - zależnie od wielkości
zaburzeń10 - 20
167.Złamania kości śródstopia z przemieszczeniem, zniekształceniem stopy:
a) złamania I lub V kości z wyraźnym przemieszczeniem - w zależności od
stopnia zaburzeń czynnościowych5 - 15
b) złamania II, III lub IV kości śródstopia - w zależności od stopnia
zaburzeń czynnościowych3 - 10
c) złamania trzech i więcej kości śródstopia - w zależności od zaburzeń
czynnościowych10 - 20
168.Złamania kości śródstopia powikłane zapaleniem kości, przetokami,
wtórnymi zmianami troficznymi i zmianami neurologicznymi ocenia się według
pozycji 167, zwiększając stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu w zależności od stopnia powikłań o1 - 10
169.Inne uszkodzenia stopy pozostawiające zmiany bliznowate i
zniekształcające - w zależności od stopnia upośledzenia czynności1 - 15
170.Utrata stopy w całości50
171.Utrata stopy na poziomie stawu Choparta40
172.Utrata stopy w stawie Lisfranka35
173.Utrata stopy w obrębie kości śródstopia - zależnie od rozległości
utraty przedstopia i cech kikuta20 - 30
Palce stopy
174.Utrata paliczka paznokciowego palucha5
175.Utrata całego palucha7
176.Utrata palucha wraz z kością śródstopia - w zależności od rozmiaru
utraty kości śródstopia10 - 20
177.Utrata palców II-V w części lub całości - za każdy palec2
178.Utrata V palca wraz z kością śródstopia - zależnie od wielkości utraty
kości śródstopia5 - 10
179.Utrata palców II-IV z kością śródstopia - zależnie od wielkości utraty
kości śródstopia, za każdy palec3 - 5
180.Inne uszkodzenia i zniekształcenia palców - w zależności od stopnia
upośledzenia funkcji1 - 5
N. Porażenia lub niedowłady poszczególnych nerwów obwodowych
181.Uszkodzenie częściowe lub całkowite - w zależności od stopnia
zaburzeń:
a) nerwu przeponowego poniżej jego połączenia z nerwem podobojczykowym5 -
15
b) nerwu piersiowego długiegoprawy 5 - 15
lewy 5 - 10
c) nerwu pachowegoprawy 15 - 25
lewy 10 - 20
d) nerwu mięśniowo-skórnegoprawy 10 - 25
lewy 5 - 20
e) nerwu promieniowego powyżej odejścia gałązki do mięśniaprawy 15 - 45
trójgłowego ramienialewy 5 - 35
f) nerwu promieniowego poniżej odejścia gałązki do mięśniaprawy 10 - 30
trójgłowego ramienialewy 5 - 25
g) nerwu promieniowego nad wejściem do kanału mięśniaprawy 5 - 25
odwracacza przedramienialewy 5 - 15
h) nerwu promieniowego po wyjściu z kanału mięśnia odwracaczaprawy 5 - 15
przedramienialewy 1 - 10
i) nerwu pośrodkowego w zakresie ramieniaprawy 10 - 40
lewy 5 - 30
j) nerwu pośrodkowego w zakresie nadgarstkaprawy 5 - 25
lewy 5 - 15
k) nerwu łokciowegoprawy 10 - 30
lewy 5 - 20
l) splotu barkowego części nadobojczykowej (górnej)prawy 15 - 25
lewy 10 - 20
m) splotu barkowego części podobojczykowej (dolnej)prawy 25 - 45
lewy 20 - 40
n) pozostałych nerwów odcinka szyjno-piersiowego1 - 15
o) nerwu zasłonowego5 - 15
p) nerwu udowego10 - 30
q) nerwów pośladkowych (górnego i dolnego)10 - 20
r) nerwu sromowego wspólnego5 - 25
s) nerwu kulszowego przed podziałem na nerw piszczelowy i strzałkowy
(normę w wysokości ponad 50% stosować tylko przy nieuleczalnych
owrzodzeniach)20 - 60
t) nerwu piszczelowego (normę w wysokości ponad 30% stosować tylko przy
nieuleczalnych owrzodzeniach)10 - 40
u) nerwu strzałkowego10 - 20
v) splotu lędźwiowo-krzyżowego40 - 70
w) pozostałych nerwów odcinka lędźwiowo-krzyżowego1 - 10
Uwaga: Według pozycji 181 ocenia się tylko uszkodzenia nerwów obwodowych.
W przypadkach współistnienia uszkodzeń kostnych, mięśniowych i nerwowych
należy stosować ocenę według pozycji dotyczących uszkodzeń kończyn górnych
i dolnych.
182.Kauzalgie potwierdzone obserwacją szpitalną - w zależności od stopnia
zmian troficznych i nasilenia bólówprawy 30
lewy 50
O. Choroby zawodowe
183.Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez
substancje chemiczne0 - 100
Uwaga: Procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ustala się
w zależności od rodzaju substancji chemicznej, rodzaju uszkodzenia, tj.
zespołu objawów klinicznych i stopnia upośledzenia sprawności ustroju,
obniżającego zdolność do pracy zarobkowej. Przy ocenie należy również
posługiwać się ustaleniami określonymi w poz. 87 i 88 tabeli wraz z
uwagami zawartymi w tych pozycjach.
184.Pylice płuc:
1) pylica krzemowa
2) pylica górników kopalń węgla
3) pylico - gruźlica
4) pylica spawaczy
5) pylica azbestowa
6) inne rodzaje pylic
a) pylice płuc bez zaburzenia sprawności układu oddechowego stanowiące
profilaktyczne przeciwwskazanie do pracy w narażeniu na działanie pyłu
zwłókniającego w stężeniach przekraczających NDS10 - 20
b) pylice płuc z zaburzeniami sprawności wentylacyjnej lub wymiany gazów w
płucach z ograniczeniem wydolności wysiłkowej układu oddechowego21 - 60
c) pylice płuc z objawami przewlekłego serca płucnego lub niewydolności
oddechowo-krążeniowej61 - 100
185.Przewlekłe nieodwracalne schorzenia układu oddechowego powstałe w
następstwie działania substancji: toksycznych, drażniących, uczulających
(alergenów) w razie stwierdzenia niewydolności układu oddechowego:
a) przewlekłe nieswoiste choroby układu oddechowego (PNChUO) w okresie
wydolności układu oddechowego, stanowiące profilaktycznie uzasadnione
przeciwwskazanie do dalszej pracy w narażeniu na kontakt z czynnikami
zawodowymi, uszkadzającymi układ oddechowy10 - 20
b) PNChUO (łącznie z rozedmą płuc) w okresie względnej wydolności układu
oddechowego (ograniczenie wydolności wentylacyjnej po obciążeniu wysiłkiem
fizycznym)20 - 40
c) PNChUO (łącznie z rozedmą płuc i innymi chorobami układu oddechowego) w
okresie niewydolności oddechowej40 - 80
d) rozwinięty, zaawansowany, przewlekły zespół płucno-sercowy w okresie
niewydolności układu krążeniowo-oddechowego, który może wymagać opieki
innych osób80 - 100
186.Byssinoza
a) postać bez upośledzenia sprawności z powodu zmniejszonej tolerancji
wysiłku lub zmniejszonej sprawności wentylacyjnej płuc10 - 20
b) postać z trwałym upośledzeniem sprawności z powodu zmniejszonej
tolerancji wysiłku lub zmniejszonej sprawności wentylacyjnej płuc20 - 60
187.Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznymoceniać według poz. 51
i 52
188.Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu
żrącym lub drażniącymoceniać według poz. 20
189.Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem
głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:
a) guzki głosowe twarde10 - 30
b) wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych10 - 40
c) niedowład mięśni przywodzących i napinających fałdy głosowe z
niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią10 - 30
190.Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego0 - 100
191.Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie działania czynników
występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u ludzi20 - 100
Uwaga: Stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu określa się
w zależności od lokalizacji zmian nowotworowych i ich zaawansowania.
192.Choroby skóry w zależności od lokalizacji, rozległości i natężenia
zmian0 - 50
193.Schorzenia nerwów, mięśni, ścięgien, pochewek ścięgnistych, kaletek
maziowych, tkanek okołostawowych - powodujące nieodwracalne zmiany w
układzie ruchowym, wywołane sposobem wykonywania pracy5 - 50
194.Uszkodzenia narządu słuchu związane ze stałym narażeniem na działanie
nadmiernego hałasu
Uwaga: Oceny stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu należy
dokonywać na podstawie ustaleń określonych w poz. 42 tabeli.
195.Zespół wibracyjny:
a) choroba wibracyjna wyrównana (postać parestezyjno-czuciowa, wstępne
stadium zmian naczyniowych, drobne zmiany kostne wykryte radiologicznym
badaniem układu kostno-stawowego), stanowiąca przeciwwskazanie do pracy w
narażeniu na działanie wibracji25 - 40
b) choroba wibracyjna niewyrównana45 - 80
196.Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia
atmosferycznego:0 - 100
a) choroba dekompresyjna
b) urazy ciśnieniowe
c) następstwa oddychania mieszaninami gazowymi pod zwiększonym ciśnieniem
197.Choroby wywołane działaniem wysokich albo niskich temperatur
otoczenia:0 - 100
a) udar cieplny albo jego następstwa
b) wyczerpanie cieplne albo jego następstwa
c) odmroziny
198.Choroby narządu wzroku wywołane czynnikami fizycznymi, chemicznymi lub
biologicznymi0 - 100
Uwaga: Przy ocenie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu należy
posiłkować się ustaleniami określonymi w poz. 27 - 41 tabeli.
199.Choroby zakaźne lub pasożytnicze0 - 100
Uwaga: Stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu
określa się w zależności od skutków, jakie choroba
pozostawiła w narządach i układach.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 24 grudnia 2002 r.
w sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze
do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze
do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania
(Dz. U. Nr 237 z 30 grudnia 2002 r., poz. 2015)
Załącznik: WZÓR KARTY WYPADKU
Na podstawie art. 57b ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r.
Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z
2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84,
poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz.
968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr
199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679) zarządza się, co następuje:
ż 1. Ubezpieczony, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, zwany
dalej "poszkodowanym", zawiadamia niezwłocznie lub po ustaniu przeszkód
uniemożliwiających niezwłoczne zawiadomienie o wypadku pracodawcę lub podmiot
określony w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz.
1673).
ż 2. Uznanie zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy następuje na
podstawie:
1) oświadczenia poszkodowanego, członka jego rodziny lub świadków co do czasu,
miejsca i okoliczności zdarzenia;
2) informacji i dowodów pochodzących od podmiotów badających okoliczności i
przyczyny zdarzenia lub udzielających poszkodowanemu pierwszej pomocy;
3) ustaleń sporządzającego kartę.
ż 3. 1. Ustalenie okoliczności wypadku w drodze do pracy lub z pracy jest
dokonywane w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy.
2. Wzór karty wypadku stanowi załącznik do rozporządzenia.
ż 4. Kartę wypadku, o której mowa w ż 3, pracodawca i podmiot określony w ż 1
sporządzają po ustaleniu okoliczności i przyczyn zdarzenia, nie później niż w
terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, w dwóch
egzemplarzach, z których jeden otrzymuje poszkodowany lub członek jego rodziny,
a drugi przechowuje się w dokumentacji powypadkowej.
ż 5. Odmowa uznania zdarzenia za wypadek w drodze do pracy lub z pracy wymaga
uzasadnienia.
ż 6. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
zabezpieczenie społeczne, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania
Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
Załącznik
WZÓR KARTY WYPADKU
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej 1) z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia
wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty
wypadku i terminu jej sporządzenia
(Dz. U. Nr 236 z 30 grudnia 2002 r., poz. 1992)
Załącznik: WZÓR KARTY WYPADKU
Na podstawie art. 5 ust. 4 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz.
1673 i Nr 241, poz. 2074) zarządza się, co następuje:
ż 1. Rozporządzenie stosuje się do zdarzeń wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z
dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych, zwanej dalej "ustawą", które nastąpiły w okresie
ubezpieczenia wypadkowego osób niebędących pracownikami.
ż 2. 1. Osoby, o których mowa w ż 1, zwane dalej "poszkodowanymi", zgłaszają
wypadek odpowiednim podmiotom wymienionym w art. 5 ust. 1 ustawy, z
zastrzeżeniem ust. 2.
2. Poszkodowani prowadzący pozarolniczą działalność i osoby z nimi
współpracujące w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 i 3 oraz ust. 11 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz.
887, z późn. zm. 2)), w stosunku do których postępowanie powypadkowe
przeprowadza Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zwany dalej "Zakładem", zgłaszają
wypadek w terenowej jednostce organizacyjnej Zakładu, właściwej ze względu na
siedzibę prowadzenia działalności.
ż 3. 1. Zdarzenie, o którym mowa w ż 1, uznaje się za wypadek przy pracy na
podstawie ustalenia jego okoliczności i przyczyn, w szczególności przez:
1) zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób pozwalający odtworzyć jego
okoliczności;
2) dokonanie oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych
urządzeń technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadanie warunków
wykonywania pracy i innych okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie
wypadku;
3) przesłuchanie poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala;
4) przesłuchanie świadków wypadku;
5) zebranie innych dowodów dotyczących wypadku, uznanych za niezbędne.
2. Kwalifikacji prawnej zdarzenia dokonują podmioty, o których mowa w ż 2 ust.
1, zgodnie z art. 3 ust. 3-6 ustawy.
3. Stwierdzenie, że zdarzenie nie jest wypadkiem przy pracy, wymaga uzasadnienia
i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
ż 4. 1. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku - nie później niż w
terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - podmioty, o których
mowa w ż 2 ust. 1, sporządzają kartę wypadku, której wzór jest określony w
załączniku do rozporządzenia.
2. Poszkodowany lub uprawniony do jednorazowego odszkodowania członek jego
rodziny może zgłosić uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie wypadku,
o czym zostają pouczeni przez podmiot sporządzający kartę wypadku.
ż 5. Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku podmioty zobowiązane do
ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt
1-7 i pkt 9-14 ustawy, powiadamiają pisemnie właściwą terenową jednostkę
organizacyjną Zakładu o wszczęciu postępowania powypadkowego, w którym może
uczestniczyć przedstawiciel Zakładu.
ż 6. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
1) Minister Pracy i Polityki Społecznej kieruje działem administracji rządowej -
zabezpieczenie społeczne, na podstawie ż 1 ust. 2 pkt 2 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 29 marca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania
Ministra Pracy i Polityki Społecznej (Dz. U. Nr 32, poz. 304).
2) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 162, poz.
1118 i 1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78,
poz. 875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr
104, poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr
39, poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111,
poz. 1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253,
Nr 41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1278, Nr 169, poz. 1387, Nr 199,
poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679.
Załącznik
WZÓR KARTY WYPADKU
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 października 1998 r.
w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
(Dz. U. Nr 128 z 19 października 1998 r., poz. 849)
Na podstawie art. 237 ż 2 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Określa się wzór protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy
pracy, który stanowi załącznik do rozporządzenia.
ż 2. Formularze protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy,
sporządzone według dotychczasowego wzoru, mogą być stosowane do czasu
wyczerpania ich zapasów, nie dłużej jednak niż do dnia 31 marca 1999 r.
ż 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia [czyli 19 października
1998 r.].
Załącznik
Wzór protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a
także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy
(Dz. U. Nr 115 z 4 września 1998 r., poz. 744)
Na podstawie art. 237 ż 1 pkt 1 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. Pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.
ż 2. 1. Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku pracodawca ma
obowiązek zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób wykluczający:
1) dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
2) uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych,
które w związku z wypadkiem zostały wstrzymane,
3) dokonywanie zmiany położenia maszyn i innych urządzeń technicznych, jak
również zmiany położenia innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub
pozwalają odtworzyć jego okoliczności.
2. Zgodę na uruchomienie maszyn i innych urządzeń technicznych lub dokonanie
zmian w miejscu wypadku wyraża pracodawca, w uzgodnieniu ze społecznym
inspektorem pracy, po dokonaniu oględzin miejsca wypadku oraz po sporządzeniu,
jeśli zachodzi potrzeba, szkicu lub fotografii miejsca wypadku.
3. Zgodę, o której mowa w ust. 2, w sytuacji zaistnienia wypadku śmiertelnego,
ciężkiego lub zbiorowego wyraża pracodawca po uzgodnieniu z właściwym
inspektorem pracy i prokuratorem, a w razie zaistnienia takich wypadków w
zakładzie górniczym - także po uzgodnieniu z właściwym organem państwowego
nadzoru górniczego.
4. Dokonywanie zmian w miejscu wypadku bez uzyskania zgody, o której mowa w ust.
2 i 3, jest dopuszczalne, jeżeli zachodzi konieczność ratowania osób lub mienia
albo zapobieżenia grożącemu niebezpieczeństwu.
ż 3. 1. Okoliczności i przyczyny wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych
ustala zespół powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik kierujący komórką
służby bezpieczeństwa i higieny pracy oraz zakładowy społeczny inspektor pracy.
2. Okoliczności i przyczyny wypadków innych niż określone w ust. 1 ustala zespół
powypadkowy, w którego skład wchodzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz oddziałowy (wydziałowy) społeczny inspektor pracy.
ż 4. 1. U pracodawcy zatrudniającego nie więcej niż 10 pracowników, który
zgodnie z art. 23711 ż 1 Kodeksu pracy nie ma obowiązku tworzenia służby
bezpieczeństwa i higieny pracy, zamiast członka zespołu powypadkowego -
pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w skład tego zespołu wchodzi
pracodawca lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę albo specjalista spoza
zakładu pracy.
2. U pracodawcy zatrudniającego nie więcej niż 50 pracowników, zamiast członka
zespołu powypadkowego - pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w
skład tego zespołu może wchodzić specjalista spoza zakładu pracy, o którym mowa
w art. 23711 ż 2 Kodeksu pracy.
3. U pracodawcy zatrudniającego nie więcej niż 100 pracowników, zamiast członka
zespołu powypadkowego - pracownika służby bezpieczeństwa i higieny pracy, w
skład tego zespołu może wchodzić pracownik, któremu, stosownie do art. 23711 ż 3
Kodeksu pracy, pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bezpieczeństwa i
higieny pracy.
4. U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu
powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu,
wchodzi przedstawiciel pracowników przeszkolony w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy.
ż 5. Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu
powypadkowego w składzie dwuosobowym, określonym w ż 3 i 4, ze względu na małą
liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół
powypadkowy, w którego skład wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu
pracy.
ż 6. 1. Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku zespół powypadkowy jest
obowiązany przystąpić do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w
szczególności:
1) dokonać oględzin miejsca wypadku, stanu technicznego maszyn i innych urządzeń
technicznych, stanu urządzeń ochronnych oraz zbadać warunki wykonywania pracy i
inne okoliczności, które mogły mieć wpływ na powstanie wypadku,
2) jeżeli jest to konieczne, sporządzić szkic lub wykonać fotografię miejsca
wypadku,
3) przesłuchać poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala,
4) przesłuchać świadków wypadku,
5) zasięgnąć opinii lekarza, w szczególności lekarza sprawującego opiekę
zdrowotną nad pracownikami, oraz w razie potrzeby innych specjalistów,
6) zebrać inne dowody dotyczące wypadku,
7) dokonać kwalifikacji prawnej wypadku, kierując się zasadami określonymi w
art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144, z 1989 r. Nr 35,
poz. 192, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z 1995 r. Nr 4,
poz. 17, z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 100, poz. 461 oraz z 1998 r. Nr 106,
poz. 668), zwanej dalej "ustawą",
8) określić wnioski i środki profilaktyczne.
2. Przed przesłuchaniem, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, zespół powypadkowy
uprzedza świadka o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań.
3. Zespół powypadkowy jest obowiązany wykorzystać materiały zebrane przez organy
prowadzące śledztwo lub dochodzenie, jeżeli materiały te zostaną mu
udostępnione.
4. Jeżeli wypadek miał rozmiary katastrofy albo spowodował zagrożenie dla
bezpieczeństwa publicznego, zespół powypadkowy wykorzystuje ustalenia zespołu
specjalistów, powołanego przez właściwego ministra, wojewodę lub organ
sprawujący nadzór określony w art. 23714 Kodeksu pracy, do ustalenia przyczyn
wypadku oraz wyjaśnienia problemów technicznych i technologicznych.
ż 7. 1. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, który miał miejsce na terenie
innego zakładu pracy, dokonuje zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę
poszkodowanego, w obecności przedstawiciela pracodawcy, na którego terenie miał
miejsce wypadek.
2. Pracodawca, na którego terenie miał miejsce wypadek, w którym została
poszkodowana osoba nie będąca jego pracownikiem, jest obowiązany w
szczególności:
1) zapewnić udzielenie pomocy poszkodowanemu,
2) zabezpieczyć miejsce wypadku w sposób określony w ż 2 ust. 1,
3) zawiadomić niezwłocznie o wypadku pracodawcę poszkodowanego,
4) udostępnić miejsce wypadku i niezbędne materiały oraz udzielić informacji i
wszechstronnej pomocy zespołowi powypadkowemu ustalającemu okoliczności i
przyczyny wypadku.
3. Na wniosek pracodawcy poszkodowanego pracownika pracodawca, na którego
terenie miał miejsce wypadek, może ustalić okoliczności i przyczyny wypadku, a
następnie dokumentację powypadkową przekazać pracodawcy poszkodowanego
pracownika. Pracodawca ten zatwierdza protokół powypadkowy w trybie określonym w
ż 12.
ż 8. 1. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy
sporządza - nie później niż w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o
wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, zwany dalej
"protokołem powypadkowym", według wzoru ustalonego przez Ministra Pracy i
Polityki Socjalnej na podstawie art. 237 ż 2 Kodeksu pracy.
2. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku w terminie późniejszym niż
określony w ust. 1, wskutek uzasadnionych przeszkód lub trudności, wymaga
podania przyczyn tego opóźnienia w treści protokołu powypadkowego.
3. Zespół powypadkowy sporządza protokół powypadkowy w niezbędnej liczbie
egzemplarzy i wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową doręcza niezwłocznie
pracodawcy w celu zatwierdzenia.
ż 9. 1. Członek zespołu powypadkowego ma prawo złożyć do protokołu powypadkowego
zdanie odrębne, które powinien uzasadnić.
2. W przypadku rozbieżności zdań członków zespołu powypadkowego, o treści
protokołu powypadkowego decyduje pracodawca.
ż 10. 1. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać poszkodowanego z treścią
protokołu powypadkowego przed jego zatwierdzeniem.
2. Poszkodowany ma prawo zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w
protokole powypadkowym, o czym zespół powypadkowy jest obowiązany pouczyć
poszkodowanego.
3. Poszkodowany ma prawo wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i
odpisów oraz kopii.
4. Zespół powypadkowy jest obowiązany zapoznać z treścią protokołu powypadkowego
członków rodziny zmarłego pracownika, o których mowa w art. 12 ustawy, oraz
pouczyć ich o prawie do zgłoszenia uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w
protokole powypadkowym.
ż 11. 1. Stwierdzenie w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem
przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo
pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, wymaga szczegółowego
uzasadnienia i wskazania dowodów stanowiących podstawę takiego stwierdzenia.
2. Do protokołu powypadkowego dołącza się protokoły przesłuchania
poszkodowanego, świadków, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadku, np. pisemną opinię lekarza, pisemną opinię
innych specjalistów, szkice lub fotografie miejsca wypadku, a także odrębne
zdanie złożone przez członka zespołu powypadkowego oraz uwagi i zastrzeżenia, o
których mowa w ż 10 ust. 2 i 4, jeżeli zostały zgłoszone.
ż 12. 1. Protokół powypadkowy zatwierdza pracodawca nie później niż w ciągu 5
dni od dnia jego sporządzenia.
2. Pracodawca zwraca nie zatwierdzony protokół powypadkowy, w celu wyjaśnienia i
uzupełnienia go przez zespół powypadkowy, jeżeli do treści protokołu zostały
zgłoszone zastrzeżenia przez poszkodowanego lub członków rodziny zmarłego
wskutek wypadku pracownika albo protokół ten nie odpowiada warunkom określonym w
rozporządzeniu.
3. Zespół powypadkowy, po dokonaniu wyjaśnień i uzupełnień, o których mowa w
ust. 2, sporządza, nie później niż w ciągu 5 dni, nowy protokół powypadkowy, do
którego dołącza protokół nie zatwierdzony przez pracodawcę.
ż 13. 1. Zatwierdzony protokół powypadkowy pracodawca niezwłocznie doręcza
poszkodowanemu pracownikowi, a w razie wypadku śmiertelnego - członkom rodziny,
o których mowa w ż 10 ust. 4.
2. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych
pracodawca niezwłocznie doręcza właściwemu inspektorowi pracy.
ż 14. Protokół powypadkowy dotyczący wypadków śmiertelnych, ciężkich i
zbiorowych, zawierający ustalenia naruszające uprawnienia pracownika albo
nieprawidłowe wnioski profilaktyczne, może być zwrócony pracodawcy przez
właściwego inspektora pracy, z uzasadnionym wnioskiem o ponowne ustalenie
okoliczności i przyczyn wypadku. Przepis ż 12 ust. 3 stosuje się odpowiednio.
ż 15. Protokół powypadkowy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową pracodawca
przechowuje przez 10 lat.
ż 16. Pracodawca prowadzi rejestr wypadków na podstawie wszystkich protokołów
powypadkowych. Rejestr ten powinien zawierać: imię i nazwisko poszkodowanego,
miejsce i datę wypadku, informacje dotyczące skutków wypadku dla poszkodowanego,
datę sporządzenia protokołu powypadkowego, stwierdzenie, czy wypadek jest
wypadkiem przy pracy, krótki opis okoliczności wypadku, datę przekazania wniosku
do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, informację o wypłaconych świadczeniach lub o
przyczynach pozbawienia tych świadczeń oraz inne okoliczności wypadku, których
zamieszczenie w rejestrze jest celowe.
ż 17. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 kwietnia 1992 r. w
sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 37,
poz. 160).
ż 18. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia (czyli
4 października 1998 r.).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 czerwca 2000 r. w
sprawie ustalenia wzoru statystycznej karty wypadku przy pracy oraz związanego z
nią trybu postępowania
(Dz. U. Nr 51 z 28 czerwca 2000 r., poz. 612)
Na podstawie art. 237 ż 3 Kodeksu pracy zarządza się, co następuje:
ż 1. 1. Ustala się wzór statystycznej karty wypadku przy pracy, określony w
załączniku nr 1 do rozporządzenia.
2. Statystyczną kartę wypadku przy pracy sporządza się w dwóch egzemplarzach,
według objaśnień do wypełnienia tej karty, określonych w załączniku nr 2 do
rozporządzenia.
ż 2. 1. Statystyczną kartę wypadku przy pracy sporządza się na podstawie
zatwierdzonego protokołu powypadkowego, w którym stwierdzono, że wypadek jest
wypadkiem przy pracy lub wypadkiem traktowanym na równi z wypadkiem przy pracy.
2. Jeden egzemplarz statystycznej karty wypadku przy pracy, z wyjątkiem jej
części II (uzupełniającej), pracodawca przekazuje do urzędu statystycznego
właściwego dla województwa, na którego terenie znajduje się siedziba pracodawcy,
w terminie do 15 dnia roboczego miesiąca następującego po miesiącu, w którym
został zatwierdzony protokół powypadkowy. Wypełnioną część II statystycznej
karty wypadku przy pracy pracodawca przekazuje nie później niż z upływem 6
miesięcy od daty zatwierdzenia protokołu powypadkowego.
ż 3. Drugi egzemplarz statystycznej karty wypadku przy pracy pracodawca
przechowuje, wraz z protokołem powypadkowym, w prowadzonej dokumentacji
dotyczącej wypadków przy pracy, przez 10 lat.
ż 4. Traci moc zarządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 30 grudnia
1996 r. w sprawie ustalenia wzoru statystycznej karty wypadku przy pracy oraz
związanego z nią trybu postępowania (Monitor Polski z 1997 r. Nr 1, poz. 6).
ż 5. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2001 r.
Załącznik nr 1
Załącznik nr 2
OBJAŚNIENIA DO WYPEŁNIENIA STATYSTYCZNEJ KARTY WYPADKU
Stosownie do art. 6 ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144, z
1989 r. Nr 35, poz. 192, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z
1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 100, poz. 461 oraz z 1998
r. Nr 106, poz. 668 i Nr 162, poz. 1118) za wypadek przy pracy uważa się nagłe
zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z pracą.
Za śmiertelny wypadek przy pracy (lub traktowany na równi z wypadkiem przy
pracy) uważa się wypadek, w którego wyniku nastąpiła śmierć w miejscu wypadku
lub w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
Za ciężki wypadek przy pracy (lub traktowany na równi z wypadkiem przy pracy)
uważa się wypadek, w którego wyniku nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała,
mianowicie: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia lub inne
uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje
organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba
psychiczna, trwała, całkowita lub znaczna niezdolność do pracy w zawodzie albo
trwałe poważne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Za wypadek zbiorowy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia
uległy co najmniej dwie osoby.
Szacunkowe straty materialne spowodowane wypadkiem to suma wartości uszkodzonych
maszyn, urządzeń, narzędzi, surowców, wyrobów gotowych, budynków oraz ich
wyposażenia itp.
Druki statystycznej karty wypadku przy pracy są do nabycia w urzędach
statystycznych. Do czasu wyczerpania nakładu druków znajdujących się w punktach
sprzedaży akcydensowej dopuszcza się do użytku dotychczasowy druk, z
uwzględnieniem koniecznych zmian.
Klasyfikacja zawodów i specjalności
(do pytania 03)
Odpowiedzi na pytanie 03 należy udzielić, posługując się obowiązującą
Klasyfikacją zawodów i specjalności, wprowadzoną rozporządzeniem Ministra Pracy
i Polityki Socjalnej z dnia 20 kwietnia 1995 r. w sprawie klasyfikacji zawodów i
specjalności dla potrzeb rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. Nr 48,
poz. 253), wydanym na podstawie ustawy z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu
i przeciwdziałaniu bezrobociu.
Informację o zawodzie (specjalności) wykonywanym przez osoby poszkodowane w
wypadkach przy pracy opisujemy pełnym kodem tego zawodu (specjalności), tj.
siedmioma cyframi, oraz przypisanym do tego kodu określeniem słownym.
Klasyfikacja miejsca powstania wypadku
(do pytania 09)
1. Pomieszczenie produkcyjne
2. Magazyny oraz składowiska
3. Pomieszczenia nieprodukcyjne
4. Pomieszczenia użyteczności publicznej
5. Trasy komunikacyjne
6. Środki transportu
7. Teren budowy
8. Gospodarstwa rolne
9. Obiekty podziemne
10. Wnętrza zbiorników
11. Obiekty energetyczne
12. Zbiorniki wodne
13. Lasy
14. Pozostałe nie wymienione miejsca wypadku
Klasyfikacja umiejscowienia uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem
(do pytania 13)
1. Głowa
2. Twarz
3. Oko prawe
4. Oko lewe
5. Szyja
6. Tułów łącznie z żebrami
7. Kręgosłup
8. Ramię prawe ze stawem barkowym
9. Ramię lewe ze stawem barkowym
10. Przedramię prawe z łokciem
11. Przedramię lewe z łokciem
12. Ręka prawa (oprócz palców)
13. Ręka lewa (oprócz palców)
14. Palce ręki prawej
15. Palce ręki lewej
16. Miednica
17. Udo prawe ze stawem biodrowym
18. Udo lewe ze stawem biodrowym
19. Podudzie prawe z kolanem
20. Podudzie lewe z kolanem
21. Stopa prawa
22. Stopa lewa
23. Cały organizm
24. Inne
Klasyfikacja czynności wykonywanych przez poszkodowanego w chwili wypadku
(do pytania 14)
1. Obsługa produkcyjna stacjonarnych maszyn i urządzeń
2. Obsługa produkcyjna ruchomych maszyn i urządzeń
3. Kierowanie środkami transportu
4. Jazda środkami transportu
5. Transport, przeładunek, składowanie za pomocą urządzeń napędzanych lub
przemieszczanych siłą mięśni
6. Transport, przeładunek, składowanie ręczne bez pomocy środków technicznych
7. Naprawy, konserwacja maszyn, urządzeń i środków transportu
8. Praca narzędziami zmechanizowanymi
9. Praca narzędziami niezmechanizowanymi
10. Praca bez narzędzi
11. Praca biurowo-administracyjna
12. Czynności związane z nadzorem i kontrolą
13. Czynności przygotowawcze i porządkowe stanowisk pracy
14. Udział w akcji ratowniczej
15. Czynności nie związane z procesem produkcyjnym (odpoczynek, poruszanie się
bez obciążeń itp.)
16. Inne czynności
Klasyfikacja wydarzeń powodujących wypadek
(do pytania 15)
1. Upadek, potknięcie się, poślizgnięcie człowieka na płaszczyźnie
2. Upadek z wysokości
3. Wpadnięcie do zagłębień, kanałów itp.
4. Uderzenie, przygniecenie człowieka przez czynniki materialne transportowane
mechanicznie lub ręcznie
5. Zetknięcie się człowieka z będącymi w ruchu ostrymi narzędziami ręcznymi (bez
punktu 4)
6. Uderzenie, pochwycenie, przygniecenie człowieka przez maszyny, ich części,
urządzenia, narzędzia, środki transportu (bez punktów 4 i 5)
7. Uderzenie, przygniecenie człowieka przez spadający, wysypujący, wylewający
się czynnik materialny (bez punktów 4, 5 i 6)
8. Zetknięcie się człowieka z ostrymi nieruchomymi czynnikami materialnymi
9. Uderzenie człowieka o nieruchome czynniki materialne (bez punktu 8)
10. Zetknięcie się człowieka z niebezpiecznymi i szkodliwymi substancjami
chemicznymi (żrącymi, parzącymi itp.)
11. Innego rodzaju kontakt człowieka z czynnikami materialnymi
12. Pożar, wybuch
13. Awarie i inne niesprawności czynnika materialnego
14. Zadziałanie sił przyrody (rażenie piorunem, powódź itp.)
15. Nagłe przypadki medyczne, np. zawał, udar mózgu
16. Inne wydarzenia
Klasyfikacja przyczyn wypadków
(do pytania 16)
Niewłaściwy stan czynnika materialnego
Wady konstrukcyjne lub niewłaściwe rozwiązania techniczne i ergonomiczne
czynnika materialnego
1. Wady konstrukcyjne czynnika materialnego będące źródłem zagrożenia
2. Niewłaściwa struktura przestrzenna czynnika materialnego
3. Nieodpowiednia wytrzymałość czynnika materialnego
4. Niewłaściwa stateczność czynnika materialnego
5. Brak lub niewłaściwe urządzenie zabezpieczające
6. Brak lub niewłaściwe środki ochrony zbiorowej
7. Niewłaściwe elementy sterownicze
8. Brak lub niewłaściwa sygnalizacja zagrożeń
9. Niedostosowanie czynnika materialnego do transportu, konserwacji lub napraw
19. Inne niedoskonałości projektowo-konstrukcyjne
Niewłaściwe wykonanie czynnika materialnego
21. Zastosowanie materiałów zastępczych
22. Niedotrzymanie wymaganych parametrów technicznych
39. Inne niewłaściwości wykonania
Wady materiałowe czynnika materialnego
41. Ukryte wady materiałowe czynnika materialnego
59. Inne
Niewłaściwa eksploatacja czynnika materialnego
61. Nadmierna eksploatacja czynnika materialnego
62. Niedostateczna konserwacja czynnika materialnego
63. Niewłaściwe naprawy i remonty czynnika materialnego
79. Inne niewłaściwości związane z eksploatacją
Niewłaściwa ogólna organizacja pracy
101. Nieprawidłowy podział pracy lub rozplanowanie zadań
102. Niewłaściwe polecenia przełożonych
103. Brak nadzoru
104. Niewłaściwa koordynacja prac zbiorowych
105. Wykonywanie z polecenia nadzoru prac nie wchodzących w zakres obowiązków
pracownika
106. Brak instrukcji posługiwania się czynnikiem materialnym
107. Dopuszczenie do pracy czynnika materialnego bez wymaganych kontroli,
przeglądów
108. Tolerowanie przez nadzór odstępstw od zasad bezpieczeństwa pracy
109. Niedostateczne przygotowanie zawodowe pracownika
110. Brak lub niewłaściwe przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa pracy i
ergonomii
111. Tolerowanie przez nadzór stosowania niewłaściwej technologii
112. Dopuszczenie do pracy pracownika z przeciwwskazaniami lekarskimi lub bez
badań lekarskich
113. Wykonywanie pracy w zbyt małej obsadzie osobowej
114. Wykonywanie prac pomimo niewłaściwego zaopatrzenia w narzędzia, surowce
119. Inne niewłaściwości związane z ogólną organizacją pracy
Niewłaściwa organizacja stanowiska pracy
121. Niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy
122. Nieodpowiednie przejścia i dojścia
123. Nieodpowiednie rozmieszczenie i składowanie przedmiotów pracy (surowców,
półproduktów, produktów itp.)
124. Nieusunięcie zbędnych przedmiotów, substancji lub energii (np. odpadów,
opakowań i resztek substancji, niewyłączenie zasilania itp.)
125. Brak ochron osobistych
126. Niewłaściwy dobór ochron osobistych
139. Inne niewłaściwości organizacji stanowiska pracy
Brak lub niewłaściwe posługiwanie się czynnikiem materialnym przez pracownika
141. Używanie nieodpowiedniego do danej pracy czynnika materialnego
142. Wykonywanie pracy ręcznie zamiast przy użyciu czynnika materialnego
143. Użycie czynnika materialnego podczas przebywania osób w strefie zagrożenia
144. Niewłaściwe zabezpieczenie czynnika materialnego (np. niezaciągnięcie
hamulca na postoju)
145. Udostępnienie przez pracownika czynnika materialnego osobie nie
upoważnionej
146. Użycie czynnika materialnego niezgodnie z jego przeznaczeniem
147. Niewłaściwe uchwycenie, trzymanie czynnika materialnego
148. Wadliwe zainstalowanie, zamocowanie, zawieszenie czynnika materialnego
przez pracownika
159. Inne niewłaściwości w posługiwaniu się czynnikiem materialnym
Nieużywanie sprzętu ochronnego przez pracownika
161. Nieużywanie przez pracownika ochron osobistych
162. Nieużywanie przez pracownika urządzeń zabezpieczających
164. Nieużywanie przez pracownika środków ochrony zbiorowej
179. Inne
Niewłaściwe samowolne zachowanie się pracownika
181. Wykonywanie pracy nie wchodzącej w zakres obowiązków pracownika
182. Przechodzenie, przejeżdżanie lub przebywanie w miejscach niedozwolonych
183. Wejście, wjechanie na obszar zagrożony bez upewnienia się, czy nie ma
niebezpieczeństwa
184. Wykonywanie czynności bez usunięcia zagrożenia (np. niewyłączenie maszyny,
niewyłączenie napięcia)
185. Zbyt szybka jazda
186. Niewłaściwe operowanie kończynami w strefie zagrożenia
187. Żarty, bójki
199. Inne niewłaściwe zachowanie się pracownika
Stan psychofizyczny pracownika nie zapewniający bezpiecznego wykonania pracy
spowodowany:
201. Nagłym zachorowaniem, niedyspozycją fizyczną
202. Przewlekłą lub ostrą chorobą psychiczną
203. Zmęczeniem
204. Zdenerwowaniem
205. Nadużyciem alkoholu
219. Innymi przyczynami
Nieprawidłowe zachowanie się pracownika spowodowane:
221. Nieznajomością zagrożenia
222. Nieznajomością zasad bezpiecznej pracy
223. Lekceważeniem zagrożenia (brawura, ryzykanctwo)
224. Lekceważeniem poleceń przełożonych
225. Niedostateczną koncentracją uwagi na wykonywanej czynności
226. Zaskoczeniem niespodziewanym zdarzeniem
227. Niewłaściwym tempem pracy
228. Brakiem doświadczenia
239. Innymi przyczynami
Klasyfikacja czynników niebezpiecznych, szkodliwych lub uciążliwych, które
spowodowały wypadek
(do pytania 17)
1. Przemieszczające się maszyny i inne urządzenia
2. Ruchome części maszyn i ich oprzyrządowania i poruszające się narzędzia
3. Przemieszczające się wyroby, półwyroby, materiały i surowce
4. Naruszenie konstrukcji
5. Spadające przedmioty (obluzowane części maszyn, narzędzia, materiały,
kamienie, odłamki skał itp.)
6. Ostre wystające elementy: ostrza, ostre krawędzie, szorstkie powierzchnie
7. Położenie stanowiska pracy na poziomie różnym od powierzchni otoczenia
8. Ograniczone, wąskie przestrzenie, dojścia, przejścia
9. Śliskie, nierówne powierzchnie
10. Gorące lub zimne powierzchnie i substancje
11. Substancje i materiały wybuchowe i łatwo palne, materiały zakaźne i ich
nosiciele
12. Prąd elektryczny o napięciu do 1 kV
13. Prąd elektryczny o napięciu powyżej 1 kV
14. Elektryczność statyczna
15. Hałas
16. Drgania mechaniczne ogólne
17. Promieniowanie optyczne (nadfioletowe, widzialne i podczerwone)
18. Promieniowanie jonizujące
19. Pole elektryczne lub magnetyczne
20. Czynniki chemiczne toksyczne
21. Czynniki chemiczne drażniące
22. Mikroorganizmy i makroorganizmy oraz wytwarzane przez nie produkty
23. Czynniki odrażające, nieprzyjemne lub dodatkowo obciążające (np. ostre
zapachy), zanieczyszczenia, wymuszony kontakt z wodą, praca w uciążliwych
warunkach atmosferycznych (zwłaszcza podczas opadów) itp.
24. Obciążenie fizyczne dynamiczne
25. Obciążenie psychiczne
26. Promieniowanie rentgenowskie
27. Czynniki chemiczne żrące
28. Inne czynniki
Klasyfikacja źródeł czynników powodujących wypadek
(do pytania 17)
GRUPA 0. Kopaliny, surowce, materiały, półprodukty, produkty finalne
10. Minerały
20. Skała, ziemia, żwir, piasek
30. Gaz ziemny
Produkty i półprodukty stosowane w budownictwie, powstające z surowców
naturalnych
41. Naturalne kamienie
42. Półprodukty powstałe z obróbki kamienia
43. Cegły, lekkie płyty budowlane
44. Elementy betonowe prefabrykowane
45. Produkty z ceramiki
46. Szkło, włókno szklane, wełna skalna i mineralna, włókno azbestowe
47. Materiały budowlane na bazie bitumitu lub smoły
49. Inne materiały i półprodukty stosowane w budownictwie
50. Płynne metale
60. Odlewy, odkuwki
70. Arkusze blachy
Elementy wykonane z blachy (z wyjątkiem tłoczonych)
81. Stalowej
82. Z metali kolorowych
89. Inne elementy
Rury, pręty, profile z metali (półprodukty)
91. Rury
92. Pręty
93. Profile
99. Inne
100. Druty, zbrojenia, folie metalowe
110. Elementy napędów maszyn
120. Elementy połączeń (śruby, nity, zaciski)
Produkty z drewna, produkty surowe (dłużyce, tarcice, płyty wiórowe)
131. Dłużyce, okrąglaki, słupy drewniane
132. Tarcica (deski, kantówki, bale, grube deski itp.)
133. Płyty (wiórowe, sklejki, z włókna szklanego), także laminowane i
fornirowane
134. Elementy mebli
135. Okna, drzwi, przegrody, schody i ich elementy (nie wmontowane)
139. Inne produkty z drewna, produkty surowe
150. Środki do uszczelniania i konserwacji powierzchni
160. Materiały wybuchowe
170. Paliwa (stałe, płynne i gazowe): węgiel, benzyna, gaz miejski
180. Pył, kurz
190. Inne źródła czynników grupy 0
GRUPA 1. Woda, powietrze, gazy techniczne, tworzywa sztuczne, żywice syntetyczne
200. Woda, para wodna, lód
210. Powietrze
220. Tlen, acetylen
230. Inne gazy techniczne
240. Tworzywa sztuczne, żywice syntetyczne
270. Inne źródła czynników grupy 1
GRUPA 2. Urządzenia do przetwarzania, magazynowania, przesyłania i rozdzielania
energii i jej nośników
280. Kocioł parowy, kocioł grzewczy
290. Silniki spalinowe, dieslowskie
300. Sprężarki, kompresory
310. Zbiorniki, pojemniki z gazem, aparaty próżniowe
320. Przewody zasilające
330. Urządzenia do wytwarzania, przesyłania energii elektrycznej
340. Urządzenia do przetwarzania energii elektrycznej
350. Przewody (linie) elektroenergetyczne i telekomunikacyjne
360. Aparaty radiowe, telewizyjne, telefoniczne, anteny, nadajniki
370. Aparaty telekopiowe, wzmacniacze, urządzenia do zapisu i odtwarzania
dźwięku
380. Inne źródła czynników grupy 2
GRUPA 3. Drogi komunikacyjne, pojazdy lądowe, wodne, powietrzne
Podłogi, chodniki, place i ich elementy, dachy budynku
391. Stopnie, podkłady, krawężniki, rowy odwadniające itp.
392. Posadzki, podłoże wewnątrz pomieszczeń
393. Podłoże na zewnątrz pomieszczeń
394. Nawierzchnia nie utwardzona (np. żwirowa)
395. Chodniki, tereny zielone
396. Dachy budynków (w stanie surowym)
399. Inne
400. Drogi dojazdowe, ulice, pobocza
410. Mostki
420. Rampy załadowcze
430. Drzwi, bramy
440. Otwory w ścianie
450. Urządzenia zabezpieczające dla szlaków komunikacyjnych (poręcze, bariery,
balustrady, lampy sygnalizacyjne itp.)
Schody, podesty, pomosty
461. Schody zwykłe wewnątrz pomieszczeń
462. Schody zwykłe poza pomieszczeniami
463. Schody drabinowe
464. Schody w budynkach w trakcie budowy i na placach budów
469. Inne
470. Drabiny
480. Włazy, luki
490. Urządzenia zabezpieczające dla pionowych dróg komunikacyjnych
Środki transportu
500. Środki transportu ręcznego
510. Rowery, motorowery, motocykle
520. Samochody osobowe
530. Autobusy, mikrobusy
540. Samochody ciężarowe
550. Śmieciarki, kontenerowce
560. Samochody do oczyszczania, odśnieżania, holowania
570. Ciągniki
580. Przyczepy
591. Podnośniki, wozy platformy
592. Wózki podnośnikowe ręczne
593. Stertowniki
600. Tory, szyny, zwrotnice
610. Pojazdy szynowe z napędem lub bez
620. Kolejki linowe, dźwigi, urządzenia komunikacji linowej
630. Urządzenia i środki komunikacji lotniczej
640. Pojazdy wodne
650. Wózki akumulatorowe
660. Inne źródła czynników grupy 3
GRUPA 4. Maszyny i urządzenia do wydobywania surowców, wody, gazu, produkcji
papieru, papy, skóry, futer itp.
670. Maszyny górnicze (urządzenia strugowe, pogłębiarki, ładowarki)
680. Maszyny do robót ziemnych (koparki, zgarniarki itp.), urządzenia
wiertnicze, urządzenia do obróbki
690. Urządzenia do wytwarzania stali i niemetali
700. Piece dla przemysłu szklarskiego
710. Aparaty, piece dla chemicznej techniki przetwórczej
720. Maszyny do produkcji tworzyw sztucznych, gumy, materiałów wybuchowych
730. Maszyny i urządzenia do wytwarzania papieru, płyt pilśniowych
740. Maszyny i urządzenia przemysłu skórzanego, futrzarskiego, tapicerskiego
750. Maszyny i urządzenia przemysłu mięsnego, drobiarskiego, rybnego oraz dla
rybołówstwa
760. Maszyny i urządzenia do produkcji artykułów spożywczych i używek
770. Inne źródła czynników grupy 4
GRUPA 5. Maszyny i przyrządy do selekcjonowania, czyszczenia i klimatyzacji, dla
służby zdrowia, urządzenia pomiarowe, kontrolne i laboratoryjne, maszyny biurowe
780. Maszyny i urządzenia do rozdrabniania, selekcjonowania minerałów, środków
żywności, drewna itp.
790. Maszyny i urządzenia do sortowania, odpylania, odwadniania, odwirowywania
800. Maszyny i urządzenia do mieszania, ugniatania
810. Maszyny i urządzenia do czyszczenia, płukania i suszenia
820. Urządzenia do wytwarzania gazu poprzez odgazowywanie, rozszczepianie,
mieszanie
830. Maszyny i urządzenia do pobierania wody, do uzdatniania wody, do
oczyszczania ścieków
840. Maszyny i urządzenia do ogrzewania pomieszczeń, do klimatyzacji
850. Maszyny i urządzenia chłodnicze, zbiorniki cieplne
860. Maszyny i urządzenia do gotowania, pieczenia, opiekania, wędzenia
870. Elektryczne oprawy oświetleniowe, lampy, jarzeniówki, oświetlenie z
otwartym płomieniem
880. Urządzenia służby zdrowia, urządzenia sanitarne
890. Narzędzia i przyrządy pomiarowe, kontrolne (calówka, tyczka miernicza itp.)
900. Przyrząd do niszczących badań materiałowych
910. Sprzęt i maszyny biurowe
920. Inne źródła czynników grupy 5
GRUPA 6. Maszyny i urządzenia do obrabiania, kształtowania, łączenia
930. Maszyny i urządzenia do obróbki plastycznej metali
Prasy ogólnego przeznaczenia
931. Prasy mimośrodowe i korbowe ze sprzęgłem sztywnym zapadkowym
932. Prasy mimośrodowe i korbowe ze sprzęgłem zaciskowym (ciernym)
933. Prasy hydrauliczne
934. Prasy śrubowe
Prasy specjalizowane
935. Prasy krawędziowe mechaniczne
936. Prasy krawędziowe hydrauliczne
937. Prasy mechaniczne ciągowe i kolanowe
938. Prasy z wahającą matrycą
939. Walcarki
Prasy specjalne
940. Prasy mechaniczne do bicia (monet, medali itp.)
941. Prasy hydrauliczne do bicia (monet, medali itp.)
942. Prasy specjalne do kształtowania (papieru, włókna, odzieży, wyrobów
skórzanych)
943. Prasy montażowe
944. Prasy do pakietowania
Prasy automatyczne
945. Prasy automatyczne
946. Urządzenia mechanizujące (podajniki, odcinaki, bębny, zasobniki itp.)
947. Inne prasy
Nożyce
948. Nożyce do cięcia metali
Maszyny do obróbki metali na gorąco
949. Maszyny kuźnicze (młoty, walcarki, inne)
Maszyny i urządzenia do kształtowania i łączenia
950. Maszyny i urządzenia do lutowania, spawania, klejenia
960. Maszyny i urządzenia do łączenia części (zszywarki, gwoździarki, nitownice,
zakrętarki)
970. Maszyny i urządzenia do wbijania, wgłębiania
980. Maszyny do szycia, stebnowania, haftowania
990. Maszyny i urządzenia przędzalnicze, tkackie
Wiertarki do obróbki metali, kamienia, ceramiki, szkła itp.
1001. Wiertarki ręczne
1002. Wiertarki stołowe, stojakowe, słupowe, kolumnowe, szeregowe
1009. Inne wiertarki
Maszyny do obróbki metali, kamienia, ceramiki, szkła itp.
1011. Tokarki tarczowe, tokarki kłowe
1012. Tokarki rewolwerowe
1013. Automaty tokarskie, tokarki kombinowane, tokarki wielonożowe
1019. Inne tokarki
1020. Frezarki do obróbki metalu, kamienia, ceramiki, szkła itp.
1030. Pilarki do obróbki metali, kamienia, ceramiki, szkła itp.
1040. Strugarki, dłutownice do obróbki metali, kamienia, ceramiki, szkła
1050. Pilnikarki, szlifierki, wygładzarki do obróbki metali, kamienia, ceramiki,
szkła itp.
1061. Ręczne szlifierki i przecinarki
1062. Warsztatowe szlifierki i przecinarki
1063. Szlifierki do płaszczyzn, szlifierki taśmowe
1069. Inne szlifierki i przecinarki
1070. Szlifierki, przecinarki, polerki do obróbki kamienia, ceramiki, szkła
1080. Maszyny do obróbki elektroiskrowej, kombinowane maszyny do obróbki
wiórowej
1090. Wiertarki, dłutownice
Maszyny do obróbki drewna, tworzyw sztucznych itp.
1100. Frezarki
1111. Przenośne pilarki tarczowe
1112. Pilarki tarczowe stołowe, pilarki tarczowe na potrzeby budownictwa
1113. Inne pilarki tarczowe
1120. Traki, pilarki taśmowe
1130. Strugarki
1140. Szlifierki
1160. Maszyny i urządzenia do cięcia papieru, tekstyliów, skóry, tworzyw
sztucznych, włókien
1170. Maszyny i urządzenia do cięcia artykułów spożywczych
1180. Polerki, szczotkarki, skrobarki itp.
1190. Maszyny i urządzenia do obróbki powierzchni
1200. Maszyny drukarskie, sitodrukowe
1210. Maszyny drogowe i torowe (wibratory, ubijaki, walce itp.)
1220. Inne źródła czynników grupy 6
GRUPA 7. Maszyny, urządzenia i wyposażenie do podnoszenia, przenoszenia,
magazynowania, napełniania i pakowania
1230. Krążki, bloki, wielokrążki, wciągarki
1240. Elementy chwytające (liny, haki itp.), zawiesia specjalne, środki
pomocnicze do transportu
1250. Żurawie, suwnice
1260. Urządzenia wyciągowe i podnoszące
1270. Urządzenia podnośnikowe, do przechylania, urządzenia wyładowcze, układarki
regałowe
1280. Przenośniki (taśmowe, ślimakowe itp.), przenośniki kubełkowe, kolejki do
transportu ciężkiego
1290. Pompy, inżektory
Ładunki wieloskładnikowe - transportowane lub składowane (palety, ładunki
obwiązane, urządzenia podpierające itp.)
1301. Worki, bele, pręty
1302. Deski, stosy pociętego drewna
1303. Profile metalowe
1304. Palety z drewna, tworzywa sztucznego lub metalu
1305. Kratownice, skrzynki
1306. Drewno, podkłady, podpory
1309. Inne ładunki wieloskładnikowe
1310. Szafy, regały i pojemniki do przechowywania
1320. Ruchome (przenośne) pojemniki transportowe (kubły, beczki, butle do
cieczy)
Skrzynie, torby, worki, wiadra, wanny, pojemniki itp.
1331. Skrzynie, kartony, wiadra, puszki
1332. Bele, worki, torby, torebki, beczki
1339. Inne
1340. Bębny do nawijania lin lub przewodów lub luźne zwoje drutu
1350. Kontenery do transportu substancji stałych, cieczy, granulatów, substancji
pylących
1360. Maszyny napełniające, rozlewarki, maszyny pakujące, maszyny do znakowania
1370. Inne źródła czynników grupy 7
GRUPA 8. Narzędzia, elementy łączące, części mechanizmów napędowych, części
rusztowań i budowlanych urządzeń pomocniczych, części budynków
Młoty, przebijaki ręczne, topory, wybijaki
1381. Młoty, pobijaki, bijaki
1382. Topory, siekiery
1383. Przecinaki, rozłupniaki, uszczelniaki
1384. Przebijaki, płaskie dłuta
1385. Młoty rozkruszające
1389. Inne
Noże, sierpy, nożyce, przekrawacze szkła, obcęgi
1391. Nożyce
1392. Noże
1393. Piły ręczne
1399. Inne
Igły, wkrętaki, wiertarki ręczne
1401. Igły
1402. Wkrętaki
1403. Klucze (płaskie, nasadkowe, dynamometryczne itp.)
1404. Wiertarki ręczne
1409. Inne
Inne narzędzia i urządzenia
1410. Łomy, łopaty, szpadle, grabie, drągi
1420. Pilniki, strugi, kielnie murarskie, narzędzia ścierne
1430. Szczotki druciane, pędzle, mieszadła
1440. Haki do mięsa, szczypce, obcęgi, zaciski, uchwyty zaciskowe
1450. Stoły robocze, stoły narzędziowe
Urządzenia do wyposażenia pomieszczeń (stoły, krzesła, szafy, regały, lady,
gabloty)
1461. Stoły domowe, restauracyjne, konferencyjne
1462. Krzesła
1463. Łóżka
1464. Szafy
1469. Inne urządzenia do wyposażenia pomieszczeń
1470. Narzędzia i środki pomocnicze, przedmioty używane w domu
1480. Przedmioty, urządzenia, środki pomocnicze do uprawiania sportu i do zabaw
1490. Środki ochrony indywidualnej pracowników
1491. Środki specjalne ochrony osobistej używane w ratownictwie
1500. Narzędzia i urządzenia ochrony przeciwpożarowej i przeciwwybuchowej
Elementy konstrukcji budynków, urządzenia budowy
1511. Pozaścienne konstrukcje budowy
1512. Konstrukcje ścian i ich elementów
1513. Konstrukcje stropowe i ich elementy
1514. Okna
1515. Podłoże i przejścia w budynkach, pokrycie dachu
1519. Inne elementy konstrukcji budynków, urządzeń budowy
1520. Elementy rusztowań, budowlane elementy pomocnicze
1530. Rowy, wykopy itp.
1540. Inne źródła czynników grupy 8
GRUPA 9. Maszyny, urządzenia, narzędzia do uprawy ziemi, hodowli, ogrodnictwa,
leśnictwa, pszczelarstwa, hodowli ryb, łowiectwa oraz rośliny, zwierzęta, siły
przyrody, ludzie, pojazdy ratownictwa, odpady
1550. Maszyny, urządzenia i narzędzia dla rolnictwa, ogrodnictwa i sadownictwa
1560. Maszyny, urządzenia i narzędzia dla ogrodnictwa i hodowli
1570. Maszyny, urządzenia i narzędzia dla leśnictwa i łowiectwa
1580. Rośliny, zwierzęta, szkodniki
1590. Burza, pożar lasu, powódź, śnieżyca, odłamki skalne (z wyj. 1600)
1600. Lód, śnieg
Ludzie
1610. Mężczyźni
1620. Kobiety
1630. Młodociani
1640. Dzieci
Gwoździe, odłamki, odpryski, wióry, kolce, drzazgi
1651. Odpryski, wióry z drewna, także kolce
1652. Odpryski z metalu, także cząstki rdzy
1653. Wióry z metalu
1654. Odpryski lub odłamki z kamienia
1655. Odpryski lub odłamki ze szkła
1656. Odpryski lub drzazgi z kości, także ości
1659. Inne odłamki, odpryski itp.
1660. Gwoździe, drut, kołki, skuwki
1670. Złom
1680. Odpryski płynnego metalu, żużel, resztki elektrody przy spawaniu
1690. Szlam, muł, maź, obornik, śliskie odpady itp.
1700. Śmiecie, odpady (także odpady szpitalne)
1710. Zbiorniki na śmiecie i odpady
1720. Inne źródła czynników grupy 9
GRUPA 10. Nie przyporządkowane źródła czynników lub brak odpowiedzi
1730. Nie przyporządkowane źródła czynników lub brak odpowiedzi
Klasyfikacja rodzaju umowy, na podstawie której poszkodowany świadczył pracę
(do pytania 20)
01. Umowa o pracę (na czas: nie określony, określony, na okres próbny, na czas
wykonywania określonej pracy)
02. Stosunek pracy na podstawie powołania
03. Stosunek pracy na podstawie mianowania
04. Stosunek pracy na podstawie wyboru
05. Spółdzielcza umowa o pracę
06. Umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego
07. Umowa o pracę nakładczą
08. Umowa zlecenia rodząca obowiązek ubezpieczenia wypadkowego
09. Umowa zlecenia nie rodząca obowiązku ubezpieczenia wypadkowego
10. Umowa agencyjna rodząca obowiązek ubezpieczenia wypadkowego
11. Umowa agencyjna nie rodząca obowiązku ubezpieczenia wypadkowego
12. Inne
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 roku
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199 z 28 listopada 2002
r., poz. 1673) weszła w życie, z wyjątkiem kilku przepisów, 1 stycznia
2003 r. Zastąpiła ustawę z 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych. 18 grudnia 2002 r. zostały
wprowadzone zmiany w art. 9 nowej ustawy (Dz. U. Nr 241 z 31 grudnia 2002
r., poz. 2074), które też obowiązuja od 1 stycznia 2003 r. Zaznaczyliśmy
je tłustą czcionką.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-5)
Rozdział 2: Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, warunki nabywania prawa do świadczeń, zasady i tryb ich
przyznawania, ustalania ich wysokości oraz zasady ich wypłaty (Art.
6-23)
Rozdział 3: Zbieg prawa do świadczeń (Art. 24-26)
Rozdział 4: Zasady różnicowania stopy procentowej składki na
ubezpieczenie wypadkowe z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych
w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Art. 27-36)
Rozdział 5: Zasady finansowania prewencji wypadkowej (Art. 37)
Rozdział 6: Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe
i końcowe (Art. 38-62)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. Ustawa określa:
1) rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz
warunki nabywania prawa do tych świadczeń;
2) zasady i tryb przyznawania świadczeń, ustalania ich wysokości oraz zasady ich
wypłaty;
3) zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków;
4) zasady finansowania prewencji wypadkowej.
Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) "fundusz wypadkowy" - fundusz wyodrębniony w ramach Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 i
1126, z 1999 r. Nr 26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz.
875 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104,
poz. 1104 i Nr 119, poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39,
poz. 459, Nr 72, poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz.
1194, Nr 130, poz. 1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr
41, poz. 365, Nr 74, poz. 676, Nr 155, poz. 1287 i Nr 169, poz. 1387), zwanych
dalej "przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych";
2) "lekarz orzecznik" - lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
3) okres ubezpieczenia wypadkowego - okres podlegania ubezpieczeniu wypadkowemu,
a także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu
przed dniem 1 stycznia 1999 r.;
4) "płatnik składek" - płatnika składek na ubezpieczenie wypadkowe w rozumieniu
przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
5) "przeciętne wynagrodzenie" - przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce
narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego, stosowane poczynając od drugiego kwartału każdego roku
przez okres jednego roku;
6) "ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego" - ustawę z
dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz. 636 i Nr 110, poz. 1256, z
2000 r. Nr 53, poz. 633 oraz z 2001 r. Nr 99, poz. 1075 i Nr 154, poz. 1791);
7) "ustawa o emeryturach i rentach z FUS" - ustawę z dnia 17 grudnia 1998 r. o
emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz.
1118, z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr 70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr
106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz. 26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56,
poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85,
poz. 924, Nr 89, poz. 968, Nr 111, poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r.
Nr 74, poz. 676);
8) "rok składkowy" - okres obowiązywania stopy procentowej składek na
ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1 kwietnia danego roku do
dnia 31 marca następnego roku;
9) "rejestr REGON" - krajowy rejestr urzędowy podmiotów gospodarki narodowej;
10) "rodzaj działalności według PKD" - rodzaj przeważającej działalności
zakodowanej według Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON;
11) "ubezpieczony" - osobę fizyczną podlegającą ubezpieczeniu wypadkowemu, a
także osobę, która przed dniem 1 stycznia 1999 r. podlegała ubezpieczeniu
społecznemu lub zaopatrzeniu emerytalnemu, z wyłączeniem osób podlegających
ubezpieczeniu społecznemu rolników;
12) "ubezpieczenie wypadkowe" - ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych;
13) "uraz" - uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania
czynnika zewnętrznego;
14) "Zakład" - Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub
poleceń przełożonych;
2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz
pracodawcy, nawet bez polecenia;
3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między
siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku
pracy.
2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń
określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1,
chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie
pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje
związkowe.
3. Za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną
zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia
wypadkowego z danego tytułu podczas:
1) uprawiania sportu w trakcie zawodów i treningów przez osobę pobierającą
stypendium sportowe;
2) wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie
odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania;
3) pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie;
4) odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta pobierającego stypendium w
okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania wydanego
przez powiatowy urząd pracy;
5) wykonywania przez członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni
kółek rolniczych oraz przez inną osobę traktowaną na równi z członkiem
spółdzielni w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych, pracy na
rzecz tych spółdzielni;
6) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia;
7) współpracy przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy
zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym
stosuje się przepisy dotyczące zlecenia;
8) wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności
pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych;
9) wykonywania zwykłych czynności związanych ze współpracą przy prowadzeniu
działalności pozarolniczej w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń
społecznych;
10) wykonywania przez osobę duchowną czynności religijnych lub czynności
związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi lub zakonnymi;
11) odbywania zastępczych form służby wojskowej;
12) nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy
pobierających stypendium;
13) wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o
świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z
pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach
takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w
stosunku pracy.
4. Za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego
nastąpiła śmierć w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.
5. Za ciężki wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiło
ciężkie uszkodzenie ciała, takie jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności
rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające
podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca
życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa niezdolność do pracy w
zawodzie albo trwałe, istotne zeszpecenie lub zniekształcenie ciała.
6. Za zbiorowy wypadek przy pracy uważa się wypadek, któremu w wyniku tego
samego zdarzenia uległy co najmniej dwie osoby.
Art. 4. Za chorobę zawodową uważa się chorobę określoną w wykazie chorób
zawodowych, o którym mowa w art. 237 ż 1 pkt 2 Kodeksu pracy, jeżeli została
spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy.
Art. 5. 1. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, o których mowa
w art. 3 ust. 3, dokonuje w karcie wypadku:
1) podmiot wypłacający stypendium sportowe - w stosunku do pobierających te
stypendia;
2) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest odpłatnie praca w czasie odbywania
kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania - w stosunku do
wykonujących tę pracę na podstawie skierowania do pracy;
3) Kancelaria Sejmu i Kancelaria Senatu - w stosunku do posłów i senatorów;
4) pracodawca lub jednostka, w której absolwent odbywa staż, lub jednostka, w
której absolwent odbywa szkolenie - w stosunku do absolwenta pobierającego
stypendium w okresie odbywania tego stażu lub szkolenia na podstawie skierowania
wydanego przez powiatowy urząd pracy;
5) spółdzielnia produkcyjna, spółdzielnia kółek rolniczych - w stosunku do
członków tych spółdzielni oraz innych osób traktowanych na równi z członkiem
spółdzielni, w rozumieniu przepisów o systemie ubezpieczeń społecznych,
wykonujących pracę na rzecz tych spółdzielni;
6) podmiot, na którego rzecz wykonywana jest praca na podstawie umowy
agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do
wykonujących te umowy;
7) osoba wykonująca pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub
umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się
przepisy dotyczące zlecenia - w stosunku do współpracujących z tą osobą;
8) Zakład - w stosunku do prowadzących pozarolniczą działalność oraz
współpracujących przy prowadzeniu takiej działalności w rozumieniu przepisów o
systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem pkt 9;
9) Komisja ds. Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców - w stosunku do twórców i
artystów;
10) właściwa zwierzchnia instytucja diecezjalna lub zakonna - w stosunku do
duchownych;
11) pracodawca, u którego poborowy odbywa zastępczą służbę wojskową - w stosunku
do odbywających tę służbę;
12) Krajowa Szkoła Administracji Publicznej - w stosunku do słuchaczy tej szkoły
pobierających stypendium;
13) pracodawca - w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umowy
agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z
Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło,
jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoby te pozostają w
stosunku pracy;
14) podmiot, z którym została zawarta umowa agencyjna, umowa zlecenia lub umowa
o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy
dotyczące zlecenia, albo umowa o dzieło - w stosunku do osób wykonujących umowę,
jeżeli w ramach takiej umowy praca jest wykonywania na rzecz pracodawcy, z
którym osoby te pozostają w stosunku pracy.
2. Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ
ubezpieczony będący pracownikiem, a także stwierdzenie choroby zawodowej u
pracownika następuje w trybie określonym przepisami Kodeksu pracy.
3. W sprawach zgłaszania i stwierdzania chorób zawodowych do ubezpieczonych
wymienionych w art. 3 ust. 3 stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu pracy.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, tryb uznawania zdarzenia, o którym mowa w art. 3 ust. 3, za
wypadek przy pracy, kwalifikację prawną zdarzenia, wzór karty wypadku i termin
jej sporządzania, biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia jednolitości
obowiązujących rozwiązań dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn tych
wypadków.
Rozdział 2
Rodzaje świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, warunki
nabywania prawa do świadczeń, zasady i tryb ich przyznawania, ustalania ich
wysokości oraz zasady ich wypłaty
Spis treści
Art. 6. 1. Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują
następujące świadczenia:
1) "zasiłek chorobowy" - dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy
spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2) "świadczenie rehabilitacyjne" - dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu
zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub
rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3) "zasiłek wyrównawczy" - dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego
wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu;
4) "jednorazowe odszkodowanie" - dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5) "jednorazowe odszkodowanie" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego
lub rencisty;
6) "renta z tytułu niezdolności do pracy" - dla ubezpieczonego, który stał się
niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7) "renta szkoleniowa" - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono
celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w
dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8) "renta rodzinna" - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9) "dodatek do renty rodzinnej" - dla sieroty zupełnej;
10) dodatek pielęgnacyjny;
11) pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
2. Osobom:
1) prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
2) duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia
oraz członkom ich rodzin świadczenia, o których mowa w ust. 1, nie przysługują w
razie występowania w dniu wypadku lub w dniu złożenia wniosku o przyznanie
świadczeń z tytułu choroby zawodowej, zadłużenia z tytułu składek na
ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 2,00 zł - do czasu spłaty
całości zadłużenia, z zastrzeżeniem art. 47 ust. 3.
3. Prawo do świadczeń, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 2, 4, 5, 10, przedawnia
się, jeżeli zadłużenie, o którym mowa w ust. 2, nie zostanie uregulowane w ciągu
6 miesięcy od dnia wypadku lub od dnia złożenia wniosku o przyznanie tych
świadczeń z tytułu choroby zawodowej.
4. Osobom, o których mowa w ust. 2, Zakład wypłaca świadczenia w ciągu 30 dni od
wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do ustalenia prawa do tych
świadczeń, nie później jednak niż w ciągu 60 dni od spłaty całości zadłużenia.
Art. 7. Przy ustalaniu prawa do świadczeń wymienionych w art. 6 ust. 1 pkt 1-3,
podstawy wymiaru i ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się
odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
chorobowego, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.
Art. 8. 1. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie
od okresu podlegania ubezpieczeniu.
2. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje od pierwszego dnia
niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, z
zastrzeżeniem ust. 3.
3. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy
niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za
które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do
wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za
czas niezdolności do pracy.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio do świadczenia rehabilitacyjnego.
Art. 9. 1. Zasiłek chorobowy i świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia
wypadkowego przysługują w wysokości 100% podstawy wymiaru.
2. Podstawę wymiaru zasiłku i świadczenia, o których mowa w ust. 1, stanowi
kwota będąca podstawą wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe.
3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego:
1) pracownikom - stosuje się zasady określone w rozdziale 8 ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;
2) członkom rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych
oraz osobom, o których mowa w art. 11 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych - stosuje się zasady określone w rozdziale 9 ustawy o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego;
3) pozostałym osobom - stosuje się zasady określone w art. 46, 48, 51 i 52
ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z tym że przy
ustalaniu podstawy wymiaru uwzględnia się przychód stanowiący podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie wypadkowe po odliczeniu kwoty odpowiadającej 16,26%
podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie wypadkowe.
4. Jeżeli niezdolność do pracy ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 3 pkt 3,
powstała w pierwszym miesiącu kalendarzowym ubezpieczenia wypadkowego, podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego, z zastrzeżeniem art. 8 ust. 3, stanowi:
1) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium sportowego - dla ubezpieczonych
będących stypendystami sportowymi,
2) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących
słuchaczami Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
3) kwota otrzymanego za ten miesiąc stypendium - dla ubezpieczonych będących
absolwentami pobierającymi stypendium w okresie odbywania szkolenia lub stażu,
na które zostali skierowani przez powiatowy urząd pracy,
4) podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe obowiązująca w tym
miesiącu - dla ubezpieczonych odbywających zastępcze formy służby wojskowej
- po odliczeniu kwoty, o której mowa w ust. 3 pkt 3.
5. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego z
ubezpieczenia wypadkowego przysługującego ubezpieczonym odbywającym zastępcze
formy służby wojskowej nie może być niższa od podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenie wypadkowe, obowiązującej w miesiącu, w którym powstała niezdolność
do pracy, po odliczeniu kwoty, o której mowa w ust. 3 pkt 3.
Art. 10. Prawo do zasiłków i świadczenia rehabilitacyjnego z ubezpieczenia
wypadkowego ustalają i świadczenie to oraz zasiłki wypłacają:
1) płatnicy składek, jeżeli są zobowiązani do ustalania prawa do zasiłków w
razie choroby i macierzyństwa i ich wypłaty;
2) Zakład - w pozostałych przypadkach.
Art. 11. 1. Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje
jednorazowe odszkodowanie.
2. Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności
organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.
3. Za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności
organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres
przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
4. Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy
lub chorobą zawodową dokonuje się po zakończeniu leczenia i rehabilitacji.
5. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z
ministrem właściwym do spraw zdrowia określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu
oraz tryb postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku i wypłacaniu jednorazowego
odszkodowania, kierując się koniecznością zapewnienia ochrony interesów
ubezpieczonego oraz koniecznością przejrzystości i sprawności postępowania w
sprawie o jednorazowe odszkodowanie.
Art. 12. 1. Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego
wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
z zastrzeżeniem art. 55 ust. 1.
2. Jeżeli wskutek pogorszenia się stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek
na zdrowiu będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który
był podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu co
najmniej o 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20%
przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku na zdrowiu przewyższający
procent, według którego ustalone było to odszkodowanie, z zastrzeżeniem art. 55
ust. 2.
3. Jednorazowe odszkodowanie ulega zwiększeniu o kwotę stanowiącą 3,5-krotność
przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została
orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej
egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
4. Przepis ust. 3 stosuje się odpowiednio, jeżeli wskutek pogorszenia się stanu
zdrowia w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej w stosunku do
rencisty została orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do
samodzielnej egzystencji.
5. Do ustalenia wysokości jednorazowego odszkodowania, o którym mowa w ust. 1-4,
przyjmuje się przeciętne wynagrodzenie obowiązujące w dniu wydania decyzji, o
której mowa w art. 15.
6. Kwoty jednorazowych odszkodowań zaokrągla się do pełnych złotych.
Art. 13. 1. Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie.
Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy
lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia
wypadkowego.
2. Członkami rodziny uprawnionymi do odszkodowania są:
1) małżonek, z zastrzeżeniem ust. 3;
2) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, dzieci przysposobione oraz przyjęte
na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i
inne dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu
śmierci ubezpieczonego lub rencisty warunki uzyskania renty rodzinnej;
3) rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w dniu śmierci
ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub
jeżeli ubezpieczony lub rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do
ich utrzymania albo jeżeli ustalone zostało wyrokiem lub ugodą sądową prawo do
alimentów z jego strony.
3. Jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje małżonkowi w przypadku orzeczonej
separacji.
Art. 14. 1. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawniony jest tylko jeden
członek rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty, przysługuje ono w
wysokości:
1) 18-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek lub
dziecko;
2) 9-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek
rodziny.
2. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są równocześnie:
1) małżonek i jedno lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości
ustalonej w ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie, na
każde dziecko;
2) dwoje lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w wysokości określonej w
ust. 1 pkt 1, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne wynagrodzenie, na drugie i
każde następne dziecko.
3. Jeżeli obok małżonka lub dzieci do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są
równocześnie inni członkowie rodziny, każdemu z nich odszkodowanie przysługuje w
wysokości 3,5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia, niezależnie od odszkodowania
przysługującego małżonkowi lub dzieciom zgodnie z ust. 1 pkt 1 lub ust. 2.
4. Jeżeli do jednorazowego odszkodowania uprawnieni są tylko członkowie rodziny
inni niż małżonek lub dzieci, odszkodowanie to przysługuje w wysokości ustalonej
według zasad określonych w ust. 1 pkt 2, zwiększonej o 3,5-krotne przeciętne
wynagrodzenie, na drugiego i każdego następnego uprawnionego.
5. Kwotę jednorazowego odszkodowania ustaloną zgodnie z ust. 2 lub 4 dzieli się
w równych częściach między uprawnionych.
6. Do ustalania wysokości jednorazowego odszkodowania przepisy art. 12 ust. 5
stosuje się odpowiednio.
7. Jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego lub rencisty, który
zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, pomniejsza się o kwotę
jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub renciście.
8. Kwotę jednorazowego odszkodowania zaokrągla się do pełnych złotych.
9. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego ogłasza w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" wysokość kwot jednorazowych
odszkodowań, o których mowa w ust. 1-4 i art. 12.
Art. 15. 1. Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz
ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji Zakładu.
2. Decyzję, o której mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem art. 6 ust. 4, Zakład wydaje
w ciągu 14 dni od dnia:
1) otrzymania orzeczenia lekarza orzecznika;
2) wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.
3. Jeżeli w wyniku decyzji zostało ustalone prawo do jednorazowego odszkodowania
oraz jego wysokość, Zakład dokonuje z urzędu wypłaty odszkodowania w terminie 30
dni od dnia wydania decyzji.
4. Od decyzji przysługuje odwołanie w trybie i na zasadach określonych w
przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.
Art. 16. Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu oraz jego związek z
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik. W przypadku
ustalania prawa do świadczeń, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2 i 5-8, lekarz
orzecznik ustala również niezdolność do pracy oraz jej związek z wypadkiem przy
pracy lub chorobą zawodową, a także związek śmierci ubezpieczonego lub rencisty
z takim wypadkiem lub chorobą.
Art. 17. 1. Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej
z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz
ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z
FUS, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.
2. Świadczenia, o których mowa w ust. 1, przysługują niezależnie od długości
okresu ubezpieczenia wypadkowego oraz bez względu na datę powstania niezdolności
do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru renty nie stosuje się ograniczenia wskaźnika
wysokości podstawy, o którym mowa w art. 15 ust. 5 ustawy o emeryturach i
rentach z FUS.
4. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy
pracy lub chorobą zawodową, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do
pracy, przywraca się w razie ponownego powstania tej niezdolności bez względu na
okres, jaki upłynął od ustania prawa do renty.
5. Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionym członkom
rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej.
6. Renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje również w razie
śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty uprawnionego
do renty z tytułu niezdolności do pracy.
7. Członkom rodziny rencisty uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego,
który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa,
przysługują świadczenia określone w ustawie o emeryturach i rentach z FUS bez
względu na długość okresu uprawniającego do przyznania renty z tytułu
niezdolności do pracy na podstawie tych przepisów.
Art. 18. 1. Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa z
ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż:
1) 80% podstawy jej wymiaru - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy;
2) 60% podstawy jej wymiaru - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy;
3) 100% podstawy jej wymiaru - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku ustalenia podstawy wymiaru renty
z uwzględnieniem art. 17 ust. 3.
Art. 19. 1. Jeżeli do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego jest
uprawniona sierota zupełna, przysługuje jej z tego ubezpieczenia dodatek dla
sieroty zupełnej na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i
rentach z FUS.
2. Osobie uprawnionej do renty z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje dodatek
pielęgnacyjny na zasadach i w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i
rentach z FUS.
Art. 20. 1. Renty z ubezpieczenia wypadkowego, dodatek dla sieroty zupełnej oraz
dodatek pielęgnacyjny z tego ubezpieczenia podlegają waloryzacji w terminach i
na zasadach określonych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.
2. Renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa oraz renta rodzinna z
ubezpieczenia wypadkowego nie może być niższa niż 120% kwoty najniższej
odpowiedniej renty ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i
rentach z FUS.
Art. 21. 1. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują
ubezpieczonemu, gdy wyłączną przyczyną wypadków, o których mowa w art. 3, było
udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia
i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa.
2. Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również
ubezpieczonemu, który, będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków
odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu
do spowodowania wypadku.
3. Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że ubezpieczony znajdował się w
stanie nietrzeźwości, pod wpływem środków odurzających lub substancji
psychotropowych, płatnik składek kieruje ubezpieczonego na badanie niezbędne do
ustalenia zawartości alkoholu, środków odurzających lub substancji
psychotropowych w organizmie. Ubezpieczony jest obowiązany poddać się temu
badaniu. Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego
przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że ubezpieczony
udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu
badaniu.
4. Koszty badań, o których mowa w ust. 3, zwracane są kierującemu na te badania
przez Zakład, z zastrzeżeniem ust. 5.
5. W przypadkach określonych w ust. 2 koszty badań ponosi ubezpieczony.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, sposób dokonywania rozliczeń kosztów, o których mowa w ust. 4,
tryb postępowania, rodzaje dokumentacji niezbędnej do tych rozliczeń oraz termin
ich dokonania, biorąc pod uwagę konieczność niezwłocznego uzyskania zwrotu
poniesionych kosztów kierującemu na takie badania.
Art. 22. 1. Zakład odmawia przyznania świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego w
przypadku:
1) nieprzedstawienia protokołu powypadkowego lub karty wypadku;
2) nieuznania w protokole powypadkowym lub karcie wypadku zdarzenia za wypadek
przy pracy w rozumieniu ustawy;
3) gdy protokół powypadkowy lub karta wypadku zawierają stwierdzenia
bezpodstawne.
2. Odmowa przyznania świadczeń z powodów, o których mowa w ust. 1, następuje w
drodze decyzji Zakładu.
3. Jeżeli w protokole powypadkowym lub karcie wypadku są braki formalne, Zakład
niezwłocznie zwraca protokół lub kartę wypadku w celu ich uzupełnienia.
Art. 23. 1. Ze środków funduszu wypadkowego są pokrywane koszty skutków wypadków
przy pracy lub chorób zawodowych, związane ze świadczeniami zdrowotnymi z
zakresu stomatologii i szczepień ochronnych, na które ubezpieczony został
skierowany przez lekarza orzecznika na wniosek lekarza prowadzącego,
nierefundowanych na podstawie odrębnych przepisów.
2. Ze środków Funduszu wypadkowego są pokrywane koszty przedmiotów
ortopedycznych w wysokości udziału własnego ubezpieczonego określonego w
przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym.
Rozdział 3
Zbieg prawa do świadczeń
Spis treści
Art. 24. W razie zbiegu uprawnień do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia
chorobowego z uprawnieniami do świadczeń, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt
1-3, z ubezpieczenia wypadkowego, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie z
ubezpieczenia wypadkowego.
Art. 25. 1. W razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku rent przewidzianych w
ustawie wypłaca się rentę wyższą lub wybraną przez tę osobę.
2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie zbiegu u jednej osoby prawa
do renty określonej w ustawie z prawem do renty określonym w przepisach
wymienionych w art. 61.
3. Osobie uprawnionej do renty na podstawie ustawy albo na podstawie przepisów
wymienionych w art. 61, która jest równocześnie uprawniona do świadczeń o
charakterze rentowym na podstawie odrębnych przepisów albo do uposażenia w
stanie spoczynku przyznanego z powodu choroby lub utraty sił albo uposażenia
rodzinnego, wypłaca się jedno świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.
4. Osobie uprawnionej do renty rodzinnej na podstawie ustawy albo na podstawie
przepisów wymienionych w art. 61, która jest równocześnie uprawniona do
uposażenia w stanie spoczynku przyznanego ze względu na wiek, wypłaca się jedno
świadczenie - wyższe lub przez nią wybrane.
Art. 26. 1. Osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy z
ubezpieczenia wypadkowego oraz do emerytury na podstawie odrębnych przepisów
wypłaca się, zależnie od jej wyboru:
1) przysługującą rentę powiększoną o połowę emerytury albo
2) emeryturę powiększoną o połowę renty.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do osoby, która nabyła prawo do renty
w zamian za gospodarstwo rolne przekazane na własność Państwa, oraz do osoby
pobierającej uposażenie w stanie spoczynku przyznane ze względu na wiek.
3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, jeżeli osoba uprawniona osiąga przychód
powodujący zawieszenie prawa do świadczeń lub zmniejszenie ich wysokości
określony w ustawie o emeryturach i rentach z FUS, niezależnie od wysokości tego
przychodu.
4. Osobie, o której mowa w ust. 1 lub 2, przysługuje jeden dodatek pielęgnacyjny
- z ubezpieczenia wypadkowego.
Rozdział 4
Zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków
Spis treści
Art. 27. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok
składkowy.
Art. 28. 1. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika
składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9
ubezpieczonych wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok
składkowy dla grup działalności, zgodnie z zasadami określonymi w art. 30.
2. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek
zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych ustala
Zakład jako iloczyn stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek, i wskaźnika
korygującego ustalonego dla płatnika składek, z zastrzeżeniem art. 33.
3. Liczbę ubezpieczonych, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się jako iloraz
sumy ubezpieczonych podlegających ubezpieczeniu wypadkowemu w ciągu
poszczególnych miesięcy poprzedniego roku kalendarzowego i liczby miesięcy,
przez które płatnik składek był w poprzednim roku kalendarzowym zgłoszony w
Zakładzie co najmniej 1 dzień.
4. Jeżeli płatnik składek zgłaszany jest w Zakładzie w okresie od dnia 1
stycznia danego roku do dnia 31 marca następnego roku, liczbę ubezpieczonych, o
których mowa w ust. 3, ustala się w oparciu o liczbę ubezpieczonych
podlegających zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w miesiącu kalendarzowym,
od którego płatnik składek został zgłoszony w Zakładzie.
Art. 29. 1. Płatnik składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, należy do grupy
działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w
rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku.
2. Płatnik składek zgłoszony w Zakładzie w okresie od dnia 1 stycznia danego
roku do dnia 31 marca następnego roku należy do grupy działalności ustalonej dla
jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od
którego płatnik składek jest w Zakładzie zgłoszony.
Art. 30. 1. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy
działalności ustala się w zależności od kategorii ryzyka ustalonej dla tej
grupy.
2. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w zależności od ryzyka
określonego wskaźnikami częstości:
1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
3) stwierdzonych chorób zawodowych;
4) zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
3. Wpływ każdego ze wskaźników częstości, o których mowa w ust. 2, na ustalenie
kategorii ryzyka dla grupy działalności jest równy.
4. Kategorię ryzyka dla grupy działalności ustala się w oparciu o dane Głównego
Urzędu Statystycznego za trzy ostatnie lata kalendarzowe, dostępne w dniu 31
stycznia danego roku.
5. Kategorię ryzyka dla grup działalności ustala się na okres nie dłuższy niż 3
lata składkowe.
Art. 31. 1. Wysokość wskaźnika korygującego, o którym mowa w art. 28 ust. 2,
wynosi:
1) w okresie od dnia 1 kwietnia 2006 r. do dnia 31 marca 2009 r. - od 0,8 do
1,2;
2) od dnia 1 kwietnia 2009 r. - od 0,5 do 1,5.
2. Wskaźnik korygujący ustala się na rok składkowy w zależności od kategorii
ryzyka ustalonej dla płatnika składek.
3. Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się w zależności od ryzyka
określonego wskaźnikami częstości:
1) poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem;
2) poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich;
3) zatrudnionych w warunkach zagrożenia.
4. Wpływ wskaźników częstości określonych w ust. 3 pkt 1 i 2 na ustalenie
kategorii ryzyka dla płatników składek jest równy, a wskaźnika częstości
określonego w ust. 3 pkt 3 - dwukrotnie większy niż każdego z tych dwóch
wskaźników.
5. Kategorię ryzyka dla płatnika składek ustala się na podstawie danych, o
których mowa w ust. 3, przekazanych przez płatnika składek za trzy kolejne,
ostatnie lata kalendarzowe.
6. Dane, o których mowa w ust. 3, płatnik składek przekazuje do dnia 31 stycznia
danego roku za poprzedni rok kalendarzowy w informacji zawierającej w
szczególności:
1) dane identyfikacyjne płatnika składek, określone w przepisach o systemie
ubezpieczeń społecznych;
2) rodzaj działalności według PKD;
3) liczbę ubezpieczonych zgłoszonych do ubezpieczenia wypadkowego;
4) adres płatnika składek.
7. Informację, o której mowa w ust. 6, przekazuje płatnik składek zgłoszony w
Zakładzie nieprzerwanie od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia poprzedniego roku
i co najmniej 1 dzień w styczniu danego roku.
8. Informację, o której mowa w ust. 6, przekazuje się w takiej samej formie,
jaka obowiązuje płatnika składek w odniesieniu do dokumentów określonych
przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.
Art. 32. 1. O wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
obowiązującej w danym roku składkowym Zakład zawiadamia płatnika składek, o
którym mowa w art. 28 ust. 2, nie później niż do dnia 20 kwietnia danego roku, z
wyłączeniem przypadków określonych w art. 33 ust. 1 i 2.
2. Jeżeli płatnik składek do dnia 30 kwietnia danego roku nie otrzyma
zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, powinien zwrócić się do jednostki
organizacyjnej Zakładu właściwej ze względu na swoją siedzibę o podanie
wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Art. 33. 1. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika
składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, któremu Zakład nie ustalił kategorii
ryzyka z uwagi na brak obowiązku przekazywania informacji, o której mowa w art.
31 ust. 6, przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe, wynosi tyle, co stopa
procentowa określona dla grupy działalności, do której należy.
2. Jeżeli przed upływem terminu opłacania składek, określonego w przepisach o
systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek, o którym mowa w ust. 1, nie
otrzyma z urzędu statystycznego zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON
zawierającego informację o rodzaju działalności według PKD, stopę procentową
składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się zaliczkowo w wysokości określonej
w art. 28 ust. 1. Po otrzymaniu zaświadczenia płatnik składek obowiązany jest od
początku roku składkowego skorygować stopę procentową składki do wysokości stopy
procentowej określonej dla grupy działalności, do której jest zaklasyfikowany.
3. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek
niepodlegającego wpisowi do rejestru REGON wynosi 50% najwyższej stopy
procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności zgodnie z
zasadami określonymi w art. 30.
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia:
1) grupy działalności w oparciu o rodzaj działalności PKD ujęty w rejestrze
REGON;
2) szczegółowe zasady ustalania kategorii ryzyka w zależności od wskaźników
częstości, kategorie ryzyka oraz stopy procentowe składek na ubezpieczenie
wypadkowe dla grup działalności;
3) szczegółowe zasady ustalania kategorii ryzyka dla płatników składek w
zależności od wskaźników częstości;
4) szczegółowe zasady ustalania wskaźnika korygującego;
5) wzór informacji, o której mowa w art. 31 ust. 6.
Art. 34. 1. Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe
dane, o których mowa w art. 31, co spowoduje zaniżenie stopy procentowej składki
na ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala, w drodze decyzji, stopę procentową
składki na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na
podstawie prawidłowych danych. Płatnik składek zobowiązany jest opłacić zaległe
składki wraz z odsetkami za zwłokę.
2. Jeżeli płatnik składek nie przekaże danych lub przekaże nieprawdziwe dane, o
których mowa w art. 31, co spowoduje zawyżenie stopy procentowej składki na
ubezpieczenie wypadkowe, Zakład ustala stopę procentową składki na cały rok
składkowy w wysokości stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych
danych.
3. Przepis ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do płatników składek, o których
mowa w art. 28 ust. 1 i art. 33 ust. 1 i 2, którzy nieprawidłowo ustalili liczbę
ubezpieczonych lub grupę działalności, przy czym, jeżeli płatnik składek
stwierdzi nieprawidłowość, obowiązany jest on ponownie ustalić stopę procentową
składki na ubezpieczenie wypadkowe we własnym zakresie.
4. W przypadku, o którym mowa w ust. 1 i 2, płatnik składek zobowiązany jest
złożyć brakującą informację lub dokonać korekty nieprawidłowej informacji.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 1-3, płatnik składek zobowiązany jest
dokonać korekty deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych, w
których podał nieprawidłową stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Art. 35. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek
inspektorzy pracy stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w
art. 31 ust. 6, informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.
Art. 36. 1. Inspektor pracy może wystąpić do jednostki organizacyjnej Zakładu
właściwej ze względu na siedzibę płatnika składek z wnioskiem o podwyższenie
płatnikowi składek, u którego w czasie dwóch kolejnych kontroli stwierdzono
rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, o 100% stopy
procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe ustalanej na najbliższy rok
składkowy.
2. Decyzję w sprawie podwyższenia stopy procentowej składki na ubezpieczenie
wypadkowe, o której mowa w ust. 1, wydaje Zakład.
Rozdział 5
Zasady finansowania prewencji wypadkowej
Spis treści
Art. 37. 1. W ustawie budżetowej określa się corocznie kwotę wydatków na
prewencję wypadkową w wysokości do 1% należnych składek na ubezpieczenie
wypadkowe przewidzianych w planie finansowym Funduszu Ubezpieczeń Społecznych na
dany rok budżetowy.
2. Środki, o których mowa w ust. 1, przeznacza się na finansowanie działalności
związanej z zapobieganiem wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, a w
szczególności na:
1) analizy przyczyn i skutków wypadków przy pracy, a zwłaszcza wypadków
śmiertelnych, ciężkich i zbiorowych, oraz chorób zawodowych;
2) upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach powodujących wypadki przy pracy i
choroby zawodowe oraz sposobach przeciwdziałania tym zagrożeniom;
3) prowadzenie prac naukowo-badawczych mających na celu eliminację lub
ograniczenie przyczyn powodujących wypadki przy pracy i choroby zawodowe.
3. Działalność, o której mowa w ust. 2, prowadzi Zakład.
Rozdział 6
Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 38. W ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2002 r. Nr 21, poz. 205, Nr 74, poz. 676, Nr
81, poz. 732, Nr 113, poz. 984 i 985, Nr 156, poz. 1301 i Nr 166, poz. 1363) w
art. 197 wprowadza się następujące zmiany:
1) skreśla się ust. 1-6;
2) w ust. 7 skreśla się pkt 2.
Art. 39. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr
21, poz. 94, Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z
2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268,
z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr
111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805 oraz z
2002 r. Nr 74, poz. 676 i Nr 135, poz. 1146) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 92 w ż 1 w pkt 2 skreśla się wyrazy "wypadku przy pracy," oraz wyrazy
"choroby zawodowej lub";
2) art. 2371 otrzymuje brzmienie:
"Art. 2371 ż 1. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy lub zachorował na
chorobę zawodową określoną w wykazie, o którym mowa w art. 237 ż 1 pkt 2,
przysługują świadczenia z ubezpieczenia społecznego, określone w odrębnych
przepisach.
ż 2. Pracownikowi, który uległ wypadkowi przy pracy, przysługuje od pracodawcy
odszkodowanie za utratę lub uszkodzenie w związku z wypadkiem przedmiotów
osobistego użytku oraz przedmiotów niezbędnych do wykonywania pracy, z wyjątkiem
utraty lub uszkodzenia pojazdów samochodowych oraz wartości pieniężnych.".
Art. 40. W ustawie z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w
razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85, Nr 127, poz.
1088 i Nr 155, poz. 1287) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 6:
a) w ust. 2 skreśla się pkt 1,
b) skreśla się ust. 3;
2) w art. 6a skreśla się ust. 1.
Art. 41. W ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu (Dz. U. z 2001 r. Nr 6, poz. 56, Nr 42, poz. 475, Nr 89, poz. 973, Nr
100, poz. 1080, Nr 122, poz. 1323 i 1325, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1793
oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 675 i Nr 113, poz. 984) w art. 37c
skreśla się ust. 2 i 3.
Art. 42. W ustawie z dnia 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora
(Dz. U. Nr 73, poz. 350 i Nr 137, poz. 638, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 98,
poz. 604, Nr 106, poz. 679, Nr 121, poz. 770 i Nr 160, poz. 1080, z 1998 r. Nr
162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 52, poz. 527 i 528, z 2000 r. Nr 6, poz. 69, z 2001
r. Nr 94, poz. 1032 i Nr 138, poz. 1567 oraz z 2002 r. Nr 27, poz. 266) w art.
28 po ust. 2 dodaje się ust. 2a w brzmieniu:
"2a. Świadczenia, o których mowa w ust. 2, dla posła lub senatora
niepobierającego uposażenia są finansowane z budżetu państwa.".
Art. 43. W ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 i 1126, z 1999 r. Nr
26, poz. 228, Nr 60, poz. 636, Nr 72, poz. 802, Nr 78, poz. 875 i Nr 110, poz.
1256, z 2000 r. Nr 9, poz. 118, Nr 95, poz. 1041, Nr 104, poz. 1104 i Nr 119,
poz. 1249, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 39, poz. 459, Nr 72,
poz. 748, Nr 100, poz. 1080, Nr 110, poz. 1189, Nr 111, poz. 1194, Nr 130, poz.
1452 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 41, poz. 365, Nr 74,
poz. 676, Nr 155, poz. 1287 i Nr 169, poz. 1387) wprowadza się następujące
zmiany:
1) w art. 22 w ust. 2 skreśla się pierwsze zdanie;
2) w art. 55 w pkt 4 na końcu dodaje się wyrazy ", a także koszty prewencji
wypadkowej określone w odrębnych przepisach".
Art. 44. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. Nr 162, poz. 1118, z 1999 r. Nr 38, poz. 360, Nr
70, poz. 774, Nr 72, poz. 801 i 802 i Nr 106, poz. 1215, z 2000 r. Nr 2, poz.
26, Nr 9, poz. 118, Nr 19, poz. 238, Nr 56, poz. 678 i Nr 84, poz. 948, z 2001
r. Nr 8, poz. 64, Nr 27, poz. 298, Nr 85, poz. 924, Nr 89, poz. 968, Nr 111,
poz. 1194 i Nr 154, poz. 1792 oraz z 2002 r. Nr 74, poz. 676) po art. 57 dodaje
się art. 57a i 57b w brzmieniu:
"Art. 57a. Warunek określony w art. 57 pkt 2 nie jest wymagany od
ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem w drodze
do pracy lub z pracy.
Art. 57b. 1. Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie
wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca
wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia
rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana. Jednakże
uważa się, że wypadek nastąpił w drodze do pracy lub z pracy, mimo że droga
została przerwana, jeżeli przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie
przekraczał granic potrzeby, a także wówczas, gdy droga, nie będąc drogą
najkrótszą, była dla ubezpieczonego, ze względów komunikacyjnych,
najdogodniejsza.
2. Za drogę do pracy lub z pracy uważa się oprócz drogi z domu do pracy lub z
pracy do domu również drogę do miejsca lub z miejsca:
1) innego zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia
rentowego,
2) zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
3) zwykłego spożywania posiłków,
4) odbywania nauki lub studiów.
3. Ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku w drodze do pracy lub z pracy
dokonują w karcie wypadku w drodze do pracy lub z pracy pracodawcy w stosunku do
ubezpieczonych, będących pracownikami, a w stosunku do pozostałych
ubezpieczonych podmioty określone w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 30 października
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673).
4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady, tryb uznawania zdarzenia za wypadek w drodze
do pracy lub z pracy, sposób jego dokumentowania, wzór karty wypadku w drodze do
pracy lub z pracy oraz termin jej sporządzania, biorąc pod uwagę konieczność
zapewnienia jednolitości sposobu informowania o zaistnieniu wypadku.
Art. 45. W ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z
ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. Nr 60, poz.
636 i Nr 110, poz. 1256, z 2000 r. Nr 53, poz. 633 oraz z 2001 r. Nr 99, poz.
1075 i Nr 154, poz. 1791) wprowadza się następujące zmiany:
1) w art. 3 w pkt 4 kropkę zastępuje się przecinkiem i dodaje pkt 5 w brzmieniu:
"5) wypadek w drodze do pracy lub z pracy - zdarzenie, które nastąpiło w drodze
do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej
tytuł ubezpieczenia chorobowego uznane za wypadek na zasadach określonych w
przepisach o emeryturach i rentach z FUS.";
2) skreśla się art. 5;
3) w art. 29 w ust. 4a wyraz "16" zastępuje się wyrazem "14".
Art. 46. Do wniosków o jednorazowe odszkodowanie zgłoszonych przed dniem wejścia
w życie ustawy stosuje się przepisy obowiązujące w dniu wydania orzeczenia o
uszczerbku na zdrowiu lub stwierdzającego związek śmierci z wypadkiem albo
chorobą zawodową.
Art. 47. 1. Przepisy ustawy stosuje się do wniosków o jednorazowe odszkodowanie
z tytułu wypadku przy prowadzeniu działalności pozarolniczej lub współpracy przy
jej prowadzeniu, który nastąpił po dniu 31 grudnia 1998 r., a przed dniem
wejścia w życie ustawy, o ile wniosek został złożony w okresie 6 miesięcy od
dnia wejścia w życie ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3.
2. Przepisy ustawy stosuje się do wniosków o jednorazowe odszkodowanie z tytułu:
1) powstałego po dniu 31 grudnia 1998 r., a przed dniem wejścia w życie ustawy,
uszczerbku na zdrowiu z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku z
prowadzeniem działalności pozarolniczej lub współpracą przy jej prowadzeniu,
2) śmierci ubezpieczonego lub rencisty po dniu 31 grudnia 1998 r., a przed dniem
wejścia w życie ustawy, pozostającej w związku z chorobą, o której mowa w pkt 1
- o ile wniosek został złożony w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Osobom zgłaszającym wnioski zgodnie z ust. 1 lub 2 jednorazowe odszkodowanie
nie przysługuje w razie występowania w dniu złożenia wniosku zadłużenia z tytułu
składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 2,00 zł i
nieuregulowania tego zadłużenia do dnia 30 czerwca 2003 r.
Art. 48. Od dnia wejścia w życie ustawy do dnia 31 marca 2003 r. wysokość
należnego jednorazowego odszkodowania ustala się w oparciu o przepisy
dotychczasowe.
Art. 49. 1. Wnioski o świadczenia z tytułu wypadków w drodze do pracy lub z
pracy, które miały miejsce przed dniem wejścia w życie ustawy, podlegają
rozpatrzeniu na podstawie przepisów dotychczasowych.
2. Wysokość jednorazowego odszkodowania z tytułu śmierci lub uszczerbku na
zdrowiu powstałego w wyniku wypadków, o których mowa w ust. 1, ustala się w
oparciu o stawki jednorazowego odszkodowania obowiązujące w grudniu 2002 r.
3. Wnioski o świadczenia z tytułu wypadków w szczególnych okolicznościach
zaistniałych przed dniem wejścia w życie ustawy rozpatruje się na podstawie
przepisów obowiązujących w dniu wypadku.
Art. 50. 1. Renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowe oraz renty
rodzinne, przyznane na podstawie przepisów wymienionych w art. 61, stają się
rentami w rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Ponowne ustalenie wysokości świadczeń, o których mowa w ust. 1, z
uwzględnieniem zasady określonej w art. 17 ust. 3, następuje na wniosek osoby
uprawnionej.
3. Zakład informuje osoby pobierające w dniu wejścia w życie ustawy renty z
tytułu niezdolności do pracy oraz renty rodzinne, przyznane na podstawie
przepisów dotychczasowych - o obowiązujących od dnia 1 stycznia 2003 r.
warunkach pobierania świadczeń w związku z osiąganiem przychodów.
Art. 51. 1. Osobom, którym przed dniem wejścia w życie ustawy wypłacono
jednorazowe odszkodowanie, a po tym dniu nastąpiło pogorszenie ich stanu
zdrowia, będące następstwem choroby zawodowej lub wypadku, z tytułu którego
wypłacono już odszkodowanie, zwiększa się to odszkodowanie według zasad
określonych w art. 12 ust. 2-4.
2. Zakład wypłaca kwotę, o którą nastąpiło zwiększenie jednorazowego
odszkodowania.
Art. 52. 1. Członkom rodziny pozostałym po:
1) renciście pobierającym rentę z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
którego śmierć nastąpiła po wejściu w życie ustawy, wskutek takiego wypadku,
2) renciście pobierającym rentę z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach
lub z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku ze szczególnymi
okolicznościami, którego śmierć nastąpiła po wejściu w życie ustawy, wskutek
takiego wypadku lub choroby zawodowej,
przysługuje renta rodzinna na warunkach określonych w art. 17 i jednorazowe
odszkodowanie na warunkach określonych w art. 13 i 14.
2. Przy orzekaniu związku śmierci rencisty z wypadkiem lub chorobą zawodową
przepis art. 16 stosuje się odpowiednio.
Art. 53. 1. Pierwszy rok składkowy obejmuje składki na ubezpieczenie wypadkowe
należne za okres od dnia 1 stycznia 2003 r. do dnia 31 marca 2004 r.
2. Stopę procentową składek na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek, o
którym mowa w art. 28 ust. 2, należnych za okres od dnia 1 stycznia 2003 r. do
dnia 31 marca 2006 r., ustala się w wysokości stopy procentowej określonej dla
grupy działalności, do której płatnik składek należy.
3. Informację, o której mowa w art. 31 ust. 6, za:
1) 2003 r. - przekazuje się do dnia 31 stycznia 2004 r.,
2) 2004 r. - przekazuje się do dnia 31 stycznia 2005 r.
w takiej samej formie, jaka obowiązuje płatnika składek w odniesieniu do
dokumentów określonych przepisami o systemie ubezpieczeń społecznych.
4. W przypadku składek na ubezpieczenie wypadkowe należnych za okres od dnia 1
stycznia 2003 r. do dnia 31 marca 2006 r., płatnik składek, który nieprawidłowo
ustali liczbę ubezpieczonych lub grupę działalności, co spowoduje:
1) zaniżenie stopy procentowej składek - po stwierdzeniu nieprawidłowości
zobowiązany jest ponownie ustalić stopę procentową na cały rok składkowy w
oparciu o prawidłowe dane oraz opłacić zaległe składki wraz z odsetkami za
zwłokę;
2) zawyżenie stopy procentowej składek - po stwierdzeniu nieprawidłowości
zobowiązany jest ponownie ustalić stopę procentową na cały rok składkowy w
oparciu o prawidłowe dane.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, płatnik składek zobowiązany jest dokonać
korekty deklaracji rozliczeniowych i imiennych raportów miesięcznych, w których
podał nieprawidłową stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe.
Art. 54. Jeżeli stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla grupy
działalności, należna za okres do dnia 31 marca 2007 r., ustalona zgodnie z
zasadami określonymi w art. 30 ust. 1, jest niższa niż 25% najwyższej stopy
procentowej ustalonej dla grup działalności na dany rok składkowy, stopę
procentową dla tej grupy działalności ustala się w wysokości 25% najwyższej
stopy procentowej dla grup działalności.
Art. 55. 1. Jednorazowe odszkodowanie za każdy procent stałego lub długotrwałego
uszczerbku na zdrowiu przysługuje w wysokości:
1) 16% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2003 r. do dnia
31 marca 2004 r.;
2) 17% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2004 r. do dnia
31 marca 2005 r.;
3) 18% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2005 r. do dnia
31 marca 2006 r.;
4) 19% przeciętnego wynagrodzenia - w okresie od dnia 1 kwietnia 2006 r. do dnia
31 marca 2007 r.
2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do zwiększenia jednorazowego
odszkodowania, o którym mowa w art. 12 ust. 2.
Art. 56. 1. Ubezpieczeni będący pracownikami lub członkowie rodzin pracowników,
których roszczenie o jednorazowe odszkodowanie nie zostało zaspokojone przez
syndyka, likwidatora lub niewypłacalnego pracodawcę, mogą w terminie do dnia 30
czerwca 2003 r. wystąpić z pisemnym wnioskiem do kierownika Biura Terenowego
Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych o wypłatę jednorazowego
odszkodowania.
2. Wniosek, o którym mowa w ust. 1, powinien zawierać określenie syndyka,
likwidatora lub niewypłacalnego pracodawcy. Do wniosku należy dołączyć dokumenty
potwierdzające prawo do jednorazowego odszkodowania i dokumenty potwierdzające
przeprowadzenie bezskutecznego postępowania zmierzającego do wyegzekwowania
należności albo dokumenty potwierdzające niezaspokojenie roszczenia w
postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym prowadzonym wobec niewypłacalnego
pracodawcy.
3. Osoby nieposiadające orzeczenia o uszczerbku na zdrowiu spowodowanego
wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową albo orzeczenia stwierdzającego
związek śmierci z tym wypadkiem lub chorobą składają do Zakładu wniosek o jego
ustalenie do dnia 30 czerwca 2003 r. Orzeczenie uzyskane w tym trybie jest
podstawą roszczeń, o których mowa w ust. 1.
4. Do roszczeń, o których mowa w ust. 1, nie stosuje się art. 6 ust. 3 ustawy z
dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 85, Nr 127, poz. 1088 i
Nr 155, poz. 1287) oraz art. 291 ż 1 Kodeksu pracy.
Art. 57. Ilekroć przepisy odsyłają do przepisów o świadczeniach z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych, należy przez to rozumieć przepisy
niniejszej ustawy.
Art. 58. W zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się odpowiednio przepisy
ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa oraz ustawy o
emeryturach i rentach z FUS.
Art. 59. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie
pozostają w mocy przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o której mowa w
art. 61 pkt 2, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami niniejszej ustawy.
Art. 60. Przepisy:
1) art. 34 ust. 3 stosuje się poczynając od składek należnych za okres od dnia 1
kwietnia 2006 r.;
2) art. 36 stosuje się do kontroli przeprowadzonych u płatników składek nie
wcześniej niż w dniu wejścia w życie ustawy.
Art. 61. Tracą moc:
1) ustawa z dnia 27 września 1973 r. o zaopatrzeniu emerytalnym twórców i ich
rodzin (Dz. U. z 1983 r. Nr 31, poz. 145, z 1986 r. Nr 42, poz. 202, z 1989 r.
Nr 35, poz. 190, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1995
r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461, z 1997 r. Nr 28, poz. 153 oraz z
1998 r. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118);
2) ustawa z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy
i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 30, poz. 144, z 1989 r. Nr 35, poz.
192, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 94, poz. 422, z 1995 r. Nr 4, poz.
17, z 1996 r. Nr 24, poz. 110 i Nr 100, poz. 461, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i
Nr 162, poz. 1118 oraz z 2002 r. Nr 78, poz. 713);
3) ustawa z dnia 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób wykonujących
pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. z 1995 r. Nr 65,
poz. 333 i Nr 128, poz. 617, z 1996 r. Nr 100, poz. 461, z 1997 r. Nr 28, poz.
153, z 1998 r. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 oraz z 1999 r. Nr 60, poz.
636);
4) dekret z dnia 4 marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych
spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (Dz. U.
z 1983 r. Nr 27, poz. 135, z 1989 r. Nr 35, poz. 190, z 1990 r. Nr 36, poz. 206,
z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1995 r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461,
z 1997 r. Nr 28, poz. 153, z 1998 r. Nr 162, poz. 1118 oraz z 1999 r. Nr 60,
poz. 636);
5) ustawa z dnia 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących
działalność gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. Nr 46, poz. 250, z
1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 104, poz. 450 i Nr 110, poz. 474, z 1995
r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461 i Nr 124, poz. 585, z 1997 r. Nr
28, poz. 153, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118
oraz z 1999 r. Nr 60, poz. 636);
6) ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U.
Nr 29, poz. 156, z 1990 r. Nr 36, poz. 206, z 1991 r. Nr 104, poz. 450, z 1995
r. Nr 4, poz. 17, z 1996 r. Nr 100, poz. 461, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, z 1998
r. Nr 137, poz. 887 i Nr 162, poz. 1118 oraz z 1999 r. Nr 60, poz. 636).
Art. 62. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2003 r., z wyjątkiem:
1) art. 45 pkt 3, art. 50 ust. 3 i art. 56, które wchodzą w życie z dniem
ogłoszenia;
2) art. 40, który wchodzi w życie z dniem 1 października 2003 r.
Strona główna
Tekst ujednolicony po zmianie z 18 grudnia 2002 r. Stan prawny na 1 stycznia
2003 roku
Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Ujednolicony tekst ustawy został opracowany na podstawie następujących
Dzienników Ustaw:
z 1999 r. nr 60, poz. 636; nr 110, poz. 1256,
z 2000 r. nr 53, poz. 633,
z 2001 r. nr 99, poz. 1075; nr 154, poz. 1791,
z 2002 r. nr 199, poz. 1673 i Nr 241, poz. 2074.
Wszystkie zmiany, które weszły w życie 1 stycznia 2003 r. są oznaczone
tłustą czcionką.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-3)
Rozdział 2: Zasiłek chorobowy (Art. 4-17)
Rozdział 3: Świadczenie rehabilitacyjne (Art. 18-22)
Rozdział 4: Zasiłek wyrównawczy (Art. 23-26)
Rozdział 5: skreślony: art. 27-28.
Rozdział 6: Zasiłek macierzyński (Art. 29-31)
Rozdział 7: Zasiłek opiekuńczy (Art. 32-35)
Rozdział 8: Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących
ubezpieczonym będącym pracownikami (Art. 36-47)
Rozdział 9: Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących
ubezpieczonym nie będącym pracownikami (Art. 48-52)
Rozdział 10: Dokumentowanie prawa do zasiłków i kontrola orzekania o
czasowej niezdolności do pracy (Art. 53-60)
Rozdział 11: Postępowanie w sprawach ustalania prawa do zasiłków i
zasady ich wypłaty (Art. 61-70)
Rozdział 12: Zmiany w przepisach obowiązujących (Art. 71-80. pominięte)
Rozdział 13: Przepisy przejściowe i końcowe (Art. 81-86)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. 1. Świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą
przysługują osobom objętym ubezpieczeniem społecznym w razie choroby i
macierzyństwa określonym w ustawie z 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 i nr 162, poz. 1118 i 1126 oraz
z 1999 r. nr 26, poz. 228), zwanym dalej "ubezpieczonymi".
2. Świadczenia pieniężne z tytułu następstw wypadków przy pracy i chorób
zawodowych określa odrębna ustawa.
Art. 2. Świadczenia pieniężne z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa, zwanego dalej "ubezpieczeniem chorobowym", obejmują:
1) zasiłek chorobowy,
2) świadczenie rehabilitacyjne,
3) zasiłek wyrównawczy,
4) skreślony,
5) zasiłek macierzyński,
6) zasiłek opiekuńczy.
Art. 3. Użyte w ustawie określenia oznaczają:
1) tytuł ubezpieczenia chorobowego - zatrudnienie lub inną działalność, których
podjęcie rodzi obowiązek ubezpieczenia chorobowego lub uprawnienie do objęcia
tym ubezpieczeniem na zasadach dobrowolności w rozumieniu przepisów ustawy o
systemie ubezpieczeń społecznych,
2) płatnik składek - płatnika składek na ubezpieczenie chorobowe w rozumieniu
przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
3) wynagrodzenie - przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na
ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na
ubezpieczenie emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe,
4) przychód - kwotę stanowiącą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie
chorobowe ubezpieczonego nie będącego pracownikiem, po odliczeniu kwoty
odpowiadającej 18,71 proc. podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe,
5) wypadek w drodze do pracy lub z pracy - zdarzenie, które nastąpiło w drodze
do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej
tytuł ubezpieczenia chorobowego uznane za wypadek na zasadach określonych w
przepisach o emeryturach i rentach z FUS.
Rozdział 2
Zasiłek chorobowy
Spis treści
Art. 4. 1. Ubezpieczony nabywa prawo do zasiłku chorobowego:
1) po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli podlega
obowiązkowo temu ubezpieczeniu,
2) po upływie 180 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego - jeżeli jest
ubezpieczony dobrowolnie.
2. Do okresów ubezpieczenia chorobowego, o których mowa w ust. 1, wlicza się
poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie
przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem
bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza
niezawodowego.
3. Od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego
przysługuje:
1) absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem
chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia
ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych,
2) jeżeli niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy
lub z pracy,
3) ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy co najmniej 10-letni
okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego,
4) posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu
90 dni od ukończenia kadencji.
Art. 5. skreślony
Art. 6. 1. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się
niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego.
2. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność
wykonywania pracy:
1) w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na
podstawie przepisów o zwalczaniu chorób zakaźnych albo o zwalczaniu gruźlicy,
2) z powodu przebywania w:
a) stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzależnienia
alkoholowego,
b) stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej w celu leczenia uzależnienia od
środków odurzających lub substancji psychotropowych.
Art. 7. Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna
do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do
pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała:
1) nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego,
2) nie później niż w ciągu 3 miesięcy od ustania tytułu ubezpieczenia
chorobowego - w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż
14 dni, lub innej choroby, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie
dłuższym niż 14 dni od początku choroby.
Art. 8. Zasiłek chorobowy przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy
z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art.
6 ust. 2 - nie dłużej jednak niż przez 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność do pracy
spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż przez 9 miesięcy.
Art. 9. 1. Do okresu, o którym mowa w art. 8, zwanego dalej "okresem
zasiłkowym", wlicza się wszystkie okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy,
jak również okresy niemożności wykonywania pracy z przyczyn określonych w art. 6
ust. 2.
2. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzedniej niezdolności do pracy,
spowodowanej tą samą chorobą, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a
powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni.
3. Do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresu niezdolności do pracy
przypadającego w okresach, o których mowa w art. 4 ust. 1.
Art. 10. 1. Jeżeli po upływie okresu zasiłkowego ubezpieczony jest nadal
niezdolny do pracy z powodu choroby, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują
odzyskanie zdolności do pracy, okres zasiłkowy ulega przedłużeniu - nie dłużej
jednak niż na dalsze 3 miesiące.
2. O przedłużeniu okresu zasiłkowego, o którym mowa w ust. 1, orzeka, na wniosek
lekarza leczącego, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
3. Okres zasiłkowy, o którym mowa w ust. 1, nie ulega przedłużeniu osobie
uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy.
Art. 11. 1. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, wynosi 80
proc. podstawy wymiaru zasiłku.
1a. Miesięczny zasiłek chorobowy, z zastrzeżeniem ust. 2, za okres pobytu w
szpitalu wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
2. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku,
jeżeli niezdolność do pracy:
1) przypada w okresie ciąży,
2) powstała wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy,
3) trwa nieprzerwanie ponad 90 dni, począwszy od 91 dnia tej niezdolności.
3. Do 90 dni, o których mowa w ust. 2 pkt 3, nie wlicza się okresu niezdolności
do pracy przypadającego w okresach, o których mowa w art. 4 ust. 1.
4. Zasiłek chorobowy przysługuje za każdy dzień niezdolności do pracy, nie
wyłączając dni wolnych od pracy.
5. Ilekroć przy ustalaniu prawa do zasiłku chorobowego lub jego wysokości okres
jest oznaczony w miesiącach, za miesiąc uważa się 30 dni.
Art. 12. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w
których ubezpieczony na podstawie przepisów o wynagradzaniu zachowuje prawo do
wynagrodzenia. Okresy te wlicza się do okresu zasiłkowego.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje również za okresy niezdolności do pracy
przypadającej w czasie:
1) urlopu bezpłatnego,
2) urlopu wychowawczego,
3) tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności, z
wyjątkiem przypadków, w których prawo do zasiłku wynika z ubezpieczenia
chorobowego osób wykonujących odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy
w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.
3. Okresów niezdolności do pracy, o których mowa w ust. 2, w których zasiłek nie
przysługuje, nie wlicza się do okresu zasiłkowego.
Art. 13. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu
ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy:
1) ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy,
2) kontynuuje działalność zarobkową lub podjęła działalność zarobkową,
3) nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia, w przypadkach określonych
w art. 4 ust. 1,
4) jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub
świadczenia przedemerytalnego.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy po ustaniu
tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu
prawa do zasiłku chorobowego.
Art. 14. Ubezpieczonemu będącemu pracownikiem, odsuniętemu od pracy w trybie
określonym w art. 6 ust. 2 pkt 1, z powodu podejrzenia o nosicielstwo zarazków
choroby zakaźnej, zasiłek chorobowy nie przysługuje, jeżeli nie podjął
proponowanej mu przez pracodawcę innej pracy nie zabronionej takim osobom,
odpowiadającej jego kwalifikacjom zawodowym lub którą może wykonywać po
uprzednim przeszkoleniu.
Art. 15. 1. Zasiłek chorobowy nie przysługuje ubezpieczonemu za cały okres
niezdolności do pracy, jeżeli niezdolność ta spowodowana została w wyniku
umyślnego przestępstwa lub wykroczenia popełnionego przez tego ubezpieczonego.
2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się na podstawie
prawomocnego orzeczenia sądu albo prawomocnego orzeczenia kolegium do spraw
wykroczeń.
Art. 16. Ubezpieczonemu, którego niezdolność do pracy spowodowana została
nadużyciem alkoholu, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni
tej niezdolności.
Art. 17. 1. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy
pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z
celem tego zwolnienia traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego
zwolnienia.
2. Zasiłek chorobowy nie przysługuje w przypadku, gdy zaświadczenie lekarskie
zostało sfałszowane.
3. Okoliczności, o których mowa w ust. 1 i 2, ustala się w trybie określonym w
art. 68.
Rozdział 3
Świadczenie rehabilitacyjne
Spis treści
Art. 18. 1. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po
wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie
lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy.
2. Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia
zdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.
3. O okolicznościach, o których mowa w ust. 1 i 2, orzeka lekarz orzecznik
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Orzeczenie lekarza orzecznika stanowi podstawę
do wydania decyzji w sprawie świadczenia rehabilitacyjnego.
4. Świadczenie rehabilitacyjne nie przysługuje osobie uprawnionej do emerytury
lub renty z tytułu niezdolności do pracy, zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku
przedemerytalnego lub do świadczenia przedemerytalnego.
Art. 19. 1. Świadczenie rehabilitacyjne wynosi 75 proc. podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego, a jeżeli niezdolność do pracy powstała wskutek wypadku w drodze do
pracy lub z pracy albo jeżeli niezdolność do pracy przypada w okresie ciąży -
100 proc. tej podstawy, z zastrzeżeniem ust. 2.
2. Jeżeli świadczenie rehabilitacyjne zostało przyznane po upływie 6 miesięcy
niezdolności do pracy, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego, od której ustala
się wysokość świadczenia rehabilitacyjnego, podlega waloryzacji. Przepisy art.
44 stosuje się odpowiednio.
Art. 20. Przepis art. 53 ż 5 kodeksu pracy stosuje się odpowiednio do pracownika
pobierającego świadczenie rehabilitacyjne, jeżeli zgłosi on swój powrót do
pracodawcy niezwłocznie po wyczerpaniu tego świadczenia, choćby nastąpiło to po
upływie 6 miesięcy od rozwiązania stosunku pracy.
Art. 21. Ilekroć w przepisach o ubezpieczeniu społecznym, o ubezpieczeniu
zdrowotnym, o emeryturach i rentach, a także w przepisach, które uzależniają
uprawnienia od dochodu rodziny, jest mowa o zasiłku chorobowym, należy przez to
rozumieć również świadczenie rehabilitacyjne.
Art. 22. Do świadczenia rehabilitacyjnego stosuje się odpowiednio przepisy art.
11 ust. 4 i 5, art. 12, art. 13 ust. 1, art. 15 i 17.
Rozdział 4
Zasiłek wyrównawczy
Spis treści
Art. 23. 1. Zasiłek wyrównawczy przysługuje ubezpieczonemu będącemu pracownikiem
ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę:
1) w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej,
2) u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku pracy, dostosowanym do potrzeb
adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy,
jeżeli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe
od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ustalonego w myśl art. 36-42.
2. O potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej orzeka wojewódzki ośrodek
medycyny pracy lub lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
3. Zasiłek wyrównawczy przysługuje przez okres rehabilitacji zawodowej w
warunkach, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 4.
4. Prawo do zasiłku wyrównawczego ustaje:
1) z dniem zakończenia rehabilitacji zawodowej i przesunięcia do innej pracy,
nie później jednak niż po 24 miesiącach od dnia, w którym ubezpieczony będący
pracownikiem podjął rehabilitację,
2) jeżeli z uwagi na stan zdrowia ubezpieczonego będącego pracownikiem
rehabilitacja zawodowa stała się niecelowa.
5. O okolicznościach, o których mowa w ust. 4 pkt 2, orzeka lekarz orzecznik
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Art. 24. 1. Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym
wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42 a miesięcznym wynagrodzeniem
osiągniętym za pracę w warunkach rehabilitacji zawodowej.
2. Jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem przepracował tylko część miesiąca
wskutek nieobecności w pracy z przyczyn usprawiedliwionych, zasiłek wyrównawczy
za ten miesiąc przysługuje w wysokości różnicy między przeciętnym miesięcznym
wynagrodzeniem ustalonym w myśl art. 36-42, zmniejszonym o jedną trzydziestą
część za każdy dzień tej nieobecności, a wynagrodzeniem osiągniętym w tym
miesiącu.
Art. 25. Zasiłek wyrównawczy nie przysługuje ubezpieczonemu będącemu
pracownikiem, uprawnionemu do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do
pracy.
Art. 26. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, szczegółowe zasady i tryb ustalania zasiłku wyrównawczego.
Rozdział 5
skreślony: art. 27-28.
Rozdział 6
Zasiłek macierzyński
Spis treści
Art. 29. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie
ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:
1) urodziła dziecko,
2) przyjęła dziecko w wieku do 1 roku na wychowanie i wystąpiła do sądu
opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
3) przyjęła dziecko w wieku do 1 roku na wychowanie w ramach rodziny zastępczej,
z wyjątkiem rodziny zastępczej pełniącej zadania pogotowia rodzinnego.
2. Przepis ust. 1 pkt 2 i 3 stosuje się odpowiednio do ubezpieczonego.
3. W przypadku gdy prawo do zasiłku macierzyńskiego powstało w okresie urlopu
wychowawczego, zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający części
urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.
4. W razie śmierci ubezpieczonej lub porzucenia przez nią dziecka zasiłek
macierzyński przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka lub innemu ubezpieczonemu
członkowi najbliższej rodziny, jeżeli przerwą zatrudnienie lub inną działalność
zarobkową w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
4a. W razie skrócenia okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego na wniosek
ubezpieczonej-matki dziecka po wykorzystaniu przez nią zasiłku za okres co
najmniej 14 tygodni, zasiłek ten przysługuje ubezpieczonemu-ojcu dziecka, który
uzyskał prawo do urlopu macierzyńskiego lub przerwał działalność zarobkową w
celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.
5. Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami kodeksu
pracy jako okres urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu na warunkach urlopu
macierzyńskiego, z zastrzeżeniem ust. 3 i 6.
6. W przypadku, o którym mowa w ust. 4 i 4a, okres wypłaty zasiłku
macierzyńskiego zmniejsza się o okres wypłaty tego zasiłku ubezpieczonej-matce
dziecka.
Art. 30. 1. Zasiłek macierzyński przysługuje również w razie urodzenia dziecka
po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie
ciąży:
1) wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
2) z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, zasiłek macierzyński przysługuje za
okres odpowiadający części urlopu macierzyńskiego, która przypada po porodzie.
3. Ubezpieczonej będącej pracownicą, z którą rozwiązano stosunek pracy w okresie
ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy i której nie
zapewniono innego zatrudnienia, przysługuje do dnia porodu zasiłek w wysokości
zasiłku macierzyńskiego.
4. Ubezpieczonej będącej pracownicą zatrudnioną na podstawie umowy o pracę na
czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, z którą umowa o pracę na
podstawie art. 177 ż 3 kodeksu pracy została przedłużona do dnia porodu -
przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu ubezpieczenia.
Art. 31. 1. Miesięczny zasiłek macierzyński wynosi 100 proc. podstawy wymiaru
zasiłku.
2. Do zasiłku macierzyńskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4
oraz art. 12 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 i 3.
Rozdział 7
Zasiłek opiekuńczy
Spis treści
Art. 32. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu podlegającemu
obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu
konieczności osobistego sprawowania opieki nad:
1) dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:
a) nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do których
dziecko uczęszcza,
b) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem,
jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi sprawowanie opieki,
c) pobytu małżonka ubezpieczonego, stale opiekującego się dzieckiem, w
stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej,
2) chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
3) innym chorym członkiem rodziny.
2. Za członków rodziny, o których mowa w ust. 1 pkt 3, uważa się małżonka,
rodziców, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat
- jeżeli pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym z ubezpieczonym w okresie
sprawowania opieki.
3. Za dzieci w rozumieniu ust. 1 i 2 uważa się dzieci własne ubezpieczonego lub
jego małżonka oraz dzieci przysposobione, a także dzieci obce przyjęte na
wychowanie i utrzymanie.
Art. 33. 1. Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia od wykonywania
pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki, nie dłużej jednak niż
przez okres:
1) 60 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi, o
których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 1 i 2,
2) 14 dni w roku kalendarzowym, jeżeli opieka sprawowana jest nad innymi
członkami rodziny, o których mowa w art. 32 ust. 1 pkt 3.
2. Zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi
członkami rodziny za okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się niezależnie od liczby członków rodziny
uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych
członków rodziny wymagających opieki.
Art. 34. Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli poza ubezpieczonym są inni
członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący
zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Nie dotyczy to jednak
opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.
Art. 35. 1. Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80 proc. podstawy wymiaru
zasiłku.
2. Do zasiłku opiekuńczego stosuje się odpowiednio przepisy art. 11 ust. 4 oraz
art. 12 i 17.
Rozdział 8
Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonym będącym
pracownikami
Spis treści
Art. 36. 1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu
będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za
okres 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała
niezdolność do pracy.
2. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne
wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających
miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, gdy wynagrodzenie ulega
znacznemu wahaniu ze względu na charakter pracy lub zasady wynagradzania.
3. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem okresów, o których mowa w
ust. 1 i 2, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętne miesięczne
wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia.
4. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego za jeden dzień niezdolności do pracy
stanowi jedna trzydziesta część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru
zasiłku.
5. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem
wynagrodzenia uzyskanego w okresie ubezpieczenia chorobowego, z tytułu którego
przysługuje zasiłek.
6. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze
rozporządzenia, przypadki, w których ze względu na charakter pracy lub zasady
wynagradzania za podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się
wynagrodzenie z okresu wymienionego w ust. 2.
Art. 37. 1. Jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem pełnego miesiąca
kalendarzowego ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego
stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony będący pracownikiem osiągnąłby, gdyby
pracował pełny miesiąc kalendarzowy.
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, podstawę wymiaru zasiłku chorobowego
stanowi:
1) wynagrodzenie miesięczne określone w umowie o pracę lub w innym akcie, na
podstawie którego powstał stosunek pracy, jeżeli wynagrodzenie przysługuje w
stałej miesięcznej wysokości,
2) wynagrodzenie miesięczne obliczone przez podzielenie wynagrodzenia
osiągniętego za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych i
pomnożenie przez liczbę dni, które ubezpieczony będący pracownikiem był
obowiązany przepracować w tym miesiącu, jeżeli przepracował choćby 1 dzień,
3) kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości,
wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom
zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy, u
którego przysługuje zasiłek chorobowy, jeżeli ubezpieczony będący pracownikiem
nie osiągnął żadnego wynagrodzenia.
Art. 38. 1. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru
zasiłku chorobowego ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego
przez ubezpieczonego będącego pracownikiem za okres, o którym mowa w art. 36
ust. 1-3, przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte.
2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, ubezpieczony będący pracownikiem
nie osiągnął wynagrodzenia wskutek nieobecności w pracy z przyczyn
usprawiedliwionych, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
1) wyłącza się wynagrodzenie za miesiące, w których przepracował mniej niż
połowę obowiązującego go czasu pracy,
2) przyjmuje się, po uzupełnieniu według zasad określonych w art. 37 ust. 2,
wynagrodzenie z miesięcy, w których ubezpieczony będący pracownikiem
przepracował co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy.
3. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, ubezpieczony będący pracownikiem w
każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych wykonywał pracę przez mniej niż
połowę obowiązującego go czasu pracy, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku
chorobowego przyjmuje się wynagrodzenie za wszystkie miesiące po uzupełnieniu
według zasad określonych w art. 37 ust. 2.
Art. 39. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego wypłacany zasiłek
wyrównawczy traktuje się na równi z wynagrodzeniem.
Art. 40. W razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego
powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru
czasu pracy, jeżeli zmiana ta nastąpiła w miesiącu, w którym powstała
niezdolność do pracy, lub w miesiącach, o których mowa w art. 36.
Art. 41. 1. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia
się składników wynagrodzenia, jeżeli postanowienia układów zbiorowych pracy lub
przepisy o wynagradzaniu nie przewidują zmniejszania ich za okres pobierania
zasiłku.
2. Składników wynagrodzenia przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego
aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu
nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego należnego
za okres po tym terminie.
3. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia, których
wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o
wynagradzaniu.
Art. 42. 1. Premie, nagrody i inne składniki wynagrodzenia przysługujące za
okresy miesięczne wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w kwocie
wypłaconej pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których wynagrodzenie
przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku.
2. Składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, przysługujące za okresy
kwartalne, wlicza się do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przyjmowanego
do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości stanowiącej jedną
dwunastą kwot wypłaconych pracownikowi za cztery kwartały poprzedzające miesiąc,
w którym powstała niezdolność do pracy.
3. Składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1, przysługujące za okresy
roczne, wlicza się do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w wysokości
stanowiącej jedną dwunastą kwoty wypłaconej pracownikowi za rok poprzedzający
miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
4. Przepisy ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio do składników wynagrodzenia
wypłacanych za inne okresy.
5. Jeżeli składniki wynagrodzenia, o których mowa w ust. 1-4, nie zostały
wypłacone do czasu ostatecznego sporządzenia listy wypłat zasiłków chorobowych,
do podstawy wymiaru zasiłku przyjmuje się składniki wypłacone za okres
poprzedni.
Art. 43. W razie ponownego powstania prawa do zasiłku chorobowego, podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego oblicza się na nowo, jeżeli przerwa między okresami
jego pobierania trwała co najmniej 3 miesiące kalendarzowe.
Art. 44. 1. Jeżeli po upływie 6-miesięcznego okresu zasiłkowego wypłata zasiłku
została przedłużona, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego podlega waloryzacji
według następujących zasad:
1) jeżeli przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego nastąpiło w I kwartale
kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego ulega
podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w III
kwartale w stosunku do I kwartału ubiegłego roku kalendarzowego,
2) jeżeli przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego nastąpiło w II kwartale
kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego ulega
podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w IV
kwartale w stosunku do II kwartału ubiegłego roku kalendarzowego,
3) jeżeli przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego nastąpiło w III kwartale
kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego ulega
podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w I
kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do III kwartału ubiegłego roku
kalendarzowego,
4) jeżeli przedłużenie wypłaty zasiłku chorobowego nastąpiło w IV kwartale
kalendarzowym danego roku, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego ulega
podwyższeniu o procent wzrostu przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II
kwartale tego roku kalendarzowego w stosunku do IV kwartału ubiegłego roku
kalendarzowego.
2. Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", w terminie do ostatniego dnia
każdego kwartału kalendarzowego, wskaźnik waloryzacji zasiłku chorobowego
obowiązujący w następnym kwartale.
Art. 45. 1. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym
wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za
pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 18,71% tego wynagrodzenia, a w
przypadku osób, o których mowa w art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 10 października
2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679) - od
kwoty wynagrodzenia, o którym mowa w tym przepisie, po odliczeniu kwoty
odpowiadającej 18,71% tego wynagrodzenia.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do ubezpieczonych będących pracownikami, do
których wynagrodzenia nie mają zastosowania przepisy ustawy powołanej w ust. 1.
Art. 46. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po
ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie może być wyższa niż 200 proc.
przeciętnego wynagrodzenia. Kwotę tę ustala się miesięcznie poczynając od 3
miesiąca kwartału kalendarzowego na okres 3 miesięcy, na podstawie przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia z poprzedniego kwartału, ogłaszanego dla celów
emerytalnych.
Art. 47. Przepisy art. 36-43 i 45 stosuje się odpowiednio przy ustalaniu
podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, zasiłku
macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego, a do świadczenia rehabilitacyjnego także
przepis art. 46.
Rozdział 9
Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących ubezpieczonym nie
będącym pracownikami
Spis treści
Art. 48. 1. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu
nie będącemu pracownikiem stanowi przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych
poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.
2. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego
ubezpieczonemu nie będącemu pracownikiem stosuje się odpowiednio przepisy art.
36 ust. 3-5, art. 38 ust. 1, art. 42-44 i 46, z zastrzeżeniem art. 49-51.
Art. 49. Jeżeli niezdolność do pracy powstała w pierwszym miesiącu kalendarzowym
ubezpieczenia chorobowego, podstawę wymiaru zasiłku stanowi:
1) najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, o której mowa
w art. 51 - dla ubezpieczonych, dla których określono najniższą podstawę wymiaru
składek,
2) kwota przychodu określona w umowie przypadająca na pierwszy miesiąc
kalendarzowy ubezpieczenia, po odliczeniach, o których mowa w art. 3 pkt 4, a
jeżeli kwota ta w umowie nie została określona, kwota przeciętnego miesięcznego
przychodu innych ubezpieczonych, z którymi płatnik składek zawarł takie same lub
podobne umowy - dla ubezpieczonych wykonujących pracę na podstawie umowy
agencyjnej lub umowy zlecenia,
3) przeciętny miesięczny przychód innych członków spółdzielni - dla
ubezpieczonych będących członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych i
spółdzielni kółek rolniczych,
4) przeciętny miesięczny przychód osób wykonujących pracę nakładczą na rzecz
danego płatnika składek - dla osób wykonujących pracę nakładczą.
Art. 50. 1. Jeżeli w okresie, o którym mowa w art. 48, przychód ubezpieczonego
nie będącego pracownikiem uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy lub
działalności w okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego,
świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, przy ustalaniu
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego:
1) wyłącza się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę lub
działalność przez mniej niż połowę miesiąca,
2) przyjmuje się przychód za miesiące, w których ubezpieczony wykonywał pracę
lub działalność przez co najmniej połowę miesiąca.
2. Jeżeli w okresie, o którym mowa w ust. 1, przychód ubezpieczonego w każdym
miesiącu uległ zmniejszeniu z przyczyn wymienionych w ust. 1, przy ustalaniu
podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przyjmuje się przychód za wszystkie
miesiące.
Art. 51. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego nie może być niższa od najniższej
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, określonej dla danej grupy
ubezpieczonych, obowiązującej w miesiącu, w którym powstało prawo do zasiłku, po
odliczeniach, o których mowa w art. 3 pkt 4.
Art. 52. Przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia rehabilitacyjnego i zasiłku
macierzyńskiego stosuje się odpowiednio przepisy art. 36 ust. 3-5, art. 38 ust.
1, art. 42, 43 i 49-51, a do świadczenia rehabilitacyjnego także przepis art.
46.
Rozdział 10
Dokumentowanie prawa do zasiłków i kontrola orzekania o czasowej niezdolności do
pracy
Spis treści
Art. 53. 1. Przy ustalaniu prawa do zasiłków i ich wysokości dowodami
stwierdzającymi czasową niezdolność do pracy z powodu choroby, konieczność
osobistego sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, pobyt w stacjonarnym
zakładzie opieki zdrowotnej - są zaświadczenia lekarskie, o których mowa w art.
55.
2. Przewidywaną datę porodu określa zaświadczenie wystawione przez lekarza na
zwykłym druku, zaś datę porodu potwierdza się zaświadczeniem wystawionym przez
lekarza na zwykłym druku albo aktem urodzenia dziecka.
Art. 54. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych upoważnia do wystawiania zaświadczeń
lekarskich, o których mowa w art. 55, lekarza, lekarza stomatologa, felczera i
starszego felczera po złożeniu przez niego pisemnego oświadczenia, że
zobowiązuje się do przestrzegania zasad orzekania o czasowej niezdolności do
pracy i wykonywania obowiązków wynikających z przepisów ustawy.
2. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może upoważnić do wystawiania zaświadczeń
lekarskich, o których mowa w ust. 1, lekarzy i lekarzy stomatologów w okresie
odbywania stażu podyplomowego.
3. Upoważnienia, o którym mowa w ust. 1, Zakład Ubezpieczeń Społecznych udziela
w formie decyzji.
Art. 55. 1. Zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu
choroby lub pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, konieczności
osobistego sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad chorym członkiem rodziny,
zwane dalej "zaświadczeniem lekarskim", jest wystawiane na odpowiednim druku,
według wzoru określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 59 ust. 14.
2. Zaświadczenie lekarskie zawiera informacje identyfikujące ubezpieczonego,
któremu zostało ono wystawione, jego płatnika składek, wystawiającego
zaświadczenie lekarskie i jego miejsce wykonywania zawodu oraz:
1) okres orzeczonej czasowej niezdolności do pracy, w tym okres pobytu w
stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej, numer statystyczny choroby ustalonej
według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów
Zdrowotnych, kody literowe, o których mowa w art. 57, i wskazania lekarskie,
2) okres zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania
osobistej opieki nad chorym członkiem rodziny, datę urodzenia członka rodziny i
jego stosunek pokrewieństwa z ubezpieczonym.
3. Zaświadczenie lekarskie jest poufne.
4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje druki zaświadczeń lekarskich będące
drukami ścisłego zarachowania.
5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi rejestr zaświadczeń lekarskich
zawierający informacje, o których mowa w ust. 2.
6. Wystawiający zaświadczenia lekarskie są obowiązani do zawiadamiania terenowej
jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, która wydała druki
zaświadczeń lekarskich, o każdym przypadku zagubienia, zaginięcia lub kradzieży
druków zaświadczeń lekarskich.
7. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej Rady
Lekarskiej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady orzekania o
czasowej niezdolności do pracy oraz sposób dokumentowania orzeczonej
niezdolności do pracy.
Art. 56. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadzi rejestr lekarzy, lekarzy
stomatologów, felczerów i starszych felczerów, którzy zgłosili wniosek w sprawie
upoważnienia ich do wystawiania zaświadczeń lekarskich.
2. Rejestr, o którym mowa w ust. 1, zawiera:
1) numer identyfikacyjny,
2) numer prawa wykonywania zawodu,
3) imię i nazwisko,
4) nr PESEL,
5) NIP,
6) rodzaj i stopień specjalizacji,
7) miejsce wykonywania zawodu,
8) nazwę i siedzibę właściwej izby lekarskiej,
9) informację o wydanych drukach zaświadczeń lekarskich,
10) informację o cofnięciu upoważnienia, o którym mowa w art. 54.
3. Osoby wymienione w ust. 1 są obowiązane podawać informacje, o których mowa w
ust. 2 pkt 2-8, oraz o wszelkich zmianach w tym zakresie.
4. Numer identyfikacyjny wpisuje się w zaświadczeniu lekarskim.
5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych:
1) udostępnia Naczelnej Radzie Lekarskiej informacje zgromadzone w rejestrze, o
którym mowa w ust. 1,
2) jest uprawniony do korzystania z informacji, o których mowa w ust. 2,
zgromadzonych w rejestrach lekarzy prowadzonych przez okręgowe rady lekarskie.
6. Do 30 czerwca 2001 r. numer identyfikacyjny staje się równocześnie numerem
prawa wykonywania zawodu.
Art. 57. 1. W zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności do pracy z powodu
choroby lub pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej informacje o
okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłku chorobowego lub jego wysokość
w myśl art. 7 pkt 2, art. 8, art. 9 ust. 2, art. 11 ust. 2 pkt 1 i art. 16
podaje się z zastosowaniem następujących kodów literowych:
1) kod A - oznacza niezdolność do pracy powstałą po przerwie nie przekraczającej
60 dni - spowodowaną tą samą chorobą, która była przyczyną niezdolności do pracy
przed przerwą,
2) kod B - oznacza niezdolność do pracy przypadającą w okresie ciąży,
3) kod C - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną nadużyciem alkoholu,
4) kod D - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną gruźlicą,
5) kod E - oznacza niezdolność do pracy spowodowaną chorobą, o której mowa w
art. 7 pkt 2.
2. W zaświadczeniu lekarskim, na pisemny wniosek ubezpieczonego, nie umieszcza
się kodu "B" i "D".
Art. 58. 1. Zaświadczenie lekarskie wystawia się z dwiema kopiami:
1) oryginał zaświadczenia lekarskiego wystawiający zaświadczenie przesyła, w
ciągu 7 dni od dnia wystawienia zaświadczenia, bezpośrednio do terenowej
jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
2) pierwszą kopię zaświadczenia lekarskiego otrzymuje ubezpieczony,
3) drugą kopię wystawiający zaświadczenie przechowuje przez okres 3 lat.
2. Kody literowe, o których mowa w art. 57, wpisuje się odpowiednio na oryginale
i na kopiach zaświadczenia lekarskiego, a numery statystyczne choroby ustalone
według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów
Zdrowotnych, tylko na oryginale i na drugiej kopii.
Art. 59. 1. Prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu
choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich podlega kontroli.
2. Kontrolę wykonują lekarze orzecznicy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
3. W celu kontroli lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych może:
1) przeprowadzić badanie lekarskie ubezpieczonego:
a) w wyznaczonym miejscu,
b) w miejscu jego pobytu,
2) skierować ubezpieczonego na badanie specjalistyczne przez lekarza konsultanta
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
3) zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie udostępnienia dokumentacji
medycznej dotyczącej ubezpieczonego stanowiącej podstawę wydania zaświadczenia
lekarskiego lub udzielenia wyjaśnień i informacji w sprawie,
4) zlecić wykonanie badań pomocniczych w wyznaczonym terminie.
4. Ubezpieczony jest obowiązany udostępnić posiadaną dokumentację medyczną
lekarzowi przeprowadzającemu badanie, o którym mowa w ust. 3 pkt 1 i 2.
5. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wysyła do ubezpieczonego, za zwrotnym
potwierdzeniem odbioru, wezwanie, w którym określa termin badania przez lekarza
orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych albo przez lekarza konsultanta lub
dostarczenia posiadanych wyników badań pomocniczych. Wezwanie zawiera informację
o skutkach, o których mowa w ust. 6 i 10.
6. W razie uniemożliwienia badania lub niedostarczenia posiadanych wyników badań
w terminie, o którym mowa w ust. 5, zaświadczenie lekarskie traci ważność od
dnia następującego po tym terminie.
7. Jeżeli po analizie dokumentacji medycznej i po przeprowadzeniu badania
ubezpieczonego lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określi
wcześniejszą datę ustania niezdolności do pracy niż orzeczona w zaświadczeniu
lekarskim, za okres od tej daty zaświadczenie lekarskie traci ważność.
8. W przypadkach, o których mowa w ust. 7, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych wystawia zaświadczenie, które jest traktowane na równi z
zaświadczeniem stwierdzającym brak przeciwwskazań do pracy na określonym
stanowisku, wydanym w myśl art. 229 ż 4 kodeksu pracy.
9. Zaświadczenie, o którym mowa w ust. 8, lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych wręcza w dniu badania ubezpieczonemu, informując go równocześnie o
konieczności doręczenia zaświadczenia pracodawcy.
10. W przypadkach, o których mowa w ust. 6 i 7, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
wydaje decyzję o braku prawa do zasiłku.
11. Kopię decyzji, o której mowa w ust. 10, Zakład Ubezpieczeń Społecznych
przesyła pracodawcy ubezpieczonego, którego ta decyzja dotyczy.
12. Pracodawca może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o
przeprowadzenie kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do
pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich dla celów wypłaty
wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 92 kodeksu
pracy. Zakład informuje pracodawcę o wyniku postępowania.
13. Poniesione przez ubezpieczonego koszty przejazdu na badania kontrolne Zakład
Ubezpieczeń Społecznych zwraca do wysokości kosztów przejazdu najtańszym
środkiem komunikacji publicznej.
14. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu
opinii Naczelnej Rady Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe
zasady i tryb wystawiania zaświadczeń lekarskich oraz wzory zaświadczenia
lekarskiego i zaświadczenia lekarskiego wydanego w wyniku kontroli lekarza
orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
15. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określa, w drodze
rozporządzenia, inne wymagane dowody stanowiące podstawę przyznania i wypłaty
zasiłków.
Art. 60. 1. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości wystawiania zaświadczeń
lekarskich, a w szczególności gdy zaświadczenie lekarskie zostało wystawione:
1) bez przeprowadzenia bezpośredniego badania ubezpieczonego,
2) bez udokumentowania rozpoznania stanowiącego podstawę orzeczonej czasowej
niezdolności do pracy,
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może cofnąć upoważnienie do wystawiania
zaświadczeń lekarskich na okres nie przekraczający 12 miesięcy od daty
uprawomocnienia się decyzji.
2. W przypadku powtarzającego się naruszania zasad określonych w art. 57 i 58
Zakład Ubezpieczeń Społecznych może cofnąć upoważnienie do wystawiania
zaświadczeń lekarskich na okres nie przekraczający 3 miesięcy od daty
uprawomocnienia się decyzji.
3. Cofnięcie upoważnienia, o którym mowa w ust. 1 i 2, następuje w formie
decyzji.
4. Od decyzji, o której mowa w ust. 1-3, przysługuje odwołanie do ministra
właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego.
5. Do decyzji, o których mowa w ust. 1-3 i art. 54, stosuje się przepisy kodeksu
postępowania administracyjnego.
Rozdział 11
Postępowanie w sprawach ustalania prawa do zasiłków i zasady ich wypłaty
Spis treści
Art. 61. 1. Prawo do zasiłków określonych w ustawie i ich wysokość ustalają oraz
zasiłki te wypłacają:
1) płatnicy składek na ubezpieczenie chorobowe, którzy zgłaszają do
ubezpieczenia chorobowego powyżej 20 ubezpieczonych, z zastrzeżeniem pkt 2 lit.
d),
2) Zakład Ubezpieczeń Społecznych:
a) ubezpieczonym, których płatnicy składek zgłaszają do ubezpieczenia
chorobowego nie więcej niż 20 ubezpieczonych,
b) ubezpieczonym prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi
współpracującym,
c) ubezpieczonym będącym duchownymi,
d) osobom uprawnionym do zasiłków za okres po ustaniu ubezpieczenia.
2. Liczbę ubezpieczonych, o której mowa w ust. 1, ustala się według stanu na 30
listopada poprzedniego roku kalendarzowego, a w stosunku do płatników składek,
którzy na ten dzień nie zgłaszali nikogo do ubezpieczenia chorobowego - według
stanu na pierwszy miesiąc, w którym dokonali takiego zgłoszenia.
3. Jeżeli do wypłaty zasiłku obowiązany jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych,
płatnik składek przedkłada zaświadczenie zawierające zestawienie składników
wynagrodzenia lub przychodu, stanowiących podstawę wymiaru zasiłku, którego wzór
określi, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw zabezpieczenia
społecznego.
4. Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontynuuje po 31 grudnia podjętą wcześniej
wypłatę zasiłku, nawet jeżeli od 1 stycznia płatnik składek jest zobowiązany,
zgodnie z ust. 1, do wypłaty zasiłków.
Art. 62. 1. Zaświadczenie lekarskie ubezpieczony jest obowiązany dostarczyć nie
później niż w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania płatnikowi zasiłków, z
uwzględnieniem ust. 2.
2. Ubezpieczony, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 2 lit. a), obowiązany jest
dostarczyć zaświadczenie lekarskie w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania
płatnikowi składek, który przekazuje je niezwłocznie do Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, podając datę dostarczenia tego zaświadczenia przez ubezpieczonego.
3. Niedopełnienie obowiązku określonego w ust. 1 i 2 powoduje obniżenie o 25
proc. wysokości zasiłku przysługującego za okres od 8 dnia orzeczonej
niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego, chyba że
niedostarczenie zaświadczenia nastąpiło z przyczyn niezależnych od
ubezpieczonego.
Art. 63. 1. Ubezpieczony może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z
wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku, jeżeli uważa, że zostały naruszone
jego uprawnienia w tym zakresie.
2. Z wnioskiem o ustalenie uprawnień do zasiłku przysługującego ubezpieczonemu
może wystąpić do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych także płatnik składek na
ubezpieczenie chorobowe.
3. Środki odwoławcze od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określają
odrębne przepisy.
Art. 64. 1. Płatnicy składek, o których mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, wypłacają
zasiłki w terminach przyjętych dla wypłaty wynagrodzeń lub dochodów, a Zakład
Ubezpieczeń Społecznych bieżąco po stwierdzeniu uprawnień. Zasiłki te wypłaca
się nie później jednak niż w ciągu 30 dni od daty złożenia dokumentów
niezbędnych do stwierdzenia uprawnień do zasiłków.
2. Jeżeli płatnik składek nie wypłacił zasiłku w terminie, o którym mowa w ust.
1, jest on obowiązany do wypłaty odsetek od tego zasiłku w wysokości i na
zasadach określonych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
Art. 65. 1. Zasiłki wypłaca się osobie, której zasiłki te przysługują, lub
osobie przez nią upoważnionej albo osobie, do której rąk wypłaca się
wynagrodzenie lub dochód ubezpieczonego.
2. W razie śmierci ubezpieczonego przed podjęciem należnego mu zasiłku, zasiłek
wypłaca się osobom uprawnionym do podjęcia wynagrodzenia lub dochodu
ubezpieczonego.
Art. 66. 1. Wypłatę zasiłku wstrzymuje się, jeżeli prawo do zasiłku ustało albo
okaże się, że prawo takie w ogóle nie istniało.
2. Jeżeli bezpodstawna wypłata zasiłku nastąpiła z winy ubezpieczonego lub
wskutek okoliczności, o których mowa w art. 15-17 i 59 ust. 6 i 7, wypłacone
kwoty podlegają potrąceniu z należnych ubezpieczonemu zasiłków bieżących lub
ściągnięciu w trybie egzekucji administracyjnej.
3. Decyzja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w sprawie zwrotu bezpodstawnie
pobranych zasiłków stanowi tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w
administracji.
Art. 67. 1. Roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, wyrównawczego,
macierzyńskiego oraz opiekuńczego przedawnia się po upływie 6 miesięcy od
ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje.
2. skreślony.
3. Jeżeli niezgłoszenie roszczenia o wypłatę zasiłku nastąpiło z przyczyn
niezależnych od osoby uprawnionej, termin 6 miesięcy liczy się od dnia, w którym
ustała przeszkoda uniemożliwiająca zgłoszenie roszczenia.
4. Jeżeli niewypłacanie zasiłku w całości lub w części było następstwem błędu
płatnika składek, o którym mowa w art. 61 ust. 1 pkt 1, albo Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat.
Art. 68. 1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oraz płatnicy składek, o których mowa
w art. 61 ust. 1 pkt 1, są uprawnieni do kontrolowania ubezpieczonych co do
prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy zgodnie z ich celem oraz są
upoważnieni do formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.
2. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii
Naczelnej Rady Lekarskiej, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
i tryb kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień od pracy oraz formalnej
kontroli zaświadczeń lekarskich.
Art. 69. Przepisy art. 61 i 63-68 stosuje się odpowiednio do świadczenia
rehabilitacyjnego.
Art. 70. 1. Jeżeli niezdolność ubezpieczonego do pracy uzasadniająca wypłatę
zasiłku chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego została spowodowana przez
inną osobę w wyniku popełnienia przez nią umyślnego przestępstwa lub
wykroczenia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych albo płatnik składek, o którym mowa
w art. 61 ust. 1 pkt 1, może dochodzić od sprawcy zwrotu wypłaconego zasiłku
chorobowego lub świadczenia rehabilitacyjnego.
2. Okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się na podstawie
prawomocnego orzeczenia sądu lub prawomocnego orzeczenia kolegium do spraw
wykroczeń.
Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiązujących
Spis treści
Art. 71-80. pominięte. Wprowadzały zmiany do ustaw: z 20 lipca 1950 r. o
zawodzie felczera; z 18 grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób
prowadzących działalność gospodarczą oraz ich rodzin; z 16 września 1982 r. -
Prawo spółdzielcze; z 20 czerwca 1985 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych; z
20 czerwca 1985 r. o prokuraturze; z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu
społecznym rolników; z 1 grudnia 1994 r. o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych
i wychowawczych; z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu; z 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza; z 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych
Rozdział 13
Przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 81. 1. Zasiłki chorobowe, do których prawo powstało przed dniem wejścia w
życie ustawy, wypłaca się w wysokości, na zasadach i w trybie określonych w
przepisach dotychczasowych, za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.
2. Przepis ust. 1 stosuje się do świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku
wyrównawczego, zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego.
3. Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego, przyznanego po zakończeniu pobierania
zasiłku chorobowego ustalonego według przepisów dotychczasowych, ustala się z
uwzględnieniem podstawy wymiaru zasiłku chorobowego ustalonej według
dotychczasowych zasad.
Art. 82. Do okresu ubezpieczenia chorobowego, o którym mowa w art. 4, wlicza się
okresy ubezpieczenia społecznego, uprawniającego do świadczeń pieniężnych w
razie choroby i macierzyństwa, przed wejściem w życie ustawy, jeżeli przerwa
między tymi okresami albo między nimi i ubezpieczeniem chorobowym nie przekracza
30 dni.
Art. 83. 1. Podstawę ustalania prawa do zasiłków mogą stanowić również
zaświadczenia lekarskie, określone w przepisach dotychczasowych, wydawane do 30
września 1999 r. przez lekarzy nie mających upoważnienia Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych do wydawania orzeczeń, zgodnie z art. 53 ust. 1, z uwzględnieniem
ust. 2.
2. Na oryginale zaświadczenia lekarskiego, o którym mowa w ust. 1, w miejsce
numeru statystycznego choroby podaje się informacje określone w art. 57.
3. Przepisy ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio do wynagrodzenia za czas
niezdolności do pracy, o którym mowa w art. 92 kodeksu pracy.
Art. 84. 1. Do czasu wydania ustawy, o której mowa w art. 1 ust. 2, prawo do
zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy powstałej wskutek wypadku
przy pracy albo choroby zawodowej przysługuje na zasadach określonych niniejszą
ustawą, z uwzględnieniem ust. 2-4.
2. Prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia
chorobowego.
3. Miesięczny zasiłek chorobowy wynosi 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
4. Zasady uznawania zdarzenia za wypadek przy pracy oraz choroby za chorobę
zawodową określają odrębne przepisy.
5. Wydatki na zasiłki chorobowe są finansowane ze środków funduszu wypadkowego
tworzonego na zasadach określonych w przepisach ustawy, o której mowa w art. 1
ust. 1.
6. Przepisy ust. 1 i 3-5 stosuje się odpowiednio do świadczenia
rehabilitacyjnego za okres niezdolności do pracy powstałej wskutek wypadku przy
pracy albo choroby zawodowej.
Art. 85. 1. Tracą moc:
1) ustawa z 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 1983 r. nr 30, poz. 143 z
późn. zm.),
2) art. 6 ust. 1 pkt 2 i 8, ust. 2 pkt 1 i 2 i ust. 5, art. 7, art. 9-11 oraz
art. 36-38 ustawy z 19 grudnia 1975 r. o ubezpieczeniu społecznym osób
wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia (Dz. U. z
1995 r. nr 65, poz. 333 z późn. zm.),
3) art. 3 ust. 1 pkt 2 i 10, ust. 2 pkt 1 i 2, art. 4 oraz art. 6-10 dekretu z 4
marca 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni
produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin (Dz. U. z 1983 r.
nr 27, poz. 135 z późn. zm.),
4) art. 5 pkt 2 i 8, art. 7, 13-14, art. 15 ust. 1 oraz art. 30 ustawy z 18
grudnia 1976 r. o ubezpieczeniu społecznym osób prowadzących działalność
gospodarczą oraz ich rodzin (Dz. U. z 1989 r. nr 46, poz. 250 z późn. zm.),
5) art. 7 ust. 1 pkt 2, ust. 2 pkt 2 i ust. 3, art. 9, art. 18-20 oraz art. 23
ustawy z 17 maja 1989 r. o ubezpieczeniu społecznym duchownych (Dz. U. nr 29,
poz. 156 z późn. zm.).
2. Do czasu wydania przepisów wykonawczych przewidzianych w ustawie pozostają w
mocy przepisy aktów wykonawczych wydane na podstawie ustawy wymienionej w ust. 1
pkt 1, jeżeli nie są sprzeczne z przepisami niniejszej ustawy.
Art. 86. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie 1 września 1999 r., z tym że: 1)
art. 54, 56, 59, 79 i 83 wchodzą w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia,
2) art. 80 wchodzi w życie z 1 listopada 1999 r.).
Spis treści
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 5 kwietnia 2001 r. Stan prawny na 12 maja 2001
roku
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w
sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów
przewidzianych w Kodeksie pracy
Ujednolicony tekst rozporządzenia powstał na podstawie Dzienników Ustaw:
z 1996 r. Nr 69, poz. 332
z 1997 r. Nr 60, poz. 375
z 1998 r. Nr 159, poz. 1057
z 2001 r. Nr 37, poz. 451
ZAŁĄCZNIKI
Na podstawie art. 179 ż 4 i art. 229 ż 8 Kodeksu pracy zarządza się, co
następuje:
ż 1. 1. Rozporządzenie określa:
1) zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników, o
których mowa w art. 229 ż 1, 2 i 5 Kodeksu pracy, zwanych dalej "badaniami
profilaktycznymi", tryb ich przeprowadzania oraz sposób dokumentowania i
kontroli tych badań,
2) częstotliwość wykonywania badań okresowych,
3) zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, o której mowa w
art. 229 ż 6 zdanie drugie Kodeksu pracy, niezbędnej z uwagi na warunki pracy,
4) tryb wydawania i przechowywania orzeczeń lekarskich:
a) o utracie przez pracownika zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy
(art. 43 pkt 2 Kodeksu pracy),
b) o konieczności przeniesienia pracownika do innej pracy ze względu na
stwierdzenie szkodliwego wpływu wykonywanej pracy na zdrowie pracownika (art. 55
ż 1 Kodeksu pracy),
c) stwierdzających, że ze względu na stan ciąży kobieta nie powinna wykonywać
pracy dotychczasowej (art. 179 ż 1 pkt 2 Kodeksu pracy),
d) stwierdzających, że dana praca zagraża zdrowiu młodocianego (art. 201 ż 2
Kodeksu pracy),
e) o braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku (art.
229 ż 4 Kodeksu pracy),
f) stwierdzających u pracownika objawy wskazujące na powstawanie choroby
zawodowej (art. 230 ż 1 Kodeksu pracy),
g) stwierdzających niezdolność do wykonywania dotychczasowej pracy u pracownika,
który uległ wypadkowi przy pracy lub u którego stwierdzono chorobę zawodową,
lecz nie zaliczono go do żadnej z grup inwalidów (art. 231 Kodeksu pracy),
5) dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, jakie powinni spełniać lekarze
przeprowadzający badania profilaktyczne oraz sprawujący profilaktyczną opiekę
zdrowotną nad pracownikami, niezbędną z uwagi na warunki pracy.
2. Rozporządzenie określa ponadto tryb wydawania zaświadczeń i świadectw
lekarskich do celów przewidzianych w art. 92 ż 1, art. 1295 pkt 2, art. 177 ż 1
i 3, art. 178 ż 1, art. 180 ż 3 i 4, art. 185 Kodeksu pracy oraz w przepisach o
urlopach wychowawczych.
ż 2. 1. Zakres i częstotliwość badań profilaktycznych określają wskazówki
metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników, zwane
dalej "wskazówkami metodycznymi", stanowiące załącznik nr 1 do rozporządzenia.
2. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne może poszerzyć jego zakres o
dodatkowe specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, a także
wyznaczyć krótszy termin następnego badania, niż to określono we wskazówkach
metodycznych, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu
zdrowia osoby przyjmowanej do pracy lub pracownika.
3. Specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe, o których mowa
w ust. 2, stanowią część badania profilaktycznego.
4. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne powinien korzystać z zaleceń
dotyczących postępowania lekarskiego w stosunku do pracowników poddanych
określonym narażeniom, upowszechnianych przez jednostki badawczo-rozwojowe w
dziedzinie medycyny pracy.
5. Badanie profilaktyczne kończy się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym:
1) brak przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na określonym stanowisku pracy lub
2) przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku pracy.
ż 3. 1. W sprawach, o których mowa w ż 1 ust. 1 pkt 4, lekarz orzeka na
podstawie wyników przeprowadzonego badania lekarskiego oraz oceny zagrożeń dla
zdrowia i życia pracownika, występujących na stanowisku pracy.
2. Oceny zagrożeń, o których mowa w ust. 1, lekarz dokonuje na podstawie
przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych
dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowiskach
pracy. Wskazane jest, aby lekarz uzupełnił informacje pracodawcy o spostrzeżenia
z przeprowadzonych wizytacji stanowisk pracy.
3. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne dokonuje w dokumentacji
medycznej pracownika opisu badania oraz wpisu treści orzeczenia.
4. Orzeczenia lekarskie są wydawane w formie zaświadczeń:
1) według wzoru określonego w załączniku nr 2 do rozporządzenia, jeżeli
orzeczenie dotyczy przypadków wymienionych w ż 1 ust. 1 pkt 4 lit. a) i e),
2) według wzoru określonego w załączniku nr 3 do rozporządzenia, jeżeli
orzeczenie dotyczy przypadków wymienionych w ż 1 ust. 1 pkt 4 lit. b)-d), f) i
g).
5. Zaświadczenia, o których mowa w ust. 4, lekarz przeprowadzający badanie
profilaktyczne przekazuje pracownikowi i pracodawcy.
ż 4. 1. Badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania
wydanego przez pracodawcę.
2. Skierowanie, o którym mowa w ust. 1, powinno zawierać:
1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,
2) w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne
stanowiska pracy - określenie stanowiska pracy, na którym osoba ta ma być
zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub
więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
3) w przypadku pracowników - określenie stanowiska pracy, na którym pracownik
jest zatrudniony,
4) informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których
mowa w pkt 2 i 3, czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych
oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia,
wykonanych na tych stanowiskach.
ż 5. 1. Pracownik lub pracodawca, który nie godzi się z treścią wydanego
zaświadczenia, o którym mowa w ż 3 ust. 4, może wystąpić, w ciągu 7 dni od dnia
wydania zaświadczenia, za pośrednictwem lekarza, który wydał to zaświadczenie, z
wnioskiem o przeprowadzenie ponownego badania.
2. Badanie, o którym mowa w ust. 1, przeprowadza się w wojewódzkim ośrodku
medycyny pracy właściwym ze względu na miejsce świadczenia pracy lub siedzibę
jednostki organizacyjnej, w której jest zatrudniony pracownik, a jeżeli
kwestionowane zaświadczenie zostało wydane przez lekarza zatrudnionego w
wojewódzkim ośrodku medycyny pracy - w najbliższej jednostce badawczo-rozwojowej
w dziedzinie medycyny pracy. Badania pracowników zatrudnionych w
Przedsiębiorstwie Państwowym "Polskie Koleje Państwowe" przeprowadzane są w
Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej.
3. Ilekroć w przepisach rozporządzenia jest mowa o wojewódzkim ośrodku medycyny
pracy, należy przez to rozumieć także inną jednostkę, która realizuje zadania
takiego ośrodka, a ilekroć jest mowa o jednostce badawczo-rozwojowej w
dziedzinie medycyny pracy, należy przez to rozumieć także Centrum Naukowe
Medycyny Kolejowej, w odniesieniu do zadań realizowanych przez kolejową służbę
zdrowia.
4. Badanie, o którym mowa w ust. 1, powinno być przeprowadzone w terminie 14 dni
od dnia złożenia wniosku. Ustalone na jego podstawie orzeczenie lekarskie jest
ostateczne. Orzeczenie to jest podstawą do wydania przez lekarza
przeprowadzającego ponowne badanie zaświadczenia, o którym mowa w ż 3 ust. 4.
ż 6. Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z
uwagi na warunki pracy, obejmuje:
1) w przypadkach, o których mowa w ż 1 pkt 4 lit. b), c), f) i g) -
przeprowadzenie badań lekarskich poza terminami wynikającymi z częstotliwości
wykonywania badań okresowych i orzekanie o możliwości wykonywania dotychczasowej
pracy; skierowanie na przeprowadzenie badania wydaje pracodawca po zgłoszeniu
przez pracownika niemożności wykonywania dotychczasowej pracy,
2) w razie wystąpienia przypadku choroby zawodowej - wykonanie u pracowników,
zatrudnionych na stanowiskach pracy stwarzających podobne zagrożenie, badań
celowanych lub testów ekspozycyjnych, ukierunkowanych na wczesną diagnostykę
ewentualnych zmian chorobowych u tych pracowników,
3) w razie gdy pracownicy wykonują pracę w warunkach występowania przekroczeń
najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia:
a) wprowadzenie monitorowania stanu zdrowia tych pracowników,
b) szkolenie pracowników w zakresie ochrony przed zagrożeniami i możliwościami
ograniczenia ryzyka zawodowego, jakie wiąże się z pracą wykonywaną w tych
warunkach,
4) uczestniczenie lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami w
komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, powołanej w trybie określonym w art.
23712 Kodeksu pracy.
ż 7. 1. Badania profilaktyczne oraz profilaktyczną opiekę zdrowotna niezbędną z
uwagi na warunki pracy wykonują, z zastrzeżeniem ust. 2-5, lekarze, którzy:
1) posiadają specjalizację w dziedzinie: medycyny pracy, medycyny przemysłowej,
medycyny morskiej i tropikalnej, medycyny transportu, medycyny lotniczej lub
higieny pracy,
2) byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres co najmniej 6 lat
przed dniem wejścia w życie rozporządzenia jako:
a) rejonowi lekarze przemysłowi,
b) lekarze poradni medycyny pracy lub poradni dla młodocianych, działających w
przemysłowych publicznych zakładach opieki zdrowotnej,
c) rejonowi lub zakładowi lekarze kolejowej służby zdrowia,
d) lekarze rejonowi w zakładach opieki zdrowotnej dla szkół wyższych lub
jednostek badawczo-rozwojowych, jeżeli sprawowali profilaktyczną opiekę
zdrowotną nad pracownikami wykonującymi pracę na stanowiskach pracy, na których
stwierdzono występowanie czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków
uciążliwych, wymienionych we wskazówkach metodycznych, o których mowa w ż 2 ust.
1,
e) lekarze zakładowi w publicznych zakładach opieki zdrowotnej - wyłącznie w
odniesieniu do pracowników tych zakładów,
f) lekarze w poradniach rehabilitacyjnych dla inwalidów - wyłącznie w stosunku
do pracowników zatrudnionych w spółdzielczości inwalidzkiej,
3) pełnili służbę lub byli zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres
co najmniej 3 lat jako lekarze w jednostkach wojskowych lub zakładach opieki
zdrowotnej tworzonych i utrzymywanych przez Ministra Obrony Narodowej lub
Ministra Spraw Wewnętrznych - wyłącznie w stosunku do pracowników objętych ich
opieką w tych resortach.
2. Lekarze określeni w ust. 1 pkt 2 lit. a)-d) są obowiązani ukończyć w terminie
trzech lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia kurs doskonalący, organizowany
przez jednostkę badawczo-rozwojową w dziedzinie medycyny pracy lub ośrodek
wyznaczony przez tę jednostkę.
3. Badania profilaktyczne pracowników narażonych na działanie promieniowania
jonizującego mogą przeprowadzać lekarze, o których mowa w ust. 1, po zaliczeniu
odpowiedniego przeszkolenia w jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie
medycyny pracy.
4. Badania profilaktyczne pracowników wykonujących pracę w warunkach
tropikalnych, morskich i podwodnych oraz pracowników wyjeżdżających do pracy lub
powracających z pracy w warunkach tropikalnych mogą przeprowadzać lekarze, o
których mowa w ust. 1, po zaliczeniu odpowiedniego przeszkolenia w Instytucie
Medycyny Morskiej i Tropikalnej lub w ośrodku wyznaczonym przez ten instytut.
5. Badania profilaktyczne pracowników wykonujących pracę na stanowiskach
związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego mogą przeprowadzać lekarze, o
których mowa w ust. 1, po zaliczeniu odpowiedniego przeszkolenia w Centrum
Naukowym Medycyny Kolejowej.
6. Badania profilaktyczne mogą wykonywać również lekarze specjalizujący się w
medycynie pracy lub medycynie transportu, po zaliczeniu kursu podstawowego
przewidzianego w programie tych specjalizacji, jednak tylko w okresie szkolenia
specjalizacyjnego, określonego w odrębnych przepisach, i w miejscu odbywania
stażu specjalizacyjnego.
7. Badania profilaktyczne pracowników, u których na stanowisku pracy nie
stwierdzono występowania czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków
uciążliwych, wymienionych we wskazówkach metodycznych, o których mowa w ż 2 ust.
1, mogą przeprowadzać również lekarze posiadający specjalizację w dziedzinie
medycyny ogólnej lub medycyny rodzinnej.
ż 8. 1. Lekarz spełniający dodatkowe wymagania kwalifikacyjne, określone w ż 7,
który zamierza wykonywać badania profilaktyczne, zgłasza do wojewódzkiego
ośrodka medycyny pracy, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, wniosek o
dokonanie wpisu do rejestru lekarzy przeprowadzających badania profilaktyczne,
prowadzonego według wzoru stanowiącego załącznik nr 4 do rozporządzenia. Nie
dotyczy to lekarzy, o których mowa w ż 7 ust. 1 pkt 3. Lekarz wpisany do
rejestru lekarzy otrzymuje zaświadczenie potwierdzające dokonanie wpisu, według
wzoru określonego w załączniku nr 5 do rozporządzenia.
2. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne posługuje się pieczęcią o
wzorze określonym w załączniku nr 6 do rozporządzenia.
3. Jeżeli badania profilaktyczne mają być przeprowadzane przez lekarza
zarejestrowanego, w trybie określonym w ust. 1, w innym województwie, lekarz ten
jest zobowiązany złożyć informację o miejscu wykonywania tych badań we właściwym
terytorialnie wojewódzkim ośrodku medycyny pracy.
4. Wojewódzki ośrodek medycyny pracy udostępnia rejestr organom Państwowej
Inspekcji Pracy i Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz zainteresowanym
pracodawcom.
ż 9. 1. Lekarze przeprowadzający badania profilaktyczne prowadzą dokumentację
medyczną, która obejmuje:
1) kartę badania profilaktycznego,
2) rejestr wydanych zaświadczeń.
2. Karta badania profilaktycznego powinna zawierać:
1) identyfikator jednostki wykonującej badanie profilaktyczne (nazwa, adres,
numer identyfikacyjny REGON) oraz lekarza udzielającego świadczeń (imię i
nazwisko oraz symbole cyfrowe i literowe umieszczone na pieczęci, o której mowa
w ż 8 ust. 2), a w przypadku lekarza prywatnie praktykującego - imię i nazwisko
lekarza, adres, numer identyfikacyjny REGON oraz symbole cyfrowe i literowe
umieszczone na pieczęci, o której mowa w ż 8 ust. 2,
2) dane identyfikacyjne osoby objętej badaniami (imię i nazwisko, datę
urodzenia, płeć, adres zamieszkania),
3) dane identyfikacyjne miejsca pracy osoby objętej badaniami (nazwa, adres,
numer identyfikacyjny REGON),
4) dane o przebiegu zatrudnienia osoby badanej,
5) ocenę zagrożeń dla zdrowia pracownika lub stwierdzenie ich braku, wynikającą
z informacji pracodawcy o występowaniu czynników szkodliwych lub uciążliwych na
stanowisku pracy zajmowanym przez osobę badaną,
6) dane z wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego,
7) wyniki badań diagnostycznych i (lub) konsultacyjnych,
8) uzasadnienie poszerzenia zakresu lub skrócenia częstotliwości wykonania
badania profilaktycznego w stosunku do ustaleń zawartych we wskazówkach
metodycznych,
9) treść orzeczenia.
3. Wzór rejestru, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, stanowi załącznik nr 7 do
rozporządzenia.
4. Do przechowywania dokumentacji badań profilaktycznych stosuje się odpowiednio
ogólnie obowiązujące przepisy o dokumentacji medycznej.
ż 10. 1. Kontrola badań profilaktycznych polega na ocenie prawidłowości:
1) trybu, zakresu i częstotliwości tych badań,
2) wydawania i dokumentowania orzeczeń lekarskich do celów przewidzianych w
Kodeksie pracy.
2. Kontrolę wykonuje wojewódzki ośrodek medycyny pracy właściwy terytorialnie ze
względu na miejsce wykonywania badań, a w przypadku gdy badanie wykonuje lekarz
zatrudniony w tym ośrodku - jednostka badawczo-rozwojowa w dziedzinie medycyny
pracy. W przypadku badań profilaktycznych pracowników Przedsiębiorstwa
Państwowego "Polskie Koleje Państwowe", przeprowadzanych przez rejonowych lub
zakładowych lekarzy kolejowej służby zdrowia, kontrolę wykonuje Centrum Naukowe
Medycyny Kolejowej.
3. Kontrola zakresu badań profilaktycznych oraz dokumentacji medycznej tych
badań może być wykonywana jedynie przez lekarzy.
4. Osoby przeprowadzające kontrolę przedstawiają poczynione spostrzeżenia
lekarzowi, którego czynności były przedmiotem kontroli, a jeżeli badania
profilaktyczne wykonywane były w zakładzie opieki zdrowotnej - również
kierownikowi tego zakładu, a ocenę i wnioski - kierownikowi jednostki
przeprowadzającej kontrolę, o której mowa w ust. 2.
5. Jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono istotne uchybienia dotyczące trybu,
zakresu i częstotliwości przeprowadzania badań profilaktycznych lub wydawania i
dokumentowania orzeczeń lekarskich, wykonywanie tych badań bez wymaganych
kwalifikacji bądź z pominięciem wpisu do rejestru, o którym mowa w ż 8 ust. 1,
kierownik jednostki przeprowadzającej kontrolę występuje do właściwej
terytorialnie okręgowej rady lekarskiej lub okręgowego rzecznika
odpowiedzialności zawodowej o wszczęcie odpowiedniego postępowania.
ż 11. 1. Do celów przewidzianych w art. 92 ż 1 Kodeksu pracy zaświadczenia
lekarskie wydawane są w trybie i według wzoru określonych w rozporządzeniu
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 17 maja 1996 r. w sprawie orzekania
o czasowej niezdolności do pracy (Dz. U. Nr 63, poz. 302).
2. Do celów przewidzianych w pozostałych przepisach, o których mowa w ż 1 ust.
2, zaświadczenia i świadectwa wydawane są przez lekarzy według wzoru Mz/L-1. Z
wydanego osobie zainteresowanej zaświadczenia lub świadectwa nie sporządza się
kopii, chyba że pracownik jest zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy.
Przepis ż 9 ust. 4 stosuje się odpowiednio.
ż 12. Lekarze, którzy uzyskali uprawnienia do przeprowadzania badań
profilaktycznych na podstawie dotychczasowych przepisów, w terminie 3 miesięcy
od dnia wejścia w życie rozporządzenia składają wnioski o dokonanie wpisu do
rejestru lekarzy przeprowadzających badania profilaktyczne, o którym mowa w ż 8
ust. 1.
ż 13. Rozporządzenie nie narusza przepisów dotyczących badań lekarskich osób
przyjmowanych do pracy i pracowników:
1) zatrudnionych na polskich statkach morskich,
2) dla których w myśl obowiązujących przepisów uzyskanie odpowiedniego
orzeczenia lekarskiego jest warunkiem nabycia lub posiadania uprawnień do
wykonywania określonego zawodu lub czynności bądź jest niezbędne ze względów
sanitarno- -epidemiologicznych,
3) skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji budownictwa eksportowego i
usług związanych z eksportem, zgodnie z odrębnymi przepisami.
ż 14. W okresie do dnia 31 grudnia 2000 r. dopuszcza się wykonywanie badań
profilaktycznych pracowników Przedsiębiorstwa Państwowego "Polskie Koleje
Państwowe" przez lekarzy zatrudnionych w kolejowej służbie zdrowia, którzy
odbyli w okresie do dnia 31 grudnia 1996 r. odpowiednie przeszkolenie w Centrum
Naukowym Medycyny Kolejowej.
ż 14a. Lekarze, który nie ukończyli kursów doskonalących w terminie określonym w
ż 7 ust. 2, mogą wykonywać badania profilaktyczne oraz profilaktyczną opiekę
zdrowotną pod warunkiem, że ukończą kurs doskonalący w terminie do dnia 31
grudnia 2001 r.
ż 15. Traci moc rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 10
grudnia 1974 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników (Dz. U.
Nr 48, poz. 296, z 1988 r. Nr 18, poz. 127, z 1992 r. Nr 62, poz. 313 i z 1996
r. Nr 7, poz. 45), z wyjątkiem ż 15a, który traci moc z dniem 31 grudnia 1996 r.
ż 16. (stanowił, że rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia, czyli 26 lipca 1996 r., bo rozporządzenie ogłoszono w Dz.U. z 25
czerwca 1996 r.).
Załącznik nr 1
WSKAZÓWKI METODYCZNE W SPRAWIE PRZEPROWADZANIA BADAŃ PROFILAKTYCZNYCH
PRACOWNIKÓW
Słowniczek pojęć i objaśnienie użytych skrótów
R1 - czynnik o udowodnionym działaniu rakotwórczym
R2 - czynnik o wysoce prawdopodobnym działaniu rakotwórczym
O - konieczność przedłużonej obserwacji poza okres pracy zawodowej
A - czynnik o wysokim ryzyku działania alergizującego
K - czynnik zaburzający rozrodczość (o działaniu genotoksycznym lub
teratogennym)
TE - test ekspozycyjny
Użyte określenia:
1) badanie lekarskie otolaryngologiczne, dermatologiczne, okulistyczne,
neurologiczne - oznacza, że badanie powinien przeprowadzić lekarz danej
specjalności,
2) zdjęcie rtg klatki piersiowej - oznacza zdjęcie pełnowymiarowe, przy czym
zdjęcie rtg klatki piersiowej u narażonych na pyły zwłókniające ocenia się
zgodnie z Międzynarodową klasyfikacją pylic, wprowadzoną przez Międzynarodową
Organizację Pracy (Genewa, 1980 r.),
3) badanie spirometryczne - badanie obejmujące co najmniej pomiar pojemności
życiowej (FVC lub VC), natężonej pierwszosekundowej objętości wydechowej (FEV1)
i jej wskaźnika odsetkowego (FEV1%VC).
Dla niektórych substancji wskazano możliwość wykonania testów ekspozycyjnych,
które mogą stanowić bardzo ważne narzędzie monitorowania stanu zdrowia osób
narażonych. Ograniczone możliwości wykonywania takich testów powodują, że są one
- poza przypadkiem narażenia na ołów - badaniem fakultatywnym.
Lp.Czynnik szkodliwy lub uciążliwyBadania wstępneBadania
okresoweCzęstotliwość badańOstatnie badanie okresoweNarządy (układy)
krytyczneUwagi
lekarskiepomoc-niczelekarskiepomoc-niczelekarskiepomocnicze
1234567891011
ICzynniki fizyczne
1Hałasogólne; otolaryngologiczneaudiometryczne tonalne w zakresie 125-8000
Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne); inne w zależności od
wskazańogólne; otolaryngologiczneaudiometryczne tonalne w zakresie
125-8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne)ogólne co 4 lata;
otolaryngologiczne i audiometryczne przez pierwsze 3 lata w hałasie - co
rok, następnie co 3 lataogólne; otolaryngologiczneaudiometryczne tonalne w
zakresie 125-8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne)narząd słuchu1. W
razie ujawnienia w okresowym badaniu audiometrycznym ubytków słuchu
charakteryzujących się znaczną dynamiką rozwoju, częstotliwość badań
audiometrycznych należy zwiększyć, skracając przerwę między kolejnymi
testami do 1 roku lub 6 miesięcy. 2.W razie narażenia na hałas impulsowy
albo na hałas, którego równoważny poziom dźwięku przekracza stale lub
często 110 dB (A), badanie audiometryczne należy przeprowadzać nie
rzadziej niż raz w roku
2Ultradźwięki małej częstotliwościogólne; otolaryngologiczneaudiometryczne
tonalne w zakresie 125-8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne)ogólne;
w zależności od wskazań - otolaryngologiczneaudiometryczne tonalne w
zakresie 125-8000 Hz (przewodnictwo powietrzne i kostne)co 2 lataogólne;
otolaryngologiczneaudiometryczne tonalne w zakresie 125-8000 Hz
(przewodnictwo powietrzne i kostne)narząd słuchu
3Drgania mechaniczne (wibracja) przekazywana na kończyny górneogólne, ze
zwróceniem uwagi na układy: naczyniowy, nerwowy i kostny w zakresie
kończyn górnychpróba oziębiania z termometrią skórną i próbą uciskową;
ocena czucia wibracji metodą palestezjometryczną; zdjęcia rtg rak i stawów
łokciowychogólne, ze zwróceniem uwagi na układy: naczyniowy, nerwowy i
kostny w zakresie kończyn górnychpróba oziębiania z termometrią skórną i
próbą uciskową; ocena czucia wibracji metodą palestezjometryczną; zdjęcia
rtg rak i stawów łokciowychpierwsze badanie okresowe po roku pracy,
następne co 3 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układy: naczyniowy,
nerwowy i kostny w zakresie kończyn górnychpróba oziębiania z termometrią
skórną i próbą uciskową; ocena czucia wibracji metodą
palestezjometrycznąobwodowy układ naczyniowy, nerwowy i kostny w zakresie
kończyn górnychGdy okres pracy w narażeniu na drgania mechaniczne
przekazywane na kończyny górne, trwa krócej niż 5 lat i ostatnie badanie
okresowe nie ujawniło zmian wskazujących na rozwój choroby wibracyjnej -
nie ma potrzeby powtórnego wykonywania zdjęć rtg kości rąk i stawów
łokciowych
4Drgania mechaniczne przekazywane na całe ciało (wibracja ogólna)ogólne;
neurologicznew zależności od wskazań - zdjęcia rtg kręgosłupa
lędźwiowo-krzyżowegoogólne; w zależności od wskazań - neurologicznew
zależności od wskazań - zdjęcia rtg kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowegoco 4
lataogólne; neurologicznew zależności od wskazań - zdjęcia rtg kręgosłupa
lędźwiowo-krzyżowegokręgosłup; układ nerwowyW przypadku skarg na zawroty
głowy - badanie błędnika
5Promieniowanie jonizująceogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę;
okulistyczne z oceną soczewekmorfologia krwi z rozmazem; płytki
krwiogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę; okulistyczne z oceną
soczewekmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwi; retikulocytyco 3
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę; okulistyczne z oceną
soczewekmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwi; retikulocytyukład
krwiotwórczy; soczewki; skóra; gonadyR1, O, K Zagrożenie rozwoju
embrionalnego we wczesnym okresie ciąży. W razie przekroczenia
dopuszczalnej dawki promieniowania obowiązuje kontrola stanu zdrowia.
Ujawnienie utrzymującej się granulocytopenii wymaga przeprowadzenia badań
czynnościowych układu białokrwinkowego i badania szpiku kostnego
6Promieniowanie i pola elektromagnetyczneogólne; neurologiczne;
okulistyczne z oceną soczewekEKG; w zależności od wskazań - EEGogólne;
neurologiczne; okulistyczne z oceną soczewekEKG; w zależności od wskazań -
EEGco 4 lataogólne; neurologiczne; okulistyczne z oceną soczewekEKG; w
zależności od wskazań - EEGukład nerwowy; układ bodźcotwórczy serca;
soczewki; układ hormonalnyK Kobiety w ciąży nie powinny być zatrudniane w
narażeniu na pole e-m o natężeniach przekraczających dopuszczalne wartości
dla środowiska ogólnego
7Promieniowanie nadfioletoweogólne; dermatologiczne; okulistyczne, ze
zwróceniem uwagi na stan spojówek, rogówek i soczewekw zależności od
wskazańogólne; okulistyczne, ze zwróceniem uwagi na stan spojówek, rogówek
i soczewce; w zależności od wskazań - dermatologicznew zależności od
wskazańco 3 lata; dodatkowo - patrz uwagiogólne; okulistyczne, ze
zwróceniem uwagi na stan spojówek, rogówek i soczewce; w zależności od
wskazań - dermatologicznew zależności od wskazańnarząd wzroku; skóraR1, O
U osób powyżej 50 roku życia, narażonych na UV powyżej 10 lat, badania
okresowe powinny być przeprowadzane co 2 lata
8Promieniowanie podczerwoneogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę;
okulistyczne, ze zwróceniem uwagi na stan spojówek, siatkówek i soczewekw
zależności od wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę; okulistyczne,
ze zwróceniem uwagi na stan spojówek, siatkówek i soczewekw zależności od
wskazańco 4 lata; powyżej 50 roku życia - co 2 lataogólne, ze zwróceniem
uwagi na skórę; okulistyczne, ze zwróceniem uwagi na stan spojówek,
siatkówek i soczewekw zależności od wskazańnarząd wzroku; skóra
9promieniowanie laseroweogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę;
okulistycznew zależności od wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę;
okulistycznew zależności od wskazańco 3 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na
skórę; okulistycznew zależności od wskazańnarząd wzroku; skóra
10Zagrożenie związane z obsługą monitorów ekranowychogólne, ze zwróceniem
uwagi na skórę, układ ruchu w obrębie kończyn górnych i kręgosłupa
szyjnego; okulistycznew zależności od wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi
na skórę, układ ruchu w obrębie kończyn górnych i kręgosłupa szyjnego;
okulistyczne; w zależności od wskazań - dermatologicznew zależności od
wskazańco 4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę, układ ruchu w
obrębie kończyn górnych i kręgosłupa szyjnego; okulistyczne; w zależności
od wskazań - dermatologicznew zależności od wskazańtkanki okołostawowe w
obrębie kończyn górnych; skóra, zwłaszcza twarzy (trądzik różowaty)W
przypadku ujawnienia odchyleń ze strony układu ruchu w zakresie kończyn
górnych wskazana konsultacja ortopedyczna
11Oświetlenie:
a) niedostateczneogólnew zależności od wskazańogólnew zależności od
wskazańco 3 lataogólnew zależności od wskazańnarząd wzrokuW ramach badań
okresowych, włącznie z ostatnim, u osób po 50 roku życia wskazana
nyktometria lub adaptometria
b) nadmierneogólne; okulistycznejak wyżejogólne; okulistycznejak wyżejjak
wyżejogólne; okulistycznejak wyżej
12Mikroklimat gorącyogólneEKGogólneEKGco 3 lata; powyżej 45 roku życia -
co 2 lataogólneEKGukład krążeniaBadania profilaktyczne osób zatrudnionych
w klimacie tropikalnym są uregulowane odrębnymi przepisami
13Mikroklimat zimnyogólne; w zależności od wskazań - dermatologicznew
zależności od wskazań - EKGogólne; w zależności od wskazań -
dermatologicznew zależności od wskazań - EKGco 3 lataogólne;
dermatologicznew zależności od wskazań - EKGskóra; obwodowy układ
naczyniowyNależy rozważyć możliwość wykonywania pracy w warunkach
mikroklimatu zimnego u osób ze stanami zapalnymi w układzie ruchu i
układzie oddechowym oraz z chorobą niedokrwienną serca
14Zwiększone lub obniżone ciśnienie atmosferyczneogólne;
otolaryngologiczne; neurologiczne; stomatologiczneEKGogólne;
otolaryngologiczne; neurologiczne; stomatologiczneEKGco 3 lataogólne;
otolaryngologiczne; neurologiczneEKGukład krążenia; ośrodkowy układ
nerwowy; narząd słuchuBadania profilaktyczne nurków i personelu latającego
są uregulowane odrębnymi przepisami
IIPył przemysłowy
1Pyły nieorganiczne (zawierające powyżej 10% wolnej krzemionki)ogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaogólne co 2 lata; pierwsze zdjęcie rtg
klatki piersiowej po 4 latach pracy, następne co 2 lata; dodatkowo - patrz
uwagiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów krwiukład
oddechowyR2, O Przy zawartości SiO2 powyżej 50% - po 4 latach narażenia
badania okresowe co rok. U narażonych na ziemię okrzemkową i krzemionkową
badania okresowe co rok, łącznie ze zdjęciem rtg klatki piersiowej
2Pyły nieorganiczne zawierające poniżej 10% wolnej krzemionkiogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaogólne co 4 lata; pierwsze zdjęcie rtg
klatki piersiowej po 8 latach pracy, następne co 4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów krwiukład oddechowyR2, O
3Pyły kopalń węgla kamiennegoogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriaogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriaogólne
co 4 lata; pierwsze zdjęcie rtg klatki piersiowej po 8 latach pracy,
następne co 4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie
rtg klatki piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów
krwiukład oddechowyR2, O W razie stwierdzenia w obrazie rtg płuc zmian
nieregularnych typu s.t.u. - badania okresowe co 2 lata
4Pyły grafituogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriaogólne co 4 lata;
pierwsze zdjęcie rtg klatki piersiowej po 8 latach pracy, następne co 4
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów krwiukład
oddechowyR2, O
5Pyły nieorganiczne zawierające włókna azbestuogólne, ze zwróceniem uwagi
na układ oddechowy; w zależności od wskazań - laryngologicznezdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy; w zależności od wskazań - laryngologicznezdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów krwi w
spoczynku i po wysiłkupierwsze badanie okresowe po 3 latach pracy,
następne co 2 lata; po 10 latach pracy - co rokogólne, ze zwróceniem uwagi
na układ oddechowy; w zależności od wskazań - laryngologicznezdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów krwi w
spoczynku i po wysiłkuukład oddechowyR1, O
6Pył talku zawierający włókna azbestuogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriaogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowyzdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriapierwsze
badanie okresowe po 3 latach pracy, następne co 2 lata; po 10 latach
narażenia - co rokogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyzdjęcie
rtg klatki piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów
krwiukład oddechowyR1, O
7Pył zawierający metale twarde (np. wolfram, kobalt)ogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowy i skóręzdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometriaogólne; ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy; w zależności od
wskazań - dermatologicznezdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometriapierwsze badanie okresowe po roku pracy, następne co 2-4 lata;
zdjęcie rtg klatki piersiowej co 4 lataogólne; ze zwróceniem uwagi na
układ oddechowy; w zależności od wskazań - dermatologicznezdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometria; w miarę możliwości - badanie gazów
krwiukład oddechowy; skóraA, O W przypadku narażenia na kobalt patrz cz.
III pkt 28
8Pył zawierający tworzywa sztuczne, w tym sztuczne włókna mineralneogólne,
ze zwróceniem uwagi na wywiad w kierunku alergii, układ oddechowy, skórę i
błony śluzowezdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometriaogólne; w
zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznezdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometriaco 4 lata; po 15 latach pracy - co rokogólne; w
zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznezdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometriaukład oddechowy; skóra i błony śluzoweA, O
9Pył organiczny pochodzenia roślinnego i zwierzęcegoogólne, ze zwróceniem
uwagi na wywiad w kierunku alergii, układ oddechowy i skóręzdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaogólne; w zależności od wskazań -
laryngologiczne, dermatologicznespirometria; w zależności od wskazań -
testy skórnepierwsze badanie po roku pracy, następne co 4 lataogólne; w
zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznezdjęcie rtg klatki
piersiowej; spirometriaukład oddechowy; skóraR1 - pyły drewna twardego, A
- Wskazane korzystanie przy badaniach okresowych ze specjalnych
kwestionariuszy dotyczących: byssinozy, przewlekłego zapalenia oskrzeli i
astmy oskrzelowej
IIICzynniki toksyczne
1 Związki akrylowe
a) akrylonitrylogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy, skórę i błony
śluzowew zależności od wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
nerwowy, skórę i błony śluzowew zależności od wskazańco 2-4 lataogólne;
neurologicznew zależności od wskazańukład nerwowy; skóra; błony śluzoweR2,
O, A
b) akrylanyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę, skórę,
błony śluzowe badania czynności wątroby; stężenie kreatyniny w surowicy;
badanie ogólne moczuogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę,
skórę, błony śluzowebadania czynności wątroby; stężenie kreatyniny w
surowicy; badanie ogólne moczujak wyżejjak wyżejbadania czynności wątroby;
stężenie kreatyniny w surowicy; badanie ogólne moczuukład nerwowy;
wątroba; skóra; błony śluzowejak wyżej
2 Aldehydy
a) akrylowyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i
spojówkispirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i
spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy, skórę i spojówkispirometriaukład oddechowy; skóra; spojówkiA
b) mrówkowy (formaldehyd)jak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejjak wyżejR2, O, A
3Amoniakogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
spojówkispirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy i spojówkispirometriaukład oddechowy; spojówki; rogówki
4 Arsen i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę i skórę; w
zależności od wskazań - neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; badania
czynności wątroby; EKG; badanie ogólne moczuogólne, ze zwróceniem uwagi na
wątrobę i skórę; w zależności od wskazań - neurologicznemorfologia krwi z
rozmazem; badania czynności wątroby; EKGco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem
uwagi na wątrobę i skórę; w zależności od wskazań -
neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; badania czynności wątroby;
zdjęcie rtg klatki piersiowej; EKG; w zależności od wskazań - badanie
przewodnictwa nerwów obwodowychukład oddechowy; skóra; wątroba; nerki;
układ krwiotwórczy; obwodowy układ naczyniowyR1, O Po 10 latach narażenia
- zdjęcie rtg klatki piersiowej
w tym - arsenowodórogólnemorfologia krwiogólnemorfologia krwico 2-4
lataogólnemorfologia krwiukład czerwonokrwinkowy
5Azotu tlenkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
spojówkispirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowy i spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowy i spojówkispirometria; zdjęcie rtg
klatki piersiowejukład oddechowy; spojówki
6Bar i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowyspirometriaco 4 lata; pierwsze zdjęcie rtg klatki
piersiowej po 8 latach pracyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy
i spojówkizdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria; w zależności od
wskazań - badanie gazów krwipłuca
7Benzenogólne; w zależności od wskazań - neurologicznemorfologia krwi z
rozmazem; płytki krwiogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; płytki krwipierwsze badanie po 6
miesiącach pracy, następne co rokogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; płytki krwiukład krwiotwórczy;
układ nerwowyR1, O, K TE: oznaczanie zawartości fenolu w moczu
8Benzo(a)pirenogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
skóręmorfologia krwi z rozmazem; badanie ogólne moczu; zdjęcie rtg klatki
piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skóręmorfologia
krwi z rozmazem; badanie ogólne moczu; zdjęcie rtg klatki piersiowejco 1-2
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skóręmorfologia krwi
z rozmazem; badanie ogólne moczu; zdjęcie rtg klatki piersiowejukład
oddechowy; skóra; pęcherz moczowyR2
9Beryl i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę
i spojówkizdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria; badanie czynności
wątrobyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę, powieki i
spojówkizdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria; badanie czynności
wątrobyco 3-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę,
powieki i spojówkizdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria; badanie
czynności wątroby; w zależności od wskazań - badanie gazów krwiukład
oddechowy; skóra; wątrobaR1, O
10Brom i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę
i spojówkispirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę
i spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy, skórę i spojówkispirometriaukład oddechowy; skóra; spojówkiA
11Chlor, chlorowodór i tlenki chloruogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy, skórę i spojówki; w zależności od wskazań -
laryngologicznespirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy,
skórę i spojówki; w zależności od wskazań - laryngologicznespirometriaco
2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i spojówki;
w zależności od wskazań - laryngologicznespirometriaukład oddechowy;
skóra; spojówki
12Chrom i chromianyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skórę;
w zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznezdjęcie rtg
klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skórę; w
zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznew zależności od
wskazań - zdjęcie rtg klatki piersiowejco 3-4 lata; po 10 latach pracy -
co 2 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skórę; w
zależności od wskazań - laryngologiczne, dermatologicznezdjęcie rtg klatki
piersiowejukład oddechowy; skóraR1, O, A
13Czterochlorek węglaogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę, układ
nerwowybadania czynności wątroby; HBsAg; stężenie kreatyniny w surowicy;
badanie ogólne moczuogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę, układ
nerwowybadania czynności wątroby; stężenie kreatyniny w surowicy; badanie
ogólne moczu; w zależności od wskazań - HBsAgco 1-2 lataogólne;
neurologicznebadania czynności wątroby; stężenie kreatyniny w surowicy;
badanie ogólne moczuwątroba; nerki; ośrodkowy układ nerwowy
14Czterochloroetylen (PER)ogólne; neurologicznebadania czynności wątroby;
w zależności od wskazań - EKG, EEGogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznebadania czynności wątroby; w zależności od wskazań - EKG,
EEGco 2-4 lataogólne; neurologicznebadania czynności wątroby; w zależności
od wskazań - EKG, EEGukład nerwowy; wątrobaR2
15Czteroetylek ołowiuogólne; neurologicznew zależności od wskazańogólne;
neurologiczneoznaczenie poziomu ołowiu we krwi; w zależności od wskazań -
EEG i badanie psychologiczneco rokogólne; neurologiczneoznaczenie poziomu
ołowiu we krwi; w zależności od wskazań - EEG i badanie
psychologiczneośrodkowy układ nerwowyWymieniony zakres badań
profilaktycznych nie dotyczy kierowców samochodowych i pracowników stacji
obsługi paliw
16Dwumetyloformamidogólne, ze zwróceniem uwagi na skórębadania czynności
wątroby; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicyogólne, ze
zwróceniem uwagi na skórębadania czynności wątroby; badanie ogólne moczu;
stężenie kreatyniny w surowicyco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na
skórębadania czynności wątroby; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny
w surowicywątroba; nerkiA
17Epichlorhydrynaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
skórębadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy; badania
czynności wątroby; spirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy i skórębadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy;
badania czynności wątroby; spirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowy i skórębadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny
w surowicy; badania czynności wątroby; spirometriaukład oddechowy; skóra;
wątroba; nerkiR2, O, A, K
18Fenol i polifenoleogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy i
skórębadania czynności wątroby; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny
w surowicyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy i skórębadania
czynności wątroby; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicyco
2-4 lataogólne; neurologicznebadania czynności wątroby; badanie ogólne
moczu; stężenie kreatyniny w surowicyukład nerwowy; wątroba; nerki; skóraO
TE: oznaczenie zawartości fenolu w moczu
19Fluor i fluorkiogólne, ze zwróceniem uwagi na stan uzębieniaspirometria;
zdjęcie rtg kości jednego podudziaogólne, ze zwróceniem uwagi na stan
uzębienia; laryngologicznespirometria; fosfataza alkalicznaco 2-4
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na stan uzębienia;
laryngologicznespirometria; zdjęcie rtg kości podudzia lub miednicy, z
uwzględnieniem uwagi w kolumnie 11; po 10 latach pracy - zdjęcie rtg
kręgosłupa lędźwiowego, fosfataza alkalicznaukład oddechowy; układ
kostnyZdjęcia rtg kości co 6 lat, naprzemiennie: jednego podudzia lub
miednicy. TE: oznaczenie zawartości fluorków w moczu
20Fosfor Biały (żółty)ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy,
skórę, błony śluzowe, wątrobę i układ kostny spirometria; badania
czynności wątroby; badanie ogólne moczu; oznaczanie wapnia i fosforu w
surowicy krwiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę, błony
śluzowe, wątrobę i układ kostnyspirometria; badania czynności wątroby;
badanie ogólne moczu; oznaczanie wapnia i fosforu w surowicy krwico 1-2
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę, błony śluzowe,
wątrobę i układ kostnyspirometria; badania czynności wątroby; badanie
ogólne moczu; oznaczanie wapnia i fosforu w surowicy krwiskóra; błony
śluzowe; układ oddechowy; układ kostny; wątroba; nerki
21Fosforu związki chloroweogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
spojówkispirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy i spojówkispirometriaukład oddechowy; spojówki
22Ftalowy bezwodnikogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
skóręspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi
na układ oddechowy i skóręspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie
rtg klatki piersiowejpierwsze badanie po 6 miesiącach pracy, następne co
2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i skóręzdjęcie rtg
klatki piersiowej; spirometriaukład oddechowy; skóraA
23Furfurologólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i
spojówkiw zależności od wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy, skórę i spojówkiw zależności od wskazańco 2-4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i spojówkiw zależności od
wskazańukład oddechowy; skóra; spojówki
24Glinu tlenekogólnespirometria; zdjęcie rtg klatki
piersiowejogólnespirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejco 2-4
lataogólnespirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejukład oddechowyA
25Izocyjanianowe związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy,
skórę i spojówkispirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i spojówkispirometria; w
zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki piersiowejpierwsze badanie po 6
miesiącach pracy, następne 1-2 razy w rokuogólne, ze zwróceniem uwagi na
układ oddechowy, skórę i spojówkizdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometriaukład oddechowy; skóra; spojówkiA
26Kadm i jego związkiogólne; w zależności od wskazań -
laryngologicznezdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria; morfologia
krwi; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy; badania
czynności wątrobyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy; w
zależności od wskazań - laryngologicznezdjęcie rtg klatki piersiowej;
spirometria; morfologia krwi; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w
surowicy; badania czynności wątrobyco 3-4 lataogólne; w zależności od
wskazań - laryngologicznezdjęcie rtg klatki piersiowej; spirometria;
morfologia krwi; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy;
badania czynności wątrobynerki; układ oddechowy; wątrobaR1, O W miarę
możliwości oznaczenie stężenia beta2 mikroglobuliny w moczu. TE:
oznaczanie zawartości kadmu w moczu
27Ketony
a) acetonogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i
spojówkispirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, skórę i
spojówkispirometriaco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy, skórę i spojówkispirometriaukład oddechowy; skóra; spojówki
b) metyloetyloketon, metyloizobutyloketonogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznew zależności od wskazańogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznew zależności od wskazań - badanie przewodnictwa nerwów
obwodowychjak wyżejogólne; w zależności od wskazań - neurologicznew
zależności od wskazań - badanie przewodnictwa nerwów obwodowychobwodowy
układ nerwowy
c) diaceton, tlenek mezytyluogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobębadania
czynności wątroby; stężenie kreatyniny w surowicy; badanie ogólne
moczuogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobębadania czynności wątroby;
stężenie kreatyniny w surowicy; badanie ogólne moczujak wyżejogólne, ze
zwróceniem uwagi na wątrobębadania czynności wątroby; stężenie kreatyniny
w surowicy; badanie ogólne moczu wątroba; nerki
28KobaltOgólne, ze zwróceniem uwagi na układ krążenia, oddechowy i
skóręEKG; spirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejOgólne, ze zwróceniem
uwagi na układ krążenia, oddechowy i skóręEKG; spirometria; w zależności
od wskazań - zdjęcie rtg klatki piersiowejco 2-4 lataOgólne, ze zwróceniem
uwagi na układ krążenia, oddechowy i skóręEKG; spirometria; w zależności
od wskazań - zdjęcie rtg klatki piersiowejmięsień sercowy; układ
oddechowy; skóraA
29Ksylenogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowymorfologia krwi z
rozmazem; płytki krwiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
nerwowymorfologia krwi z rozmazem; płytki krwico 2-4 lataogólne; w
zależności od wskazań - neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; płytki
krwiukład krwiotwórczy; układ nerwowyTE: oznaczanie zawartości
metylohipurowego w moczu
30Mangan i jego związkiogólne; neurologicznebadanie ogólne moczu; badania
czynności wątrobyogólne; neurologicznebadanie ogólne moczu; badania
czynności wątrobyco 2-4 lataogólne; neurologicznebadanie ogólne moczu;
badania czynności wątrobyukład nerwowy; wątroba; nerkiK
31Nafta i jej produkty
a) benzyna ekstrakcyjna, naftaogólne, ze zwróceniem uwagi na
skóręmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwiogólne, ze zwróceniem uwagi na
skóręmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwico 2-4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na skóręmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwiukład
krwiotwórczy; skóra
b) mieszaniny zawierające wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, np.
pak, smoła, asfaltyjak wyżejmorfologia krwi z rozmazem; płytki krwi;
badanie ogólne moczu; zdjęcie rtg klatki piersiowejjak wyżejmorfologia
krwi z rozmazem; płytki krwi; badanie ogólne moczu; w zależności od
wskazań - zdjęcie rtg klatki piersiowejco 1-2 latajak wyżejmorfologia krwi
z rozmazem; płytki krwi; badanie ogólne moczu; zdjęcie rtg klatki
piersiowejskóra; układ krwiotwórczy; pęcherz moczowy; układ oddechowyR1, O
32Naftan i pochodne (naftol, dekalina, tetralina)ogólne, ze zwróceniem
uwagi na skóręmorfologia krwi; badania czynności wątroby; badanie ogólne
moczu; stężenie kreatyniny w surowicyogólne, ze zwróceniem uwagi na
skóręmorfologia krwi; badania czynności wątroby; badanie ogólne moczu;
stężenie kreatyniny w surowicyco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na
skóręmorfologia krwi; badania czynności wątroby; badanie ogólne moczu;
stężenie kreatyniny w surowicywątroba; nerki; krwinki czerwoneA
33Nikiel i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę i układ
oddechowyspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę i układ
oddechowyspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejco 2 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę i układ
oddechowyspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejskóra; układ oddechowyR1, O, A
34Nitrogliceryna i nitroglikologólne, ze zwrócenim uwagi na układ krążenia
i nerwowyEKGogólne, ze zwrócenim uwagi na układ krążenia i nerwowyEKGco
1-2 lataogólne, ze zwrócenim uwagi na układ krążenia i nerwowyEKGukład
nerwowy; układ krążenia
35Ołów i jego związkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
nerwowymorfologia krwi; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w
surowicyogólne; w zależności od wskazań - neurologicznemorfologia krwi;
badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy. Stężenie: ołowiu we
krwi oraz co najmniej jednego z następujących: cynkoprotoporfiryny w
erytrocytach lub kwasu deltaaminolewulinowego w moczuu pracowników
rozpoczynających pracę w narażeniu na ołów oznaczanie stężenia ołowiu we
krwi przez pierwsze trzy miesiące - co miesiąc, a następnie co 3 miesiące-
w pierwszym roku zatrudnienia. W kolejnych latach u pracowników, u których
stężenie ołowiu we krwi utrzymuje się w granicach 300-500mg/l (1,45 - 2,42
mmol/l) u mężczyzn i 200-300 mg/l (0,97- 1,45 mmol/l) u kobiet - co 6
miesięcy.U pracowników, u których stężenie ołowiu we krwi utrzymuje się
poniżej 300 mg/l (1,45 mmol/l) u mężczyzn i poniżej 200 mg/l (0,97 mmol/l)
u kobiet - co 12 miesięcy, pod warunkiem że stężenia ołowiu w powietrzu
nie przekraczają wartości NDSogólne; w zależności od wskazań -
neurologicznemorfologia krwi; badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w
surowicy. Stężenie: ołowiu we krwi oraz co najmniej jednego z
następujących: cynkoprotoporfiryny w erytrocytach lub kwasu
deltaaminolewulinowego w moczuukład krwiotwórczy; układ nerwowy, nerkiK
Wskazaniami do trwałego odsunięcia od pracy w narażeniu na ołów są:
1) nawracające, trzykrotne, początkowe objawy ołowicy w ciągu ostatnich 3
lat pracy w narażeniu na ołów,
2) nawracająca, dwukrotna kolka ołowicza,
3) encefalopatia i/lub polineuropatia ołowicza,
4) nefropatia ołowicza.Wskazane jest stosowanie aktualnych "Zaleceń
dotyczących rozpoznawania i profilaktyki medycznej ołowicy", opracowanych
przez Instytut Medycyny Pracy w Łodzi i Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia
Środowiskowego w Sosnowcu
36Pestycydy Wymienione poniżej nazwy chemiczne występują jako
składniki wielu preparatów handlowych o różnych nazwach w zależności od
producenta.
1. Hamujące aktywność cholinestrazy
a) związki fosforoorganiczne, np. paration, malation, mefosfolanogólne; w
zależności od wskazań - neurologiczneaktywność cholinesterazy
krwinkowejogólne; w zależności od wskazań - neurologicznew zależności od
wskazań1 raz w rokuogólne; w zależności od wskazań - neurologicznew
zależności od wskazańw układzie enzymatycznym: inhibitor cholinesterazy
krwinkowejTE: u osób narażonych sezonowo należy oznaczyć aktywność
cholinesterazy krwinkowej przed i po każdym okresie oprysków
b) karbaminiany, np. aldikarb, karbaryljak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżej
2. Węglowodory chlorowane:ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy,
wątrobę i skóręmorfologia krwi; badania czynności wątrobyogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę i skóręmorfologia krwi; badania
czynności wątroby1 raz w rokuogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy,
wątrobę i skóręmorfologia krwi; badania czynności wątrobyukład nerwowy;
wątroba; skóra
- związki dwuchlorodwufenyloetanu, np. metoksychlor, metiochlor
- chlorowate cyklodieny, np. aldrin, dieldrin
- związki chlorowane benzenu, np. lindancykloheksanon Morfologię
krwi wykonywać tylko u narażonych na chlorowane związki benzenu
3. Związki kwasu dwuchlorofenoksyoctowego, np. dichlorprop,
mekopropogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę i
skórębadania czynności wątroby; poziom cukru we krwi; badanie ogólne
moczu; stężenie kreatyniny w surowicyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
nerwowy, wątrobę i skórębadania czynności wątroby; poziom cukru we krwi;
badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy1 raz w rokuogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę i skórę; w zależności od
wskazań - neurologicznebadania czynności wątroby; poziom cukru we krwi;
badanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicyukład nerwowy;
wątroba; skóra; nerkiA Mogą działać miotoksycznie
4. Pestycydy dwutiolarbaminianowe, np. maneb, zineb, etylenotiomocznik
(ETU) i propylenotiomocznik (PTU), np. chloroksuron, linuronogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę, tarczycę i skórębadania
czynności wątroby; badanie EKG; w zależności od wskazań - badania
czynności tarczycyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy, wątrobę,
tarczycę i skórębadania czynności wątroby; badanie EKG; w zależności od
wskazań - badania czynności tarczycy1 raz w rokuogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ nerwowy, wątrobę, tarczycę i skórębadania czynności
wątroby; badanie EKG; w zależności od wskazań - badania czynności
tarczycyukład nerwowy; serce - układ bodźcoprzewodzący; wątroba; tarczyca;
skóraA
5. Związki dwupirydylowe np. parakwat, dikwatogólne, ze zwróceniem uwagi
na układ oddechowyspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowyspirometria; w zależności od wskazań -
zdjęcie rtg klatki piersiowej1 raz w rokuogólne, ze zwróceniem uwagi na
układ oddechowyspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejpłuca
6. Dwunitroalkilofenole, np. dinoseb, dinokapogólne, ze zwróceniem uwagi
na wątrobę; w zależności od wskazań - okulistycznemorfologia krwi;
stężenie kreatyniny w surowicy; badania czynności wątroby; badanie ogólne
moczuogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę; badanie
okulistycznemorfologia krwi; stężenie kreatyniny w surowicy; badania
czynności wątroby; stężenie methemoglobiny krwi; badanie ogólne moczu1 raz
w roku, badanie okulistyczne co 4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na
wątrobę; w zależności od wskazań - okulistycznemorfologia krwi; stężenie
kreatyniny w surowicy; badania czynności wątrobywątroba; nerki; krwinki
czerwone
7. Piretroidy, np. aletryna, cypermetryna, dekametrynaogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowy i skóręw zależności od wskazańogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowy i skóręw zależności od wskazań1 raz w
rokuogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy i skóręw zależności od
wskazańukład nerwowy; skóraA
37Pirydynaogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę, skórę, spojówki i układ
nerwowybadania czynności wątrobyogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę,
skórę, spojówki i układ nerwowybadania czynności wątrobyco 4 lataogólne,
ze zwróceniem uwagi na wątrobę, skórę, spojówki i układ nerwowybadania
czynności wątroby; w zależności od wskazań - badanie przewodnictwa nerwów
obwodowychwątroba; skóra; spojówki; układ nerwowy
38Rtęć
a) metaliczna i jej związki nieorganiczneogólne, ze zwróceniem uwagi na
układ nerwowy i stan psychicznybadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w
surowicyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowy i stan
psychicznybadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy; w
zależności od wskazań - EEG i badanie psychologiczneco 1-2 lataogólne;
neurologicznebadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicy; w
zależności od wskazań - EEG i badanie psychologiczneukład nerwowy; nerkiK
TE: oznaczanie zawartości rtęci w moczu
b) związki organiczneogólne; neurologicznebadanie ogólne moczu; stężenie
kreatyniny w surowicy; badania czynności wątrobyogólne; w zależności od
wskazań - neurologiczne; okulistycznebadanie ogólne moczu; stężenie
kreatyniny w surowicy; badania czynności wątroby; w zależności od wskazań
- EEG, badanie psychologiczne, badanie pola widzenia1 raz w rokuogólne;
neurologiczne; okulistycznebadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w
surowicy; badania czynności wątroby; w zależności od wskazań - EEG,
badanie psychologiczne, badanie pola widzeniaukład nerwowy; nerki;
wątroba; nerw wzrokowyjak wyżej
39Siarkowodórogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spojówki,
układ nerwowy i sprawność powonieniaspirometria; zdjęcie rtg klatki
piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, spojówki, układ
nerwowy i sprawność powonienia; w zależności od wskazań -
okulistycznespirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
układ nerwowyspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejukład oddechowy;
układ nerwowy; rogówki; spojówki
40Siarki tlenkiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowyspirometria;
zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowyspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejukład oddechowyR1, O -
mgły kwasu siarkowego
41Terpentynaogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę i nerkibadanie ogólne
moczu; stężenie kreatyniny w surowicyogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę
i nerkibadanie ogólne moczu; stężenie kreatyniny w surowicyco 2-3
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na skórę i nerkibadanie ogólne moczu;
stężenie kreatyniny w surowicyskóra; nerkiA
42Toluenogólne, ze zwróceniem uwagi na układ nerwowymorfologia krwi z
rozmazem; płytki krwiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
nerwowymorfologia krwi z rozmazem; płytki krwico 2-4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowymorfologia krwi z rozmazem; płytki
krwiukład krwiotwórczy; układ nerwowyTE: oznaczenie zawartości kwasu
hipurowego w moczu
43Trójchloroetylen (TRI)ogólne; neurologicznebadanie czynności wątroby;
EKG; w zależności od wskazań - EEGogólne; neurologicznebadanie czynności
wątroby; EKG; w zależności od wskazań - EEGco 2-4 lataogólne;
neurologicznebadanie czynności wątroby; EKG; w zależności od wskazań -
EEGukład nerwowy; wątroba; serce - układ bodźcoprzewodzącyR2 TE:
oznaczanie zawartości kwasu trójcholorooctowego w moczu
44Wanadu pięciotlenekogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
skóręspirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejogólne, ze zwróceniem uwagi
na układ oddechowy i skóręspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie
rtg klatki piersiowejco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ
oddechowy i skóręspirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejukład oddechowy; skóraA
45Węgla dwusiarczekogólne; neurologicznepoziom cholesterolu i
trójglicerydów we krwi; poziom cukru we krwi; EKGogólne; neurologiczne;
okulistycznepoziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi; poziom cukru we
krwi; EKG, badanie przewodnictwa nerwów obwodowych, badanie
psychologiczneco 2-3 lataogólne; neurologiczne; okulistyczne; w zależności
od wskazań - psychiatrycznepoziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi;
poziom cukru we krwi; EKG, badanie przewodnictwa nerwów obwodowych,
badanie psychologiczneukład nerwowy; układ krążeniaK Wskazane pierwsze
badanie psychologiczne i psychiatryczne po 5 latach pracy
46Węgla tlenekogólneEKGogólne; w zależności od wskazań -
neurologiczneEKGco 2-4 lataogólne; neurologiczneEKGukład nerwowy; układ
krążenia
47Węglowodorów alifatycznych związki nitrowe i aminowe
a) związki aminowe (metyloamina, dwumetyloamina, dwuetyloamina) i
dwuaminowe (etylenodwuamina, tetrametylenodwuamina)ogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ oddechowy, nerwowy, skórę i spojówkiw zależności od
wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, nerwowy, skórę i
spojówkiw zależności od wskazańco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na
układ oddechowy, nerwowy, skórę i spojówkiw zależności od wskazańukład
oddechowy; układ nerwowy; skóra; błony śluzoweA
b) związki nitrowe (nitroetan, nitropropan)ogólne, ze zwróceniem uwagi na
wątrobę i błony śluzowebadania czynności wątrobyogólne, ze zwróceniem
uwagi na wątrobę i błony śluzowebadania czynności wątrobyco 2-4
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę i błony śluzowebadania
czynności wątrobywątroba; błony śluzowe
48Węglowodorów aromatycznych związki nitrowe i aminowe:
a) związki nitrowe, np. nitrotolueny, nitrobenzenyogólnemorfologia krwi z
rozmazem; badania czynności wątrobyogólnemorfologia krwi z rozmazem;
badania czynności wątroby; w zależności od wskazań - badanie zawartości
methemoglobiny we krwi1-2 razy w rokuogólnemorfologia krwi z rozmazem;
badania czynności wątrobykrwinki czerwone; wątrobaA
b) związki aminowe, np. anilina, benzydyna,
betanaftyloaminaogólnemorfologia krwi z rozmazem; badanie ogólne moczu;
badania czynności wątrobyogólnemorfologia krwi z rozmazem; badanie ogólne
moczu; badania czynności wątrobypierwsze badanie po 3-6 miesiącach pracy,
następne 2 razy w rokuogólnemorfologia krwi z rozmazem; badanie ogólne
moczu; badania czynności wątrobykrwinki czerwone; wątroba; pęcherz
moczowyR1, O, A W przypadku narażenia na anilinę, w zależności od wskazań
- badanie zawartości methemoglobiny we krwi
49Winylobenzen (styren)ogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy,
wątrobę, skórę i układ nerwowymorfologia krwi z rozmazem; badania
czynności wątrobyogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, wątrobę,
skórę i układ nerwowy; w zależności od wskazań - neurologiczne,
dermatologicznemorfologia krwi z rozmazem; badania czynności wątrobyco 2-4
lataogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy, wątrobę, skórę i układ
nerwowy; w zależności od wskazań - neurologiczne,
dermatologicznemorfologia krwi z rozmazem; badania czynności wątrobyskóra,
układ oddechowy; układ nerwowy; układ krwiotwórczy; wątrobaR2, O, K -
tlenek styrenu TE: oznaczanie zawartości kwasu migdałowego w moczu
50Winylu chlorekogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę i skórębadania
czynności wątroby; HBsAg; próba oziębiania rak; zdjęcie rtg rąkogólne; w
zależności od wskazań - dermatologicznebadania czynności wątroby; próba
oziębiania rąkco 1-2 lataogólne; w zależności od wskazań -
dermatologicznebadania czynności wątroby; próba oziębiania rąk; zdjęcie
rtg rąkobwodowy układ naczyniowy; wątroba; skóra; kości palców rąkR2, O, K
USG wątroby po 10 latach pracy, następne w zależności od wskazań. W
przypadku dodatniej próby oziębiania w badaniu okresowym - zdjęcie rtg rąk
51Żywice epoksydoweogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy i
skóręspirometriaogólne, ze zwróceniem uwagi na układ oddechowy; w
zależności od wskazań - dermatologicznespirometriaco 3-4 lataogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ oddechowy; w zależności od wskazań -
dermatologicznespirometriaskóra; układ oddechowyA
52Mieszaniny rozpuszczalników organicznychogólne; neurologicznemorfologia
krwi z rozmazem; płytki krwi; badania czynności wątroby; w zależności od
wskazań - EEGogólne; neurologicznemorfologia krwi z rozmazem; płytki krwi;
badania czynności wątrobyco 2-4 lataogólne; neurologicznemorfologia krwi z
rozmazem; płytki krwi; badania czynności wątroby; w zależności od wskazań
- EEGukład nerwowy; układ krwiotwórczy; wątrobaRozszerzenie zakresu badań
lekarskich i pomocniczych, w tym psychologicznych powinno wynikać ze
specyfiki działania na organizm poszczególnych składników mieszaniny
rozpuszczalników
53Cytostatykiogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę i skóręmorfologia krwi
z rozmazem; badania czynności wątroby; badanie ogólne moczuogólne, ze
zwróceniem uwagi na wątrobę i skóręmorfologia krwi z rozmazem; badania
czynności wątroby; badanie ogólne moczuco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem
uwagi na wątrobę i skóręmorfologia krwi z rozmazem; badania czynności
wątroby; badanie ogólne moczuwątroba; układ krwiotwórczyR1 lub R2, K
IVCzynniki*) biologiczne *) Wykonanie badania serologicznego
służącego rozpoznaniu zakażenia czynnikiem biologicznym wymaga uzyskania
pisemnej zgody badanego, poinformowanego uprzednio o celu, sposobie
wykonania i ewentualnych skutkach badania
1Wirus zapalenia wątroby - typ B (HBV)ogólne, ze zwróceniem uwagi na
wątrobębilirubina; ALAT w surowicy; inne w zależności od wskazańogólne, ze
zwróceniem uwagi na wątrobębilirubina; ALAT w surowicy; inne w zależności
od wskazańco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobębilirubina;
ALAT w surowicy; inne w zależności od wskazańwątrobaR1 - po
udokumentowanym zachorowaniu na wirusowe zapalenie wątroby typu B.
Pracownicy służby zdrowia zatrudnieni w kontakcie z krwią
2Wirus zapalenia wątroby - typ C (HCV)ogólne, ze zwróceniem uwagi na
wątrobębilirubina; ALAT w surowicy; inne w zależności od wskazańogólne, ze
zwróceniem uwagi na wątrobębilirubina; ALAT w surowicy; inne w zależności
od wskazańco 2-4 lataogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobębilirubina;
ALAT w surowicy; inne w zależności od wskazańwątrobaR1 - po
udokumentowanym zachorowaniu na wirusowe zapalenie wątroby typu C.
Pracownicy służby zdrowia zatrudnieni w kontakcie z krwią
3Ludzki wirus niedoboru odporności nabytej (HIV)ogólnew zależności od
wskazańogólnew zależności od wskazańco 2 lataogólnew zależności od
wskazańukład odpornościowyPracownicy służby zdrowia zatrudnieni w
kontakcie z krwią
4Pałeczki Brucella abortus bovisogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę,
śledzionę, układ ruchu, układ nerwowy, narząd słuchubadania czynności
wątroby; badanie audiometryczneogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę,
śledzionę, układ ruchu, układ nerwowy, narząd słuchubadania czynności
wątroby; badanie audiometryczne; w zależności od wskazań odczyn Wrightaco
3-5 latogólne, ze zwróceniem uwagi na wątrobę, śledzionę, układ ruchu,
układ nerwowy, narząd słuchubadania czynności wątroby; badanie
audiometrycznewątroba; śledziona; układ ruchu; układ nerwowy; narząd
słuchuSłużba weterynaryjna i zootechniczna. Pracownicy obsługi bydła,
zakładów mięsnych i produkcji pasz biologicznych
5Promieniowce termofilne, grzyby pleśniowe i inne pleśniowce o działaniu
uczulającymogólnespirometria; zdjęcie rtg klatki
piersiowejogólnespirometria; w zależności od wskazań - zdjęcie rtg klatki
piersiowejco 2-3 lataogólnespirometria; zdjęcie rtg klatki piersiowejukład
oddechowyA
6Inne szkodliwe czynniki biologiczne:
a) prątek gruźlicyOgólnew zależności od wskazańOgólnew zależności od
wskazańco 2-3 lataOgólnew zależności od wskazańukład oddechowyZwrócić
uwagę na możliwość wystąpienia gruźlicy narządowej
b) wirus kleszczowego zapalenia mózgujak wyżejjak wyżejogólne, ze
zwróceniem uwagi na układ nerwowyjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyże-jośrodkowy układ nerwowyWyniki badań i rozpoznanie powinny być
konsultowane w klinice chorób zakaźnych akademii medycznej
c) Chlamydia psittacijak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejukład oddechowyjak wyżej
d) Toxoplasma gondiijak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejukład nerwowy; narząd wzroku; układ chłonnyjak wyżej
e) Borrelia burgdorferijak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejskóra; stawy; układ nerwowy; mięsień sercowyjak wyżej
VInne czynniki
1Niekorzystne czynniki psychospołeczne
a) zagrożenia wynikające ze stałego dużego dopływu informacji i gotowości
do odpowiedziogólne, ze zwróceniem uwagi na stan psychicznypoziom
cholesterolu; EKGogólne, ze zwróceniem uwagi na stan psychicznypoziom
cholesterolu; EKGco 2-4 lataogólnepoziom cholesterolu; EKGukład krążenia;
ośrodkowy układ nerwowyWskazane jest korzystanie przez lekarza z
konsultacji psychologicznej w przypadku oceny, że wykonywanie pracy może
powodować narażenie życia własnego lub innych. Zakres badań i ich
interpretacja przez psychologa powinna być zależna od oceny krytycznej
funkcji psychologicznej decydującej o wykonywaniu pracy
b) zagrożenia wynikające z pracy na stanowiskach decyzyjnych i związanych
z odpowiedzialnościąjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżej
c) zagrożenia wynikające z narażenia życiajak wyżejjak wyżejjak wyżejjak
wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżejjak wyżej
d) zagrożenia wynikające z monotonii pracyogólnew zależności od wskazańjak
wyżejw zależności od wskazańjak wyżejjak wyżejw zależności od
wskazańośrodkowy układ nerwowy
2Prace wymagające pełnej sprawności psychoruchowejogólne; okulistyczne;
neurologicznetesty sprawności psychoruchowejogólne; w zależności od
wskazań - okulistyczne; neurologicznew zależności od wskazań - testy
sprawności psychoruchowejco 3-4 lata; powyżej 50 roku życia - co 2
lataogólnew zależności od wskazań
3Praca na wysokości
a) do 3 mogólne; w zależności od wskazań - neurologiczne, okulistyczne,
otolaryngologicznew zależności od wskazańogólne; w zależności od wskazań -
neurologiczne, okulistyczne, otolaryngologicznew zależności od wskazańco
3-5 latogólnew zależności od wskazań
b) powyżej 3 mogólne; neurologiczne; okulistyczne; otolaryngologiczne z
oceną błędnikaw zależności od wskazańogólne; neurologiczne; okulistyczne;
otolaryngologicznew zależności od wskazańco 2-3 lata; powyżej 50 roku
życia - co rokogólnew zależności od wskazań Wady wzroku wymagające stałego
noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia
(nie dotyczy soczewek kontaktowych)
4Praca zmianowaogólnew zależności od wskazańogólnew zależności od
wskazańco 3-5 latogólnew zależności od wskazań
5Praca fizyczna z wydatkiem energetycznym na pracę powyżej 1500kcal/8
godzin lub 3kcal/min dla mężczyzn i powyżej 1000kcal/8 godz. lub ponad
2kcal/min dla kobietogólne, ze zwróceniem uwagi ma układy: ruchu, krążenia
i oddechowyEKG; w zależności od wskazań - spirometria; zalecana próba
wysiłkowa: Vo2maxogólne, ze zwróceniem uwagi ma układy: ruchu, krążenia i
oddechowyEKG; w zależności od wskazań - spirometria; zalecana próba
wysiłkowa: Vo2maxco 5 lat; powyżej 45 roku życia - co 3 lataogólneEKG
6Praca w wymuszonej pozycjiogólne, ze zwróceniem uwagi na układ ruchuw
zależności od wskazańogólne; w zależności od wskazań - neurologiczne,
ortopedycznew zależności od wskazańco 3-5 latogólne; w zależności od
wskazań - neurologiczne, ortopedycznew zależności od wskazańukład ruchu
7Praca wymagająca ruchów monotonnych typowych kończynogólne, ze zwróceniem
uwagi na układ ruchu i obwodowy układ nerwowyw zależności od
wskazańogólne, ze zwróceniem uwagi na układ ruchu i obwodowy układ
nerwowyw zależności od wskazańco 3-5 latogólnew zależności od wskazańukład
ruchu; obwodowy układ nerwowy
8Praca wymagająca stałego i długotrwałego wysiłku głosowegoogólne; w
zależności od wskazań laryngologa - badanie foniatrycznew zależności od
wskazańogólne; w zależności od wskazań laryngologa - badanie foniatrycznew
zależności od wskazańco 5 latogólne; w zależności od wskazań laryngologa -
badanie foniatrycznew zależności od wskazańnarząd głodu
VIPraca bez określonego czynnika narażeniaogólnew zależności od
wskazańogólnew zależności od wskazańco 5 latogólnew zależności od wskazań
Załącznik nr 2
WZÓR ZAŚWIADCZENIA LEKARSKIEGO - pominięty
Załącznik nr 3
WZÓR ZAŚWIADCZENIA LEKARSKIEGO - pominięty
Załącznik nr 4
REJESTR LEKARZY PRZEPROWADZAJĄCYCH BADANIA PROFILAKTYCZNE
1. Liczba porządkowa
2. Dane personalne: imię i nazwisko, adres, nr telefonu
3. Adres ZOZ lub miejsce wykonywania prywatnej praktyki
4. Wpis dotyczący rodzaju dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych
Symbol(e) cyfrowy(we) dodatkowych wymagań kwalifikacyjnych
Standard zapisu:
1 - specjalizacja w dziedzinie medycyny pracy lub medycyny przemysłowej,
2 - specjalizacja w dziedzinie higieny pracy
3 - specjalizacja w dziedzinie medycyny morskiej i tropikalnej,
4 - specjalizacja w dziedzinie medycyny kolejowej,
5 - specjalizacja w dziedzinie medycyny lotniczej,
6-xx - 6-letni staż pracy; xx ostatnie dwie cyfry roku, w którym lekarz odbył
wymagane przeszkolenie,
7-xx - odbywanie specjalizacji z zakresu medycyny pracy lub medycyny kolejowej -
xx ostatnie dwie cyfry roku zakończenia specjalizacji w trybie obowiązujących
przepisów,
8-xx - możliwość przeprowadzenia badań profilaktycznych z ograniczeniem czasowym
- xx ostatnie dwie cyfry roku upływu okresu ważności,
9 - specjalizacja w dziedzinie medycyny ogólnej lub medycyny rodzinnej,
J - przeszkolenie w jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy w
zakresie badań profilaktycznych pracowników narażonych na działanie
promieniowania jonizującego,
T - przeszkolenie w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w zakresie badań
profilaktycznych pracowników wykonujących prace w warunkach tropikalnych,
morskich i podwodnych oraz pracowników powracających z pracy w warunkach
tropikalnych,
K - przeszkolenie w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej w zakresie badań
pracowników wykonujących prace na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem
ruchu kolejowego,
M - możliwość przeprowadzania badań profilaktycznych ograniczona do określonych
grup pracowników.
Uwaga: Podać wszystkie cyfrowe symbole standardów, także poszerzających lub
ograniczających możliwość przeprowadzania badań profilaktycznych.
Przykład 1: 1J = specjalizacja z medycyny pracy i możliwość przeprowadzania
badań osób narażonych na promieniowanie jonizujące,
Przykład 2: 696M = lekarz przepracował minimum 6 lat w charakterze lekarza
zakładowego w publicznym ZOZ, odbył wymagany kurs
doskonalący w 1996 r., może wykonywać badania profilaktyczne wyłącznie
pracowników ZOZ zatrudniającego lekarza.
5. Nr prawa wykonywania zawodu
6. Data wydania zaświadczenia o wpisie do rejestru
7. Potwierdzenie odbioru zaświadczenia
Załącznik nr 5
WZÓR ZAŚWIADCZENIA O DOKONANIU WPISU DO REJESTRU LEKARZY PRZEPROWADZAJĄCYCH
BADANIA PROFILAKTYCZNE - pominięty
Załącznik nr 6
WZÓR PIECZĘCI LEKARZA PRZEPROWADZAJĄCEGO BADANIA PROFILAKTYCZNE
A
- dwucyfrowy symbol województwa
B
1 - specjalizacja w dziedzinie medycyny pracy lub medycyny przemysłowej,
2 - specjalizacja w dziedzinie higieny pracy,
3 - specjalizacja w dziedzinie medycyny morskiej i tropikalnej,
4 - specjalizacja w dziedzinie medycyny kolejowej,
5 - specjalizacja w dziedzinie medycyny lotniczej,
6-xx - 6-letni staż pracy; xx ostatnie dwie cyfry roku, w którym lekarz odbył
wymagane przeszkolenie,
7-xx - odbywanie specjalizacji z zakresu medycyny pracy lub medycyny kolejowej -
xx ostatnie dwie cyfry roku zakończenia specjalizacji w trybie obowiązujących
przepisów,
8-xx - możliwość przeprowadzenia badań profilaktycznych z ograniczeniem czasowym
- xx ostatnie dwie cyfry roku upływu okresu ważności,
9 - specjalizacja w dziedzinie medycyny ogólnej lub medycyny rodzinnej,
J - przeszkolenie w jednostce badawczo-rozwojowej w dziedzinie medycyny pracy w
zakresie badań profilaktycznych pracowników narażonych na działanie
promieniowania jonizującego,
T - przeszkolenie w Instytucie Medycyny Morskiej i Tropikalnej w zakresie badań
profilaktycznych pracowników wykonujących prace w warunkach tropikalnych,
morskich i podwodnych oraz pracowników powracających z pracy w warunkach
tropikalnych,
K - przeszkolenie w Centrum Naukowym Medycyny Kolejowej w zakresie badań
pracowników wykonujących prace na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem
ruchu kolejowego,
M - możliwość przeprowadzania badań profilaktycznych ograniczona do określonych
grup pracowników.
Uwaga: Podać wszystkie cyfrowe symbole standardów, także poszerzających lub
ograniczających możliwość przeprowadzania badań profilaktycznych.
C
- liczba porządkowa z rejestru lekarzy przeprowadzających badania
profilaktyczne, prowadzonego przez wojewódzki ośrodek medycyny pracy.
D
- numer prawa wykonywania zawodu lekarza
Załącznik nr 7
WZÓR REJESTRU WYDANYCH ZAŚWIADCZEŃ
* - Symbole rodzaju zaświadczenia:
21 - wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych zdolny do wykonywania pracy na
wskazanym (dotychczasowym) stanowisku pracy
22 - wobec przeciwwskazań zdrowotnych niezdolny do wykonywania pracy na
wskazanym (dotychczasowym) stanowisku pracy
23 - wobec przeciwwskazań zdrowotnych utracił zdolność do wykonywania
dotychczasowej pracy
31 - niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy ze względu na szkodliwy wpływ
wykonywanej pracy na zdrowie
32 - niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy ze względu na szkodliwy wpływ
wykonywanej pracy na zdrowie kobiety w ciąży
33 - niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy ze względu na zagrożenie
zdrowia młodocianego
34 - niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy ze względu na podejrzenie
powstania choroby zawodowej
35 - niezdolny do wykonywania dotychczasowej pracy ze względu na chorobę
zawodową lub skutki wypadku przy pracy.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 10 października 2002 roku. Stan prawny na 1
lipca 2003 r.
Ustawa z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
Ujednolicony tekst ustawy z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy powstał na podstawie Dz. U. z 2002 r.:
nr 112, poz. 980 (w którym jest urzędowa jednolita wersja),
nr 135, poz. 1146,
nr 200, poz. 1679.
Wszystkie przepisy znowelizowane 26 lipca 2002 r. - które są zaznaczone
tłustym drukiem - wejdą w życie 1 lipca 2003 r. W tekście ujednoliconym
podajemy obie wersje: starą i nową.
Tekst uwzględnia też ostatnią zmianę (nowe brzmienie ust. 2a w art. 8)
wprowadzoną ustawą z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679), a obowiązującą od 1 stycznia 2003 roku.
Art. 1. 1. Przepisy ustawy stosuje się do zakładów pracy, w których następuje
zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami
organizacyjnymi, produkcyjnymi albo technologicznymi, w tym także, gdy zmiany te
następują w celu poprawy warunków pracy lub warunków środowiska naturalnego,
jeżeli powodują one konieczność jednorazowego lub w okresie nie dłuższym niż 3
miesiące rozwiązania stosunków pracy z grupą pracowników obejmującą co najmniej
10 proc. załogi w zakładach zatrudniających do 1000 pracowników lub co najmniej
100 pracowników w zakładach zatrudniających powyżej 1000 pracowników.
1. Przepisy ustawy stosuje się do zakładów pracy zatrudniających co najmniej 20
pracowników, w których następuje zmniejszenie zatrudnienia z przyczyn
ekonomicznych lub w związku ze zmianami organizacyjnymi, produkcyjnymi albo
technologicznymi, w tym także, gdy zmiany te następują w celu poprawy warunków
pracy lub warunków środowiska naturalnego, jeżeli powodują one konieczność
jednorazowego lub w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące rozwiązania stosunków
pracy z grupą pracowników obejmującą co najmniej:
1) 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
2) 10 proc. pracowników, gdy pracodawca zatrudnia przynajmniej 100, jednakże
mniej niż 300 pracowników,
3) 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia 300 lub więcej pracowników.
2. Przepisy ustawy stosuje się także do zakładów pracy zatrudniających co
najmniej 20 pracowników w przypadku ogłoszenia ich upadłości lub likwidacji, z
zastrzeżeniem przepisów art. 7a.
3. skreślony.
Art. 2. 1. O konieczności rozwiązania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn,
o których mowa w art. 1 ust. 1 i 2, kierownik zakładu pracy zawiadamia na piśmie
zakładową organizację związkową nie później niż na 45 dni (będzie: nie później
niż na 30 dni) przed terminem dokonywania wypowiedzeń, informując o przyczynach
uzasadniających zamierzone zwolnienia z pracy i wskazując liczbę pracowników
oraz grupy zawodowe objęte zamiarem zwolnienia z pracy.
2. Po otrzymaniu zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, zakładowa organizacja
związkowa ma prawo żądać od kierownika zakładu pracy przedstawienia informacji
dotyczącej sytuacji ekonomiczno-finansowej zakładu oraz zamierzeń dotyczących
poziomu i struktury zatrudnienia w zakładzie, jak również ma prawo przedstawić
kierownikowi zakładu, w terminie nie dłuższym niż 14 dni od zawiadomienia o
zamierzonych zwolnieniach, propozycje umożliwiające ograniczenie rozmiaru tych
zwolnień, do których kierownik zakładu pracy zobowiązany jest ustosunkować się w
ciągu 7 dni, podając swoje stanowisko do wiadomości załogi.
Art. 3. O zamierzonym rozwiązaniu z pracownikami stosunków pracy z przyczyn, o
których mowa w art. 1 ust. 1 i 2, kierownik zakładu pracy jest obowiązany
zawiadomić również powiatowy urząd pracy nie później niż na 45 dni (będzie: nie
później niż na 30 dni) przed terminem dokonywania wypowiedzeń.
Art. 4. 1. W terminie nie dłuższym niż 30 dni (będzie: nie dłuższym niż 20 dni)
od zawiadomienia, o którym mowa w art. 2 ust. 1, kierownik zakładu pracy i
zakładowa organizacja związkowa zawierają porozumienie. W porozumieniu określa
się zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem
zwolnienia z pracy, a w szczególności kryteria doboru pracowników do zwolnienia,
kolejność i terminy dokonywania wypowiedzeń, a także obowiązki zakładu pracy w
zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z
zamierzonymi zwolnieniami.
2. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna zakładowa organizacja
związkowa, kierownik zakładu pracy zawiera wspólne porozumienie ze wszystkimi
organizacjami związkowymi.
3. W razie niezawarcia porozumienia z powodu niemożności uzgodnienia przez
strony jego treści, zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników
objętych zamiarem zwolnienia z pracy określa kierownik zakładu pracy w drodze
regulaminu, uwzględniając ustalenia dokonane z organizacją związkową w toku
uzgadniania porozumienia.
4. W zakładzie pracy, w którym nie działa zakładowa organizacja związkowa,
zasady postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem
zwolnienia z pracy określa, w drodze regulaminu, kierownik zakładu pracy po
zasięgnięciu opinii załogi w trybie przyjętym w danym zakładzie.
Art. 5. 1. Przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunków pracy w drodze
wypowiedzenia z przyczyn przewidzianych w art. 1 ust. 1 nie stosuje się trybu
postępowania określonego w art. 38 kodeksu pracy oraz przepisu art. 41 kodeksu
pracy, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ust. 2-4, a także przepisów
szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub
rozwiązaniem stosunku pracy, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w art. 6.
2. Przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy, a także warunków pracy i
płacy, przepisy art. 38 kodeksu pracy stosuje się w razie niezawarcia
porozumienia, o którym mowa w art. 4.
3. Wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy w sytuacjach, o których mowa w art.
41 kodeksu pracy, nie jest dopuszczalne w czasie urlopu trwającego krócej niż 3
miesiące, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w
pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający zakład do rozwiązania umowy
o pracę bez wypowiedzenia.
4. Pracownikowi, w sytuacjach, o których mowa w art. 41 kodeksu pracy, zakład
pracy może, jeżeli zachodzi taka konieczność, wypowiedzieć warunki pracy i
płacy. Jeżeli powoduje to obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje,
przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy, dodatek wyrównawczy, obliczany według
zasad ustalonych przepisami wydanymi na podstawie art. 297 kodeksu pracy.
5. W sytuacjach wskazanych w art. 1 ust. 1 umowy o pracę zawarte na czas
określony lub na czas wykonania określonej pracy mogą być rozwiązane przez każdą
ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
Art. 6. 1. Jeżeli z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 nie jest możliwe dalsze
zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy pracowników, o których mowa w
art. 39 i 177 kodeksu pracy, a także pracowników będących członkami zarządu
zakładowej organizacji związkowej objętych ochroną stosunku pracy na podstawie
odrębnych przepisów albo rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego oraz
społecznymi inspektorami pracy - w czasie trwania ich kadencji oraz w okresie
roku po jej upływie - zakład pracy może jedynie wypowiedzieć im dotychczasowe
warunki pracy i płacy. Jeżeli powoduje to obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi
przysługuje dodatek wyrównawczy do końca okresu, w którym pracownik jest objęty
szczególną ochroną stosunku pracy, obliczony według zasad ustalonych przepisami
wydanymi na podstawie art. 297 kodeksu pracy.
(UWAGA! Poniższa wersja ust. 1 wejdzie w życie z dniem uzyskania przez Polskę
członkostwa w Unii Europejskiej).
1. Jeżeli z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 nie jest możliwe dalsze
zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy pracowników, o których mowa w
art. 39 i 177 kodeksu pracy, a także pracowników będących członkami zarządu
zakładowej organizacji związkowej, specjalnego zespołu negocjacyjnego lub
europejskiej rady zakładowej albo rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego
oraz społecznymi inspektorami pracy - w czasie trwania ich kadencji oraz w
okresie roku po jej upływie - zakład pracy może jedynie wypowiedzieć im
dotychczasowe warunki pracy i płacy. Jeżeli powoduje to obniżenie wynagrodzenia,
pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy do końca okresu, w którym pracownik
jest objęty szczególną ochroną stosunku pracy, obliczony według zasad ustalonych
przepisami wydanymi na podstawie art. 297 kodeksu pracy).
2. Przepisy ust. 1 stosuje się odpowiednio do pracowników w okresie od dnia
powołania ich do czynnej służby wojskowej lub jej form zastępczych do dnia
zwolnienia ich po odbyciu tych służb, a w razie odbywania zasadniczej służby
wojskowej albo przeszkolenia wojskowego - ponadto do upływu trzydziestu dni od
dnia zwolnienia.
Art. 7. skreślony.
Art. 7a. 1. W razie ogłoszenia upadłości lub zarządzenia likwidacji zakładu
pracy i braku środków na wynagrodzenia dla pracowników syndyk lub likwidator
może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia pod warunkiem niezgłoszenia
przez pracownika sprzeciwu w terminie 5 dni od dnia otrzymania zawiadomienia o
zamierzonym rozwiązaniu stosunku pracy. Pismo syndyka lub likwidatora powinno
zawierać pouczenie w tej sprawie. Pracownikowi, z którym rozwiązano stosunek
pracy, przysługuje, niezależnie od odprawy przewidzianej w art. 8, dodatkowo
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
2. Rozwiązanie stosunku pracy w trybie, o którym mowa w ust. 1, traktuje się jak
rozwiązanie stosunku pracy za wypowiedzeniem dokonanym przez zakład pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy.
3. O zamiarze rozwiązania stosunku pracy w trybie określonym w ust. 1 syndyk lub
likwidator zawiadamia na piśmie zakładową organizację związkową, która może w
ciągu 5 dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie opinię w tej sprawie.
4. Przy rozwiązywaniu stosunków pracy w trybie określonym w ust. 1 i 2 nie
stosuje się przepisów art. 2-4.
5. Wszelkie niezaspokojone należności pracownicze podlegają zaspokojeniu w
trybie i na zasadach przewidzianych odrębnymi przepisami, z tym że syndyk lub
likwidator z urzędu uwzględnia te należności w wykazie wierzytelności do
upadłego lub likwidowanego zakładu pracy.
Art. 8. 1. Pracownikowi, z którym został rozwiązany stosunek pracy z przyczyn, o
których mowa w art. 1, przysługuje odprawa pieniężna.
2. Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował łącznie mniej
niż 10 lat,
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował łącznie 10 lat,
lecz mniej niż 20 lat,
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował łącznie 20 lat
i więcej.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Wydatki z tego tytułu są
pokrywane ze środków zakładu pracy.
2. Odprawa pieniężna przysługuje w wysokości:
1) jednomiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował u danego
pracodawcy mniej niż 2 lata,
2) dwumiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował u danego
pracodawcy 2 i więcej lat, jednak nie więcej niż 8 lat,
3) trzymiesięcznego wynagrodzenia, jeżeli pracownik przepracował u danego
pracodawcy ponad 8 lat.
Odprawę pieniężną ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Przepis art. 36 ż 11 kodeksu
pracy stosuje się odpowiednio.
2a. Wysokość odprawy nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego
wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedzającego rok, w
którym rozwiązano stosunek pracy, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.
3. Odprawa pieniężna nie przysługuje jednak pracownikowi:
1) skreślony,
2) który do dnia rozwiązania stosunku pracy przyjął propozycję zatrudnienia w
zakładzie pracy przejmującym w całości lub w części mienie dotychczas
zatrudniającego go zakładu albo w zakładzie pracy powstałym w wyniku takiego
przejęcia,
3) który po rozwiązaniu stosunku pracy rozpoczyna działalność gospodarczą na
własny rachunek lub w ramach spółki albo spółdzielni w związku z przejęciem
określonych składników mienia ruchomego lub nieruchomego zakładu pracy; dotyczy
to także pracownika, który w chwili rozwiązania stosunku pracy jest wspólnikiem
w spółce lub członkiem spółdzielni dokonującej takiego przejęcia,
4) zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy i otrzymującemu emeryturę lub
rentę albo zatrudnionemu (zamiast tego sformułowania będzie: który nabył prawo
do emerytury lub renty albo który jest zatrudniony) w innym zakładzie pracy w
pełnym wymiarze czasu pracy lub w kilku zakładach pracy łącznie w pełnym
wymiarze czasu pracy,
5) prowadzącemu działalność gospodarczą na własny rachunek,
6) prowadzącemu gospodarstwo rolne o powierzchni użytków rolnych powyżej 5 ha
przeliczeniowych albo gospodarstwo stanowiące dział specjalny produkcji rolnej w
rozumieniu przepisów podatkowych, z którego wysokość podatku rolnego przekracza
wysokość podatku z 5 ha przeliczeniowych.
4. W razie zbiegu prawa do odprawy przewidzianej w ust. 1 i jednorazowej odprawy
pieniężnej w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności
do pracy pracownikowi przysługuje jedna, korzystniejsza dla niego odprawa.
5. skreślony.
6. skreślony.
Art. 9. Wypłata odprawy pieniężnej pracownikom, z którymi zakład pracy
rozwiązuje stosunki pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 i 2, w czasie
korzystania z urlopu lub w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy
albo nieświadczenia pracy na podstawie odrębnych przepisów, następuje na
zasadach dotyczących ogółu pracowników objętych zwolnieniem.
Art. 10. 1. Przepisy ustawy, z wyjątkiem art. 2-4, mają odpowiednie zastosowanie
także w razie podejmowania przez kierownika zakładu pracy indywidualnych decyzji
o zwalnianiu pracowników z przyczyn wymienionych w art. 1 ust. 1, jeżeli
przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający rozwiązanie stosunku pracy, a
zwolnienia w okresie nie dłuższym niż 3 miesiące obejmują nie więcej niż 10
proc. załogi w zakładach pracy zatrudniających do 1000 pracowników lub nie
więcej niż 100 pracowników w zakładach pracy zatrudniających powyżej 1000
pracowników (sformułowanie "obejmują nie więcej niż 10 proc. załogi w zakładach
pracy zatrudniających do 1000 pracowników lub nie więcej niż 100 pracowników w
zakładach pracy zatrudniających powyżej 1000 pracowników" zastąpi zwrot:
obejmują mniejszą liczbę pracowników niż określona w art. 1 ust. 1), z
zastrzeżeniem przepisów ust. 2-5.
2. Przy wypowiadaniu pracownikom stosunków pracy, a także warunków pracy i płacy
przepisy art. 38 kodeksu pracy mają zastosowanie, z zastrzeżeniem przepisów ust.
3.
3. Rozwiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z pracownikami, których
stosunek pracy podlega szczególnej ochronie przed wypowiedzeniem lub
rozwiązaniem z mocy przepisów kodeksu pracy lub przepisów szczególnych, może
nastąpić pod warunkiem niezgłoszenia sprzeciwu przez zakładową organizację
związkową w terminie 14 dni od otrzymania zawiadomienia o zamierzonym
wypowiedzeniu. W razie niezgłoszenia sprzeciwu w tym terminie przez organizację
związkową kierownik zakładu pracy podejmuje decyzję w sprawie rozwiązania
stosunku pracy.
4. Pracownikom, o których mowa w ust. 3, kierownik zakładu pracy może
wypowiedzieć warunki pracy i płacy, jeżeli z przyczyn określonych w art. 1 ust.
1 nie jest możliwe dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach
pracy.
5. Jeżeli w wyniku wypowiedzenia warunków pracy i płacy następuje obniżenie
wynagrodzenia pracowników, o których mowa w ust. 4, uprawnienie do dodatku
wyrównawczego przysługuje w zakresie i na zasadach przewidzianych w art. 5 ust.
4 i w art. 6.
Art. 10a. Przepisów art. 10 nie stosuje się do pracowników będących posłami,
senatorami lub radnymi w okresie, w którym ich stosunek pracy podlega
szczególnej ochronie.
Art. 11. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio w razie rozwiązania stosunku
pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1 i 2 na mocy porozumienia stron.
Art. 12. Zakład pracy powinien ponownie zatrudnić pracownika, z którym rozwiązał
stosunek pracy z przyczyn określonych w art. 1 ust. 1, w razie ponownego
zatrudniania pracowników w tej samej grupie zawodowej, jeżeli pracownik zgłosi
zamiar powrotu do zakładu pracy w ciągu roku od rozwiązania stosunku pracy.
Art. 13. Do nieuzasadnionych lub niezgodnych z prawem wypowiedzeń umów o pracę
mają odpowiednie zastosowanie przepisy oddziału 4 rozdziału II działu drugiego
kodeksu pracy.
Art. 14-15. skreślone.
Art. 16. Przepisy ustawy nie naruszają uprawnień samorządu załogi wynikających z
przepisów odrębnych.
Art. 17. Przepisów ustawy nie stosuje się do pracowników zatrudnionych na
podstawie mianowania. Jednakże pracownikom tym przysługuje odprawa, przewidziana
w art. 8, w razie rozwiązania stosunku pracy w okolicznościach, o których mowa w
art. 1 ust. 1 i 2, jeżeli przepisy regulujące ich prawa i obowiązki nie
przewidują żadnych świadczeń z tego tytułu.
Art. 18-22. pominięte.
Art. 23. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, tj. 27
stycznia 1990 r.).
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 sierpnia 1991 r. w sprawie
postępowania dotyczącego rejestracji związków zawodowych
(Dz. U. nr 77 z 29 sierpnia 1991 r., poz. 340)
Na podstawie art. 18 ust. 4 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
(Dz. U. Nr 55, poz. 234) zarządza się, co następuje:
ż 1. Rejestr związków zawodowych, zwany dalej "rejestrem", dla organizacji
związkowych, zwanych dalej "związkami", tworzony na podstawie przepisów ustawy z
dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, prowadzą:
1) dla ogólnokrajowych związków międzybranżowych i ogólnokrajowych zrzeszeń
międzybranżowych - Sąd Wojewódzki w Warszawie,
2) dla związków innych niż określone w pkt. 1 - sądy wojewódzkie właściwe
miejscowo ze względu na siedzibę związku.
ż 2. Rejestr składa się z trzech działów:
1) działu A, do którego wpisuje się organizacje związkowe oraz ich jednostki
organizacyjne,
2) działu B, do którego wpisuje się ogólnokrajowe związki międzybranżowe,
3) działu C, do którego wpisuje się ogólnokrajowe zrzeszenie międzybranżowe.
ż 3. Dla każdego działu rejestru prowadzi się oddzielną księgę rejestrową według
wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia.
ż 4. Dla każdego związku prowadzi się oddzielne akta rejestrowe, obejmujące
dokumenty dotyczące postępowania rejestracyjnego i dokumenty stanowiące podstawę
wpisu do rejestru.
ż 5. Wniosek o wpis związku do rejestru składa na piśmie organ upoważniony do
jego reprezentowania.
ż 6. 1. Wniosek o wpis związku do rejestru powinien zawierać: nazwę związku i
jego siedzibę, informację o liczbie założycieli oraz podpisy członków komitetu
założycielskiego lub osób upoważnionych przez komitet do dokonania czynności
związanych z rejestracją.
2. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się:
1) uchwałę o założeniu związku,
2) wykaz osób wchodzących w skład komitetu założycielskiego, zawierający imiona
i nazwiska, miejsca zamieszkania oraz podpisy tych osób,
3) statut związku w dwóch egzemplarzach, ze wskazaniem daty jego uchwalenia.
ż 7. 1. Wniosek o wykreślenie, zmianę lub uzupełnienie wpisów w rejestrze
powinien zawierać dane potrzebne do uzupełnienia poszczególnych rubryk rejestru.
Do wniosku dołącza się dokumenty stanowiące podstawę wpisu.
2. Związek ma obowiązek złożyć wniosek o wpis do rejestru osób wybranych zgodnie
ze statutem do organu uprawnionego do reprezentowania związku w terminie 14 dni
od daty jego wyboru.
3. Wniosek powinien zawierać imiona i nazwiska osób wybranych do tego organu,
ich miejsca zamieszkania oraz funkcję pełnioną w tym organie.
ż 8. Sąd powinien wskazać wnioskodawcy ujawnione wady i braki w składanych
pismach i wnioskach oraz pouczyć go o przeszkodach mogących mieć wpływ na
sprawność postępowania lub na merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy.
ż 9. 1. Jeżeli wniosek ma braki lub wady, które dadzą się usunąć, sąd wydaje
postanowienie o wezwaniu do ich usunięcia i wyznacza w tym celu stosowny termin.
2. Jeżeli wnioskodawca nie usunie braków lub wad w wyznaczonym terminie, sąd
odmówi dokonania wpisu do rejestru.
ż 10. Podstawą postanowienia zarządzającego wpis do rejestru są wyłącznie
dokumenty złożone do akt rejestrowych. W postanowieniu zarządzającym wpis do
rejestru sąd określa dosłowną treść wpisu oraz rubrykę rejestru, do której wpis
ma być dokonany.
ż 11. Sąd nie może zarządzić wpisu do rejestru, jeżeli wpis ten musiałby ulec
wykreśleniu w świetle treści złożonego wniosku lub z innych przyczyn byłby
niezgodny z obowiązującymi przepisami lub faktycznym stanem rzeczy.
ż 12. We wniosku o wpis do rejestru wzmianki o zmianie statutu powinno być
zamieszczone zawiadomienie sądu o dokonanych zmianach - na podstawie nowego
statutu, ze wskazaniem ich treści i daty powzięcia. Wzmiankę o treści tego
zawiadomienia wpisuje się w rubryce "uwagi".
ż 13. O powzięciu wiadomości, która może uzasadniać wykreślenie związku z
rejestru, czyni się wzmiankę w rubryce "uwagi". Treść tej wzmianki może się
opierać na okolicznościach, które doszły do wiadomości sądu w drodze urzędowej
lub są powszechnie znane; sąd zażąda wyjaśnienia co do okoliczności
uzasadniających wykreślenie związku z rejestru.
ż 14. Przepisy dotyczące wpisu w poszczególnych rubrykach rejestru stosuje się
odpowiednio do wykreślenia wpisów w tych rubrykach.
ż 15. Rejestr może przeglądać każdy pod nadzorem pracownika sądowego.
Zaświadczenia, odpisy i wyciągi z rejestru są wydawane osobie, która wykaże
interes prawny w ich uzyskaniu.
ż 16. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem ogłoszenia (czyli 29 sierpnia 1991
r.).
Załącznik
- pominięty
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu
udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru
funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących
pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy
(Dz. U. Nr 71 z 27 czerwca 1996 r., poz. 336)
Na podstawie art. 25 ust. 12 i art. 31 ust. 2 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234, z 1994 r. Nr 43, poz. 163 oraz z
1996 r. Nr 1, poz. 2, Nr 24, poz. 110 i Nr 61, poz. 283) zarządza się, co
następuje:
ż 1. 1. Z wnioskiem o udzielenie urlopu bezpłatnego w celu pełnienia z wyboru
funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek
wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, może wystąpić do pracodawcy
organizacja związkowa, w której pracownik ma pełnić daną funkcję.
2. Organizacja związkowa powinna wystąpić z wnioskiem, o którym mowa w ust. 1,
co najmniej na 14 dni przed proponowanym terminem rozpoczęcia urlopu
bezpłatnego, wskazując okres, na jaki ma być on udzielony.
3. Pracodawca jest obowiązany udzielić urlopu bezpłatnego na okres wskazany
przez organizację związkową; udzielenie urlopu bezpłatnego w innym terminie może
nastąpić jedynie z ważnych przyczyn, na podstawie porozumienia pracodawcy z
organizacją związkową.
ż 2. Organizacja związkowa, na której wniosek pracownikowi udzielono urlopu
bezpłatnego, powinna niezwłocznie zawiadomić pracodawcę o wygaśnięciu mandatu
pracownika. W takim przypadku stosuje się odpowiednio przepis art. 74 Kodeksu
pracy.
ż 3. W okresie urlopu bezpłatnego pracownik zachowuje prawo do umundurowania
oraz do korzystania z lokalu mieszkalnego lub innego pomieszczenia mieszkalnego,
zajmowanego przed urlopem bezpłatnym, jeżeli pracodawca jest uprawniony do
określania warunków zajmowania przez pracowników takiego lokalu lub
pomieszczenia.
ż 4. 1. Pracodawca jest obowiązany, na wniosek zarządu zakładowej organizacji
związkowej, zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w
zarządzie tej organizacji, jeżeli zakładowa organizacja związkowa wykaże we
wniosku, że zachodzą okoliczności uzasadniające udzielenie zwolnienia, o których
mowa w art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.
U. Nr 55, poz. 234, z 1994 r. Nr 43, poz. 163 oraz z 1996 r. Nr 1, poz. 2, Nr
24, poz. 110 i Nr 61, poz. 283).
2. Wniosek zarządu zakładowej organizacji związkowej powinien zawierać:
1) wskazanie pracownika, któremu zwolnienie od pracy ma być udzielone,
2) wskazanie okoliczności uzasadniających udzielenie zwolnienia od pracy,
3) wskazanie, że zwolnienie od pracy ma być udzielone z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia albo bezpłatnie,
4) określenie wymiaru i okresu zwolnienia od pracy.
ż 5. 1. Zarząd zakładowej organizacji związkowej jest obowiązany poinformować
pracodawcę o ustaniu okoliczności uprawniających pracownika do korzystania ze
zwolnienia od pracy.
2. W razie ustania okoliczności, o których mowa w ust. 1, pracownik ma obowiązek
przystąpienia do pracy.
ż 6. 1. Wynagrodzenie od pracodawcy, przysługujące pracownikowi w okresie
zwolnienia od pracy, ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu
ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy. Przy obliczaniu tego
wynagrodzenia dodatkowe wynagrodzenia za pracę w warunkach szkodliwych dla
zdrowia, trudnych, szczególnie uciążliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych
uwzględnia się, jeżeli w czasie zwolnienia od pracy nie ustaje dotychczasowe
narażenie pracownika na oddziaływanie takich warunków.
2. Wynagrodzenie ustala się ponownie w razie zmiany zasad wynagradzania ogółu
pracowników lub grupy zawodowej, którymi pracownik byłby objęty, gdyby nie
korzystał ze zwolnienia od pracy.
ż 7. Korzystanie przez pracownika ze zwolnienia od pracy w niepełnym wymiarze
godzin nie pozbawia go tych uprawnień pracowniczych, które, zgodnie z przepisami
prawa pracy, są uzależnione od wykonywania pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.
ż 8. Pracownik korzystający ze zwolnienia od pracy zachowuje prawo do świadczeń
wynikających z tytułu zatrudnienia u pracodawcy udzielającego zwolnienia,
zgodnie z przepisami określającymi zasady przyznawania takich świadczeń.
ż 9. Pracownikom korzystającym w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia
z urlopu bezpłatnego lub zwolnienia od pracy, udzielonego na podstawie
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 19 maja 1992 r. w sprawie udzielania
bezpłatnych urlopów oraz zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru
funkcje w związkach zawodowych (Dz. U. Nr 45, poz. 201), przysługuje prawo do
dalszego korzystania z tego urlopu lub zwolnienia na dotychczasowych warunkach
do upływu okresu, na jaki został udzielony urlop bezpłatny lub zwolnienie od
pracy, chyba że wcześniej nastąpi wygaśnięcie ich mandatu.
ż 10. Traci moc rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 maja 1992 r. w sprawie
udzielania bezpłatnych urlopów oraz zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z
wyboru funkcje w związkach zawodowych (Dz. U. Nr 45, poz. 201).
ż 11. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia [czyli
12 lipca 1996 r.].
Strona główna
Vademecum "Rz"
Tekst ujednolicony po zmianie z 23 listopada 2002 r. Stan prawny na 1 lipca 2003
roku
Ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
Ujednolicony tekst ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst
pierwotny: Dz. U. nr 55, poz. 234) powstał na podstawie następujących
Dzienników Ustaw:
z 2001 r. nr 79, poz. 854 (urzędowy tekst jednolity); nr 100, poz. 1080;
nr 128, poz. 1405,
z 2002 r. nr 135, poz. 1146, nr 153, poz. 1271 i nr 240, poz. 2052.
Zmiany do ustawy o związkach zawodowych ogłoszone w trzech ostatnich Dz.U.
wchodzą w życie w trzech terminach: 1 stycznia 2003 r., 1 lipca 2003 r.
oraz 1 stycznia 2004 r. Pierwsze są zaznaczone tłustym drukiem, drugie -
czerwonym i opatrzone datą 1 lipca 2003 r. Trzecie są oznaczone fioletową
czcionką i datą.
SPIS TREŚCI
Rozdział 1: Przepisy ogólne (Art. 1-11)
Rozdział 2: Tworzenie związków zawodowych (Art. 12-18)
Rozdział 3: Uprawnienia związków zawodowych (Art. 19-251)
Rozdział 4: Zakładowa organizacja związkowa (Art.26-342)
Rozdział 5: Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy (Art. 35-36)
Rozdział 6: Przepisy szczególne (Art. 37-39)
Rozdział 7: Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe
i końcowe (Art. 40-49)
Rozdział 1
Przepisy ogólne
Spis treści
Art. 1. 1. Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi
pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i
socjalnych.
2. Związek zawodowy jest niezależny w swojej działalności statutowej od
pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz od innych
organizacji.
3. Organy państwowe, samorządu terytorialnego i pracodawcy obowiązani są
traktować jednakowo wszystkie związki zawodowe.
Art. 2. 1. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych mają pracownicy
bez względu na podstawę stosunku pracy, członkowie rolniczych spółdzielni
produkcyjnych oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, jeżeli
nie są pracodawcami.
2. Osobom wykonującym pracę nakładczą przysługuje prawo wstępowania do związków
zawodowych działających w zakładzie pracy, z którym nawiązały umowę o pracę
nakładczą.
3. Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia osób, o których mowa w ust. 1 i
2, prawa przynależności i wstępowania do związków zawodowych.
4. Osoby bezrobotne w rozumieniu przepisów o zatrudnieniu zachowują prawo
przynależności do związków zawodowych, a jeśli nie są członkami związków
zawodowych, mają prawo wstępowania do związków zawodowych w przypadkach i na
warunkach określonych statutami związków.
5. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych w zakładach pracy
przysługuje również osobom skierowanym do tych zakładów w celu odbycia służby
zastępczej.
6. Do praw związkowych funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej i Służby
Więziennej oraz strażaków Państwowej Straży Pożarnej, a także pracowników
Najwyższej Izby Kontroli stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy, z
uwzględnieniem ograniczeń wynikających z odrębnych ustaw.
7. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio również do
innych osób, o których mowa w ust. 1-6.
Art. 3. Nikt nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do
związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej. W szczególności nie może to być warunkiem nawiązania stosunku pracy
i pozostawania w zatrudnieniu oraz awansowania pracownika.
Art. 4. Związki zawodowe reprezentują pracowników i inne osoby, o których mowa w
art. 2, a także bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i
moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art. 5. Związki zawodowe mają prawo reprezentowania interesów pracowniczych na
forum międzynarodowym.
Art. 6. Związki zawodowe współuczestniczą w tworzeniu korzystnych warunków
pracy, bytu i wypoczynku.
Art. 7. 1. W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe reprezentują
wszystkich pracowników, niezależnie od ich przynależności związkowej.
2. W sprawach indywidualnych stosunków pracy związki zawodowe reprezentują prawa
i interesy swoich członków. Na wniosek pracownika niezrzeszonego związek
zawodowy może podjąć się obrony jego praw i interesów wobec pracodawcy.
Art. 8. Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach
odrębnych związki zawodowe kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących
interesów pracowników, emerytów, rencistów, bezrobotnych i ich rodzin.
Art. 9. Statuty oraz uchwały związkowe określają swobodnie struktury
organizacyjne związków zawodowych. Zobowiązania majątkowe mogą podejmować
wyłącznie statutowe organy struktur związkowych posiadających osobowość prawną.
Art. 10. Zasady członkostwa w związku zawodowym oraz sprawowania funkcji
związkowych ustalają statuty i uchwały statutowych organów związkowych.
Art. 11. 1. Związki zawodowe mają prawo tworzyć ogólnokrajowe zrzeszenia
(federacje) związków zawodowych.
2. Ogólnokrajowe związki zawodowe i zrzeszenia związków zawodowych mogą tworzyć
ogólnokrajowe organizacje międzyzwiązkowe (konfederacje).
3. Organizacje związkowe, w tym federacje i konfederacje, mają prawo tworzenia i
wstępowania do międzynarodowych organizacji pracowników.
Rozdział 2
Tworzenie związków zawodowych
Spis treści
Art. 12. 1. Związek zawodowy powstaje z mocy uchwały o jego utworzeniu, podjętej
przez co najmniej 10 osób uprawnionych do tworzenia związków zawodowych.
2. Osoby, które podjęły uchwałę o utworzeniu związku zawodowego, uchwalają
statut i wybierają komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób.
Art. 13. Statut związku zawodowego określa w szczególności:
1) nazwę związku,
2) siedzibę związku,
3) terytorialny i podmiotowy zakres działania,
4) cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,
5) zasady nabywania i utraty członkostwa,
6) prawa i obowiązki członków,
7) strukturę organizacyjną związku ze wskazaniem, które z jednostek
organizacyjnych związku mają osobowość prawną,
8) sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania
zobowiązań majątkowych w imieniu związku,
9) organy związku, tryb ich wyboru i odwołania, zakres ich kompetencji oraz
okres kadencji,
10) źródła finansowania działalności związku oraz sposób ustanawiania składek
członkowskich,
11) zasady uchwalania i zmian statutu,
12) sposób rozwiązania związku i likwidacji jego majątku.
Art. 14. 1. Związek zawodowy podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym
Rejestrze Sądowym, zwanym dalej "rejestrem".
2. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia
związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.
3. Postępowanie w sprawach rejestracji jest wolne od opłat sądowych.
Art. 15. 1. Związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w
statucie nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania.
2. skreślony.
Art. 16. 1. Związek zawodowy zawiadamia niezwłocznie właściwy sąd o zmianie
statutu. Zmiana wchodzi w życie z upływem 14 dni od dnia zawiadomienia, jeżeli
sąd nie zgłosił wcześniej zastrzeżeń co do jej zgodności z prawem.
2. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 1, sąd zawiadamia o nich
związek zawodowy i wyznacza rozprawę dla ich rozpatrzenia w terminie 30 dni od
dnia zawiadomienia przez związek o zmianie statutu.
3. Art. 18 ust. 1 i 2 stosuje się odpowiednio.
Art. 17. 1. Sąd skreśla związek zawodowy z rejestru, gdy:
1) wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku,
2) zakład pracy, w którym dotychczas działał związek zawodowy, został wykreślony
z właściwego rejestru z powodu likwidacji lub upadłości tego zakładu albo jego
przekształcenia organizacyjno-prawnego, uniemożliwiającego kontynuowanie
działalności tego związku,
3) liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 przez okres dłuższy niż 3
miesiące.
2. Okoliczności wskazane w ust. 1 sąd stwierdza z urzędu lub na wniosek związku
zawodowego.
3. skreślony.
Art. 18. 1. Sprawy dotyczące rejestracji związków zawodowych są rozpatrywane w
trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
2. Sprawy, o których mowa w ust. 1, sąd rozpatruje w terminie 14 dni od dnia
złożenia wniosku.
3. skreślony.
4. skreślony.
Rozdział 3
Uprawnienia związków zawodowych
Spis treści
Art. 19. 1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy z 6 lipca
2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich
komisjach dialogu społecznego (Dz. U. nr 100, poz. 1080), zwanej dalej "ustawą o
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych", ma prawo opiniowania
założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków
zawodowych. Nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy
budżetowej, których opiniowanie regulują odrębne przepisy.
2. Organy władzy i administracji państwowej oraz organy samorządu terytorialnego
kierują założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1, do
odpowiednich władz statutowych związku, określając termin przedstawienia opinii,
nie krótszy jednak niż 30 dni. Nieprzedstawienie opinii we wskazanym terminie
uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.
3. W razie odrzucenia w całości lub w części stanowiska związku, właściwy organ
administracji państwowej lub samorządu terytorialnego informuje o tym związek na
piśmie, podając uzasadnienie swojego stanowiska. W razie rozbieżności stanowisk
związek może przedstawić swoją opinię na posiedzeniu właściwej komisji sejmowej,
senackiej lub samorządu terytorialnego.
4. Związkom zawodowym przysługuje prawo wyrażania publicznie opinii na temat
założeń lub projektów, o których mowa w ust. 1, w środkach masowego przekazu, w
tym także w radio i telewizji.
Art. 20. 1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o
Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych, ma prawo występowania z
wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw
objętych zadaniami związku zawodowego. Wnioski dotyczące ustaw związek kieruje
do posłów lub organów mających prawo inicjatywy ustawodawczej. W przypadku aktów
prawnych niższego rzędu wnioski kieruje się do organów uprawnionych do ich
wydania.
2. Organ państwowy, do którego został skierowany wniosek, obowiązany jest w
terminie 30 dni przedstawić związkowi zawodowemu swoje stanowisko, a w razie
negatywnego stanowiska - także jego uzasadnienie.
Art. 21. 1. Na zasadach ustalonych odrębnymi przepisami związkom zawodowym
przysługuje prawo prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów
zbiorowych pracy, a także innych porozumień przewidzianych przepisami prawa
pracy.
2. W gałęziach pracy nieobjętych układami zbiorowymi regulacja warunków pracy i
płacy wymaga konsultacji ze związkami zawodowymi.
Art. 22. uchylony
Art. 23. 1. Związki zawodowe sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy
oraz uczestniczą, na zasadach określonych odrębnymi przepisami, w nadzorze nad
przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Jeżeli w sprawach, o których mowa w ust. 1, zdaniem związku zawodowego
postępowanie organu administracji państwowej i samorządu terytorialnego lub
pracodawcy jest niezgodne z prawem lub narusza zasady sprawiedliwości, związek
może wystąpić do właściwego organu z żądaniem spowodowania usunięcia we
właściwym trybie stwierdzonej nieprawidłowości.
Art. 24. 1. Dochód z działalności gospodarczej prowadzonej przez związki
zawodowe służy realizacji ich zadań statutowych i nie może być przeznaczony do
podziału pomiędzy ich członków.
2. Związki zawodowe korzystają ze zwolnień podatkowych przewidzianych dla
stowarzyszeń.
Art. 25. 1. Pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej
poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek wykonywania tej funkcji w
charakterze pracownika, przysługuje - na wniosek organizacji związkowej - prawo
do urlopu bezpłatnego.
11. Pracownikowi, który po urlopie bezpłatnym stawi się do pracy w terminie
przewidzianym w art. 74 kodeksu pracy, okres urlopu bezpłatnego wlicza się do
okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
12. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania urlopu
bezpłatnego oraz zakres uprawnień przysługujących pracownikowi korzystającemu z
tego urlopu.
2. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z
jego funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli czynność ta nie może być
wykonana w czasie wolnym od pracy.
Art. 251. 1. Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują
organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:
1) pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę
nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji albo
2) funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6, pełniącymi służbę w
jednostce objętej działaniem tej organizacji.
2. Organizacja, o której mowa w ust. 1, przedstawia co kwartał - według stanu na
ostatni dzień kwartału - w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym
kwartale, pracodawcy albo dowódcy jednostki, o której mowa w ust. 1 pkt 2,
informację o łącznej liczbie członków tej organizacji, w tym o liczbie członków,
o których mowa w ust. 1.
Rozdział 4
Zakładowa organizacja związkowa
Spis treści
Art. 26. Do zakresu działania zakładowej organizacji związkowej należy w
szczególności:
1) zajmowanie stanowiska w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie
unormowanym w przepisach prawa pracy,
2) zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy i organu samorządu załogi w sprawach
dotyczących zbiorowych interesów i praw pracowników,
3) sprawowanie kontroli nad przestrzeganiem w zakładzie pracy przepisów prawa
pracy, a w szczególności przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) kierowanie działalnością społecznej inspekcji pracy i współdziałanie z
Państwową Inspekcją Pracy,
5) zajmowanie się warunkami życia emerytów i rencistów.
Art. 261. 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego
pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca są obowiązani do poinformowania na
piśmie działających u każdego z nich zakładowych organizacji związkowych o
przewidywanym terminie tego przejścia, jego przyczynach, prawnych, ekonomicznych
oraz socjalnych skutkach dla swoich pracowników, a także zamierzonych
działaniach dotyczących warunków zatrudnienia tych pracowników, w szczególności
warunków pracy, płacy i przekwalifikowania.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1, dotychczasowy i nowy pracodawca są
obowiązani przekazać co najmniej na 30 dni przed przewidywanym terminem
przejścia zakładu pracy lub jego części.
3. Jeżeli dotychczasowy lub nowy pracodawca zamierza podjąć działania dotyczące
warunków zatrudnienia pracowników, jest obowiązany do podjęcia negocjacji z
zakładowymi organizacjami związkowymi w celu zawarcia porozumienia w tym
zakresie, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przekazania informacji o
tych działaniach.
4. W razie niezawarcia porozumienia w terminie, o którym mowa w ust. 3, z powodu
niemożności uzgodnienia przez strony jego treści, pracodawca samodzielnie
podejmuje działania w sprawach dotyczących warunków zatrudnienia pracowników,
uwzględniając ustalenia dokonane z zakładowymi organizacjami związkowymi w toku
negocjacji nad zawarciem porozumienia.
5. Przepisy ust. 3 i 4 nie mają zastosowania, gdy tryb dokonania działań
dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, jakie zamierza podjąć pracodawca,
określają odrębne przepisy.
Art. 27. 1. Ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych, w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje
działalności, ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładową
organizacją związkową.
2. Przyznawanie pracownikom świadczeń z funduszu, o którym mowa w ust. 1,
dokonywane jest w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
3. Regulaminy nagród i premiowania są ustalane i zmieniane w uzgodnieniu z
zakładową organizacją związkową; dotyczy to również zasad podziału środków na
wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w państwowej jednostce sfery
budżetowej.
4. skreślony.
Art. 28. Pracodawca jest obowiązany udzielić na żądanie związku zawodowego
informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, w szczególności
informacji dotyczących warunków pracy i zasad wynagradzania.
Art. 29. 1. W razie uzasadnionego podejrzenia, że w zakładzie pracy występuje
zagrożenie dla życia lub zdrowia pracowników, zakładowa organizacja związkowa
może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich badań,
zawiadamiając o tym równocześnie właściwego okręgowego inspektora pracy.
Pracodawca jest obowiązany w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku
zawiadomić zakładową organizację związkową o swoim stanowisku. W razie
przeprowadzenia badań, pracodawca udostępnia ich wyniki zakładowej organizacji
związkowej wraz z informacją o sposobie i terminie usunięcia stwierdzonego
zagrożenia.
2. Zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej o odrzuceniu wniosku, o
którym mowa w ust. 1, lub niezajęcie przez pracodawcę stanowiska wobec tego
wniosku w terminie 14 dni od dnia jego złożenia upoważnia zakładową organizację
związkową do przeprowadzenia niezbędnych badań na koszt pracodawcy. O zamiarze
podjęcia badań, ich zakresie oraz przewidywanych kosztach zakładowa organizacja
związkowa zawiadamia pracodawcę na piśmie z co najmniej 14-dniowym
wyprzedzeniem.
3. Pracodawca może w terminie 7 dni od dnia otrzymania zawiadomienia, o którym
mowa w ust. 2, zwrócić się do właściwego okręgowego inspektora pracy o ustalenie
celowości zamierzonych badań lub ich niezbędnego zakresu. Przeprowadzenie badań
wbrew stanowisku inspektora pracy zwalnia pracodawcę z obowiązku pokrycia
kosztów tych badań.
Art. 30. 1. W zakładzie pracy, w którym działa więcej niż jedna organizacja
związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swych członków.
2. Pracownik niezrzeszony w związku zawodowym ma prawo do obrony swoich praw na
zasadach dotyczących pracowników będących członkami związku, jeżeli wybrana
przez niego zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na obronę jego praw
pracowniczych.
21. W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy prawa pracy
zobowiązują pracodawcę do współdziałania z zakładową organizacją związkową,
pracodawca jest obowiązany zwrócić się do tej organizacji o informację o
pracownikach korzystających z jej obrony, zgodnie z przepisami ust. 1 i 2.
Nieudzielenie tej informacji w ciągu 5 dni zwalnia pracodawcę od obowiązku
współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach dotyczących tych
pracowników.
3. W sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów pracowników organizacje
związkowe mogą tworzyć wspólną reprezentację związkową.
4. W sprawach wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia stanowiska z
organizacjami związkowymi, organizacje te przedstawiają wspólnie uzgodnione
stanowisko. Sposób ustalania i przedstawiania tego stanowiska przez każdorazowo
wyłanianą do tych spraw wspólną reprezentację związkową określa porozumienie
zawarte przez organizacje związkowe.
5. Jeżeli w sprawie ustalenia regulaminu wynagradzania, regulaminów nagród i
premiowania, regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, planu urlopów
lub regulaminu pracy, a także okresów rozliczeniowych, o których mowa w art. 129
ż 11 oraz w art. 1294 ż 2 zdanie drugie i ż 3 kodeksu pracy, organizacje
związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu art. 24125a
kodeksu pracy nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30
dni, decyzje w tych sprawach podejmuje pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych
stanowisk organizacji związkowych.
6. skreślony
Art. 31. 1. Prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji
w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługuje:
1) częściowo jednemu pracownikowi w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie
członków zatrudnionych w zakładzie pracy, gdy ich liczba jest mniejsza od 150,
2) jednemu pracownikowi, gdy związek liczy od 150 do 500 członków zatrudnionych
w zakładzie pracy,
3) dwom pracownikom, gdy związek liczy od 501 do 1000 członków zatrudnionych w
zakładzie pracy,
4) trzem pracownikom, gdy związek liczy od 1001 do 2000 członków zatrudnionych w
zakładzie pracy,
5) kolejnemu pracownikowi za każdy rozpoczęty nowy tysiąc, gdy zakładowa
organizacja związkowa liczy ponad 2000 członków zatrudnionych w zakładzie pracy,
6) w niepełnym wymiarze godzin i wtedy może ono być udzielane większej liczbie
pracowników, zgodnie z zasadami zawartymi w punktach poprzedzających.
2. W zależności od wniosku zarządu zakładowej organizacji związkowej zwolnienia
od pracy, o których mowa w ust. 1, udzielane są z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia lub bezpłatnie. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia,
tryb udzielania zwolnień od pracy oraz zakres uprawnień przysługujących
pracownikowi w czasie tych zwolnień.
3. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do
wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z
jego funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie
wolnym od pracy.
Art. 32. 1. Pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji
związkowej wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z pracownikiem będącym
członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej w
czasie trwania mandatu oraz w okresie roku po jego wygaśnięciu.
2. Pracodawca nie może bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej
zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika będącego
członkiem zarządu lub komisji rewizyjnej zakładowej organizacji związkowej w
okresie, o którym mowa w ust. 1, chyba że dopuszczają to odrębne przepisy.
3. Ochrona przewidziana w ust. 1 i 2 przysługuje członkom komitetu
założycielskiego przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia komitetu
założycielskiego.
4. Przepisy ust. 1-3 stosuje się odpowiednio do pracownika pełniącego z wyboru
funkcję w organach organizacji związkowych działających poza zakładem pracy, z
tym że zgodę, o której mowa w tych przepisach, wyraża właściwy statutowo organ
tej organizacji związkowej, w której pracownik pełni lub pełnił swoją funkcję.
UWAGA! Nowa wersja art. 32 zacznie obowiązywać 1 lipca 2003 r.
Art. 32. 1. Pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie
może:
1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą
zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej
zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej
organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę
czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika, o
którym mowa w pkt 1
- z wyjątkiem, gdy dopuszczają to odrębne przepisy.
2. Ochrona, o której mowa w ust. 1, przysługuje przez okres określony uchwałą
zarządu, a po jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu
określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.
3. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej w rozumieniu art.
24125a kodeksu pracy, wskazuje pracodawcy pracowników podlegających ochronie
przewidzianej w ust. 1, w liczbie nie większej niż liczba osób stanowiących
kadrę kierowniczą w zakładzie pracy albo liczba pracowników ustalona zgodnie z
ust. 4.
4. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 3,
zrzeszającej do 20 członków ma prawo wskazać pracodawcy 2 pracowników
podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, a w przypadku organizacji
zrzeszającej więcej niż 20 członków będących pracownikami ma prawo wskazać, jako
podlegających tej ochronie, 2 pracowników oraz dodatkowo:
1) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 10 członków tej organizacji będących
pracownikami, w przedziale od 21 do 50 tych członków,
2) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 20 członków tej organizacji będących
pracownikami, w przedziale od 51 do 150 tych członków,
3) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 30 członków tej organizacji będących
pracownikami, w przedziale od 151 do 300 tych członków,
4) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 40 członków tej organizacji będących
pracownikami, w przedziale od 301 do 500 tych członków,
5) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 50 członków tej organizacji będących
pracownikami, w przedziale powyżej 500 tych członków.
5. Osobami stanowiącymi kadrę kierowniczą w zakładzie pracy, o których mowa w
ust. 3, są kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy albo wchodzący w
skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, a także inne osoby
wyznaczone do dokonywania za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa
pracy.
6. Ochrona przewidziana w ust. 1, w zakładowej organizacji związkowej innej niż
wymieniona w ust. 3 i 4, przysługuje jednemu pracownikowi imiennie wskazanemu
uchwałą zarządu tej organizacji.
7. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje, przez okres 6 miesięcy od dnia
utworzenia komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej, nie
więcej niż trzem pracownikom imiennie wskazanym uchwałą komitetu
założycielskiego.
8. W przypadku gdy właściwy organ nie dokona wskazania, o którym mowa w ust. 3,
4, 6 albo 7, ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje - w okresie do dokonania
wskazania - odpowiednio przewodniczącemu zakładowej organizacji związkowej, bądź
przewodniczącemu komitetu założycielskiego.
9. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje pracownikowi pełniącemu z wyboru
funkcję związkową poza zakładową organizacją związkową, korzystającemu u
pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy.
Ochrona przysługuje w okresie tego urlopu lub zwolnienia oraz przez rok po
upływie tego okresu. Zgodę, o której mowa w ust. 1, wyraża właściwy statutowo
organ organizacji związkowej, w której pracownik pełni albo pełnił tę funkcję.
10. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowe zasady i tryb:
1) powiadamiania przez pracodawcę zarządu zakładowej organizacji związkowej o
liczbie osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy, o której mowa w
ust. 5,
2) wskazywania przez zarząd oraz komitet założycielski zakładowej organizacji
związkowej pracowników podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, a także
dokonywania zmian w takim wskazaniu.
Art. 33. Pracodawca obowiązany jest na warunkach określonych w umowie udostępnić
zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne
niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy.
Art. 331. 1. Pracodawca, na pisemny wniosek zakładowej organizacji związkowej i
za pisemną zgodą pracownika, jest obowiązany pobierać z wynagrodzenia pracownika
składkę związkową w zadeklarowanej przez niego wysokości.
2. Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie przekazywać kwoty pobranych składek
związkowych na rachunek bankowy wskazany przez zakładową organizację związkową.
Art. 34. 1. Przepisy art. 251-331 stosuje się do międzyzakładowej organizacji
związkowej obejmującej swoim działaniem pracodawcę, z zastrzeżeniem ust. 2 oraz
art. 341 i 342.
2. Przy ustalaniu prawa do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy, o którym
mowa w art. 31 ust. 1, uwzględnia się łączną liczbę członków międzyzakładowej
organizacji związkowej zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych
działaniem tej organizacji.
Art. 341. 1. Pracodawcy objęci działaniem międzyzakładowej organizacji
związkowej ponoszą koszty, w tym koszty wynagrodzeń i składek na ubezpieczenia
społeczne, związane z zatrudnianiem pracownika zwolnionego:
1) z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie międzyzakładowej
organizacji związkowej - na podstawie art. 31 ust. 1 w związku z art. 34 ust. 2,
2) od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia - na podstawie art.
31 ust. 3,
odpowiednio do udziału liczby członków tej organizacji zatrudnionych u danego
pracodawcy w łącznej liczbie członków tej organizacji zatrudnionych u wszystkich
pracodawców objętych działaniem tej organizacji - w przeliczeniu na pełny wymiar
czasu pracy.
2. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej przedstawia pracodawcy, który
zwolni pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia pracy lub od pracy
zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, informacje o liczbie członków
tej organizacji zatrudnionych u wszystkich pracodawców objętych działaniem tej
organizacji oraz u każdego z tych pracodawców - w przeliczeniu na pełny wymiar
czasu pracy, według stanu na ostatni dzień miesiąca.
3. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej przedstawia informacje, o
których mowa w ust. 2, w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po miesiącu,
w którym nastąpiło zwolnienie pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia
pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
4. Sposób i tryb ponoszenia kosztów, o których mowa w ust. 1, określa każdy
pracodawca, który zwolni pracownika lub pracowników z obowiązku świadczenia
pracy lub od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w zakresie
dotyczącym kosztów związanych z zatrudnianiem tego pracownika lub tych
pracowników.
UWAGA! Art. 342 wejdzie w życie 1 lipca 2003 r.
Art. 342. 1. Zarząd międzyzakładowej organizacji związkowej, która w co najmniej
jednym zakładzie pracy objętym jej działaniem zrzesza pracowników w liczbie
wymaganej do uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art.
24125a kodeksu pracy, może wskazać pracowników podlegających ochronie
przewidzianej w art. 32 ust. 1:
1) w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4, lub
2) w liczbie ustalonej zgodnie z art. 32 ust. 3 albo 4 w jednym zakładzie pracy
wskazanym przez tę organizację spośród zakładów pracy objętych jej działaniem, w
którym ta organizacja zrzesza pracowników w liczbie wymaganej do uzyskania
statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 24125a kodeksu pracy,
powiększonej o liczbę pozostałych zakładów pracy objętych działaniem tej
organizacji, w których jest zatrudnionych co najmniej 10 pracowników będących
jej członkami.
2. W przypadku gdy międzyzakładowa organizacja związkowa w żadnym zakładzie
pracy z objętych jej działaniem nie zrzesza liczby pracowników wymaganej do
uzyskania statusu organizacji reprezentatywnej w rozumieniu art. 24125a kodeksu
pracy, liczba pracowników podlegających ochronie przewidzianej w art. 32 ust. 1
nie może być większa od liczby zakładów pracy objętych działaniem tej
organizacji, które zatrudniają co najmniej 10 pracowników będących jej
członkami.
Rozdział 5
Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy
Spis treści
Art. 35. 1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:
1) przeszkadza w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji związkowej,
2) utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami
ustawy,
3) dyskryminuje pracownika z powodu przynależności do związku zawodowego,
pozostawania poza związkiem zawodowym lub wykonywania funkcji związkowej,
4) nie dopełnia obowiązków określonych w art. 261, 331 i 341
- podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto w związku z pełnioną funkcją związkową
kieruje działalnością sprzeczną z ustawą.
3. Odpowiedzialność za kierowanie nielegalnym strajkiem określa ustawa o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych.
Art. 36. 1. Sąd rejestrowy w razie stwierdzenia, że organ związku zawodowego
prowadzi działalność sprzeczną z ustawą, wyznacza termin co najmniej 14 dni na
dostosowanie działalności tego organu do obowiązującego prawa. Postępowanie
wszczyna się na wniosek właściwego prokuratora okręgowego.
2. W razie bezskutecznego upływu terminu przewidzianego w ust. 1, sąd rejestrowy
może:
1) orzec grzywnę wobec poszczególnych członków organu związkowego w wysokości
określonej w art. 163 ż 1 kodeksu postępowania cywilnego,
2) wyznaczyć władzom związku termin przeprowadzenia nowych wyborów do organu
związku wymienionego w ust. 1, pod rygorem zawieszenia działalności tego organu.
3. Jeżeli środki określone w ust. 2 okażą się bezskuteczne, sąd rejestrowy, na
wniosek ministra sprawiedliwości, orzeka o skreśleniu związku zawodowego z
rejestru. Od tego orzeczenia przysługuje apelacja.
4. Do spraw, o których mowa w ust. 1-3, stosuje się odpowiednio art. 18.
5. Związek zawodowy skreślony prawomocnym orzeczeniem z rejestru w myśl ust. 3
jest obowiązany niezwłocznie zaprzestać swej działalności, a w terminie
najpóźniej trzech miesięcy od uprawomocnienia się tego orzeczenia dokonać swojej
likwidacji w sposób przewidziany w statucie.
Rozdział 6
Przepisy szczególne
Spis treści
Art. 37. Spory między związkami zawodowymi a pracodawcami i ich organizacjami
dotyczące interesów pracowniczych rozwiązywane są na zasadach określonych w
odrębnej ustawie.
Art. 38. Przepisy ustawy dotyczące związków zawodowych stosuje się odpowiednio
do organizacji związkowych, o których mowa w art. 11 ust. 1 i 2, z wyłączeniem
przepisu art. 12 ust. 1 w części dotyczącej liczby założycieli związku, a w
części dotyczącej liczby członków związku przepisu art. 17 ust. 1 pkt 3.
Art. 39. 1. W zakładach pracy mogą być tworzone pracownicze kasy
zapomogowo-pożyczkowe, których członkami mogą być pracownicy, emeryci i renciści
bez względu na przynależność związkową. Nadzór społeczny nad tymi kasami
sprawują związki zawodowe.
2. utracił moc.
3. utracił moc.
4. utracił moc.
5. Rada Ministrów określi w drodze rozporządzenia szczegółowe zasady
organizowania i działania kas, o których mowa w ust. 1, obowiązki zakładów pracy
w tym zakresie.
Rozdział 7
Zmiany w przepisach obowiązujących oraz przepisy przejściowe i końcowe
Spis treści
Art. 40-45. pominięte.
Art. 46. Rejestracja organizacji związkowych dokonana przed dniem wejścia w
życie ustawy zachowuje moc prawną.
Art. 47. pominięty.
Art. 48. 1. Traci moc ustawa z 8 października 1982 r. o związkach zawodowych
(Dz. U. z 1985 r. nr 54, poz. 277, z 1988 r. nr 11, poz. 84, z 1989 r. nr 20,
poz. 105 i z 1990 r. nr 30, poz. 179).
2. Do czasu wydania rozporządzenia Rady Ministrów, o którym mowa w art. 39 ust.
5 niniejszej ustawy, pozostają w mocy przepisy wydane na podstawie art. 58
ustawy wymienionej w ust. 1.
Art. 49. (Stanowił, że ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia).
To, co najważniejsze
Strona główna
Vademecum "Rz"
Kolejny zamach na najuboższych
Jerzy Kowalczyk, prezes Polskiego Związku Bezrobotnych
Nowelizacja ustawy to kolejny zamach na prawa ludzi najuboższych.
Zmniejszenie dofinansowania robót publicznych ze środków centralnych jest
dodatkowym obciążeniem finansowym powiatowych urzędów pracy, których
dochody własne stanową tylko 1 proc. udziału w lokalnych podatkach. Zmiany
prowadzą do zmniejszenia liczby organizowanych prac interwencyjnych i
robót publicznych na terenie poszczególnych powiatów z prozaicznego powodu
- poważnego zadłużenia samorządów. W efekcie nie są one w stanie
dofinansować tych prac w 50 proc. (dotychczas w 30 proc.). A prace
interwencyjne i roboty publiczne to jedyna deska ratunku dla bezrobotnych
rodzin i jedynych żywicieli rodzin.
Skrócenie okresu pobierania zasiłków dla bezrobotnych kosztem szkoleń jest
kolejnym nieszczęściem. To nic innego jak nabijanie kieszeni firmom
szkoleniowym, bo od samych szkoleń miejsc pracy nie przybędzie. Poza tym o
1/3 w budżecie państwa zmniejszono środki na opiekę społeczną. Z praktyki
wiemy, że w zeszłym roku wysokość jednorazowego zasiłku dla rodziny
wynosiła przeciętnie 30 zł. W tym roku będzie zatem jeszcze mniejsza.
Uważamy, że nowela zmierza do dezintegracji ruchu bezrobotnych. Dlatego
dążymy do zmiany ustawy o komisji trójstronnej w celu włączenia
przedstawiciela bezrobotnych jako samodzielnego i równoprawnego członka
komisji CZTEROSTRONNEJ. Będziemy również popierać projekty zmierzające do
ustawowego wprowadzenia minimum socjalnego, tak jak to jest w każdym
cywilizowanym kraju.
GŁÓWNI ADRESACI
Znowelizowana 20 grudnia 2002 r. ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu (Dz. U. z 2003 r. nr 6, poz. 65) weszła w życie 6 lutego 2003 r. Nowe
przepisy, regulujące wiele ważnych kwestii dotyczących rynku pracy, można
pogrupować na trzy grupy, adresowane do: pracodawców, bezrobotnych, samorządów
(patrz: tak zatytułowane teksty w dalszej części Vademecum).
KTO JEST BEZROBOTNYM
Kilka ważnych zmian jest adresowanych do bezrobotnych. Wyjaśnijmy zatem
najpierw, o kogo chodzi.
Bezrobotny to osoba niezatrudniona i niewykonująca innej pracy zarobkowej;
zdolna i gotowa do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy
obowiązującym w danym zawodzie lub służbie; nieucząca się w szkole w systemie
dziennym; zarejestrowana we właściwym dla miejsca zameldowania (stałego lub
czasowego) powiatowym urzędzie pracy, jeżeli:
a) ukończyła 18 lat, z wyjątkiem młodocianych absolwentów,
b) kobieta nie ukończyła 60 lat, a mężczyzna - 65,
c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty
szkoleniowej albo nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia
przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego,
macierzyńskiego lub wychowawczego po ustaniu zatrudnienia, innej pracy
zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności,
d) nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości
rolnej w rozumieniu kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych
przekraczającej 2 ha przeliczeniowe, lub nie podlega ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w
gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha
przeliczeniowe,
e) nie jest właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) gospodarstwa
stanowiącego dział specjalny produkcji rolnej w rozumieniu przepisów
podatkowych, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony
dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości
przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha
przeliczeniowych, ustalonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego, na
podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniu
emerytalno-rentowemu z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w
takim gospodarstwie,
f) nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do
ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega - na
podstawie odrębnych przepisów - obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z
wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników, lub zaopatrzenia emerytalnego,
g) jest osobą niepełnosprawną, której stan zdrowia pozwala na podjęcie
zatrudnienia co najmniej w połowie wymiaru czasu pracy obowiązującego w danym
zawodzie lub służbie,
h) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia
wolności,
i) nie uzyskuje miesięcznie dochodu w wysokości przekraczającej połowę
najniższego wynagrodzenia, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek
lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach
bankowych, z zastrzeżeniem pkt d),
j) nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,
stałego wyrównawczego, gwarantowanego zasiłku okresowego lub renty socjalnej.
Od 6 lutego 2003 r. każdy, kto dwukrotnie bez uzasadnienia odmówi przyjęcia
propozycji pracy czy uczestnictwa w którejś formie aktywizacji zawodowej (staże,
szkolenia itd.), przestanie być bezrobotnym. Z kolei skierowany do prac
interwencyjnych czy robót publicznych krócej będzie pobierał zasiłek, właśnie o
czas takiego zatrudnienia.
Zależy nam na zmniejszeniu bezrobocia
Andrzej Stępniewski, prezes zarządu Związku Pracodawców Warszawy i
Mazowsza
Korekty dokonane ostatnio w ustawie o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu
bezrobociu są chybione. Sytuacji najuboższych na pewno nie poprawi
skrócenie okresu pobierania zasiłku o czas zatrudnienia w ramach robót
publicznych czy prac interwencyjnych. Dlaczego? Dlatego, że samorządy mają
te roboty finansować w 50 proc. A to nie jest realne, chyba że będą to
robić ryzykując własne bankructwo.
Uważam, że w obecnej dobie kryzysu gospodarczego każde pieniądze niewydane
bezpośrednio na tworzenie miejsc pracy są zmarnowane.
Pozytywnie oceniam jedynie zmiany dotyczące stworzenia centralnego
rejestru agencji pracy, prowadzonego przez ministra gospodarki, pracy i
polityki społecznej. Obostrzenia na pewno poprawią standard pracy tych
agencji, które obecnie "wciskają" pracodawcom poszukującym
wykwalifikowanego eksperta często nieodpowiednie osoby, o czym
przedsiębiorca przekonuje się dopiero np. po trzech miesiącach. Teraz
MGPiPS będzie wykreślało z rejestru nierzetelne agencje. Jednak to są
zmiany na wyrost, które mogą przynieść dobre efekty na normalnie
funkcjonującym rynku pracy w gospodarce kapitalistycznej. U nas takiego
nie ma i jeszcze długo nie będzie.
ZASIŁEK PRZEDEMERYTALNY DLA NIEKTÓRYCH
Nowelizacja ustawy z 17 grudnia 2001 r. zlikwidowała zasiłki przedemerytalne od
1 stycznia 2002 r. Problem w tym, że nowela ukazała się w Dzienniku Ustaw z datą
29 grudnia 2001 r. Ci, którzy spełniali ustawowe warunki, mogli jeszcze przejść
na zasiłek przedemerytalny, pod warunkiem wszakże, że zarejestrują się w
urzędzie pracy do końca 2001 r. Tysiące ludzi nie miało na to żadnej szansy z
powodu niedopuszczalnie krótkiego vacatio legis. Nic więc dziwnego, że nowela
została zaskarżona do Trybunału Konsty- tucyjnego. Co prawda Trybunał sprawy
jeszcze nie rozpatrzył, ale sądząc po jego dotychczasowej linii orzecznictwa,
wyrok dla ustawodawcy będzie niekorzystny. I zapewne dlatego Sejm w najnowszej
nowelizacji naprawił swój błąd. Przyznał prawo do zasiłku przedemerytalnego na
starych zasadach tym, którzy spełniali wszystkie ustawowe warunki do jego
otrzymania i byli zarejestrowani w urzędzie pracy 12 stycznia 2002 r.
AGENCJE ZATRUDNIENIA
Wszystkie agencje zatrudnienia (pośrednictwa pracy, doradztwa personalnego i
zatrudnienia tymczasowego) muszą uzyskać wpis do rejestru prowadzonego przez
ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej, co jest potwierdzane
certyfikatem. MGPiPS określi w rozporządzeniu, kiedy będzie mogło agencję
wykreślić z rejestru.
ZMNIEJSZONE REFUNDACJE
Maksymalną refundację wynagrodzeń za zatrudnianie pracowników w ramach robót
publicznych zmniejszono z 75 do 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Zredukowano
też kwotę refundacji rzeczowych kosztów organizacji robót publicznych z 50 do 20
proc.
Zmianie uległy również zasady zawierania z pracodawcami i realizacji umów o
organizację prac interwencyjnych i robót publicznych.
BEZ DYSKRYMINACJI
Pracodawcy muszą się strzec, aby w zgłoszeniach o miejscach pracy lub
przygotowania zawodowego, składanych w urzędach pracy, nie podawać wymagań
dyskryminujących kandydatów do pracy ze względu na płeć, wiek,
niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację seksualną
i przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, ani ze względu na
przynależność związkową. Grozi za to grzywna nie niższa niż 3000 tys. zł.
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
Beata Czajka, dyrektor Departamentu Polityki Rynku Pracy w Ministerstwie
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
FOT. RAFAŁ GUZKatarzyna Kalata, prawnik w Departamencie Polityki Rynku
Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
FOT. RAFAŁ GUZ
PRACE INTERWENCYJNE I ROBOTY PUBLICZNE
Jak długo będę pobierać zasiłek dla bezrobotnych, przysługujący przez 12
miesięcy, jeżeli podejmę na 3 miesiące pracę w ramach prac interwencyjnych?
Faktycznie przez 9 miesięcy, jeśli nie zajdą okoliczności powodujące utratę tego
zasiłku. Wyjaśnimy to na przykładzie. Bezrobotny ma przyznany 12-miesięczny
zasiłek dla bezrobotnych. Po 5 miesiącach podejmuje na 3 miesiące zatrudnienie w
ramach prac interwencyjnych. Właśnie o te 3 miesiące prac interwencyjnych
"nakładających" się na okres zasiłkowy będzie krócej pobierał zasiłek. Czyli po
powrocie z prac interwencyjnych dostanie zasiłek jeszcze przez 4 miesiące.
Czy okres prac interwencyjnych lub robót publicznych zalicza się do 365 dni,
wymaganych do nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych?
Tak. Okres zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych
zalicza się do 365 dni na ogólnych zasadach, tak jak każde zatrudnienie.
Czy krórej będę pobierał zasiłek dla bezrobotnych, jeżeli pracę interwencyjną
podjąłem w grudniu 2002 r., czyli przed zmianą przepisów?
Nie. Zasiłki dla bezrobotnych można skracać tylko tym, których skierowano do
prac interwencyjnych lub robót publicznych po 6 lutego 2003 r.
Czy starosta może mnie skierować do prac interwencyjnych poza moje miejsce
zamieszkania?
Starosta może skierować do prac interwencyjnych na okres do 12 miesięcy również
pobierającego świadczenie przedemerytalne, ale tylko za jego zgodą. Natomiast
osoby niemające uprawnień do tych świadczeń mogą być posyłane na okres do 24
miesięcy. Osoby bezrobotne, które dwa razy odmówią bez uzasadnienia, stracą
status bezrobotnego.
ZASIŁKI PRZEDEMERYTALNE TYLKO DLA NIEKTÓRYCH
Czy nowela uzpb przywróciła możliwość nabycia prawa do zasiłku przedemerytalnego
lub świadczenia przedemerytalnego na starych zasadach, obowiązujących do końca
2001 r.?
Obowiązująca od 6 lutego 2003 r. nowela nie wprowadziła takiej możliwości.
Uprawnienia zainteresowanego bada się zawsze na dzień rejestracji w powiatowym
urzędzie pracy.
Na jakich zasadach nowela przywróciła możliwość nabycia prawa do zasiłku
przedemerytalnego?
Generalnie nowela w ogóle nie przywróciła zasiłków przedemerytalnych.
Wprowadziła jedynie możliwość nabycia prawa do zasiłku przedemerytalnego i
świadczenia przedemerytalnego przez tych, którzy do 12 stycznia 2002 r. zostali
zarejestrowani w urzędzie pracy oraz spełnili warunki przyznania tych świadczeń
na zasadach obowiązujących do końca 2001 r. Spełniający te przesłanki powinni po
6 lutego 2003 r. złożyć wniosek w urzędzie pracy. Niezbędne jest także, by
wnioskodawca był zarejestrowany w urzędzie jako bezrobotny w dniu składania
takiego wniosku.
Jakie warunki należało spełnić do 12 stycznia 2002 r., aby nabyć prawo do
zasiłku przedemerytalnego na zasadach określonych w noweli uzpb?
Przede wszystkim należało być zarejestrowanym w urzędzie pracy oraz spełniać
warunki przyznania zasiłku dla bezrobotnych oraz posiadać okres uprawniający do
zasiłku, wynoszący:
30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyzn,
25 lat dla kobiet i 30 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat wykonywania
prac uznanych w przepisach emerytalnych za zatrudnienie w szczególnych warunkach
lub w szczególnym charakterze.
Stosunek pracy zakończył się w grudniu 2001 r. z przyczyn dotyczących zakładu
pracy. 5 stycznia 2002 r. zarejestrowałam się w urzędzie pracy i nabyłam jedynie
prawo do zasiłku dla bezrobotnych, mając 30 lat pracy. Czy mam szansę na zasiłek
przedemerytalny?
Tak. Pytająca do 12 stycznia 2002 r. spełniła wszystkie warunki do nabycia
zasiłku przedemerytalnego. Powinna złożyć wniosek w urzędzie pracy. Warunkiem
jest, aby w dniu składania wniosku miała status bezrobotnego.
Do 12 stycznia 2002 r. spełniałam wszystkie warunki do nabycia zasiłku
przedemerytalnego. Dostałam jednak tylko zasiłek dla bezrobotnych, a po 6
miesiącach jego pobierania podjęłam zatrudnienie i utraciłam status
bezrobotnego. Czy mogę przejść na zasiłek przedemerytalny na zasadach noweli
uzpb?
Tak. Nie ma znaczenia, że osoba ubiegająca się o zasiłek przedemerytalny
utraciła status bezrobotnego. Ważne jest, aby do 12 stycznia 2002 r. spełniła
wymagane warunki, a w dniu składania wniosku była osobą bezrobotną.
31 grudnia 2001 r. miałam 25 lat pracy, w tym 15 lat w warunkach szkodliwych.
Nasz pracodawca popadł w tarapaty finansowe. Czy jeżeli za chwilę stanę się
bezrobotna, to dostanę zasiłek przedemerytalny? Nie byłam jeszcze zarejestrowana
w urzędzie pracy.
Nowela uzpb daje możliwość uzyskania zasiłku przedemerytalnego tym, którzy do 12
stycznia 2002 r. byli zarejestrowani w urzędzie pracy i zaistniały warunki
nabycia tego zasiłku. Skoro pytająca pracuje do dziś, nie spełnia podstawowej
przesłanki - zarejestrowania jako bezrobotna w urzędzie pracy do 12 stycznia
zeszłego roku. Obecnie po zwolnieniu z pracy może jedynie liczyć na zasiłek dla
bezrobotnych lub świadczenie przedemerytalne, jeżeli spełni wymagane warunki.
W 2001 r. żona przeszła na 120-procentowy zasiłek przedemerytalny. Czy teraz
może dostać ten wyższy zasiłek, 160-procentowy?
Nowela uzpb nie przewiduje takiej możliwości. Decydują tu uprawnienia żony w
dniu rejestracji w urzędzie pracy. Skoro w tym momencie (czyli w 2001 r.)
przysługiwał jej 120-procentowy zasiłek przedemerytalny, nie może teraz
automatycznie otrzymać wyższego. Ewentualnie mogła ona wówczas odwołać się do
wojewody o sprawdzenie jej uprawnień na ten czas.
15 października 2001 r. zostałem zwolniony z powodu likwidacji zakładu, w którym
przepracowałem 21 lat i miesiąc. 17 października 2001 r. zarejestrowałem się w
urzędzie pracy. Dostałem zasiłek dla bezrobotnych. Brakowało mi wówczas
11-miesięcznego stażu do uzyskania zasiłku przedemerytalnego. Czy teraz mam na
niego szansę?
Jak już wyjaśniliśmy, zasiłek przedemerytalny mogą dostać ci, którzy spełniali
kryteria otrzymania go i zarejestrowali się w urzędzie pracy do 12 stycznia 2002
r. Skoro w połowie października 2001 r. czytelnikowi brakowało 11-miesięcznego
stażu do uzyskania tego zasiłku, nie osiągnął tego stażu i w styczniu 2002 r.
Zatem nie ma szans na zasiłek przedemerytalny.
30 kwietnia 2001 r. uzyskałam 30-letni staż pracy. Do 15 stycznia 2002 r. miałam
zwolnienie lekarskie i pobierałam świadczenie rehabilitacyjne. Wobec tego nie
mogłam się zarejestrować w urzędzie pracy do 12 stycznia zeszłego roku.
Powiedziano mi, że zasiłek przedemerytalny mi nie przysługuje. Dostawałam roczną
"kuroniówkę".
Obecnie na zasiłek przedemerytalny mogą liczyć ci, którzy do 12 stycznia 2002 r.
spełnili kryteria i byli zarejestrowani w urzędzie pracy. Jeżeli data ta została
przekroczona, pytająca nie nabyła prawa do zasiłku przedemerytalnego. I to
niezależnie od tego, z jakiego powodu nie zdążyła się zgłosić do urzędu (czy to
dlatego, że pobierała świadczenie rehabilitacyjne, czy też dlatego, że trwał
jeszcze stosunek pracy).
W 1996 r. pobierałam zasiłek dla bezrobotnych. Czy okres ten wlicza się do
stażu, od którego zależy nabycie prawa do zasiłku przedemerytalnego?
Nie, okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych nie uwzględnia się w stażu, od
którego zależy nabycie zasiłku przedemerytalnego. Jest to natomiast okres
składkowy, wliczany do stażu, od którego zależy nabycie uprawnień do emerytury.
12 stycznia 2002 r. mama była zarejestrowana w urzędzie pracy. Miała wówczas
zaliczone 30 lat pracy, poza tym 9 lat jest rencistką. Czy to uprawnia ją do
zasiłku przedemerytalnego?
Nie, ponieważ czas pobierania renty nie zalicza się do okresów, uprawniających
do zasiłku przedemerytalnego.
Czy pobierając zasiłek przedemerytalny, mogę uzyskiwać odsetki z obligacji?
Tak, ale ponieważ odsetki z obligacji są opodatkowane podatkiem dochodowym, mają
one wpływ na zawieszanie świadczeń. Te ulegną zawieszeniu, jeżeli w danym
miesiącu zainteresowany osiągnie takie dochody, które łącznie ze świadczeniem
osiągną wysokość w kwocie wyższej niż 200 proc. zasiłku dla bezrobotnych (czyli
od 996,40 zł). Z ograniczeń tych wyłączone są jedynie zyski z lokat bankowych.
ŚWIADCZENIE PRZEDEMERYTALNE
Jakie warunki należało spełnić do 12 stycznia 2002 r., aby nabyć prawo do
świadczenia przedemerytalnego na podstawie noweli uzpb?
Do 12 stycznia 2002 r. należało być zarejestrowanym w urzędzie pracy, spełniać
warunki nabycia prawa do zasiłku dla bezrobotnych oraz:
mieć co najmniej 58 lat kobieta i 63 lata mężczyzna i przepracować czas
uprawniający do emerytury, lub
w roku kalendarzowym, w którym został rozwiązany stosunek pracy lub stosunek
służbowy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, ukończyć co najmniej 55 lat
kobieta i 60 lat mężczyzna oraz przepracować okres uprawniający do emerytury,
lub
do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy być
zatrudnionym przez okres uprawniający do emerytury, wynoszący co najmniej 35 lat
dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn, lub
do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie stosunku pracy mieć za sobą staż
uprawniający do emerytury wynoszący co najmniej 34 lata dla kobiet i 39 lat dla
mężczyzn, z tym że tu rozwiązanie stosunku pracy musiało nastąpić w związku z
niewypłacalnością pracodawcy w rozumieniu ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.
W maju 2003 r. zostanę zwolniona z przyczyn dotyczących zakładu pracy. U tego
pracodawcy pracowałam ostatnie 5 lat. Mam 53 lata oraz 33 lata 3 miesiące okresu
uprawniającego do emerytury. Czy będę mogła skorzystać z prac interwencyjnych,
aby dopracować wymagany staż do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego?
Tak. To typowa sytuacja, w której mogą być zastosowane nowe regulacje. W ramach
prac interwencyjnych czytelniczka będzie mogła dopracować brakujący staż pracy i
w konsekwencji nabyć świadczenie przedemerytalne.
Czy rejestrujący się w urzędzie pracy po zakończeniu prowadzenia działalności
gospodarczej może liczyć na świadczenie przedemerytalne?
Tak, ale tylko w jednej sytuacji. Kobieta musi mieć ukończone co najmniej 58
lat, a mężczyzna - 63 oraz przepracować tyle, by mieć uprawnienia do emerytury,
a więc odpowiednio co najmniej 20 i 25 lat.
Czy osoba, która ma wymagane 365 dni, podczas których pobierała rentę z tytułu
niezdolności do pracy, a jednocześnie pracowała i spełnia warunki wieku, stażu
pracy i rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy, może
nabyć prawo do świadczenia przedemerytalnego?
Tak. Gdy osoba bezrobotna ma wymagane 365 dni (z racji np. pobierania renty z
tytułu niezdolności do pracy lub świadczenia rehabilitacyjnego), ostatni
stosunek pracy rozwiązano z nią z przyczyn dotyczących zakładu pracy, a do tego
dnia posiadała wymagany wiek oraz staż uprawniający do emerytury, może nabyć
świadczenie przedemerytalne. Oczywiście, jeśli spełnia pozostałe wymogi. M.in. u
ostatniego pracodawcy powinna być zatrudniona minimum 6 miesięcy.
Mama osiągnęła 30 lat pracy w grudniu 2001 r. 50 lat skończyła dopiero w
październiku 2002 r. W urzędzie pracy zarejestrowała się 1 grudnia 2001 r.
Dostała zasiłek przedemerytalny na starych zasadach. Tymczasem spełnia już
warunki do świadczenia przedemerytalnego na nowych zasadach. Czy może na nie
przejść?
Nie można automatycznie przejść z zasiłku przedemerytalnego na korzystniejsze
dla zainteresowanych świadczenie przedemerytalne. Chyba że mama przepracowałaby
jeszcze rok, osiągając w tym czasie co najmniej minimalne wynagrodzenie. Należy
zaznaczyć, że ostatni stosunek pracy musi być rozwiązany z przyczyn dotyczących
zakładu pracy.
W 2002 r. miałam 30-letni staż pracy. Na co mogę liczyć z urzędu pracy?
Czytelniczka nie ma szans na zasiłek przedemerytalny. Może otrzymać świadczenie
przedemerytalne, jeśli: została zwolniona z przyczyn dotyczących zakładu pracy;
u ostatniego pracodawcy przepracowała co najmniej pół roku; ma minimum 50 lat i
30 lat okresów uprawniających do emerytury.
Czy to, że po ustaniu zatrudnienia długo chorowałam i zostałam zwolniona z art.
53 kodeksu pracy, pozbawia mnie prawa do świadczenia przedemerytalnego?
Tak, ponieważ jedną z niezbędnych przesłanek jest odejście z pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy (np. ekonomicznych, organizacyjnych czy też z powodu
jego likwidacji). Skoro z pytającą rozwiązano umowę, ponieważ długo chorowała,
nie spełnia tego warunku. Nie przysługiwało jej więc świadczenie
przedemerytalne.
Nasza hurtownia ulega likwidacji. Grupa zwalnianych przechodzi na świadczenia
przedemerytalne od 1 kwietnia 2003 r. Na jakich zasadach: starych czy nowych?
Oczywiście na nowych zasadach, obowiązujących w dniu rejestracji. Najpierw więc
zainteresowani muszą spełnić warunki, aby nabyć status bezrobotnego i do
uzyskania zasiłku dla bezrobotnych (czyli w okresie 18 miesięcy przed
rejestracją mieć minimum 365 dni pracy ze składką od co najmniej minimalnego
wynagrodzenia). Potem badane jest, czy dana osoba spełnia warunki do świadczenia
przedemerytalnego. Są trzy podstawowe warunki. Po pierwsze: kobieta musi mieć 58
lat i 20-letni okres uprawniający do emerytury, a mężczyzna odpowiednio 63 lata
i 25-letni okres. Po drugie: do dnia rozwiązania stosunku pracy z przyczyn
dotyczących zakładu kobieta musi ukończyć minimum 50 lat i mieć 30-letni okres
uprawniający do emerytury, a mężczyzna odpowiednio - minimum 55 lat i 35-letni
okres. Po trzecie: niezależnie od wieku do dnia rozwiązania stosunku pracy z
przyczyn dotyczących zakładu kobieta musi mieć 35-letni okres uprawniający do
emerytury, a mężczyzna - 40-letni.
W marcu ubiegłego roku przeszedłem na świadczenie przedemerytalne. Dostałem je w
wysokości 200 proc. zasiłku dla bezrobotnych. Tymczasem w decyzji jest napisane,
iż wynosi ono 80 proc. mojej ewentualnej emerytury. Jak to jest?
Świadczenie przedemerytalne przysługuje w wysokości 80 proc. emerytury, jaką
czytelnik by uzyskał, maksymalnie jednak w wysokości 200 proc. zasiłku dla
bezrobotnych.
Mąż ma 58 lat i przepracowane 36 lat. Od 1999 r. przez dwa lata przebywał na
rencie chorobowej. Zakład rozwiązał z nim umowę w związku z przejściem na rentę.
Mąż stara się o świadczenie przedemerytalne. Ma z tym jednak problemy. Dlaczego?
Niestety, mąż czytelniczki nie spełnia podstawowego warunku uzyskania
świadczenia przedemerytalnego - nie został zwolniony z przyczyn dotyczących
zakładu pracy. A bez tego mężczyzna nie mający 63 lat nie ma szans na to
świadczenie. W tej sytuacji można bezpośrednio po rencie otrzymywać przez rok
zasiłek dla bezrobotnych.
Mam 52 lata, prawie 33 lata pracy, w tym 15 lat w warunkach szkodliwych. Jestem
na liście do zwolnienia w firmie, której upadłość niedawno ogłoszono. Czy
przysługuje mi świadczenie przedemerytalne?
Nie. 52-letni mężczyzna, aby dostać świadczenie emerytalne, musiałby mieć w dniu
rejestracji w urzędzie pracy 40-letni okres uprawniający do emerytury i zostać
zwolniony z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Czytelnik nie spełnia warunku co
do stażu (ma tylko 33 lata pracy).
Pobieram świadczenie przedemerytalne w maksymalnej wysokości 200-procentowego
zasiłku dla bezrobotnych. Czy jeżeli mam zyski z lokaty bankowej, to muszę je
zawiesić?
Świadczenie przedemerytalne ulega zawieszeniu w razie osiągania przez
uprawnionego m.in. dochodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym w
kwocie wyższej niż 200 proc. zasiłku dla bezrobotnych. Wyłączeniu podlegają
jednak dochody z lokat bankowych. Te można osiągać w dowolnej kwocie i nie
wpływają one na zawieszenie świadczenia.
Między jednym a drugim zatrudnieniem przebywałem na rencie. Czy okres ten
dolicza się do lat pracy, od których zależy uzyskanie świadczenia
przedemerytalnego?
Jednym z warunków nabycia świadczenia przedemerytalnego jest wykazanie się
odpowiednim okresem uprawniającym do emerytury (składkowym lub nieskładkowym).
Okres przebywania na rencie nie jest okresem zaliczanym do okresu uprawniającego
do emerytury.
14 listopada 2001 r. zarejestrowałam się w urzędzie pracy, dostałam zasiłek
przedemerytalny. Miałam wtedy przepracowane 30 lat i odpowiedni wiek. Nie
spełniałam warunków do świadczenia przedemerytalnego. W tym celu 20 listopada
2001 r. zawiesiłam zasiłek i podjęłam pracę na czas określony. Pracuję do dziś.
Czy świadczenie przedemerytalne przysługuje mi wyższe, na starych zasadach, czy
niższe, na nowych?
Zawsze bada się sytuację zainteresowanego w dniu rejestracji w urzędzie pracy.
Jeżeli czytelniczka spełnia wszystkie warunki, dostanie świadczenie
przedemerytalne na nowych zasadach, czyli w wysokości 80 proc. emerytury,
maksymalnie 200 proc. zasiłku dla bezrobotnych. Zatem musi m.in. przepracować
minimum 365 dni, z czego pół roku u tego pracodawcy, który ją zwolnił z przyczyn
dotyczących zakładu pracy, wiek 50 lat i 30 lat pracy.
ABSOLWENCKIE ROZTERKI
Jak długo można posiadać status bezrobotnego absolwenta?
Status bezrobotnego absolwenta przysługuje do 12 miesięcy od dnia określonego w
dyplomie, świadectwie lub zaświadczeniu. Przy czym owe 12 miesięcy nie
rozpoczyna się z chwilą rejestracji w urzędzie, ale np. w przypadku absolwentów
szkół wyższych - od dnia uzyskania tytułu magistra czy licencjata. Zatem im
wcześniej dana osoba się zarejestruje w PUP, tym dłużej będzie korzystać z
uprawnień dla absolwentów.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 1 lit. c uzpb absolwentem może być ten, który
ukończył szkołę w systemie zaocznym, jeżeli w ostatnich 12 miesiącach nauki nie
był zatrudniony. Na ostatnim roku studiów wykonywałam pracę na podstawie umowy
zlecenia. Czy mogę być absolwentem?
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt. 25 uzpb zatrudnieniem jest wykonywanie pracy na
podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego oraz umowy o pracę nakładczą.
Umowa zlecenia i o dzieło są umowami cywilnoprawnymi. Nie stanowią więc
zatrudnienia w rozumieniu. Zatem wykonywanie pracy w ramach umowy o dzieło czy
zlecenia na ostatnim roku studiów zaocznych czy wieczorowych nie ma wpływu na
uzyskanie statusu bezrobotnego absolwenta. Jeśli więc czytelnik spełnia
pozostałe warunki, będzie mógł nabyć status absolwenta.
Co dzieje się po upływie owych 12 miesięcy, jeżeli absolwent nie znalazł
zatrudnienia i nadal jest bezrobotny?
Zostaje pozbawiony statusu absolwenta, ale nadal jest bezrobotnym. Nie może co
prawda korzystać z form aktywizacji zawodowej przysługującym tylko absolwentom
(np. ze stażu), ale nadal może korzystać z innych form przewidzianych dla
bezrobotnych, nie posiadających statusu absolwenta.
Starosta może skierować absolwenta na staż maksymalnie 12-miesięczny. Na
statusie absolwenta będę jeszcze 2 miesiące. Czy w związku z tym mogę zostać
skierowana tylko na staż 2-miesięczny, czy także na dłuższy?
Samo skierowanie na staż musi być adresowane do zainteresowanego, będącego
bezrobotnym absolwentem. Natomiast sam staż może trwać już po zakończeniu
statusu absolwenta. Warto dodać, że czytelniczka będzie dostawać stypendium za
cały okres stażu.
Nowela przyznała stypendium skierowanemu na staż absolwentowi, który nie jest
zarejestrowany po raz pierwszy. A co z absolwentami, skierowanymi na staże przed
6 lutego 2003 r. (data wejścia noweli w życie)? Czy oni również mają szansę na
stypendium?
Nie. Nowela uzpb ma zastosowanie jedynie do absolwentów, którzy zostali
skierowani na staż lub szkolenie po 6 lutego 2003 r. Nie ma zatem możliwości
przyznania stypendium absolwentowi skierowanemu na staż przed tą datą.
Czy absolwent, który przerwał staż, musi zwrócić część stypendium?
Nie. Zgodnie z art. 37b ust. 5 uzpb do absolwentów pobierających stypendium
stosuje się odpowiednio art. 16 ust. 4, na podstawie którego osoba, która nie
ukończyła z własnej winy stażu (szkolenia), zwraca koszty szkolenia. Stypendium
nie jest natomiast kosztem szkolenia (stażu), a co za tym idzie - nie podlega
zwrotowi w razie nieukończenia stażu.
Starosta przyznaje stypendium osobie, która w okresie 6 miesięcy po utracie
statusu absolwenta podjęła dalszą naukę. Jakie warunki należy spełnić, aby nabyć
to stypendium?
Zgodnie z art. 37d uzpb starosta przyznaje na wniosek bezrobotnego stypendium,
jeżeli ten w ciągu 6 miesięcy od utraty statusu absolwenta podjął dalszą naukę w
systemie wieczorowym lub zaocznym w szkole ponadpodstawowej, ponadgimnazjalnej
albo wyższej. Stypendium przysługuje jedynie bezrobotnemu zamieszkałemu w
powiatach (gminach) zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym,
pod warunkiem, że dochód na członka rodziny bezrobotnego nie przekracza dochodu,
uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej, czyli na:
osobę samotnie gospodarująca - 461 zł,
na pierwszą osobę w rodzinie - 418 zł,
na drugą i dalsze osoby w rodzinie powyżej 15 lat - 249 zł,
na każdą osobę w rodzinie poniżej 15 lat - 210 zł.
Zgodnie z art. 13 uzpb absolwenta pozbawia się na 6 miesięcy statusu
bezrobotnego, jeżeli dwukrotnie odmówi bez uzasadnienia przyjęcia propozycji
odpowiedniego stażu. Z kolei według art. 37b starosta może skierować absolwenta
na jego wniosek lub za jego zgodą na odbycie maksymalnie 12-miesięcznego stażu u
pracodawcy. Czy jedno drugiego nie wyklucza? A co z absolwentem, który na pół
roku utraci status bezrobotnego? Czy starosta może go skierować na taki staż?
Zamiarem ustawodawcy było, aby absolwenci korzystali ze wszystkich możliwych
form aktywizacji zawodowej. Wobec tego, skoro absolwent odmówi dwa razy
skorzystania z różnych lub takich samych form, traci status bezrobotnego. A
zatem starosta nie może go skierować na staż po utracie tego statusu
Chodzi mi o refundacje wypłat dla opiekunów praktyk. Do tej pory te refundacje
przekazywały urzędy pracy. A kto ma to robić od 6 lutego?
Od 6 lutego dodatki dla opiekunów praktyk uczniowskich mają wypłacać organy
prowadzące szkoły. Trzeba zatem skontaktować się ze szkołą i ustalić, na jakich
zasadach i na podstawie jakich dokumentów będą państwu wypłacane te dodatki.
Ustawa budżetowa przekazała pewną kwotę środków (dotychczas pozostających w
Funduszu Pracy) Ministerstwu Edukacji Narodowej.
STATUS BEZROBOTNEGO
Zarejestrowany w urzędzie pracy traci status bezrobotnego, jeżeli w danym
miesiącu uzyska dochód przekraczający połowę najniższego wynagrodzenia (czyli
przekraczający 380 zł). Czy do tego dochodu wlicza się odsetki z pieniędzy
lokowanych w banku?
Nie. Nowela uzpb wprowadziła zasadę, iż przychody uzyskiwane z tytułu odsetek
lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach
bankowych nie mają wpływu na status bezrobotnego. Do tej pory (czyli do 6 lutego
2003 r.) takie wyłączenie istniało jedynie w stosunku do pobierających zasiłek
lub świadczenie przedemerytalne. Zmiana ta doprowadziła do zrównania sytuacji
prawnej obu grup uprawnionych.
FINANSOWANIE SZKOLEŃ
Czy jeżeli urząd pracy sfinansuje mi szkolenie, to mogę ubiegać się także o
pokrycie kosztów egzaminu? Egzamin jest płatny odrębnie, warunkuje natomiast
uzyskanie licencji (zaświadczenia) koniecznej do wykonywania danego zawodu.
Tak. Od 6 lutego 2003 r. do kosztów szkolenia wlicza się także koszt egzaminów
umożliwiających nabycie uprawnień zawodowych (certyfikatów, tytułów zawodowych).
Daje to także możliwość finansowania przez PUP samych egzaminów, nawet gdy koszt
szkolenia poniósł w całości bezrobotny.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ważne dla bezrobotnych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Szkolenia i oświadczenia o dochodach
Katalog przyczyn powodujących utratę statusu bezrobotnego został poszerzony o
dodatkowe zaostrzenie. Mianowicie takie, że dwukrotna odmowa przyjęcia
propozycji pracy, udziału w szkoleniu, stażu lub programie specjalnym powoduje
utratę statusu bezrobotnego na pół roku, a jeżeli dana osoba pobierała zasiłek -
również utratę zasiłku. Utratę statusu bezrobotnego powoduje odmowa przyjęcia
dwóch różnych lub takich samych wskazanych form aktywizacji.
Przykład: Urząd pracy zaproponował bezrobotnemu pracę, a po następnych 10
miesiącach udział w szkoleniu. Po odmowie przez bezrobotnego przyjęcia
propozycji pracy kolejna odmowa udziału w szkoleniu spowoduje wydanie decyzji o
utracie statusu osoby bezrobotnej. Dotyczy to również bezrobotnych absolwentów
zarejestrowanych w urzędach pracy.
Bezrobotni, którzy wezmą udział w szkoleniu organizowanym i finansowanym z
europejskich funduszy przedakcesyjnych i strukturalnych, po jego zakończeniu
mogą nadal pobierać zasiłek dla bezrobotnych. Dotychczas z braku odpowiednich
regulacji bezrobotni z prawem do zasiłku w praktyce mogli zostać bezpowrotnie
pozbawieni prawa do zasiłku w związku z uczestnictwem w takim szkoleniu. I to
nawet wtedy, gdy było ono adresowane właśnie do nich.
Od 6 lutego bezrobotni mogą przesyłać urzędowi pracy oświadczenia o dochodach.
Wcześniej w tym celu musieli się co miesiąc stawiać osobiście i to niezależnie
od tego, czy przysługiwało im prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Po tej dacie
oświadczenia o dochodach mogą przesyłać np. listem.
Nowela wprowadziła jednolite zasady przyznawania odszkodowań z tytułu wypadków i
chorób dla bezrobotnych skierowanych na szkolenia. Dotychczas rolnicy
otrzymywali je na zasadach przewidzianych dla pracowników, a pozostali
bezrobotni - od instytucji ubezpieczeniowej, na podstawie wykupionej przez
organizatora szkolenia polisy.
Absolwenci
Do tej pory absolwentem była osoba spełniająca warunki do nabycia statusu
bezrobotnego, która potwierdziła fakt ukończenia szkoły dyplomem lub
świadectwem. Od 6 lutego 2003 r. przy rejestracji absolwenta w urzędzie pracy
wystarczy przedstawienie zaświadczenia z uczelni lub ze szkoły potwierdzającego
ukończenie nauki czy studiów. Zmiany te zostały podyktowane tym, że uczelnie
wydają dyplomy często ze znacznym opóźnieniem. Powodowało to, że bezrobotni
absolwenci nie mogli korzystać z należnych im uprawnień oraz z różnych form
aktywizacji zawodowej, a w konsekwencji - również skrócenie faktycznego okresu,
przez jaki przysługiwał im status absolwenta.
Nowe przepisy umożliwiają także korzystanie ze stypendium podczas stażu lub
szkolenia tym absolwentom, którzy podejmą krótkotrwałe zatrudnienie lub inną
pracę zarobkową oraz osobom, które już wcześniej były bezrobotnymi absolwentami.
Do 6 lutego stypendium przysługiwało tylko zarejestrowanemu po raz pierwszy jako
absolwent. W ten sposób stypendium nie pobierali ci, którzy w okresie 12
miesięcy utracili na krótko status absolwenta oraz ci, którzy nabyli status
absolwenta po raz kolejny po zdobyciu następnego poziomu wykształcenia. Po tej
dacie ze stypendium może korzystać każdy bezrobotny absolwent skierowany na staż
czy szkolenie, niezależnie od tego, po raz który taki status uzyskał.
Skrócenie okresu pobierania zasiłku
Od 6 lutego czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych ulega skróceniu o okres
zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych i robót publicznych, przypadających
na okres, w którym przysługiwałby zasiłek. Oznacza to, że osoba z prawem do
zasiłku dla bezrobotnych, która zostaje skierowana i podejmuje zatrudnienie w
takim trybie, będzie otrzymywać to świadczenie krócej o czas tego zatrudnienia.
Dotyczy to tylko tych bezrobotnych, którzy zostali skierowani do prac
interwencyjnych lub robót publicznych po 6 lutego 2003 r.
W wieku przedemerytalnym
Znowelizowana ustawa dopuściła możliwość dopracowania wymaganego stażu pracy lub
osiągnięcia wieku koniecznych do nabycia prawa do świadczenia przedemerytalnego,
poprzez zatrudnienie w ramach prac interwencyjnych. Zgodnie z jej art. 19 ust. 2
starosta (powiatowy urząd pracy) może skierować do wykonywania prac
interwencyjnych maksymalnie na 24 miesiące tych bezrobotnych, którzy ukończyli
53 lata (kobiety) i 58 lat (mężczyźni) i z którymi ostatni pracodawca rozwiązał
umowy z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Po zakończeniu takiego zatrudnienia
zainteresowany może otrzymać świadczenia przedemerytalne, oczywiście o ile
spełnia inne warunki do jego nabycia.
Z tego dobrodziejstwa skorzystają więc ci, którzy zarejestrowali się w urzędzie
pracy, spełniają warunki do nabycia statusu bezrobotnego, uzyskali prawa do
zasiłku dla bezrobotnych, ostatni stosunek pracy rozwiązano z nimi z przyczyn
dotyczących zakładu pracy, u ostatniego pracodawcy przepracowali minimum 6
miesięcy, jednakże nie posiadają wymaganego wieku lub okresu uprawniającego do
emerytury, koniecznego do uzyskania prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Nowe przepisy umożliwiają nabycie prawa do zasiłku przedemerytalnego lub
świadczenia przedemerytalnego dla osób, które z powodu rozwiązania stosunku
pracy do 31 grudnia 2001 r. nie miały szansy rejestracji w taki sposób, by nabyć
prawo do tych świadczeń. Uprawnienie to dotyczy osób, które były zarejestrowane
w powiatowych urzędach pracy jako bezrobotni w okresie od 1 stycznia do 12
stycznia 2002 r. i spełniały warunki konieczne do uzyskania prawa do zasiłku
przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego na zasadach określonych w
przepisach obowiązujących do 31 grudnia 2001 r. Warunkiem jest, aby w dniu
składania wniosku o nabycie uprawnień na wskazanych zasadach wnioskodawcy byli
zarejestrowani jako bezrobotni. Wskazane świadczenia będą przysługiwać od dnia
złożenia wniosku, najwcześniej jednak od wejścia w życie noweli uzpb, tj. od 6
lutego 2003 r.
Ponieważ warunki nabywaniazasiłków i świadczeń przedemerytalnych były różne w
okresie do 31 grudnia 2001 r. i od 1 stycznia 2002 r. przedstawiamy ich
zestawienie.
Ważne dla przedsiębiorców
Strona główna
Vademecum "Rz"
Agencje pracy
Na rynku pracy są obecnie trzy typy agencji zatrudnienia: pośrednictwa pracy,
doradztwa personalnego oraz pracy tymczasowej.
Warunkiem prowadzenia agencji jest uprzednie - przed rozpoczęciem działalności -
uzyskanie wpisu do rejestru prowadzonego przez ministra właściwego do spraw
pracy. Uzyskanie wpisu jest potwierdzane certyfikatem. MGPiPS może wykreślić
agencję z rejestru w sytuacjach, które określi w rozporządzeniu wykonawczym.
Głównie w razie stwierdzenia naruszania przez agencję prawa lub warunków
prowadzenia tej formy działalności, określonych w certyfikacie.
Każda z agencji ma określony obszar działania i kompetencje. Agencje
pośrednictwa pracy udzielają pomocy w znalezieniu pracy, zaś pracodawcom - w
wyborze odpowiedniego kandydata. Mogą one pośredniczyć nie tylko w szukaniu
pracownika, ale również odpowiedniego zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła,
menedżera itd. Za swe usługi nie mogą pobierać wynagrodzenia od starających się
o pracę, nie mogą też w jakikolwiek sposób ich dyskryminować, np. ze względu na
wiek, płeć, niepełnosprawność, rasę, przynależność związkową, przekonania
(zwłaszcza polityczne i religijne).
Prowadzenie pośrednictwa pracy poza granicami kraju wymaga osobnego wpisu do
rejestru.
Kierowanym do pracy poza granicami kraju agencja ma obowiązek udzielania
informacji o zezwoleniach na pracę, wymaganych w danym państwie. Musi ona także
zawierać umowy cywilnoprawne z młodzieżą uczącą się i studiującą, która ma
zamiar podjąć pracę poza granicami kraju podczas wakacji. Dotychczas nie było
takiego obowiązku w odniesieniu do młodzieży podejmującej wakacyjne zatrudnienie
za granicą. Umowy te powinny określać m.in.:
pracodawcę zagranicznego,
okres zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
rodzaj oraz warunki pracy i wynagradzania, a także przysługujące kierowanej
osobie świadczenia socjalne,
zasady i warunki ubezpieczenia społecznego oraz od następstw nieszczęśliwych
wypadków i chorób tropikalnych,
obowiązki i uprawnienia osoby kierowanej oraz jednostki kierującej,
inne zobowiązania stron,
zakres odpowiedzialności cywilnej stron w razie niewykonania lub nienależytego
wykonania umowy zawartej między jednostką kierującą a obywatelem polskim oraz
tryb dochodzenia związanych z tym roszczeń,
kwotę należną jednostce kierującej z tytułu faktycznie poniesionych kosztów
związanych ze skierowaniem do pracy za granicą,
informację o zezwoleniach na pracę.
Zadaniem agencji doradztwa personalnego jest przede wszystkim sprawdzenie i
ocena kandydatów do pracy pod względem kwalifikacji i predyspozycji oczekiwanych
przez przyszłego pracodawcę. Zajmują się one również analizą zatrudnienia w
zakładach pracy oraz wskazują pracodawcom źródła i metody poszukiwania
pracowników na określone stanowiska. Mogą się posługiwać specjalistycznymi
narzędziami doradczymi i metodami psychologicznymi.
Agencje zatrudnienia tymczasowego udostępniają własnych pracowników innym
zakładom, zwanym "przedsiębiorcami użytkownikami". Pracownicy ci wykonują pracę
w miejscu i pod kierunkiem "przedsiębiorcy użytkownika", pozostając w stosunku
pracy z pracodawcą "wypożyczającym", czyli agencją zatrudnienia tymczasowego.
Takie pośrednictwo znajduje oparcie w konwencji nr 181 Międzynarodowej
Organizacji Pracy przyjętej w 1997 r., dotyczącej prywatnych biur pośrednictwa
pracy.
Ta forma działalności była już w Polsce stosowana, głównie przez firmy
międzynarodowe i zagraniczne, korzystające z doświadczeń w macierzystych
krajach, na podstawie ogólnych zasad kodeksu cywilnego i kodeksu pracy. Istniała
jednak potrzeba wprowadzenia ochrony zarówno pracowników tymczasowych, jak i
tych zatrudnionych w zakładzie angażującym pracowników tymczasowych. Dlatego też
agencje te są zobowiązane posiadać zabezpieczenie przyszłych ewentualnych
roszczeń pracowników na kwotę co najmniej 50-krotności przeciętnego
wynagrodzenia. Takim zabezpieczeniem może być np. umowa poręczenia udzielonego
przez bank, gwarancja bankowa czy umowa gwarancji ubezpieczeniowej.
Do zadań Ochotniczych Hufców Pracy nowela dodała prowadzenie pośrednictwa pracy.
Dotychczas OHP musiało na zasadach ogólnych ubiegać się o uzyskanie zezwolenia
ministra właściwego ds. pracy na prowadzenie pośrednictwa pracy. Dodano też im
zadanie polegające na prowadzeniu refundacji wynagrodzeń młodocianych
pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego. Ta druga zmiana wejdzie w życie dopiero 1 czerwca 2003 r.
Prace interwencyjne
Pracodawca może zawrzeć z powiatowym urzędem pracy (PUP) umowę o sfinansowaniu
przez urząd części kosztów pracy zatrudnionych u niego bezrobotnych. Najpierw
PUP zawiera z pracodawcą umowę, a dopiero potem kieruje do niego bezrobotnych, z
którymi są podpisywane umowy o pracę. Pracodawca wypłaca pracownikom
wynagrodzenie, oczywiście po potrąceniu składek na ZUS i podatków, po czym może
złożyć odpowiednie dokumenty w PUP w celu otrzymania zwrotu części poniesionych
wydatków.
Umowa powinna określać szczegóły współpracy PUP z pracodawcą, a przede
wszystkim: długość zatrudnienia, liczbę zatrudnionych, rodzaj i miejsce
wykonywanych prac, niezbędne lub pożądane kwalifikacje bezrobotnych, wysokość
refundacji dla pracodawcy. Umowa nie zostanie zawarta, jeśli w rejestrze
bezrobotnych nie będzie osób posiadających kwalifikacje oraz spełniających
warunki określone przez pracodawcę, który zamierza stworzyć dodatkowe miejsca
pracy opierając się na środkach Funduszu Pracy.
Wysokość refundacji nie może przekroczyć kwoty ustalonej jako iloczyn liczby
zatrudnionych w miesiącu w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy oraz kwoty
zasiłku dla bezrobotnych obowiązującej w ostatnim dniu każdego rozliczanego
miesiąca i składki na ubezpieczenie społeczne od refundowanego wynagrodzenia.
Umowa może przewidywać wypłatę premii dla pracodawcy, który po zakończeniu
okresu dofinansowania przez PUP, dalej będzie zatrudniał bezrobotnego przez co
najmniej 6 miesięcy, a potem zawrze z nim umowę na czas nie określony w pełnym
wymiarze czasu pracy. Premia nie może być wyższa od 150 proc. przeciętnego
wynagrodzenia w dniu spełnienia tego warunku.
Maksymalny okres refundowania wynagrodzeń pracodawcom za zatrudnionych wydłużono
do 24 miesięcy. W tym wypadku są kierowani do pracy bezrobotni, którzy
ukończyli: 53 lata kobiety i 58 lat mężczyźni.
Roboty publiczne
Organizator robót publicznych może zawrzeć z PUP umowę o sfinansowaniu przez PUP
części kosztów pracy zatrudnionych przez niego bezrobotnych. Roboty publiczne
mogą być organizowane na wniosek organu samorządu terytorialnego lub instytucji
użyteczności publicznej oraz organizacji statutowo zajmującej się problematyką:
ochrony środowiska, kultury, oświaty, sportu i turystyki, opieki zdrowotnej oraz
pomocy społecznej, a także spółek wodnych i ich związków.
Maksymalna refundacja wynagrodzeń za zatrudnianie pracowników w ramach robót
publicznych została zmniejszona z 75 do 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia.
Zredukowano też kwotę refundacji rzeczowych kosztów organizacji robót
publicznych z 50 do 20 proc.
Refundacja wynagrodzeń i składek za młodocianych
Wszystkie nowo zawierane umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego będą
podlegały zasadom odmiennym od dotychczasowych.
Przede wszystkim samorządy wojewódzkie zostały zobowiązane do opracowania wykazu
zawodów, w obrębie których urzędy pracy mogą dokonywać refundacji wynagrodzeń i
składek na ubezpieczenia społeczne. Wykazy te zaopiniują wojewódzkie rady
zatrudnienia. Będą opublikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych i dostępne
w siedzibach urzędów wojewodów.
Dotychczas refundacja wynagrodzeń i składek za młodocianych pracowników
następowała w trybie decyzji administracyjnych, na podstawie wniosków
pracodawców. PUP były zobowiązane - niejako automatycznie - do realizacji takich
wniosków.
Od 6 lutego 2003 r. taka refundacja odbywa się w ramach programu rynkowego. Co
ważne, z obligatoryjnej zmieniła się na fakultatywną, co oznacza, że pracodawca
- aby mógł z niej skorzystać - musi zawrzeć stosowną umowę cywilnoprawną z PUP,
precyzującą wzajemne prawa i obowiązki. Wprowadzono zasadę ograniczeń
podmiotowych i przedmiotowych.
Refundacja może dotyczyć tylko tych pracodawców, którzy prowadzą naukę w
zawodach znajdujących się na liście zawodów tworzonej przez samorząd wojewódzki
i zawarli z PUP stosowne umowy. Podstawowym warunkiem skorzystania z tej formy
pomocy jest poniesienie przez pracodawcę faktycznych wydatków na wynagrodzenie i
składki na ubezpieczenia społeczne za młodocianych pracowników.
Wszystkie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego zawarte przed 6 lutego
2003 r. będą rozliczane na starych zasadach, nie dłużej jednak niż do 30 czerwca
2005 r.
Opiekunowie praktyk uczniowskich
Odmiennie kształtuje się refundacja dodatków i premii wraz ze składką na
ubezpieczenie społeczne dla opiekunów praktyk uczniowskich. Na miejsce
realizujących dotychczas to zadanie PUP weszły szkoły prowadzące kształcenie
zawodowe. Te szkoły są zobowiązane do przekazywania pracodawcom środków na
pokrycie dodatków i premii dla opiekunów praktyk.
Zmiana ta dotyczy wszystkich podmiotów, w których realizowana jest praktyczna
nauka zawodu, niezależnie od daty zawarcia umowy o pracę w celu przygotowania
zawodowego.
Bez dyskryminacji
Kolejna zmiana dotyczy zgłoszeń o wolnych miejscach pracy lub przygotowania
zawodowego, składanych przez pracodawców w urzędach pracy. Informacje takie nie
mogą zawierać wymagań dyskryminujących kandydatów do pracy ze względu na płeć,
wiek, niepełnosprawność, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, orientację
seksualną i przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne, ani ze względu na
przynależność związkową. Pracodawca powinien szczególnie precyzyjnie formułować
oczekiwania wobec przyszłego pracownika.
PUP jest obowiązany przyjąć każde zgłoszenie pracodawcy o wolnym miejscu
zatrudnienia czy przygotowania zawodowego. Przyjęcie takiego zgłoszenia
zobowiązuje PUP do poszukiwania kandydata, który spełniłby oczekiwania
pracodawcy.
Za naruszenie przepisów ustawy
Zmieniono przepisy dotyczące naruszeń uzpb (art. 63 - 66). Podwyższono dolne
granice grzywien wymierzanych za wykroczenia. Od 6 lutego wynoszą one 500, 1000
i 3000 zł.
Zatrudnienie bezrobotnego przez podmiot niebędący przedsiębiorcą, bez
zawiadomienia o tym urzędu pracy, jest zagrożone karą grzywny nie niższą niż 500
zł. A przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy - prawo działalności gospodarczej -
jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz niemająca osobowości prawnej spółka prawa
handlowego, która zawodowo, we własnym imieniu podejmuje i wykonuje działalność
gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w
zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Działalnością
gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa
oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych, wykonywana
w sposób zorganizowany i ciągły. Podstawowymi wyznacznikami pojęcia
"działalności gospodarczej" są więc:
gospodarczy charakter prowadzonej działalności,
ukierunkowanie na osiąganie zysku (zarobkowy cel),
jej samoistny charakter.
Z kolei zatrudnienie osoby bezrobotnej przez przedsiębiorców bez powiadomienia
urzędu pracy podlega karze grzywny w wysokości co najmniej 3000 zł. Kary te
czekają nie tylko zatrudniających bezrobotnych bez powiadomienia urzędu pracy na
podstawie umów o pracę, ale i na podstawie umów cywilnoprawnych (np. na zlecenie
czy umowę o dzieło).
Ważne dla samorządów
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ze środków Funduszu Pracy mogą otrzymać wsparcie programy inicjowane przez
organy samorządu województwa. Chodzi o przedsięwzięcia mające na celu utrzymanie
i tworzenie miejsc pracy, zmniejszenie negatywnych skutków bezrobocia, wsparcie
przebiegu restrukturyzacji zatrudnienia w przedsiębiorstwach. Szczegółowe
warunki, zakres i tryb tej formy pomocy określi rozporządzenie Rady Ministrów.
Zmiana ta została podyktowana występującymi w niektórych regionach kraju
zagrożeniami utraty pracy lub już dokonywanymi masowymi zwolnieniami. Niezbędne
było zatem stworzenie możliwości wspierania środkami Funduszu Pracy regionalnych
programów aktywizacji zawodowej.
Zmieniono sposób rozdziału środków Funduszu Pracy między powiaty. Dokonuje go
samorząd wojewódzki według kryteriów ustalonych przez sejmik wojewódzki. Zmiana
ta ma przede wszystkim na celu:
umożliwienie realizacji na szczeblu województwa regionalnej polityki w zakresie
przeciwdziałania bezrobociu, w tym w ramach programów i kontraktów wojewódzkich,
racjonalne, uwzględniające lokalne uwarunkowania i możliwości, lokowanie środków
Funduszu Pracy w poszczególnych samorządach powiatowych,
finansowe scalenie środków pochodzących z różnych źródeł na realizację tych
samych celów na terenie województwa.
Podziału środków na finansowanie aktywnych form przeciwdziałania bezrobociu i
innych fakultatywnych zadań między województwa dokonuje minister właściwy ds.
pracy. Natomiast samorząd wojewódzki według kryteriów ustalonych przez sejmik
wojewódzki dokona dalszego podziału między poszczególne samorządy powiatowe.
Podział ten nie będzie uznaniowy, jego ścisłe kryteria opiniuje wojewódzka rada
zatrudnienia, a ustala sejmik województwa.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Dla bezrobotnych i zwalnianych z pracy
Ważne zmiany od 6 lutego
Zasiłek przedemerytalny dla bezrobotnych
Refundacje dla pracodawców
RYS. ANDRZEJ JACYSZYN
SPIS TREŚCI
1. To, co najważniejsze
2. Komentarz Jerzego Kowalczyka, prezesa Polskiego Związku Bezrobotnych
3. Komentarz Andrzeja Stępniewskiego, prezesa zarządu Związku Pracodawców
Warszawy i Mazowsza
Autorką ww. tekstów jest Renata Majewska, redaktor "Rzeczpospolitej"
3. Pytania i odpowiedzi
4. Ważne dla bezrobotnych
5. Ważne dla przedsiębiorców
6. Ważne dla samorządów
Autorkami rozdziałów 3-6 są: Beata Czajka, dyrektor Departamentu Polityki Rynku
Pracy w Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, oraz Katarzyna
Kalata, prawnik w tym departamencie
7. Ujednolicony tekst ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
Zobacz też:
KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI - załącznik do rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia 2002 r.,
poz. 1868)
Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół -
tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r. w
sprawie szczegółowych warunków odbywania u pracodawcy stażu przez bezrobotnego
absolwenta - tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 marca 2002 r. w
sprawie trybu i szczegółowych zasad zwrotu składek na ubezpieczenie rentowe i
wypadkowe z tytułu zatrudnienia absolwenta - Dz. U. Nr 44 z 26 kwietnia 2002 r.,
poz. 413
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych strukturalną recesją i degradacją społeczną, w
których stosuje się szczególne instrumenty ekonomiczno-finansowe i inne
preferencje - Dz. U. Nr 62 z 22 maja 2002 r., poz. 560
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lutego 2000 r. w
sprawie szczegółowych zasad prowadzenia pośrednictwa pracy, poradnictwa
zawodowego, organizowania szkoleń bezrobotnych, tworzenia zaplecza metodycznego
dla potrzeb informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego oraz organizowania i
finansowania klubów pracy - tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w
sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad
funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy - Dz. U. Nr 56 z 19 lipca 2000 r., poz.
671
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym -
tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r. w
sprawie zwrotu kosztów dojazdu do pracy i zakwaterowania osobom, które podjęły
zatrudnienie, staż lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania - tekst
ujednolicony
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 21 marca 1995 r. w
sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwencyjnych i robót
publicznych oraz przyznawania zaliczek i finansowania rzeczowych kosztów
organizacji robót publicznych - tekst ujednolicony
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Kodeks pracy po zmianach
Komentarze i wyjaśnienia eksperta
Za ile dni chorobowego zapłaci pracodawca
O ile stanieją nadgodziny
Co zmieniło się w urlopach
Czy łatwiej można zwolnić z pracy
Kto musi, a kto nie, tworzyć fundusz socjalny
Jaka ochrona dla związkowców
Ujednolicony tekst kodeksu pracy oraz ustaw: o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych; o związkach zawodowych oraz tzw. zwolnieniach
grupowych
Patrz też: Kodeks pracy - najnowsze zmiany
FOT. JAKUB OSTAŁOWSKI
SPIS TREŚCI
Wstęp
Rozdział pierwszy Nowe lub zmienione przepisy kodeksu pracy
Renata Majewska, redaktor "Rzeczpospolitej",
konsultacja prawna: adw. Bartłomiej Raczkowski,
partner kierujący działem prawa pracy w kancelarii
prawnej Sołtysiński, Kawecki & Szlęzak
Zakaz zastępowania umów o pracę cywilnoprawnymi
Przepisy prawa pracy w zawieszeniu
Umowy na czas określony i na zastępstwo
Wzór umowy o pracę w zastępstwie
Czas pracy
Nadgodziny tańsze
Urlopy wypoczynkowe
Wzór wniosku o urlop na żądanie
Zwolnienia grupowe
Ochrona związkowców
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Mniej formalności
Inne zmiany
Rozdział drugi Podatek dochodowy od osób fizycznych
Izabela Lewandowska, redaktor "Rzeczpospolitej"
Diety i należności zleceniobiorców z podatkiem
Tylko nadwyżka obciążona
Limity zwolnień wedle diety
Zwolnienia dla dożywianych
Opłacani ze środków pomocowych
Koszty uzyskania dla menedżera jak dla pracownika
Rozdział trzeci Pytania i odpowiedzi
adw. Bartłomiej Raczkowski
Kodeks pracy po zmianach (tabela)
Rozdział czwarty Ujednolicone akty prawne
Kodeks pracy
Ustawa o związkach zawodowych
Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
Ustawa o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy
Zobacz też:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju - Dz. U. Nr 236 z 30
grudnia 2002 r., poz. 1991 (23 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju - Dz. U. Nr 236 z 30
grudnia 2002 r., poz. 1990 (10 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej
odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie - tekst jednolity
(16 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania
pracownikom zwolnień od pracy - Dz. U. Nr 60 z 30 maja 1996 r., poz. 281 (14 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych
ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika - tekst
ujednolicony (15 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania
i prostowania - tekst ujednolicony (15 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w
sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i
wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop -
tekst ujednolicony (12 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie urlopów i
zasiłków wychowawczych - tekst ujednolicony (20 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w
sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz
wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków
wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie
pracy - tekst ujednolicony (16 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych kobietom - tekst ujednolicony (18 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym - tekst ujednolicony (62 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w
sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie
młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które
ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły gimnazjum
- Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1808 (8 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania
zawodowego młodocianych i ich wynagradzania - tekst ujednolicony (18 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu
udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z wyboru
funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących
pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy - Dz. U. Nr 71 z 27
czerwca 1996 r., poz. 336 (9 K)
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 sierpnia 1991 r. w sprawie
postępowania dotyczącego rejestracji związków zawodowych - Dz. U. nr 77 z 29
sierpnia 1991 r., poz. 340 (8 K)
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych - tekst
ujednolicony (18 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 r. w
sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy,
prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul
rejestracyjnych i kart rejestrowych - Dz. U. Nr 34 z 20 kwietnia 2001 r., poz.
408 (13 K)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w
sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów
przewidzianych w Kodeksie pracy - tekst jednolity (99 K)
Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 9 lipca 1996 r. w sprawie
badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy - tekst
ujednolicony (14 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r.
w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy - Dz. U. Nr 217 z 18 grudnia 2002 r., poz. 1833 (7 K)
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 17 czerwca 1998 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy - tekst ujednolicony (27 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - tekst ujednolicony
(166 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory
ekranowe - Dz. U. Nr 148 z 10 grudnia 1998 r., poz. 973 (16 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy - Dz. U. Nr 62 z 1 czerwca 1996 r., poz. 285 (74 K)
Wstęp
Większość nowych przepisów przewidzianych w noweli kodeksu pracy i kilku innych
ustaw zacznie obowiązywać 29 listopada tego roku. W zamiarze ustawodawcy powinny
one wspomóc małą i średnią przedsiębiorczość. Czy tak się stanie - pokaże życie.
Już wkrótce więc pracodawcy (zwłaszcza ci mniejsi, z załogą do 20 osób) będą
płacić mniej za czas niezdolności do pracy z powodu choroby, szkolenia bhp,
godziny nadliczbowe oraz z tytułu zwalniania osób z przyczyn leżących po stronie
zakładu. Nowe przepisy zmniejszą także uciążliwe formalności. Pracodawcy będą
więc sporządzać mniej świadectw pracy, nie wszyscy też będą musieli tworzyć
zakładowy fundusz świadczeń socjalnych czy wypłacać świadczenia urlopowe oraz
tworzyć regulaminy pracy czy wynagradzania.
Najbardziej chyba kontrowersyjna zmiana to ograniczenie liczby dni choroby, za
które płaci pracodawca, z 35 do 33 oraz w ogóle niepłacenie za pierwszy dzień
zwolnienia trwającego do 6 dni.
Zmiany wchodzą w życie stopniowo: 29 listopada, 1 stycznia 2003 r., 1 lipca
przyszłego roku.
W rozdziale pierwszym omawiamy je wszystkie pogrupowane w tematyczne bloki. Na
końcu zamieszczamy tabelę, w której porównujemy regulacje obecne z nowymi.
W rozdziale drugim przedstawiamy zmiany, jakie zajdą w przepisach podatkowych.
Rozdział trzeci to odpowiedzi na konkretne pytania.
Na treść rozdziału czwartego składają się ujednolicone teksty kodeksu pracy oraz
ustaw: o związkach zawodowych; o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych; o
szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn
dotyczących zakładu pracy.
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Kodeks pracy
- najnowsze zmiany
od 29 listopada 2002 roku
od 1 stycznia 2003 roku
patrz też: Kodeks pracy po zmianach
FOT. ANDRZEJ WIKTOR
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
2. Wypowiedź Ewy Tomaszewskiej, członkini Prezydium Komisji Krajowej NSZZ
"Solidarność"
3. Wypowiedź Jacka Męcina, dyrektora Departamentu Dialogu Społecznego w Polskiej
Konfederacji Pracodawców Prywatnych
4. Tabela: daty wchodzenia w życie poszczególnych przepisów znowelizowanego
kodeksu pracy
5. Pytania i odpowiedzi
Iwona Jaroszewska-Ignatowska, dyrektor działu prawnego "SEKA" SA
Bartłomiej Raczkowski, partner kierujący działem prawa pracy w kancelarii
Sołtysiński, Kawecki i Szlęzak
Bogusław Kapłon z Kancelarii Domański, Zakrzewski i Palinka, sk
6. Rozdział I Sposoby na kłopoty finansowe
7. Rozdział II Umowy o pracę a umowy cywilnoprawne
8. Rozdział III Na czas określony i w zastępstwie
9. Rozdział IV Urlopy wypoczynkowe
10. Rozdział V Łatwiej zatrudnić, szybciej zwolnić
Rozdziały I-V opracowała Iwona Jaroszewska-Ignatowska
11. Rozdział VI Czas pracy
Bartłomiej Raczkowski
12. Ujednolicony tekst kodeksu pracy
Wstęp
Już w piątek, 29 listopada, wejdzie w życie część zmienionych przepisów kodeksu
pracy, mających odformalizować i uczynić tańszą działalność przedsiębiorców,
zwłaszcza małych i średnich.
Modyfikacje te wprowadziła ustawa z 26 lipca 2002 r. (Dz. U. nr 135, poz. 1146).
Wejdą one w życie etapami: pierwsze - 29 listopada, następne - 1 stycznia 2003
r., a jeszcze kolejne - 1 lipca 2003 r. Dzisiejsze Vademecum poświęcone jest
zmianom obowiązującym od 29 listopada i 1 stycznia przyszłego roku.
Głównym celem zmian było uczynienie działalności przedsiębiorców mniej
sformalizowaną i kosztowną, co w konsekwencji ma doprowadzić do zmniejszenia
18-procentowego obecnie bezrobocia. Czy nowe przepisy zachęcą biznesmenów do
tworzenia miejsc pracy - opinie są różne.
Za udane należy uznać pewne posunięcia odbiurokratyzowujące. I tak, już od
piątku mniej przedsiębiorców będzie tworzyło regulaminy pracy i wynagradzania
(obowiązek ten spocznie na pracodawcach zatrudniających co najmniej 20
pracowników), mniej też będzie papierkowej roboty (nie zawsze trzeba będzie
wystawiać świadectwo pracy). Słuszne jest zminimalizowanie konieczności
powiadamiania przez przedsiębiorców inspektorów pracy i sanitarnych o
prowadzonej działalności, uelastycznienie czasu pracy.
Z największą dezaprobatą społeczną spotka się natomiast wprowadzenie bezpłatnego
pierwszego dnia krótkich zwolnień lekarskich, trwających do sześciu dni
włącznie. Od 1 stycznia 2003 r. pracownik nie dostanie za ten dzień od
pracodawcy pieniędzy. Od tej też daty wynagrodzenie za chorobę przysługuje tylko
za 33 dni w roku, potem - czyli od 34 dnia - zasiłek chorobowy z ZUS.
Pośrodku w skali ocen należy umieścić takie zmiany jak: wprowadzenie umowy w
zastępstwie nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych pracownika i tzw. urlopów
na krótką niedyspozycję. Budzą one spore kontrowersje, zwłaszcza że
ustanawiające je przepisy są niejasne. A co na ten temat sądzą sami
zainteresowani?
Załącznik nr 1
Strona tytułowa podatkowej księgi przychodów i rozchodów
PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW
.............................
Imię i nazwisko (firma)
.............................
Adres
Rodzaj działalności
UWAGA: Przed rozpoczęciem zapisów w księdze należy się szczegółowo
zapoznać z przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do tego załącznika.
Lp.Data KontrahentOpis zdarzenia gospodarczegoPrzychód
zdarzenia gospodarczegoNr dowodu księgowegoimię i nazwisko
(firma)adreswartość sprzedanych towarów i usługpozostałe
przychodyrazem przychód (7+8)
złgrzłgrzłgr
123456789
Suma strony
Przeniesienie z poprzedniej strony
Razem od początku roku
Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupuKoszty uboczne
zakupuWydatki (koszty)
koszty reprezentacji i reklamy objęte limitemwynagrodzenia w gotówce
i w naturzepozostałe wydatkirazem wydatki (12+13+14) Uwagi
złgrzłgrzłgrzłgrzłgrzłgrzłgr
1011121314151617
OBJAŚNIENIA DO PODATKOWEJ KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW
1. Przy dokonywaniu zapisów w księdze, wynikających z prowadzonych przez
podatnika:
a) ewidencji sprzedaży,
b) ewidencji kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
c) ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy,
d) ewidencji dla potrzeb podatku od towarów i usług,
- nie wypełnia się kolumn 3-5 księgi.
2. Kol. 1 jest przeznaczona do wpisania kolejnego numeru zapisów do księgi. Tym
samym numerem należy oznaczyć dowód stanowiący podstawę dokonania zapisu.
3. W kol. 2 należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego
podstawę dokonywania wpisu (datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub
uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży).
4. W kol. 3 należy wpisywać numer faktury lub innego dowodu. Jeżeli zapisów
dokonuje się na podstawie dziennego zestawienia sprzedaży, należy wpisywać numer
zestawienia faktur.
5. Kol. 4 i 5 są przeznaczone do wpisywania imion i nazwisk (nazw firm) oraz
adresów kontrahentów (dostawców lub odbiorców), z którymi zawarte zostały
transakcje dotyczące zakupu surowców, materiałów, towarów itp. lub sprzedaży
wyrobów gotowych (towarów), gdy transakcje te udokumentowane są fakturami i
paragonami. Kolumn tych nie wypełnia się w wypadku zapisów dotyczących przychodu
ze sprzedaży na podstawie dziennych zestawień sprzedaży oraz dowodów
wewnętrznych.
6. W kol. 6 należy wpisać rodzaje przychodów lub wydatków. Określenie to powinno
zwięźle oddawać istotę dokonanego zdarzenia gospodarczego, np. zakup blachy,
zapłata za niklowanie obręczy, wypłata wynagrodzeń za okres ... .
7. Kol. 7 jest przeznaczona do wpisywania przychodów ze sprzedaży wyrobów
(towarów handlowych) i sprzedaży usług.
Podatnicy prowadzący działalność kantorową w kolumnie tej wpisują miesięczną
kwotę przychodu (sprzedaży wartości dewizowych) wynikającą z ewidencji kupna i
sprzedaży wartości dewizowych.
W przypadku prowadzenia działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod
zastaw (w lombardach) do kolumny 7 wpisuje się na koniec miesiąca kwotę prowizji
stanowiącą wartość spłaconych w danym miesiącu odsetek lub różnicę między kwotą
uzyskaną ze sprzedaży zastawionych rzeczy a kwotą udzielonych pożyczek.
8. Kol. 8 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych przychodów, np. przychodów
z odpłatnego zbycia składników majątku, otrzymanych kar umownych, wynagrodzenia
płatnika.
9. Kol. 9 jest przeznaczona do wpisywania łącznej kwoty przychodów
zewidencjonowanych w kol. 7 i 8.
10. Kol. 10 jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów
handlowych według cen zakupu.
Podatnicy prowadzący działalność kantorową w kolumnie tej wpisują miesięczną
kwotę zakupionych wartości dewizowych, wynikającą z ewidencji kupna i sprzedaży
wartości dewizowych.
11. Kol. 11 jest przeznaczona do wpisywania kosztów ubocznych związanych z
zakupem, np. kosztów dotyczących transportu, załadunku i wyładunku,
ubezpieczenia w drodze.
12. Kol. 12 jest przeznaczona do wpisywania kosztów reprezentacji i reklamy
prowadzonej w inny sposób niż w środkach masowego przekazu lub prowadzonej
publicznie w inny sposób. W kolumnie tej wykazuje się tylko koszty reprezentacji
i reklamy, które określone zostały do wysokości 0,25% przychodu.
13. Kol. 13 jest przeznaczona do wpisywania wynagrodzeń brutto wypłacanych
pracownikom (w gotówce i w naturze). Wynagrodzenia w naturze, jeżeli przedmiotem
świadczeń w naturze są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres działalności
gospodarczej pracodawcy, wpisuje się według przeciętnych cen stosowanych wobec
innych odbiorców, a w pozostałych przypadkach - na podstawie cen rynkowych
stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego
rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia
oraz czasu i miejsca udostępnienia. Wpisu dokonuje się na podstawie list płac
lub innych dowodów, na których pracownik potwierdza własnym podpisem kwoty
otrzymanych wynagrodzeń w gotówce i w naturze. W kolumnie tej ewidencjonuje się
również wynagrodzenia wypłacane osobom z tytułu umów zlecenia i umów o dzieło.
14. Kol. 14 jest przeznaczona do wpisywania pozostałych kosztów (poza
wymienionymi w kol. 10-13), z wyjątkiem kosztów, których zgodnie z art. 23
ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania przychodów. W
kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal,
opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, c.o., opłatę za telefon, zakup paliw,
wydatki dotyczące remontów, amortyzację środków trwałych, składki na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe pracowników w części finansowanej przez
pracodawcę, składki na ubezpieczenie wypadkowe pracowników, wartość zakupionego
wyposażenia. Wydatki z tytułu używania nie wprowadzonego do ewidencji środków
trwałych samochodu, który nie posiada homologacji producenta lub importera
wymaganej dla samochodów innych niż osobowe oraz którego dopuszczalna ładowność
nie przekracza 500 kg, w tym także stanowiącego własność osoby prowadzącej
działalność gospodarczą, dla potrzeb działalności gospodarczej podatnika, należy
wpisywać w tej kolumnie po zakończeniu miesiąca na podstawie miesięcznego
zestawienia poniesionych wydatków wynikających z faktur zawierających numer
rejestracyjny tego pojazdu. Suma wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania
przychodów, w poszczególnych miesiącach, ustalona od początku roku podatkowego,
nie może przekraczać kwoty wynikającej z ewidencji przebiegu pojazdu za ten sam
okres, to jest kwoty wynikającej z przemnożenia liczby kilometrów faktycznego
przebiegu pojazdu oraz stawki za jeden kilometr przebiegu, określonej w
odrębnych przepisach przez właściwego ministra.
Zapisów dotyczących kosztów podróży służbowej, w tym również diet właściciela
oraz osób z nim współpracujących, dokonuje się na podstawie rozliczenia tych
kosztów sporządzonego na znormalizowanym formularzu, zwanym popularnie Polecenie
wyjazdu służbowego, lub na dowodzie wewnętrznym, zwanym rozliczeniem delegacji
służbowej. Do rozliczenia należy dołączyć dowody (faktury) potwierdzające
poszczególne wydatki. Jeżeli uzyskanie dowodu (faktury) nie było możliwe,
pracownik musi złożyć pisemne oświadczenie o dokonanym wydatku i przyczynach
braku jego udokumentowania. Nie wymagają udokumentowania fakturami diety oraz
wydatki objęte ryczałem, a także koszty przejazdu własnym samochodem pracownika.
15. Kol. 15 jest przeznaczona do wpisywania łącznej kwoty wydatków wykazanych w
kolumnach 12-14.
16. Podatnicy, o których mowa w art. 20 ustawy o VAT, dokonują po zakończeniu
miesiąca w kol. 10-12 i 14 korekty zapisów dotyczących kosztów uzyskania
przychodów o tę część naliczonego podatku od towarów i usług, która nie może być
odliczona od podatku należnego. Jeżeli występują trudności w zakwalifikowaniu
podatku do kosztów wpisywanych w wymienionych kolumnach, podatnik może dokonać
tej korekty w kol. 14.
Podatnicy, o których mowa w art. 14 ust. 3 ustawy o VAT, dokonują, po
zakończeniu miesiąca, w którym nastąpiło przekroczenie kwoty wyrażonej w
złotych, odpowiadającej równowartości 10.000 EURO wartości sprzedanych towarów,
korekty zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodów o tę część naliczonego
podatku od towarów i usług, którą odliczają od podatku należnego. Kwotę tę
określa Minister Finansów w odrębnym rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 14
ust. 11 pkt 1 ustawy o VAT. Na 2001 r. kwotę tę Minister Finansów określił w
wysokości 39.800 zł.
17. Kol. 16 jest wolna. W kolumnie tej można wpisywać inne zaszłości gospodarcze
poza wymienionymi w kol. 1-14. W kolumnie tej można również wpisywać wydatki
odnoszące się do przychodów miesiąca lub roku następnego (lat następnych).
18. Kol. 17 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w
kolumnach 2-16. Kolumna ta może być także wykorzystywana np. do wpisywania
pobranych zaliczek, obrotu opakowaniami zwrotnymi.
19. Po zakończeniu miesiąca wpisy dokonane w danym miesiącu należy podkreślić, a
dane z kol. 7-15 zsumować. Wynikłe z podsumowania kwoty należy podkreślić.
Podatnik może pod podsumowaniem danego miesiąca wpisać w poszczególnych
kolumnach sumy od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc i w
kolejnej pozycji wpisać w poszczególnych kolumnach sumę od początku roku.
20. Jeżeli podatnik nie dokonuje podsumowania zapisów kolejnych miesięcy
narastająco od początku roku, po zakończeniu roku podatkowego musi na oddzielnej
stronie w księdze sporządzić zestawienie roczne. W tym celu należy wpisać do
właściwych kolumn sumy z poszczególnych miesięcy i dodać je.
21. W celu ustalenia wartości poszczególnych składników spisu z natury
materiałów i towarów handlowych według cen nabycia należy ustalić procentowy
wskaźnik kosztów ubocznych zakupu (kol. 11) w stosunku do ogólnej wartości
zakupu towarów handlowych i materiałów zewidencjonowanych (w kol. 10) (suma
kosztów ubocznych zakupu przemnożona przez 100 i podzielona przez wartość
zakupu). O tak ustalony wskaźnik należy podwyższyć jednostkowy koszt zakupu, a
następnie ustalić wartość poszczególnych składników spisu z natury.
Podatnik może również dokonać wyceny wartości materiałów i towarów handlowych
według cen zakupu, tj. bez podwyższenia tej ceny o wskaźnik kosztów ubocznych
zakupu.
22. W celu ustalenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym należy na oddzielnej
stronie księgi:
1) ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym (kol. 9),
2) ustalić wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodów
w sposób następujący:
- do wartości spisu z natury na początek roku podatkowego doliczyć wartość
zakupu towarów handlowych (materiałów) z kolumn 10 i 11, a następnie pomniejszyć
o wartość spisu z natury sporządzonego na koniec roku podatkowego,
- kwotę wynikającą z tego obliczenia powiększyć o kwotę wydatków z kolumny 15
oraz pomniejszyć o wartość wynagrodzeń w naturze w tej części, w której wydatki
(koszty) związane z wynagrodzeniami w naturze zostały zaksięgowane w innych
kolumnach księgi przychodów i rozchodów (np. w gastronomii koszty zakupu
materiałów i towarów handlowych zużytych do przygotowania posiłków dla
pracowników zostały wpisane w kol. 10),
3) wartość osiągniętego przychodu (kol. 9) pomniejszyć o wysokość poniesionych w
roku podatkowym kosztów uzyskania przychodu, obliczonych zgodnie z objaśnieniami
zawartymi w pkt 2; wynikająca z tego obliczenia różnica stanowi kwotę dochodu
osiągniętego w roku podatkowym.
23. Określony w ust. 22 sposób obliczenia dochodu dotyczy również podatników
sporządzających spis z natury (np. na koniec miesiąca lub jeśli sporządzenie
spisu z natury zarządził urząd skarbowy).
24. Przykład obliczenia dochodu:
zł gr
1)Przychód (kol. 9)455.600,75
2)Wysokość kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku podatkowym:
a) wartość spisu z natury na początek roku podatkowego58.678,28
b) plus wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów (kol.
10)289.288,56
c) plus wydatki na koszty uboczne zakupu (kol. 11)10.320,40
d) minus wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego46.524,32
e) plus kwota pozostałych wydatków (kol. 15)78.328,09
f) minus wartość wynagrodzeń w naturze ujętych w innych kolumnach
księgi4.826,00
Razem koszty uzyskania przychodu385.265,01
3)Ustalenie dochodu osiągniętego w roku podatkowym:
a) przychód (pkt 1)455.600,75
b) minus koszty uzyskania przychodów (pkt 2)385.265,01
Dochód (a-b)70.335,74
25. Zasady określone w ust. 1-24 stosuje się odpowiednio w przypadku prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów w imieniu podatnika przez biuro
rachunkowe.
Załącznik nr 2
Strona tytułowa podatkowej księgi przychodów i rozchodów
PODATKOWA KSIĘGA PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW PRZEZNACZONA DLA ROLNIKÓW PROWADZĄCYCH
DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ
(o których mowa w ż 2 ust. 2 rozporządzenia)
.............................
Imię i nazwisko (firma)
.............................
Adres
Rodzaj działalności
UWAGA: Przed rozpoczęciem zapisów w księdze należy się szczegółowo zapoznać z
przepisami rozporządzenia i objaśnieniami do tego załącznika.
Lp.Data zdarzenia gospodarczegoNr dowodu księgowegoPrzychódWydatki
(koszty)Uwagi
złgrzłgr
123456
Suma strony
Przeniesienie z poprzedniej strony
Razem od początku roku
OBJAŚNIENIA DO PODATKOWEJ KSIĘGI PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW PRZEZNACZONEJ DLA
ROLNIKÓW PROWADZĄCYCH DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ
1. Kol. 1 jest przeznaczona do wpisania kolejnego numeru zapisów do księgi. Tym
samym numerem należy oznaczyć dowód stanowiący podstawę dokonania zapisu.
2. W kol. 2 należy wpisywać dzień miesiąca wynikający z dokumentu stanowiącego
podstawę dokonywania wpisu (datę poniesienia wydatku, otrzymania towaru lub
uzyskania przychodu albo datę zestawienia sprzedaży).
3. W kol. 3 należy wpisywać numer faktury lub innego dowodu. Jeżeli zapisów
dokonuje się na podstawie dziennego zestawienia sprzedaży, należy wpisywać numer
zestawienia faktur.
4. Kol. 4 jest przeznaczona do wpisywania przychodów np. ze sprzedaży wyrobów
(towarów handlowych), sprzedaży usług.
5. Kol. 5 jest przeznaczona do wpisywania kosztów, z wyjątkiem kosztów, których
zgodnie z art. 23 ustawy o podatku dochodowym nie uznaje się za koszty uzyskania
przychodów. W kolumnie tej wpisuje się np. zakup materiałów lub towarów
handlowych według cen zakupu, koszty uboczne związane z zakupem, np. koszty
dotyczące transportu, załadunku i wyładunku, ubezpieczenia w drodze. Ponadto w
kolumnie tej wpisuje się w szczególności takie wydatki, jak: czynsz za lokal,
opłatę za energię elektryczną, gaz, wodę, centralne ogrzewanie, opłatę za
telefon, zakup paliw, wydatki dotyczące remontów.
6. Podatnicy, o których mowa w art. 20 ustawy o VAT, dokonują po zakończeniu
miesiąca w kol. 5 korekty zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodów o tę
część naliczonego podatku od towarów i usług, która nie może być odliczona od
podatku należnego.
7. Kol. 6 jest przeznaczona do wpisywania uwag co do treści zapisów w kolumnach
2-5. Kolumna ta może być także wykorzystywana np. do wpisywania pobranych
zaliczek, obrotu opakowaniami zwrotnymi.
8. Po zakończeniu miesiąca wpisy dokonane w danym miesiącu należy podkreślić, a
dane z kol. 4 i 5 zsumować. Wynikłe z podsumowania kwoty należy podkreślić.
Rolnik może pod podsumowaniem danego miesiąca wpisać w poszczególnych kolumnach
sumy od początku roku do miesiąca poprzedzającego dany miesiąc i w kolejnej
pozycji wpisać w poszczególnych kolumnach sumę od początku roku.
9. Jeżeli rolnik nie dokonuje podsumowania zapisów kolejnych miesięcy
narastająco od początku roku, po zakończeniu roku podatkowego musi na oddzielnej
stronie w księdze sporządzić zestawienie roczne. W tym celu należy wpisać do
właściwych kolumn sumy z poszczególnych miesięcy i dodać je.
10. W celu ustalenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym należy na oddzielnej
stronie księgi:
1) ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym (kol. 4),
2) ustalić wysokość poniesionych w roku podatkowym kosztów uzyskania przychodów
(kol. 5),
3) wartość osiągniętego przychodu (kol. 4) pomniejszyć o wysokość poniesionych w
roku podatkowym kosztów uzyskania przychodu, obliczonych zgodnie z objaśnieniami
zawartymi w pkt 2; wynikająca z tego obliczenia różnica stanowi kwotę dochodu
osiągniętego w roku podatkowym.
11. Przykład obliczenia dochodu osiągniętego w roku podatkowym:
zł gr
1) przychód (kol. 4)6.420,30
2) minus koszty uzyskania przychodów (kol. 5)5.248,80
Dochód (pkt 1 - pkt 2)1.171,50
12. Zasady określone w ust. 1-11 stosuje się odpowiednio w przypadku prowadzenia
podatkowej księgi przychodów i rozchodów w imieniu rolnika przez biuro
rachunkowe.
Warszawa,1 lutego 2003 r.
ćALFAÓ sp. z o.o.
03-125 Warszawa
ul. Markwarta 25a
numer REGON 5647389
UMOWA O PRACó W ZASTóPSTWIE
zawarta 1 lutego 2003 r.
pomićdzy:
ćALFAÓ sp. z o.o. z siedzib w Warszawie, przy ul. Markwarta 25a,
reprezentowan przez dyrektora Dziau Kadr Marcina Zalewskiego, a
Ludmi Ziebro zam. w Warszawie, przy ul. Kredytowej 6 m. 90 na czas
urlopu wychowawczego pracownicy Danieli Kuciskiej.
1. Strony ustalaj nastćpujce warunki zatrudnienia:
1) rodzaj um—wionej pracy: specjalista dziau kadr
2) miejsce wykonywania pracy: Warszawa
3) wymiar czasu pracy: peen etat
4) wynagrodzenie 2500 z brutto
2. Dzie rozpoczćcia pracy 3 lutego 2003 r.
3. Z zachowaniem obowizujcych przepis—w prawa pracy strony dopuszczaj
możliwoć wczećniejszego rozwizania umowy o pracć za dwutygodniowym
wypowiedzeniem.
Ludmia ZiebroMarcin Zalewski
Rozdział drugi
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ustawa, która znowelizowała k.p., zmieniła także niektóre przepisy ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: updf). Nowe regulacje powinny
poznać zwłaszcza osoby zajmujące się sprawami kadrowymi czy rozliczające
wynagrodzenia pracowników, zleceniobiorców itd.
Diety i należności zleceniobiorców z podatkiem
Dziś zwolnione z podatku są diety i inne należności za czas podróży służbowej
"do wysokości określonej w odrębnych ustawach lub przepisach wydanych przez
właściwego ministra". Te przepisy zawierają dwa rozporządzenia ministra pracy i
polityki społecznej: z 19 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowych zasad
ustalania wysokości należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży
służbowej na obszarze kraju (Dz. U. nr 151, poz. 1720) oraz z 8 maja 2001 r. w
sprawie szczegółowych zasad ustalania oraz wysokości należności przysługujących
pracownikowi z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju (Dz. U. nr 50, poz.
525; zmiany: Dz. U. z 2001 r. nr 151, poz. 1721). [Patrz nowe rozporządzenia: z
19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz z
dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności
przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej
jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju ]
Zwolnienie z podatku dochodowego obejmowało dotychczas nie tylko diety i inne
należności za delegacje służbowe wypłacane do tej wysokości pracownikom, ale
także zleceniobiorcom, członkom rad nadzorczych spółek, spółdzielni, członkom
komisji rewizyjnych itd.
Od 1 stycznia 2003 r. ograniczono je wyłącznie do diet i innych należności za
czas podróży służbowej pracownika "do wysokości określonej w przepisach w
sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami
kraju" (nowy pkt 16 ust. 1 pkt 16 updf). Od tego rodzaju wypłat na rzecz osób
nie mających u wypłacającego je statusu pracownika będzie ściągany podatek
(zaliczki na podatek dochodowy), jak od wszelkich innych należności wypłacanych
danej osobie (z umowy zlecenia, o dzieło itd.).
Tylko nadwyżka obciążona
Strona główna
Vademecum "Rz"
Niesłuszna natomiast jest interpretacja ograniczająca krąg korzystających ze
zwolnienia diet i innych należności za podróże służbowe do pracowników
zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej.
Korzystać z niego będą także pracownicy firm prywatnych oraz przedsiębiorstw
państwowych, spółdzielni, stowarzyszeń itd., z tym że tylko do wysokości
określonej w przepisach o podróżach służbowych tej pierwszej grupy pracowników.
Przepisy te nie będą natomiast wiązały innych pracodawców (poza państwowymi lub
samorządowymi jednostkami sfery budżetowej), gdy chodzi o górną wysokość diety
czy innych należności za czas podróży pracownika. Tak jest zresztą także dziś.
Pracodawca prywatny może wyznaczyć pracownikowi dietę i innego rodzaju
należności związane z delegacją służbową krajową i zagraniczną w kwotach
wyższych niż wynikające ze wskazanych wyżej rozporządzeń. Jeśli jednak to
uczyni, to nadwyżka jest i także od 1 stycznia 2003 r. będzie opodatkowana, jak
np. wynagrodzenie, premia itd. Natomiast diety i należności za czas podróży
służbowej do wysokości określonej w tych rozporządzeniach są zwolnione z
podatku.
Tak też będzie od 1 stycznia 2003 r., gdy chodzi o diety i należności za czas
delegacji krajowych i zagranicznych dla wszystkich innych pracowników poza
zatrudnionymi w państwowych lub samorządowych jednostkach sfery budżetowej, a
więc zarówno wypłacane pracownikom firm prywatnych, jak i przedsiębiorstw
państwowych, spółdzielni itd. Tylko w stosunku do tych pierwszych obowiązywać
będą sztywne zasady ustalania diet i innych należności, określone przez ministra
właściwego do spraw pracy. Nie będą mogli otrzymywać z tego tytułu wypłat
wyższych, a więc i opodatkowanie nadwyżki nie będzie wchodzić w rachubę.
Innowacje w przepisach podatkowych dotyczące zwolnień odnoszących się do
delegacji mają związek z wprowadzoną przez nowelizację kodeksu pracy zmianą jego
art. 775, normującego kwestię należności na pokrycie kosztów związanych z
podróżą służbową. Zmiana ta również wejdzie w życie 1 stycznia 2003 r. Art. 775
k.p. w dotychczasowym brzmieniu upoważniał ministra pracy i polityki społecznej
do określenia, w drodze rozporządzenia, szczegółowych zasad ustalania wysokości
należności przysługujących pracownikom z tytułu podróży służbowej na obszarze
kraju i poza jego granicami, w szczególności w zakresie diet oraz zwrotu kosztów
przejazdów, noclegów i innych udokumentowanych wydatków. Z mocy tego
upoważnienia wydane zostały wskazane ww. rozporządzenia.
Wedle art. 775 k.p. w nowym brzmieniu minister będzie mógł określić wysokość
oraz warunki ustalania należności przysługujących tylko pracownikom zatrudnionym
w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej. Natomiast warunki wypłacania
należności z tytułu podróży służbowej przysługujące wszystkim innym pracownikom
przepis ten nakazuje określić w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie
wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem
zbiorowym pracy lub nie jest zobowiązany do ustalania regulaminu wynagradzania.
Jeśli układ zbiorowy, regulamin wynagradzania, umowa o pracę nie zawierają
postanowień dotyczących delegacji służbowych, to wedle nowych przepisów
pracownikowi przysługiwać będą należności na pokrycie kosztów podróży służbowej
odpowiednio według przepisów dotyczących pracowników zatrudnionych w państwowej
lub samorządowej jednostce budżetowej.
Zastrzeżono, że układ zbiorowy pracy, regulamin ani umowa nie mogą ustalać diety
za dobę podróży służbowej krajowej w wysokości niższej niż ustalona dla
pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej.
Oznacza to, że dieta i wszystkie inne należności za czas delegacji zagranicznej
mogą być ustalone w wysokości wyższej, a także - poza dietą krajową - niższej.
Jeśli będą wyższe, nadwyżka ponad limity dotyczące pracowników zatrudnionych w
państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej będzie opodatkowana. Natomiast
należności w części nie przekraczającej tych limitów będą nadal dla wszystkich
pracowników, w tym zatrudnionych w firmach prywatnych, zwolnione z podatku
dochodowego.
Limity zwolnień wedle diety
Strona główna
Vademecum "Rz"
Wysokość diety, ale tylko na terenie kraju, określona w rozporządzeniu
dotyczącym podróży służbowych pracowników zatrudnionych w państwowej lub
samorządowej jednostce budżetowej, będzie wyznaczać limit dodatku za rozłąkę
wypłacanego pracownikom czasowo przeniesionym, zwolnionego z podatku
dochodowego. Dotychczas wyznaczała limit tego zwolnienia wysokość diet
odpowiednio krajowych i zagranicznych ustalonych w rozporządzeniach ministra
pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2001 r. oraz z 8 maja 2001 r.
Ewentualna nadwyżka była i będzie opodatkowana.
W podobny sposób zmienia się od 1 stycznia 2003 r. art. 21 ust. 1 pkt 20 updf
normujący zwolnienia z podatku dochodowego części uzyskanych za granicą dochodów
osób mających nieograniczony obowiązek podatkowy (tj. obowiązanych co do zasady
w stosunku do wszystkich swych dochodów rozliczać się z polskim fiskusem)
czasowo przebywających za granicą. Limit tego zwolnienia wyznaczy dla tych osób,
uzyskujących dochody ze stosunku pracy lub stypendiów, równowartość diet z
tytułu podróży służbowej poza granicami kraju dotyczących pracowników
zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce budżetowej. Dotychczas
wyznaczała go równowartość diet wynikająca z rozporządzenia z 8 maja 2001 r. Z
art. 21 ust. 1 pkt 20 updf wyłączono wynagrodzenia uzyskiwane przez członków
służby zagranicznej, jednak ta grupa osób będzie otrzymywała dodatek zagraniczny
i inne świadczenia wnikające z przepisów o służbie zagranicznej, które od 1
stycznia 2003 r. będą zwolnione z podatku dochodowego na podstawie nowego pkt
110 ust. 1 art. 21 updf.
Natomiast takie same, jak przewidziane w art. 21 ust. 1 pkt 20 updf, zwolnienia
dotyczące osób także mających w kraju nieograniczony obowiązek podatkowy,
uzyskujących dochody z innych tytułów niż wskazane w tym przepisie, zmienia się
tylko w taki sposób, że zamiast rozporządzenia z 8 maja 2001 r. o delegacjach
zagranicznych, wysokość diet, wedle których wyznacza się kwoty zwolnienia
przysługującego tym osobom, będzie obowiązywało nowe rozporządzenie o
delegacjach zagranicznych dotyczących pracowników zatrudnionych w państwowych
lub samorządowych jednostkach budżetowych.
Zamiast rozporządzenia z 8 maja 2001 r. nowe rozporządzenie o delegacjach
zagranicznych dotyczących pracowników zatrudnionych w państwowych lub
samorządowych jednostkach budżetowych będzie obowiązywało przy ustalaniu
zwolnionej z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 81 updf równowartości
wydatków na zakwaterowanie, poniesionych przez osoby przebywające czasowo za
granicą i uzyskujące tam dochody.
Zwolnienia dla dożywianych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Trzeba dodać, że liczne zmiany w katalogu zwolnień od podatku dochodowego
przysługujących pracownikom wprowadza od 1 stycznia 2003 r. uchwalona 27 lipca
2002 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tak
więc zwolniona z podatku dochodowego będzie dodatkowo także:
wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów i kuponów lub innych
dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych
oraz artykułów spożywczych, gdy pracodawca mimo ciążącego na nim obowiązku
wynikającego z przepisów o bhp, nie ma możliwości wydania pracownikom posiłków i
napojów bezalkoholowych (zmieniony art. 21 ust. 1 pkt 11 updf),
wartość otrzymanych przez pracowników bonów, talonów i kuponów lub innych
dowodów uprawniających do uzyskania posiłków i napojów bezalkoholowych (z
wyjątkiem ekwiwalentu pieniężnego z tego tytułu) - do wysokości nie
przekraczającej miesięcznie 1/4 kwoty najniższego wynagrodzenia za pracę za
grudzień roku poprzedniego; co ważne, zwolnienie to będzie obowiązywało pod
warunkiem zawarcia przez pracodawcę z jednostką specjalizującą się w
przygotowywaniu i wydawaniu posiłków umowy, której przedmiotem jest wydawanie
pracownikom napojów bezalkoholowych i wyłącznie gotowych posiłków (nowy art. 21
ust. 1 pkt 12a updf).
W noweli do updf z 27 lipca 2002 r. skorygowano zakres zwolnienia przewidzianego
w art. 21 ust. 1 pkt 12 updf. Wedle tego przepisu zwolniona jest z podatku
dochodowego wartość napojów bezalkoholowych oraz posiłków wydawanych pracownikom
do spożycia wyłącznie w czasie wykonywania pracy. Dotychczas obowiązywało ono z
zastrzeżeniem: "bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu". Od 1 stycznia 2003 r.
zastąpi je sformułowanie: "z wyjątkiem ekwiwalentu z tego tytułu". Więcej, w
nowym ust. 11a art. 21 updf zaznaczono, że zwolnienie to obejmuje wyłącznie
posiłki spożywane przez pracowników, do których obowiązków należy:
przygotowanie i wydawanie tych posiłków oraz
nadzór nad ich przygotowaniem i wydaniem.
Natomiast innych posiłków zwolnienie dotyczy tylko wówczas, gdy ich otrzymanie
wynika:
z przepisów innych ustaw i aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw,
układów zbiorowych pracy lub regulaminów wynagradzania, ale do wysokości nie
przekraczającej miesięcznie 1/4 najniższego wynagrodzenia za pracę za grudzień
roku poprzedzającego rok podatkowy.
Gdyby pracownik otrzymywał świadczenia związane z wyżywieniem w postaci posiłków
wydawanych wyłącznie w czasie pracy, a także bonów, talonów i kuponów lub innych
dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie napojów bezalkoholowych
oraz artykułów spożywczych albo do uzyskania posiłków i napojów bezalkoholowych
(z wyjątkiem ekwiwalentu pieniężnego z tego tytułu) wydawanych przez jednostkę
specjalizującą się w tym, z którą pracodawca zawarł stosowną umowę, zwolnienie
przysługiwać będzie tylko z jednego tytułu.
Opłacani ze środków pomocowych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zmienia się od 1 stycznia 2003 r. w wyniku noweli z 27 lipca do updf krąg
korzystających z przewidzianego w art. 21 ust. 12 pkt 46 zwolnienia dotyczącego
przychodów uzyskanych ze środków pomocowych. Dochody z tego tytułu będą
zwolnione z podatku od dochodów osobistych nie tylko, gdy trafiają do pierwszego
beneficjenta. Nie będą obciążone tą daniną także przychody finansowane z tych
środków przez podatników, którzy bezpośrednio realizują pogram objęty pomocą.
Oznacza to, że bez potrącania podatku (zaliczki na podatek) otrzymywać będą
wynagrodzenia pracownicy, a także zleceniobiorcy czy osoby zaangażowane na
podstawie umowy o dzieło, jeśli wynagrodzenia te są finansowane przez
pracodawcę, zleceniodawcę ze środków pomocowych, a oni bezpośrednio realizują
program objęty pomocą.
Koszty uzyskania dla menedżera jak dla pracownika
Strona główna
Vademecum "Rz"
Warto jeszcze zasygnalizować niektóre zmiany w zakresie kosztów uzyskania
przychodów wprowadzone przez nowelę z 27 lipca do updf. Dotychczas updf nie
przewidywała żadnych kosztów uzyskania od przychodów otrzymywanych z tzw.
działalności wykonywanej osobiście przez osoby wykonujące obowiązki społeczne i
obywatelskie, wchodzące w skład zarządów, rad nadzorczych, komisji lub innych
organów osób prawnych (np. spółek kapitałowych), a także z osobiście wykonywanej
działalności na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umowy o podobnym
charakterze. Od 1 stycznia 2003 r. będą tym podatnikom należały się
zryczałtowane koszty uzyskania ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych, a więc
takie, jakie uwzględnia się przy wypłacaniu wynagrodzenia pracownikom najemnym.
Nowa grupa, która będzie korzystała z tych kosztów, nie będzie jednak miała
możliwości rozliczania ich w wysokości rzeczywiście poniesionych wydatków na
dojazdy środkami komunikacji publicznej ani w wysokości przewidzianej dla
pracowników dojeżdżających do pracy do miejscowości znajdującej się poza ich
miejscem zamieszkania (nowy art. 22 ust. 9 pkt 5 updf).
Rozdział trzeci
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
Czy po wejściu w życie znowelizowanych przepisów k.p. będzie można kontynuować
tzw. samozatrudnianie się pracowników? Rozwiązany został jeden z działów,
pracownicy założyli własną działalność (każdy osobno) i na nasze zlecenie np.
windykują należności.
Jeżeli zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych z osobami prowadzącymi
działalność gospodarczą jest zgodne z prawem przed wejściem w życie noweli, to
będzie też zgodne z prawem po jej wejściu w życie. W treści pytania podano zbyt
mało szczegółów, aby ocenić, czy forma zatrudnienia jest zgodna z obowiązującymi
przepisami. Ani omawiana nowela do k.p., ani żadne inne przepisy nie ograniczają
zatrudnienia cywilnoprawnego co do zasady. Do k.p. wprowadza się natomiast
przepisy (czyni to również obecna nowelizacja) mające zapobiegać obchodzeniu
prawa, a więc zatrudnianiu na podstawie umów cywilnoprawnych, gdy świadczone
usługi w rzeczywistości są pracą i powinny być świadczone na podstawie umowy o
pracę.
Podstawa prawna: art. 3531 kodeksu cywilnego, art. 22 ż 12 k.p.
Czy w znowelizowanym k.p. są jakiekolwiek zmiany dotyczące odpraw emerytalnych
(w szczególności chodzi mi o pracowników sfery budżetowej)? Jeśli tak, jakie?
Nowela nic nie zmienia w zakresie nabywania prawa do odpraw emerytalnych ani
wysokości tych odpraw, ani wobec sektora prywatnego, ani wobec sfery budżetowej.
Czy pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników będzie musiał tworzyć
fundusz socjalny?
Pracodawca zatrudniający więcej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty
będzie musiał tworzyć fundusz socjalny. Jednak nawet pracodawca taki może być
zwolniony z tego obowiązku w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie
wynagradzania. W tym ostatnim wypadku na odpowiednie postanowienie regulaminu
wyrazić musi zgodę reprezentant załogi.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 1, ust. 1a i ust 3 oraz art. 4 ustawy z 4 marca
1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, ze
zm.; dalej: ustawa z.f.ś.s.)
Czy w zakładowym układzie zbiorowym musi być zapis o tworzeniu lub nie z.f.ś.s.?
Tak, z brzmienia nowych przepisów ustawy z.f.ś.s. wynika, że jeżeli pracodawca
jest objęty układem zbiorowym, to układ ten musi zawierać postanowienie
dotyczące funduszu. Jeżeli pracodawca zobowiązany jest do tworzenia funduszu (na
1 stycznia miał 20 lub więcej pełnych etatów i zatrudniał 20 lub więcej
pracowników), to układ może potwierdzić, że fundusz będzie tworzony, lub zwolnić
pracodawcę z tego obowiązku. Analogiczne, jeżeli pracodawca nie jest zobowiązany
do tworzenia funduszu, układ może nałożyć na niego ten obowiązek lub postanowić
o skorzystaniu z tego przywileju.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 3 oraz art. 4 ustawy z.f.ś.s.
Czy zakładowy u.z.p. będzie mógł stanowić o tworzeniu funduszu socjalnego, na
który dokonuje się odpisu podstawowego na jednego pracownika mniej niż wymagane
37,5 proc.?
Tak, układ zbiorowy, ale i regulamin wynagradzania może postanowić o tworzeniu
zakładowego funduszu socjalnego z odpisem niższym niż przewidziany w ustawie.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy z.f.ś.s.
Czy postanowienia zakładowego układu zbiorowego pracy będą mogły stanowić, że w
zakładzie zatrudniającym więcej niż 20 pracowników (np. 100 osób) nie będzie
tworzony fundusz socjalny, a pracownikom korzystającym z urlopu wypoczynkowego w
wymiarze 14 dni kalendarzowych będzie wypłacane świadczenie urlopowe w wysokości
37,5 proc.?
Tak, układ zbiorowy (również regulamin wynagradzania) może postanowić o
nietworzeniu zakładowego funduszu socjalnego w zakładzie zatrudniającym nawet
100 pracowników. Jakkolwiek nie wynika to wprost z przepisów znowelizowanej
ustawy o zakładowym funduszu socjalnym, to układ może w takim wypadku postanowić
o wypłacaniu świadczenia urlopowego.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy z.f.ś.s., art. 9 ż 2 k.p.
Czy pracodawca może całkowicie zakazać palenia tytoniu na terenie zakładu pracy,
tzn. nie wydzielić miejsca do palenia i ustalić odgórnie całkowity zakaz
palenia?
Nowelizacja k.p. nic nie zmienia w tym zakresie. Jednak ze względu na wagę
podniesionego problemu udzielimy odpowiedzi na pytanie. Obowiązek wprowadzenia
zakazu palenia tytoniu w pewnym zakresie wynika z niżej wymienionej ustawy.
Zakaz taki powinien objąć wszystkie pomieszczenia zamknięte zakładu pracy z
wyjątkiem pomieszczeń wyodrębnionych i specjalnie przystosowanych do palenia w
nich tytoniu. Oznacza to, że ustawa nie nakazuje wprowadzenia zakazu palenia
tytoniu na terenie otwartym (oczywiście z zastrzeżeniem ewentualnych zakazów
wynikających z przepisów dotyczących bezpieczeństwa) i w pomieszczeniach, które
zostały wyodrębnione i przystosowane do palenia tytoniu. Ze względu na to, że
dysponentem terenu jest pracodawca, może on jednak wprowadzić zakaz palenia
tytoniu również na otwartym terenie zakładu. Może też nie wyodrębniać i nie
przystosowywać pomieszczeń do palenia tytoniu. W efekcie pracodawca może objąć
zakazem palenia cały zakład pracy. Postanowienia w tym względzie powinny znaleźć
się w regulaminie pracy.
Podstawa prawna: art. 5 ust 1 i 2 ustawy z 9 listopada 1995 r. o ochronie
zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996
r. nr 10, poz. 55 ze zm.), art. 1041 ż 1 k.p.; prawo do dysponowania terenem i
pomieszczeniami zakładu pracy wynika z prawa własności (art. 140 i nast. k.c.)
lub innego prawa przysługującego pracodawcy do zakładu pracy, np. najem,
dzierżawa
W naszym 100-osobowym zakładzie działa związek zawodowy "Solidarność". Jego
zarząd tworzy 7 osób, a komisję rewizyjną - 27; pozostali członkowie - 14 osób.
Ilu związkowców będzie podlegało ochronie według nowych przepisów? Od kiedy
zmiany wejdą w życie? Chodzi o zakład będący sp. z o.o.: trzech członków
zarządu, jeden prokurent, jeden kierownik (bez zastępców).
Zakładając, że organizacja jest reprezentatywna (warunek w tym wypadku jest
spełniony, jeżeli "Solidarność" zrzesza co najmniej 7 proc. pracowników
zakładu), pod rządem nowych przepisów będzie mogła poddać ochronie do 5
związkowców. Odpowiednia zmiana ustawy o związkach zawodowych wchodzi w życie 1
lipca 2003 r. Jednak pracownikom, którzy zostali objęci ochroną przed zmianą,
będzie ona przysługiwać do 30 czerwca 2004 r.
Podstawa prawna: art. 32 ust. 3, ust. 4 i ust. 5 ustawy z 23 maja 1991 r. o
związkach zawodowych (tekst jedn. Dz. U z 2001 r. nr 89, poz. 854 ze. zm.), art.
11 ustawy z 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie
niektórych innych ustaw (dalej: nowela)
Czy znowelizowany k.p. będzie wymagał od pracownika (pracuję w sądzie)
9-godzinnego dnia pracy, w tym jedna godzina niepłatna, i czy będzie to
obligatoryjne?
Nie, k.p. ani przed zmianą, ani po niej nie wyznacza obowiązkowego dobowego
minimalnego czasu pracy, tzn. ile pracownik ma obowiązek przepracować każdego
dnia. Rozkład czasu pracy, który wyznacza obowiązujący pracowników wymiar czasu
pracy w poszczególnych dniach, ustala pracodawca. K.p. nakłada na pracodawcę
ograniczenia (normy czasu pracy), których musi on przestrzegać, ustalając
rozkłady czasu pracy dla załogi.
Dzisiejsze normy czasu pracy wynoszą: przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w
pięciodniowym tygodniu pracy - 41 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym, a
dobowa norma - 8 godzin. Jednak w celu zachowania przeciętnych tygodniowych norm
czasu pracy w pięciodniowym tygodniu pracy do 31 grudnia 2002 r. dobowy wymiar
czasu pracy może być podwyższony, jeżeli jest to możliwe ze względu na
organizację pracy, nawet do 10 godzin (nie jest to praca w godzinach
nadliczbowych). Oznacza to, że w pewnych okolicznościach, w podstawowym systemie
czasu pracy pracodawca może wyznaczyć nawet do 10 godzin pracy jednego dnia.
Nie jest natomiast możliwe zatrudnienie choćby przez jedną godzinę nieodpłatnie
- na to nie zezwala k.p. ani przed zmianami, ani po zmianach.
Możliwe są przerwy w pracy. Zmieniony k.p. pozwala na jedną taką przerwę, w
wymiarze do 60 minut dziennie. Ponieważ przerwa taka nie jest czasem pracy -
pracownik nie świadczy w tym okresie pracy - nie należy mu się wynagrodzenie.
Wynagrodzenie za czas nieświadczenia pracy jest bowiem należne tylko wtedy, gdy
przepis tak stanowi. W tym wypadku przepisu takiego brak. Nowela nie uchyla
obowiązku udzielania pracownikom pracującym 6 lub więcej godzin dziennie
15-minutowej przerwy w pracy wliczanej do czasu pracy. W tym wypadku jest więc
specjalny przepis, który czas nieświadczenia pracy każe traktować jak czas
pracy, w konsekwencji wypłacić wynagrodzenie.
Podstawa prawna: art. 2 ust 2 i ust. 3 ustawy z 1 marca 2001 r. o zmianie ustawy
- Kodeks pracy (Dz. U. nr 28, poz. 301; dalej: nowela z 2001 r.), art. 80, art.
12910 ż 1 i ż 2 k.p.
Czy pierwszy dzień 6-dniowego zwolnienia lekarskiego będzie - niezależnie od
decyzji pracownika - dniem zasiłku i powinien być wykazany w całości jako okres
zasiłkowy? A może ten pierwszy dzień zwolnienia wolno zamienić na urlop? Jeżeli
tak - jak go opłacić i czy będą odprowadzone od niego składki na ZUS?
Kwalifikacja danego dnia niezdolności do pracy jako dnia "okresu zasiłkowego"
nie zależy od decyzji pracownika, lecz wynika z odpowiednich przepisów prawa.
Okresem zasiłkowym jest cały okres niezdolności do pracy z powodu choroby lub
niemożności wykonywania pracy z innych przyczyn określonych w ustawie. Okres
zasiłkowy nie może trwać dłużej niż 6 miesięcy, a jeżeli niezdolność do pracy
spowodowana została gruźlicą - nie dłużej niż 9 miesięcy. Tak więc do okresu
zasiłkowego wlicza się każdy dzień niezdolności do pracy niezależnie od tego,
czy przysługuje za niego zasiłek czy nie. Są bowiem sytuacje, w których mimo
trwania okresu zasiłkowego zasiłek nie przysługuje, np. wykorzystywanie
zwolnienia lekarskiego niezgodnie z jego przeznaczeniem lub okres, za który na
podstawie k.p. ubezpieczonemu przysługuje wynagrodzenie.
W myśl nowego przepisu k.p. wynagrodzenie nie będzie przysługiwało za pierwszy
dzień niezdolności do pracy lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
trwającej do 6 dni. Jeżeli nieobecność taka przypadnie po wykorzystaniu 33 dni,
za które pracodawca będzie wypłacał wynagrodzenie, wydaje się, że całe sześć dni
będzie stanowiło okres zasiłkowy i za całe sześć dni przysługiwać będzie
zasiłek. Jeżeli jednak pierwszy dzień takiej nieobecności będzie stanowił jeden
z 33 dni nieobecności, to pewne wątpliwości co do zaliczenia go do okresu
zasiłkowego oraz przysługiwania za niego zasiłku są uzasadnione. Wydaje się
jednak, że również wówczas będzie on dniem okresu zasiłkowego, a zasiłek nie
będzie za niego przysługiwał (jak zaznaczono wyżej, ustawa nie uzależnia uznania
dnia nieobecności chorobowej za dzień "okresu zasiłkowego" od tego, czy
przysługuje za niego wynagrodzenie lub zasiłek). Wykładania (choć literalnie
możliwa), w myśl której za taki dzień nieobecności przysługiwałby zasiłek, gdyż
nie należy się za niego wynagrodzenie, byłaby całkowicie sprzeczna z celem
omawianej regulacji i dlatego nieuprawniona.
Druga część pytania zdaje się dotyczyć prawa pracownika do wykorzystania urlopu
wypoczynkowego w pierwszym dniu nieobecności chorobowej, za który nie
przysługuje mu wynagrodzenie. W myśl zmienionych nowelą przepisów k.p.,
pracownik może żądać udzielenia mu do czterech dni urlopu rocznie w czasie
dowolnie wybranym. Pracodawca nie może takiemu żądaniu odmówić. Jednak nie
wydaje się możliwe złożenie przez pracownika żądania udzielenia mu urlopu w
czasie niezdolności do pracy z powodu choroby. Żądanie byłoby bowiem sprzeczne z
przepisem, w myśl którego choroba pracownika powoduje przerwę w urlopie - w
czasie choroby pracownik nie wykorzystuje urlopu wypoczynkowego. Pracodawca nie
byłby więc związany takim żądaniem pracownika, gdyż żądanie to byłoby sprzeczne
z prawem. Pracodawca udzielając urlopu wypoczynkowego w okresie choroby, sam
naruszałby prawo.
Podstawa prawna: art. 8, art. 9 ust. 1, art. 12 ust. 1, art. 17 ust. 1 ustawy z
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w
razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 60, poz. 636 ze zm.), art. 92 ż 11 i ż
4, art. 166 pkt 1, art. 1672, art. 168 k.p.
Czy nowy rodzaj urlopu - 4 dni w roku, który można wykorzystać w razie choroby -
mieści się w wymiarze 26 dni urlopu, czy są to dni dodatkowe urlopu
wypoczynkowego? Jeśli są to dni dodatkowe, jaka jest przewidywana forma
płatności za nie: jak za urlop czy zasiłek chorobowy?
Nowelizacja nie wprowadza nowego typu urlopu, lecz jedynie specjalny tryb
udzielania 4 dni spośród ogólnego wymiaru urlopu. Szczególność tego trybu polega
na tym, że o terminie wykorzystania tych 4 dni decydować będzie pracownik, a nie
pracodawca. Wniosek pracownika co do terminu ich wykorzystania jest dla
pracodawcy wiążący. Pracodawca musi go uwzględnić.
Nie wydaje się możliwe żądanie udzielenia urlopu na okres niezdolności do pracy
z powodu choroby. Choroba uniemożliwia wykorzystanie urlopu. Wniosek o
udzielenie urlopu w okresie zwolnienia lekarskiego byłby sprzeczny z prawem i
nie wiążący dla pracodawcy.
Za urlop wypoczynkowy, niezależnie od trybu udzielenia, będzie przysługiwało
wynagrodzenie urlopowe, tzn. obliczane według zasad mających zastosowanie do
urlopu wypoczynkowego, a nie wynagrodzenie obliczane jak za nieobecność
chorobową.
Wątpliwości w tym zakresie wydają się pochodzić z potocznej nazwy, którą nadano
urlopowi wypoczynkowemu: "urlop na czasową niedyspozycję". Jednak nazwa ta nie
ma żadnego oparcia w przepisach i nie można z nią wiązać żadnych skutków w
zakresie stosowania prawa.
Podstawa prawna: art. 166 pkt 1, art. 1672, art. 168, art. 172 k.p.
Po zasiłku dla bezrobotnych od 1 lutego 2001 r. podjęłam pracę na czas określony
do końca maja 2001 r. Następnie aneksem umowę tę wydłużono od 1 czerwca 2001 r.
do 30 września 2001 r. Kolejna umowa na czas określony obowiązywała od 1
października 2001 r. do 30 września 2002 r. Czy od 1 października 2002 r.
powinnam już dostać umowę na czas nieokreślony, jeszcze przed wejściem nowych
przepisów, których bardzo się boję? Mam 50 lat, jestem pracownikiem
administracyjnym w szkolnictwie wyższym.
Zakładając, że aneks, o którym mowa w pytaniu, był rzetelnym przedłużeniem
okresu, na który zawarto umowę, a nie próbą obejścia prawa, do rozwiązania
zbliża się druga umowa na czas określony. Czas między rozwiązaniem pierwszej a
zawarciem drugiej nie przekroczył miesiąca, więc jeżeli dojdzie do zawarcia
umowy o pracę 1 października 2002 r., to będzie to z mocy prawa umowa o pracę na
czas nieokreślony, nawet jeżeli będzie nazwana umową na czas określony. Dopiero
od 29 listopada 2002 r. pracodawcy będą mogli zawierać dowolną liczbę umów na
czas określony z jednym pracownikiem.
Podstawa prawna: art. 251 k.p., art. 6 i art. 14 noweli
Czy po zmianach w k.p. będę uprawniony do otrzymania odprawy w razie zwolnienia
mnie przez zakład pracy z przyczyn ekonomicznych? Pracuję w małej firmie
zatrudniającej 4 pracowników i zgodnie z aktualnymi przepisami przysługuje mi
trzymiesięczna odprawa.
Jeżeli umowa o pracę zostanie wypowiedziana po wejściu w życie zmian do tzw.
ustawy o zwolnieniach grupowych (1 lipca 2003 r.), czytelnik nie będzie
uprawniony do otrzymania odprawy. Ustawa ta, przewidująca odprawy dla
zwalnianych z przyczyn dotyczących zakładu pracy, w nowym brzmieniu nie będzie
miała już zastosowania do pracodawców zatrudniających mniej niż 20 pracowników.
Podstawa prawna: art. 1 ust 1 ustawy z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych
zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących
zakładu pracy oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 1990 r. nr 4, poz. 19 ze
zm.)
Chodzi o skracanie tygodniowej normy czasu pracy (obecnie jest to 41 godzin na
tydzień). Teoretycznie miało być tak, że pracownik nie powinien stracić
finansowo na obniżaniu godzin czasu pracy, tzn. za mniejszą liczbę godzin pracy
powinien otrzymać wynagrodzenie na tym samym poziomie. W zakładzie męża tak się
stało, ale tylko dla pracowników biurowych. Ci pracują krócej za wynagrodzenie
jak przed zmianą. Z kolei pracownicy rozliczani godzinowo pracują, owszem,
krócej, ale za mniej, bo stawka za godzinę pracy nie zmieniła się, natomiast
liczba godzin do przepracowania jest mniejsza. Czy to prawidłowe? Czy można coś
z tym zrobić? W przyszłym roku czas pracy znów zostanie skrócony i wynagrodzenie
znowu się zmniejszy.
Pracodawca narusza prawo. Ustawa, która wprowadziła krótsze normy czasu pracy,
zobowiązała pracodawców do podwyższenia składników wynagrodzenia określonych w
inny sposób niż miesięcznie w stopniu zapewniającym zachowanie wynagrodzenia nie
niższego niż otrzymywane przed skróceniem norm czasu pracy. Mężowi czytelniczki
przysługuje wobec pracodawcy roszczenie o wypłatę wynagrodzenia, którego nie
otrzymał w związku z niewykonaniem przez pracodawcę obowiązku ustawowego. Jeżeli
pracodawca nie spełni żądania wypłaty tego wynagrodzenia, mąż czytelniczki może
wystąpić do sądu pracy. Może też poprosić o interwencję Państwową Inspekcję
Pracy, która pomoże w dochodzeniu praw pracownika.
Podstawa prawna: art. 5 noweli z 2001 r.
Mamy bardzo niesolidnego pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę na
czas nieokreślony. W jaki sposób go zwolnić, jednocześnie nie likwidując
stanowiska pracy?
Aby zwolnić z pracy niesolidnego pracownika, nie trzeba likwidować jego
stanowiska pracy. Wypowiedzenie umowy o pracę na czas nieokreślony może być
uzasadnione nie tylko przyczynami leżącymi po stronie pracodawcy (np. likwidacja
stanowiska, reorganizacja), ale również po stronie pracownika. Niesolidność w
wykonywaniu obowiązków pracowniczych stanowi przyczynę, którą można uzasadnić
wypowiedzenie umowy o pracę. W dokumencie wypowiedzenia przyczynę tę należy
skonkretyzować poprzez podanie choćby jednego przykładu niesolidności w pracy.
Prawdziwość tego zarzutu pracodawca będzie musiał udowodnić przed sądem w razie
odwołania się pracownika od wypowiedzenia. Jeżeli zachowanie pracownika da się
uznać za "ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych", umowę można
rozwiązać w trybie natychmiastowym, bez wypowiedzenia. Podobnie konkretny
przypadek "ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych" należy
podać w oświadczeniu o rozwiązaniu umowy, a następnie jego prawdziwość udowodnić
w sądzie pracy, jeśli sprawa tam trafi.
Podstawa prawna: art. 45, art. 52 k.p.
Jestem absolwentem prowadzącym własną działalność. Wcześniej byłem pracownikiem,
ale pracodawca zmusił mnie do wykonywania pracy w wyznaczonym przez niego
miejscu i pod jego kierownictwem na umowę zlecenie. Jak to będzie wyglądać, gdy
już we wrześniu podejmę taką pracę (prowadząc działalność na własny rachunek)?
Czy pracodawca będzie musiał przedstawić mi do akceptacji umowę o pracę?
Wolałbym, żeby tak było.
Odpowiedź na to pytanie jest taka sama przed i po zmianach k.p. Podane fakty
świadczą, iż chodzi tu o pracowniczy charakter zatrudnienia. Decyduje o tym
podporządkowanie organizacyjne (kierownictwo przełożonego). Sam fakt wykonywania
pracy w miejscu wskazanym przez podmiot zatrudniający to za mało, aby przesądzić
o charakterze zatrudnienia. Zarówno dziś jak i po wejściu w życie noweli
zatrudnienie o charakterze opisanym w pytaniu jest zatrudnieniem na podstawie
umowy o pracę, niezależnie od nazwy, którą strony nadadzą umowie, i niezależnie
od tego, czy zatrudniony prowadzi działalność gospodarczą. Tak więc zawierając
umowę i świadcząc pracę w opisanych okolicznościach, czytelnik stanie się
pracownikiem. Jeżeli umowa miałaby inny tytuł lub jeżeli niezależnie od tytułu
pracodawca nie przestrzegałby wobec zatrudnionego prawa pracy (np. nie udzielał
urlopu, nie płacił za nadgodziny), to pracownik będzie mógł dochodzić swych praw
przed sądem pracy. Oczywiście powinien przy zawarciu umowy domagać się nadania
jej prawidłowej nazwy ("umowa o pracę"). Jednak, jak wspomniano, zawarta umowa
będzie umową o pracę niezależnie od tytułu, jaki zostanie jej nadany.
Podstawa prawna: art. 65 k.c., w zw. z art. 300 k.p., art. 22 ż 1 i ż 11 k.p.
KODEKS PRACY PO ZMIANACH:
Strona główna
Vademecum "Rz"
NOWE PRZEPISY
Jak jest, jak będzie
Strona główna
Vademecum "Rz"
Pracownicy rozgoryczeni
Ewa Tomaszewska, członkini Prezydium Komisji Krajowej NSZZ "Solidarność"
FOT. PIOTR KOWALCZYK
Najbardziej dotkliwe jest uczynienie bezpłatnym pierwszego dnia choroby
trwającej do sześciu dni włącznie, zwłaszcza że wtedy nie można wziąć urlopu
wypoczynkowego. Może to spowodować, że pracownicy - bojąc się dodatkowo utraty
pracy - mimo złego samopoczucia nie będą chodzić na zwolnienia. Wyobraźmy sobie
chorego na grypę robotnika pracującego, mimo gorączki, w fabryce przy maszynie.
To zły przepis. Powoływanie się na argument, że podobne regulacje obowiązują w
innych państwach, nic nie daje. Gdzie indziej bowiem takim przepisom towarzyszą
inne regulacje osłonowe, sposób wynagradzania i systemy ubezpieczeń społecznych.
Nietrafne jest też wprowadzenia tzw. urlopu na krótką niedyspozycję, który
pracownik może wziąć, kiedy chce, a pracodawca nie może odmówić. Widzę tu spore
możliwości wykorzystania zatrudnionych. Np. podczas postoju z przyczyn
ekonomicznych pracodawcy mogą żądać, aby pracownicy wzięli taki urlop.
Pracodawcy zadowoleni
Jacek Męcina, dyrektor Departamentu Dialogu Społecznego w Polskiej Konfederacji
Pracodawców Prywatnych
FOT. PIOTR KOWALCZYK
Zmiany w prawie pracy, oceniane przez nas pozytywnie, mają kilka kierunków
oddziaływania.
Po pierwsze - zmierzają w kierunku ograniczenia kosztów pracodawcy. Dotyczy to
dodatków za godziny nadliczbowe, uzależnienia wysokości odpraw z tytułu zwolnień
grupowych od zakładowego stażu pracy, wprowadzenia nowej umowy - o zastępstwo,
czy skrócenia okresu wypłaty świadczeń chorobowych przez pracodawcę, zmiany w
ustawie o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.
Po drugie - służą zmniejszaniu obciążeń biurokratycznych prowadzonej
działalności gospodarczej, np. ograniczenie obowiązku posiadania regulaminów
wynagrodzeń i pracy do pracodawców zatrudniających powyżej 20 pracowników czy
zmiany w zakresie powoływania służb i komisji bhp, wreszcie zniesienie obowiązku
wydawania świadectwa pracy pracownikowi, z którym po zakończeniu umowy o pracę
zostaje zawarta kolejna umowa, zmiany w ustawie o związkach zawodowych.
Po trzecie - służą poprawie sytuacji małych firm zatrudniających do 20
pracowników. Chodzi tu o zwolnienia grupowe, regulaminy, zakładowy fundusz
świadczeń socjalnych.
Daty wchodzenia w życie poszczególnych przepisów znowelizowanego kodeksu pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
ZAWIESZANIE PRZEPISÓW
Które przepisy prawa pracy można zawieszać i pod jakimi warunkami? Nie działają
u nas związki zawodowe.
Zawieszenie stosowania przepisów prawa pracy wchodzi w grę tylko w firmach, w
których jest to uzasadnione sytuacją finansową. Pojęcia tego ustawa nie
definiuje, ale zapewne chodzi tu o kłopoty z płynnością finansową, słabe obroty,
zmniejszone wpływy. Tacy pracodawcy mogą porozumieć się ze związkiem zawodowym,
a gdy go w firmie nie ma - z przedstawicielstwem załogi, i zawrzeć jedno lub dwa
porozumienia:
o zawieszeniu stosowania przepisów wewnątrzzakładowych albo
o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż określone w umowie o
pracę.
To ostatnie porozumienie mogą zawrzeć tylko ci pracodawcy, którzy zatrudniają
mniej niż 20 pracowników lub więcej, ale nie są objęci układem zakładowym pracy
(u.z.p.).
W pierwszym porozumieniu można zawiesić maksymalnie na trzy lata stosowanie
niektórych postanowień przepisów wewnątrzzakładowych, a więc m.in. u.z.p.,
regulaminów pracy czy wynagradzania (nie wolno zawieszać stosowania kodeksu
pracy, innych ustaw i aktów wykonawczych). W drugim zaś można maksymalnie na
trzy lata wprowadzić w firmie mniej korzystne warunki zatrudnienia od
przewidzianych w umowach o pracę bez konieczności stosowania wypowiedzeń
zmieniających w stosunku do każdego pracownika.
Jak wyłonić "przedstawicielstwo pracowników", które ma wyrazić zgodę na te
porozumienia? Wybiera go załoga czy pracodawca?
Chodzi tu o przedstawicielstwo załogi. Pracownicy powinni zatem decydować, kto
będzie ich reprezentował. Pracodawca ma natomiast obowiązek stworzyć odpowiednie
warunki, aby tego wyboru dokonali. Powinno się to odbyć w trybie już przyjętym w
zakładzie, np. pracownicy wybierają swego delegata na zebraniu. Jeśli tryb ten
wcześniej nie został przyjęty, pracodawca powinien pomóc załodze w wyłonieniu
takiego przedstawicielstwa. Może więc np. ogłosić za pomocą poczty
elektronicznej, tablicy informacyjnej czy radiowęzła informację o poszukiwaniu
przedstawicielstwa i czekać na wskazanie przez pracowników kandydata.
Z tak wyłonionym przedstawicielstwem pracodawca negocjuje, jakie przepisy
wewnątrzzakładowe zostaną zawieszone, w jakim zakresie lub jakie będą mniej
korzystne warunki zatrudnienia.
Co zrobić z zawartym porozumieniem? Czy trzeba je gdzieś zarejestrować?
Porozumienie trzeba przekazać właściwemu ze względu na siedzibę pracodawcy
inspektorowi pracy, wcześniej jednak - gdy chodzi o porozumienie z
przedstawicielstwem załogi (a więc w firmach, gdzie nie ma związków zawodowych)
- musi je zaakceptować właściwa wojewódzka komisja dialogu społecznego
(w.k.d.s.).
Co w takim razie stanie się z porozumieniem, gdy inspektor pracy i komisja
dialogu społecznego go nie zaakceptują?
Inspektor pracy nie ma takiego uprawnienia. Nowela mówi bowiem tylko o
przekazaniu mu porozumienia. Natomiast w.k.d.s. może nie zaakceptować
porozumienia zawartego z przedstawicielstwem załogi. Wydaje się, że wówczas
takie porozumienie nie będzie obowiązywać. Strony powinny zatem negocjować dalej
w celu usunięcia uchybień, które komisja podważyła, albo pozostać przy
dotychczasowych warunkach zatrudnienia. Podkreślmy jeszcze raz, że chodzi tu
tylko o porozumienia z przedstawicielstwem załogi; tych zawartych ze związkiem
zawodowym nie trzeba bowiem przedstawiać do akceptacji w.k.d.s.
Czy w porozumieniach tych trzeba pogorszyć standardy zatrudnienia wszystkich
pracowników firmy, czy można się ograniczyć do wybranej grupy zawodowej, np.
przedstawicieli handlowych, bo spadają wyniki sprzedaży?
Wydaje się, że za pomocą porozumienia można zawiesić pewne warunki zatrudnienia
określonej grupy zawodowej, np. postanowić, że - w związku ze spadkiem
przychodów ze sprzedaży - przedstawicielom handlowym nie będzie się wypłacać
premii kwartalnej przez rok. Co więcej, w ramach jednej grupy zawodowej
niektórym pracownikom można bardziej pogorszyć warunki zatrudnienia, a niektórym
- mniej. Zawierając przecież umowy o pracę pracodawca różnie może ustalić
warunki płacy poszczególnych osób w firmie. Jest to przedmiotem negocjacji stron
umowy i leży w ich gestii.
Czy porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia może
postanowić, że przez trzy lata pracownicy będą zarabiać co miesiąc 500 zł
brutto, czyli mniej niż najniższe wynagrodzenie?
Nie. Porozumienie takie nie może zejść poniżej minimalnych standardów ochrony
pracownika. Może ono więc postanowić, że np. przez rok pracownicy zarabiający
dotychczas np. 900 zł brutto będą otrzymywać tyle, ile wynosi najniższe
wynagrodzenie za pracę na pełnym etacie (obecnie to 760 zł, a od 1 stycznia 2003
r. - prawdopodobnie 800 zł), ale nie mniej. To samo dotyczy porozumienia o
zawieszeniu stosowania przepisów wewnątrzzakładowych. Art. 9 ż 2 k.p. stanowi
bowiem, że postanowienia u.z.p., porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów
nie mogą być mniej korzystne niż przepisy k.p., innych ustaw i aktów
wykonawczych. Generalnie mówiąc, obydwa porozumienia mogą pogorszyć okresowo
sytuację zatrudnionych, ale nie mogą zejść poniżej minimalnych standardów
zatrudnienia określonych w k.p., ustawach i aktach wykonawczych.
W ZASTĘPSTWIE I NA CZAS OKREŚLONY
Jak określić ramy czasowe umowy o pracę w zastępstwie? Przypuśćmy, że napiszemy:
"na czas nieobecności pracownika z powodu urlopu wychowawczego". Ale co będzie,
gdy pracownica skróci urlop wychowawczy? A jeśli ustalimy sztywne daty: "umowa
obowiązuje od... do...", to czym ona będzie się różnić od umowy na czas
określony?
Umowę o pracę w zastępstwie można zawrzeć na czas usprawiedliwionej nieobecności
pracownika np. z powodu urlopu wychowawczego. Najlepiej więc zapisać, że zawarto
ją do momentu powrotu do pracy osoby przebywającej na urlopie wychowawczym.
Wówczas - w razie wcześniejszego powrotu zastępowanego ze skróconego urlopu
wychowawczego - umowa taka ulega automatycznemu rozwiązaniu, bez konieczności
jakichkolwiek działań pracodawcy lub pracownika.
Czy umowa w zastępstwie "zachowuje się" tak samo jak umowy na czas określony?
Czy obowiązują ją restrykcyjne przepisy o jej wypowiadaniu? Czy to prawda, że
pracodawca może ją rozwiązać bez podania przyczyny?
Umowa o pracę w zastępstwie jest rodzajem umowy na czas określony. Stosuje się
więc do niej zasady wypowiadania umów na czas określony. Oznacza to, że można ją
rozwiązać za wypowiedzeniem, jeżeli spełnione są jednocześnie dwa warunki:
zawarto ją na okres dłuższy niż 6 miesięcy, a strony przewidziały możliwość jej
wypowiedzenia z zachowaniem co najmniej 2-tygodniowego okresu wypowiedzenia.
Jeśli wskazane przesłanki zachodzą, umowę o pracę w zastępstwie można
wypowiedzieć. W oświadczeniu o wypowiedzeniu nie trzeba wskazywać jego przyczyn.
Art. 304 k.p. nie przewiduje bowiem takiego obowiązku w stosunku do umów na czas
określony; przyczynę trzeba natomiast podać przy wypowiadaniu umów na czas
nieokreślony lub rozwiązywaniu wszystkich umów bez wypowiedzenia.
Czy 1 stycznia 2003 r. można z pracownikiem zawrzeć kolejną - trzecią umowę o
pracę na czas określony, gdy 31 grudnia 2002 r. kończy się poprzednia (kolejna -
druga) na czas określony?
Stosowanie art. 251 k.p. zostaje zawieszone od 29 listopada 2002 r. do dnia
uzyskania przez Polskę członkostwa w Unii Europejskiej. Oznacza to, że trzecia
umowa o pracę na czas określony zawierana po 29 listopada tego roku, a przed
przystąpieniem Polski do Unii, nie będzie musiała być umową bezterminową. Można
więc zawrzeć kolejną, trzecią umowę na czas określony 1 stycznia 2003 r., jeśli
poprzednia umowa na czas określony rozwiązuje się 31 grudnia 2002 r.
Czy umowę o pracę na zastępstwo można zawrzeć na czas urlopu wypoczynkowego
pracownika? Czy musi być ona w formie umowy o pracę? A może wystarczy umowa
zlecenie? Firma nasza zajmuje się transportem rzeczy na terenie kraju i
obowiązuje ją licencja, która nie dopuszcza zatrudniania na zlecenie.
Zmienione przepisy przewidują od 29 listopada możliwość angażowania zastępcy na
umowę o pracę na czas usprawiedliwionej nieobecności dotychczasowego pracownika.
Taką umowę można więc zawrzeć m.in. na czas urlopu wypoczynkowego. Wprowadzono
ją, by wyeliminować wątpliwe pod względem legalności praktyki zawierania na czas
nieobecności pracownika umów zlecenia. Nie ma jednak obowiązku zawierania w
takim wypadku umowy o pracę w zastępstwie.
Czy przy zatrudnieniu na zastępstwo pracodawca musi skierować pracownika na
badania lekarskie i kurs bhp, a tym samym ponieść znaczące koszty?
Tak, gdyż umowa o pracę w zastępstwie jest rodzajem umowy o pracę. Tak więc
przed dopuszczeniem na stanowisko pracy zastępca powinien przejść badania
lekarskie i wstępne szkolenie bhp.
Wiem, że do czasu wejścia do Unii można z jedną osobą zawierać dowolną liczbę
umów na czas określony. Taka umowa (druga z kolei) z jednym pracownikiem kończy
się 31 grudnia 2002 r. Czy 1 stycznia przyszłego roku możemy z nim podpisać
kolejną na czas określony?
Tak. Od 29 listopada ulega bowiem zawieszeniu do czasu unijnej akcesji
stosowanie art. 251 k.p. Zgodnie z nim trzecia umowa na czas określony
przekształca się w bezterminową, jeśli przerwa między umowami nie przekroczyła
miesiąca. Oznacza to, że do czasu przystąpienia Polski do Unii jedną osobę można
zatrudniać na podstawie dowolnej liczby umów na czas określony zawartych z tym
samym pracodawcą. W opisanej sytuacji od 1 stycznia 2003 r. firma może zatem
zawrzeć kolejną umowę na czas określony z pracownikiem bez groźby jej
przekształcenia w umowę na czas nieokreślony.
URLOPY WYPOCZYNKOWE
Słyszałam, że po zmianach można udzielać urlopu wypoczynkowego w niedziele i
święta. Czy to prawda? Chodzi o pracownika zatrudnionego w ruchu ciągłym.
Tak, od 1 stycznia 2003 r. pracownikom, dla których niedziela lub święto są
harmonogramowymi dniami pracy, udziela się urlopu wypoczynkowego na tę niedzielę
czy święto. Do tej pory było to niemożliwe. Pracownik zatrudniony w równoważnym
czasie pracy, który chciał otrzymać urlop np. na roboczą niedzielę, faktycznie
miał ją wolną, ale w harmonogramie wpisywano ją jako dzień wolny, a w zamian
pierwszy dzień wolny w tygodniu - jako roboczy i na ten dzień udzielano urlop. W
przyszłym roku w ewidencji czasu takich pracowników można wpisywać urlop
wypoczynkowy w robocze dla nich niedziele i święta.
Czy nowelizacja zmienia zasady udzielania prawa do pierwszego urlopu?
Od 29 listopada pracownikowi przysługuje prawo do pierwszego urlopu z upływem 6
miesięcy pracy. Po roku pracy przysługuje mu prawo do "pozostałej części
urlopu". Oznacza to, że pierwszy urlop w życiu zawodowym składa się z dwóch
części: pierwszej niejako zaliczkowej, do której pracownik ma prawo z upływem 6
miesięcy pracy, i drugiej - uzupełniającej, w pełnym wymiarze, do której nabywa
prawo z upływem roku pracy. Do tej pory urlopy te były urlopami odrębnymi. W
praktyce oznacza to, że od 29 listopada w razie zatrudnienia pracownika po raz
pierwszy na czas określony 6 miesięcy nie ma obowiązku wypłacania mu ekwiwalentu
pieniężnego za niewykorzystany urlop w razie rozwiązania umowy, niezależnie od
tego, czy zawiera on z tym samym pracodawcą kolejną umowę czy nie. Do tej pory
taki ekwiwalent należało wypłacić.
Pracownika zatrudniono po raz pierwszy 1 lutego 2003 r. na czas nieokreślony. Z
upływem roku nabędzie on prawo do urlopu w pełnym wymiarze. Czy zatem należy mu
się urlop proporcjonalny za okres od 1 lutego 2004 r. do końca grudnia tego
roku, aż 1 stycznia 2005 r. nabędzie prawo do kolejnego urlopu?
W opisanej sytuacji pracownikowi nie przysługuje urlop proporcjonalny za okres
od lutego do końca 2004 r. Znowelizowany art. 1551 ż 1 k.p. stanowi bowiem, że
urlop proporcjonalny przysługuje "pracownikowi uprawnionemu do kolejnego
urlopu", a nie - jak do tej pory - "pracownikowi uprawnionemu do urlopu".
Oznacza to, że zasady proporcjonalności nie stosuje się do tego, kto ma prawo do
pierwszego urlopu, lecz tylko do tego, kto nabył już prawo do kolejnego urlopu w
życiu zawodowym. Zatem za okres od lutego 2004 r. do końca 2004 r. pracownik nie
nabywa prawa do urlopu.
Dozorcy w naszej spółdzielni pracują po 12 godzin na dobę, również w niedziele.
Czy jeśli któryś z nich dostanie urlop w roboczą niedzielę, to znaczy, że należy
mu się 1,5 dnia urlopu ze względu na to, że powinien wtedy pracować 12 godzin?
Nie, urlop wypoczynkowy udziela się w dniach, a nie w godzinach. Jeśli więc
urlop wypoczynkowy przypadnie w niedzielę czy święto będące dla pracownika
harmonogramowym dniem pracy, w którym pracownik powinien pracować 12 godzin, od
1 stycznia 2003 r. na ten dzień można udzielić urlopu wypoczynkowego. Jest to
jednak jeden, a nie 1,5 dnia urlopu.
Pracuję na pełnym etacie. Jestem na piątym roku studiów magisterskich. Czy
przysługuje mi urlop szkoleniowy na naukę i egzaminy?
To zależy od tego, czy pracodawca skierował czytelniczkę na studia, czy też
zrobiła to samodzielnie, a pracodawca na to przyzwala lub to toleruje. Jeśli
pracodawca skierował pracownika na studia, musi mu udzielać urlopu szkoleniowego
i pomagać w inny sposób (np. pokrywać pewne koszty). Gdy zaś pracodawca nie
wysłał pracownika na studia, nie musi mu udzielać urlopu szkoleniowego.
Nie wiem, ile urlopu wypoczynkowego udzielić pracownikowi, którego zatrudniam od
lipca tego roku. Wcześniej nie pracował dwa lata. Łącznie ma 20-letni staż
pracy.
Skoro pracownik ma 20-letni staż pracy, to ma prawo do 26 dni urlopu
wypoczynkowego rocznie. Dziś udzielenie urlopu wypoczynkowego takiemu
pracownikowi jest problematyczne. Przyjmuje się jednak, że przysługuje mu urlop
proporcjonalny (tutaj od lipca do końca grudnia, tj. 13 dni (6/12 x 26 dni) lub
do końca obowiązywania umowy terminowej, jeśli stosunek pracy ustaje przed
końcem roku. Nowelizacja ten problem rozwiązuje. Zgodnie bowiem z nowym art.
1551 ż 21 k.p. w takiej sytuacji pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny.
Jak udzielić jednodniowego urlopu pracującemu w równoważnym czasie pracy?
Zatrudnionemu w równoważnym czasie pracy, a więc takiemu, którego dobowy wymiar
czasu pracy jest podwyższony do 12 godzin, należy udzielać urlopu wypoczynkowego
tak jak pozostałym pracownikom, czyli na dni kalendarzowe (a nie na godziny). Od
1 stycznia 2003 r. można także udzielać urlopu wypoczynkowego na niedzielę i
święto, jeśli pracownik wykonuje dozwoloną pracę w te dni i są one dla niego
harmonogramowymi dniami pracy.
Zatrudniony w równoważnym czasie pracy pracuje w poniedziałek, środę, piątek i
niedzielę. Wtorek i czwartek ma wolne. Bierze urlop wypoczynkowy na
poniedziałek, wtorek i środę. Ile dni urlopu wypoczynkowego faktycznie
wykorzystuje, skoro wtorek jest dla niego dniem wolnym: 2 czy 3?
Pracownik wykorzystał 3 dni urlopu wypoczynkowego. Nowelizacja rozstrzyga ten
problem, wskazując, że od 1 stycznia 2003 r. takiemu pracownikowi udziela się
urlopu na dni, które są dla niego dniami pracy i dniami wolnymi od pracy
(włącznie z niedzielami i świętami) w takiej proporcji, w jakiej dni te
występują w czasie wykonywania pracy, zgodnie z obowiązującym pracownika
rozkładem czasu pracy.
Czy zmienią się zasady wykorzystania urlopu wypoczynkowego (bezpośrednio) po
urlopie macierzyńskim? Mam zamiar iść na urlop macierzyński 1 stycznia 2003 r.
Cz jeżeli pójdę na urlop wychowawczy zaraz po macierzyńskim, pracodawca może
kogoś zatrudnić na zastępstwo?
Zasady wykorzystania urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim
nie zmieniły się. Zgodnie z art. 163 ż 3 k.p. pracodawca ma obowiązek udzielenia
takiego urlopu na wniosek pracownicy lub pracownika-ojca wychowującego dziecko,
który korzysta z urlopu macierzyńskiego. Od 29 listopada na czas tego urlopu,
jak również urlopu wychowawczego pracodawca ma prawo zatrudnić zastępcę na
podstawie umowy o pracę.
NA KRÓTKĄ NIEDYSPOZYCJĘ
Jak zaznaczać w planie urlopów dni urlopu na żądanie przysługujące pracownikowi?
Czterech dni urlopu na żądanie przysługujących pracownikowi w roku nie
uwzględnia się w planie urlopów. Należą się one bowiem w terminie przez niego
ustalonym, na który pracodawca musi się zgodzić. Pracownik nie musi więc
konsultować się z pracodawcą i ustalać w planie urlopów, kiedy z urlopu na
żądanie skorzysta. Wystarczy jedynie, że zawiadomi pracodawcę o chęci
skorzystania z tego urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia.
Jak zawiadomić pracodawcę o tym, że chcę wykorzystać urlop na żądanie?
Chęć wykorzystania urlopu na żądanie pracownik powinien zgłosić najpóźniej w
dniu jego rozpoczęcia (choćby telefonicznie). W gestii pracownika leży, by
zadbał o posiadanie dowodu na to, że takiego zawiadomienia dokonał. Najlepiej
więc będzie, jeżeli powiadomi pracodawcę o zamiarze wykorzystania tego urlopu
faksem, pocztą elektroniczną lub telefonicznie przy świadkach.
Jestem pracownikiem kadrowym. Czy w przyszłym roku na pierwszy dzień zwolnienia
lekarskiego do 6 dni włącznie, który jest bezpłatny, mogę udzielać urlopu
wypoczynkowego na żądanie, o którym mowa w art. 1672 k.p.? Zetknęłam się tu z
różnymi interpretacjami.
Rzeczywiście, w prasie pojawiają się różne komentarze. Przypominam więc, że od
2003 r. pierwszy dzień niezdolności do pracy z powodu choroby trwającej do 6 dni
włącznie będzie bezpłatny. Oczywiście dotyczy to tylko limitu 33 dni
niezdolności do pracy z powodu choroby w roku, za które płaci pracodawca;
później - czyli od 34 dnia - przysługuje zasiłek chorobowy z ZUS. Jeżeli więc
pracownik zachoruje po wyczerpaniu owych 33 dni, należy mu się zasiłek za każdy
dzień zwolnienia lekarskiego, bez względu na to, czy opiewa ono na 6 czy więcej
dni.
Podkreślam, że - zarówno przed, jak i po zmianach przepisów - na ten pierwszy
bezpłatny dzień zwolnienia lekarskiego pracownik nie może wziąć urlopu
wypoczynkowego. Wynika to z art. 165 k.p., zgodnie w którym choroba podczas
urlopu powoduje jego przesunięcie na później. Takie stanowisko zajął również Sąd
Najwyższy w motywach wyroku z 10 listopada 1999 r. (I PKN 350/99, OSNAPiS z 2001
r. nr 6, poz. 198). W tym też kierunku poszła interpretacja Ministerstwa Pracy i
Polityki Społecznej.
Czy urlop na żądanie powoduje zmniejszenie wymiaru urlopu wypoczynkowego
określonego w art. 154 ż 1, do którego pracownik po przepracowaniu określonego
okresu nabywa prawo i którego nie może się zrzec?
Urlop na żądanie nie powoduje obniżenia wymiaru urlopu przysługującego
pracownikowi. Urlopu na żądanie udziela się w ramach zwykłego urlopu, od którego
różni się on swym szczególnym charakterem: pracownik może go wykorzystać
niezależnie od planu urlopów, na żądanie, bez podawania przyczyny, a pracodawca
nie może odmówić. Oznacza to, że wśród np. 26 dni urlopu wypoczynkowego
pracownikowi przysługują 4 dni, których terminu wykorzystania nie musi ustalać z
pracodawcą i których udzielenia na żądanie pracodawca nie może mu odmówić.
Czy w przyszłym roku urlop na krótką niedyspozycję w wymiarze do 4 dni
przysługuje u każdego pracodawcy w razie zmiany pracy w trakcie roku? A może na
rok, niezależnie od liczby pracodawców?
Ta druga interpretacja jest właściwa. Od 1 stycznia 2003 r. pracownik może
wykorzystać maksymalnie 4 dni urlopu wypoczynkowego na krótką niedyspozycję w
roku, niezależnie od liczby pracodawców, u których będzie w danym roku
zatrudniony. Stanowi o tym nowy art. 1673 k.p. Dlatego każdy pracodawca przy
rozwiązywaniu umowy powinien zamieszczać w świadectwie pracy informację o tym,
ile dni urlopu na żądanie wykorzystał już pracownik. Następny pracodawca będzie
w ten sposób wiedział, ile dni urlopu na żądanie może jeszcze wykorzystać u
niego pracownik (oczywiście w ramach przysługującego mu wymiaru urlopu
proporcjonalnego). Obecnie trwają prace nad zmianą rozporządzenia zawierającego
wzór świadectwa pracy [patrz wersja rozporządzenia już po nowelizacji z 6
grudnia 2002 r.]. W ich wyniku w świadectwie ma się znaleźć specjalna rubryka, w
której będzie się wpisywać liczbę wykorzystanych dni urlopu na żądanie.
Jestem kadrową w przedsiębiorstwie budowlanym. Bardzo często zatrudniamy ludzi
na 3-miesięczne umowy na czas określony, np. od maja do końca lipca. Czy takiemu
pracownikowi należy się całe 4 dni urlopu na krótką niedyspozycję, czy
proporcjonalnie do tego okresu (czyli na kwartał - 1 dzień)?
Pracownikowi przysługuje 4 dni takiego urlopu na rok, bez względu na wymiar
"zwykłego" urlopu wypoczynkowego, jaki mu w danym roku przysługuje (oczywiście w
ramach tego wymiaru). Pracownikowi przysługują więc 4 dni urlopu na żądanie w
roku, i to niezależnie od tego, ile razy w ciągu roku zmienił pracodawcę. Należy
więc ze świadectwa pracy wyczytać, czy korzystał już z tego urlopu u
poprzedniego pracodawcy. Jeśli nie, należy się liczyć z koniecznością udzielenia
mu nawet 4 dni na urlopu żądanie (oczywiście w ramach limitu przysługującego
urlopu proporcjonalnego). Gdy zaś ze świadectwa wynika, że podczas zatrudnienia
w innej firmie w tym roku pracownik skorzystał już np. z 2 dni takiego urlopu,
pozostają mu do końca roku jeszcze 2 dni urlopu na żądanie.
A jeśli na podstawie umowy na czas określony od maja do lipca zatrudniamy osobę
pozostającą wcześniej od początku danego roku na zasiłku dla bezrobotnych?
Okresy pobierania zasiłków lub stypendiów dla bezrobotnych mają wpływ na wymiar
urlopu wypoczynkowego. Nie mają jednak wpływu na sam fakt nabycia prawa do
niego. Oznacza to, że pobierając zasiłek dla bezrobotnych, nie można nabyć prawa
do urlopu wypoczynkowego. W takiej sytuacji pracownikowi przysługują w roku
kalendarzowym także 4 dni urlopu na żądanie (oczywiście w ramach wymiaru
"zwykłego" urlopu wypoczynkowego).
Czy to prawda, że w przyszłym roku pracownik może nie przyjść przez 4 dni i
powiedzieć, że przebywał na urlopie na krótką niedyspozycję? Co mam zrobić, gdy
w ten sposób nie pojawi się w firmie 2 stycznia przyszłego roku pół załogi?
Rzeczywiście, od przyszłego roku przysługują pracownikowi - w ramach należnego
mu wymiaru - 4 dni urlopu na krótką niedyspozycję, których pracodawca musi
udzielić. Nie oznacza to jednak, że zatrudniony może zjawić się w pracy po 4
dniach nieobecności i powiedzieć, że korzystał z tego urlopu. Zgodnie z nowym
art. 1672 k.p. wniosek o taki urlop pracownik musi zgłosić pracodawcy najpóźniej
w dniu jego rozpoczęcia (choćby telefonicznie). Nie powinien również
przysługującego mu prawa nadużywać, gdyż - w myśl art. 8 k.p. - nie będzie ono
korzystało z ochrony prawnej.
Czy na cztery dni urlopu na żądanie trzeba prowadzić odrębną ewidencję?
Uważam, że należy je odrębnie ewidencjonować. Jest to ważne dla potrzeb
późniejszego poprawnego wypełnienia świadectwa pracy. W razie zmiany pracy
podczas roku kolejny pracodawca powinien mieć bowiem wiedzę, ile takich dni
pracownik wykorzystał w poprzednim zakładzie. Na razie - do czasu zmiany
rozporządzenia określającego wzór świadectwa pracy [patrz wersja rozporządzenia
już po nowelizacji z 6 grudnia 2002 r.] - informację tę należy podawać w
świadectwie pracy w miejscu dotyczącym urlopu wypoczynkowego.
Pracownik 1 stycznia 2003 r. nabywa prawo do urlopu w najwyższym wymiarze 26
dni. Plan urlopów na 2004 r. obejmuje 22 dni, których pracodawca ma obowiązek
udzielić najpóźniej do 30 marca 2004 r. Pracownik nie wykorzystał 4 dni urlopu
na żądanie przysługujących mu w 2003 r. Czy w planach urlopów dopuszcza się
uwzględnianie urlopu na żądanie nie wykorzystanego w poprzednim roku?
Przepisy nie wskazują, co dzieje się z zaległym urlopem na żądanie. Z art. 168
k.p. wynika jedynie, że niewykorzystanego w poprzednim roku kalendarzowym urlopu
na żądanie nie trzeba udzielać najpóźniej do końca pierwszego kwartału roku
następnego. Oznacza to, że urlop ten może być udzielony później. Nie wiadomo
natomiast, czy niewykorzystany urlop na żądanie - mimo że może być udzielony
później niż zwykły urlop zaległy - zachowuje swój szczególny charakter i nadal
pozostaje urlopem na żądanie, czy też traci tę cechę. Gdybyśmy przyjęli pierwsze
rozwiązanie, zaległe urlopy na żądanie sumowałyby się. W efekcie w następnym
roku kalendarzowym pracownikowi przysługiwałoby 8 dni urlopu na żądanie spośród
należnych mu 26 dni, a w kolejnym roku - 12 takich dni. Z pewnością intencją
ustawodawcy było przyznanie pracownikowi nie więcej niż 4 dni urlopu na żądanie
w każdym roku kalendarzowym. Ustawodawca nie chciał więc przyznać w danym roku
więcej, choćby to był urlop zaległy.
Wydaje się zatem, że zaległe dni urlopu na żądanie będą traciły swój szczególny
charakter, a co za tym idzie, jako zwykły urlop powinny być umieszczone w planie
urlopów na przyszły rok. Należałoby w związku z tym przyjąć, że urlopu na
żądanie przysługującego w danym roku kalendarzowym nie można uwzględniać w
planie urlopów, ale tylko na dany rok, za który urlop ten przysługuje (w naszym
przykładzie tylko na 2003 r.).
Załóżmy, że pracownik nie wykorzysta w danym roku urlopu na żądanie, a weźmie
tylko 22 dni ze "zwykłego" urlopu wypoczynkowego. Czy wobec tego w następnym
roku ma prawo do 4 dni urlopu zaległego za rok poprzedni i 26 dni za bieżący,
czyli łącznie do 30 dni? Zatem: czy niewykorzystany urlop na żądanie nie
zmniejsza wymiaru urlopu?
Niewykorzystany urlop na żądanie nie zmniejsza wymiaru urlopu wypoczynkowego
przysługującego w następnym roku. Tym różni się od zwykłego zaległego urlopu, że
nie trzeba go wykorzystać do końca pierwszego kwartału roku następnego.
Dyskusyjne natomiast jest, jaki charakter mają zaległe dni urlopu na żądanie,
które przeszły na rok następny.
Wydaje się, że w takim wypadku tracą one swój szczególny charakter i stają się
normalnym urlopem, którego wykorzystanie będzie już zależało od zgody
pracodawcy. Intencją ustawodawcy nie było przecież, by pracownik - nie
wykorzystując wszystkich 4 dni urlopu na żądanie w danym roku - kumulował je
tak, by w następnym roku móc wziąć ich maksymalnie 8, a jeszcze w następnym -
12. W ten sposób pracownik mógłby gromadzić dni urlopu na żądanie. Należy więc
przyjąć, że 1 stycznia następnego roku niewykorzystane dni urlopu na żądanie
powiększają wymiar zwykłego urlopu wypoczynkowego przysługującego w tym roku.
JAK CHOROWAĆ
W 2003 r. pracodawca płaci za 33 dni zwolnienia chorobowego. Co z pozostałymi
dwoma dniami (do końca tego roku finansuje 35 dni choroby w roku)? Czy płaci za
nie ZUS czy są bezpłatne?
Od przyszłego roku pracodawca wypłaca choremu wynagrodzenie tylko za 33 dni
zwolnienia w roku. Do końca 2002 r. finansuje jeszcze 35 dni absencji
chorobowej. Nie oznacza to jednak, że owe 2 dni (które powstają z różnicy tych
dwóch liczb) są bezpłatne. Do końca tego roku od 36. dnia choroby zasiłek
chorobowy płaci pracownikowi ZUS, a w roku przyszłym - od 34. dnia.
Czy w 2003 r. pierwszy dzień choroby będzie bezpłatny bez względu na liczbę dni
zwolnienia?
Nie. Od przyszłego roku bezpłatny jest pierwszy dzień krótkiej niezdolności do
pracy trwającej do 6 dni włącznie. Dotyczy to tylko tej absencji chorobowej, za
którą należy się wynagrodzenie od pracodawcy (czyli w ramach 33 dni w roku).
Załóżmy, że w styczniu 2003 r. pracownik dostarczy zwolnienie lekarskie na 3
dni, od 22 do 24 stycznia, a resztę miesiąca przepracuje. Czy 22 stycznia będzie
bezpłatny?
Od 1 stycznia 2003 r. pierwszy dzień krótkiego zwolnienia lekarskiego do 6 dni
będzie bezpłatny. Za ten dzień pracodawca nie wypłaci pracownikowi wynagrodzenia
za chorobę, bo tak stanowi art. 92 k.p. W tej sytuacji 22 stycznia jest
bezpłatny.
Jeśli w przyszłym roku pracownik przedstawi zaświadczenie lekarskie np. na 5
dni, to pierwszy dzień będzie bezpłatny. Co zrobić jednak, gdy zaraz potem bez
dnia przerwy doniesie kolejne zwolnienie, np. na 7 dni? Czy zatem pierwszy dzień
pierwszego zwolnienia pozostaje bezpłatny, czy należy wyrównać wynagrodzenie?
Generalnie pierwszy dzień krótkiej choroby do 6 dni włącznie (w ramach 33 dni
finansowanych przez zakład) jest bezpłatny. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy
bezpośrednio po krótkim zwolnieniu pracownik dostarczy kolejne, a oba łącznie
będą opiewać na więcej niż 6 dni. Wówczas za ten pierwszy dzień choroby trzeba
zapłacić, a więc wyrównać wynagrodzenie.
Pracownik przebywa na zasiłku chorobowym do końca tego roku. Zapewne przyniesie
kolejne zaświadczenie lekarskie od 1 stycznia. Czy za pierwszy dzień tego
zwolnienia od 1 stycznia trzeba zapłacić, jeżeli nie przekroczy ono 6 dni?
Jeżeli bezpośrednio, czyli bez dnia przerwy, po zwolnieniu trwającym do końca
grudnia 2002 r., za które przysługuje zasiłek chorobowy z ZUS, pracownik
doniesie kolejne, za nie również należy się zasiłek. Wobec tego za pierwszy
dzień drugiego zwolnienia (w tym wypadku jest to 1 stycznia 2003 r.) ZUS też
płaci zasiłek. Zasada niepłacenia za pierwszy dzień krótkiego zwolnienia dotyczy
tylko choroby przypadającej podczas 33 dni zwolnienia w roku, za które
pracodawca wypłaca wynagrodzenie.
Czy sytuacja zmieniłaby się, gdyby ten pracownik przebywał do końca tego roku na
zwolnieniu, za które dostaje wynagrodzenie od pracodawcy, a 1 stycznia doniósł
zaświadczenie opiewające np. na okres od 1 do 5 stycznia 2003 r.? Czy pierwszy
dzień drugiego zwolnienia byłby bezpłatny?
Nie. Za pierwszy dzień drugiego zwolnienia pracodawca też musiałby zapłacić
wynagrodzenie. Mamy tu bowiem do czynienia z chorobą trwającą dłużej niż 6 dni.
Obydwa zwolnienia należy tu zsumować, gdyż nie było między nimi przerwy.
Jak należy rozumieć art. 92 k.p. dotyczący 33 dni choroby, za które w przyszłym
roku pracownik ma prawo do wynagrodzenia od pracodawcy? Czy do tego limitu
wlicza się również pierwsze bezpłatne dni krótkich zwolnień do 6 dni, czy tylko
te, za które pracownik otrzyma wynagrodzenie? Prawidłowe liczenie owych 33 dni
ma znaczenie, gdy pracownik wyczerpie już 33 dni choroby finansowane przez
pracodawcę i nabędzie prawo do zasiłku chorobowego. Przykładowo: ktoś będzie
miał 6 zwolnień po 6 dni w roku, czyli razem 36 dni, z czego w sumie za 6 dni
nie otrzyma wynagrodzenia od pracodawcy. Zatem czy do owych 33 dni należy
wliczać tylko płatne dni absencji chorobowej, czy też wszystkie, i wówczas za 3
dni pracownik powinien otrzymać zasiłek z ZUS?
Od 1 stycznia 2003 r. za czas niezdolności do pracy wskutek choroby trwającej
łącznie dłużej niż 33 dni w roku pracownikowi będzie przysługiwać zasiłek
chorobowy (obecnie po przekroczeniu 35 dni). Stanowi o tym art. 92 ż 4 k.p.,
który jednak nie precyzuje, czy owe 33 dni to wszystkie dni choroby pracownika,
czy tylko te płatne, czyli z pominięciem pierwszych dni krótkich zwolnień do 6
dni. Moim zdaniem przy obliczaniu 33 dni, powyżej których należy się zasiłek
chorobowy, trzeba sumować wszystkie dni niezdolności do pracy, nie wyłączając
tych, za które wynagrodzenie nie przysługuje (pierwszego dnia zwolnienia do 6
dni). Oznacza to, że ZUS będzie zobowiązany do wypłaty zasiłków chorobowych od
34 dnia choroby, niezależnie od tego, czy pracodawca zapłacił za wszystkie 33
dni absencji chorobowej pracownika, czy też za część z nich nie zapłacił.
Czy pierwsze dni krótkich zwolnień lekarskich, za które nie przysługuje
wynagrodzenie od pracodawcy, będzie się wliczać do okresu zasiłkowego?
Tak. Dni krótkiej niezdolności do pracy, za które nie przysługuje wynagrodzenie
z zakładu pracy, należy od przyszłego roku wliczać do 180- lub 270-dniowego
okresu zasiłkowego, o którym mowa w art. 8 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa.
Czy pracodawca - mimo wszystko - będzie mógł dobrowolnie płacić pracownikom
wynagrodzenie za czas choroby za pierwsze dni krótkiej absencji chorobowej?
Nie ma żadnych przeszkód prawnych czy formalnych, które by tego zabraniały.
Pracodawca musi jednak pamiętać, że zasada dobrowolnego płacenia wynagrodzenia
za pierwsze dni krótkiej absencji chorobowej powinna dotyczyć wszystkich jego
pracowników. Należy więc ją zapisać w przepisach dotyczących zasad wynagradzania
w danym zakładzie (np. w układzie zbiorowym pracy czy regulaminie
wynagradzania).
Ile wynosi wynagrodzenie za czas choroby, gdy pracownik przebywa w szpitalu?
Wysokość wynagrodzenia od pracodawcy za chorobę nie zależy od stażu pracy,
wynosi 80 proc. podstawy wymiaru, również za czas pobytu pracownika w szpitalu.
Do 70 proc. obniża się jedynie zasiłek chorobowy z ZUS, przysługujący za czas
pobytu ubezpieczonego w szpitalu. Pracodawca, jeśli chce, może przyznać wyższe
od 80-proc. wynagrodzenie za chorobę, np. 100-proc. Musi jednak pamiętać, że
wynagrodzenia za chorobę - niezależnie od wysokości - nigdy nie wlicza się do
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, uwzględnia się natomiast w
podstawie wymiaru składek zdrowotnych. Ponadto pracodawca może wypłacać
pracownikom dodatki uzupełniające 70- lub 80-proc. zasiłki chorobowe ze środków
ZUS do 100 proc. ich podstawy wymiaru. Takie dodatki uzupełniające - do kwoty
nie przekraczającej łącznie z zasiłkiem chorobowym owych 100 proc. - również nie
stanowią podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne. Pracodawca
powinien je jednak wypłacać tylko wtedy, gdy przewiduje to odpowiednie
postanowienie obowiązujących u niego przepisów płacowych.
Jak ustalić podstawę wymiaru wynagrodzenia za czas choroby, gdy pracownik
zmienia zakład pracy z powodu jego restrukturyzacji?
Do podstawy wymiaru wynagrodzenia za chorobę bierze się pensję wypłaconą w tym
zakładzie pracy, w którym powstała niezdolność do pracy. Gdy więc w wyniku
restrukturyzacji powstanie nowy zakład pracy, który zatrudni pracowników starego
zakładu na podstawie nowych umów, to do podstawy obliczenia ich wynagrodzenia
chorobowego trzeba przyjąć wynagrodzenie uzyskane u nowego pracodawcy. Jeżeli
jednak w wyniku tych przekształceń nowy zakład przejąłby pracowników w trybie
art. 231 k.p. (tj. bez rozwiązywania starych i zawierania nowych umów o pracę),
to w podstawie wymiaru wynagrodzenia za czas choroby uwzględnia się zarobki
wypłacone zarówno przed, jak i po restrukturyzacji.
Czy przepisy gwarantują jakąś minimalną podstawę wymiaru wynagrodzenia
chorobowego?
Podstawa wymiaru wynagrodzenia za chorobę z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu
pracy, wraz ze składnikami, do których zatrudniony zachowuje prawo podczas
pobierania takiego wynagrodzenia, nie może być niższa od minimalnego
wynagrodzenia (dziś to 760 zł) po odliczeniu od niego składek finansowanych
przez ubezpieczonego, czyli 18,71 proc. Obecnie taka minimalna podstawa wymiaru
wynagrodzenia chorobowego to 617,80 zł. Jednak gdy pracownik na pełnym etacie z
zarobkiem 760 zł dostał za czas choroby wynagrodzenie niższe od 100-proc. (np.
80-proc.), nie przysługuje mu wyrównanie wynagrodzenia za czas choroby do
wysokości najniższego wynagrodzenia.
Jak dokumentować niezdolność do pracy zatrudnionego u kilku pracodawców?
Jeżeli pracownik jest zatrudniony w dwóch lub więcej zakładach pracy, do wypłaty
wynagrodzenia za czas choroby są niezbędne zaświadczenia lekarskie na druku
ZUS-ZLA dla każdego zakładu pracy. Pracownik powinien więc uprzedzić lekarza, że
ma kilku pracodawców, aby ten mógł wystawić potrzebną liczbę zaświadczeń - dla
każdego pracodawcy odrębnie. Gdy zaś osoba ma dwie umowy o pracę z jednym
podmiotem, wystarczy jedno zaświadczenie lekarskie (na druku ZUS-ZLA).
Jeżeli jedno zaświadczenie lekarskie obejmuje okres niezdolności do pracy, za
który przysługuje zarówno wynagrodzenie za chorobę, jak i zasiłek chorobowy, to
pracodawca nieupoważniony do wypłacania zasiłków chorobowych (tzn. ten, który do
ubezpieczenia chorobowego zgłasza nie więcej niż 20 osób) powinien - po
wypłaceniu wynagrodzenia za czas choroby - przekazać zaświadczenie lekarskie do
ZUS, dołączając druk ZUS-Z-3. W swoich aktach powinien zostawić poświadczoną
kserokopię tego zaświadczenia.
Jak ma udokumentować chorobę pracownik, który zgubił zaświadczenie lekarskie?
W razie zgubienia zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy (druku ZUS-ZLA)
wynagrodzenie za czas choroby wypłaca się na podstawie wypisu z kopii tego
zaświadczenia, wystawionego - na wniosek pracownika - przez lekarza, który je
wydał.
CZAS PRACY I NADGODZINY
Jeżeli ktoś przepracował 8 godzin nadliczbowo, np. w wolną sobotę, to czy z tego
tytułu pracodawca będzie musiał mu udzielić (w razie braku wniosku pracownika)
czasu wolnego w wymiarze 12 godzin? Czy za te 4 godziny należy mu zapłacić
wynagrodzenie w takiej wysokości, jakby w tym czasie pracował?
Nie. Jeżeli pracownik przepracował godziny nadliczbowe i nie złożył przy tym
wniosku o udzielenie dnia wolnego od pracy, to pracodawca może, ale nie musi
udzielić mu dnia wolnego od pracy. Pracodawca musi udzielić takiego dnia jedynie
wtedy, gdy praca w godzinach nadliczbowych była wykonywana w niedzielę.
Jeżeli w zamian za godziny nadliczbowe pracodawca udzieli dnia wolnego,
pracownikowi nie przysługuje żaden dodatek do wynagrodzenia. Owe 4 godziny
dodatkowe, o których mowa w pytaniu, stanowią formę rekompensaty za niewypłacony
dodatek za nadgodziny.
Jak ustalić przy miesięcznym okresie rozliczeniowym maksymalną liczbę godzin
nadliczbowych w roku, jaką można określić w regulaminie pracy na przyszły rok?
Nowelizacja dopuściła możliwość ustalenia innej liczby godzin nadliczbowych niż
dotychczasowe 150 w roku kalendarzowym. Wprowadziła jednak ograniczenie
maksymalnej ich liczby. Czas pracy, z uwzględnieniem godzin nadliczbowych, nie
może bowiem przekroczyć przeciętnie 48 godzin tygodniowo w danym okresie
rozliczeniowym.
Jest wiele metod liczenia tego limitu (np. liczenie na bazie "średniego"
tygodnia w miesiącu, liczenie przy założeniu, że miesiąc ma równo 4 tygodnie).
Niemniej najbezpieczniejsza wydaje się metoda polegająca na ustaleniu
maksymalnej liczby nadgodzin osobno dla każdego miesiąca i zsumowaniu ich w
limit roczny (na dany rok).
Jak po nowelizacji płacić za pracę w soboty i niedziele? Pracujemy w salonie
samochodowym od 8.00 do 18.00 od poniedziałku do piątku, w soboty od 9.00 do
14.00, natomiast w niektóre niedziele od 9.00 do 15.00.
Jeżeli sobota jest normalnym czasem pracy, pracownikowi przysługuje normalne
wynagrodzenie. Jeżeli jednak praca w sobotę jest pracą w godzinach
nadliczbowych, wówczas - poza normalnym wynagrodzeniem - należy się także
dodatek w wysokości 50 proc. stawki godzinowej za każdą przepracowaną godzinę
(chyba że pracownikowi udzielono dnia wolnego od pracy).
Nieco inaczej pracownik jest wynagradzany za pracę w niedzielę. Jeżeli zatem
niedziela stanowi normalny dzień pracy pracownika, przysługuje mu normalne
wynagrodzenie oraz dzień wolny od pracy (raz na 3 tygodnie pracownik powinien
jednak korzystać z wolnej niedzieli). Jeżeli praca w niedzielę jest dla
pracownika pracą w godzinach nadliczbowych, to - poza wynagrodzeniem i dniem
wolnym od pracy - powinien on dostać także dodatek w wysokości 100 proc. stawki
godzinowej za każdą przepracowaną godzinę.
100-proc. dodatek przysługuje za godziny nadliczbowe w robocze niedziele i
święta, a także w dni wolne w zamian za pracę w roboczą niedzielę lub święto.
Czy to oznacza, że nowelizacja dopuszcza nieudzielenie dnia wolnego za pracę w
święto lub niedzielę, jeśli pracodawca zapłaci 100 proc. stawki godzinowej za
ten dzień? A może w tej sytuacji oprócz 100-proc. dodatku za godziny nadliczbowe
pracodawca jest zobowiązany udzielić innego dnia wolnego od pracy, co
oznaczałoby w pewnym sensie podwójną rekompensatę?
Pracodawca musi udzielić pracownikowi dnia wolnego od pracy za pracę w
niedzielę. Jeżeli jednak pracodawca wezwie zatrudnionego do pracy w udzielonym
mu dniu wolnym, będzie to praca w godzinach nadliczbowych i pracownikowi
przysługuje, poza normalnym wynagrodzeniem, dodatek w wysokości 100 proc. stawki
godzinowej za każdą przepracowaną godzinę.
Wątpliwości budzi natomiast kwestia udzielenia innego dnia wolnego od pracy w
zamian za udzielony przez pracodawcę dzień wolny, w którym pracownik wykonywał
jednak pracę. Przepisy nie są tutaj jednoznaczne i przyjdzie poczekać na
rozstrzygnięcia sądów.
Pracuję na stanowisku zastępcy kierownika działu, często po 12 godzin na dobę i
w niektóre niedziele. Z tego tytułu nie otrzymuję żadnego dodatkowego
wynagrodzenia (tzw. dodatek za godziny nadliczbowe), nie mogę sobie też odebrać
tych dodatkowo przepracowanych godzin w innym terminie. Co mówi na ten temat
nowela?
Nowelizacja nie wprowadziła w tym zakresie żadnych zmian. Jeżeli czas pracy
czytelnika jest określony wymiarem zadań, to nałożone na niego obowiązki powinny
być ustalone w taki sposób, aby mógł je wykonać w ciągu 8 godzin na dobę i
przeciętnie 40 w 2003 r. w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
Jeżeli jednak swoich obowiązków nie może wykonać w ww. czasie pracy, może
domagać się od pracodawcy zmniejszenia nałożonych obowiązków albo dodatku za
pracę w godzinach nadliczbowych.
Jestem właścicielem małej firmy handlowej z 10 pracownikami. Chcę wprowadzić
przerywany czas pracy dla naszych handlowców. Czy to możliwe?
Raczej nie. Wprawdzie od 29 listopada tego roku dopuszczono możliwość
wprowadzenia przerywanego czasu pracy w firmach, w których jest to uzasadnione
rodzajem lub organizacją pracy (przerwy - maksymalnie 5-godzinnej - nie wlicza
się wówczas do czasu pracy), problem jednak w tym, że można to zrobić jedynie w
układzie zbiorowym pracy. Tymczasem w tym wypadku mamy do czynienia z drobną
firmą nie objętą zapewne takim układem.
Obecnie nadgodziny mogę rekompensować czasem wolnym tylko wtedy, gdy pracownik
wystąpi o to z wnioskiem. A jak będzie po zmianach?
Od przyszłego roku pracodawcy będą mogli udzielać czasu wolnego za nadgodziny
również bez wniosku pracownika. Wówczas jednak za jedną nadgodzinę trzeba oddać
godzinę i 30 minut czasu wolnego. Natomiast gdy zainteresowany zwróci się o to z
wnioskiem, proporcja ta wyniesie 1:1, czyli za jedną nadgodzinę przysługuje
jedna godzina czasu wolnego.
Dodatkowo, jeżeli czas wolny udzielany jest bez wniosku pracownika, to musi być
udzielony przed końcem okresu rozliczeniowego, w którym wystąpiła praca
nadliczbowa. Jeżeli pracownik złożył wniosek o taką rekompensatę nadgodzin, to
czas wolny może być udzielony również później.
Z RÓŻNYCH SZUFLAD
Czy w przyszłym roku, po nowelizacji kodeksu pracy, pracodawca zatrudniający 4
osoby ma obowiązek - tak jak dotychczas - wypłacać pracownikowi idącemu na
14-dniowy urlop świadczenie urlopowe? A dziś - czy zależy to do jego dobrej
woli?
Od 1 stycznia 2003 r. pracodawca, który zatrudnia mniej niż 20 pracowników, nie
musi tworzyć zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) ani wypłacać
świadczeń urlopowych. Wypłata tego świadczenia zależy więc od jego dobrej woli.
Obowiązek płacenia świadczenia urlopowego obejmie zaś pracodawców mających
minimum 20 pracowników, lecz mniej niż 20 w przeliczeniu na pełne etaty.
Świadczenie urlopowe będzie więc płacić np. ten, kto zatrudnia 22 pracowników, w
tym 18 na cały etat i 4 na ćwierć (razem 19 pełnych etatów). Dziś jeszcze (do
końca 2002 r.) świadczenie urlopowe mają obowiązek wypłacać pracodawcy nie
tworzący zfśs, tj. zatrudniający do 20 pracowników włącznie.
Czy mając 1 stycznia przyszłego roku 21 pracowników, mogę zamiast tworzenia zfśs
wypłacać świadczenia urlopowe?
Od 1 stycznia 2003 r. wypłacać świadczenie urlopowe zamiast tworzenia zfśs mogą
tylko ci pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 20 pracowników, lecz mniej
niż 20 w przeliczeniu na pełne etaty. Jeśli więc okaże się, że opisany zakład ma
poniżej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, może wypłacać świadczenie
urlopowe i nie tworzyć funduszu.
Czy w regulaminie pracy trzeba określić czas pracy ogólnie, czy - jeżeli są
różnice między działami - trzeba je wyszczególnić?
W regulaminie pracy muszą być wskazane rozkłady czasu pracy obowiązujące
pracowników. Jeśli praca odbywa się na zmiany, powinny być też wskazane grafiki
zmian. Należy więc np. określić, że produkcja pracuje na 3 zmiany, biuro
jednozmianowo, nadzór - pięć razy w tygodniu po określonej liczbie godzin. Są to
rozkłady czasu pracy, które powinny być zawarte w regulaminie pracy i
obowiązywać określoną grupę pracowników. W regulaminie nie wpisuje się natomiast
indywidualnych harmonogramów czasu pracy, tj. liczby godzin, które powinien
przepracować konkretny pracownik w danym dniu w danym tygodniu pracy. To powinno
znaleźć się w indywidualnym harmonogramie pracownika.
Jestem członkiem komisji związków zawodowych. Nowela ogranicza od 1 lipca 2003
r. liczbę chronionych działaczy związkowych. Czy to prawda, że obecna ochrona
przysługuje związkowcom do końca czerwca 2004 r.?
To prawda. Art. 11 noweli stanowi, że działacze związkowi zachowują
dotychczasową ochronę przez rok od wejścia w życie zmian, czyli do końca czerwca
2004 r. Do tej daty pracodawcy nie mogą zatem bez zgody zakładowej organizacji
związkowej wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z członkiem zarządu lub
komisji rewizyjnej podczas mandatu i do roku po jego wygaśnięciu w
dotychczasowym składzie tych organów. Po tej dacie zmniejszy się liczba
chronionych działaczy.
Zatrudniamy mniej niż 20 pracowników. Mamy regulamin wynagradzania. Czy po
zmianach możemy pozostać przy tym regulaminie, czy musimy go zlikwidować?
Od 29 listopada tworzenie regulaminów wynagradzania jest obowiązkowe w firmach
zatrudniających co najmniej 20 pracowników (dziś - co najmniej 5). Po tej dacie
firma może więc zrezygnować z regulaminu, wprowadzając odpowiednie postanowienia
do umów o pracę. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby regulamin nadal
obowiązywał, jeśli taka jest wola pracodawcy.
Nasza hurtownia zatrudnia powyżej 100 pracowników. Czy na podstawie zmienionych
przepisów możemy zatrudnić na zlecenia osobę, która będzie pełnić zadania służby
bhp?
Tak, można skorzystać z firmy czy specjalisty zewnętrznego. Nie ma obowiązku
zatrudniania osoby pełniącej zadania służby bhp (tę od 29 listopada muszą mieć
firmy mające co najmniej 100 pracowników) na umowę o pracę.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział I
Sposoby na kłopoty finansowe
Strona główna
Vademecum "Rz"
Już od piątku, 29 listopada, pracodawca znajdujący się w trudnej sytuacji
finansowej będzie mógł zawrzeć dwa rodzaje porozumień, które pozwolą mu
zmniejszyć koszty pracownicze, i w konsekwencji - zapewne - wyjść z impasu:
o zawieszeniu stosowania przepisów wewnątrzzakładowych albo
o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż określone w umowie o
pracę.
Wszystko to pozwoli mu ominąć procedurę wręczania wypowiedzenia zmieniającego
każdemu pracownikowi. Drugie porozumienie mogą jednak zawierać tylko ci
pracodawcy, którzy - oprócz tego, że popadli w finansowe tarapaty - spełniają
dodatkowe warunki.
Zawieszenie przepisów wewnątrzzakładowych
Za dwa dni można więc zawieszać na okres do trzech lat (w całości lub w części)
stosowanie wewnątrzzakładowych przepisów prawa pracy, określających prawa i
obowiązki stron. Musi to być jednak uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy.
W grę wchodzi zawieszanie regulaminów pracy, wynagradzania, premiowania, układów
zbiorowych pracy (u.z.p.), porozumień, statutów. Nie dotyczy to więc przepisów
powszechnie obowiązujących: kodeksu pracy (k.p.) oraz innych ustaw i aktów
wykonawczych.
Zawieszenia dokonuje się na podstawie porozumienia pracodawcy ze związkami
zawodowymi reprezentującymi pracowników, a jeśli te w firmie nie działają - z
przedstawicielstwem załogi, wyłonionym w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
Pracodawca nie może sam wyznaczyć przedstawiciela załogi.
Porozumienie zawarte z reprezentantem pracowników musi zaakceptować właściwa ze
względu na siedzibę pracodawcy wojewódzka komisja dialogu społecznego. Potem
trzeba je przekazać inspektorowi pracy (też w miejscu siedziby pracodawcy).
Zawieszenie stosowania przepisów wewnątrzzakładowych następuje na czas określony
nie dłuższy niż 3 lata, który należy wskazać w porozumieniu. Owe 3 lata to okres
maksymalny; nie można zatem zawieszać wewnątrzzakładowych przepisów bezterminowo
lub na dłużej niż 3 lata.
Możliwość zawieszania przepisów wewnątrzzakładowych w tym trybie oznacza, że nie
trzeba, np. w razie zmiany regulaminu wynagradzania, wręczać każdemu
pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego, tak jak trzeba było to robić do tej
pory. W ten sposób można pogorszyć warunki zatrudnienia osobom, które dotychczas
były chronione przed wypowiedzeniem zmieniającym umowę, np. zaangażowanych na
czas określony krótszy niż 6 miesięcy lub na okres dłuższy, ale bez zastrzeżenia
możliwości wcześniejszego wypowiedzenia; na czas wykonania określonej pracy;
objętych szczególną ochroną prawa pracy (kobiety w ciąży, młodociani, osoby w
wieku przedemerytalnym).
Stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia
Od 29 listopada jest również możliwe zawieranie porozumień ze związkami
zawodowymi lub przedstawicielstwem załogi o stosowaniu wobec pracowników mniej
korzystnych warunków zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę. W ten sposób o
pogorszeniu warunków zatrudnienia nie będą decydować indywidualnie pracodawca i
pracownik, lecz decyzja taka zostanie podjęta w porozumieniu zawartym między
pracodawcą a związkami zawodowymi lub przedstawicielstwem załogi. Będzie ona
skuteczna wobec wszystkich lub tylko niektórej - wskazanej w porozumieniu -
grupy pracowników.
Mogą się na to zdecydować tylko pracodawcy będący w trudnej sytuacji finansowej,
którzy zatrudniają mniej niż 20 pracowników lub nie są objęci układem zakładowym
pracy.
Porozumienie zawiera pracodawca ze związkami zawodowymi, a gdy tych w zakładzie
brak - z przedstawicielstwem pracowników wyłonionym w trybie u niego przyjętym.
Najczęściej odbywa się to tak, że drogą mailową albo na tablicy pracodawca
ogłasza, że oczekuje na zgłoszenia przedstawicieli pracowników. Po dokonaniu
wyboru przedstawicieli przez pracowników pracodawca może przystąpić do
negocjacji i zawrzeć porozumienie. Trzeba je przekazać właściwemu inspektorowi
pracy, a wcześniej - jeśli jest zawierane z przedstawicielstwem załogi -
przekazać do zaakceptowania właściwej wojewódzkiej komisji dialogu społecznego.
Gorsze warunki zatrudnienia mogą obowiązywać w firmie przez czas określony w tym
porozumieniu, nie dłuższy niż trzy lata.
Aby do tego doszło, pracodawca nie musi więc wręczać indywidualnie każdemu
pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego. Oznacza to również, że możliwe będzie
stosowanie mniej korzystnych warunków zatrudnienia do pracowników, którzy
podlegają szczególnej ochronie przed takimi wypowiedzeniami.
Niestety, na razie nie wiadomo, co oznacza stwierdzenie, że oba porozumienia
można zawrzeć, jeżeli "jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy".
Próbował to wyjaśnić prof. Salwa w "Kodeksie pracy po nowelizacji" (Oficyna
Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Warszawa 2002 r.). Jego zdaniem porozumienia można
zawrzeć tylko wtedy, gdy nastąpiło pogorszenie sytuacji finansowej pracodawcy w
stosunku do okresu, w którym powstał np. regulamin pracy czy podpisano u.z.p.,
czyli przepisy, które mają być zawieszone.
Rozdział II
Umowy o pracę a umowy cywilnoprawne
Strona główna
Vademecum "Rz"
Jeśli pracownik zobowiąże się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz
pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego
wyznaczonym, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem,
oznacza to stosunek pracy. Do cech charakterystycznych stosunku pracy dodano
więc świadczenie pracy w miejscu i czasie wskazywanym przez pracodawcę. Nie
należy tego rozumieć w ten sposób, że jeśli ktoś pracuje np. w zadaniowym czasie
pracy (np. dziennikarze czy przedstawiciele handlowi), a więc nie świadczy pracy
w czasie wskazanym przez pracodawcę, to nie pozostaje w stosunku pracy.
Nie oznacza to również, że po 28 listopada zawieranie umów cywilnoprawnych
(zlecenia, umowy o świadczenie usług, o dzieło, umowy na warunkach zlecenia), w
których strony określą miejsce lub czas wykonania usługi czy dzieła, jest
zakazane. Samo sprecyzowanie w umowie cywilnoprawnej miejsca bądź czasu
wykonania usługi czy dzieła nie przesądza jeszcze o jej pracowniczym
charakterze. Ważne są bowiem pozostałe elementy umowy. Jeżeli przeważają te
właściwe dla umowy o pracę (tj. świadczenie pracy dobrowolnie, odpłatnie,
osobiście; w sposób ciągły; pod kierownictwem pracodawcy; na jego rzecz i
ryzyko), to w grę wchodzi stosunek pracy, niezależnie od tego, jaką nazwę danej
umowie nadano. Gdy zaś przeważają składniki charakterystyczne dla umowy
cywilnoprawnej, należy przyjąć, że dana osoba wykonuje zadanie na podstawie
stosunku cywilnoprawnego. Decydują więc cechy przeważające w danej umowie i wola
stron w chwili jej zawierania, nie zaś tylko to, czy zapisano w niej miejsce i
czas wykonywania pracy. Niekiedy trudno sobie wyobrazić zlecenie lub umowę o
dzieło, w której nie określono miejsca wykonania usługi czy dzieła.
Przykład: W umowach o świadczenie usług stosowanych do tej pory w firmie
Krzysztofa J. wpisywano jako miejsce wykonania usługi jej siedzibę. Czy to
oznacza, że po wejściu w życie zmian trzeba je automatycznie zakwalifikować jako
umowy pracownicze?
Nie. Dodanie do cech charakterystycznych stosunku pracy wykonywania pracy w
miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę oznacza jedynie, że jeśli pracownik
wykonuje pracę w warunkach, które dotychczas wskazywały na wykonywanie pracy w
ramach stosunku pracy, a nadto w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, to
świadczy pracę na podstawie stosunku pracy, niezależnie od nazwy zawartej umowy.
Wpisanie w treści umowy cywilnoprawnej - w tym wypadku umowy o świadczenie usług
- miejsca wykonywania usługi czy też czasu jej świadczenia nie przesądza jeszcze
o uznaniu, że mamy do czynienia ze stosunkiem pracy. Dla takiego uznania w
umowie musiałyby przeważać pozostałe elementy charakterystyczne dla stosunku
pracy.
Dodanie do definicji stosunku pracy miejsca i czasu świadczenia pracy nie
oznacza, że oba te elementy należy zamieszczać w umowie o pracę. Nie zmieniono
bowiem art. 29 k.p., określającego treść umowy o pracę. Zgodnie z nim muszą być
w niej zapisane:
rodzaj pracy,
miejsce jej wykonywania,
termin rozpoczęcia,
wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi pracy.
Od 29 listopada w umowie o pracę musi więc być określone miejsce wykonywania
pracy, natomiast czas pracy można wpisać, ale nie ma takiego obowiązku.
Od 29 listopada zakazano zastępowania umów o pracę cywilnoprawnymi, gdy osoba
świadczy pracę w warunkach charakterystycznych dla stosunku pracy (art. 22 ż 12
k.p.). A więc gdy zatrudniony wykonuje pracę: określonego rodzaju; dobrowolnie;
pod kierownictwem pracodawcy (wykonuje jego polecenia); osobiście (nie może być
zastępowany); odpłatnie; w sposób ciągły; na rzecz i ryzyko pracodawcy; w
miejscu i czasie przez niego wskazanym. To typowe cechy umowy o pracę. Jeśli
więc praca jest wykonywana w taki sposób, to - zarówno przed jak i po zmianach
przepisów - nie można zawrzeć umowy cywilnoprawnej.
Nowelizacja nie wprowadziła tu zatem nic nowego ponad to, co już obowiązywało.
Przecież do tej pory praca we wskazanych warunkach oznacza - bez względu na
nazwę umowy - zatrudnienie pracownicze (przesądza o tym art. 22 ż 11 k.p.), a
strony mogą wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie istnienia między nimi
stosunku pracy. Ponadto także obecnie zawieranie umów cywilnoprawnych zamiast
umowy o pracę stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które
pracodawcy grozi grzywna.
Mimo to nowy przepis zabraniający zastępowania stosunku pracy umowami
cywilnoprawnymi budzi wątpliwości: czy umowy cywilnoprawne są w ogóle zakazane,
czy też tylko wtedy, gdy warunki zatrudnienia wyraźnie wskazują na stosunek
pracy?
Podkreślmy raz jeszcze, że od 29 listopada nadal nie jest dopuszczalne
obchodzenie prawa przez zawieranie umowy cywilnoprawnej, gdy powinna to być
umowa o pracę. Nowa regulacja nie ustanowiła ogólnego zakazu zawierania umów
cywilnoprawnych. Nic nie stoi zatem na przeszkodzie, by to robić, jeśli taka
jest wola stron i pozwala na to rodzaj zadania.
Trzeba je jednak tak formułować i tak ustalać sposób wykonywania usług, by nie
być posądzonym o obchodzenie prawa. Takie niebezpieczeństwo w znacznym stopniu
zminimalizuje zamieszczanie w nich postanowień, że:
praca nie jest wykonywana w warunkach podporządkowania charakterystycznego dla
stosunku pracy, a więc zleceniobiorca nie musi wykonywać kierowniczych poleceń
zleceniodawcy,
w określonych okolicznościach zleceniobiorca nie musi świadczyć usługi
osobiście, lecz może to robić zastępca,
zleceniobiorca ponosi koszty wyposażenia i inne związane z wykonaniem usługi
oraz ryzyko jej niewykonania,
zleceniobiorca (wykonawca dzieła) zobowiązuje się zapłacić karę umowną w razie
niewykonania lub nienależytego wykonania zlecenia,
do spraw nie uregulowanych umową stosuje się przepisy kodeksu cywilnego.
Różnice, jakie występują między umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi,
przedstawia tabela.
Rozdział III
Umowy na czas określony i w zastępstwie
Strona główna
Vademecum "Rz"
Od 29 listopada pracodawca może zawierać z tą samą osobą umowy o pracę na czas
określony bez żadnych ograniczeń. Nowela zawiesiła bowiem stosowanie art. 251
k.p. do czasu akcesji do Unii Europejskiej. Zgodnie z zawieszonym przepisem
trzecia umowa na czas określony przekształca się w umowę na czas nieokreślony,
jeżeli przerwa między umowami na czas określony nie przekroczyła miesiąca. Od 29
listopada trzecia umowa o pracę nie przekształci się w bezterminową.
Art. 251 k.p. zawieszono do czasu wejścia Polski do Unii. Dziś nie wiadomo
jeszcze, jak będzie się liczyć umowy na czas określony, gdy już będziemy w Unii.
Są dwa warianty. Albo będzie się sumować umowy zawarte po akcesji, pomijając te
wcześniejsze, albo uwzględniać wszystkie wcześniej zawarte. Pierwszy sposób jest
oczywiście mniej korzystny dla pracownika.
Umowę w zastępstwie można zawrzeć tylko na czas określony z góry,
obejmujący okres usprawiedliwionej nieobecności zastępowanego pracownika.
Nie wchodzi więc w grę zastąpienie pracownika nieobecnego z przyczyn
nieusprawiedliwionych. Z zastępcą można najpierw podpisać umowę na okres
próbny, nie dłuższy niż 3 miesiące. Jeśli umowa w zastępstwie ma trwać
dłużej niż 6 miesięcy, dobrze jest zastrzec w niej możliwość jej
rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. W przeciwnym razie
wypowiedzenie takiej umowy nie będzie możliwe.
Od 29 listopada pracodawca może zatrudnić kogoś na umowę o pracę na czas
usprawiedliwionej nieobecności innego pracownika. W grę wchodzi więc zastępstwo
w razie urlopu wypoczynkowego, wychowawczego, macierzyńskiego czy też zwolnienia
chorobowego pracownika. Dziś w takich sytuacjach zazwyczaj zawiera się umowy
zlecenia, co budzi kontrowersje.
Zastępcę można angażować tylko na czas usprawiedliwionej nieobecności
pracownika, co trzeba wyraźnie zaznaczyć w umowie. Nieobecność ta wyznacza
bowiem czas obowiązywania takiej umowy.
Aby sprawdzić zastępcę, można z nim najpierw podpisać umowę na okres próbny, nie
dłuższy niż 3 miesiące. Nie trzeba się też obawiać angażowania na zastępstwo
kobiet, bo jeśli w momencie rozwiązania umowy będą one w ciąży, ich zatrudnienie
nie ulegnie przedłużeniu do dnia porodu. Pracodawca nie stanie więc przed
koniecznością utrzymywania na etacie dwóch pracowników: zastępowanego
(powracającego np. ze zwolnienia chorobowego czy urlopu macierzyńskiego) i
zastępcy.
Umowa o pracę w zastępstwie rozwiązuje się - jak każda umowa na czas określony -
z chwilą nadejścia terminu, do którego ją zawarto, czyli w przeddzień powrotu
zastępcy do pracy bądź w razie przekształcenia jego nieobecności w
nieusprawiedliwioną.
Zdecydowanym minusem zawierania umowy o pracę w zastępstwie jest brak możliwości
jej wypowiedzenia. Gdy pracodawca i zastępca nie przypadną sobie do gustu, umowę
w zastępstwie - jak każdą umowę o pracę - mogą rozwiązać za porozumieniem stron.
Problem pojawi się, gdy na takie rozwiązanie nie zgodzi się pracownik, albo gdy
sam zechce złożyć wypowiedzenie. Wbrew wcześniejszym propozycjom nowela nie
przewidziała możliwości rozwiązania tego typu umowy z zachowaniem trzydniowego -
jak przewidywał projekt - wypowiedzenia.
W takiej sytuacji jest tylko jedno wyjście: stosowanie zasad wypowiadania umów
na czas określony. Strony mogą zatem przewidzieć minimum 2-tygodniowe
wypowiedzenie tylko takiej umowy w zastępstwie, którą zawarto na okres dłuższy
niż 6 miesięcy. Gdy tego nie zrobią lub umowa w zastępstwie opiewa na krótszy
okres, nie można jej wypowiedzieć. Trzeba czekać na powrót zastępowanego
pracownika, przekształcenie jego nieobecności w nieusprawiedliwioną lub dojść z
zastępcą do porozumienia. Inaczej pracodawca nie będzie mógł zwolnić
niesolidnego i nierzetelnego zastępcy, a ten również nie odejdzie bez zgody
pracodawcy, nawet gdy dostanie lepszą propozycję. Można więc sądzić, że w
praktyce pracodawca, którego pracownik zachoruje np. na 5 miesięcy, nie
zdecyduje się na zatrudnienie na ten czas zastępcy na podstawie tej umowy.
Rozdział IV
Urlopy wypoczynkowe
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zdecydowana większość zmian dotyczących urlopów wypoczynkowych wejdzie w życie 1
stycznia 2003 r., a tylko niektóre - 29 listopada. Od tej ostatniej daty nie
trzeba będzie np. wypłacać ekwiwalentu pieniężnego za nie wykorzystany urlop,
gdy pracownik nawiąże kolejną umowę z dotychczasowym pracodawcą bezpośrednio po
zakończeniu poprzedniej.
Plan urlopów
Dziś każdy pracodawca musi ustalać plan urlopów w porozumieniu ze związkami
zawodowymi, a jeśli tych w firmie brak - sam, kierując się własnymi potrzebami i
wnioskami pracowników.
Od 1 stycznia 2003 r. pracodawca nie musi na początku roku ustalać planu
urlopów, jeśli zgodzą się na to związki zawodowe. Sam pracodawca (bez zgody
związków) z obowiązku tworzenia planu urlopów może zaś zrezygnować tylko wtedy,
gdy nie działa u niego zakładowa organizacja związkowa. Wówczas terminy urlopów
ustala indywidualnie po porozumieniu z zainteresowanymi.
Jeśli pracodawca nie uzyska zgody związków zawodowych na rezygnację z tworzenia
planu urlopów, to od 1 stycznia 2003 r. nie będzie musiał konsultować z nimi
jego treści. Pod uwagę weźmie więc jedynie wnioski pracowników oraz konieczność
zapewnienia normalnego toku pracy.
W planie urlopów należy uwzględniać - tak jak przed nowelizacją - zarówno
urlopy, do których pracownicy nabyli już prawo 1 stycznia danego roku, jak i te,
do których dopiero nabędą prawo w trakcie roku. Chodzi o to, by w planie
znalazły się terminy urlopów również tych osób, które w danym roku np. nabędą
prawo do pierwszego urlopu wypoczynkowego w swojej pracy zawodowej (w momencie
ustalania planu jeszcze im ono nie przysługuje).
W planie urlopów nie uwzględnia się urlopu na żądanie, uregulowanego w art. 1672
k.p., o którym piszemy dalej.
Pierwszy urlop
Od 29 listopada zmienia się charakter pierwszego urlopu wypoczynkowego w życiu
zawodowym pracownika.
Do tej pory pracownik nabywał prawo do niego z upływem 6 miesięcy pracy.
Przysługiwał mu wówczas urlop w wymiarze połowy urlopu, który należy mu się po
roku pracy. Oznaczało to, że pracownikowi zatrudnionemu na 6 miesięcy wraz z
rozwiązaniem umowy zawartej na ten okres należało wypłacić ekwiwalent za nie
wykorzystany urlop. Nabył on bowiem prawo do tego urlopu, nie mógł go jednak
wykorzystać w naturze.
Zmieniony art. 153 ż 2 k.p. stanowi, że z upływem roku pracy pracownikowi
przysługuje prawo do pozostałej części urlopu przysługującego mu po
przepracowaniu roku. Przepis wyraźnie dzieli więc pierwszy urlop na dwie części,
jedną - przysługującą z upływem 6 miesięcy pracy, i drugą - po roku. W praktyce
oznacza to, że po 29 listopada pracownikowi zatrudnionemu po raz pierwszy w
życiu zawodowym na 6 miesięcy wraz z rozwiązaniem umowy nie trzeba wypłacać
ekwiwalentu pieniężnego za nie wykorzystany urlop. Zachowuje on prawo do urlopu,
które może wykorzystać w naturze już pierwszego dnia u następnego pracodawcy,
niezależnie od tego, jak długą będzie miał przerwę w zatrudnieniu.
Nowelizacja przyniosła również taką zmianę, że od 1 stycznia 2003 r. urlopów
wypoczynkowych można udzielać na niedziele i święta będące harmonogramowymi
dniami pracy. Do tej pory, jeśli pracownik chciał wykorzystać urlop w taką
niedzielę czy święto, miał je faktycznie wolne, ale w harmonogramie przesuwano
dzień pracy z niedzieli lub święta na dzień roboczy i na ten dzień udzielano mu
urlop.
Nowela rozwiązała ten problem, przyjmując powszechną zasadę brania urlopu na dni
kalendarzowe, które zgodnie z obowiązującym pracownika rozkładem czasu pracy są
dla niego dniami pracy. Nie dotyczy to tylko sytuacji, gdy w niedzielę lub
święto pracuje się ze względu na konieczność prowadzenia akcji ratowniczej dla
ochrony życia lub zdrowia ludzkiego albo ochrony mienia lub usunięcia awarii.
Równoważne systemy i niepełnoetatowcy
Nowela uporządkowała zasady udzielania urlopów wypoczynkowych zatrudnionym na
część etatu, w równoważnych normach czasu pracy, przy dozorze urządzeń lub
pracach związanych z pozostawaniem w pogotowiu.
Przypomnijmy: dobowy wymiar czasu pracujących w równoważnych systemach można
wydłużyć do 12 godzin, tygodniowy - do 40 godzin w przyjętym - co do zasady
miesięcznym - okresie rozliczeniowym.
Obecnie wskazani pracownicy postulują, by udzielać im urlopu tylko na dni pracy,
nie zaś na te, w których nie świadczą pracy. W ten sposób - sumując dni pracy,
na które udzielono im urlopu, i dni dla nich wolne - mieliby więcej dni
odpoczynku od zatrudnionych w podstawowym wymiarze czasu pracy, tj. pracujących
8 godzin na dobę i 40 godzin od przyszłego roku w przyjętym okresie
rozliczeniowym.
Od 1 stycznia 2003 r. pracownikom takim należy udzielać urlopu zarówno na ich
harmonogramowe dni pracy, jak i dni wolne w takiej proporcji, w jakiej występują
one w czasie wykonywania pracy zgodnie z rozkładem czasu pracy. Urlop będzie
więc biegł przez kolejne dni robocze, niezależnie od tego, czy jest to dzień
pracy czy dzień wolny dla zainteresowanego.
Taką samą regułę - udzielania urlopu na dni pracy i dni robocze, w których
pracownik nie wykonuje pracy, proporcjonalnie do liczby, w jakiej dni te
występują w czasie wykonywania pracy - będzie się stosować do zatrudnionych w
niepełnym wymiarze czasu pracy, np. na pół czy ćwierć etatu. Zasada ta
obowiązuje i dziś, choć jest zawarta w rozporządzeniu ministra pracy i polityki
socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu
wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz
ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 2, poz. 14, dalej: rozporządzenie
urlopowe). Od 1 stycznia 2003 r. zostanie ona przeniesiona do k.p.
Kiedy urlop proporcjonalny
Nowelizacja rozwiała wiele wątpliwości na temat udzielania urlopu
proporcjonalnego. Od 1 stycznia 2003 r. będzie on przysługiwał - tak jak do tej
pory - w razie zmiany pracodawcy podczas roku kalendarzowego. W takiej sytuacji
u dotychczasowego pracodawcy przysługuje urlop w wymiarze proporcjonalnym do
czasu u niego przepracowanego w danym roku, a u kolejnego - do końca roku, w
którym zawarto umowę na czas nieokreślony. Jeśli w nowym zakładzie pracownik ma
umowę na okres krótszy niż do końca roku, należy mu się urlop proporcjonalny do
końca trwania umowy.
Przykład: Od 1 stycznia 2002 r. Wojciechowi K. przysługuje 26 dni urlopu
wypoczynkowego. 31 października 2002 r. rozwiązał umowę o pracę, a 1 listopada
2002 r. zawarł następną - bezterminową - z nowym pracodawcą. Jak rozliczyć jego
urlop za 2002 r.?
U dotychczasowego pracodawcy Wojciechowi K. przysługuje urlop wypoczynkowy w
wymiarze proporcjonalnym do czasu przepracowanego w tym roku, tj. za okres od
stycznia do końca października (a więc 22 dni: 10/12 x 26 dni), a w nowym
zakładzie - proporcjonalnie do końca 2002 r., tj. za listopad i grudzień.
Nowelizacja rozstrzyga, że od przyszłego roku zasadę proporcjonalności urlopu
wypoczynkowego stosuje się także w razie zatrudnienia u nowego pracodawcy na
okres próbny, co wcześniej było dyskusyjne. Do tej pory nie było to bowiem
wprost uregulowane. To samo dotyczy sytuacji, gdy pracownik podejmuje kolejną
pracę podczas roku innego niż ten, w którym ustało jego poprzednie zatrudnienie.
Do tej pory trwały spory, czy wówczas stosuje się urlop proporcjonalny, czy też
urlop w pełnym wymiarze. Nowela rozwiała je, wyraźnie wskazując w art. 155 ż 21
k.p. na konieczność udzielania w takim wypadku urlopu proporcjonalnego.
Przykład: Zenon W. ma prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego. Poprzednią umowę o
pracę rozwiązał z końcem 2002 r. Nową - na czas nieokreślony - nawiązał dopiero
1 września 2003 r. Jaki urlop przysługuje mu u nowego pracodawcy?
Proporcjonalny za okres od września do końca grudnia 2003 r., tj. 9 dni (4/12 x
26 dni).
Od 1 stycznia 2003 r. urlop proporcjonalny przysługuje także, gdy osoba powraca
do dotychczasowego pracodawcy po minimum miesięcznej nieobecności z
następujących powodów:
urlopu bezpłatnego,
urlopu wychowawczego,
odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej
służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego lub ćwiczeń wojskowych, tymczasowego
aresztowania, kary pozbawienia wolności,
nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy.
Do tej pory art. 1552 k.p. nakazywał udzielenie urlopu proporcjonalnego po co
najmniej miesięcznym urlopie bezpłatnym lub "innym okresie niewykonywania pracy,
w ciągu którego pracownik nie nabywa prawa do urlopu". Niektórzy do tego okresu
wliczali nawet długotrwałą chorobę.
Urlop na krótką niedyspozycję
Od 1 stycznia 2003 r. pracownik może wykorzystać na żądanie do 4 dni urlopu
wypoczynkowego w roku kalendarzowym w dogodnym dla siebie terminie. To tzw.
urlop na żądanie lub krótką niedyspozycję. Dni te pracownik może wziąć we
wskazanym przez siebie terminie, a pracodawca nie może mu odmówić. Żądanie
udzielenia tego urlopu pracownik powinien zgłosić najpóźniej w dniu jego
rozpoczęcia (choćby telefonicznie). Powinien jednak zadbać, by mieć dowód, że
takiego zawiadomienia dokonał. Najlepiej więc, jeżeli powiadomi pracodawcę o
zamiarze wykorzystania tego urlopu faksem, pocztą elektroniczną lub
telefonicznie przy świadkach.
Dni tych - ze względu na ich charakter - nie umieszcza się w planie urlopów.
Można je wykorzystać w kolejności bezpośrednio po sobie, pojedynczo lub też w
sposób łączony (np. 2 razy po 2 dni; raz 3 dni i raz dzień). Ich suma w danym
roku nie może przekroczyć 4 dni, niezależnie od tego, ile razy pracownik zmieni
pracę. Z tego powodu u każdego pracodawcy powinny one być odrębnie
ewidencjonowane, a informacja o nich powinna się znaleźć w świadectwie pracy.
Te 4 dni nie zwiększają wymiaru urlopu wypoczynkowego (18, 20, 26 dni)
przysługującego pracownikowi w danym roku kalendarzowym (nie przysługuje mu więc
odpowiednio 22, 24 i 30 dni roboczych urlopu).
W praktyce regulacja ta może utrudnić działanie niektórych, w szczególności
małych, firm. W skrajnych sytuacjach zaś - doprowadzić do obejścia przepisów o
strajku. Wydaje się, że wówczas doszłoby do nadużycia prawa przez pracowników,
co - zgodnie z art. 8 k.p. - nie byłoby uznane za wykonywanie prawa i nie
korzystałoby z ochrony prawnej.
Należy sądzić, że pierwszą próbę funkcjonowania tego przepisu w praktyce
pracodawcy odczują już 2 i 3 stycznia 2003 r., kiedy część pracowników zechce
skorzystać z dobrodziejstwa urlopu na żądanie.
Co stanie się z urlopem na żądanie, którego pracownik nie wykorzysta w danym
roku kalendarzowym? Zwykły urlop wypoczynkowy przechodzi w takiej sytuacji na
rok następny i powinien być wykorzystany najpóźniej do końca pierwszego
kwartału. Przepis wyraźnie stanowi, że zasada ta nie dotyczy urlopu na żądanie.
Oznacza to, że można go wykorzystać jeszcze później. Dyskusyjne jest jednak na
razie, jaki charakter będą miały nie wykorzystane dni urlopu na żądanie, które
przeszły na rok następny. Niektórzy uważają, że 1 stycznia następnego roku
kalendarzowego tracą one swój szczególny charakter i stają się normalnym
urlopem, którego wykorzystanie będzie już zależało od zgody pracodawcy, inni zaś
- że zachowują ten szczególny charakter. Wydaje się, że to pierwsze stanowisko
jest uzasadnione. Intencją ustawodawcy nie było przecież, by pracownik nie
wykorzystując wszystkich oddanych mu do dyspozycji w roku kalendarzowym 4 dni
urlopu na żądanie, kumulował je w ten sposób, by w następnym roku móc
wykorzystać takich dni maksymalnie 8, a w jeszcze następnym - 12. Należy więc
przyjąć, że 1 stycznia następnego roku nie wykorzystane dni urlopu na żądanie
nie muszą być udzielone do końca pierwszego kwartału (i na tym polega różnica w
stosunku do nie wykorzystanych dni zwykłego urlopu wypoczynkowego), tracą jednak
swój szczególny charakter, polegający na tym, że pracodawca ma obowiązek ich
udzielenia.
Urlopu na żądanie nie można wykorzystać podczas pierwszego dnia krótkiego
zwolnienia lekarskiego do 6 dni, który od 1 stycznia 2003 r. będzie bezpłatny.
Zgodnie z art. 165 i 166 k.p. w razie choroby urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna
się, a pracodawca zobowiązany jest go przesunąć na termin późniejszy. Potwierdza
to również wyrok Sądu Najwyższego z 10 listopada 1999 r. (I PKN 350/99, OSNAPiS
z 2001 r. nr 6, poz. 198). W jego uzasadnieniu sąd stwierdził: "okres choroby
nie jest i nie może być okresem wykorzystywania urlopu. (...) Udzielenie
pracownikowi zwolnienia urlopowego w okresie niezdolności do pracy jest
niedopuszczalne i prawnie nieskuteczne. Urlop jest jedną z instytucji
zabezpieczających prawo pracownika do wypoczynku (art. 14 k.p.), gwarantowane w
art. 66 konstytucji. Niezdolność do pracy wyłącza możliwość wykorzystania urlopu
zgodnie z jego przeznaczeniem. Urlop przypadający w okresie niezdolności do
pracy z istoty swej nie może spełnić przypisanych mu funkcji. Dlatego udzielenie
urlopu w okresie niezdolności do pracy jest prawnie niedopuszczalne. Zakaz ten
skierowany jest do pracodawcy i ma charakter stanowczy, co znaczy, że nie może
go uchylić ewentualna zgoda pracownika".
Podczas wypowiedzenia
Od 1 stycznia 2003 r. pracownik będzie musiał wykorzystać przysługujący mu urlop
wypoczynkowy podczas wypowiedzenia, niezależnie od tego, kto - on czy pracodawca
- wypowie umowę. Decyzję podejmuje pracodawca, pracownik musi się do niej
dostosować. Pracodawca może jednak nie udzielić pracownikowi urlopu w okresie
wypowiedzenia. Jest to jego przywilej, a nie obowiązek.
Jeśli pracodawca zdecyduje, że pracownik powinien wykorzystać urlop w czasie
wypowiedzenia, ten musi go wykorzystać w wymiarze proporcjonalnym do okresu
zatrudnienia w danym roku kalendarzowym. Nie może więc żądać urlopu w pełnym
wymiarze.
Od 29 listopada nie trzeba będzie także wypłacać ekwiwalentu pieniężnego za nie
wykorzystany urlop pracownikowi zatrudnionemu kolejny raz w tym samym zakładzie
bezpośrednio po ustaniu poprzedniej umowy, jeżeli strony umówią się o
przełożenie urlopu na później.
Rozdział V
Łatwiej zatrudnić, szybciej zwolnić
Strona główna
Vademecum "Rz"
Od 29 listopada prawo do zwolnienia na poszukiwanie pracy ma tylko ten
pracownik, któremu umowę o pracę wypowie pracodawca. Dziś należy się ono
niezależnie od tego, kto wypowiedział umowę.
Wymiar zwolnienia na poszukiwanie pracy nie zmienił się. Są to 2 dni robocze
podczas wypowiedzenia trwającego nie więcej niż miesiąc i 3 dni robocze - w
razie trzymiesięcznego wypowiedzenia. 3 dni wolne przysługują także w razie
skrócenia trzymiesięcznego wypowiedzenia na podstawie art. 361 ż 1 k.p.
Od 29 listopada pracodawca nie będzie musiał wręczać świadectwa pracy
pracownikowi, z którym nawiąże kolejną umowę o pracę bezpośrednio po rozwiązaniu
lub wygaśnięciu poprzedniej. Z jednym wyjątkiem - jeżeli zainteresowany tego
zażąda, świadectwo pracy trzeba sporządzić.
Według projektu nowelizacji rozporządzenia w sprawie szczegółowej treści
świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania pracownik
powinien zgłosić pracodawcy żądanie wydania świadectwa najpóźniej w dniu
poprzedzającym dzień rozwiązania stosunku pracy. Jeśli nie złoży takiego
żądania, pracodawca wydając świadectwo pracy już na koniec okresu zatrudnienia,
będzie musiał wykazać w nim również wszystkie okresy poprzedniego zatrudnienia.
Pracownik, który będzie zatrudniany u tego samego pracodawcy po raz kolejny
bezpośrednio po rozwiązaniu poprzedniej umowy, nie będzie także podlegał
wstępnym badaniom lekarskim.
Przykład: Pracownik jest zatrudniony na czas określony od 1 października do 31
grudnia 2002 r. Pracodawca zamierza podpisać z nim umowę na czas nieokreślony.
Wcześniej przepracował on tylko 4 miesiące w innej firmie. Czy należy wydać mu
świadectwo pracy przy zakończeniu obecnej umowy?
Od 29 listopada pracownikowi, który zawiera z tym samym pracodawcą kolejną umowę
bezpośrednio po wygaśnięciu lub rozwiązaniu wcześniejszej, należy wystawić
świadectwo pracy tylko wówczas, gdy zgłosi on takie żądanie. Inaczej byłoby,
gdyby pracodawca nie zamierzał zawrzeć z nim kolejnej umowy. Musiałby wówczas
wystawić świadectwo pracy, niezależnie od żądania pracownika.
Konsultacje i odszkodowanie
Dotychczas pracodawca, który nie uwzględnił zastrzeżeń zakładowej organizacji
związkowej co do zamiaru wypowiedzenia pracownikowi umowy na czas nieokreślony,
musiał konsultować chęć jego zwolnienia z ogólnokrajową organizacją związkową.
Od 29 listopada wystarczy jedynie zawiadomić zakładową organizację związkową o
zamiarze zwolnienia.
Od 29 listopada zmienią się zasady przyznawania odszkodowania pracodawcy w razie
nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Dziś odszkodowanie przysługuje w wysokości faktycznie wyrządzonej szkody, nie
może być jednak wyższe od wynagrodzenia pracownika na stałym etacie za okres
wypowiedzenia lub od wypowiedzenia dwutygodniowego - gdy pracownik jest
zatrudniony na czas wykonania określonej pracy.
Po nowelizacji pracodawcy przysługuje odszkodowanie, niezależnie od tego, jakiej
szkody doznał i czy w ogóle ją poniósł. Odszkodowanie będzie należne w wysokości
wynagrodzenia pracownika za okres wypowiedzenia umowy, a jeśli pracuje na czas
określony lub na czas wykonania określonej pracy - wynagrodzenia za 2 tygodnie.
Powiadomienie inspektorów
Dziś pracodawca musi w ciągu 14 dni od rozpoczęcia działalności powiadomić
Państwową Inspekcję Pracy i Państwową Inspekcję Sanitarną o miejscu, rodzaju i
zakresie prowadzonej działalności, a także o przewidywanej liczbie pracowników.
Musi także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach służących
zapewnieniu bezpieczeństwa i higieny pracy.
Od 29 listopada tych obowiązków będzie mniej. Wydłużony też będzie termin na ich
podanie. Pracodawca będzie musiał zawiadamiać na piśmie jedynie o miejscu,
rodzaju i zakresie prowadzonej działalności. Będzie miał na to nie 14, lecz 30
dni od rozpoczęcia działalności. O zmianie miejsca, rodzaju i zakresu
prowadzonej działalności, zwłaszcza technologii lub profilu produkcji, będzie
informował tylko wówczas, gdy zmiany te mogą spowodować zwiększenie zagrożenia
dla zdrowia pracowników. Zwolniony zaś będzie całkowicie z obowiązku
powiadomienia PIP i PIS o zaprzestaniu działalności lub likwidacji zakładu
pracy.
Regulaminy
Od 29 listopada podwyższeniu ulegnie próg zatrudnionych, który zobowiązuje
pracodawcę do wprowadzenia regulaminu pracy i wynagradzania. Oba te regulaminy
będą musieli tworzyć pracodawcy zatrudniający co najmniej 20, a nie - jak
dzisiaj - co najmniej 5 pracowników. Pozostali nie muszą tworzyć regulaminów.
Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by tego dokonali.
Pracodawcy zatrudniający mniej niż 20 pracowników zamiast regulaminu pracy będą
teraz musieli poinformować każdego pracownika indywidualnie na piśmie o:
obowiązujących normach czasu pracy,
terminach dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w
pięciodniowym tygodniu pracy,
porze nocnej,
terminie, miejscu i czasie wypłaty wynagrodzenia,
przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy
oraz usprawiedliwiania nieobecności.
Przykład: Zatrudniam 15 pracowników. W mojej firmie obowiązuje regulamin pracy.
Ponoć po zmianach mogę go zlikwidować. Jakie czynności muszę w tym celu podjąć?
Nic nie stoi na przeszkodzie, by dotychczasowy regulamin nadal obowiązywał.
Jeśli jednak pracodawca tego nie chce, regulamin pracy będzie obowiązywał aż do
czasu wręczenia wszystkim pracownikom pisemnych informacji o obowiązujących
normach czasu pracy, terminach dni wolnych, wynikających z rozkładu czasu pracy
w pięciodniowym tygodniu pracy, porze nocnej, terminie, miejscu i czasie wypłaty
wynagrodzenia, przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i
obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności.
Przykład: W mojej firmie jest 6 pracowników. Mamy regulamin wynagradzania. Czy
mogę z niego zrezygnować w związku z nowelizacją k.p.?
Dotychczasowy regulamin wynagradzania będzie obowiązywał do czasu wprowadzenia
jego postanowień, dotyczących warunków zatrudnienia, do umów pracowników.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Od 29 listopada służbę bhp będzie musiał tworzyć pracodawca zatrudniający 100
pracowników, a nie - jak dziś - 10. Komisję bhp będą tworzyć pracodawcy mający
co najmniej 250 pracowników (dziś - co najmniej 50).
Każdy pracodawca - niezależnie od liczebności personelu - będzie mógł powierzyć
wykonywanie zadań służby bhp zewnętrznym specjalistom albo pracownikowi
zatrudnionemu przy innej pracy, który posiada odpowiednie kwalifikacje. Taka
regulacja pozwoli na outsorcing usług bhp, co spowoduje obniżenie kosztów, jakie
do tej pory ponosili pracodawcy, zatrudniając inspektorów bhp na podstawie umów
o pracę.
Rozdział VI
Czas pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Znowelizowane przepisy o czasie pracy pozwalają na nieco większą swobodę przy
ustalaniu rozkładów i harmonogramów czasu pracy, mają jednak charakter raczej
interwencyjny niż całościowy. Dopiero zapowiadana kolejna nowela tego działu
k.p. ma stworzyć pełną i spójną regulację.
Okresy rozliczeniowe
Od 1 stycznia 2003 r. w podstawowym systemie czasu pracy dostępne będą trzy
rodzaje okresów rozliczeniowych, nie przekraczających odpowiednio: 4, 6 i 12
miesięcy. Okres 4-miesięczny będzie zwykłym, podstawowym okresem rozliczeniowym
zamiast dotychczasowego, wynoszącego do 3 miesięcy (art. 129 ż 1 k.p.).
W niektórych gałęziach pracy okres rozliczeniowy będzie można wydłużyć do 6
miesięcy. Chodzi tu o budownictwo, rolnictwo i hodowlę, pilnowanie mienia lub
osób oraz "prace użyteczne społecznie lub służące zaspokajaniu codziennych
potrzeb ludności". Pomocny w interpretacji tego ostatniego pojęcia jest art. 139
k.p., który w pkt 10 wymienia przykładowo "prace konieczne ze względu na ich
użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności". Chodzi o prace: w
placówkach handlowych, zakładach świadczących usługi dla ludności, gastronomii,
zakładach hotelarskich, komunalnych, opieki zdrowotnej, domach pomocy
społecznej, zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty,
turystyki i wypoczynku. Ze względu na podobieństwo sądzę, że przykłady z art.
139 pkt 10 mają także zastosowanie do pojęcia z art. 129 ż 11 k.p.
Jeżeli w tych dziedzinach jest to dodatkowo uzasadnione nietypowymi warunkami
organizacyjnymi lub technicznymi, mającymi wpływ na przebieg procesu pracy,
okres rozliczeniowy można przedłużyć nawet do 12 miesięcy.
Wydłużanie okresu rozliczeniowego powyżej 4 miesięcy nie będzie jednak
dopuszczalne w systemie równoważnych norm czasu pracy, ruchu ciągłym,
czterobrygadowej lub podobnej organizacji pracy oraz przy dozorze lub pracach
związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy.
Nowela nie wprowadza sztywnych okresów rozliczeniowych trwających 4, 6 albo 12
miesięcy. Są to okresy maksymalne, co oznacza, że pracodawca może w nakreślonych
granicach wybrać okres najbardziej mu odpowiadający, np. 5-, 8- albo
11-miesięczny. Od 1 stycznia 2003 r. okresy rozliczeniowe mogą objąć znaczne
części roku, a nawet cały rok. Stworzy to możliwość realnego kompensowania
przekroczeń dobowych norm czasu pracy w sezonach najbardziej intensywnej pracy
(np. w handlu w okresie świątecznym) mniejszym jej natężeniem poza sezonem.
Redakcja art. 129 ż 11 k.p. nie ogranicza przedłużania okresu rozliczeniowego do
określonych grup pracowniczych, np. w budownictwie do robotników budowlanych, a
w handlu - do ekspedientów. Należy zatem uznać, że pracodawcy prowadzący
działalność wskazaną w tym przepisie mogą wydłużyć okres rozliczeniowy wszystkim
zatrudnionym w danej działalności, a więc np. w budownictwie nie tylko
robotnikom budowlanym, ale i pracownikom biurowym, księgowym, administracyjnym
itd.
Przedłużanie okresu rozliczeniowego do 6 miesięcy we wskazanych gałęziach pracy
nie jest ograniczone żadnymi dodatkowymi warunkami, jak rodzaj pracy czy
specyficzna jej organizacja. Tam, gdzie ustawodawca miał zamiar wprowadzić tego
rodzaju przesłanki, wyraźnie to zastrzegł, jak w art. 1294 k.p., regulującym
równoważny system czasu pracy. W przedsiębiorstwach wielobranżowych zajmujących
się m.in. którąś z działalności uzasadniających przedłużenie okresu
rozliczeniowego zgodnie z art. 129 ż 11 k.p. nie wydaje się dopuszczalne objęcie
przedłużonym okresem pracowników nie mających nic wspólnego z daną
działalnością. Na przykład firma, która - obok usług budowlanych - prowadzi
fabrykę materiałów budowlanych, nie może objąć pracowników fabrycznych
przedłużonym okresem rozliczeniowym.
Oczywiście powstaną sytuacje wątpliwe, np. gdy dana praca będzie częściowo
związana z działalnością pozwalającą na przedłużenie okresu rozliczeniowego, a
częściowo z inną. Wątpliwości tego rodzaju mogą powstać w odniesieniu do
pracowników administracyjnych lub księgowych, zarządzających zarówno przykładową
fabryką, jak i usługami budowlanymi. Wątpliwości takie należy rozstrzygać z
uwzględnieniem celu nowelizacji, jakim było uelastycznienie czasu pracy.
Oczywiście realizacja tego celu będzie pełniejsza, gdy dopuści się wydłużenie
okresu rozliczeniowego wobec wszystkich pracowników związanym z budownictwem.
Tak więc jeżeli na charakterystykę pracy danego pracownika administracyjnego
choć częściowo wpływa specyfika działalności budowlanej, a nawet jeżeli choć
częściowo zajmuje się on tą działalnością, nawet zza biurka, to można go objąć
przedłużonym okresem rozliczeniowym.
Ustawodawca wprowadził specyficzny tryb ustanawiania okresów rozliczeniowych
dłuższych niż 4-miesięczne: w układzie zbiorowym pracy (zakładowym albo
ponadzakładowym) lub za zgodą zakładowej organizacji związkowej (art. 129 ż 12
k.p.).
Na umieszczenie ich w układzie konieczna jest, co oczywiste, zgoda jego stron,
czyli pracodawcy i odpowiednich organizacji związkowych.
Przepis nie wymaga ulokowania regulacji o przedłużeniu okresu rozliczeniowego w
układzie, nawet gdy zakład jest nim objęty, konieczna jest jednak na to zgoda
zakładowej organizacji związkowej. Najwłaściwszy jest tu regulamin pracy, który
zapewnia większą elastyczność zmian. Jego zmiany nie wymagają formy protokołu
dodatkowego, rejestrowanego przez państwowego inspektora pracy.
Omawiany przepis dla wydłużania okresu rozliczeniowego zastrzega zgodę
organizacji związkowej, nawet gdy w myśl ogólnych przepisów dotyczących
regulaminu pracy jego ustalenie bądź zmiana mogłyby obyć się bez niej.
Zgoda związków nie jest potrzebna, gdy nie można osiągnąć porozumienia co do
treści regulaminu (zmian) w wyznaczonym terminie albo jeżeli organizacje
działające w zakładzie nie mogą ustalić wspólnego stanowiska (odpowiednio: art.
1042 ż 2 k.p. i art. 30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych). Wówczas
pracodawca może samodzielnie wprowadzić w życie albo zmienić regulamin pracy,
ale nie będzie mógł przedłużyć w nim okresu rozliczeniowego ponad 4 miesiące.
Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, okresy
rozliczeniowe można wydłużać w regulaminie pracy po zawiadomieniu państwowego
inspektora pracy. Jeżeli pracodawca nie jest zobowiązany do wydania regulaminu
pracy ze względu na niską liczbę zatrudnionych (poniżej 20), podejmie decyzję o
wydłużeniu okresu jednostronnie.
Ustawodawca pomija milczeniem kwestię skracania raz wydłużonego okresu
rozliczeniowego. Może stąd płynąć wniosek, że wymagać to będzie takiego samego
trybu jak jego wydłużenie. Niewykluczony jest też pogląd, że skrócenie okresu,
jako zmiana warunków zatrudnienia na korzyść pracownika, może zostać dokonane
indywidualnie wobec poszczególnych pracowników (art. 18 ż 1 k.p.). Można jednak
wyobrazić sobie sytuację, gdy dla danego pracownika korzystniejszy będzie
dłuższy okres rozliczeniowy, ze względu na np. większą liczbę dni harmonogramowo
całkowicie wolnych od pracy. Pomijam tu głębszą analizę tego zagadnienia.
Pracownicy muszą być oczywiście powiadomieni o wydłużeniu okresu
rozliczeniowego. Ma to szczególne znaczenie tam, gdzie pracodawca nie jest
zobowiązany do utworzenia regulaminu pracy, albo u którego nie działa
organizacja związkowa. Trybu takiego powiadomienia ustawodawca wyraźnie nie
określił. Powiadomienie o przedłużeniu okresu rozliczeniowego może więc odbyć
się w sposób dowolny, choćby przez umieszczenie na tablicy ogłoszeń. Można też
wziąć pod uwagę tryb z art. 1044 k.p., który wymaga formy pisemnej i skierowania
zawiadomienia do każdego pracownika indywidualnie.
Państwowy inspektor pracy, którego trzeba powiadomić o przedłużeniu okresu
rozliczeniowego w braku organizacji związkowej w zakładzie, nie ma prawa
wstrzymać tej decyzji. Jeżeli jednak uzna, że jest sprzeczna z prawem, powinien
zarzucić pracodawcy popełnienie wykroczenia z art. 281 pkt 5 k.p. i wszcząć
odpowiednią procedurę.
Przerywany czas pracy
Od 29 listopada przerywany system czasu pracy można stosować bez dotychczasowych
ograniczeń. Podobnie jak przedłużanie okresu rozliczeniowego, stosowanie
przerywanego systemu czasu pracy zostało wyłączone wobec zatrudnionych w
systemie równoważnych norm czasu pracy, ruchu ciągłym, czterobrygadowej lub
podobnej organizacji pracy oraz przy dozorze lub pracach związanych z częściowym
pozostawaniem w pogotowiu do pracy (art. 1295a k.p).
Przerywany system czasu pracy polega na tym, że między okresami pracy występuje
przerwa, nie wliczana do czasu pracy. Szczególne korzyści z tego systemu mogą
płynąć dla pracodawców, u których praca intensyfikuje się w dwóch okresach doby.
Mogą więc organizować pracę np. od 7.00 do 11.00, przerwa od 11.00 do 16.00 i
znowu praca od 16.00 do 20.00.
Przerywanego systemu czasu pracy nie można wprowadzić dowolnie, lecz tylko gdy
jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją. Rozkłady czasu pracy w
tym systemie mogą przewidzieć jedną przerwę w ciągu doby o wymiarze nie
przekraczającym 5 godzin. Przerwy nie wlicza się do czasu pracy, ale za czas jej
trwania pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości połowy wynagrodzenia
należnego za przestój (art. 82 ż 1 i 2 k.p.).
Przerywany system czasu pracy można wprowadzić tylko w uzp. W praktyce ogranicza
to jego stosowanie do dużych zakładów, gdyż te najczęściej są nim objęte. W
mniejszych zakładach, nie objętych układem, nawet obecność organizacji
związkowej i jej ewentualna zgoda nie wystarczy do wprowadzenia przerywanego
systemu czasu pracy. Jedyny wyjątek uczyniono dla pracodawców będących osobami
fizycznymi prowadzącymi działalność rolniczą, u których nie działa zakładowa
organizacja związkowa. Rolnik, u którego nie działa organizacja związkowa, ma
prawo wprowadzić przerywany system czasu pracy w umowie o pracę. Nie musi też
płacić pracownikom za czas przerwy, jeżeli taki obowiązek nie znajdzie się w
umowie o pracę.
Są więc dwa reżimy wprowadzania przerywanego systemu czasu pracy: układowy,
maksymalnie sformalizowany, obejmujący wszystkich pracodawców, i maksymalnie
uproszczony dla jednej grupy - rolników. Pominięto wszystkie "pośrednie" tryby,
jak regulamin pracy, zgoda organizacji związkowej czy też powiadomienie
inspekcji pracy.
Zadaniowy czas pracy
Dotychczas stosowanie zadaniowego czasu pracy uzasadniał rodzaj pracy i jej
organizacja. Po zmianach przepisów - czyli od 29 listopada br. - również miejsce
jej wykonywania (art. 1298 ż 1 k.p.). Z zadaniowym czasem pracy łączy się wiele
problemów. Jeden z nich sprowadza się do pytania: czy pracownikom zadaniowym
należą się dodatki za pracę w godzinach nadliczbowych? Nie zmieniony art. 136
k.p. może sugerować, że się nie należą. Odmienny pogląd wyrażał Sąd Najwyższy
(orzeczenie z 10 września 1998 r., I PKN 301/98, nie publ.; z 4 sierpnia 1999, I
PKN 181/99, OSNAP 2000/22/810). Jego zdaniem pracodawca powinien przydzielać tym
pracownikom zadania w takim rozmiarze, aby ich wykonanie było możliwe w ramach
podstawowych norm czasu pracy. Innymi słowy - przepisów o dodatku za pracę
nadliczbową nie stosuje się do pracowników zadaniowych, ponieważ z założenia nie
powinni oni pracować w nadgodzinach. W konsekwencji, jeżeli pracują
ponadnormatywnie, to prawo do dodatku przysługuje im tak jak pozostałym.
Argument taki wydaje się dyskusyjny, gdyż ta sama zasada ma zastosowanie również
do wszystkich innych pracowników - też co do zasady nie powinni pracować w
nadgodzinach. Praca nadliczbowa jest bowiem dopuszczalna tylko wyjątkowo, w
wypadkach określonych w art. 133 ż 1 k.p. Reguły dopuszczalności pracy w
nadgodzinach są jednakowe dla obu omawianych grup.
Jeśliby jednak uznać, że prawo do dodatku przysługuje pracownikom zadaniowym, to
powstaje pytanie, jak ustalić wymiar pracy nadliczbowej. Tu właśnie interweniuje
nowela, pozwalając na nowo przeanalizować problem.
Nowy art. 12911 ż 1 k.p. wyraźnie zwalnia pracodawców z obowiązku
ewidencjonowania godzin pracy pracowników zadaniowych. Na gruncie przepisów
sprzed nowelizacji można było próbować uzasadniać obowiązek pracodawcy
ewidencjonowania czasu ich pracy wobec braku wyraźnego wyłączenia, choć
obowiązek taki był często niemożliwy do spełnienia. Zakładając jego istnienie,
można było argumentować, że pracodawca nie prowadzący ewidencji czasu pracy dla
pracowników zadaniowych nie może korzystać ze swego bezprawnego zaniechania i
musi udowodnić, że pracownik nie pracował w nadgodzinach. Teraz, gdy ewidencja
już bezdyskusyjnie będzie nieobowiązkowa, powstanie dodatkowy argument za tym,
że pracownicy zadaniowi nie mają prawa do dodatku za pracę w godzinach
nadliczbowych. Sankcją dla pracodawcy przydzielającemu pracownikowi zbyt duży
wymiar zadań byłaby wówczas tylko kara za wykroczenie - naruszanie przepisów o
czasie pracy (art. 281 pkt 5 k.p.).
Przerwa w czasie pracy
Do obowiązkowej piętnastominutowej przerwy wliczanej do czasu pracy, udzielanej
pracującemu co najmniej 6 godzin dziennie (art. 12910 ż 1 k.p.), od 29 listopada
dodano fakultatywną przerwę w wymiarze do 60 minut "na spożycie posiłku lub
załatwienie spraw osobistych" (art. 12910 ż 2 k.p.).
Wprowadzenie tego przepisu było zapewne podyktowane zamiarem zarysowania
wyraźnej różnicy między podstawowym a przerywanym systemem czasu pracy. W
podstawowym istnieją dwie przerwy: nie wliczana do czasu pracy - nowa, wynosząca
maksymalnie do godziny, i 15-minutowa, wliczana do czasu pracy (obowiązkowa dla
pracującego 6 godzin lub dłużej jednego dnia).
Poza wskazanymi przerwami inne są dopuszczalne tylko w tym zakładzie, który
wprowadził przerywany czas pracy. Inną sprawą jest kwestia dopuszczalności
udzielania 60-minutowej przerwy w pracy zatrudnionym w przerywanym systemie
czasu pracy. Takie łączenie przerw: "przerwy na spożycie posiłku lub załatwienie
spraw osobistych" z przerwą wynikającą z przerywanego systemu czasu pracy,
mogłoby wydłużyć łączny wymiar przerwy nie wliczanej do czasu pracy do 6 godzin.
Brak zakazu takiego łączenia może być interpretowany jako zezwolenie. Mimo to
pojawiają się postulaty, aby zakaz taki wyinterpretować z całości mających tu
zastosowanie przepisów (K. Rączka, "Czas pracy po nowelizacji", PiZS 9/2002).
Szkoda, że ustawodawca nie pozwolił na udzielanie nowej, nie wliczanej do czasu
pracy przerwy w częściach; może to być tylko jedna taka przerwa dziennie.
Wprowadza się ją w uzp, regulaminie pracy albo w umowie o pracę, jeżeli
pracodawca nie jest objęty układem lub nie jest zobowiązany do ustalania
regulaminu pracy (nowy art. 12910 ż 3 k.p.). Przepis ten sugeruje, że pracodawca
objęty układem lub zobowiązany do ustalania regulaminu pracy nie może wprowadzić
przerwy w umowie o pracę, lecz w jednym z tych dokumentów. Również nie wydaje
się dopuszczalne wprowadzanie przerwy przez pracodawcę nie zobowiązanego do
tworzenia regulaminu pracy w trybie informacyjnym z art. 1044 k.p. Trzeba
zwrócić uwagę, że jest to trzeci już różny od poprzednich tryb wprowadzania
poszczególnych instytucji z zakresu czasu pracy. Inne tryby ustawodawca
przewidział dla przedłużania okresu rozliczeniowego i przerywanego czasu pracy.
Ewidencja czasu pracy
Od 1 stycznia 2003 r., zgodnie z art. 12911 ż 2 k.p., nie trzeba będzie
prowadzić ewidencji czasu pracy dla pracowników objętych zadaniowym czasem
pracy, zarządzających zakładem w imieniu pracodawcy oraz otrzymujących ryczałt
za godziny nadliczbowe lub pracę w porze nocnej. Ustawodawca wyłączył więc spod
obowiązku ewidencjonowania czas pracy tych grup pracowników, wobec których
prowadzenie ewidencji jest utrudnione lub wręcz niemożliwe.
Limity godzin nadliczbowych
Art. 133 ż 2 k.p. stanowi, że liczba godzin nadliczbowych pracownika nie może
przekroczyć 4 godzin na dobę i 150 godzin rocznie. Do 28 listopada br. jest to
nieprzekraczalny, maksymalny limit. Po tej dacie roczne limity godzin
nadliczbowych będzie można ustalać odmiennie od kodeksowych (nowy art. 133 ż 2a
k.p.) pod warunkiem zachowania 48-godzinnej średniotygodniowej pracy w okresie
rozliczeniowym. Można więc będzie dopuścić do 8 godzin pracy nadliczbowej
średnio w tygodniu. Liczba ta wynika z tego, że ustawa z 1 marca 2001 r. o
zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. nr 28, poz. 301) skraca od 1 stycznia 2003
r. podstawową przeciętną tygodniową normę czasu pracy z 41 do 40 godzin. Pozwala
to na podniesienie rocznego limitu godzin nadliczbowych aż do 416 godzin (8
godzin tygodniowo razy 52 tygodnie w roku).
Limit godzin nadliczbowych będzie można wprowadzić w uzp lub regulaminie pracy.
Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem i nie ma obowiązku ustalania
regulaminu, limit ten będzie mógł ustalić w umowie o pracę.
Zezwolenie na wprowadzanie odmiennych od kodeksowych limitów godzin
nadliczbowych nie jest równoznaczne z zezwoleniem na planowanie pracy
nadliczbowej. Praca nadliczbowa jest i pozostanie dopuszczalna tylko w
enumeratywnie wymienionych przez art. 133 ż 1 k.p. sytuacjach: konieczność
uczestnictwa w akcji ratowniczej i "szczególne potrzeby pracodawcy". Pracy w
godzinach nadliczbowych nie uzasadnia więc zaspokajanie zwykłych, planowych
potrzeb pracodawcy.
Dodatki za nadgodziny
Nowela obniża od 1 stycznia 2003 r. stawkę dodatku za pracę w godzinach
nadliczbowych do 50 proc. normalnego wynagrodzenia za wszystkie godziny
nadliczbowe, poza tymi w porze nocnej oraz w dniach, które są dla pracownika
zwykłymi dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, tak w
dni powszednie, jak i w niedziele i święta (art. 134 ż 1 k.p.). 100-proc.
dodatek należny będzie tylko za pracę ponadnormatywną w nocy oraz w niedziele i
święta nie będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go
rozkładem czasu pracy oraz w dni wolne udzielone w zamian za niedziele lub
święta, w których zgodnie z rozkładem pracownik pracuje.
Zwróćmy uwagę na wysokość dodatku za pracę ponadnormatywną wykonywaną w dniu
wolnym od pracy, wynikającym z rozkładu czasu pracy w pięciodniowym tygodniu
pracy (dla uproszczenia wywodu nazwę ten dzień umownie "wolną sobotą", choć,
oczywiście, nie musi on przypadać w sobotę). Dzień ten nie jest, z założenia,
świętem ani niedzielą, lecz dniem powszednim. Dodatek w wysokości 50 proc.
należny jest zaś za pracę nadliczbową we wszystkie dni powszednie oraz niedziele
i święta, pod warunkiem że są one harmonogramowymi dniami pracy. W tej sytuacji
może powstać pytanie, czy niższy 50-proc. dodatek za pracę w wolną sobotę
należny jest pod takim samym warunkiem jak za niedziele i święta, tj. gdy
zgodnie z rozkładem czasu pracy jest to dzień pracy. Taka sytuacja jest jednak
niemożliwa, gdyż ze swej natury dzień, o którym mowa, musi być dniem
harmonogramowo wolnym od pracy. Stąd wniosek, że za pracę nadliczbową w wolną
sobotę należny będzie zawsze dodatek w wysokości 50 proc., gdyż wolna sobota
jest dniem powszednim.
Oczywiście najistotniejsze jest obniżenie dodatku za pracę nadliczbową w
trzeciej i następnych godzinach w danym dniu, jeżeli praca taka przypada (poza
porą nocną) w dniu, który zgodnie z rozkładem jest dla pracownika dniem pracy.
Zmiana ta stawia na równi pracę wykonywaną zgodnie z rozkładem czasu pracy,
niezależnie czy przypada w dzień powszedni, niedzielę lub święto. Praca
ponadnormatywna w dzień roboczy dla pracownika będzie wynagradzana jednakowo -
dodatkiem 50-proc., chyba że przypada w nocy.
Przekroczenie dobowych i tygodniowych norm czasu pracy
Nowy ż 11a art. 134 przesądza, że od 1 stycznia 2003 r. za pracę
ponadnormatywną, która powoduje jednocześnie przekroczenie dobowej normy czasu
pracy oraz normy średniotygodniowej, będzie należny jeden dodatek, a nie dwa.
Były na ten temat spory, lecz nowy przepis rozstrzygnął, że pracę
ponadnormatywną należy najpierw wynagradzać dodatkiem za przekroczenie normy
dobowej, a dopiero nie opłacone w ten sposób godziny nadliczbowe - dodatkiem z
tytułu przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej. Obliczenia można dokonywać
następująco.
Po zakończeniu okresu rozliczeniowego należy zsumować liczbę godzin, które
pracownik przepracował w tym okresie, i odjąć od niej liczbę godzin, która była
dopuszczalna w myśl obowiązujących norm czasu pracy. Od liczby takich godzin
ponadnormatywnych należy odjąć te, za które dodatek już wypłacono na bieżąco
podczas okresu rozliczeniowego z tytułu przekraczania norm dobowych. Resztę
należy opłacić dodatkiem z tytułu przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej.
By dobrać odpowiednią wysokość dodatku, trzeba ustalić, w jakim czasie przypadły
nie opłacone godziny: w dni, które zgodnie z rozkładem czasu pracy były dniami
pracy (jeżeli tak, to w dzień czy w nocy), czy też wynikające z rozkładu dni
wolne. Jeżeli w danym okresie rozliczeniowym praca ponadnormatywna była
wykonywana zarówno w dni pracy, jak i wolne, takie ustalenie może być trudne,
gdyż chodzi tu o przekroczenie średniej tygodniowej normy czasu pracy, a nie
przekroczenie dobowej normy konkretnego dnia.
Za pracę w nocy
Dodatek za pracę w porze nocnej dla pracowników stale pracujących w nocy poza
zakładem pracy będzie można wypłacać od 29 listopada br. w formie ryczałtu (art.
137 ż 3 k.p.). Praca nocna nie musi występować stale, może być sporadyczna,
byleby poza zakładem.
Pracodawca nie musi ewidencjonować czasu pracy takiego pracownika (art. 12911 ż
2 k.p.), a tym samym śledzić wymiaru jego pracy nocnej. Z dorobku orzecznictwa w
odniesieniu do analogicznej konstrukcji ryczałtu za pracę ponadnormatywną można
wnioskować, że pracownik może domagać się wypłaty dodatku za pracę
przekraczającą wymiar objęty ryczałtem. Aby uzasadnić żądanie uzupełnienia
dodatku, przekroczenie powinno mieć charakter "istotny" (wyrok SN z 20 maja 1998
r., I PKN 143/98, OSNAPiUS 1999/12/389). Obecnie, gdy czas pracy "ryczałtowców"
bezdyskusyjnie nie podlega już ewidencjonowaniu, ciężar dowodu na takie istotne
przekroczenie przewidywanego wymiary pracy nocnej będzie spoczywał na
pracowniku. Dotychczas sądy miały tendencję od obarczania pracodawców ciężarem
dowodu na rzeczywistą długość pracy. Argumentem, który miał za tym przemawiać,
był - skądinąd dyskusyjny - obowiązek ścisłego ewidencjonowania czasu pracy
pracujących poza zakładem. Podnoszono, że pracodawca powinien przedstawić
rzetelną i zgodną z prawem ewidencję czasu pracy, a jeżeli jej nie miał, co w
odniesieniu do osób stale pracujących poza zakładem było częste wobec braku
możliwości jej prowadzenia, nie powinien odnosić korzyści ze swego zaniedbania,
a więc musiał dowodzić rzeczywistego czasu pracy pracowników innymi środkami
dowodowymi.
W zamian za nadgodziny
Pracę nadliczbową można rekompensować czasem wolnym nawet bez wniosku
pracownika. W braku takiego wniosku czas wolny udzielany za czas przepracowany w
nadgodzinach wynosić będzie 1,5 : 1 (art. 143 ż 2 k.p.), to znaczy 1 godzinę 30
minut czasu wolnego za godzinę nadliczbową. Dodatkowym warunkiem dopuszczalności
udzielenia czasu wolnego w zamian za pracę nadliczbową bez wniosku pracownika
jest to, aby był udzielony do końca okresu rozliczeniowego, w którym praca
ponadnormatywna miała miejsce. Jeżeli czas wolny udzielany będzie z inicjatywy
pracownika, proporcja ta wyniesie 1 : 1. W takim wypadku czas wolny może zostać
udzielony również w następnych okresach rozliczeniowych. Ten przepis wchodzi w
życie 29 listopada br.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział pierwszy
Nowe lub zmienione przepisy kodeksu pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Większość nowych lub zmienionych przepisów prawa pracy wejdzie w życie 29
listopada tego roku, niektóre 1 stycznia 2003 r., a jeszcze inne 1 lipca 2003 r.
Na czym polega ich istota?
Zakaz zastępowania umów o pracę cywilnoprawnymi
Wprowadzono zakaz zastępowania umowy o pracę umowami cywilnoprawnymi (np.
zlecenia, o dzieło), jeżeli strony łączy stosunek prawny posiadający cechy
stosunku pracy (m.in. praca w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę, na
ryzyko zakładu, podporządkowanie organizacyjne szefowi).
W kodeksie pracy jest już art. 22 ż 11 chroniący przed takimi praktykami.
Zgodnie nim zatrudnienie na warunkach zatrudnienia pracowniczego jest zawsze
zatrudnieniem na umowę o pracę, bez względu na nazwę umowy łączącej strony.
Wobec tego dodana regulacja w praktyce niewiele zmieni.
Przepisy prawa pracy w zawieszeniu
Strona główna
Vademecum "Rz"
W szeroko rozumianym prawie pracy są tzw. minimalne standardy ochrony
pracownika. Oznacza to, że umowy o pracę, regulaminy pracy i wynagradzania oraz
inne przepisy wewnątrzzakładowe nie mogą ustalać postanowień mniej korzystnych.
Gdyby jednak tak się stało, to owe postanowienia są nieważne z mocy prawa, a
zamiast nich stosuje się odpowiednie regulacje prawa pracy. Nic jednak nie stoi
na przeszkodzie, aby umowy o pracę, wskazane regulaminy czy inne przepisy
wewnątrzzakładowe przyznawały zatrudnionym więcej uprawnień.
Nie można też zawieszać przepisów prawa pracy. Od zasady tej istnieje wyjątek z
art. 24127 k.p., pozwalający na czasowe zawieszenie układu zbiorowego pracy
(u.z.p.). Zgodnie z tym przepisem mający problemy finansowe przedsiębiorca może
porozumieć się ze związkami zawodowymi o czasowym, maksymalnie 3-letnim,
zawieszeniu stosowania u.z.p. (zakładowego lub ponadzakładowego; w całości lub w
części).
Od 29 listopada tego roku pracodawca będący w trudnej sytuacji gospodarczej
będzie mógł - w porozumieniu z zakładową organizacją związkową (z.o.z.), a w jej
braku - z przedstawicielem załogi - zawiesić maksymalnie na 3 lata stosowanie
wybranych przepisów prawa pracy. Z tym że nie dotyczy to k.p., innych ustaw i
aktów wykonawczych.
Możliwość tę ograniczono więc praktycznie do prawa wewnątrzzakładowego, np.
regulaminów wynagradzania.
Co więcej, znajdujący się w podobnych tarapatach pracodawca nie objęty u.z.p.
lub mający poniżej 20 pracowników uzyskał prawo stosowania warunków zatrudnienia
mniej korzystnych od zapisanych w umowach o pracę przez okres wskazany w
porozumieniu z z.o.z., a przy jej braku - z przedstawicielstwem załogi.
Obydwa porozumienia zawarte z przedstawicielem załogi trzeba przedstawić do
akceptacji wojewódzkiej komisji dialogu społecznego, a następnie (bez względu na
to, kto je zaakceptował: z.o.z. czy reprezentant personelu) zgłosić inspektorowi
pracy.
Przykład:
Firma komputerowa zagwarantowała wszystkim pracownikom działu sprzedaży w
umowach o pracę premię w wysokości X proc. przychodów ze sprzedaży. Jest
ona płatna kwartalnie z opóźnieniem trzech miesięcy, czyli za pierwszy
kwartał - wraz z wynagrodzeniem za czerwiec. W związku z pogorszeniem się
warunków rynkowych premie stały się dla pracodawcy istotnym obciążeniem.
Poprawy spodziewa się dopiero w czwartym kwartale danego roku. Zgodnie z
nowym art. 231a k.p. będzie mógł zawrzeć z reprezentantem pracowników
porozumienie o niewypłacaniu premii za pierwsze trzy kwartały. Ewentualnie
porozumienie może przewidywać, że pracownicy będą wprawdzie nabywali prawo
do premii, jednak będą one wypłacane wtedy, gdy sprzedaż w kwartale
przekroczy 200 proc. sprzedaży z pierwszego kwartału. W obecnym stanie
prawnym takie rozwiązanie nie jest możliwe. Aby zmienić zasady wypłaty
premii, pracodawca musi zawrzeć odpowiednie porozumienie (o zmianie umowy
o pracę) z każdym pracownikiem indywidualnie. W braku porozumienia z
którymś z nich trzeba mu wypowiedzieć warunki pracy i płacy, ryzykując np.
odwołanie się zainteresowanego do sądu pracy.
Umowy na czas określony i na zastępstwo
Obecnie - zgodnie z art. 251 k.p.- trzecia z kolei umowa na czas określony
przekształca się w bezterminową, jeżeli przerwa między dwiema poprzednimi
umowami na czas określony nie przekroczyła miesiąca. Nowela zawiesiła stosowanie
tego przepisu do czasu wejścia Polski do Unii Europejskiej. Zmiana ta wchodzi w
życie 29 listopada 2002 r. Oznacza to, że od tej daty nie będzie ilościowej
reglamentacji umów na czas określony podpisywanych z jednym zatrudnionym.
Przykład:
Strony zawarły umowę o pracę na czas określony od 2 stycznia do 30 czerwca
2002 r. oraz drugą taką samą od 1 lipca do 31 grudnia 2002 r. Z końcem
roku okazało się jednak, że kontynuacja zatrudnienia z tym samym
pracownikiem jest dla firmy konieczna. Obecnie pracodawca musiałby zawrzeć
z nim umowę na czas nieokreślony. Natomiast po zmianach będzie mógł go
zatrudnić znowu na czas określony, bez obawy, że np. inspektor pracy to
zakwestionuje.
Nowela wprowadza nowy rodzaj umowy na czas określony - umowę o pracę w
zastępstwie. Niewykluczone, że powstaną wątpliwości, czy czasem taka umowa nie
powinna być odmianą umowy na czas wykonywania określonej pracy.
Zawarcie umowy na zastępstwo uzasadnia nie tylko choroba, lecz każda
usprawiedliwiona nieobecność. Umowa ta nie zostaje przedłużona, jak inne umowy
terminowe, do dnia porodu w razie ciąży pracownicy. Wzór umowy:
Warszawa, 1 lutego 2003 r.
.......................................
Pieczęć Pracodawcy
Umowa o pracę w zastępstwie
zawarta 1 lutego 2003 r. w Warszawie między:
Przedsiębiorstwem Usługowo-Handlowym "Komputeroland" z siedzibą w
Warszawie ul. Dworska 79/98 03-789, zwanym dalej Pracodawcą, a
Panią Sylwią Samson zamieszkałą w Łomiankach 09-765 ul. Drożna 56, zwana
dalej Pracownikiem
o treści następującej:
1. Pracodawca zatrudnia Pracownika na zastępstwo Sylwii Marczak, której
udzielono urlopu wychowawczego na okres od 1 lutego 2003 r. do 31 stycznia
2005 r. Przez ten czas Pracownik będzie zatrudniony na stanowisku
przedstawiciela handlowego.
2. Do obowiązków Pracownika należy: nawiązywanie kontaktów z nowymi
klientami oraz utrzymywanie ze starymi, oferowanie i sprzedaż komputerów
Pracodawcy, sporządzanie tygodniowych, miesięcznych, kwartalnych i
rocznych raportów i przedstawianie ich menedżerowi działu sprzedaży
Pracodawcy, przyuczanie oraz dbanie o prawidłowy rozwój przydzielonych
młodszych handlowców (maksymalnie jeden na kwartał) itd.
3. Pracownik wykonuje pracę na terenie województwa mazowieckiego. Czas
pracy Pracownika jest określony wymiarem jego zadań.
4. Pracownik jest zobowiązany stawić się do pracy 1 lutego 2003 r. w
siedzibie Pracodawcy.
5. Za wykonaną pracę Pracownik otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze 3 000 zł
brutto miesięcznie oraz miesięczną prowizję od obrotu: 100 zł brutto od
sprzedaży każdego komputera; a w razie sprzedaży ponad 50 komputerów
miesięcznie prowizja wyniesie 200 zł brutto od komputera. Liczbę
sprzedanych komputerów ustala się na podstawie potwierdzeń dokonania
przelewów przez klientów Pracownika.
6. Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla
każdej ze stron.
........................................
Podpis Pracodawcy........................................
Podpis pracownika
Czas pracy
Obecnie czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 (41 w
2002 r.) w pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nie
przekraczającym 3 miesięcy. Inne okresy rozliczeniowe można wprowadzić:
w równoważnym systemie czasu pracy oraz w stosunku do kierowców w transporcie i
komunikacji samochodowej - miesiąc, wyjątkowo 3 lub 6 miesięcy,
w ruchu ciągłym i czterobrygadowej organizacji pracy - 4 tygodnie lub 4
miesiące.
Nowe przepisy umożliwiły pracodawcom wydłużenie od przyszłego roku podstawowego
okresu rozliczeniowego do 4 miesięcy. Wówczas też będzie można elastyczniej
organizować pracę personelu, wydłużając okresy rozliczeniowe do 6 miesięcy, ale
tylko w budownictwie, rolnictwie i hodowli, przy pilnowaniu osób i mienia,
zaspokajaniu potrzeb ludności oraz pracach użytecznych społecznie, lub nawet do
12 miesięcy - gdy proces pracy przebiega nietypowo.
Pracodawca mający taki zamiar będzie musiał rozpocząć procedurę zmiany
postanowień u.z.p., a w jego braku - zdobyć akceptację z.o.z. Gdy zaś u danego
przedsiębiorcy z.o.z. nie działa, trzeba zawiadomić inspektora pracy.
Nowela zakazuje jednak wydłużania okresów rozliczeniowych w systemie
równoważnych norm czasu pracy, ruchu ciągłym, czterobrygadowej lub podobnej
organizacji pracy oraz dozorze.
Rozpowszechniono przerywany czas pracy. Obecnie stosuje się go tylko wobec
kierowców w transporcie i komunikacji samochodowej. Od 29 listopada tego roku
będą mogli w nim pracować również inni pracownicy prócz zatrudnionych w
równoważnych normach czasu pracy, ruchu ciągłym, czterobrygadowej lub podobnej
organizacji pracy oraz przy dozorze. W przerywanym czasie pracy można ustalić
jedną przerwę na dobę nie dłuższą niż 5 godzin. Za czas przerwy płaci się połowę
stawki należnej za przestój. Pracodawcy będą mogli wprowadzić przerywany system
czasu pracy w u.z.p. z wyjątkiem pracodawcy-rolnika, u którego nie działa z.o.z.
Taki rolnik może określić przerywany czas pracy w umowach o pracę, ponadto nie
dotyczy go obowiązek zapłaty za czas owej przerwy, chyba że zastrzeżono to w
umowie o pracę. Z kolei stosowanie zadaniowego czasu pracy uzasadniać będzie już
nie tylko rodzaj lub organizacja pracy, ale i miejsce jej wykonywania.
Do obecnej obowiązkowej piętnastominutowej przerwy wliczanej do czasu pracy,
udzielanej pracownikowi pracującemu co najmniej 6 godzin dziennie, nowela dodała
fakultatywną godzinną przerwę "na spożycie posiłku lub załatwienie spraw
osobistych". Będzie można ją wprowadzić w u.z.p., regulaminie lub umowie o
pracę.
Nadgodziny tańsze
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zarówno obecnie, jak i po zmianach przepisy dopuszczają pracę w godzinach
nadliczbowych tylko w razie:
konieczności prowadzenia akcji ratunkowej dla ochrony życia, zdrowia ludzkiego i
mienia lub usunięcia awarii,
szczególnych potrzeb pracodawcy.
Dzisiaj jednak zatrudniony może wziąć maksymalnie 4 nadgodziny dziennie i 150
rocznie, dostając za każdą z dwóch pierwszych nadgodzin podczas doby 50-proc.
dodatek ponad normalne wynagrodzenie. Z kolei dalsze nadgodziny w ciągu doby
oraz nocne, świąteczne i niedzielne gratyfikuje się 100-proc. dodatkiem.
Od 29 listopada pracodawcy mogą ustalać inne roczne limity nadgodzin - dłuższe
lub krótsze - w u.z.p., regulaminie lub umowie o pracę. Pod pewnym jednak
warunkiem: zachowania średniotygodniowo 48 godzin pracy w okresie
rozliczeniowym.
W przyszłym roku nadgodziny stanieją. Za wszystkie godziny nadliczbowe w dni
harmonogramowo robocze dla danego pracownika należy się 50 proc. normalnego
wynagrodzenia. 100-proc. dodatek przysługuje zaś tylko za ponadnormatywną pracę
w nocy, niedziele i święta, nie będące dla danej osoby harmonogramowymi dniami
roboczymi, oraz w dni wolne w zamian za pracę niedzielną lub świąteczną.
Nowy ż 11a dodany do art. 134 przesądza, że za nadgodziny, powodujące
jednocześnie przekroczenie dobowej i średniotygodniowej normy czasu pracy, płaci
się tylko jeden dodatek (większość autorów opowiadała się za taką wykładnią
również pod rządem obowiązujących przepisów przed nowelą). Taką ponadnormatywną
pracę należy najpierw wynagradzać dodatkiem za przekroczenie normy dobowej,
jeżeli ma to miejsce, a dopiero nie opłacone w ten sposób godziny nadliczbowe -
dodatkiem z tytułu przekroczenia przeciętnej normy tygodniowej.
Dodatek za pracę w porze nocnej dla pracowników stale pracujących w nocy poza
zakładem będzie można wypłacać w formie ryczałtu, podobnie jak obecnie dodatek
za pracę w godzinach nadliczbowych.
Godziny nadliczbowe będzie można rekompensować czasem wolnym nawet bez wniosku
pracownika (dzisiaj taki wniosek jest wymagany). Jednak w braku takiego wniosku
trzeba udzielić czasu wolnego za nadgodziny w stosunku 1,5 godziny czasu wolnego
za 1 nadgodzinę. Gdy pracownik złoży odpowiedni wniosek, proporcja ta wyniesie 1
do 1.
Przykład:
W lutym 2003 r. pracownik przepracuje 17 godzin nadliczbowych. Przed
wypłatą wynagrodzenia złożył wniosek o niewypłacanie mu z tego tytułu
dodatku, lecz udzielenie w zamian czasu wolnego. Pracodawca - jeżeli
uwzględni wniosek - powinien udzielić mu czasu wolnego w tym samym
wymiarze, czyli 17 godzin. Jeżeli pracownik nie złoży wniosku, a
pracodawcy wygodniej będzie udzielić mu czasu wolnego niż wypłacić
dodatek, pracownik powinien dostać 25,5 godziny czasu wolnego.
Urlopy wypoczynkowe
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zmienione przepisy gwarantują udzielenie urlopu proporcjonalnego pracownikowi w
razie podjęcia nowego zatrudnienia u kolejnego przedsiębiorcy w innym roku niż
rok zakończenia poprzedniej umowy.
Gdy pozwoli na to z.o.z., przedsiębiorca nie będzie musiał sporządzać na
początku roku planu urlopów. Wówczas termin urlopu trzeba będzie omówić z
pracownikiem. Ponadto wyeliminowano obowiązek uzgadniania planu urlopów z z.o.z.
Na żądanie pracodawcy pracownik będzie musiał wykorzystać urlop podczas
wypowiedzenia umowy, niezależnie od tego, kto wymówił.
Nowela wprowadza nowy tryb udzielania urlopu wypoczynkowego, który można nazwać
urlopem na krótką niedyspozycję lub żądanie pracownika. Na żądanie pracownika
pracodawca będzie zobowiązany udzielić mu we wskazanym terminie do czterech dni
w roku takiego urlopu. Pracownik może wziąć urlop na żądanie w każdym czasie, a
wniosek złożyć dopiero w dniu jego rozpoczęcia. W tym trybie pracownik może
wykorzystać tylko cztery dni w roku kalendarzowym, niezależnie od liczby
pracodawców.
Przykład:
Rozkład czasu pracy danej osoby w sierpniu 2002 r. obejmuje pracę we
wszystkie dni robocze od 1 do 25 sierpnia oraz w niedzielę 4 sierpnia i
święto -15 sierpnia. W okresie tym przypadają też dwa dni wolne od pracy,
wynikające z pięciodniowego tygodnia pracy, są to soboty 10 i 24 sierpnia.
Przed zmianą przepisów podczas urlopu wypoczynkowego od 1 do 21 sierpnia
pracownik miał 16 dni urlopu; po zmianach przepisów będzie to 18 dni,
ponieważ do urlopu pracodawca wliczy też niedzielę 4 sierpnia i święto 15
sierpnia.
Dla pracowników, dla których niedziela lub święto to normalny dzień pracy, pod
warunkiem że praca taka jest zgodna z prawem (np. placówki handlowe) i nie
wynika z polecenia pracy w nadgodzinach, niedziela lub święto będzie dniem
urlopu (art. 154 k.p.).
Zatrudnionym w systemie równoważnych norm czasu pracy i przy dozorze, jeżeli z
ich rozkładów czasu pracy wynikają dni wolne w liczbie większej niż liczba
niedziel, świąt i dni wolnych wynikających z pięciodniowego tygodnia pracy (art.
154 ż 4 k.p.), należy udzielić urlopu na dni dla nich wolne i dni pracy w takiej
proporcji, w jakiej dni te występują w ich rozkładach czasu pracy.
Opisane zmiany dotyczące urlopów wypoczynkowych wejdą w życie 1 stycznia 2003
r., natomiast od 29 listopada 2002 r. wynagrodzenie urlopowe ma być płatne przy
wypłacie pensji. Wzór wniosku:
Warszawa,15 marca 2003 r.
Stanisław Biegun
starszy dyspozytor
Wniosek o urlop na żądanie
Do zarządu
ASTRA Sp. z o.o.
Na podstawie art. 1672 kodeksu pracy wnoszę o udzielenie mi 16 marca 2003
r. jednego dnia urlopu wypoczynkowego, którego mogę żądać we wskazanym
przeze mnie terminie. Oświadczam, że jest to pierwszy dzień urlopu
wypoczynkowego, którego udzielenia w tym trybie żądam w 2003 r.
........................................
Podpis pracownika
Zwolnienia grupowe
Strona główna
Vademecum "Rz"
Nowela wprowadziła także zmiany do ustawy z 28 grudnia 1989 r. o tzw.
zwolnieniach grupowych. I tak, od 1 lipca 2003 r. pracodawcy z załogą mniejszą
niż 20 pracowników nie będą musieli wypłacać odpraw i przestrzegać procedur
koniecznych przy redukcji personelu z przyczyn ekonomicznych, technologicznych i
organizacyjnych oraz z powodu upadłości lub likwidacji. Oznacza to, że tę ustawę
będzie się stosowało do większych przedsiębiorców (czyli zatrudniających 20 lub
więcej pracowników) dokonujących zwolnień z ww. powodów, jeżeli w czasie do 3
miesięcy obejmą one co najmniej:
10 pracowników - gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
10 proc. pracowników - od 100 do 300,
30 pracowników - 300 i więcej.
Ponadto po zmianach pod owe przepisy zakwalifikuje się nawet indywidualne
zwolnienie dokonane przez pracodawcę zatrudniającego powyżej 20 pracowników,
jeżeli w okresie do 3 miesięcy zwolni on mniej niż:
10 pracowników - gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
10 proc. pracowników - od 100 do 300,
30 pracowników - 300 i więcej.
Zwolniony w taki sposób dostanie odprawę.
Przypominamy, że dzisiaj - nawet gdy dochodzi do pojedynczego rozwiązania umowy
- następuje ono w ramach zwolnień grupowych, jeżeli jego jedynym powodem były
przyczyny organizacyjne czy technologiczne leżące po stronie zakładu, a
zwolnienia takie w czasie nie dłuższym niż 3 miesiące dotyczą nie więcej niż:
10 proc. załogi - w firmach zatrudniających do 100 pracowników,
100 pracowników - powyżej 100 pracowników.
Nowela skróciła z obecnych 45 do 30 dni procedurę prowadzącą do zwolnień
grupowych. Ponadto poziom odpraw z tytułu zwolnień grupowych uzależniła od
zakładowego stażu pracy (dzisiaj uwzględnia się tu łączny staż zatrudnionego).
Tak więc osoba, z którą szef rozwiąże umowę w trybie zwolnień grupowych po 1
lipca przyszłego roku, otrzyma odprawę w wysokości:
jednomiesięcznego wynagrodzenia - gdy w danej firmie przepracowała mniej niż 2
lata,
dwumiesięcznego - 2 i więcej lat,
trzymiesięcznego - ponad 8 lat.
Ochrona związkowców
Strona główna
Vademecum "Rz"
Nowela wprowadziła ważne zmiany do ustawy o związkach zawodowych.
I tak, od 1 stycznia 2003 r. związki zawodowe - aby uzyskać status zakładowej
organizacji związkowej (z.o.z.) - będą musiały mieć co najmniej dziesięciu
członków rekrutujących się spośród pracowników lub nakładców danego pracodawcy.
Ponadto co kwartał będą informować pracodawcę o liczbie swoich członków.
Ograniczenia liczby chronionych związkowców w firmie zaczną obowiązywać 1 lipca
2003 r. Dzisiaj pracodawca nie może wypowiedzieć umowy ani zmienić jednostronnie
warunków pracy i płacy członkowi zarządu z.o.z., komisji rewizyjnej podczas
kadencji i rok po jej zakończeniu. Ochrona taka przysługuje również członkom
komitetu założycielskiego przez 6 miesięcy od jego utworzenia.
Od 1 lipca 2003 r. pracodawca nie będzie mógł wypowiedzieć, rozwiązać stosunku
pracy ani zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy z imiennie wskazanym
uchwałą zarządu z.o.z. jego członkiem lub innym członkiem tej organizacji,
upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy, przez okres
wskazany w uchwale i jeszcze maksymalnie przez rok. Chronionych będzie jednak
mniej działaczy związkowych - w zależności od tego, do jakiej z.o.z. przynależą:
reprezentatywnej czy nie.
I tak, w niereprezentatywnej z.o.z., chroniony będzie tylko jeden działacz,
wskazany imiennie w uchwale zarządu z.o.z. Z kolei zarząd reprezentatywnej
z.o.z. może wskazać działaczy chronionych na dwa sposoby - w liczbie nie
większej niż:
liczba kadry kierowniczej danej firmy,
dwóch członków oraz dodatkowo po jednym pracowniku:
- na każde rozpoczęte 10 członków z.o.z., w przedziale od 21 do 50 tych
członków,
- na każde rozpoczęte 20 członków z.o.z., w przedziale od 51 do 150 tych
członków,
- na każde rozpoczęte 30 członków z.o.z., w przedziale od 151 do 300 tych
członków,
- na każde rozpoczęte 40 członków z.o.z., w przedziale od 301 do 500 tych
członków,
- na każde rozpoczęte 50 członków z.o.z., w przedziale powyżej 500 tych
członków.
Zgodnie z art. 24125a k.p. reprezentatywną organizacją związkową jest ta, która:
przynależy do ponadzakładowej organizacji związkowej uznawanej za
reprezentatywną na podstawie art. 24117 pkt 1 k.p. (np. zrzesza co najmniej 500
tys. pracowników), pod warunkiem że zrzesza co najmniej 7 proc. pracowników
danego zakładu,
zrzesza co najmniej 10 proc. pracowników danej firmy,
przy braku ww. przesłanek - zrzesza największą liczbę pracowników.
Ustawa definiuje kadrę kierowniczą jako osoby kierujące jednoosobowo zakładem
pracy i ich zastępców, a jeżeli kierownictwo sprawowane jest kolegialnie (np.
zarząd w spółce kapitałowej) - jako członków odpowiedniego organu
zarządzającego. W obu wypadkach do kadry kierowniczej zalicza się, oprócz
wymienionych, osoby wyznaczone do dokonywania za pracodawcę czynności w sprawach
z zakresu prawa pracy.
Analogiczne ograniczenia wprowadzono także wobec międzyzakładowej organizacji
związkowej. Organizacja taka, jeżeli nie jest reprezentatywna w rozumieniu art.
24125a k.p. w żadnym zakładzie, w którym działa, może wskazać liczbę chronionych
działaczy nie wyższą niż liczba zakładów, w których organizacja działa i zrzesza
co najmniej 10 członków. Jeżeli zaś organizacja taka jest reprezentatywna choćby
w jednym zakładzie, w którym działa, może ewentualnie wskazać większą liczbę
działaczy podlegających ochronie, ustaloną w odniesieniu do liczby jej członków,
na zasadach mających zastosowanie do zakładowych organizacji związkowych.
Organizacja taka może zwiększyć liczbę działaczy chronionych w jednym zakładzie,
w którym jest reprezentatywna, o liczbę pozostałych zakładów, w których działa i
ma co najmniej po 10 członków.
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Nowela zmodyfikowała kilka przepisów ustawy o zakładowym funduszu świadczeń
socjalnych. Zmieniła przede wszystkim sposób wyznaczania kryterium zatrudnienia,
powyżej którego pracodawcy tworzą zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (dalej:
z.f.ś.s.). Obecnie muszą to robić pracodawcy zatrudniający 1 stycznia danego
roku więcej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz - bez względu
na wielkość personelu - ci, którzy prowadzą gospodarkę na zasadach ustawy o
finansach publicznych (np. państwowe lub samorządowe jednostki budżetowe,
gospodarstwa pomocnicze czy fundusze celowe). Pozostali nie mają takiego
obowiązku, muszą za to w zamian wypłacać pracownikowi idącemu na co najmniej
14-dniowy urlop wypoczynkowy świadczenie urlopowe.
Od 1 stycznia 2003 r. z.f.ś.s. obowiązkowo będą tworzyć pracodawcy zatrudniający
1 stycznia danego roku 20 lub więcej pracowników, pod warunkiem że zajmują oni
co najmniej 20 pełnych etatów. Z kolei ci mający 20 lub nawet więcej
pracowników, ale nie posiadający łącznie 20 pełnych etatów, nie będą musieli
tworzyć funduszu, za to muszą wypłacać świadczenia urlopowe. Jednostki sektora
finansów publicznych będą tworzyły - jak dzisiaj - fundusze, niezależnie od
liczby pracowników. Pozostałych zwolniono z obydwu obowiązków: zakładania
z.f.ś.s. i płacenia świadczenia urlopowego, pod warunkiem jednak, że odpowiednie
postanowienie wprowadzą do u.z.p. lub regulaminu wynagradzania. Postanowienie
takie może wyglądać następująco:
Przykład:
Na podstawie art. 4 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.) firma nie
tworzy zakładowego funduszu świadczeń socjalnych ani nie wypłaca świadczeń
urlopowych.
Oczywiście przed wprowadzeniem zmian do u.z.p. pracodawca musi wcześniej uzyskać
zgodę z.o.z., a do regulaminu wynagradzania - z.o.z. lub przy jej braku -
reprezentanta pracowników. Nowela idzie jednak jeszcze dalej: daje możliwość
zwolnienia z obowiązku tworzenia funduszu czy wypłacania świadczenie urlopowego
również firmom mającym 20 lub więcej pracowników. Ci uwolnią się od tej
uciążliwości oczywiście dopiero po przejściu procedury zmian u.z.p. czy
regulaminu wynagradzania.
Ponadto u wszystkich przedsiębiorców zarówno u.z.p. jak i regulaminy będą mogły
dowolnie kształtować wysokość odpisu podstawowego na fundusz.
Świadczenie urlopowe dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu
pracy będzie proporcjonalne do tego wymiaru. Zmniejszeniu nie ulegają jednak
dodatki należne młodocianemu.
Nie będzie zwiększenia składki na fundusz u pracodawców zatrudniających
pracowników na obszarze, na którym występują szkodliwe uciążliwości dla zdrowia.
Nowela zakazuje finansowania z funduszu wypoczynku, działalności
kulturalno-oświatowej i sportowo-rekreacyjnej za granicą.
Mniej formalności
Strona główna
Vademecum "Rz"
Nowela uwalnia pracodawców, zwłaszcza małe firmy, od kilku ciężarów
biurokratycznych.
Sytuacje te obrazuje tabela:
Inne zmiany
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zmieniono konstrukcję odszkodowania należnego pracodawcy z tytułu
nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia
(art. 612 ż 1 k.p.). Teraz będzie ono ryczałtowe. Oznacza to, że będzie należne
pracodawcy w każdym wypadku nieuzasadnionego rozwiązania przez pracownika umowy
o pracę, niezależnie od poniesienia przez pracodawcę szkody i niezależnie od jej
wysokości.
Zwrotu kosztów delegacji służbowych pracowników spoza sfery budżetowej nie będą
regulowały powszechnie obowiązujące przepisy. Warunki wypłacania tych należności
pracodawcy uregulują w u.z.p., regulaminie wynagradzania lub umowach o pracę,
ale diety nie mogą być mniej korzystnie od diet krajowych określonych w
rozporządzeniu minister pracy dla budżetówki. W efekcie u pracodawców nie
objętych u.z.p. i nie zobowiązanych do wydawania regulaminu wynagradzania
postanowienia o należnościach związanych z podróżą służbową stają się
obowiązkowym składnikiem umowy o pracę.
Liczba dni absencji chorobowej, za które w danym roku kalendarzowym
wynagrodzenie wypłaca pracodawca, zmniejsza się z 35 do 33. Za pierwszy dzień
każdorazowej nieobecności z pracy trwającej nie dłużej niż 6 dni wynagrodzenie w
ogóle nie będzie przysługiwało.
Zwolnienie od pracy na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia umowy (dwa lub
trzy dni w zależności od okresu wypowiedzenia) przysługiwać będzie tylko wtedy,
gdy umowę wypowiada pracodawca.
W odniesieniu do odprawy pośmiertnej wszystkie zmiany dotyczą sytuacji, gdy
pracodawca ubezpieczył pracownika na życie. Nowe brzmienie art. 93 ż 7
precyzuje, że pracodawca jest wolny od wypłaty odprawy pośmiertnej rodzinie
zmarłego pracownika, jeżeli ubezpieczył go na życie, tylko do kwoty wypłaconej
przez ubezpieczalnię; pozostaje odpowiedzialny za wypłatę różnicy między kwotą
należnej odprawy i kwotą zapłaconą przez ubezpieczyciela. Z obowiązku tego
pracodawca będzie zwolniony pod warunkiem, że ubezpieczyciel rzeczywiście
wypłaci świadczenie rodzinie.
Kary dyscyplinarne mają być przekazywane na cele poprawy warunków bhp, a nie,
jak obecnie, na cele socjalne. Nałożenie na pracownika kary dyscyplinarnej nie
wykluczy pozbawienia go dodatkowo uprawnień, których nabycie uzależnione jest od
nienagannej pracy.
Kobieta może żądać zmniejszenia wymiaru czasu jej pracy do połowy etatu na czas,
w którym mogłaby korzystać z urlopu wychowawczego.
Pracownikowi młodocianemu, który nie nabył jeszcze prawa do urlopu, można na
jego wniosek zaliczkowo udzielić urlopu wypoczynkowego w okresie ferii.
Zawarcie u.z.p. dla pracowników jednostek i zakładów budżetowych może nastąpić
wyłącznie "w ramach środków będących w ich dyspozycji". Do wniosku o rejestrację
układu zawartego dla pracowników zatrudnionych w sferze budżetowej trzeba będzie
dołączać oświadczenie organu, który utworzył podmiot zatrudniający, lub organu,
który przejął jego funkcje, że "układ został zawarty w ramach tych środków".
Rozdział drugi
Podatek dochodowy od osób fizycznych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
KIEDY WOLNO ZMNIEJSZYĆ WYNAGRODZENIE
Czy w porozumieniu o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia od
zapisanych w umowach o pracę można zmniejszyć wynagrodzenie zasadnicze lub
wymiar czasu pracy? Mam wątpliwości, czy nie naruszy to kodeksu pracy (k.p.) i
aktów wykonawczych, o których mowa w art. 9 ż 1 k.p.
Od 1 stycznia 2003 r., gdy jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy, ma
on prawo zawrzeć ze związkami zawodowymi lub reprezentantem załogi porozumienie
o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia od wynikających z umów o
pracę. Mogą to uczynić zakłady nieobjęte układem zbiorowym pracy (u.z.p.) lub
zatrudniające poniżej 20 pracowników. W ten sposób strony mogą ukształtować
mniej korzystnie każdy warunek pracy czy płacy danej osoby (a więc m.in.
wysokość pensji, wymiar czasu pracy itd.). Można np. komuś zmniejszyć wymiar
czasu pracy do połowy etatu i odpowiednio zredukować jego zarobki.
Takie pogorszenie zasad zatrudnienia danej osoby jest w porządku (tj. nie
narusza innych regulacji, w tym art. 9 k.p.), jeżeli nowe, przewidziane w
porozumieniu postanowienia nie zeszły poniżej standardów z k.p., innych ustaw i
aktów wykonawczych. Jeżeli są jednak od nich mniej korzystne, to - zgodnie z
art. 18 ż 2 k.p. - stają się nieważne, a zamiast nich stosuje się odpowiednie
przepisy prawa pracy.
Podstawa prawna: ustawa z 26 września 2002 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy
(Dz. U. nr 135, poz. 1146; dalej: nowela); art. 231a, 9 i 18 ż 2 k.p.
UKŁAD CZY KODEKS
W naszym zakładzie obowiązują przepisy wypowiedzianego przed trzema laty układu
zbiorowego. Nowego układu nie ma z powodu tzw. trudności negocjacyjnych (siedem
związków zawodowych). Żadnych zmian do wypowiedzianego układu wprowadzać nie
można, a niektóre jego przepisy są korzystniejsze od tych, które wprowadzono
ostatnio do k.p. Co jest ważniejsze: układ zbiorowy czy kodeks pracy i które
przepisy powinniśmy stosować? Czy nie łamiemy prawa, płacąc pracownikowi (według
układu) za pierwszy dzień krótkiego zwolnienia lekarskiego? Nadmieniam, że
sytuacja finansowa naszego zakładu nie jest zbyt dobra.
Zgodnie z przepisem art. 18 ż 1 k.p. postanowienia umów o pracę oraz innych
aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, nie mogą być mniej
korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Takie mniej korzystne niż
przepisy prawa pracy postanowienia są nieważne, a zamiast nich stosuje się
odpowiednie przepisy prawa pracy. Nie ma natomiast przeszkód prawnych, aby
postanowienia aktów, na których podstawie powstaje stosunek pracy, były
korzystniejsze niż przepisy powszechnie obowiązującego prawa pracy. Wymieniony w
pytaniu u.z.p. bardziej korzystnie kształtuje uprawnienia ze stosunku pracy.
Stosowanie jego postanowień nie jest zatem niezgodne z obowiązującymi
przepisami, natomiast ich zmiana na mniej korzystne możliwa jest tylko po
wypowiedzeniu warunków pracy i płacy obowiązujących dotychczas.
Podstawa prawna: art. 18 ż 1 k.p.
W naszej hurtowni pracuje 95 osób, mamy dwa związki zawodowe. Od wielu lat
jesteśmy objęci u.z.p. Teraz szef chce go wypowiedzieć, gdyż nie stać go - i
zapewne długo nie będzie jeszcze stać - na płacenie wszystkich świadczeń tam
zagwarantowanych (głównie chodzi o nagrody jubileuszowe). Czy to prawda, że po
wypowiedzeniu u.z.p. obowiązuje on do czasu uchwalenia następnego? Ale przecież
u nas nie będzie następnego.
Rzeczywiście, z wypowiadaniem u.z.p. były problemy. Ich przyczyną był art. 2417
ż 4 k.p. Stanowił on, że rozwiązany u.z.p. stosuje się do czasu wejścia w życie
nowego, chyba że strony w układzie lub oddzielnym porozumieniu ustalą inny
termin. To uniemożliwiało efektywne wypowiedzenie u.z.p. np. przez pracodawcę
znajdującego się w fatalnej sytuacji finansowej. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego
z 18 listopada 2002 roku rozwiązał jednak ten problem, stwierdzając niezgodność
tego przepisu z konstytucją. Tym samym od 26 listopada tegoż roku (data
ogłoszenia wyroku TK w Dzienniku Ustaw nr 196) przepis ten nie obowiązuje. Od
tej też daty wypowiedziany u.z.p. wiąże tylko do czasu upływu okresu
wypowiedzenia, czyli najczęściej przez trzy miesiące (strony mogą ustalić
krótsze lub dłuższe okresy wypowiedzenia).
Podstawa prawna: art. 2417 ż 4 k.p., wyrok TK z 18 listopada (K 37/01, Dz. U. nr
196, poz. 1660)
No dobrze, ale co dalej, gdy już upłynie okres wypowiedzenia u.z.p.? Czy wówczas
pracodawca może zaprzestać wypłacania nagród jubileuszowych, mimo że przewidują
je umowy o pracę? A może jest jeszcze konieczne wypowiedzenie warunków pracy i
płacy każdemu zatrudnionemu?
Upływ wypowiedzenia u.z.p. nie powoduje automatycznego uwolnienia się pracodawcy
od obowiązku wypłaty nagród jubileuszowych, jeżeli mówią o nich jednocześnie
umowy o pracę. W takiej sytuacji po owych trzech miesiącach pracodawca może
zaproponować nowe warunki płacowe w trybie tzw. wypowiedzenia zmieniającego.
Przypomnijmy, że w takim wypowiedzeniu powinno znaleźć się pouczenie, że do
połowy przysługującego pracownikowi okresu wypowiedzenia ma on ustosunkować się
do propozycji. Jeżeli takie pouczenie jest, to w razie przyjęcia nowych warunków
przez zainteresowanego wiążą one strony po upływie okresu wypowiedzenia. Gdy
tego pouczenia nie ma, o przyjęciu czy odrzuceniu propozycji pracownik może się
wypowiedzieć do końca okresu wypowiedzenia.
Podstawa prawna: art. 42 k.p.
A co potem, gdy u.z.p. przestanie wiązać i dostaniemy wypowiedzenia zmieniające?
Jakie przepisy i regulaminy nas obowiązują? Pracodawca mówi, że nic nie będzie
uchwalał, gdyż pozwalają mu na to najnowsze zmiany w k.p.
Nic podobnego. Od 29 listopada 2002 r. regulaminów pracy i wynagradzania nie
muszą tworzyć tylko ci pracodawcy, którzy zatrudniają poniżej 20 pracowników.
Skoro opisany zakład ma tak duży personel, to po wypowiedzeniu u.z.p. pracodawca
musi zacząć uzgodnienia ze związkami zawodowymi co do treści regulaminu pracy i
wynagradzania. Ciąży na nim obowiązek ustalenia obydwu tych regulaminów. Związki
powinny przedstawić wspólne stanowisko w ciągu 30 dni.
Podstawa prawna: art. 772 ż 1 k.p., art. 104 ż 2 k.p.
REGULAMIN WYNAGRADZANIA
Zatrudniam powyżej 20 pracowników. Nie działają u mnie związki zawodowe. Czy
mogę w swoim regulaminie wynagradzania zapisać, że wypłata wynagrodzeń następuje
wyłącznie przelewami na konta pracownika?
Wypłata wynagrodzenia w inny sposób niż do rąk pracownika może następować tylko
wtedy, gdy tak stanowi u.z.p. lub pracownik uprzednio wyrazi na to pisemną
zgodę. Nie ma zatem podstaw do zawarcia w regulaminie wynagradzania zapisu, że
personel dostaje pensje przelewem na konta bankowe. Takie postanowienie nie
wiąże.
Podstawa prawna: art. 86 ż 3 k.p.
Czy zmianę wynikającą z niedawnej noweli k.p., dotyczącą bezpłatnego pierwszego
dnia zwolnienia trwającego do 6 dni, trzeba uwzględnić w regulaminie
wynagradzania?
Nie ma potrzeby powtarzania zawartych w k.p. regulacji w treści regulaminu
wynagradzania, chyba że firma ma zamiar przewidzieć w regulaminie rozwiązania
korzystniejsze dla pracowników od wynikających z powszechnie obowiązujących
przepisów prawa pracy (np. przyznanie pracownikom prawa do wynagrodzenia za czas
niezdolności do pracy z powodu choroby także za pierwszy dzień tej niezdolności
lub w wysokości wyższej niż 80 proc. wynagrodzenia).
Podstawa prawna: art. 92 ż 11 k.p.
GODZINY NADLICZBOWE
Znowelizowany art. 134 k.p. zmniejszył od 1 stycznia tego roku wysokość
niektórych dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych. Dotychczas nasza firma
nie określiła w regulaminie wynagradzania zasad wypłaty tych dodatków, umowy o
pracę też milczą na ten temat. Posługujemy się tylko k.p. Teraz chcemy zapisać w
tym regulaminie nowe stawki. Czy w związku z tym jest konieczne wręczenie
każdemu pracownikowi wypowiedzenia zmieniającego?
Do regulaminów wynagradzania stosuje się odpowiednio art. 24113 ż 2 k.p.,
dotyczący u.z.p. Zgodnie z tym przepisem mniej korzystne dla pracowników
postanowienia regulaminu wynagradzania przyjmuje się w drodze wypowiedzenia
pracownikom dotychczasowych warunków umów o pracę lub innego aktu, stanowiącego
podstawę nawiązania stosunku pracy. Wprowadzenie w ten sposób nowych zasad
wynagradzania jest konieczne tylko wtedy, gdy regulamin wynagradzania zawiera
postanowienia korzystniejsze od nowych.
W opisanej sprawie regulamin nie określa jednak zasad wynagradzania za pracę w
godzinach nadliczbowych, a firma kieruje się tu właściwymi przepisami k.p. Nie
jest zatem konieczne wypowiedzenie warunków płacy w związku ze zmianą art. 134
k.p., obniżającego niektóre dodatki za nadgodziny. Nowe zasady stosuje się tu z
mocy prawa od chwili ich wejścia w życie, czyli od 1 stycznia 2003 r.
Podstawa prawna: art. 772 i 24113 ż 2 k.p.
Od tego roku w naszym przedsiębiorstwie obowiązuje 400-godzinny roczny limit
godzin nadliczbowych przy 6-miesięcznych okresach rozliczeniowych (tj. od
stycznia do końca czerwca i od lipca do końca grudnia). Jak ustalić limit
nadgodzin zatrudnionego od 1 kwietnia do 31 października? Czy nieobecność
usprawiedliwiona zmniejsza ten limit?
Przed wejściem w życie zmian do k.p. pracownik mógł świadczyć pracę najwyżej 4
nadgodziny na dobę i 150 - rocznie. Od 29 listopada 2002 r. pracodawcy - w
u.z.p. lub w regulaminie pracy (gdy nie są objęci u.z.p.) albo w umowie o pracę
(jeżeli nie mają obowiązku tworzenia regulaminu pracy) - mogą ustalić inny od
150-godzinnego roczny limit nadgodzin. Pod jednym wszakże warunkiem: że
przeciętny, tygodniowy czas pracy z uwzględnieniem godzin nadliczbowych nie
przekroczy 48 godzin w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Pytające przedsiębiorstwo skorzystało z tej możliwości i wprowadziło
400-godzinny roczny limit godzin nadliczbowych. A stosunek pracy z opisaną osobą
zaczyna się i kończy w trakcie dwóch 6-miesięcznych okresów rozliczeniowych.
Maksymalny próg godzin nadliczbowych tego pracownika będzie więc adekwatny do
długości zatrudnienia w poszczególnych okresach rozliczeniowych.
W pierwszym okresie rozliczeniowym wymiar czasu pracy jest ustalany na kolejne
trzy miesiące tego okresu (od kwietnia do końca czerwca). Zatem limit godzin
nadliczbowych w tym czasie równa się różnicy: liczby pełnych tygodni
pozostających do końca okresu rozliczeniowego, pomnożonych przez 48, i liczby
pełnych tygodni, pomnożonych przez przyjętą przeciętną normę tygodniową.
Załóżmy, że w tej firmie obowiązuje 40-godzinna przeciętna norma tygodniowa. 13
tygodni - to liczba pełnych tygodni do końca okresu rozliczeniowego (czyli od 1
kwietnia do końca czerwca). Zatem różnica między 624 godzinami (13 tygodni razy
48 godzin), odpowiadającymi łącznemu tygodniowemu wymiarowi czasu pracy, a 520
godzinami (przeciętny wymiar czasu pracy) daje wynik 104 godzin limitujących
czas pracy w godzinach nadliczbowych.
Usprawiedliwiona nieobecność pracownika, np. z powodu choroby, nie ma wpływu na
limit godzin nadliczbowych w roku kalendarzowym. Limity pracy w godzinach
nadliczbowych w przyjętym okresie rozliczeniowym oznaczają jedynie, że po
zakończeniu danego okresu nie ma możliwości polecenia pracy w zaległych
nadgodzinach, "niezrealizowanych" w poprzednim okresie rozliczeniowym.
Podstawa prawna: art. 133 ż 21 k.p.
W zakładowym u.z.p. naszej spółki obowiązuje zasada opłacania każdej godziny
nadliczbowej 100-procentowym dodatkiem. Niedawna nowela kodeksu pracy obniżyła
wysokość niektórych z tych dodatków. Chcemy wprowadzić nowe zasady do naszego
u.z.p. Czy wymaga to zgody z.o.z.? Czy - niezależnie od jego - konieczne jest
indywidualne wypowiedzenie każdemu warunków umowy o pracę?
Odpowiedź na oba pytania jest twierdząca. Ponieważ obie kwestie są uregulowane w
u.z.p., zmiana musi nastąpić w trybie protokołu zmieniającego (czyli na takich
samych zasadach, jak przy zawarciu układu). Bez zgody drugiej strony nie można
nie tylko zawrzeć układu, ale także go zmienić. Ponadto z dniem wejścia w życie
układu tylko korzystniejsze jego postanowienia zastępują z mocy prawa
dotychczasowe warunki wynikające z umów o pracę. Z kolei postanowienia mniej
korzystne dla pracowników wprowadza się w drodze wypowiedzeń zmieniających.
Podstawa prawna: art. 241 k.p.
SPOSOBY NA KŁOPOTY PRACODAWCY
Prowadzę mały sklep. Proszę skomentować nowy art. 91 k.p., pozwalający
pracodawcom na zawieranie od 29 listopada 2002 r. porozumień o zawieszeniu
stosowania przepisów wewnątrzzakładowych. Szczególnie chodzi mi o wyjaśnienie
sformułowania "jeżeli jest to uzasadnione sytuacją finansową pracodawcy".
Zamierzam w ten sposób zaprzestać na pewien czas wypłaty kwartalnych premii.
Od 29 listopada 2002 r. pracodawcy, pod pewnymi warunkami, mogą zawieszać w
całości lub w części stosowanie przepisów wewnątrzzakładowych (regulaminów
pracy, regulaminów wynagradzania, porozumień płacowych), jeżeli jest to
uzasadnione ich sytuacją finansową. Nie jest to zupełna nowość, gdyż istniała
już dotychczas możliwość zawieszenia stosowania w całości lub w części
postanowień u.z.p., o czym mówi art. 24127 k.p.
Do wyjaśnienia użytego w art. 91 k.p. sformułowania "uzasadniona sytuacja
finansowa pracodawcy" (która pozwala na zawieszenie stosowania przepisów
wewnątrzzakładowych) jest konieczna szczegółowa analiza sytuacji danego zakładu.
Takiej weryfikacji służy proces uzgadniania przez pracodawcę porozumienia o ww.
zawieszeniu z organizacją związkową, a gdy jej w firmie nie ma - z
przedstawicielstwem pracowników. Ponadto porozumienia zawarte z reprezentantem
załogi wymagają uprzedniego zaakceptowania przez właściwą wojewódzką komisję
dialogu społecznego. Opinia komisji, mająca tutaj decydujące znaczenie, również
będzie oparta na analizie sytuacji finansowej pracodawcy.
Podstawa prawna: art. 91 k.p., ustawa z 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji
ds. Społeczno-Gospodarczych i Wojewódzkich Komisjach Dialogu Społecznego (Dz. U.
nr 100, poz. 1080 ze zm.)
Nasza spółdzielnia pracy zatrudnia 28 osób. Ze względu na trudną sytuację
finansową chce ograniczyć płace. Nie działają w niej związki zawodowe, jest za
to regulamin wynagradzania. Czy spółdzielnia może zmniejszyć płace?
Oczywiście, ma prawo obniżyć płace. Obecnie - poza ewentualną zmianą regulaminu
wynagradzania - może to zrobić również przez zawieszenie jego postanowień. Od 29
listopada 2002 r., jeżeli jest to uzasadnione trudną sytuacją finansową
pracodawcy, może on z przedstawicielstwem pracowników zawrzeć porozumienie o
zawieszeniu na okres nie dłuższy niż 3 lata stosowania m.in. regulaminu
wynagradzania. Jeżeli w zakładzie nie działają związki zawodowe, pracodawca
zawiera to porozumienie z przedstawicielstwem pracowników wyłonionym w trybie
przyjętym u tego pracodawcy (ustawa nie narzuca ta żadnych rozwiązań). W tym też
przypadku dla skuteczności porozumienia wymagana jest akceptacja wojewódzkiej
komisji dialogu społecznego. Zaaprobowane porozumienie pracodawca ma obowiązek
przekazać do okręgowego inspektoratu pracy.
Podstawa prawna: art. 91 k. p.
FUNDUSZ SOCJALNY
Jestem emerytem. U pracodawcy, który ostatnio mnie zatrudniał, istnieje
zakładowy funduszu świadczeń socjalnych (zfśs). Odmówiono mi z niego pomocy, bo
ponoć regulamin socjalny zakładu nie przyznaje emerytom prawa do korzystania z
jego środków. Czy pracodawca ma rację? Jeżeli nie, czy mogę dochodzić przed
sądem spełnienia wnioskowanego świadczenia?
Uprawnionymi do korzystania ze świadczeń zfśs są: pracownicy i ich rodziny, byli
pracownicy-emeryci i renciści oraz ich rodziny, a także inne osoby, którym
pracodawca przyznał w regulaminie takie prawo. Każdy były pracownik-emeryt, bez
względu na to, czy został na niego zwiększony fundusz, może zatem ubiegać się o
świadczenia socjalne w swoim byłym zakładzie pracy. Uprawnienia pracowników oraz
byłych pracowników i ich rodzin wynikają z ustawy, co oznacza, że nie można ich
ograniczyć w regulaminie. Postanowienia regulaminu, zawężające ustawowy krąg
uprawnionych, są nieważne.
Jednak ustawowe uprawnienie emeryta-byłego pracownika do korzystania z zfśs nie
jest tożsame z gwarancją otrzymania pomocy. O tym, czy zainteresowany coś
dostanie i w jakiej wysokości, decydują kryteria socjalne (jego sytuacja
życiowa, rodzinna, materialna). Pomoc udzielona z zfśs ma wyłącznie charakter
uznaniowy. Tak więc pytający nie może dochodzić świadczenia przed sądem. Mógłby
to zrobić dopiero wtedy, gdyby np. takie świadczenie zostało mu przyznane w
przewidzianym prawem trybie, a nie zostało wypłacone.
Podstawa prawna: art. 2 pkt 5, art. 8 ust. 1 ustawy z 4 marca 1994 r. o
zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz. U. z 1996 r. nr 70,
poz. 335 ze zm.; dalej: ustawa o zfśs)
Zatrudniamy 50 pracowników, musimy więc tworzyć zfśs. Chcemy jednak z niego
zrezygnować. Czy musimy to uzgodnić ze związkami zawodowymi? Czy przepisy
ustalają jakiś minimalny odpis na jednego pracownika?
Jeśli pracodawca chce zrezygnować z obowiązku tworzenia zfśs, musi to uzgodnić z
zakładową organizacją związkową, jeżeli taka u niego jest. Jeśli jej nie ma, to
postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie nietworzenia funduszu wymagają
uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej
interesów. Żadne przepisy nie przewidują minimalnego odpisu na fundusz na
jednego pracownika, pozostawiając tę kwestię zgodnej decyzji pracodawcy i
związków zawodowych (albo reprezentanta załogi).
Podstawa prawna: art. 3 ust. 1, art. 4 ustawy o zfśs
Czy w tym roku, po zmianach przepisów, szpital może odstąpić od naliczania
funduszu socjalnego lub ograniczyć wysokość odpisu (np. z dotychczasowych 37,5
proc. przeciętnego wynagrodzenia do 20 proc.)? Nie działa u nas żaden związek
zawodowy. Jakie warunki trzeba spełnić? Jaka musi być sytuacja finansowa zakładu
(czy szpital musi być zadłużony)?
Od 1 stycznia 2003 r. wszyscy pracodawcy mogą zrezygnować z tworzenia zfśs,
wypłaty świadczenia urlopowego lub też - stosownie do swych możliwości
finansowych - ukształtować dobrowolnie wysokość odpisu na fundusz. Jest to
dopuszczalne jedynie w drodze wprowadzenia stosownych postanowień do u.z.p. lub
regulaminu wynagradzania (u pracodawców nie objętych u.z.p.).
Szpital ma zatem prawo odstąpić od prowadzenia zfśs czy też pomniejszyć odpis na
ten fundusz. Z uwagi na to, że nie działają w nim związki zawodowe, decyzję w
tej kwestii musi uzgodnić z reprezentantem załogi. Koniecznym warunkiem
dokonania tych modyfikacji nie jest wykazanie złej sytuacji finansowej szpitala,
choć to zapewne istotny argument w rozmowach z przedstawicielem personelu.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy o zfśs
Czy dofinansowanie z zfśs do tzw. wczasów pod gruszą można przyznać tylko temu
pracownikowi, który idzie na co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu
wypoczynkowego?
Przepisy nie uzależniają dofinansowania z zfśs do "wczasów pod gruszą" od
długości urlopu wypoczynkowego, na który pracownik się wybiera. Wymóg taki
istnieje jedynie w odniesieniu do świadczenia urlopowego; dostanie je tylko
pracownik idący na minimum 14-dniowy urlop.
Zasady i warunki korzystania ze świadczeń zfśs ustala pracodawca w regulaminie
uzgodnionym z z.o.z. albo pracownikiem wybranym do reprezentowania interesów
załogi. Oznacza to, że taki regulamin może przyznawać dofinansowanie do
wypoczynku za urlop dowolnej długości (np. 5-dniowy), pod warunkiem jednak, że
uwzględnia przy tym sytuację życiową, rodzinną i materialną uprawnionego.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 5 oraz art. 8 ust. 1 i 2 ustawy o zfśs
Zatrudniamy 32 osoby, nie jesteśmy objęci układem zbiorowym pracy, nie mamy
związków zawodowych. Zamierzamy zlikwidować zfśs. Czy ta decyzja wymaga jakichś
dodatkowych przepisów zakładowych? Czy po likwidacji funduszu wypłacane
pracownikom ze środków obrotowych zakładu świadczenia z tytułu zdarzeń losowych
(urodzenie dziecka, śmierć) będą stanowić koszt uzyskania przychodu?
Jak zlikwidować fundusz, już wyjaśniliśmy. Poza wprowadzeniem odpowiednich
postanowień do u.z.p. czy regulaminów wynagradzania nie są zatem potrzebne żadne
inne przepisy zakładowe.
Wypłacane pracownikom przez pracodawcę z własnych środków świadczenia socjalne z
tytułu zdarzeń losowych nie będą stanowiły kosztu uzyskania przychodu.
Podstawa prawna: art. 4 ustawy o zfśs, art. 23 ust. 1 pkt 42 ustawy z 26 lipca
1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. nr
14, poz. 176 z późn. zm.), art. 16 ust. 1 pkt 45 ustawy z 15 lutego 1992 r. o
podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz.
654 z późn. zm.)
ŚWIADCZENIE URLOPOWE
Kiedy pracodawca powinien wypłacić świadczenie urlopowe? Co w sytuacji, gdy dana
osoba ma kilku pracodawców wypłacających takie świadczenia?
Pracodawca jest obowiązany wypłacić świadczenie urlopowe raz w roku każdemu
pracownikowi korzystającemu z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14
dni kalendarzowych. Wypłata powinna nastąpić najpóźniej w ostatnim dniu
poprzedzającym rozpoczęcie urlopu. W konsekwencji późniejsze okoliczności, np.
choroba pracownika w czasie urlopu, odwołanie z urlopu powodujące, że urlop
faktycznie nie trwa nieprzerwanie 14 dni kalendarzowych, nie czynią świadczenia
urlopowego nienależnym.
Zatrudniony w danym roku kolejno u kilku pracodawców prawo do świadczenia
urlopowego nabywa u tego z nich, u którego pierwszy raz w tym roku bierze
minimum14-dniowy urlop. Z kolei osoba, mająca równocześnie kilku pracodawców
wypłacających świadczenie urlopowe, prawo do tego świadczenia nabywa u każdego z
nich. Oczywiście, jeżeli są spełnione ustawowe wymogi (czyli dany zakład
obligatoryjnie lub dobrowolnie wypłaca świadczenie urlopowe, a pracownik idzie
na co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego). Wynika to
stąd, że pracownik uzyskuje uprawnienia urlopowe z każdego stosunku pracy, w
jakim pozostaje.
Podstawa prawna: art. 3 ust. 5 i 5a ustawy o zfśs
REGULAMIN PRACY
Czy przy okazji wprowadzania zmian do regulaminu pracy mogę go zmienić
całkowicie? Czy po wprowadzeniu zmian, związanych z ostatnią nowelą k.p.,
regulamin powinien obowiązywać od 1 stycznia 2003 r. czy też nie ma to żadnego
znaczenia? Przykładowo, przy wprowadzeniu w życie regulaminu po 1 stycznia
ominięty zostanie obowiązek konsultacji z zakładową organizacją związkową, gdyż
przestanie ona istnieć. Czy fakt zapoznania się pracownika z nowym regulaminem
lub wprowadzonymi zmianami musi być przez niego potwierdzony w aktach osobowych?
Przecież jedno zaświadczenie o zapoznaniu się z treścią regulaminu już mam.
Należy odróżnić zmianę regulaminu pracy od wprowadzenia de facto nowego
regulaminu w życie. Jeżeli dokonuje się zmian regulaminu, to nie można nadać
nowej treści całemu aktowi. Kwestia, od kiedy ma zacząć obowiązywać zmieniony
regulamin, jest pozostawiona do decyzji dokonującego zmian (jeżeli w zakładzie
nie działa organizacja związkowa, to regulamin i zmiany do niego ustala
samodzielnie pracodawca). Z tym że regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2
tygodni od podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego
pracodawcy. Dotyczy to również zmiany regulaminu. Oczywiście, w części A lub B
akt osobowych danego pracownika pracodawca ma obowiązek przechowywać
oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z treścią nowego regulaminu pracy lub z
jego zmianami.
Podstawa prawna: art. 1043 k.p.
Rezygnujemy obecnie z regulaminów pracy i wynagradzania, gdyż mamy 12
pracowników. W zamian trzeba podać pracownikom skrótowe informacje o warunkach
zatrudnienia. Czy każdemu osobno, a może wystarczy zbiorcze ogłoszenie na
tablicy?
Naszym zdaniem taką pisemną informację powinien dostać oddzielnie każdy
pracownik firmy, która rezygnuje z regulaminu pracy. Musi ona określać:
obowiązujące normy czasu pracy, dni wolne wynikające z 5-dniowego tygodnia
pracy, porę nocną, termin, miejsce i czas wypłaty wynagrodzenia, przyjęty sposób
potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz
usprawiedliwiania nieobecności.
Podstawa prawna: art. 772 ż 1, 104 ż 2 i 1044 k.p.
Nowela pozwoliła małym firmom na rezygnację z regulaminów pracy i wynagradzania.
Czy to oznacza, że od 29 listopada 2002 r. takie regulaminy już nie obowiązują u
pracodawców z personelem mniejszym niż 20 osób?
Nowela nie unieważniła żadnych regulaminów pracy i wynagradzania. Postanowiła
jedynie, że pracodawcy, którzy zatrudniają poniżej 20 pracowników, mogą z nich
zrezygnować. Ale nawet ci, którzy zrezygnują z regulaminów, a chcą np.
zmniejszyć pracownikom pensje, muszą wręczyć im wypowiedzenia zmieniające albo
wprowadzić obniżki w drodze porozumienia stron (na co sami zainteresowani
zapewne się nie zgodzą).
Podstawa prawna: art. 772 ż 1, 104 ż 2 k.p.
Po 28 listopada 2002 r. różnych regulaminów nie muszą tworzyć pracodawcy
zatrudniający poniżej 20 pracowników. Czy to kryterium mierzy się w osobach czy
też w przeliczeniu na pełne etaty?
Różnie, w zależności od rodzaju regulaminu. Gdy chodzi o regulaminy pracy i
wynagradzania, to od 29 listopada 2002 r. nie mają obowiązku ich tworzyć te
zakłady, które zatrudniają mniej niż 20 pracowników. Z kolei regulaminu
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie muszą tworzyć pracodawcy mający
mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
Podstawa prawna: 772 ż 1, 104 ż 2 k.p.
Rozdział I
Regulamin pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Regulamin pracy określa organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z
tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Jest on wewnątrzzakładowym aktem
normatywnym, wydawanym na podstawie zawartego w kodeksie pracy (k.p.)
upoważnienia i będącym aktem wykonawczym do k.p. Regulamin pracy zajmuje
najniższe miejsce w hierarchii źródeł prawa pracy i nie może zawierać
postanowień mniej korzystnych dla pracownika niż przewidziane w normach wyższej
rangi. Tak więc zmiany przepisów prawa pracy wyższej rangi uchylają mniej
korzystne postanowienia regulaminu pracy. W takiej sytuacji treść regulaminu
pracy musi być dostosowana do zmienionych przepisów wyższej rangi, np. skrócenie
czasu pracy w układzie zbiorowym pracy wymaga zmiany w regulaminie godzin
rozpoczynania i kończenia pracy.
TO, CO BYĆ MUSI
Art. 1041 k.p. wyznacza obowiązkowy katalog spraw, które muszą być w regulaminie
pracy. Są to:
organizacja pracy, warunki przebywania w zakładzie podczas i po pracy,
wyposażenie załogi w narzędzia i materiały, odzież i obuwie robocze, środki
ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
systemy i rozkłady czasu pracy, pora nocna,
termin, miejsce i czas wypłaty wynagrodzenia,
wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym i kobietom,
rodzaje prac i wykaz stanowisk dozwolonych pracownikom młodocianym w celu
odbywania przygotowania zawodowego,
wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym
celu, niż przygotowanie zawodowe,
obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony
przeciwpożarowej, w tym sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym
związanym z ich stanowiskiem,
przyjęty w firmie sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w
pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności,
informacje o karach stosowanych z tytułu odpowiedzialności porządkowej
pracowników.
JAK USTANAWIAĆ
Do końca 2002 r. regulamin pracy musiały tworzyć zakłady mające minimum 5
pracowników. Nowela k.p. z 26 lipca 2002 r. (Dz. U. nr 135, poz. 1146; dalej:
nowela) podniosła poprzeczkę do 20. Tak więc od 1 stycznia 2003 r. - zgodnie z
nowym art. 104 ż 2 k.p. - regulamin pracy trzeba ustanawiać w firmach
zatrudniających co najmniej 20 pracowników, z wyjątkiem tych, w których
organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki
pracodawcy i pracowników reguluje układ zbiorowy pracy; wówczas regulamin nie
jest konieczny. Nie ma przy tym znaczenia podstawa nawiązania stosunku pracy
(umowa o pracę, powołanie, wybór, mianowanie, spółdzielcza umowa o pracę),
rodzaj wykonywanej pracy czy wymiar czasu pracy zatrudnionego.
Tryb ustanowienia regulaminu pracy zależy od tego, czy w zakładzie istnieje
zakładowa organizacja związkowa. Jeżeli tak, pracodawca ustala regulamin w
uzgodnieniu z nią. Przepisy nie precyzują, na czym owe uzgodnienia polegają. W
praktyce przybierają one zwykle postać rozmów dyrekcji ze związkami na temat
treści regulaminu, podczas których obie strony przedstawiają swoje stanowiska.
Pracodawca może, ale nie musi, uwzględnić propozycji związkowych. Często jest
tak, że pracodawca daje związkom do uzgodnienia opracowany przez siebie
regulamin i dopiero wtedy związki zgłaszają swoje zastrzeżenia. Jednak w razie
nieuzgodnienia treści regulaminu pracy w terminie (strony nie mogą dojść do
kompromisu) pracodawca ustala regulamin pracy samodzielnie. Czyni tak również
wtedy, gdy nie działają u niego związki zawodowe.
Regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do
wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. na tablicy
ogłoszeń, zamieszczenie w zakładowym intranecie itd.). Pracodawca ma obowiązek
zapoznać każdego nowo zatrudnianego z treścią regulaminu jeszcze przed jego
dopuszczeniem na stanowisko. Zwykle wygląda to tak, że kandydatowi do pracy
kadrowa udostępnia do przeczytania regulamin pracy, a potem podpisuje on
oświadczenie o zapoznaniu się z jego treścią. Należy je przechowywać w części A
akt osobowych pracownika. Jego przykładowy wzór zawiera załącznik do
rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie
zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze
stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. nr
62, poz. 286 ze zm.).
Wzór oświadczenia o zapoznaniu się z treścią regulaminu pracy
Warszawa, dnia ..................
Pan Mirosław Iksiński
informatyk
Oświadczenie
Oświadczam, że w dniu przystąpienia do pracy, tj. 14 stycznia 2003 r.,
zapoznałem się z treścią regulaminu pracy obowiązującego w firmie X.
........................................
Podpis pracownika
PISEMNA INFORMACJA
Pracodawca zatrudniający mniej niż 20 pracowników nie wydaje regulaminu pracy.
Zgodnie natomiast z nowym art. 1044 k.p. musi przekazać każdemu pracownikowi
pisemną informację o:
obowiązujących normach czasu pracy, przez co należy rozumieć konieczność
wskazania systemu czasu pracy, a w razie innego systemu niż podstawowy - sposobu
jego wprowadzenia przez określenie minimalnego i maksymalnego wymiaru czasu
pracy, oraz długości okresu rozliczeniowego,
terminach dni wolnych od pracy, wynikających z rozkładu czasu pracy w
pięciodniowym tygodniu pracy,
porze nocnej,
terminie, miejscu i czasie wypłaty wynagrodzenia,
przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy
oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Wzór pisemnej informacji
Informacja
Mysłowice, 15 listopada 2002 r.
XYZ spółka z o.o.
ul. Bohaterów 11 września 7 lok. 3
01-234 Mysłowice
Informacja dla pracownika
Pan
Mirosław Koniecpolski
Portier
Informuję Pana, że od 29 listopada 2002 r.:
1) obowiązuje Pana 8-godzinna norma dobowa i przeciętnie 40-godzinna norma
tygodniowa czasu pracy w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym,
2) soboty są dniami wolnymi od pracy,
3) pora nocna trwa od 22.00 do 6.00,
4) wynagrodzenie jest wypłacane 5. każdego miesiąca w siedzibie pracodawcy
między 14.00 a 16.00, a za zgodą pracownika bezpośrednio na jego konto,
5) przyjście, obecność i wyjście pracownika jest potwierdzane przez
podpisanie listy obecności w pracy znajdującej się w siedzibie pracodawcy,
w recepcji na parterze.
Jednak w zakładach, które od 1 stycznia 2003 r. nie muszą mieć regulaminu pracy
(a do tej pory musiały), regulamin ten obowiązuje do czasu spełnienia przez
pracodawcę obowiązku z art. 1044 k.p., tj. do chwili przedstawienia pracownikom
pisemnej informacji. Przeniesienie postanowień z regulaminu pracy do pisemnej
informacji nie może w żaden sposób niekorzystnie wpłynąć na warunki pracy i
płacy wynikające z umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał
stosunek pracy. Jakakolwiek zmiana w tym zakresie wymaga wcześniejszego
wręczenia wypowiedzenia zmieniającego.
GDY CZAS NA ZMIANY...
Nowela wprowadziła wiele zmian do prawa pracy, które - aby zaczęły obowiązywać -
zakład musi wdrożyć w swoich przepisach wewnątrzzakładowych, a więc m.in. w
regulaminie pracy. Inaczej nowości nie wejdą w życie. W tym celu trzeba zmienić
regulamin pracy. I choć przepisy nie precyzują, jak to się robi, przyjmuje się,
że tryb jest taki sam jak przy ustalaniu regulaminu. Czyli zmiany regulaminu
pracy przeprowadza pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową
(z.o.z.), a gdy taka u niego nie działa - samodzielnie.
Dotyczy to m.in.:
wydłużenia podstawowego okresu rozliczeniowego z 3 do 4 miesięcy (dopuszczalne
od 1 stycznia tego roku). Aby w firmie obowiązywał 4-miesięczny podstawowy okres
rozliczeniowy, trzeba odpowiedni zapis wprowadzić do regulaminu pracy,
przedłużenia w niektórych gałęziach pracy (np. w budownictwie, rolnictwie,
pilnowaniu mienia) okresów rozliczeniowych dłuższych niż 4 miesiące, ale
maksymalnie do 6 lub 12 miesięcy (od 1 stycznia 2003 r.) Jeżeli taka jest jego
wola, szef może ustanowić dłuższe okresy rozliczeniowe niż 4 miesiące przez
zmianę układu zbiorowego pracy (u.z.p.) lub za zgodą z.o.z. Jeżeli pracodawca
postanowi zmienić regulamin pracy - według nowego art. 129 ż 11 k.p. - potrzebne
jest nie uzgodnienie zmiany z z.o.z., lecz uzyskanie jej akceptacji. Gdy z.o.z.
się nie zgodzi, okresów nie można przedłużyć. Dodajmy, że takiej zmiany
regulaminu pracy, na którą jest potrzebna zgoda z.o.z., mogą dokonać także
pracodawcy objęci u.z.p. Tam, gdzie związki zawodowe nie działają, można
wprowadzić przez modyfikację regulaminu pracy przedłużony okres rozliczeniowy po
zawiadomieniu właściwego inspektora pracy, czyli według siedziby pracodawcy,
wprowadzenia dodatkowej, godzinnej przerwy w czasie pracy (przepis wszedł w
życie 29 listopada 2002 r.). Firmy nieobjęte u.z.p. mogą to zrobić jedynie przez
zmianę regulaminu pracy. Inaczej przerwy nie będzie,
ustalenia odmiennego niż w k.p. rocznego limitu godzin nadliczbowych (od 29
listopada 2002 r.). Pracodawcy nieobjęci u.z.p. mogą wprowadzić inne roczne
limity nadgodzin, zmieniając odpowiednio regulamin pracy. Gdy tego nie zrobią,
obowiązują kodeksowe limity, czyli 4 godziny na dobę i 150 rocznie.
To tylko jedna grupa zmian wynikających z noweli, które pracodawca może
wprowadzić w regulaminie pracy. Jeżeli tego nie zrobi, nowości te u niego nie
obowiązują.
Oprócz tego istnieje jeszcze cała gama zmian, które obowiązują wprost z mocy
samego k.p. Te również trzeba wprowadzić do odpowiednich przepisów
wewnątrzzakładowych, bo inaczej będą one przestarzałe. Jeżeli pracodawca tego
nie zrobi, zmiany i tak go wiążą, np. krótsza przeciętna średniotygodniowa norma
czasu pracy (obecnie 40-godzinna).
Wzór regulaminu pracy
REGULAMIN PRACY
Rozdział I
Przepisy wstępne
ż 1. Regulamin ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz
związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników.
ż 2. Postanowienia regulaminu obowiązują wszystkich pracowników, bez
względu na rodzaj wykonywanej pracy, wymiar czasu pracy oraz zajmowane
stanowisko.
ż 3. Ilekroć w niniejszym regulaminie jest mowa o:
1) pracodawcy - należy przez to rozumieć XYZ spółkę z o.o.,
2) pracowniku - należy przez to rozumieć osobę pozostającą z pracodawcą w
stosunku pracy.
Rozdział II
Podstawowe prawa i obowiązki pracodawcy
ż 4. Pracodawca ma w szczególności obowiązek:
1) zaznajamiania podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem
wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami,
2) organizowania pracy w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu
pracy, a także osiąganie przez pracowników - przy wykorzystaniu ich
uzdolnień i kwalifikacji - wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,
3) zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz
prowadzenia systematycznych szkoleń pracowników w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy,
4) terminowego i prawidłowego wypłacania wynagrodzenia,
5) ułatwiania pracownikom nabywania i podnoszenia kwalifikacji zawodowych,
6) stwarzania pracownikom, podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły,
warunków sprzyjających przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,
7) zaspokajania, w miarę posiadanych środków socjalnych, potrzeb
pracowników,
8) wpływania na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia
społecznego,
9) niezwłocznego wydania pracownikowi, w związku z rozwiązaniem lub
wygaśnięciem stosunku pracy, świadectwa pracy, bez uzależniania tego od
wcześniejszego rozliczenia się pracownika,
10) stosowania obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceny pracy
wykonywanej przez poszczególnych pracowników,
11) prawidłowego prowadzenia dokumentacji pracowniczej i akt osobowych,
12) niestosowania i niedopuszczania do stosowania jakichkolwiek form
dyskryminacji.
ż 5. Pracodawcy przysługuje w szczególności prawo do:
1) korzystania z wyników wykonywanej przez pracowników pracy,
2) wydawania pracownikom wiążących poleceń dotyczących pracy w zakresie, w
jakim polecenia te nie są sprzeczne z obowiązującymi przepisami lub
zasadami współżycia społecznego,
3) określania zakresu obowiązków każdego pracownika zgodnie z
postanowieniami umów o pracę i przepisami,
4) tworzenia i przystępowania do organizacji pracodawców w celu
reprezentacji i ochrony swoich interesów.
Rozdział III
Podstawowe prawa i obowiązki pracownika
ż 6. Pracownikom przysługują w szczególności uprawnienia do:
1) zatrudnienia na stanowisku pracy zgodnie z umową o pracę i posiadanymi
kwalifikacjami,
2) terminowego otrzymywania wynagrodzenia za pracę,
3) wypoczynku w dniach wolnych od pracy, po zakończeniu czasu pracy w dni
robocze oraz podczas urlopów,
4) jednakowego i równego traktowania przez pracodawcę z tytułu wypełniania
jednakowych obowiązków,
5) wykonywania pracy w warunkach zgodnych z zasadami BHP,
6) tworzenia i przystępowania do organizacji reprezentujących pracowników.
ż 7. Pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz
stosować się do poleceń przełożonych, dotyczących pracy, jeżeli nie są one
sprzeczne z przepisami lub umową o pracę.
ż 8. Pracownik ma w szczególności obowiązek:
1) przestrzegania czasu pracy ustalonego u pracodawcy,
2) przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego u pracodawcy porządku,
3) przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a
także przepisów przeciwpożarowych,
4) dbania o dobro pracodawcy, chronienia jego mienia oraz zachowywania w
tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na
szkodę,
5) przestrzegania w zakładzie zasad współżycia społecznego.
ż 9. Pracownikom zabrania się:
1) spożywania na terenie zakładu pracy napojów alkoholowych i przyjmowania
środków odurzających oraz przebywania na terenie zakładu pracy pod wpływem
takich napojów lub środków,
2) palenia tytoniu na terenie zakładu pracy, oprócz miejsc do tego
przeznaczonych, które zostaną wyraźnie oznaczone,
3) opuszczania w czasie pracy, bez zgody bezpośredniego przełożonego,
miejsca pracy,
4) wynoszenia z miejsca pracy, bez zgody przełożonego, jakichkolwiek
rzeczy nie będących własnością pracownika,
5) wykorzystywania bez zgody przełożonego sprzętu i materiałów pracodawcy
do czynności niezwiązanych z wykonywaną pracą.
Rozdział IV
Czas pracy
ż 10. 1. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
pracodawcy w miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
2. Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy celem prawidłowego ustalenia
wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń związanych z pracą, z
uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w
niedziele i święta - w rozliczeniu dobowym, tygodniowym, w przyjętym
okresie rozliczeniowym.
ż 11. 1. Czas pracy wynosi 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w
pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym jednomiesięcznym okresie
rozliczeniowym.
2. Tydzień roboczy obejmuje dni od poniedziałku do piątku.
3. Dzień pracy trwa od 8.30 do 16.30.
4. W czasie dnia pracy pracownikowi może zostać udzielona przerwa
nieprzekraczająca 60 minut, przeznaczona na spożycie posiłku lub
załatwienie spraw osobistych. Przerwa taka nie jest wliczana do czasu
pracy. O udzieleniu przerwy i jej długości decyduje bezpośredni przełożony
zainteresowanego pracownika.
5. Pracownikom, których dobowy czas pracy wynosi co najmniej 6 godzin,
przysługuje 15-minutowa przerwa na obiad, wliczana do czasu pracy.
ż 12. Za porę nocną przyjmuje się czas między 22.00 a 6.00., a za pracę w
niedziele i święta - pracę w godzinach od 7.00 rano w dzień świąteczny lub
niedzielę do 7.00 rano dnia następnego.
ż 13. Praca wykonywana ponad normy czasu pracy ustalone zgodnie z ż 11 pkt
1 stanowi pracę w godzinach nadliczbowych. Praca taka jest dopuszczalna
tylko w razie:
1) konieczności prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia lub
zdrowia ludzkiego albo dla ochrony mienia lub usunięcia awarii,
2) szczególnych potrzeb pracodawcy.
ż 14. Liczba godzin nadliczbowych, przepracowanych w związku z
okolicznościami określonymi w ż 13 pkt 2, nie może przekroczyć dla
poszczególnego pracownika 4 godzin na dobę i 350 godzin w roku
kalendarzowym. Czas pracy z uwzględnieniem pracy w godzinach nadliczbowych
nie może przekroczyć przeciętnie 48 godzin tygodniowo w jednomiesięcznym
okresie rozliczeniowym.
ż 15. Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia,
przysługuje dodatek w wysokości:
1) 50 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych
przypadających w dni powszednie oraz w niedziele i święta będące dla
pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
2) 100 proc. wynagrodzenia - za pracę w godzinach nadliczbowych
przypadających w nocy, w godzinach nadliczbowych w niedziele i święta
niebędące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem
czasu pracy, a także w godzinach nadliczbowych przypadających w dniu
wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedzielę lub w święto
będące dla pracownika dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem
czasu pracy.
ż 16. Dodatek, o którym mowa w ż 15, przysługuje także za każdą godzinę
pracy przekraczającą tygodniową normę czasu pracy w jednomiesięcznym
okresie rozliczeniowym.
ż 17. Dodatek, o którym mowa w ż 16, nie przysługuje, jeżeli przekroczenie
przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w jednomiesięcznym okresie
rozliczeniowym nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za
które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku określonego w ż 15.
ż 18. Sposób obliczania wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania
dodatków, o których mowa w ż 15, określa regulamin wynagradzania.
ż 19. 1. Pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje
dodatkowe wynagrodzenie.
2. Wysokość wynagrodzenia, o którym mowa w pkt 1, określa regulamin
wynagradzania.
Rozdział V
Wynagrodzenie za pracę
ż 20. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości określonej w
umowie o pracę.
ż 21. 1. Wynagrodzenie wypłacane jest w kasie przedsiębiorstwa,
znajdującej się w jego siedzibie przy ul. Konwaliowej 15 pokój nr 123, 28.
dnia każdego miesiąca, od 15.00 do 17.00.
2. Jeżeli dzień wypłaty wypada w dniu wolnym od pracy, wynagrodzenie
wypłaca się w poprzednim dniu roboczym.
ż 22. Wynagrodzenie jest wypłacane do rąk pracownika lub osoby pisemnie
przez niego upoważnionej.
ż 23. Na pisemny wniosek pracownika wynagrodzenie może być przelane na
konto bankowe pracownika.
ż 24. Składniki wynagrodzenia oraz przysługujące pracownikom premie
reguluje regulamin wynagradzania.
Rozdział VI
Urlopy
ż 25. 1. Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego,
płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze określonym przez przepisy
kodeksu pracy.
2. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. Co najmniej
jedna część wypoczynku powinna trwać nie mniej niż 14 kolejnych dni
kalendarzowych.
ż 26. 1. Urlopy udzielane są w terminie ustalonym przez pracodawcę po
porozumieniu z pracownikiem.
2. Urlopu niewykorzystanego zgodnie z tak ustalonym terminem pracodawca ma
obowiązek udzielić pracownikowi najpóźniej do końca pierwszego kwartału
następnego roku kalendarzowego.
ż 27. W okresie wypowiedzenia umowy o pracę pracownik jest obowiązany
wykorzystać przysługujący mu urlop, jeżeli w tym okresie pracodawca
udzieli mu urlopu.
ż 28. Pracownik ma prawo do żądania czterech dni urlopu wypoczynkowego w
roku kalendarzowym w terminie przez niego wskazanym. Pracownik zgłasza
żądanie udzielenia urlopu najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu.
Rozdział VII
Organizacja i porządek pracy
ż 29. 1. Siedziba pracodawcy mieści się w Koronowie. Pracodawca prowadzi
działalność gospodarczą polegającą na produkcji materiałów budowlanych.
Pracodawca zarejestrowany jest w prowadzonym przez Sąd Rejonowy w
Olsztynie, IV Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, rejestrze
przedsiębiorców pod nr KRS 4321/98.
2. Praca u pracodawcy odbywa się w systemie jednozmianowym.
ż 30. 1. Obowiązkiem pracownika jest punktualne rozpoczynanie pracy.
2. W wypadku spóźnienia pracownik powinien niezwłocznie zgłosić się do
pracodawcy w celu usprawiedliwienia się.
3. Późniejsze rozpoczęcie pracy lub jej wcześniejsze zakończenie, a także
wyjście w godzinach pracy poza zakład pracy, wymaga uprzedniej zgody
bezpośredniego przełożonego.
ż 31. 1. Spóźnienie lub nieobecność wynika z uzasadnionych przyczyn, jeśli
jest spowodowane:
1) chorobą pracownika lub opieką nad chorym członkiem rodziny pracownika,
pod warunkiem przedłożenia stosownego zwolnienia lekarskiego,
2) odosobnieniem w związku z chorobą zakaźną, pod warunkiem przedłożenia
stosownej decyzji inspektora sanitarnego,
3) koniecznością sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat
8, pod warunkiem zamknięcia żłobka, przedszkola lub szkoły, do której
dziecko uczęszcza, pod warunkiem złożenia przez pracownika pisemnego
oświadczenia potwierdzonego przez dyrekcję placówki,
4) wykonywaniem obowiązków określonych w przepisach o powszechnym
obowiązku obrony, pod warunkiem okazania stosownego wezwania,
5) wezwaniem w charakterze strony, świadka, tłumacza lub biegłego przez
odpowiedni organ sądowy lub administracyjny, pod warunkiem przedstawienia
adnotacji urzędowej o wykonaniu tego obowiązku,
6) innymi przyczynami usprawiedliwionymi przez przepisy powszechnie
obowiązujące.
2. Dokumenty potwierdzające usprawiedliwiony charakter nieobecności
pracownik jest zobowiązany przedłożyć pracodawcy najpóźniej w chwili
powrotu do pracy po okresie nieobecności.
ż 32. Pracownik potwierdza każdorazowe przybycie i opuszczenie pracy,
używając przeznaczonej do tego celu, imiennej karty magnetycznej.
ż 33. 1. Pracownik powinien niezwłocznie, nie później niż w ciągu dwóch
dni, zawiadomić pracodawcę o przyczynie nieobecności w pracy i
przewidywanym czasie jej trwania.
2. Zawiadomienie pracodawcy może nastąpić osobiście, telefonicznie, za
pośrednictwem innej osoby lub listem poleconym. W wypadku listu poleconego
za datę zawiadomienia uważa się datę nadania listu.
ż 34. 1. W wypadku nieobecności w pracy pracownik ma obowiązek
przedłożenia usprawiedliwienia w dniu, w którym ponownie stawi się do
pracy.
2. Pracownik składa zwolnienie w dziale kadr.
Rozdział VIII
Odpowiedzialność porządkowa pracowników
ż 35. 1. Za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonego porządku,
regulaminu pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz przepisów
przeciwpożarowych pracodawca może stosować:
a) karę upomnienia,
b) karę nagany.
2. Za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez
usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub
spożywanie alkoholu w czasie pracy pracodawca może również stosować karę
pieniężną.
3. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, a także za każdy dzień
nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa niż jednodniowe
wynagrodzenie pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać
dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty po
dokonaniu potrąceń, o których mowa w art. 87 ż 1 pkt 1-3 k.p.
4. Wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków
bezpieczeństwa i higieny pracy.
ż 36. 1. Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia
wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od
dopuszczenia się tego naruszenia.
2. Kara może być zastosowana tylko po uprzednim wysłuchaniu pracownika.
3. Jeżeli z powodu nieobecności w zakładzie pracy pracownik nie może być
wysłuchany, bieg dwutygodniowego terminu przewidzianego w pkt 1 nie
rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu do dnia stawienia się
pracownika do pracy.
ż 37. O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie,
wskazując rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia
się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie sprzeciwu
i terminie jego wniesienia. Odpis zawiadomienia składa się do akt
osobowych pracownika.
ż 38. Przy stosowaniu kary bierze się pod uwagę w szczególności: rodzaj
naruszenia obowiązków pracowniczych, stopień winy pracownika i jego
dotychczasowy stosunek do pracy.
ż 39. 1. Jeżeli zastosowanie kary nastąpiło z naruszeniem przepisów prawa,
pracownik może w ciągu 7 dni od dnia zawiadomienia o ukaraniu wnieść
sprzeciw. O uwzględnieniu lub odrzuceniu sprzeciwu decyduje pracodawca po
rozpatrzeniu stanowiska zakładowej organizacji związkowej reprezentującej
pracownika. Nieodrzucenie sprzeciwu w ciągu 14 dni od dnia jego wniesienia
jest równoznaczne z jego uwzględnieniem.
2. Pracownik, który wniósł sprzeciw, może w ciągu 14 dni od dnia
zawiadomienia o jego odrzuceniu wystąpić do sądu pracy o uchylenie
zastosowanej wobec niego kary.
3. W razie uwzględnienia sprzeciwu wobec zastosowanej kary pieniężnej lub
uchylenia tej kary przez sąd pracy pracodawca jest obowiązany zwrócić
pracownikowi równowartość kwoty tej kary.
ż 40. 1. Karę uważa się za niebyłą, a odpis zawiadomienia o ukaraniu usuwa
z akt osobowych pracownika po roku nienagannej pracy. Pracodawca może, z
własnej inicjatywy lub na wniosek reprezentującej pracownika zakładowej
organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem tego terminu.
2. Przepis pkt 1 zdanie pierwsze stosuje się odpowiednio w razie
uwzględnienia sprzeciwu przez pracodawcę albo wydania przez sąd pracy
orzeczenia o uchyleniu kary.
Rozdział IX
Przepisy BHP i ochrona przeciwpożarowa
ż 41. 1. Podstawowym obowiązkiem każdego pracownika jest bezwzględne
przestrzeganie przepisów BHP oraz przepisów przeciwpożarowych. W
szczególności każdy pracownik jest zobowiązany:
1) znać przepisy i zasady BHP oraz przeciwpożarowe,
2) uczestniczyć w organizowanych przez pracodawcę szkoleniach i
ćwiczeniach z zakresu BHP i ochrony przeciwpożarowej,
3) dbać o porządek i ład na własnym stanowisku pracy i w jego otoczeniu,
4) stosować środki ochrony zbiorowej i indywidualnej, zgodnie z ich
przeznaczeniem,
5) poddawać się wyznaczonym przez pracodawcę badaniom lekarskim oraz
stosować się do zaleceń i wskazań lekarskich,
6) niezwłocznie informować przełożonych o zauważonych wypadkach w miejscu
pracy lub o stwierdzonych zagrożeniach życia lub zdrowia,
7) lojalnie współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wykonywaniu
obowiązków dotyczących BHP.
2. Pracodawca jest zobowiązany zapewnić przestrzeganie przepisów
wymienionych w ust. 1, w szczególności przez wydawanie stosownych poleceń,
usuwanie ewentualnych uchybień lub zagrożeń oraz zapewnienie niezwłocznego
wykonania zaleceń organów nadzoru nad warunkami pracy, w tym organów
społecznego nadzoru oraz wskazań lekarskich. W szczególności pracodawca
jest zobowiązany do:
1) organizowania pracy i stanowisk pracy w sposób zapewniający bezpieczne
i higieniczne warunki pracy,
2) zapoznawania pracowników z przepisami i zasadami BHP oraz przepisami o
ochronie przeciwpożarowej i przeprowadzania szkoleń w tym zakresie,
3) kierowania pracowników na badania lekarskie,
4) dbania o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń i wyposażenia
technicznego oraz o sprawność środków ochrony zbiorowej i indywidualnej
pracowników i ich stosowanie zgodnie z ich przeznaczeniem.
ż 42. Zabrania się pracownikom:
1) wykorzystywania wyposażenia technicznego niezgodnie z przeznaczeniem,
2) samowolnego przerabiania lub demontowania elementów wyposażenia
technicznego, bez upoważnienia pracodawcy lub bezpośredniego przełożonego.
ż 43. Pracodawca może dopuścić pracownika do wykonywania pracy wyłącznie w
wypadku, gdy posiada on wszystkie wymagane kwalifikacje zawodowe oraz
odbył niezbędne szkolenia wstępne w zakresie BHP i ochrony
przeciwpożarowej. Jeśli wykonywanie danej pracy wymaga stosowania środków
ochrony indywidualnej lub odzieży i ubrania roboczego, dopuszczenie do
pracy może nastąpić wyłącznie po odpowiednim wyposażeniu danego
pracownika.
ż 44. Środki ochrony indywidualnej, niezbędne do stosowania na określonych
stanowiskach pracy, określa tabela środków ochrony indywidualnej
stanowiąca załącznik nr 2 do regulaminu.
ż 45. 1. Jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom BHP i stwarzają
bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo innych osób,
pracownik ma prawo i obowiązek powstrzymać się od wykonywania pracy i
niezwłocznie zawiadomić o tym bezpośredniego przełożonego.
2. Jeżeli powstrzymanie się od pracy nie usuwa zagrożenia określonego w
ust. 1, pracownik powinien natychmiast oddalić się z miejsca zagrożenia,
niezwłocznie informując o tym bezpośredniego przełożonego.
3. Za okres powstrzymania się od pracy w sytuacjach określonych powyżej,
pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia.
ż 46. Wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,
zgodne z powszechnie obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa,
stanowią załączniki nr 3 i 4 do regulaminu.
Rozdział X
Przepisy końcowe
ż 47. 1. Regulamin zostaje wprowadzony na czas nieokreślony.
2. Regulamin może być przez pracodawcę zmieniony lub uzupełniony w trybie
przewidzianym przez przepisy prawa pracy dla jego wydania.
ż 48. Regulamin wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do
wiadomości pracowników, co każdy pracownik potwierdzi odrębnym pismem.
ż 49. Pracownik nowo zatrudniony zobowiązany jest do zapoznania się z
regulaminem przed rozpoczęciem pracy.
........................................
(podpis pracodawcy lub osoby upoważnionej
do składania oświadczeń w jego imieniu)
Załączniki:
1. Tabela norm przydziału środków ochrony indywidualnej
2. Wykaz prac wzbronionych kobietom
3. Wykaz prac wzbronionych pracownikom młodocianym
4. Instrukcja o ochronie przeciwpożarowej
Rozdział II
Regulamin wynagradzania
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział II
Regulamin wynagradzania
Strona główna
Vademecum "Rz"
W regulaminie wynagradzania pracodawca ustala warunki wynagradzania pracowników,
czyli systemy wynagradzania, składniki wynagrodzenia i ich wysokość, zasady
przyznawania nagród i premii, dodatków do wynagrodzenia czy wynagrodzenia za
czas przestoju. Pracodawca, jeśli chce, może przyznać pracownikom także inne
świadczenia, a zasady ich wypłacania określić w tym regulaminie.
Regulamin wynagradzania ustala pracodawca, a jeżeli działa u niego z.o.z. - po
uzgodnieniu z nią. Wchodzi on w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania
go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. na
tablicy ogłoszeń, zamieszczenie w intranecie itp.).
Obecnie obowiązek wprowadzenia regulaminu wynagradzania mają tylko pracodawcy
zatrudniający co najmniej 20 pracowników (do końca 2002 r. - ponad 5).
Nie dotyczy to zakładów objętych u.z.p.
Regulaminy wynagradzania istniejące w zakładach zatrudniających mniej niż 20
pracowników obowiązują do czasu wprowadzenia do umów o pracę postanowień tego
regulaminu dotyczących warunków zatrudnienia. Zgodnie z art. 29 ż 1 pkt 2 k.p.
umowa o pracę w szczególności powinna określać wynagrodzenie odpowiadające
rodzajowi pracy. Warunkiem umożliwiającym wprowadzenie opisywanych zmian jest
zatem konieczność przeniesienia do indywidualnych umów o pracę wszystkich tych
postanowień, które mają wpływ na wysokość wynagrodzenia za pracę.
MOŻNA ZAWIESZAĆ
Od 29 listopada 2002 r. pracodawcy będący w trudnej sytuacji finansowej mogą
zawrzeć ze związkami zawodowymi lub przedstawicielem załogi porozumienie o
zawieszeniu stosowania przepisów wewnątrzzakładowych.
Pozwoli to na czasowe pogorszenie warunków zatrudnienia w zakładzie bez
wręczania każdemu wypowiedzeń zmieniających - w wypadku takiego porozumienia nie
jest to konieczne.
Na okres do trzech lat można więc zawieszać (w całości lub w części) stosowanie
wewnątrzzakładowych przepisów prawa pracy, określających prawa i obowiązki stron
(w tym regulaminów pracy i wynagradzania). Nie dotyczy to więc przepisów
powszechnie obowiązujących: kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów
wykonawczych.
Zawieszenia dokonuje się na podstawie porozumienia pracodawcy ze związkami
zawodowymi reprezentującymi pracowników, a jeśli te w firmie nie działają - z
przedstawicielstwem załogi, wyłonionym w trybie przyjętym u tego pracodawcy.
Pracodawca nie może więc sam wyznaczyć przedstawiciela załogi.
Porozumienie zawarte z reprezentantem pracowników musi zaakceptować właściwa ze
względu na siedzibę pracodawcy wojewódzka komisja dialogu społecznego. Potem
trzeba je przekazać inspektorowi pracy (też w miejscu siedziby pracodawcy).
Wzór regulaminu wynagradzania
Regulamin wynagradzania pracowników
Na podstawie art. 772 ż 4 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.
U. nr 24, poz. 141 ze zm.) ustala się regulamin wynagradzania pracowników
zwany dalej "Regulaminem".
ż 1. 1. Regulamin określa zasady wynagradzania za pracę i spełniania
innych świadczeń związanych z pracą oraz warunki ich przyznawania.
2. Postanowienia Regulaminu stosuje się do wszystkich pracowników bez
względu na rodzaj wykonywanej pracy, zajmowane stanowisko i wymiar czasu
pracy, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Pracownikowi zatrudnionemu w niepełnym wymiarze czasu pracy przysługują
wszystkie składniki wynagrodzenia w wysokości proporcjonalnej do wymiaru
czasu pracy, określonego w umowie o pracę.
ż 2. Przed dopuszczeniem nowo zatrudnionego do pracy jego przełożony lub
inna uprawniona osoba zaznajamia go z treścią Regulaminu, zaś oświadczenie
pracownika o zapoznaniu się z Regulaminem umieszcza się w jego aktach
osobowych.
ż 3. 1. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie odpowiednie do rodzaju
wykonywanej przez niego pracy, jego kwalifikacji i czasu pracy określone w
umowie o pracę albo innej umowie stanowiącej podstawę nawiązania stosunku
pracy, nie niższe jednak od minimalnego wynagrodzenia za pracę, o którym
mowa w ustawie z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679).
2. Gdy minimalne wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, ulegnie
podwyższeniu tak, że przekroczy wysokość wynagrodzenia należnego
pracownikowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy, nastąpi
bezzwłoczna aktualizacja wysokości wynagrodzenia przysługującego takiemu
pracownikowi do poziomu nie niższego niż minimalne.
ż 4. 1. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za pracę wykonaną. Za czas
niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko
wówczas, gdy tak stanowią k.p. lub inne przepisy prawa pracy.
2. Za czas niewykonywania pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie
wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową
lub miesięczną, jeżeli był gotowy do jej wykonywania, a doznał przeszkód z
przyczyn dotyczących pracodawcy.
3. W czasie niezawinionego przez pracownika przestoju może mu być
powierzona inna praca odpowiadająca jego kwalifikacjom. Pracownikowi
przysługuje wówczas wynagrodzenie przewidziane za tę pracę, nie niższe
jednak od wynagrodzenia wynikającego z osobistego zaszeregowania.
4. Jeżeli przestój nastąpił z winy pracownika, przysługuje mu wyłącznie
wynagrodzenie przewidziane za faktycznie wykonaną pracę.
5. Jeżeli w czasie przestoju zawinionego przez pracownika nie powierzono
mu innej pracy, wynagrodzenie nie przysługuje.
ż 5. 1. W przedsiębiorstwie obowiązuje czasowo-premiowy system
wynagradzania, z tym że pracownicy z działu produkcji są objęci systemem
akordowo-premiowym.
2. Wynagradzanie w systemie czasowo-premiowym polega na wypłacaniu kwot
wynikających z kategorii osobistego zaszeregowania pracownika i faktycznie
przepracowanego czasu pracy oraz - ewentualnie - premii uznaniowych,
zależnych od wyników pracy danego pracownika.
3. Pracownicy wynagradzani w systemie akordowo-premiowym otrzymują
wynagrodzenie ustalone na podstawie szczegółowych norm pracy określonych w
umowie o pracę oraz stawek wynikających z kategorii zaszeregowania danej
pracy, które może być powiększone o premię uznaniową uzależnioną od
wyników pracy danego pracownika.
ż 6. 1. Ustala się tabelę zaszeregowania stanowisk pracy obejmującą
wszystkie stanowiska występujące w przedsiębiorstwie.
2. W przypadku wprowadzenia systemu wynagradzania, o którym mowa w ż 5
ust. 3, zostanie ustalona tabela zaszeregowania rodzajów prac oraz wykaz
norm pracy.
ż 7. 1. Wysokość miesięcznej stawki wynagrodzenia zasadniczego,
odpowiadającej kategorii osobistego zaszeregowania pracownika, określa się
na podstawie tabeli stawek wynagrodzenia zasadniczego.
2. Konkretna wysokość wynagrodzenia zasadniczego w ramach stawek, o
których mowa w ust. 1, jest efektem bezpośrednich negocjacji pracownika z
jego przełożonym lub inną osobą wyznaczoną przez przedsiębiorstwo,
zatwierdzoną przez dyrektora Działu Personalnego.
ż 8. 1. Poza wynagrodzeniem zasadniczym pracownikowi przysługują dodatkowo
następujące składniki wynagrodzenia i inne świadczenia związane z pracą:
1) wynagrodzenie za pracę w porze nocnej,
2) wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych,
3) wynagrodzenie za czas niezawinionego przestoju, o którym mowa w ż 4
ust. 3.
4) dodatek za wysługę lat, liczony zgodnie z ż 9,
5) dodatek funkcyjny, o którym mowa w ż 10,
6) świadczenia pieniężne związane z pracą, określone w ż 13.
2. Pracownikowi mogą być przyznane dodatkowo następujące świadczenia:
1) premia uznaniowa, zależna od wyników pracownika w zakresie powierzonej
mu pracy,
2) nagroda.
ż 9. 1. Począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym
pracownik przepracował w przedsiębiorstwie trzeci rok, pracownikowi
przysługuje dodatek za wysługę lat w wysokości 6 proc. miesięcznego
wynagrodzenia zasadniczego. Dodatek ten wzrasta o 2 punkty procentowe za
każdy następny rok pracy, nie więcej jednak niż do 15 proc. wynagrodzenia
zasadniczego.
2. Do okresów zatrudnienia, od których zależy prawo do dodatku za wysługę
lat oraz jego wysokość, nie wlicza się okresów zatrudnienia u innych
pracodawców. Wlicza się natomiast okresy poprzedniego zatrudnienia w
przedsiębiorstwie, bez względu na długość przerw w zatrudnieniu.
3. Dodatek za wysługę lat przysługuje pracownikowi za dni, za które
otrzymuje wynagrodzenie, oraz za dni nieobecności w pracy z powodu
niezdolności do pracy wskutek choroby, za które pracownik otrzymuje z tego
tytułu wynagrodzenie lub zasiłek z ubezpieczenia społecznego.
ż 10. 1. Dodatek funkcyjny przysługuje zatrudnionemu na stanowisku
związanym z kierowaniem zespołem ludzi.
2. Wysokość dodatku funkcyjnego należnego w danym miesiącu nie może być
wyższa od 30 proc. wynagrodzenia zasadniczego wynikającego z osobistego
zaszeregowania pracownika i niższa od 8 proc. wspomnianej wartości.
Konkretną wysokość dodatku funkcyjnego określa dyrektor Działu
Personalnego w porozumieniu z bezpośrednim przełożonym pracownika,
kierując się rodzajem wykonywanej pracy, liczbą podwładnych, których pracą
kieruje pracownik, oraz stopniem trudności i złożoności powierzonej pracy.
ż 11. 1. Decyzję o przyznaniu premii uznaniowej oraz o jej wysokości
podejmuje dyrektor Działu Personalnego w uzgodnieniu z bezpośrednim
przełożonym pracownika, uwzględniając:
1) aktualne możliwości finansowe przedsiębiorstwa,
2) indywidualne wyniki pracownika w realizacji powierzonych mu obowiązków,
3) lojalność pracownika w stosunku do przedsiębiorstwa oraz stosunek do
współpracowników i klientów przedsiębiorstwa.
2. Pracownikowi szczególnie się wyróżniającemu może być przyznana, na
wniosek jego bezpośredniego przełożonego, nagroda. Wysokość nagrody
każdorazowo ustala dyrektor Działu Personalnego w porozumieniu z
wnioskodawcą, przy czym jej wysokość nie może przekroczyć 500 proc. kwoty
wynagrodzenia zasadniczego, przysługującego nagradzanemu w miesiącu
wypłaty nagrody, wynikającego z osobistego zaszeregowania tego pracownika.
ż 12. Stawki wynagrodzenia zasadniczego, o których mowa w ż 7 ust. 1 oraz
szczegółowe warunki wynagradzania określone w wyniku negocjacji, o których
mowa w ż 7 ust. 2 będą waloryzowane raz do roku, na podstawie odsetka
wzrostu kosztów utrzymania, liczonego według wskaźnika wzrostu cen towarów
i usług, ogłaszanego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Waloryzacja będzie uwzględniana, począwszy od marca danego roku, i
dokonywana na podstawie wzrostu kosztów utrzymania w poprzednim roku.
ż 13. Pracownikowi przysługują, poza wynagrodzeniem zasadniczym i
dodatkami, o których mowa w ż 8 ust. 1, również inne, niżej wymienione
świadczenia pieniężne związane z pracą:
1) świadczenia należne w okresie czasowej niezdolności do pracy,
2) świadczenia należne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,
3) odprawy rentowe i emerytalne,
4) odprawa pośmiertna,
5) zwrot kosztów poniesionych w czasie delegacji służbowych,
6) ekwiwalent za używanie w ramach pracy własnej odzieży lub narzędzi,
ż 14. Indywidualne wynagrodzenie pracownika jest objęte tajemnicą
służbową.
ż 15. 1. Regulamin obowiązuje przez czas nieokreślony.
2. Zmiana treści Regulaminu może nastąpić jedynie w formie pisemnej, w tym
samym trybie, co jego ustanowienie, albo poprzez wydanie nowego
regulaminu.
ż 16. Regulamin wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia
ogłoszenia.
ż 17. W kwestiach nieuregulowanych w Regulaminie stosuje się powszechnie
obowiązujące przepisy prawa pracy.
Rozdział III
Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ograniczenie ciężarów socjalnych małych pracodawców wobec zatrudnianych było
również celem noweli. Zmieniła ona zatem kilkanaście przepisów ustawy z 4 marca
1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz.
335 ze zm.).
Od 1 stycznia 2003 r. do podmiotów zobowiązanych do tworzenia zakładowego
funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) należą pracodawcy:
zatrudniający 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników (dotychczas -
powyżej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty),
prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora
finansów publicznych, o których mowa w art. 18-20 ustawy z 26 listopada 1998 r.
o finansach publicznych (Dz. U. nr 155, poz. 1014 ze zm.), bez względu na
wielkość personelu.
Z obowiązku tworzenia zfśs zwolniono pracodawców mających mniej niż 20
pracowników w przeliczeniu na pełne etaty; decyzję w tej sprawie pozostawiono
ich swobodnemu uznaniu. Jeżeli jednak pracodawcy, którzy angażują co najmniej 20
pracowników, lecz mniej niż 20 w przeliczeniu na pełne etaty, zfśs nie utworzą,
muszą podczas roku wypłacać świadczenia urlopowe każdemu idącemu na minimum
14-dniowy urlop wypoczynkowy.
Pracodawcy niemieszczący się w żadnej z wyżej wymienionych kategorii mogą
tworzyć zfśs albo wypłacać świadczenie urlopowe.
WSZYSCY MOGĄ ZREZYGNOWAĆ
Począwszy od 1 stycznia 2003 r. każdy pracodawca zobowiązany do tego ma prawo w
ogóle zrezygnować z tworzenia zfśs czy wypłacania załodze świadczeń urlopowych,
zmieniając odpowiednio u.z.p. lub regulamin wynagradzania (dotychczas - tylko
poprzez zmianę u.z.p.). Jeżeli nie chce tak radykalnych posunięć, w ten sam
sposób może też dowolnie ukształtować wysokość odpisu na fundusz (np. stosownie
do swych możliwości finansowych może zmniejszyć odpis na zfśs do połowy
dotychczasowego).
Chcący dokonać takich modyfikacji, pracodawcy objęci u.z.p., muszą go
odpowiednio zmienić, oczywiście po uzyskaniu zgody odpowiednich z.o.z. Firmy, w
których nie ma u.z.p., zmieniają w tym celu regulamin wynagradzania po
uzgodnieniu tego ze związkiem zawodowym (jak zmieniać regulamin wynagradzania -
patrz rozdział II).
Co więcej, brak w zakładzie związków zawodowych nie pozbawia pracodawcy
możliwości podjęcia takich decyzji. Gdy firma nie jest objęta u.z.p.
postanowienia regulaminu wynagradzania co do wysokości odpisu na zfśs,
nietworzenia funduszu lub niewypłacania świadczenia urlopowego uzgadnia z
pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
ŚWIADCZENIA URLOPOWE - NIE WYŻSZE NIŻ ODPIS
Nowela zmieniła sposób ustalania wysokości świadczenia urlopowego, należnego
temu pracownikowi, który bierze co najmniej 14-dniowy urlop wypoczynkowy.
Przypomnijmy, że od 1 stycznia 2003 r. obowiązek jego wypłacania mają pracodawcy
zatrudniający 20 pracowników, ale mniej niż 20 w przeliczeniu na pełne etaty.
Ci, którzy mają poniżej 20 pracowników, w ogóle nie muszą tworzyć zfśs czy
wypłacać świadczeń urlopowych; ale - oczywiście - mogą to robić, jeśli chcą.
Do końca 2002 r. świadczenie urlopowe równało się wysokości odpisu podstawowego
na zfśs i wynosiło 37,5 proc. na jednego pracownika, a w stosunku do
zatrudnionych w szczególnie uciążliwych warunkach pracy - 50 proc. przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w jego
drugim półroczu (w zależności, które z wynagrodzeń jest wyższe). Gdy chodzi o
pracowników młodocianych, świadczenie urlopowe wynosiło 5 proc. tego
wynagrodzenia w pierwszym roku nauki, 6 proc. - w drugim i 7 proc. - w trzecim.
Od 1 stycznia 2003 r. wysokość świadczenia urlopowego nie może przekroczyć
podanych limitów. Oznacza to więc, że ostatecznie wypłacone świadczenie urlopowe
może być niższe od wysokości odpisu podstawowego odpowiedniego do rodzaju
zatrudnienia osoby. Nadal jednak wysokość świadczenia urlopowego należnego
konkretnemu pracownikowi ustala się proporcjonalnie do jego wymiaru czasu pracy
(części etatu, w ramach którego jest zatrudniony). Nie dotyczy to młodocianych;
tym przysługuje pełne świadczenie.
JAK WYDATKOWAĆ
Środki zfśs pracodawca wydatkuje na podstawie regulaminu ustalonego zgodnie z
art. 27 ust. 1 ustawy o związkach zawodowych (gdy u pracodawcy działa jedna
z.o.z.) albo art. 30 ust. 5 tej ustawy (gdy związków jest więcej). Jeżeli
organizacje związkowe albo organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu
art. 24125a k.p. nie przedstawią wspólnie uzgodnionego stanowiska w terminie 30
dni, decyzję podejmuje pracodawca po rozpatrzeniu ich odrębnych stanowisk. Brak
z.o.z. rodzi konieczność uzgodnienia treści regulaminu z przedstawicielem
wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
W regulaminie zfśs trzeba określić zasady przeznaczania jego środków na
poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej, a także zasady i warunki
korzystania z usług i świadczeń finansowanych z funduszu, z obligatoryjnym
uwzględnieniem kryteriów socjalnych, tj. sytuacji życiowej, rodzinnej i
materialnej uprawnionych.
Od 1 stycznia 2003 r. usługi i świadczenia w zakresie różnych form wypoczynku,
działalności kulturalno-oświatowej i sportowo-rekreacyjnej mogą być finansowane
z zfśs, jeżeli są świadczone wyłącznie na terenie kraju. Dotyczy także dopłat z
funduszu do takich usług i świadczeń.
Wzór regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych
Regulamin opracowano na podstawie:
ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst
jedn. Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze zm.),
ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn. Dz. U. z 2001
r. nr 79, poz. 854 ze zm.),
rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 14 marca 1994 r. w
sprawie sposobu ustalania przeciętnej liczby zatrudnionych w celu
naliczania odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (Dz. U. nr 43,
poz. 168 ze zm.).
I. Osoby uprawnione do korzystania z zfśs
1. Osobami uprawnionymi do korzystania ze środków funduszu są:
a) pracownicy zakładu,
b) emeryci i renciści - byli pracownicy zakładu,
c) członkowie rodzin osób wymienionych w pkt. a) i b),
d) pracownicy młodociani, z którymi zakład zawarł umowę o pracę w celu
przygotowania zawodowego,
e) pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych.
2. Za członków rodzin, o których mowa w ust. 1 pkt c) uważa się:
a) dzieci własne, dzieci przysposobione oraz przyjęte na wychowanie w
ramach rodziny zastępczej, dzieci współmałżonka, wnuki i rodzeństwo
pozostające na utrzymaniu osoby uprawnionej, o ile nie ukończyły 18 lat, a
jeżeli pobierają naukę w formach szkolnych - do ukończenia nauki, nie
dłużej jednak niż do ukończenia 25 roku życia,
b) współmałżonków oraz osoby pozostające w faktycznym pożyciu, prowadzące
wspólne gospodarstwo domowe,
c) rodziców, jeżeli prowadzą wspólnie z uprawnionym gospodarstwo domowe.
II. Przeznaczenie środków zfśs
1. Środki Funduszu przeznacza się na finansowanie (dofinansowywanie):
a) krajowego wypoczynku dzieci, zorganizowanego w formie kolonii, obozów,
zimowisk,
b) krajowych wczasów profilaktyczno-leczniczych, pobytu w krajowym
sanatorium na leczeniu lub rekonwalescencji,
c) wczasów krajowych organizowanych przez pracowników we własnym zakresie,
d) krajowego wypoczynku w dni wolne od pracy, organizowanego w formie
turystyki grupowej (wycieczki, rajdy, spływy),
e) biletów wstępu na imprezy kulturalno-rozrywkowe oraz sportowe,
f) pomocy rzeczowej i finansowej (zapomogi pieniężne bezzwrotne)
przyznawanej w szczególnych przypadkach losowych,
g) pożyczek zwrotnych na cele mieszkaniowe.
2. Pożyczki mieszkaniowe, o których mowa w ust. 1, mogą być udzielone na:
a) uzupełnienie wkładów budowlanych do spółdzielni mieszkaniowych,
b) budowę domu jednorodzinnego,
c) zakup budynku mieszkalnego od jednostek, które wybudowały budynek w
ramach prowadzonej działalności gospodarczej,
d) pokrycie kosztów wykupu lokali na własność oraz uzupełnienie zaliczki
na wkład budowlany w związku z przekształceniem spółdzielczego
lokatorskiego prawa do zajmowanego lokalu na spółdzielcze własnościowe
prawo do lokalu,
e) przystosowanie mieszkań do potrzeb osób o ograniczonej sprawności
fizycznej,
f) remont i modernizację lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego.
III. Zasady i warunki przyznawania świadczeń socjalnych
1. Przyznanie i wysokość świadczenia ze środków zfśs zależy od sytuacji
życiowej, rodzinnej i materialnej uprawnionego, a w przypadku pomocy
mieszkaniowej - także od jego sytuacji mieszkaniowej.
2. Świadczenia są udzielane na wniosek osób uprawnionych i mają charakter
uznaniowy.
3. Podstawę do przyznania ulgowych usług i świadczeń stanowi dochód
przypadający na osobę w rodzinie, wskazany w oświadczeniu uprawnionego
załączonym do wniosku, o którym mowa w ust. 2.
4. Podstawą ustalenia średniego dochodu przypadającego na członka rodziny
są łączne dochody brutto wszystkich osób pozostających we wspólnym
gospodarstwie domowym uprawnionego z trzech miesięcy poprzedzających
miesiąc, w którym złożono wniosek.
5. Ilekroć regulamin używa pojęcia "minimalne wynagrodzenie za pracę",
rozumie się przez to wynagrodzenie, o którym mowa w ustawie z 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200,
poz. 1679).
6. Kwota dofinansowania do różnych form wypoczynku osób uprawnionych jest
przyznawana według szczegółowej tabeli, opracowanej z zastosowaniem
kryterium dochodowego przez pracodawcę w uzgodnieniu z zakładową
organizacją związkową.
7. Dopłata do jednej wybranej spośród wskazanych w regulaminie form
wypoczynku przysługuje uprawnionemu tylko raz w roku.
8. Podstawą do dopłaty przyznanej ze środków funduszu na wypoczynek
organizowany we własnym zakresie jest skorzystanie przez pracownika z
urlopu w wymiarze co najmniej 14 dni kalendarzowych.
9. Dopłata do 10 zakupionych przez zakład biletów wstępu na imprezy
kulturalno-rozrywkowe lub sportowe przysługuje w wysokości:
a) 80 proc. ceny biletu - uprawnionemu, którego dochód na członka rodziny
w miesiącu poprzedzającym imprezę nie przekracza minimalnego wynagrodzenia
za pracę,
b) do 30 proc. ceny biletu - pozostałym uprawnionym.
10. Pomoc rzeczowa i pieniężna przyznawana jest w razie:
a) indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej
choroby i śmierci:
- osobom samotnym, o dochodzie nieprzekraczającym 180 proc. minimalnego
wynagrodzenia za pracę, w wysokości do 250 proc. tego wynagrodzenia,
- rodzinom wielodzietnym, w których dochód na członka rodziny nie
przekracza 80 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę, w wysokości do 200
proc. tego wynagrodzenia,
b) szczególnie trudnej sytuacji materialnej, życiowej i rodzinnej do
wysokości 150 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę.
11. Uprawniony ubiegający się o pożyczkę na cele mieszkaniowe jest
zobowiązany przedłożyć niezbędne dokumenty, umożliwiające podjęcie decyzji
o przyznaniu takiej pomocy. Wymóg powyższy nie dotyczy pożyczek na remont
albo modernizację lokalu lub budynku mieszkalnego.
12. Pożyczka na cele mieszkaniowe wymaga poręczenia.
13. Oprocentowanie pożyczki wynosi 5 proc. rocznie.
14. Okres spłaty pożyczki wynosi 3 lata.
15. Z uwagi na trudną sytuację materialną, rodzinną i mieszkaniową
świadczeniobiorcy okres spłaty pożyczki można wydłużyć do 4 lat.
16. O ile pozwalają na to środki funduszu, udzielona pożyczka mieszkaniowa
może być częściowo umorzona, gdy przemawia za tym wyjątkowo trudna
sytuacja materialna (dochód na członka rodziny nie przekracza 50 proc.
minimalnego wynagrodzenia za pracę) i mieszkaniowa osoby ubiegającej się o
umorzenie.
17. Warunkiem przyznania kolejnej pożyczki mieszkaniowej jest całkowita
spłata poprzednio uzyskanej.
18. W przypadku niespłacenia pożyczki przez pożyczkobiorcę obowiązek
spłaty przechodzi na poręczycieli.
19. Pożyczka podlega natychmiastowej spłacie w całości w razie:
a) rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy w trybie art. 52 k.p.,
b) rozwiązania stosunku pracy przez pracownika.
20. Pożyczki mieszkaniowe są udzielane do wysokości:
a) 60 proc. wymaganego przez spółdzielnię wkładu budowlanego w przypadku
pożyczki na uzupełnienie wkładu budowlanego do spółdzielni mieszkaniowej,
b) 30 proc. wartości domu w przypadku pożyczki na budowę domu
jednorodzinnego,
c) 30 proc. wartości budynku w przypadku pożyczki na zakup budynku
mieszkalnego od jednostki, która wybudowała budynek w ramach prowadzonej
działalności gospodarczej,
d) 20 proc. ceny wykupu w przypadku pożyczki na pokrycie kosztów wykupu
zajmowanego lokalu na własność,
e) 20 proc. kosztów prac adaptacyjnych w przypadku pożyczki na
przystosowanie mieszkania do potrzeb osób o ograniczonej sprawności
fizycznej,
f) 5 minimalnych wynagrodzeń za pracę - w zależności od wskazanego we
wniosku rozmiaru planowanych prac - w przypadku pożyczki na remont lub
modernizację lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego.
21. Szczegółowe warunki przyznania i spłaty pożyczek na cele mieszkaniowe
określa umowa między pracodawcą a pożyczkobiorcą.
IV. Postanowienia końcowe
1. Podstawę prowadzonej działalności socjalnej stanowi zatwierdzony przez
pracodawcę roczny plan dochodów i wydatków.
2. Wstępnej kwalifikacji wniosków o udzielenie pomocy z funduszu dokonują
pracownicy Działu Socjalnego.
3. Decyzje o przyznaniu osobom uprawnionym świadczeń z funduszu podejmuje
pracodawca w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
4. Odmowa przyznania wnioskowanego świadczenia wymaga uzasadnienia.
5. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym regulaminie stosuje się
powszechnie obowiązujące przepisy prawa.
6. Treść regulaminu została uzgodniona z zakładową organizacją związkową.
7. Regulamin wchodzi w życie po upływie 7 dni od jego ogłoszenia w sieci
intranetu i umieszczenia na tablicy ogłoszeń.
przedstawiciel zakładowej
organizacji związkowej pracodawca
Rozdział IV
Układy zbiorowe pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział IV
Układy zbiorowe pracy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Układy zbiorowe pracy (u.z.p.) są jednym ze źródeł prawa pracy, wymienionych w
art. 9 k.p. Postanowienia u.z.p., porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów
nie mogą być mniej korzystne dla pracowników od k.p., innych ustaw i aktów
wykonawczych. Ponadto postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej
korzystne niż u.z.p. i porozumienia zbiorowe.
U.z.p. w hierarchii źródeł prawa pracy stoją zatem poniżej przepisów rangi
ustawowej i aktów wykonawczych, a powyżej regulaminów i statutów. Kryterium tego
podziału to kwestia rozwiązań bardziej przyjaznych dla zatrudnionych; w u.z.p.
nie mogą się bowiem znaleźć zapisy mniej korzystne od powszechnie obowiązujących
źródeł prawa pracy, np. ustalające wynagrodzenie minimalne w firmie na poziomie
niższym od ustawowego.
Dodatkowo - zgodnie z art. 24126 ż 1 k.p. - postanowienia układu zakładowego nie
mogą być mniej korzystne dla pracowników od postanowień obejmującego ich układu
ponadzakładowego (o rodzajach u.z.p. piszemy poniżej).
KTO MOŻE PODPISAĆ I DLA KOGO
Generalnie u.z.p. mogą zawierać pracodawcy i związki zawodowe. Szczegółowo
kwestie te reguluje dział XI k.p. W zależności od rodzaju u.z.p. (ponadzakładowy
czy zakładowy) różna jest reprezentacja jego stron. Ponadzakładowy u.z.p. ze
strony pracowników podpisuje właściwy statutowo organ ponadzakładowej
organizacji związkowej, a ze strony pracodawców - właściwy statutowo organ
organizacji pracodawców, w imieniu pracodawców zrzeszonych w tej organizacji.
Natomiast zakładowy u.z.p. zawierają pracodawca i z.o.z.
Zasadą jest, że u.z.p. zawiera się dla wszystkich zatrudnionych przez
pracodawców, objętych jego postanowieniami, chyba że strony w układzie
postanowią inaczej. Zwykle dotyczy on tylko pracowników, nie ma jednak
przeszkód, by układem objąć osoby świadczące pracę na innej podstawie (np.
zleceniobiorców), a także emerytów i rencistów.
Pewne grupy zawodowe ustawa pozbawia jednak tego uprawnienia; nie mogą zostać
one zostać objęte u.z.p. Chodzi o:
członków korpusu służby cywilnej,
pracowników urzędów państwowych zatrudnionych na podstawie mianowania i
powołania,
pracowników samorządowych zatrudnionych na podstawie wyboru, mianowania i
powołania w:
a) urzędach marszałkowskich,
b) starostwach powiatowych,
c) urzędach gminy,
d) biurach (ich odpowiednikach) związków jednostek samorządu terytorialnego,
e) biurach (ich odpowiednikach) samorządowych jednostek administracyjnych,
sędziów i prokuratorów.
Pozostali pracownicy mogą być objęci regulacjami układowymi. Niektóre grupy
zawodowe są nimi objęte jakoby podwójnie - podlegają jednocześnie
ponadzakładowemu i zakładowemu u.z.p.
Zgodnie z obowiązującym od 29 listopada 2002 r. art. 240 ż 4 i 5 k.p. zawarcie
u.z.p. dla zatrudnionych w jednostkach budżetowych, zakładach budżetowych oraz
gospodarstwach pomocniczych jednostek budżetowych może nastąpić wyłącznie w
ramach środków finansowych będących w ich dyspozycji, w tym wynagrodzeń
określonych na podstawie odrębnych przepisów. Wniosek o zarejestrowanie takiego
układu powinien zawierać oświadczenie organu założycielskiego (lub który przejął
funkcję tego organu) o spełnieniu ww. wymogu.
CO MOŻE BYĆ W UKŁADZIE
Na treść u.z.p. składają się postanowienia dwojakiego rodzaju:
o charakterze normatywnym (określające warunki, jakim powinna odpowiadać treść
stosunku pracy), np. normy czasu pracy czy wysokość stawek płac dla
poszczególnych grup pracowniczych, sprawy związane z bezpieczeństwem i higieną
pracy w zakładzie; pamiętać przy tym jednak trzeba, że układ nie może naruszać
praw osób trzecich,
o charakterze obligacyjnym (określające wzajemne zobowiązania stron układu, w
tym dotyczące stosowania układu i przestrzegania jego postanowień), np. sposób
publikacji układu i rozpowszechniania jego treści, tryb dokonywania okresowych
ocen funkcjonowania układu, tryb wyjaśniania treści postanowień układu oraz
rozstrzygania sporów między stronami w tym zakresie.
U.z.p. może również określać inne sprawy, jednakże nieuregulowane prawem pracy w
sposób bezwzględnie obowiązujący.
Należy także pamiętać, że stronom układu przysługuje prawo wyjaśniania treści
jego postanowień. Wyjaśnienia te, dokonane wspólnie przez strony układu, wiążą
także strony, które zawarły porozumienie o stosowaniu tego układu.
Zmian w treści układu zbiorowego pracy dokonuje się w drodze protokołów
dodatkowych, do których stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące układów.
ZAWARCIE
Zawarcie u.z.p. następuje w drodze rokowań. Każda ze stron (tak pracodawca, jak
i związki zawodowe) jest obowiązana prowadzić rokowania w dobrej wierze i z
poszanowaniem słusznych interesów drugiej strony, co oznacza w szczególności:
uwzględnianie postulatów organizacji związkowej uzasadnionych sytuacją
ekonomiczną pracodawców,
powstrzymywanie się od wysuwania postulatów, których realizacja w sposób
oczywisty przekracza możliwości finansowe pracodawców,
poszanowanie interesów pracowników nie objętych układem.
Ponadto strony układu mogą określić tryb rozstrzygania kwestii spornych
związanych z przedmiotem rokowań lub innych spornych zagadnień, które mogą
wyłonić się w trakcie tych rokowań. W takiej sytuacji nie stosuje się przepisów
o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, chyba że strony tak postanowią.
Podmiot występujący z inicjatywą zawarcia u.z.p. jest obowiązany zawiadomić o
tym każdą organizację związkową reprezentującą pracowników, dla których ma być
zawarty układ, w celu wspólnego prowadzenia rokowań.
Strona uprawniona do zawarcia układu nie może odmówić żądaniu drugiej strony
podjęcia rokowań w celu zawarcia układu dla pracowników nie objętych układem
albo zmiany układu, uzasadnionej istotną zmianą sytuacji ekonomicznej bądź
finansowej pracodawców lub pogorszeniem się sytuacji materialnej pracowników, a
także jeżeli żądanie zostało zgłoszone nie wcześniej niż 60 dni przed upływem
okresu, na jaki układ został zawarty, albo po dniu wypowiedzenia układu.
W ramach rokowań pracodawca ma obowiązek udzielić przedstawicielom związków
zawodowych informacji o swojej sytuacji ekonomicznej, a przedstawicielom
związków zawodowych nie wolno ujawniać uzyskanych od pracodawcy informacji
stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu
nieuczciwej konkurencji.
REJESTRACJA
Warunkiem wejścia w życie postanowień u.z.p. jest jego zarejestrowanie przez
ministra pracy - gdy chodzi o układy ponadzakładowe oraz właściwego okręgowego
inspektora pracy - przy układach zakładowych.
Rejestracja następuje na wniosek co najmniej jednej ze stron. Jeżeli
postanowienia układu okażą się niezgodne z prawem, organ rejestrujący może za
zgodą stron wpisać go do rejestru bez tych postanowień lub wezwać strony do
dokonania odpowiednich zmian w ciągu 14 dni. Jeżeli strony nie wyrażą zgody w
pierwszym przypadku lub nie dokonają zmian w drugim - organ odmawia rejestracji
układu. Od odmowy rejestracji układu ponadzakładowego przysługuje odwołanie do
Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, a
zakładowego - do właściwego dla siedziby pracodawcy sądu rejonowego - sądu
pracy. Sąd rozpoznaje sprawę w trybie przepisów kodeksu postępowania cywilnego o
postępowaniu nieprocesowym.
Istnieje także możliwość wykreślenia układu z rejestru przez organ rejestrujący
w razie stwierdzenia, że układ został zawarty z naruszeniem przepisów o
zawieraniu u.z.p. (np. gdy ustalono, że jedna ze stron układu nie była
uprawniona do jego zawarcia, np. zamiast organizacji związkowej, pracowników
reprezentowało jakieś inne ciało przedstawicielskie). W takim wypadku jednak
wynikające z układu warunki umów o pracę lub innych aktów, stanowiących podstawę
nawiązania stosunku pracy, trzeba stosować do końca wypowiedzenia tych warunków.
Nie ma więc zasady automatycznego pozbawienia pracowników układowych uprawnień,
choćby został on uznany za zawarty niezgodnie z prawem i wykreślony z rejestru.
Warto także zaznaczyć, iż w razie wykreślenia układu z rejestru stronom także
przysługuje droga sądowa na ww. zasadach.
OBOWIĄZYWANIE
U.Z.P. obowiązuje od czasu jego wejścia w życie (nie wcześniej niż z dniem jego
rejestracji) do rozwiązania. Można go zawrzeć na czas nieokreślony lub na czas
określony. Przed końcem układu zawartego na czas określony strony mogą
przedłużyć jego obowiązywanie na czas określony lub uznać układ za zawarty na
czas nieokreślony.
U.z.p. rozwiązuje się:
na podstawie zgodnego oświadczenia stron,
z upływem okresu, na który został zawarty,
z upływem wypowiedzenia dokonanego przez jedną ze stron (wypowiedzenie układu
wynosi trzy miesiące kalendarzowe, chyba że strony w układzie postanowią
inaczej).
Przepisy przewidują formę pisemną dla oświadczenia stron układu o jego
rozwiązaniu lub wypowiedzeniu.
26 listopada 2002 r. (data ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z 18 listopada 2002 r., K 37/01, Dz.U. nr 196, poz. 1660) przestał obowiązywać
art. 2417 ż 4 k.p., nakazujący stosowanie postanowień rozwiązanego u.z.p. do
czasu wejścia w życie nowego układu, chyba że strony w układzie lub porozumieniu
ustaliły inaczej. Nie oznacza to jednak, że rozwiązanie u.z.p. uwalnia
automatycznie pracodawcę od stosowania wynikających z układu warunków
zatrudnienia; te wiążą do upływu okresu wypowiedzenia układu.
STOSOWANIE
Przepisy przewidują obowiązek stosowania postanowień u.z.p. przez pracodawcę,
nie będącego stroną tego układu, w razie przejścia zakładu pracy lub jego części
na innego pracodawcę. Wówczas przez rok od dnia przejścia nowy pracodawca musi
stosować wobec przejętych pracowników warunki układu, którym byli objęci w
poprzedniej firmie. Dopiero potem (gdy minie rok) może dokonać zmian w drodze
tzw. wypowiedzenia zmieniającego lub porozumienia stron.
Istnieje jeszcze jedna sytuacja, gdy pracodawca nie będący stroną układu i tak
musi go stosować w całości lub części; gdy strony uprawnione do zawarcia układu
podpiszą stosowne porozumienie. W ten sposób pracodawca i związki zawodowe,
zanim wypracują własny u.z.p., mogą skorzystać z układowych rozwiązań
istniejących już w innym zakładzie. Ważne jest przy tym, że zmiana postanowień
układu przez jego strony nie powoduje zmian w treści porozumienia o jego
stosowaniu.
Przepisy dopuszczają ponadto możliwość zawieszenia stosowania u danego
pracodawcy - w całości lub w części - układu zakładowego albo ponadzakładowego
u.z.p. lub jednego z nich na okres nie dłuższy niż 3 lata. Jest to dopuszczalne
w przypadku pogorszenia się sytuacji finansowej pracodawcy i następuje na
podstawie porozumienia stron układu zakładowego. Porozumienie to podlega
zgłoszeniu do właściwego rejestru układów zbiorowych.
Rozdział V
Nowości z ostatniej chwili
Strona główna
Vademecum "Rz"
1 stycznia 2003 r. weszło w życie kilka istotnych zmian prawa pracy
niewynikających z nowelizacji k.p. z 26 lipca 2002 r.
Dotyczą one głównie obliczania różnych wynagrodzeń (w tym minimalnego, za
chorobę i godziny nadliczbowe), prowadzenia dokumentacji osobowej pracowników i
sporządzania świadectw pracy. Niektóre mają charakter merytoryczny, inne -
techniczny. Ich opis pomoże zapewne służbom kadrowo-płacowym firm w prawidłowym
wypełnianiu listy płac i pełnieniu codziennych obowiązków.
I. MINIMALNE I NAJNIŻSZE
Od 1 stycznia 2003 r. minimalne wynagrodzenie pracownicze wzrosło z 760 do 800
zł. Corocznie będzie też podlegało waloryzacji w stopniu nie niższym od
wskaźnika cen, a jego wysokość ustali Trójstronna Komisja do Spraw
Społeczno-Gospodarczych (dalej: Komisja), a nie minister pracy.
Nowości te wprowadziła obowiązująca od 1 stycznia tego roku ustawa z 10
października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. nr 200, poz.
1679).
Po raz pierwszy zapewniono więc coroczny przyrost najniższej płacy. Dotychczas
zarówno kodeks pracy, jak i rozporządzenie ministra pracy milczały na temat
sposobu, metody i terminów regularnego podwyższania tego wynagrodzenia. W ten
sposób przykładowo aż dwa lata (od początku 2001 r. do końca 2002 r.) najniższe
wynagrodzenie wynosiło stale 760 zł.
Minimalne wynagrodzenie ma wrastać w stopniu wyższym niż inflacja, co oznacza,
że jego realna wartość może być wyższa. Najpierw do 15 czerwca Rada Ministrów
przedstawia Komisji propozycję wysokości tego wynagrodzenia na rok następny i
terminów jego zmiany oraz informacje o:
wskaźniku cen z roku poprzedniego i jego prognozach na rok następny (to samo
dotyczy wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia),
wydatkach gospodarstw domowych w roku poprzednim,
wskaźniku udziału dochodów z pracy najemnej oraz przeciętnej liczbie osób na
utrzymaniu pracującego w roku poprzednim,
wysokości przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w roku poprzednim według
rodzajów działalności,
poziomie życia różnych grup społecznych,
warunkach gospodarczych państwa (w tym sytuacji budżetu, wymogach rozwoju
gospodarczego, poziomu wydajności pracy i konieczności utrzymania wysokiego
poziomu zatrudnienia).
Potem - do 15 lipca - Komisja ustala poziom minimalnego wynagrodzenia na rok
następny. Następnie do 15 sierpnia jego wysokość prezes Rady Ministrów ogłasza w
Monitorze Polskim. Jeżeli jednak Komisja do 15 lipca nie zdąży z ustaleniem
wysokości tego wynagrodzenia, ogłasza je w rozporządzeniu Rada Ministrów.
Ustawa określa również terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia:
dwa: od 1 stycznia i od 1 lipca, jeżeli prognozowany na dany rok wskaźnik cen
wynosi co najmniej 105 proc.,
jeden: od 1 stycznia - mniej niż 105 proc.
Istnieje również możliwość korygowania wysokości minimalnego wynagrodzenia za
rok poprzedni, gdy poziom inflacji podany przez GUS będzie się różnił od
prognozowanego.
Minimalne wynagrodzenie (czyli w tym roku 800 zł brutto) przysługuje
zatrudnionemu w pełnym wymiarze czasu pracy.
Po raz pierwszy dopuszczono czasową możliwość różnicowania minimalnego
wynagrodzenia. Do 2005 r. przez dwa początkowe lata pracy pracownicy mogą
dostawać 80 proc minimalnego wynagrodzenia - w pierwszym roku, a 90 proc. - w
drugim.
Przy obliczaniu minimalnego wynagrodzenia generalnie uwzględnia się wszystkie
przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia. Nie
przyjmuje się jednak:
nagrody jubileuszowej,
odprawy emerytalnej i rentowej,
wynagrodzenia za nadgodziny.
Ustawa gwarantuje pełnoetatowcom wysokość minimalnego wynagrodzenia w każdym
miesiącu. Oznacza to, że składniki wynagrodzeń i świadczenia wynikające ze
stosunku pracy wypłacane za okresy dłuższe niż miesiąc będą uwzględniane przy
ocenie, czy spełniony jest wymóg minimalnego wynagrodzenia tylko w miesiącu, w
którym zostały wypłacone.
Jeżeli w danym miesiącu liczone w ten sposób wynagrodzenie okaże się niższa od
minimalnego ze względu na terminy wypłat lub rozkład czasu pracy, należy się
dodatek wyrównawczy.
Nadal jednak w naszym prawie będą funkcjonować równolegle pojęcia najniższego
(760 zł) i minimalnego wynagrodzenia (800 zł). Art. 25 ustawy mówi bowiem, że
ilekroć przepisy posługują się pojęciem "najniższe wynagrodzenie za pracę",
oznacza to kwotę 760 zł.
II. OBLICZANIE WYNAGRODZEŃ
Kwestie obliczania różnych wynagrodzeń (w tym za chorobę i godziny nadliczbowe)
wyjaśnia znowelizowane 6 grudnia 2002 r. rozporządzenie ministra pracy i
polityki społecznej w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie
niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczenia
odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych
należności przewidzianych w kodeksie pracy (Dz. U. nr 214, poz. 1811; dalej -
rozporządzenie).
PODCZAS CHOROBY
Rozporządzenie uporządkowało zasady liczenia wynagrodzenia, określonego w stałej
stawce, za przepracowaną część miesiąca, jeżeli za jego resztę pracownik
otrzymał wynagrodzenie za chorobę lub zasiłek chorobowy.
Dotychczas - aby je ustalić - stałą stawkę miesięczną pensji należało podzielić
przez 30 i tak otrzymaną dniówkę pomnożyć przez liczbę dni nieobecności chorego
w pracy, a następnie uzyskany wynik odjąć od zarobków przysługujących za cały
miesiąc.
W związku z dotychczasowym zwrotem użytym w ż 11 rozporządzenia "mnożymy przez
liczbę dni nieobecności pracownika w pracy z powodu niezdolności do pracy
wskutek choroby" były wątpliwości, jak zakwalifikować wolne soboty, niedziele i
święta. Specjaliści nie wiedzieli, czy wskazaną dniówkę (powstałą z podziału
stałej stawki przez 30) trzeba przemnożyć przez faktyczną liczbę dni absencji
chorego, czyli z pominięciem wolnych sobót, niedziel i świąt, czy też przez dni
wskazane w zwolnieniu lekarskim (zwykle tych jest więcej).
Rozporządzenie rozwiązało problem. Od 1 stycznia 2003 r. - ż 11 rozporządzenia -
dniówkę mnoży się przez wszystkie dni choroby objęte zaświadczeniem lekarskim.
Przykład: X ma wynagrodzenie określone w stałej stawce miesięcznej - 1700 zł
brutto. Od 15 do 25 stycznia 2003 r. (11 dni) przebywa na zwolnieniu lekarskim.
Za ten czas należy mu się wynagrodzenie za chorobę od pracodawcy. Dodajmy - za
każdy dzień choroby, gdyż mamy do czynienia ze zwolnieniem dłuższym niż 6 dni, a
od 1 stycznia tego roku bezpłatny jest tylko pierwszy dzień krótkiego zwolnienia
do sześciu dni. Jak zatem obliczyć pensję, którą X powinien dostać za
przepracowaną część stycznia, tj. od 1 do 14 i od 26 do 31 stycznia?
Najpierw stałą stawkę pensji dzieli się przez 30 dni:
1700 zł : 30 dni = 56,67 zł
Potem uzyskaną dniówkę mnoży się przez liczbę dni zwolnienia lekarskiego, czyli
przez 11 dni:
56,67 zł x 11 dni = 623,37 zł
(Uwaga! Dotychczas niektórzy dniówkę tę mnożyli przez liczbę faktycznej absencji
chorego w pracy, z pominięciem wolnych sobót, niedziel i świąt, czyli w tym
wypadku przez 8 dni, nie uwzględniając: sobót 18 i 25 stycznia oraz niedzieli 19
stycznia).
Tak otrzymaną kwotę odejmuje się od zarobków należnych za styczeń 2003 r.:
1700 zł - 623,37 zł zł = 1076,63 zł
Za przepracowane dni w styczniu 2003 r. X powinien dostać 1076,63 zł brutto.
ZA GODZINY NADLICZBOWE
Od 29 listopada 2002 r. pracodawcy mogą rekompensować pracownikom nadgodziny
udzieleniem czasu wolnego, nawet bez wniosku samego zainteresowanego. Mówi o tym
art. 143 ż 2 k.p. Wcześniej taki wniosek był niezbędny; gdy go nie złożono, za
godziny nadliczbowe szef musiał płacić specjalne dodatki. Od wskazanej daty
pracodawca może w zamian dać zatrudnionemu czas wolny nawet bez jego wniosku,
ale wówczas za nadgodzinę przysługuje 1,5 godziny wolnego. Gdy wniosek jest,
proporcja ta wynosi 1: 1, czyli za nadgodzinę - godzina wolnego.
Przepis ten mówi także, że gdy pracodawca udzieli wolnego za nadgodziny, nie
może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny
miesięczny wymiar czasu pracy.
Powstał zatem problem, jak w takim wypadku ustalać owo "wynagrodzenie za pełny
miesięczny wymiar czasu pracy". Rozwiązało go rozporządzenie, którego ż 5a
stanowi, że przy ustalaniu wynagrodzenia za pełny miesięczny wymiar czasu pracy
w przypadku przewidzianym w art. 143 ż 2 k.p. stosuje się odpowiednio
dotychczasowy ż 5. Obowiązują tu więc zasady obliczania wynagrodzenia za urlop
wypoczynkowy, z tym że składniki pensji w wysokości przeciętnej bierze się z
miesiąca, w którym przypadło zwolnienie od pracy lub okres niewykonywania pracy.
Przykład: W pierwszym tygodniu stycznia 2003 r. Y przepracował dodatkowo 10
godzin nadliczbowych. W zamian pracodawca chce mu udzielić 15 godzin wolnego.
Wobec tego zmniejszy się jego ogólna liczba godzin przepracowanych w styczniu.
Załóżmy, że Y miał w styczniu do przepracowania 176 godzin, zgodnie z jego
rozkładem czasu pracy. Rzeczywiście przepracuje tylko 171 godzin (176 godzin
plus 10 nadgodzin minus 15 godzin udzielonego w zamian za nadgodziny). Grozi mu
więc faktyczne zmniejszenie wynagrodzenia. Aby temu zapobiec, wprowadzono art.
143 ż 2 k.p. i ż 5a rozporządzenia.
ZA DZIEŃ PRACY
Dotychczasowy ż 2 rozporządzenia mówił, jak liczyć wynagrodzenie, odszkodowanie
czy inne świadczenie należne za dwa tygodnie, miesiąc czy jego wielokrotność.
Milczał zaś, jak to robić, gdy wypłata przysługuje za dzień. Rozporządzenie
usunęło tę lukę, dodając ż 2a.
Zgodnie z nim od 1 stycznia 2003 r. takie świadczenie oblicza się, dzieląc
miesięczną kwotę, ustalaną według zasad dotyczących ekwiwalentu pieniężnego za
urlop, przez współczynnik stosowany też przy ekwiwalencie, a następnie mnożąc
przez liczbę dni pracy, za które ta należność jest ustalana.
WYRÓWNAWCZY TAKŻE DLA KARMIĄCYCH
ż 7 rozporządzenia poszerzył krąg uprawnionych do dodatku wyrównawczego o matki
karmiące dziecko piersią. Dodatek ten przysługuje w razie spadku wynagrodzenia
wskutek zmiany warunków pracy na dotychczasowym stanowisku, skrócenia czasu
pracy czy też przeniesienia na inny etat. To konsekwencja wcześniejszej zmiany
art. 179 k.p.
MOŻNA DOCHODZIĆ BEZ SZKODY
Zmodyfikowany ż 2 ust 1 pkt 4 rozporządzenia to czysta zmiana techniczna, będąca
następstwem tego, że od 1 stycznia 2003 r. pracodawca może dochodzić
odszkodowania od pracownika, który bez uzasadnienia rozwiązał z nim umowę bez
wypowiedzenia, również wtedy, gdy nie doznał z tego tytułu żadnego uszczerbku.
Natomiast do końca zeszłego roku mogł to uczynić wyłącznie wtedy, gdy działanie
pracownika przyniosło mu jakąś szkodę.
III. CO NOWEGO W URLOPACH WYPOCZYNKOWYCH
Wyjaśnienie pewnych niejasności przy obliczaniu urlopu proporcjonalnego to
główny cel znowelizowanego 6 grudnia 2002 r. rozporządzenia ministra pracy i
polityki społecznej rozporządzenia w sprawie szczegółowych zasad udzielania
urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz
ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. nr 214, poz. 1810; dalej: rozp. url.).
PORZĄDEK W PROPORCJACH
Zmiana ż 3 rozp. url. pozwoli na poprawne obliczanie proporcjonalnego urlopu
wypoczynkowego tym, którzy w danym roku nabywają prawo do urlopu w wyższym
wymiarze, np. w 2003 r. przysługuje im 20 dni roboczych, a od lipca - 26, gdyż
minie im 10-letni staż pracy.
Dotychczas każdy z okresów rozliczano odrębnie, proporcje wyliczano więc
najpierw od stycznia do końca czerwca (6/12 x 20 dni = 10 dni), potem od lipca
do końca grudnia (6/12 x 26 dni = 13 dni), a następnie wyniki sumowano (10 dni +
13 dni + 23 dni).
Od 1 stycznia 2003 r. wymiar proporcjonalnego urlopu wypoczynkowego w roku, w
którym pracownik nabył prawo do urlopu w wyższym wymiarze, ustala się od razu
dla tego wyższego wymiaru. Teraz więc będzie się to odbywać następująco za
okres:
od stycznia do końca czerwca: 6/12 x 26 dni = 13 dni
i za okres od lipca do końca grudnia: 6/12 x 26 dni = 13 dni.
Jak widać, zatrudniony na tym skorzystał w pierwszym okresie, gdyż przed
zmianami przepisów przysługiwało mu w takim wypadku 10 dni, a teraz dostanie 13
dni urlopu wypoczynkowego.
JAK PRZESUNĄĆ
Od 1 stycznia tego roku można przesunąć na inny termin również urlop ustalony
indywidualnie w porozumieniu z pracownikiem. To konsekwencja zmian w k.p.
dotyczących urlopów. Zwłaszcza tej, która pozwoliła pracodawcom na rezygnację z
tworzenia planu urlopów samodzielnie albo za zgodą zakładowej organizacji
związkowej (gdy taka w firmie działa).
NA KRÓTKĄ NIEDYSPOZYCJĘ
Od 1 stycznia 2003 r. do k.p. wprowadzono nowy tryb udzielania urlopów. To tzw.
urlop na krótką niedyspozycję lub na żądanie, uregulowany w art. 1672 k.p.
Cztery dni urlopu - spośród należnych wymiarów (czyli 18, 20 i 26 dni) -
pracownik może wziąć w całości bądź na raty w dogodnym dla siebie terminie, nie
pytając szefa o zgodę. Wniosek o taki urlop trzeba złożyć najpóźniej w dniu jego
rozpoczęcia, choćby telefonicznie lub faksem; pracodawca nie może odmówić. Owe
cztery dni na żądanie przysługują pracownikowi łącznie w roku, niezależnie od
liczby pracodawców. - Gdzie zatem ewidencjonować owe cztery dni, aby następny
zakład o nich wiedział? - padały pytania, tym bardziej że k.p. stwierdza, iż nie
ujmuje się ich w planie urlopów. Z kolei dotychczas w świadectwie pracy nie było
na to odpowiedniej rubryki.
Wiele wątpliwości wyjaśniają obowiązujące od 1 stycznia 2003 r., znowelizowane 6
grudnia 2002 r., dwa rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej w
sprawie: szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego
wydawania i prostowania (Dz. U. nr 214, poz. 1809, dalej: rozp. świad.); zakresu
prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem
pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. nr 214, poz.
1812; dalej: rozp. dok.).
Rozp. świad. modyfikuje wygląd przykładowego wzoru świadectwa pracy,
stanowiącego jego załącznik. W pkt 4 ppkt 1) świadectwa pracy dodano osobną
linijkę, przeznaczoną na adnotację o liczbie dni na żądanie wykorzystanych w
danym roku u tego pracodawcy.
W ten sposób nowy szef będzie miał orientację, ile jeszcze takiego urlopu w
danym roku należy się pracownikowi. Dodatkowo pracodawcę zabezpieczono jeszcze w
ten sposób, że od 1 stycznia tego roku ma prawo żądać od nowo zatrudnianiego
wszystkich świadectw pracy lub innych dokumentów, potwierdzających jego pracę w
tym roku, w którym ubiega się o angaż. Dotychczas mógł żądać jedynie świadectwa
z ostatniego miejsca pracy. Tę zmianę wprowadziło rozp. dok.
IV. AKTA OSOBOWE I ŚWIADECTWO PRACY
Od nowego roku pracodawcy, którzy nie mają obowiązku tworzenia regulaminów
wynagradzania (objęci u.z.p. lub zatrudniający mniej niż 20 pracowników), przed
dopuszczeniem kandydata do pracy uzyskują jego pisemne potwierdzenie o
zapoznaniu się z pisemną informacją określającą główne warunki zatrudnienia,
przepisami BHP i zakresem informacji objętych tajemnicą. Potwierdzenie to
przechowują w części B akt osobowych pracownika, dokumentującej przebieg jego
zatrudnienia w firmie. W tej części należy również umieszczać wnioski kobiet
przebywających na urlopach wychowawczych o obniżenie wymiaru czasu pracy
(uprawnienie takie przyznano im od 29 listopada 2002 r.).
Z kolei - zgodnie z rozp. dok. - od początku tego roku w części C akt osobowych,
odnoszącej się do ustania zatrudniania, trzeba również gromadzić żądania
pracownika co do wydania świadectwa pracy i niewypłacenia ekwiwalentu za urlop.
Przypomnijmy: od 29 listopada 2002 r. zakład nie musi wydawać świadectwa pracy
temu, kogo ponownie zatrudnia na kolejną umowę (np. na czas nieokreślony
bezpośrednio po 3-miesięcznej próbie). Chyba że o to zawnioskuje sam
zainteresowany; wówczas świadectwo trzeba sporządzić. Rozp. świad. precyzuje
ponadto, że takie żądanie pracownik powinien złożyć najpóźniej w dniu
poprzedzającym dzień rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniego stosunku pracy.
Od tej daty nie ma też już obowiązku wypłaty ekwiwalentu urlopowego temu, kto
bezpośrednio po poprzedniej umowie zatrudnił się w tym samym zakładzie, a strony
postanowią o przełożeniu niewykorzystanego urlopu na później.
Rozp. świad. uściśla dodatkowo, że w świadectwie pracy w pkt 4 ppkt 4) należy
podawać łączną liczbę dni, czyli te, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie z
art. 92 k.p., i te, za które go nie dostał. To również wyjaśnia wątpliwości
mogące powstać w związku z wprowadzeniem od 1 stycznia 2003 r. bezpłatnego
pierwszego dnia krótkich zwolnień do sześciu dni.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Pracodawcy zmieniają regulaminy:
wynagrodzenia, pracy, socjalny
RYS. ANDRZEJ JACYSZYN
SPIS TREŚCI
1. Wstęp
2. Pytania i odpowiedzi
3. Rozdział I. Regulamin pracy
4. Rozdział II. Regulamin wynagradzania
5. Rozdział III. Regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych
6. Rozdział IV. Układy zbiorowe pracy
7. Rozdział V. Nowości z ostatniej chwili
Autorami "Pytań i odpowiedzi" oraz z rozdziałów od I do IV są Iwona Hickiewicz,
dyrektor Departamentu Prawnego w Głównym Inspektoracie Pracy, i Piotr
Wesołowski, specjalista w tym departamencie, a rozdziału V - Renata Majewska,
redaktor "Rzeczpospolitej".
8. Ujednolicony tekst kodeksu pracy
Zobacz też:
Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych - tekst
ujednolicony (24 K)
Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę - Dz.
U. Nr 200 z 30 listopada 2002 r., poz. 1679 (42 K)
Wstęp
Podczas kilku eksperckich dyżurów, zorganizowanych przez redakcję na temat
ostatnich zmian kodeksu pracy, okazało się, że pracodawcy mają spore trudności z
wdrożeniem nowych przepisów w życie. Nie wiedzą na przykład, jak wprowadzić w
firmie nowe, obniżone dodatki za godziny nadliczbowe - czy wymaga to zmiany
regulaminu pracy, wynagradzania, czy też wręczenia każdemu pracownikowi
wypowiedzenia zmieniającego. A jak przedłużyć okres rozliczeniowy do 6 lub 12
miesięcy, wprowadzić przerywany system czasu pracy czy też wyższy od kodeksowego
roczny limit godzin nadliczbowych?
Jak wynika z sygnałów czytelników, są oni zdezorientowani, zwłaszcza że
charakter tych zmian jest różny. Niektóre są bezwzględnie obowiązujące z mocy
prawa, co oznacza, że wiążą i pracodawcę, i pracownika, nawet gdy nie zapisze
się ich w przepisach wewnątrzzakładowych. Inne z kolei są dobrowolne, pracodawca
może - ale nie musi - je wprowadzić, zmieniając regulaminy czy układy. Wszystkie
te niuanse wyjaśnia Vademecum, poświęcone wszystkim występującym w firmach
regulaminom.
Wielu pracodawcom brakuje też dostatecznej wiedzy, jak zmieniać przepisy
wewnątrzzakładowe. Potrzebna jest na to zgoda zakładowej organizacji związkowej
czy nie? Czy każdemu zatrudnionemu trzeba dać wypowiedzenie zmieniające? O tym
Vademecum też mówi.
Od 29 listopada 2002 r. przepisy zezwoliły pracodawcom, którzy znaleźli się w
finansowych tarapatach, na zawarcie ze związkami zawodowymi porozumienia o
zawieszeniu stosowania przepisów wewnątrzzakładowych. O tym również
zainteresowani przeczytają w Vademecum.
Oprócz tego są w nim wzory regulaminów: pracy, wynagradzania, funduszu
socjalnego, a także różnych pism, oraz ujednolicony tekst kodeksu pracy. A także
odpowiedzi ekspertów na konkretne pytania pracowników i pracodawców.
Renata Majewska
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Jak zawrzeć umowę:
o pracę,
zlecenia,
o dzieło
RYS. ANDRZEJ JACYSZYN
SPIS TREŚCI
1. Wstęp: Jak najtaniej zatrudnić
2. Pytania i odpowiedzi
Odpowiedzi udzielali: Iwona Jaroszewska-Ignatowska, dyrektor działu prawnego
firmy SEKA SA, Iwona Orlik, wicedyrektor Departamentu Obsługi Klientów w
centrali ZUS, Maria Brzezińska, starszy specjalista, i Andrzej Radzisław,
specjalista w Departamencie Ubezpieczeń i Składek w centrali ZUS, Maria
Prończuk, naczelnik wydziału w Departamencie Wynagrodzeń w Ministerstwie
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, Danuta Denkiewicz, doradca podatkowy,
Anna Koleśnik, redaktor "Rzeczpospolitej".
3. Dział I. Zatrudnienie
Rozdział I. Umowa o pracę
wzór umowy o pracę
w zastępstwie
Rozdział II. Kiedy zlecenie
wzór
Rozdział III. Umowa o dzieło
wzór
Rozdział IV. Kontrakt menedżerski
wzór
Autorkami są Iwona Jaroszewska-Ignatowska i Renata Majewska, redaktor
"Rzeczpospolitej"
TABELA: Różnice pomiędzy umowami o pracę, zlecenia, o dzieło i kontraktem
menedżerskim
4. Dział II. Składki
Rozdział I. Umowa o pracę
Rozdział II. Na zleceniu
Rozdział III. Umowa o dzieło
Autorami są Maria Brzezińska i Andrzej Radzisław
5. Dział III. Podatki
Rozdział I. Przychody
Rozdział II. Koszty uzyskania przychodu
Rozdział III. Obowiązki płatnika
Rozdział IV. Co chlebodawca wrzuci w koszty
Autorką jest Anna Koleśnik
6. Wskaźniki przydatne pracodawcom i zleceniodawcom
7. Trzeba kupić komputer
Autorką jest Renata Majewska
8. Ujednolicony tekst ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Jak najtaniej zatrudnić?
Strona główna
Vademecum "Rz"
Inspektorzy pracy czuwają
Anna Hintz, główny inspektor pracy
FOT. JAKUB OSTAŁOWSKI
Od kilku lat Państwowa Inspekcja Pracy obserwuje niepokojące zjawisko
"uciekania" od umów o pracę, polegające na zastępowaniu ich umowami
cywilnoprawnymi lub indywidualną działalnością gospodarczą, prowadzoną
przez byłych pracowników na tych samych co uprzednio zasadach, nierzadko z
wykorzystaniem sprzętu byłego pracodawcy. Działania te, podyktowane
potrzebą zmniejszenia kosztów pracy, niejednokrotnie są wymuszane przez
pracodawców. Zjawisko samozatrudnienia jest coraz częściej spotykane m.in.
w transporcie, budownictwie, przemyśle i ochronie zdrowia.
Taki nowo powstały podmiot gospodarczy jest jednak pozbawiony wszystkich
uprawnień ochronnych wynikających ze stosunku pracy. Chodzi tu głównie o
stabilność zatrudnienia z gwarantowanym prawem do wynagrodzenia, przepisy
o czasie pracy, urlopach wypoczynkowych oraz bezpiecznych i higienicznych
warunkach pracy.
Zgodnie z art. 22 ż 12 k.p. nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o
pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy w
formule stosunku pracy. Nie oznacza to jednak, że z obrotu wyeliminowano
zupełnie umowy cywilnoprawne.
Przestrzeganie przepisów prawa pracy w powyższym zakresie jest przedmiotem
szczególnej uwagi PIP. Zawarcie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę
jest wykroczeniem przeciwko prawom pracownika z art. 281 pkt 1 k.p.
Ponadto inspektorzy pracy mogą wnosić powództwa do sądów pracy o ustalenie
istnienia w konkretnym przypadku stosunku pracy.
Zwłaszcza w dobie kryzysu gospodarczego przedsiębiorcom zależy na jak najtańszej
sile roboczej. Oby tylko zapłacić jak najniższe składki na ZUS, podatki,
zasiłki, PFRON itd. I trzeba przyznać, że oficjalny rynek pracy oferuje im różne
sposoby angażowania pracobiorców, począwszy od zlecenia przez umowę o dzieło,
agencyjną i chałupnictwo, a na umowie o pracę skończywszy. Taki wachlarz daje
pewne możliwości uelastycznienia i potanienia polityki kadrowej. Wskazane umowy
różnią się bowiem wieloma elementami: podporządkowaniem pracobiorcy chlebodawcy,
sposobem wykonania zamówionej pracy, celem im przyświecającym, a także - co dla
przedsiębiorców chyba najważniejsze - kosztami związanymi z danym zatrudnieniem
(płace, zusowskie składki, podatki itd.). Co zatem wybrać?
Najpopularniejsze, ale chyba też najdroższe, są umowy o pracę. Polegają one na
tym, że pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonej pracy na rzecz
pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego
wyznaczonym. Pracodawca zaś - do jego zatrudnienia za wynagrodzeniem. Pracę
trzeba zatem świadczyć w sposób:
ciągły,
dobrowolny,
pod kierownictwem pracodawcy (trzeba słuchać jego bieżących poleceń),
osobiście (poza jednym wyjątkiem nikt nie może wyręczyć pracownika w jego pracy,
np. członek rodziny),
odpłatnie,
na rzecz i ryzyko pracodawcy,
w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym.
Firmy często decydują się na zaangażowanie zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła,
menedżera czy chałupnika. Dlaczego? Ci są bowiem znacznie tańsi od pracownika,
nie zawsze trzeba od nich płacić ZUS (czasami w ogóle nie trzeba), można dać im
co miesiąc mniej niż 800 zł brutto. Często też chlebodawcy podpisują umowy
cywilnoprawne z osobami fizycznymi prowadzącymi działalność gospodarczą,
angażując np. byłego pracownika w ramach tzw. samozatrudnienia. Ostatnio
szczególnie modne jest "samozatrudnienie", czyli powierzanie pewnych zadań
jednoosobowym firmom. Dla przedsiębiorców, którzy często w ten sposób
zatrudniają byłych pracowników, to superwygodne rozwiązanie. Nie muszą pilnować,
aby co miesiąc za kontrahenta popłynęły składki i podatki. O to martwi się sam
zainteresowany.
Samozatrudnienie sprzyja rozwojowi przedsiębiorczości
Tadeusz Sułkowski, dyrektor Departamentu Stosunków Pracy w Polskiej
Konfederacji Pracodawców Prywatnych
FOT. RAFAŁ GUZ
Ostatnia nowelizacja kodeksu pracy obok rozwiązań sprzyjających poprawie
konkurencyjności polskich przedsiębiorstw zawiera także inne, wprowadzone
z inicjatywy związków zawodowych, jako służące interesowi strony
pracowniczej.
Do tych drugich należy zaliczyć nowe brzmienie art. 22 k.p., wprowadzające
bardziej precyzyjną definicję stosunku pracy, a także ustanowienie zakazu
zastępowania umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu
dotychczasowych warunków wykonywania pracy.
Zmiany te, dotyczące zjawiska zwanego popularnie samozatrudnieniem, były
jednym z elementów porozumienia pomiędzy pracodawcami i związkami
zawodowymi. Intencją strony związkowej było ograniczenie procesu zmiany
statusu pracowników w osoby prowadzące działalność gospodarczą,
nieposiadające uprawnień i ochrony wynikającej z k.p., a także - co
najważniejsze - opuszczające szeregi związkowe.
W wyniku negocjacji pracodawcy zgodzili się na zapisy przeciwdziałające
tzw. pozornemu samozatrudnieniu, polegającemu na zastępowaniu umów o pracę
różnego rodzaju umowami cywilnoprawnymi. Nie znaczy to jednak, że
wypracowane w drodze kompromisu nowe brzmienie art. 22 k.p. stanowi
przeszkodę dla przechodzenia na różne formy samozatrudnienia, jeśli
towarzyszy temu istotna jakościowo zmiana warunków w porównaniu z
wynikającymi z umowy o pracę.
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że samozatrudnienie musi w praktyce
znajdować odbicie w uzyskaniu pewnego zakresu niezależności przez
dotychczasowego pracownika, stającego się osobą fizyczną prowadzącą
działalność gospodarczą. Wspomniana niezależność powinna dotyczyć jednego
z trzech głównych elementów kodeksowej definicji stosunku pracy:
kierownictwa pracodawcy, miejsca i czasu wyznaczonego przez pracodawcę.
Trzeba też podkreślić, że zjawisko samozatrudnienia nie jest wyłącznie
domeną polską i od lat upowszechnia się w większości krajów wysoko
rozwiniętych. Wszystko wskazuje na to, że będzie nadal narastało,
szczególnie w krajach Unii Europejskiej. PKPP, która była sygnatariuszem
porozumienia ze związkami zawodowymi, popiera tworzenie warunków dla
samozatrudnienia, jeśli odbywa się to na zdrowych zasadach
uwzględniających pierwiastki samodzielności podmiotu gospodarującego. Jest
to bowiem proces sprzyjający rozwojowi przedsiębiorczości w naszym kraju.
Śmierć cywilnoprawnym?
Ostatnio jednak wokół umów cywilnoprawnych panuje wielkie zamieszanie. Szerzą
się pogłoski, że w tym roku w ogóle nie można już ich zawierać. Takie sygnały
docierają zwłaszcza podczas organizowanych przez redakcję dyżurów ekspertów.
Oczywiście to nieprawda. Umowy cywilne były, są i będą. Powodem dezinformacji
jest - zapewne - ostatnia gruntowna nowela kodeksu pracy z 26 lipca 2002 r. (Dz.
U. nr 135, poz. 1146; dalej: nowela), która zaingerowała we wzajemną relację
stosunku pracy i umów cywilnoprawnych.
Po pierwsze: do cech charakterystycznych stosunku pracy dodała ona świadczenie
pracy w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę. Stąd też przedsiębiorcy - w
obawie, że inspektor pracy zakwalifikuje dany węzeł prawny jako umowę o pracę -
nie zapisują w umowach cywilnoprawnych postanowień tego typu, że usługa ma być
wykonana w siedzibie zleceniodawcy.
Po drugie: nowela wprost wprowadziła do k.p. zakaz zastępowania umów o pracę. To
główny powód zamieszania, powodujący, że firmy boją się podpisywać umów
cywilnoprawnych.
Tymczasem nie ma żadnego odgórnego zakazu zawierania umów cywilnoprawnych.
Niedopuszczalne jest jednak obchodzenie prawa polegające na podpisywaniu
wskazanych umów w sytuacji, gdy cechy stosunku wskazują na zatrudnienie
pracownicze. A więc, gdy zatrudniony wykonuje pracę: dobrowolnie; osobiście;
odpłatnie; w sposób ciągły; pod kierownictwem pracodawcy; na jego rzecz i
ryzyko; w miejscu i czasie przez niego wskazanym. W takich warunkach w grę
wchodzi wyłącznie umowa o pracę. Nie ma przy tym znaczenia jej nazwa, lecz
treść. Jeśli w takim wypadku zostanie zawarta umowa cywilnoprawna, można
wystąpić do sądu pracy z powództwem o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Pracownicze kontra cywilnoprawne
Gdy dojdzie do procesu, sąd bada, które elementy - pracownicze czy cywilnoprawne
- przeważają w danej umowie. Jeżeli te pierwsze, bez wątpienia to stosunek
pracy. Gdy górują składniki cywilnoprawne (np. luźne podporządkowanie
zleceniodawcy, możliwość zastępowania zleceniobiorcy kimś innym, nieodpłatność),
mamy do czynienia ze zleceniem, umową o dzieło, agencyjną itd.
Zanim jednak dojdzie do ostatecznego werdyktu, sąd analizuje zarówno treść
spornej umowy, jak sposób wykonywania pracy czy wolę stron. Znaczenie tej
ostatniej podkreślił Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 23 września 1998 r. (II UKN
229/98, OSNAPiUS z 1999 r. nr 19, poz. 627). "Nikt nie może przecież nakazać
stronom zawarcia umowy o pracę, jeśli ich wolą było podpisanie zlecenia czy
umowy o dzieło". Wolę stron może również odzwierciedlać nazwa umowy, zwłaszcza
gdy nie wiadomo, których elementów jest więcej: cywilnoprawnych czy
pracowniczych.
W razie wątpliwości, jaka wola przyświecała zawierającym umowę (a tak jest
najczęściej, gdy dochodzi do procesu), sąd bada sposób wykonywania pracy. Jeśli
pracownik wykonuje pracę na zmiany, jest podporządkowany pracodawcy lub swojemu
bezpośredniemu przełożonemu, wykonuje ich polecenia, podpisuje listę obecności i
musi być dyspozycyjny, powinien pozostawać z pracodawcą w stosunku pracy (zob.
wyrok SN z 11 września 1997 r. II UKN 232/97, OSNAPiU z 1998 r. nr 13, poz. 407;
wyrok SN z 11 kwietnia 1997 r. I PKN 89/97, OSNAPiUS z 1998 r. nr 2, poz. 35 i z
). W innym wyroku, z 15 października 1999 r., ten sam sąd stwierdził, iż: "Umowa
zlecenie z reguły określa rodzaj wykonywanych czynności i w zasadzie nie może
polegać na pozostawaniu w dyspozycji zlecającego i wykonywaniu stosownie do jego
potrzeb czynności zlecanych na bieżąco" (I PKN 307/99, OSNAP z 2001 r. nr
7/214). Kiedy indziej uznał także, że - oceniając charakter prawny stosunku
łączącego strony - trzeba też brać pod uwagę specyfikę funkcjonowania podmiotu
zatrudniającego.
Zatem sam fakt, że strony chciałyby wpisać np. w umowie zlecenia miejsce i czas
świadczenia usługi, nie przesądza jeszcze o tym, że powinny zawrzeć umowę o
pracę. To od ich woli zależy, na jaki rodzaj umowy - pracowniczą czy
cywilnoprawną się zdecydują. Jeśli będzie to ta druga, samo zamieszczenie w jej
treści miejsca i czasu świadczenia pracy nie przesądza jeszcze o tym, że
pomiędzy stronami doszło do nawiązania stosunku pracy. Ważne są bowiem wszystkie
pozostałe elementy umowy. Czasami trudno wręcz sobie wyobrazić zlecenie
niepodające miejsca jego wykonania, np. gdy zleceniodawca zleca zleceniobiorcy
sprzątanie pomieszczeń firmy.
Kiedy i w jakiej sytuacji podpisać zatem umowę cywilnoprawną, aby być w zgodzie
z prawem, mówi niniejsze vademecum.
W nim czytelnicy znajdą też elementy, którymi różnią się one od siebie. Dowiedzą
się również, na jakich zasadach należy opodatkować wynagrodzenie z tych umów,
jakie koszty uzyskania zastosować oraz czy od wszystkich trzeba zapłacić składki
na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zatrudnienie
STOSUNEK PRACY
Czy można wypowiedzieć umowę o pracę w zastępstwie?
Umowa o pracę w zastępstwie jest rodzajem umowy na czas określony. Rozwiązuje
się więc z chwilą nadejścia terminu, do którego została zawarta, a więc z chwilą
powrotu zastępowanego z usprawiedliwionej nieobecności. Można ją wypowiedzieć,
jeżeli strony przewidziały taką możliwość w jej treści, a umowa została zawarta
na okres dłuższy niż 6 miesięcy.
Podstawa prawna: art. 25 ż 1 zd. 2 w zw. z art. 33 k.p.
Jeżeli pierwsza umowa o pracę kończy się 31 grudnia 2002 r., to kiedy powinna
rozpocząć się następna: 1 czy 2 stycznia?
To strony umowy decydują o dniu, w którym umowa będzie zawarta, oraz o dniu
rozpoczęcia pracy.
Podstawa prawna: art. 300 k.p. w zw. z art. 3531 k.c.
Kiedy zatrudniony na umowę o dzieło lub zlecenie może wystąpić o zmianę tej
umowy na stosunek pracy? Prowadzę małą jednoosobową firmę, ale czasem potrzebuję
fachowca lub pomocnika.
Zapewne chodzi tu możliwość wystąpienia do sądu pracy z powództwem o ustalenie
istnienia między stronami stosunku pracy. Rzeczywiście, każda ze stron umowy
może wnieść do sądu taki pozew na podstawie art. 189 k.p.c. Przepisy nie
limitują przypadków, w których jest to dopuszczalne. To od decyzji samej strony
umowy zależy, czy wystąpi z takim powództwem, czy też nie.
Podstawa prawna: art. 189 k.p.c.
Czy można po umowie na 3-miesięczny okres próbny (od 25 marca do 24 czerwca 2002
r.) zawrzeć następną na czas określony od 25 czerwca do 31 grudnia 2002 r. A
może to już dwie umowy na czas określony i następna musi być zawarta już na czas
nieokreślony?
Umowa na okres próbny nie jest rodzajem umowy na czas określony. To odrębny
rodzaj umowy o pracę. W opisanej sytuacji nie można więc uznać, że umowa na czas
określony od 25 czerwca do 31 grudnia 2002 r. jest drugą z kolei umową na czas
określony, zawartą z tym samym pracodawcą. Ponadto od 29 listopada 2002 r.
zawieszone zostało, do czasu wejścia RP do Unii Europejskiej, stosowanie art.
251, zgodnie z którym po spełnieniu pewnych warunków trzecia z kolei umowa o
pracę na czas określony, zawarta pomiędzy tymi samymi stronami, stawała się z
mocy prawa umową na czas nieokreślony. Teraz można zawierać dowolną liczbę umów
na czas określony pomiędzy tymi samymi stronami.
Podstawa prawna: art. 6 ustawy z 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy - kodeks
pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw.
Czy wymagane jest wypowiedzenie pracownikowi warunków pracy i płacy w przypadku
podwyższenia wynagrodzenia. A może wystarczy aneks do umowy o pracę?
Każda zmiana wynagrodzenia pracownika powinna nastąpić w drodze porozumienia
zmieniającego lub wypowiedzenia warunków pracy lub płacy. Wypowiedzenie ma
charakter jednostronny, dokonuje go pracodawca. W przypadku porozumienia zgodę
muszą wyrazić obie strony. Skoro jednak ma to być podwyżka, pracownik z
pewnością zgodzi się na nią. Można więc jej dokonać w drodze porozumienia
zmieniającego.
Podstawa prawna: art. 42 k.p. a contrario.
Czy członek zarządu spółki z o.o. zatrudniony na umowę zlecenie jest
pracownikiem?
Nie. Osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia czy kontraktu menedżerskiego
nie jest pracownikiem. Nie ma przy tym znaczenia, że jest członkiem zarządu
spółki z o.o. Pracownikiem jest zaś osoba zatrudniona na podstawie umowy o
pracę, mianowania, wyboru, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę.
Podstawa prawna: art. 2 k.p.
Czy nadal można zawierać umowy zlecenia i umowy o dzieło. Czy są wówczas
obowiązkowe badania wstępne?
Nadal można zawierać umowy cywilnoprawne, w tym także umowy zlecenia i umowy o
dzieło, jeśli taka jest wola stron. Nie ma w takim przypadku obowiązku
przeprowadzania wstępnych badań lekarskich zleceniobiorcy czy wykonawcy dzieła,
chyba że strony tak się umówią. Taki obowiązek istnieje w razie zatrudniania
pracownika na podstawie umowy o pracę, wyboru, mianowania, powołania i
spółdzielczej umowy o pracę.
Podstawa prawna: art. 3531 k.c., art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12, art. 229 ż 1 k. p.
ZLECENIE CZY PRACA
Czy umowy zlecenia zawarte na okres roku szkolnego (czyli na 10 miesięcy)
dotyczące pracy poza siedzibą szkoły, polegające na sprawowaniu opieki nad
dziećmi dojeżdżającymi do szkoły oraz prowadzenia zajęć na pływalni są nadal
umowami zlecenia?
To strony wcześniej zawartych umów zlecenia decydują, czy umowy te będą je nadal
obowiązywały, czy też nie. Nie ma przeszkód, by były one nadal wiążące, jeśli
taka jest wola stron, a zlecone usługi nie są świadczone w warunkach
charakterystycznych dla umowy o pracę.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p., art. 3531 k.c.
W naszej firmie na umowach zlecenia są zatrudniani: sprzątaczka (sprząta trzy
razy w tygodniu i dostaje 300 zł netto), specjalista BHP (200 zł netto) oraz
mechanik samochodowy. Czy nadal możemy zawierać takie umowy?
Nadal można zawierać takie umowy, jeśli taka jest wola stron i sposób wykonania
umowy nie ma charakteru pracowniczego.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p., art. 300 k.c.
Jak zatrudniać nauczycieli w szkole społecznej - studium informatycznym dla
dorosłych, prowadzonym w systemie zaocznym? Obowiązuje 350 godzin na rok, w tym
11 przedmiotów, uczonych przez co najmniej 6 specjalistów (np. język angielski,
matematyka, zarys wiedzy o gospodarce i przynajmniej 3 informatyków różnej
specjalności). Zajęcia odbywają się co dwa tygodnie przez 10 miesięcy. I tak np.
zarys wiedzy o gospodarce, obejmujący 20 godzin rocznie, to 10 spotkań w roku po
półtora godziny. Dotychczas zawierałam z nauczycielami umowę zlecenia. Czy jest
to dopuszczalne nadal po zmianach przepisów?
Jest tu możliwe zawieranie umów zlecenia, jeśli taka jest wola stron, a sposób
wykonywania usługi ma charakter cywilnoprawny. Jeśli więc nauczyciel nie podlega
bieżącym poleceniom przełożonego, a więc: sam decyduje o tym, jaki materiał
będzie realizował podczas danej lekcji i w jaki sposób; nie jest zobowiązany
zastępować innego nauczyciela (może natomiast to zrobić, jeśli wyrazi na to
zgodę); w określonych sytuacjach może nie prowadzić zajęć osobiście, lecz
wskazać osobę, która będzie go zastępowała, nie ma przeszkód, by na wykonywanie
tego typu usług strony zawarły umowę zlecenia.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p., art. 3531 k.c.
Czy mogę zawrzeć zlecenie z własnym pracownikiem na wykonanie pracy
wykraczającej poza zakres obowiązków wynikający z umowy o pracę?
Nie ma przeszkód, by pracodawca zawarł z własnym pracownikiem umowę zlecenia,
jeśli taka jest wola również pracownika. Na podstawie tej umowy nie mogą być
jednak wykonywane te same czynności, które pracownik wykonuje w ramach umowy o
pracę. Ponadto usługi zlecone nie mogą być świadczone w takich samych warunkach,
jak na podstawie umowy o pracę. Oznacza to, że na zlecenie pracownik nie będzie
podporządkowany pracodawcy co do czasu miejsca i sposobu świadczenia usług, nie
będzie więc musiał wykonywać bieżących poleceń zleceniodawcy i świadczyć usług
osobiście. Strony mogą więc w umowie zapisać, że w określonych okolicznościach
zleceniobiorca wskaże zastępcę, który będzie świadczył usługi zamiast niego.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p.
Czy mogę zawrzeć umowę zlecenia z pracownikiem innego zakładu na świadczenie
usług zdrowotnych poza godzinami normalnej ordynacji (dyżury)?
Dopuszczalne jest zawarcie umowy zlecenia z pracownikiem innej firmy, jeśli taka
jest wola obu stron, a sposób wykonania pracy nie wskazuje na to, że mamy do
czynienia ze stosunkiem pracy. Jeśli więc zleceniobiorca nie będzie musiał
przyjść na dyżur osobiście, lecz będzie mógł wskazać zastępcę, nie będzie
wykonywał pracy w sposób podporządkowany (nie będzie podlegał bieżącym
poleceniom przełożonego), można zawrzeć z nim umowę cywilnoprawną.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p.
Czy muszą być spełnione wszystkie znamiona charakterystyczne dla umowy o pracę,
czy wystarczy jeden, aby zaistniał wymóg zawarcia umowy o pracę, a nie
cywilnoprawnej (o dzieło)?
Aby stwierdzić, czy dana umowa ma charakter umowy o pracę, czy też umowy
cywilnoprawnej, należy sprawdzić, które elementy - charakterystyczne dla umowy o
pracę czy cywilnoprawnej - mają charakter przeważający (zob. wyrok SN z z 14
września 1998 r. I PKN 334/98, OSNAPiUS z 1999 r. nr 20, poz. 646).
Jesteśmy firmą budowlaną specjalizującą się w pracach wykończeniowych. Czy
możemy zatrudniać osoby do wykonywania robót budowlanych na umowy zlecenia?
Zaznaczam, że wskazujemy im czas i miejsce wykonywania pracy. Jednak z uwagi na
dużą rotację (pracownicy często porzucają pracę lub są pod wpływem alkoholu)
kłopotliwe dla nas jest ich angażowanie na umowy o pracę. Czy możliwe jest
zatrudnianie tych osób na podstawie wielokrotnych zleceń?
Samo wskazanie czasu i miejsca świadczenia usług nie przesądza jeszcze o
pracowniczym charakterze umowy. Istotne znaczenie ma wola obu stron oraz to, czy
w umowie i sposobie wykonywania usług przeważają cechy charakterystyczne dla
stosunku pracy. Wydaje się, że w opisanej sytuacji należałoby zawrzeć umowy o
pracę ze względu na to, że praca wykonywane jest nie sporadycznie, lecz w sposób
ciągły. Przy wykonywaniu tego rodzaju usług pracownicy są zazwyczaj
podporządkowani bieżącym poleceniom przełożonego. To on mówi im, jaką pracę mają
w danym momencie wykonać, wyznacza zakres robót i rozlicza z niego. Wydaje się
więc, że zawarcie umów zlecenia byłoby tu obejściem przepisów. Nie tylko
dlatego, że miejsce i czas wykonania pracy wyznacza pracodawca, ale przede
wszystkim ze względu na podporządkowanie pracowników.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1 k.p.
Nasz zakład, w sytuacji gdy ma dużo gości i nie jest w stanie zabezpieczyć
obsługi kelnerskiej wśród własnych pracowników, w celu zapewnienia sprawnej
obsługi gastronomicznej zatrudnia na zlecenie osoby z zewnątrz. Wynika to z
nierównomiernie rozłożonej pracy. W niektórych dniach miesiąca nie mamy gości, a
w innych jest ich dużo. Nie jesteśmy w stanie zapewnić należytej obsługi przez
osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę. Czy takie postępowanie jest
prawidłowe?
Zawieranie takich umów jest prawidłowe, jeżeli taka jest wola stron. W ich
treści powinny wówczas przeważać elementy cywilnoprawne, a sposób wykonywania
pracy nie powinien nosić cech charakterystycznych dla stosunku pracy. Jeżeli
więc zdarza się to incydentalnie (usługa nie jest wykonywana w sposób ciągły),
kelnerzy w pewnych okolicznościach mogą być zastępowani przez innych, nie
podlegają bieżącym poleceniom kierowniczym (choć to w praktyce trudno sobie
wyobrazić), możliwe jest zawieranie z nimi zlecenia. Jeśli jednak przychodzą do
pracy np. w każdą sobotę, w określonych godzinach, muszą stawić się osobiście
(nikt nie może ich zastąpić), otrzymują wytyczne od przełożonego (np. kierownika
sali), co w danej chwili mają robić, wykonują inne bieżące polecenia w
zależności od potrzeb, należy zawierać z nimi umowę o pracę.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p.
Nasza firma prowadzi usługi w zakresie szkoleń z zabezpieczeniem usług
gastronomicznych i hotelarskich. Czy możemy zawrzeć umowę zlecenia z własnym
pracownikiem (np. kelner, kucharz) na dodatkową, sporadyczną obsługę kolacji
uroczystych i ognisk wykonywaną poza godzinami pracy pod nadzorem organizatora
szkolenia? Czy umowa zlecenia z kelnerem zatrudnionym na podstawie umowy o pracę
jest w tym wypadku dopuszczalna?
Jeżeli na podstawie zlecenia kucharz wykonywałby te same obowiązki, które
wykonuje w ramach umowy o pracę, takie zlecenie stanowiłoby obejście prawa.
Należałoby wówczas polecić pracownikowi wykonywanie pracy w godzinach
nadliczbowych, jeśli spełnione byłyby warunki do wydania takiego polecenia i
odpowiednio je zrekompensować (dodatkiem za pracę lub czasem wolnym). Gdyby zaś
kelner na podstawie umowy o pracę świadczył usługi kelnerskie, a na zlecenie
miałby gotować, zlecenie byłoby dopuszczalne. Musiałaby być jeszcze wola obu
stron, by gotowanie odbywało się na zlecenie, a nie na podstawie odrębnej umowy
o pracę.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p.
Przedsiębiorstwo handlowo-usługowe zajmuje się sprzedażą hurtową, działa w
systemie dwuzmianowym. Stan zatrudnienia zależy od wielkości zamówień
towarowych. W związku z tym czasami musimy zatrudniać więcej osób. Niekiedy są
to kolejne miesiące. Najczęściej zawieramy umowy zlecenia na takie same
czynności jak osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę (nawet przez kilka
miesięcy, ale jest to praca "dorywcza"). Czy pozwalają na to zmienione przepisy?
Z pytania wynika, że praca nie jest wykonywana w sposób ciągły, lecz jedynie
"dorywczo". To jednak za mało, by uznać, że w tej sytuacji może być zawarte
zlecenie, a nie umowa o pracę. Ważne jest przede wszystkim, by obie strony
chciały zawrzeć taką umowę oraz by praca nie była wykonywana w sposób
podporządkowany (a więc by sprzedawcy nie stosowali się do bieżących poleceń
przełożonego, nie byli przez niego na bieżąco kontrolowani, nie podpisywali
listy obecności), pracowali na rzecz firmy i na jej ryzyko, w miejscu i czasie
przez nią wyznaczonym. W przeciwnym razie, powinna być zawarta umowa o pracę.
Podstawa prawna: art. 22 ż 1, ż 11 i ż 12 k.p.
ZLECENIA I KONTRAKTY
Jakie przesłanki przemawiają za zawarciem kontraktu menedżerskiego? Czy można go
zawierać z przedstawicielami handlowymi?
Kontrakt menedżerski jest umową, którą zawiera się z osobą zarządzającą firmą,
jej oddziałem lub działem. Z reguły nie zawiera się go z przedstawicielem
handlowym.
Czy istnieje liczba umów zlecenia, której nie można przekroczyć w ciągu np.
miesiąca?
Przepisy nie ograniczają liczby umów zlecenia, której nie można by przekroczyć w
ciągu jakiegoś czasu. Także w ciągu miesiąca nie obowiązują żadne limity.
Podstawa prawna: 3531 k.c.
Czy umowa zlecenia z emerytem może być "wznawiana" bez ograniczeń?
Nie można "wznawiać" umowy. Chodzi tu zapewne o możliwość zawarcia kolejnej
umowy z tą samą osobą. Nie ma żadnych przeszkód, by strony zawierały
kilkakrotnie umowę zlecenia. Dotyczy to także sytuacji, gdy jedna z nich jest
emerytem. Tylko od woli stron zależy, czy zawrą kolejną umowę, czy też nie.
Podstawa prawna: art. 3531 k.c.
ZLECENIE CZY UMOWA O DZIEŁO
Czy można zawrzeć umowę o dzieło na okres roku z wynagrodzeniem wypłacanym w 12
ratach. Prace będą odbierane w częściach przez zamawiającego. Polegają na
sprzątaniu otoczenia budynku, koszeniu trawy, odgarnianiu śniegu w dniach
opadów, a w okresie jesiennym liści, bieżących drobnych naprawach, np. zamków
itd.
Wydaje się, że w przypadku usług polegających na sprzątaniu, jeśli strony chcą
zawrzeć umowę cywilnoprawną, właściwe jest zawieranie zleceń, a nie umów o
dzieło. Zlecenie jest bowiem umową starannego działania, a to jest istotne przy
sprzątaniu. Przedmiotem umowy o dzieło może być bowiem jedynie pewne
zindywidualizowane dzieło, np. naprawiona przez szewca para butów, sporządzony
przez architekta projekt domu. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, by umowa
(zarówno zlecenia, jak i o dzieło) została zawarta na okres 12 miesięcy, a
wynagrodzenie było wypłacane w 12 ratach.
Podstawa prawna: art. 3531, art. 627 i art. 734 k.c.
Czy może być zawarta umowa o dzieło na sporządzanie analiz ekonomicznych,
sprawozdań, fakturowania itp.?
Na przeprowadzenie analiz ekonomicznych i sprawozdań finansowych może być
zawarta umowa o dzieło. Jest ona bowiem umową rezultatu, a nie starannego
działania. To zaś oznacza, że zawiera się ją wówczas, gdy chodzi o osiągnięcie
określonego dzieła, efektu, w tym przypadku - sprawozdania finansowego. Dzieło
powinno mieć charakter indywidualny. Nie może być zatem przedmiotem tej umowy
wykonanie przedmiotu powszechnego użytku, niezindywidualizowanego, ogólnie
dostępnego. Z tego powodu wydaje się, że przedmiotem umowy o dzieło nie powinno
być fakturowanie. Jest to bowiem czynność, do wykonania której potrzebne jest
jedynie dokładanie należytej staranności, nie wymagające osiągnięcia
indywidualnego efektu.
Podstawa prawna: art. 627 i art. 734 k.c.
Czy umowa cywilnoprawna np. zlecenia może być zawarta na kilka miesięcy i czy
płatności za wykonywanie usługi mogą być realizowane w ratach jako zaliczki?
Umowa cywilnoprawna (zlecenia, umowa o dzieło, kontrakt menedżerski) może być
zawarta na kilka miesięcy. Przepisy nie ograniczają stron w ustalaniu długości
trwania tych umów.
Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje dopiero po wykonaniu zlecenia. Strony
mogą jednak postanowić w umowie inaczej. Można więc w niej zapisać, iż
wynagrodzenie przysługujące po okresie wykonania usługi wypłacane będzie
zaliczkowo, np. w miesięcznych ratach płatnych do 10. każdego miesiąca.
Podstawa prawna: art. 3531 i art. 744 k.c.
MINIMALNE WYNAGRODZENIE
Czy wynagrodzenie co najmniej 800 zł brutto muszę dawać co miesiąc tylko tym
pracownikom, z którymi umowy zawarłem od 1 stycznia 2003 r.? A co z pracującymi
u mnie już wcześniej? Czy mogą dalej zarabiać nie mniej niż 760 zł? Chodzi
oczywiście o zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy.
W tym roku minimalne wynagrodzenie za pracę na pełnym etacie to 800 zł brutto.
Dotyczy to - z pewnymi wyjątkami - każdego, kto 1 stycznia 2003 r. był
pracownikiem. 760 zł mogą dalej zarabiać tylko te osoby, które pracowały
wcześniej i otrzymywały wynagrodzenie w tej wysokości, ale nie mają dwuletniego
stażu pracy.
Podstawa prawna: ustawa z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za
pracę (Dz. U. nr 200, poz. 1679; dalej ustawa o min. wynagr.).
Prowadzę jednoosobowo mały zakład szewski. W czerwcu 2002 r. zawarłem umowę o
pracę na kwotę 760 zł miesięcznie. To pierwsza praca tej osoby. Nigdy wcześniej
nie podlegała ona też ubezpieczeniom społecznym. Czy od 1 stycznia muszę jej
wypłacać wyrównanie do 800 zł?
To jeden z wyjątków od generalnej zasady, że minimum 800 zł brutto należy się co
miesiąc każdemu, kto 1 stycznia 2003 r. był pracownikiem na pełnym etacie.
Ustawa o min. wynagr. pierwszy raz dopuściła różnicowanie minimalnego
wynagrodzenia. I tak w pierwszym roku pracy należy się nie mniej niż 80 proc.
minimalnego wynagrodzenia za pracę (czyli nie mniej niż 640 zł), a w drugim -
nie mniej niż 90 proc. (720 zł). Jednak zgodnie z zasadą ochrony praw nabytych
przyjmuje się, że takie różnicowanie minimalnego wynagrodzenia można stosować
począwszy od umów o pracę zawieranych od 1 stycznia 2003 r. Tymczasem z pytania
wynika, że umowa z pracownikiem została podpisana w czerwcu 2002 r. W tej
sytuacji pracodawca nie ma prawa różnicować w ustawowy sposób wynagrodzenia,
czyli obniżyć go do 640 zł. Może natomiast pozostawić je na poziomie 760 zł, nie
podwyższając do 800 zł.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 2 ustawy o min. wynagr.
Wiem, że od 1 stycznia 2003 r. można obniżyć do 640 zł minimalne wynagrodzenie
temu, kto nie przepracował roku. Czy w grę wchodzi łączny staż pracy, czy tylko
w danej firmie?
Oczywiście bierze się pod uwagę ogólny staż pracy u wszystkich pracodawców. A
ściślej mówiąc - wszystkie okresy, od których była odprowadzana składka na
ubezpieczenie społeczne lub zaopatrzenie emerytalne, z wyłączeniem zatrudnienia
na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 3 ustawy o min. wynagr.
Od lutego ubiegłego roku zatrudniam pracownika. Wcześniej dwa lata pracował na
zleceniu. Czy mogę mu płacić jeszcze 760 zł, czy już 800 zł brutto? Czy do
dwuletniego początkowego stażu pracy wlicza się zatrudnienie na umowę zlecenia?
Jak wyjaśniliśmy w poprzedniej odpowiedzi, uwzględnia się tu - z jednym tylko
wyjątkiem - okresy podlegania ubezpieczeniom społecznym lub zaopatrzeniu
emerytalnemu. Jeżeli zatem od tej umowy zlecenia przez cały czas jej trwania
opłacano składki, to okres zatrudnienia na umowę zlecenia również przyjmuje się
do stażu pracy. Z pytania wynika, że pracownik ma już za sobą ponaddwuletni
okres pracy. Powinien zatem w tym roku dostawać co miesiąc nie mniej niż 800 zł
brutto.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 3 ustawy o min. wynagr.
Czy urlop macierzyński i wychowawczy zalicza się do okresu pracy, od którego
zależy wysokość minimalnego wynagrodzenia w pierwszym i drugim roku pracy?
Tak, ponieważ osoby przebywające na urlopie macierzyńskim i wychowawczym
podlegają ubezpieczeniom emerytalno-rentowym.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 3 ustawy o min. wynagr., art. 6 ust. 1 pkt) 19
ustawy sus
Ile wynosi minimalne wynagrodzenie osoby przebywającej na urlopie wychowawczym?
Chyba zaszła pomyłka. Urlop wychowawczy jest dla pracodawcy bezpłatny. Ten, kto
na nim przebywa, nie dostaje z zakładu żadnego wynagrodzenia. Z kolei osoba o
niskich dochodach w przeliczeniu na członka rodziny ma w tym czasie prawo do
zasiłku wychowawczego z budżetu państwa.
Ile powinna dostać po powrocie z urlopu wychowawczego osoba, która przed
pójściem na ten urlop zarabiała 760 zł?
Generalnie w takiej sytuacji obowiązuje minimalne wynagrodzenie za pracę.
Wszystko zależy jednak od tego, kiedy dana osoba wróci z urlopu wychowawczego do
pracy. Należy pamiętać, że minimalne wynagrodzenie będzie co roku wzrastać o
wskaźnik nie mniejszy niż inflacja. Nie możemy zatem dziś przewidzieć, ile
będzie ono wynosiło w 2004 r. i latach następnych. Jeżeli osoba ta wróciłaby z
urlopu w 2003 r., a nie wykaże się jeszcze dwuletnim stażem pracy, to jej pensja
w tym roku nie powinna być niższa niż 760 zł.
Podstawa prawna: ustawa o min. wynagr.
Niektórzy nasi pracownicy mają 760 zł pensji zasadniczej. Oprócz tego dostają
miesięczne premie od 200 do 500 zł na osobę. Często z powodu kłopotów
finansowych zdarza się, że premie wypłacamy nawet z kilkumiesięcznym
opóźnieniem. Dotychczas było tak, że w razie takiej zwłoki nie musieliśmy
wypłacać dodatków wyrównawczych, bo i tak przeciętnie w roku pracownik dostawał
760 zł miesięcznie. Jak jest w tym roku?
Inaczej. Art. 7 ustawy o min. wynagr. gwarantuje pracownikowi otrzymywanie
minimalnego wynagrodzenia za pracę co miesiąc, a nie przeciętnie na miesiąc.
Oznacza to, że w tym roku osoba zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy nie
może dostawać mniej niż 800 zł brutto co miesiąc. Oczywiście z wyjątkiem
pracowników, którzy nie mają dwuletniego stażu pracy. Jeżeli z jakiejś przyczyny
(np. jak w tym wypadku, z powodu opóźnień pracodawcy w wypłacie premii) w danym
miesiącu otrzyma mniej, to należy się wyrównanie do 800 zł (czyli - w
przedstawionej sytuacji - 40 zł).
Podstawa prawna: art. 7 ustawy o min. wynagr.
Nasza hurtownia jest od 1995 r. objęta układem zbiorowym pracy. Zgodnie z nim
pewne elementy wynagrodzenia, zwłaszcza dodatki funkcyjne i za naukę języka
obcego, są obliczane na podstawie najniższego wynagrodzenia pracowników. Na
przykład dodatek za sprawowanie kierowniczej funkcji przez co najmniej 5 lat
wynosi 15 proc. tego wynagrodzenia. Czy od tego roku należy go liczyć od 800 zł
brutto?
Nie. W tym wypadku ma zastosowanie art. 25 ustawy o min. wynagr. Przepis ten
mówi, że ilekroć prawo posługuje się pojęciem "najniższego wynagrodzenia
pracowników", rozumie się przez to 760 zł. Wskazane dodatki trzeba więc liczyć
od 760 zł. Kwota ta nie będzie już zmieniana. Zatem pracodawcy mają okazję do
innego sposobu ustalania wysokości tych składników wynagrodzenia - takiego,
który nie będzie powodował obligatoryjnego wzrostu wynagrodzeń w przypadku
zmiany minimalnego wynagrodzenia, a będzie dostosowany do ich sytuacji
finansowej.
Podstawa prawna: art. 25 ustawy o min. wynagr.
Czy zatrudniony na umowę o pracę w zastępstwie chorego pracownika musi dostawać
co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę?
Tak. Umowy w zastępstwie, jakie można zawierać od 29 listopada 2002 r., to nowy
rodzaj umów o pracę na czas określony. Zastępca jest więc pracownikiem. Jeżeli
ma pełny etat, musi w tym roku zarabiać co najmniej 800 zł brutto. Chyba że nie
przepracował dwóch lat; wówczas może dostawać odpowiednio 640 zł w pierwszym
roku pracy i 720 zł w drugim. Należy jednak pamiętać, że to ostatnie dotyczy
umów zawieranych od 1 stycznia 2003 r.
Jak teraz, po zmianach, obliczyć minimalne wynagrodzenie, jeżeli pracownik nie
przepracował całego miesiąca?
W zasadach naliczania wysokości minimalnego wynagrodzenia, jeśli pracownik nie
przepracował pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy, nic się nie zmieniło.
Postępuje się tak samo jak przy najniższym wynagrodzeniu za pracę. Posłużmy się
przykładem.
Pracownik X przepracował 100 godzin. Jego wynagrodzenie za ten czas obliczono
jako 450 zł.
Pracownik Y przepracował 10 dni roboczych. Jego wynagrodzenie za ten czas
obliczono jako 350 zł.
Żeby porównać, czy wysokość ich wynagrodzeń jest zgodna z wysokością minimalnego
wynagrodzenia, trzeba postąpić
następująco:
Najpierw ustala się, ile godzin X i Y powinni przepracować w ramach pełnego
miesięcznego wymiaru czasu pracy. W obu wypadkach wyszło 170 godz.
Potem ustala się, ile godzin w danym miesiącu X i Y przepracowali.
Gdy chodzi o X, oczywiście 100 godz., a Y - 80 godz. (10 dni x 8 godzin).
Oblicza się, ile wynoszą ich wynagrodzenia przeliczone na 1 godz. pracy.
W przypadku X będzie to 4,50 zł (450 zł : 100 godzin), w przypadku Y - 4,38 zł
(350 zł : 80 godzin).
Oblicza się, ile wynosi minimalne wynagrodzenie w przeliczeniu na 1 godzinę w
ramach pełnego miesięcznego wymiaru czasu pracy X i Y. Będzie to 4,71 zł (800 zł
: 170 godzin).
Następnie porównuje się wynagrodzenie godzinowe X i Y ze stawką godzinową
minimalnego wynagrodzenia. I tak:
- wynagrodzenie godzinowe X było niższe od minimalnego o 0,21 zł (4,71 zł - 4,50
zł), w związku z tym przysługuje mu wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia w
kwocie 21 zł (0,21 zł x 100 godzin),
- wynagrodzenie godzinowe Y było niższe od minimalnego o 0,33 zł (4,71 zł - 4,38
zł), w związku z tym przysługuje mu wyrównanie do minimalnego wynagrodzenia w
kwocie 26,40 zł (0,33 zł x 80 godzin).
Podstawa prawna: ustawa o min. wynagr.
Czy w tym roku przy obliczaniu minimalnego wynagrodzenia za pracę uwzględnia się
dodatkowe wynagrodzenia roczne dla pracowników jednostek sfery budżetowej?
Obowiązujące do końca 2002 r. rozporządzenie o najniższym wynagrodzeniu za pracę
wyłączało je wprost. Ustawa o min. wynagr. milczy na ten temat. Czyżby teraz się
je włączało?
Nie. Dodatkowych wynagrodzeń rocznych dla pracowników jednostek sfery budżetowej
nie uwzględnia się w minimalnym wynagrodzeniu za pracę. Wynika to tylko z innej
konstrukcji art. 6 ust. 4 i 5 ustawy o min. wynagr., zgodnie z którym do
obliczenia minimalnego wynagrodzenia przyjmuje się przysługujące pracownikowi
składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy,
zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez
GUS do wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem nagród jubileuszowych, odpraw
emerytalno-rentowych i wynagrodzenia za nadgodziny. W tym wypadku należy
posłużyć się "Zakresem składników wynagrodzeń w gospodarce narodowej
obowiązującym od 1 stycznia 2000 r.", który GUS przekazuje w formie załącznika
do sprawozdawczości z zatrudnienia i wynagrodzeń. Jego dział II: "Wynagrodzenia
osobowe", nie ujmuje ani dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ani wypłat z tytułu
udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej. Te dwa składniki wynagrodzeń są ujęte
odrębnie. Tym samym nie uwzględnia się ich przy obliczaniu wysokości
wynagrodzenia pracownika w celu porównania go z minimalnym wynagrodzeniem za
pracę. Zatem w obecnych wykluczeniach brak jest wprost nie tylko owych
wynagrodzeń rocznych dla pracowników jednostek sfery budżetowej, ale także
wypłat z zysku.
Według wskazanych zasad statystycznych wynagrodzeniami osobowymi ze
stosunku pracy są w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze w formie
czasowej, akordowej, prowizyjnej i innej; dodatki za staż pracy oraz inne
za szczególne właściwości pracy, szczególne kwalifikacje lub warunki
pracy; premie i nagrody regulaminowe i uznaniowe, wynagrodzenia dodatkowe
za prace wykonywane w ramach obowiązującego wymiaru czasu pracy, lecz
niewynikające z zakresu czynności; za czynności przewidziane do wykonania
poza normalnymi godzinami pracy w zakładzie lub innym miejscu wyznaczonym
przez pracodawcę (np. dyżury, pełnienie pogotowia domowego); dopłaty
(dodatki) wyrównawcze (np. wyrównanie do najniższego wynagrodzenia, przy
wykonywaniu pracy zastępczej); za czas niewykonywania pracy, wypłacone ze
środków pracodawców (za urlopy wypoczynkowe i dla poratowania zdrowia, za
chorobę, za przestój niezawiniony przez pracownika); nagrody jubileuszowe,
odprawy rentowe i emerytalne, ekwiwalenty urlopowe i inne; świadczenia o
charakterze deputatowym (wartość świadczeń w części nieopłaconej
pracownika) lub ich ekwiwalenty pieniężne (np. deputaty węglowe,
energetyczne, środków spożywczych), a także ekwiwalenty za umundurowanie,
jeśli obowiązek jego noszenia wynika z obowiązujących ustaw; świadczenia
odszkodowawcze (np. w związku ze skróceniem okresu wypowiedzenia,
świadczenia wyrównawcze wypłacane pracownikom, którzy wskutek wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej doznali stałego lub długotrwałego uszczerbku
na zdrowiu). Do wynagrodzeń osobowych nie zalicza się wynagrodzeń z tytułu
rozporządzania przez pracowników prawami autorskimi do utworów stworzonych
w ramach stosunku pracy.
Podstawa prawna: art. 6 ust. 4 i 5 ustawy o min. wynagr., "Zakres składników
wynagrodzeń w gospodarce narodowej obowiązujący od 1 stycznia 2000 r."
Składki
Strona główna
Vademecum "Rz"
GDY NA BOKU JEST FUCHA
Mam etat na uczelni. W grudniu podpisałem umowę o dzieło z innym pracodawcą. Czy
od tej umowy trzeba naliczyć składki na ZUS (miała charakter autorski). Jeżeli
tak, to na jakich zasadach?
Umowa o dzieło rodzi obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne i
zdrowotne, tylko gdy zawarto ją z własnym pracownikiem lub jeżeli w jej ramach
praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy. Skoro czytelnik podpisał tę umowę z
obcym podmiotem i nie wykonuje jej na rzecz macierzystego zakładu, w ogóle nie
trzeba płacić składek.
Podstawa prawna: art. 9 ust. 1 ustawy sus
Jestem na emeryturze. Ukończyłam 60 lat i dorabiam na umowę zlecenia zawartą
przed 1 stycznia 2000 r. Czy to prawda, że jest ona wolna od ZUS?
Umowę zlecenia zawartą przed 14 stycznia 2000 r. rozlicza się na starych
zasadach, obowiązujących do 30 grudnia 1999 r. (wejście w życie noweli ustawy
sus). A według tych emeryt zleceniobiorca podlegał dobrowolnym ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym z tej umowy, a obowiązkowo odprowadzał tylko składkę
zdrowotną. Zatem trwająca do dzisiaj umowa zlecenia zawarta przez czytelniczkę w
grudniu 1999 r. korzysta z ulgi w składkach na ubezpieczenia społeczne. Trzeba
od niej uiszczać jedynie składkę zdrowotną.
Podstawa prawna: ustawa z 23 grudnia 1999 r. o zmianie ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 110, poz. 1256)
Jakiemu ubezpieczeniu podlega student czwartego roku studiów dziennych
prowadzący małą działalność gospodarczą?
Student prowadzący działalność gospodarczą nie ma żadnych ulg w opłacaniu
składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zatem koszty te musi ponosić na
zasadach ogólnych przewidzianych dla osób prowadzących działalność gospodarczą.
Te obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu,
zdrowotnemu oraz dobrowolnie chorobowemu. Podstawę wymiaru stanowi zadeklarowana
kwota, nie niższa od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (czyli do
końca lutego tego roku nie niższa od 1257,49 zł).
Podstawa prawna: art. 6 ust. 1 pkt. 5 ustawy sus
Jakiemu ubezpieczeniu podlega osoba, która jednorazowo zarobiła na umowę
zlecenia 143 zł. Jak to praktycznie naliczać, gdy w tym wypadku zleceniobiorca
jest: emerytem lub rencistą, bezrobotnym, pracownikiem.
Zleceniobiorca podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym,
jeżeli zlecenie jest jego jedynym źródłem przychodów. Tak jest w przypadku
emeryta, rencisty i bezrobotnego; od tych z umowy zlecenia trzeba zapłacić
składki emerytalną, rentowe, wypadkową (gdy praca jest wykonywana w siedzibie
lub miejscu prowadzenia działalności przez zleceniodawcę) i zdrowotną. Do
ubezpieczenia chorobowego mogą za to zgłosić się tylko dobrowolnie.
Umowę zlecenia z własnym pracownikiem traktuje się jak stosunek pracy. Przychody
z obydwu źródeł sumuje się i płaci od nich pełen ZUS. Jeżeli jednak umowę
zlecenia zawarto z obcym pracownikiem, wygląda to inaczej. Tu rozstrzyga
wysokość jego podstawy wymiaru składek ze stosunku pracy w macierzystym
zakładzie. Gdy ta wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, ze
zlecenia jest obowiązkowa jedynie składka zdrowotna, a emerytalna i rentowe są
dobrowolne. Gdy zaś przychód z pracy jest niższy, umowa zlecenia z obcym
podmiotem podlega obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Zleceniobiorcę objętego obowiązkowymi lub dobrowolnymi ubezpieczeniami
emerytalnym i rentowymi zgłasza się na formularzu ZUS ZUA. Gdy podlega jedynie
ubezpieczeniu zdrowotnemu - na ZUS ZZA.
W przypadku umowy zlecenia objętej zryczałtowanym podatkiem dochodowym naliczona
składka na ubezpieczenie zdrowotne jest w całości finansowana przez
ubezpieczonego. Nie odlicza się jej od podatku.
Podstawa prawna: art. 6 i 9 ust. 1 ustawy sus, art. 30 ustawy z 6 lutego 1997 r.
o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. nr 28, poz. 153 ze zm.; dalej:
ustawa puz)
Mąż ma cały etat portiera w szpitalu, za co dostaje co miesiąc 800 zł brutto.
Jednocześnie prowadzi małą działalność gospodarczą - zakład szewski. Z powodu
kłopotów finansowych szpital nie odprowadza za niego składek. Czy wobec tego mąż
musi je płacić obowiązkowo z działalności gospodarczej?
Nie, w tej sytuacji ubezpieczenia społeczne z tytułu działalności gospodarczej
mają charakter dobrowolny. Mąż czytelniczki, jeśli chce, może się zgłosić do
dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu prowadzenia firmy.
Gdy to zrobi, oprócz składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe będzie musiał
obowiązkowo opłacać składkę wypadkową. Nie może płacić składki chorobowej.
Obowiązkowa jest też składka zdrowotna, bo ją odprowadza się bez względu na to,
czy ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe, czy dobrowolne.
Podstawa prawna: art. 9 ust. 1 i 1a ustawy sus
PODSTAWA WYMIARU
Czy wynagrodzenie za udział w posiedzeniach rad nadzorczych i zarządów spółek
handlowych stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne?
Jeżeli członek rady nadzorczej lub zarządu ma w pewien sposób sformalizowane
zatrudnienie (np. zawarto z nim umowę o pracę, zlecenia czy zleceniopodobną,
będącą tytułem do ubezpieczeń społecznych), to należy opłacać składkę na
ubezpieczenie zdrowotne. W przeciwnym razie - gdy funkcję pełni wyłącznie na
podstawie powołania wynikającego z kodeksu handlowego, brak podstaw do objęcia
go ubezpieczeniami społecznymi, a - w konsekwencji - i zdrowotnym.
Dodajmy, że ustawa o narodowym funduszu zdrowotnym (która w najbliższym czasie
ma wejść w życie, po podpisaniu przez prezydenta) przewiduje obowiązek
ubezpieczenia zdrowotnego członków rad nadzorczych.
Podstawa wymiaru: 6 ustawy sus
TYLKO NA ZLECENIU
W naszej firmie zatrudniamy kilku emerytów na umowach zlecenia. Zwykle zarabiają
od 300 do 500 zł brutto. Czy to prawda, że w takiej sytuacji wszystkie składki
(oprócz chorobowej) są obowiązkowe?
Emeryt dorabiający na podstawie umowy zlecenia podlega obowiązkowym
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu, gdy pracę wykonuje w
siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności zleceniodawcy. Obowiązkowe jest
też ubezpieczenie zdrowotne. Składkę chorobową odprowadza się dobrowolnie.
Ponadto trzeba zapłacić także składkę na FGŚP.
Podstawa prawna: art. 9 ust. 4a ustawy sus
KIEDY POWSTAŁ PRZYCHÓD
10 stycznia tego roku hurtownia wypłaciła pracownikom fizycznym część
wynagrodzeń za grudzień 2002 r. Wiemy, że od 1 stycznia wzrosły składki na FGŚP,
ubezpieczenie zdrowotne i wypadkowe. Czy od tych wynagrodzeń trzeba zapłacić
składki już wyższe (po nowemu), czy jeszcze niższe (po staremu)?
Wypłacone w styczniu wynagrodzenia to przychód styczniowy, bez względu na to, że
należny za grudzień ubiegłego roku. Zatem wynagrodzenia te ujmuje się jako
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w dokumentach za styczeń. W
związku z tym należy zastosować składki, według stawki obowiązującej od 1
stycznia 2003 r., czyli: 0,15 proc. na FGŚP, 8 proc. na ubezpieczenie zdrowotne
i składkę na ubezpieczenie wypadkowe ustaloną zgodnie z nową ustawą wypadkową.
Stopy procentowe pozostałych składek nie zmieniły się i wynoszą: emerytalna
19,52 proc. podstawy wymiaru, rentowa 13 proc., chorobowa 2,45 proc., FP 2,45
proc.
Podstawa prawna: art. 18 ustawy sus
Co stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne:
dochód pracownika za dany miesiąc czy też wypłacony mu w tym miesiącu.
Podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowych pracownika to przychód z
zatrudnienia, z wyłączeniem wynagrodzenia za chorobę, zasiłków oraz licznych
pozycji wymienionych w rozp. podst. wym. Z tym, że nie może być ona wyższa od
trzydziestokrotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Natomiast podstawę
wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania limitu
30-krotności) wraz z wynagrodzeniem za chorobę, po potrąceniu składek na
ubezpieczenia społeczne finansowanych przez ubezpieczonego.
W imiennym raporcie miesięcznym składanym za pracownika uwzględnia się przychód
stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
wypłacony lub postawiony do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do
ostatniego dnia danego miesiąca.
Jeżeli więc wynagrodzenie należne za listopad pracodawca wypłacił dopiero w
lutym następnego roku, trzeba je wykazać w imiennym raporcie miesięcznym za
luty, według zasad wówczas obowiązujących.
Podstawa prawna: art. 18 ustawy o sus.
Jaką stawkę składki zdrowotnej zastosować do wynagrodzenia przysługującego
pracownikowi za grudzień zeszłego roku, a wypłaconego w styczniu 2003 r.: 7,75
czy 8 proc.?
Wynagrodzenie wypłacone w styczniu jest przychodem styczniowym (nawet te należne
za grudzień). Pracodawca powinien naliczyć od niego ośmioprocentową składkę na
ubezpieczenie zdrowotne (tj. według stopy obowiązującej od 1 stycznia 2003 r.).
Podstawa prawna: ustawa puz
Czy prawidłowe jest uwzględnienie w deklaracji rozliczeniowej za grudzień 2002
r. w podstawie wymiaru składek wynagrodzeń należnych za grudzień, ale
wypłaconych w styczniu 2003 r.
Nieprawidłowe. W imiennym raporcie miesięcznym za grudzień powinny być wykazane
przychody stanowiące podstawę wymiaru składek wypłacone w grudniu. Wynagrodzenie
wypłacone w styczniu trzeba zatem ująć w imiennym raporcie miesięcznym za
styczeń.
Podstawa prawna: art. 18 ustawy sus
JAK ROZLICZAĆ W DOKUMENTACH
Czy to prawda, że w tym roku wszyscy płatnicy rozliczający powyżej 5 osób muszą
przekazywać dokumenty do ZUS elektronicznie?
Dotychczas przekazywanie ZUS dokumentów ubezpieczeniowych elektronicznie było
obowiązkiem tylko tych płatników, którzy rozliczali składki za więcej niż 20
osób. Od 1 kwietnia 2003 r. muszą to robić także płatnicy, którzy rozliczają
składki za więcej niż 5 osób. Należy jednak podkreślić, że na wniosek płatnika
rozliczającego składki za więcej niż 5 osób, a mniej niż 21 ZUS wyraża zgodę na
przekazywanie formularzy w tradycyjny sposób, czyli wypełnionych ręcznie lub
wydrukowanych z programu "Płatnik". To jednak czasowy przywilej, który może
trwać tylko do końca czerwca 2003 r. Potem płatnicy rozliczający powyżej 5 osób
muszą dostarczać druki za pomocą komputera.
Podstawa prawna: art. 47a ust. 2 ustawy sus, art. 18 ustawy z 18 grudnia 2002 r.
o zmianie ustawy sus oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 241, poz.
2074; dalej: grudniowa nowela ustawy sus)
Wiem, że od kwietnia tego roku pracodawcy zatrudniający co najmniej 6 osób muszą
przekazywać dokumenty do ZUS za pomocą komputera. Czy to kryterium dotyczy
ubezpieczonych, czy pracowników? Tych mam bowiem tylko trzech, a reszta
personelu to wykonawca dzieła i 8 zleceniobiorców. Składki opłacam także za
siebie.
Od kwietnia 2003 r. obowiązek teletransmisji dokumentów ubezpieczeniowych
obejmie wszystkich płatników rozliczających składki za więcej niż 5 osób. W
liczbie tej należy zatem brać pod uwagę tych, za których płatnik musiał w danym
miesiącu rozliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i/lub zdrowotne, tj. za
których miał obowiązek złożyć tzw. składkowe imienne raporty miesięczne (ZUS
RCA, ZUS RNA lub ZUS RZA). Zatem - jeśli liczba osób rozliczanych przez
czytelnika nie zmniejszy się (teraz jest to 12 osób), to obowiązek przekazywania
dokumentów drogą elektroniczną będzie dotyczyć także jego.
Podstawa prawna: art. 47a ust. 2 ustawy sus
Załóżmy, że od kwietnia 2003 r. będę dostarczać formularze elektronicznie. A co
z miesiącami, w których rozliczę składki za mniej niż 6 osób? Na przykład w
kwietniu za 12 osób, a w czerwcu - tylko za 5.
Płatnik składek zobowiązany do teletransmisji danych, który w jednym z kolejnych
miesięcy rozlicza składki za mniej niż 6 osób (bo np. zmniejszył zatrudnienie),
ma prawo przekazywać dokumenty na papierze, tj. na drukach dostępnych w
terenowych jednostkach ZUS lub jako wydruki z programu "Płatnik".
Podstawa prawna: art. 47a ust. 2 ustawy sus
Jak wykazać w raporcie ZUS RSA pierwszy niepłatny dzień krótkiego zwolnienia do
6 dni: z kodem 331, łącznie z pozostałymi dniami płatnymi, czy może 151
(nieobecność usprawiedliwiona niepłatna)?
Od 1 stycznia 2003 r. pierwszy dzień absencji chorobowej pracownika trwającej
nie dłużej niż 6 dni jest bezpłatny. Oznacza to, że za ten dzień ustawowo nie
przysługuje od pracodawcy wynagrodzenie za chorobę (art. 92 kodeksu pracy).
Nowość ta nie spowodowała jednak zmian w sposobie sporządzania imiennych
raportów miesięcznych ZUS RSA. Oznacza to, że w takiej sytuacji wykazuje się w
nich, w polach dotyczących przerw w opłacaniu składek:
odpowiednio - kod 331 (wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z innych
przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, finansowane ze środków
pracodawcy) lub kod 332 (wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy z innych
przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa, finansowane ze środków
FGŚP),
cały okres niezdolności do pracy (z uwzględnieniem dnia, za który nie
przysługuje to wynagrodzenie),
liczbę dni wynikającą z tego okresu w polu "liczba dni zasiłkowych/liczba
wypłat",
kwotę wynagrodzenia wypłaconego za ten okres.
Informacja, czy w danej kwocie mieści się bezpłatny pierwszy dzień zwolnienia,
będzie znajdować się w dokumentacji płatnika składek.
Podstawa prawna: art. 92 k.p.
Zatrudniłam nową księgową w zastępstwie pracownicy przebywającej na urlopie
macierzyńskim. Może bezpośrednio po tym podpiszę z nią umowę na czas
nieokreślony. Czy będę musiała wówczas wyrejestrować ją w ZUS z tytułu
poprzedniej umowy o pracę i zarejestrować ponownie?
Nie ma takiej potrzeby, gdy nawiązanie nowej umowy nastąpi bezpośrednio (czyli
bez dnia przerwy) po rozwiązaniu poprzedniej.
Jestem księgową w dużej firmie finansowej. Mam problemy z zaokrąglaniem składek
na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Załóżmy, że składka na ubezpieczenie
emerytalne należna z przychodu zleceniobiorcy za styczeń tego roku wynosi
142,7448 zł. Jaka końcówka jest poprawna?
Prawidłowa kwota to 142,74 zł. Składki zaokrągla się do pełnych groszy, przy
czym końcówki poniżej pół grosza równamy w dół, a równe i wyższe od pół grosza -
w górę (przyjmując, iż dokonuje się zaokrąglenia z uwzględnieniem trzeciego
miejsca po przecinku). Dotyczy to wszystkich składek na ubezpieczenia społeczne,
zdrowotne, FP i FGŚP.
Podstawa prawna: ż 5 ust. 9 rozporządzenia Rady Ministrów z 30 grudnia 1998 r.
(Dz. U. nr 165, poz. 1197 ze zm.).
Zatrudniam kilku zleceniobiorców. W tym roku bardzo zagmatwano zasady
odprowadzania składki na ubezpieczenie zdrowotne. Czy teraz składkę tę trzeba
rozliczać na odrębnym druku?
Sposób wykazywania zarówno podstawy wymiaru, jak i samej składki zdrowotnej w
dokumentach składanych do ZUS nie zmienił się. Inne są natomiast zasady
finansowania tej składki. Od 1 stycznia 2003 r. od zaliczki na podatek dochodowy
można potrącić tylko kwotę składki w wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru, mimo
że składka wynosi 8 proc. Różnicę (czyli 0,25 proc.) trzeba pobrać z dochodu
rozliczanej osoby, gdyby okazało się, że zaliczka na podatek dochodowy jest
wyższa lub co najmniej równa tej składce. Gdy jest niższa, składkę zdrowotną
obniża się do wysokości zaliczki. W dokumentach ubezpieczeniowych wykazuje się
kwoty należne, czyli kwotę w wysokości 8 proc. podstawy wymiaru, jeżeli składka
nie została obniżona do wysokości zaliczki (zaliczka wyższa niż składka). W
przeciwnym razie, tzn. gdy składka została obniżona do wysokości zaliczki,
należy wykazać kwotę składki w wysokości obniżonej.
Podstawa prawna: art. 22a ustawy puz
Od wynagrodzenia wypłaconego w styczniu 2002 r., a należnego za grudzień 2001 r.
nie opłaciliśmy składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyż przychód
pracownika w listopadzie 2001 r. przekroczył górną granicę podstawy wymiaru tych
składek. Oddział ZUS poinformował nas, iż wynagrodzenie wypłacone w styczniu nie
powinno być łączone z wynagrodzeniem 2001 r. Co robić?
Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest
ograniczona do 30-krotności prognozowanego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej. Aby ją ustalić, należy zsumować wszystkie przychody
wypłacone pracownikowi od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. Nie ma
znaczenia, za jaki miesiąc dokonano wypłaty. Wobec tego wypłacona w styczniu
2002 r. wypłata należna za poprzedni grudzień jest przychodem styczniowym i
powinna zostać rozliczona w deklaracji za styczeń. Oddział ZUS miał rację.
Spółka postąpiła nieprawidłowo, sumując wynagrodzenie za grudzień wypłacone w
styczniu 2002 r. z przychodem osiągniętym przez pracownika w 2002 r. Powinna
złożyć korektę dokumentów rozliczeniowych i opłacić należne składki wraz z
odsetkami za zwłokę.
Podstawa wymiaru: art. 18 ustawy sus
ŚWIADCZENIA DLA ZAŁOGI
Z okazji świąt chcemy kupić dla pracowników z zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych bony towarowe do supermarketu; dla każdego pracownika po jednym o
wartości 500 zł. Czy musimy potrącić od nich podatek i składki na ZUS?
Wartość okolicznościowych świadczeń dla pracowników (w tym bonów towarowych,
paczek świątecznych dla dzieci, biletów na imprezy sportowe czy kulturalne),
sfinansowanych w całości z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs),
jest zwolniona z podatku dochodowego do wysokości połowy najniższego
wynagrodzenia z grudnia poprzedniego roku (czyli w tym roku do kwoty 380 zł). Od
nadwyżki ponad ten limit (w tym wypadku - od 120 zł) trzeba zapłacić podatek.
Natomiast od takich świadczeń - bez względu na ich wysokość - nie płaci się
składek na ubezpieczenia społeczne, a co za tym idzie i zdrowotne. Podkreślmy
jednak, że warunkiem niezbędnym jest, aby środki na te świadczenia pochodziły ze
wskazanego funduszu. Mówi o tym
Podstawa prawna: art. 21 ust. 1 pkt 67 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze
zm.; dalej: updof), ż 2 ust. 2 pkt 19 rozp. podst. wym.
Nasza firma zatrudnia poniżej 20 osób, nie tworzy więc ZFŚS. Planujemy podarować
pracownikom bony do supermarketu. Czy od nich też trzeba odprowadzić podatek
dopiero po przekroczeniu 380 zł i w ogóle nie martwić się składkami na ZUS?
Nie. W tym przypadku nie stosuje się podatkowych i zusowskich ulg. Te dotyczą
bowiem świadczeń pochodzących z zfśs. Jeżeli zaś firma nie ma obowiązku
tworzenia tego funduszu i bony zamierza sfinansować z własnych środków
obrotowych, to od pełnej ich wartości należy uiścić podatek dochodowy oraz
składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Od połowy ubiegłego roku firma opłaca za pracowników składki w ramach grupowego
ubezpieczenia na życie (nie jest to pracowniczy program emerytalny). Czy jest
prawidłowe, że co miesiąc pracodawca potrąca od nich z mojej pensji podatek i
ZUS? Dodam, że w razie mojej śmierci uprawnionym do odbioru świadczenia
ubezpieczeniowego będzie pracodawca, a nie moja rodzina.
Wszystko zależy od dokładnego przeanalizowania warunków polisy. Zgodnie z pismem
Ministerstwa Finansów z 31 października 1995 r. (PO 5/1-0788-3656/95), gdy
pracodawca wykupił pracownikom ubezpieczenie kapitałowe na życie, składki na ten
program w ogóle nie są przychodem pracownika, jeżeli zakład:
jest właścicielem polisy,
opłaca należne składki,
jest jedynym uprawnionym do otrzymania całego świadczenia ubezpieczeniowego w
razie śmierci pracownika.
W opisanej sytuacji wszystkie przesłanki zostały spełnione; tak więc składki te
nie są przychodem pracownika. A skoro tak, nie stanowią też podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Jak potraktować szczepionki przeciw grypie kupione przez pracodawców dla
pracowników. Czy są one przychodem pracowników?
Na temat świadczeń medycznych na rzecz pracowników wypowiedziało się
Ministerstwo Finansów w piśmie z 7 stycznia 1998 r. (PO 3-7301/722-770/WK/970).
Stwierdziło w nim m.in.: "wydatki pracodawców związane z obowiązkowymi badaniami
lekarskimi pracowników, które musi ponieść pracodawca, nie mogą być uznane za
świadczenia, o których mowa w art. 12 ust. 1 updof. Za świadczenia takie, a tym
samym za przychód ze stosunku pracy, nie uznaje się również świadczeń związanych
z innymi usługami leczniczymi, jeżeli określenie ich wysokości na poszczególnego
pracownika nie jest możliwe, np. w przypadku, gdy pracodawca wydatki te pokrywa
w formie ryczałtu bez względu na to, czy pracownik korzysta ze świadczeń
leczniczych, czy też z nich nie korzysta". Jeżeli więc zakład przeprowadza akcję
szczepienia załogi przeciw grypie w ramach ryczałtu opłacanego np. w prywatnej
klinice, to wartość takiego świadczenia nie stanowi przychodu pracownika; jest
zatem obojętna dla podatku dochodowego. Jeżeli szczepienia sfinansowano na
innych zasadach, to wartość otrzymanej szczepionki jest przychodem pracownika ze
stosunku pracy, podlegającym opodatkowaniu na zasadach ogólnych.
Wydajemy pracownikom posiłki. Czy to prawda, że są one zwolnione z ZUS do
wysokości 1/4 minimalnego wynagrodzenia za pracę?
Od 1 stycznia 2003 r. pracownicy na pełnym etacie, z co najmniej dwuletnim
stażem zatrudnienia nie mogą zarabiać miesięcznie mniej niż 800 zł brutto. To
tzw. minimalne wynagrodzenie za pracę. Jednocześnie art. 25 ustawy o min.
wynagr. mówi, że ilekroć inne przepisy posługują się pojęciem najniższego
wynagrodzenia pracowników, należy tu rozumieć 760 zł. Tak jest w wypadku ż 2
ust. 1 p. 11 rozp. podst. wym. Według niego wartość finansowanych przez
pracodawcę posiłków pracowników (bez prawa do ekwiwalentu!) jest wolna od
składek do wysokości 1/4 najniższego wynagrodzenia. Zatem ulga ta dalej wynosi
190 zł na jednego zatrudnionego (1/4 x 760 zł). Nadwyżkę dolicza się do
przychodu ubezpieczonego i płaci od niej składki na ZUS. Dodajmy, że zasada ta
nie dotyczy tzw. posiłków profilaktycznych, które zakład musi za darmo
udostępniać pracującym w warunkach szczególnie uciążliwych; od nich składek w
ogóle się nie płaci.
Podstawa wymiaru: art. 25 ustawy o min. wynagr., ż 2 ust. 1 pkt 11 rozp. podst.
wym.
Z RÓŻNYCH SZUFLAD
Jaka umowa: o pracę, zlecenia czy o dzieło jest najtańsza dla pracodawcy w razie
zatrudnienia osoby z orzeczoną częściową niezdolnością do pracy? A jak się to ma
od strony wynagrodzenia pracownika?
Umowa o dzieło nie jest tytułem do ubezpieczeń. Nie nalicza się od niej składek
ani na ubezpieczenia społeczne, ani zdrowotne (z wyjątkiem sytuacji, w której
zawarto ją z własnym pracownikiem). Niepełnosprawny zleceniobiorca podlega
ubezpieczeniom społecznym na zasadach ogólnych.
Z preferencji w opłacie składek korzystają natomiast niepełnosprawni w stopniu
znacznym lub umiarkowanym pracownicy i chałupnicy w firmach zatrudniających
poniżej 25 osób. Składkę emerytalną należną od takiego zatrudnionego finansuje
PFRON, a należną od pracodawcy - budżet państwa. Jeszcze większa ulga
przysługuje zpchr i zaz w stosunku do zatrudnionych niepełnosprawnych (bez
względu na stopień niepełnosprawności). Tu należne od takiego pracownika składki
emerytalne i chorobowe pokrywa PFRON, należne od pracodawcy składki emerytalne i
rentowe - budżet państwa, a wypadkową - PFRON.
Podstawa prawna: ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i
społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz. 776 ze
zm.)
Czy wynagrodzenie ryczałtowe osób powołanych przez zarząd organizacji samorządu
gospodarczego do prac w komisji podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu?
Obowiązek ubezpieczeń istnieje, gdy dana osoba ma tytuł do ubezpieczeń, tzn. na
wykonywanie określonych czynności zawarto z nią umowę o pracę, zlecenia lub inną
o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Zatem, gdy z
osobami pracującymi w komisji podpisano którąś z tych umów, składki trzeba
zapłacić. Jeżeli natomiast wynagrodzenie za wykonywanie prac w komisji nie jest
związane z żadną umową, składki nie powinny być naliczane.
Podstawa prawna: art. 6 ustawy sus
Podatki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ile w tym roku wynoszą kup ze stosunku pracy? Zgodnie z art. 22 pkt 2 updf
wynoszą one 0,25 proc. górnej granicy pierwszego przedziału skali podatkowej.
Owe 0,25 proc. z kwoty 37 024 zł daje 92,56 zł. Tymczasem spotykam się z
informacją o kup z pracy w wysokości 99,96 zł. Z czego to wynika?
Z noweli updf z 21 listopada 2001 r. (Dz. U. nr 134, poz. 1509), która zawiesiła
w latach 2002 - 2003 stosowanie art. 22 ust. 2, 2a i ust. 11 updf w brzmieniu
obowiązującym przed 1 stycznia 2002 r. Wiąże się to z "zamrożeniem" w tym czasie
progów skali podatkowej. Gdyby zaś przepisy te nie zostały zawieszone, w efekcie
również pracownicze kup byłyby zamrożone (w 2002 i 2003 r. wynosiłyby tyle samo
co w 2001 r.). A do takiej sytuacji ustawodawca nie chciał dopuścić. Określił
zatem kwotowo wysokość tych kosztów na 2003 r. Podstawowe, dla osób
niedojeżdżających do pracy, wynoszą właśnie 99,96 zł miesięcznie i nie więcej
niż 1199,52 zł - rocznie. W ust. 5 zaznaczył też, że należy uwzględnić je
odpowiednio przy poborze podatku lub zaliczek na podatek przez płatników oraz w
zeznaniu podatkowym, zgodnie z przepisami rozdziału 7 i 8 ustawy.
Podstawa prawna: nowela updf z 21 listopada 2001 r. (Dz. U. nr 134, poz. 1509)
Pracuję na stacji benzynowej, jednak nie na etacie, a jako osoba prowadząca
jednoosobową działalność gospodarczą. Świadczę usługi pośrednictwa handlowego
tylko dla tej firmy na podstawie umowy, która firmę tę nazywa spółką, a mnie -
zleceniobiorcą. Z fiskusem rozliczam się za pomocą książki przychodów i
rozchodów. Jestem też podatnikiem VAT. Czy czasami - w związku z art. 5a pkt 6
updf - nie jest to działalność wykonywana osobiście? Jeżeli tak, to co zrobić,
żeby nią nie była? Czy - dodatkowo handlując i od czasu do czasu sprzedając
towar ludności - będę uważany za przedsiębiorcę?
Rzeczywiście, od 1 stycznia 2003 r. w updf pojawił się nowy art. 5a pkt 6,
zawierający definicję pozarolniczej działalności gospodarczej. Jest nią każda
działalność zarobkowa w rozumieniu prawa działalności gospodarczej, wykonywanie
wolnego zawodu, a także każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym
imieniu i na własny lub cudzy rachunek (nawet gdy inne ustawy nie zaliczają jej
do działalności gospodarczej lub osoby ją wykonującej - do przedsiębiorców), za
wyjątkiem działalności, o której mowa w art. 13. Ten ostatni przepis wymienia
przychody z działalności wykonywanej osobiście - m.in. z tytułu osobistego
świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, zyskiwane
wyłącznie od osoby prawnej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości
prawnej lub przedsiębiorcy przez podatnika, który wykonuje te usługi wyłącznie
dla potrzeb tych podmiotów i tego samego rodzaju usług nie wykonuje na rzecz
ludności.
Praca czytelnika ma znamiona działalności wykonywanej osobiście. Na razie nie
wiadomo jednak, jaka będzie praktyka organów podatkowych i czy w każdej sytuacji
będą one kwestionować rozliczenie tego typu działalności jako działalności
gospodarczej. Pewnym wyjściem może tu być wykonywanie działalności również na
rzecz ludności, ale musiałaby to być taka sama działalność, jak na rzecz firmy.
Podstawa prawna: art. 5a pkt 6 i 13 updf
Jestem prokurentem spółki z o.o., zatrudnionym na umowę o pracę. Chciałabym
prowadzić dodatkową działalność w innej branży. Czy jest możliwa zmiana mojego
obecnego angażu na kontrakt menedżerski - co wiązałoby się z założeniem własnej
działalności gospodarczej - i jednoczesne prowadzenie w ramach tej działalności
usług dla innych firm lub osób fizycznych? Czy mogłabym wówczas zatrudniać
pracowników? W jaki sposób należy się wtedy rozliczać z ZUS i urzędem skarbowym?
Jeżeli nie ma możliwości pogodzenia pracy na kontrakcie menedżerskim z
prowadzeniem działalności w innej branży, to jaką należałoby wybrać formę
prowadzenia działalności?
Z pytania nie wynika, co czytelniczka chce osiągnąć, rezygnując z umowy o pracę,
aby przejść na kontrakt menedżerski, a de facto - na własną działalność
gospodarczą. Updf rozróżnia dochody z działalności gospodarczej oraz dochody z
działalności wykonywanej osobiście (w tym z kontraktu menedżerskiego lub
podobnej umowy). Działalnością gospodarczą jest w zasadzie każda działalność
zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu, na własny lub cudzy rachunek, z
wyłączeniem działalności wykonywanej osobiście (na umowę zlecenia, o dzieło,
kontrakt menedżerski lub inną, o podobnym charakterze). Aby działalność uznać za
wykonywaną osobiście, konieczne jest spełnienie dodatkowych warunków -
wykonywanie jej wyłącznie na rzecz firm i bez zatrudniania do tego celu
pracowników.
Czytelniczka musi się więc zdecydować - albo działalność gospodarcza i
samodzielne rozliczanie się z podatków i ZUS, albo kontrakt menedżerski - i
rozliczenie za pośrednictwem płatnika. Nie ma jednak przeszkód, by nadal
pracowała na etacie (lub nawet świadczyła usługi na rzecz dotychczasowego
pracodawcy w ramach kontraktu menedżerskiego) i jednocześnie otworzyła dodatkowo
działalność gospodarczą (a w jej ramach zatrudniała pracowników). Tym bardziej,
że chodzi jej o działalność w innej branży.
Podstawa prawna: art. 5a pkt 6 i 13 updf
Jako spółka cywilna osób fizycznych wykonujemy na warunkach umowy agencyjnej
działalność polegającą na sprzedaży biletów kolejowych na rzecz PKP. W 2002 r.
opłacaliśmy podatek dochodowy na zasadach ogólnych, bo jako byli pracownicy PKP
nie mieliśmy prawa do ryczałtu ewidencjonowanego. W tym roku, podobnie jak w
zeszłym, będziemy wykonywać działalność wyłącznie na rzecz PKP (umowa z PKP nie
dopuszcza, byśmy uzyskiwali w jej ramach inne przychody). Czy możemy wybrać
korzystniejszą dla nas formę opodatkowania - ryczałt ewidencjonowany?
Z tej formy opodatkowania nie mogą skorzystać podatnicy rozpoczynający
działalność (w formie spółki lub samodzielnie), jeżeli jeden ze wspólników
przedtem - w tym roku podatkowym lub poprzednim - wykonywał w ramach stosunku
pracy czynności wchodzące teraz w zakres tej działalności. Kogoś, kto kontynuuje
działalność rozpoczętą w latach wcześniejszych, nie można uznać za podatnika
rozpoczynającego działalność gospodarczą.
Jest więc możliwe opodatkowanie wspólników ryczałtem ewidencjonowanym. Należy
też zauważyć, że przepisy nie wykluczają możliwości opodatkowania ryczałtem z
uwagi na sam fakt wykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy - musi to
być ta sama działalność (te same czynności), co świadczona wcześniej w ramach
umowy o pracę.
Podstawa prawna: art. 8 ust. 1 pkt 6 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. nr 144, poz.
930 ze zm.)
Od 1996 r. prowadzę działalność gospodarczą, której głównym przedmiotem do końca
1999 r. był eksport pamiątek do USA. Od 2000 r. pracuję na pół etatu jako
doradca techniczny w firmie zajmującej się importem. Ponadto w ramach
działalności gospodarczej (w której żona jest osobą współpracującą) świadczę
usługi dla zatrudniającej mnie firmy. Jednocześnie nadal eksportujemy oraz
sporadycznie wykonujemy dla innych firm i osób prywatnych usługi konserwacji
sieci komputerowych. Składki ZUS za żonę są odprowadzane z działalności
gospodarczej, a za mnie - z umowy o pracę. Czy taka forma zatrudnienia jest w
świetle nowych przepisów zgodna z prawem?
Jak już wspomniałam, nie ma żadnych przeszkód, by osoba zatrudniona na umowę o
pracę prowadziła dodatkowo własną firmę, a nawet, by świadczyła w ramach swej
działalności gospodarczej usługi na rzecz pracodawcy.
Czy zatrudnienie prezesa spółki z o.o., będącego członkiem zarządu i
udziałowcem, na umowę zlecenia jest poprawne? Czy w tej sytuacji od
wynagrodzenia należy odliczać 20 proc. kup?
Od 1 stycznia 2000 r. wśród przychodów z działalności wykonywanej osobiście
pojawiła się nowa - obok umów zlecenia i o dzieło - kategoria: kontrakt
menedżerski lub umowa o podobnym charakterze. Kodeks cywilny nie określa tego
typu umów (jest to tzw. umowa nienazwana, której podstawowych cech prawo cywilne
nie określa). Definicji takiej nie zawiera też updf. Można się więc tylko
domyślać, że intencją ustawodawcy było zakwalifikowanie tu wszelkich umów o
zarządzanie, będących pochodną umowy zlecenia. Niewątpliwie prezesa zarządu
spółki z o.o. można uznać za menedżera, a zatem umowę między nim a spółką
należałoby potraktować jako kontrakt menedżerski (lub przynajmniej jako umowę o
podobnym charakterze). W efekcie nie można tu zastosować zryczałtowanych
20-procentowych kup (właściwych tylko dla umów zlecenia lub o dzieło). Do końca
2002 r. można było natomiast uwzględnić koszty w wysokości faktycznie
poniesionych wydatków, a od 1 stycznia 2003 r. wyłącznie w takiej wysokości, jak
u pracowników.
Podstawa prawna: art. 13 i 22 ust. 9 pkt 5updf
DALEJ
Strona główna
Vademecum "Rz"
Dział I
Zatrudnienie
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział I. Umowa o pracę
Podporządkowanie pracodawcy co do miejsca, czasu i sposobu świadczenia pracy,
wykonywanie jego bieżących poleceń, codzienne podpisywanie listy obecności,
pewne wynagrodzenie nie niższe niż 800 zł brutto.
Praca w tych warunkach zawsze jest zatrudnieniem pracowniczym, bez względu na
nazwę umowy łączącej strony. Przesądza o tym treść art. 22 ż 11 kodeksu pracy
(k.p.). Gdyby przedsiębiorca na tych zasadach zaangażował zleceniobiorcę, byłoby
to wykroczenie przeciwko prawom pracownika, za które grozi mu grzywna do 5 tys
zł. Ostatnia nowela k.p. wprost wprowadziła bowiem zakaz zastępowania umów o
pracę umowami cywilnoprawnymi w warunkach, gdy powinna być zawarta umowa o
pracę. Scharakteryzujmy zatem poszczególne cechy umowy o pracę.
I. Kim są pracownik i pracodawca
Umowę o pracę zawiera pracodawca i pracownik. Mogą w niej występować co do
zasady tylko dwa podmioty, z wyjątkiem grupowej organizacji pracy.
Niedopuszczalna jest więc sytuacja, że jedną umowę o pracę zawiera jeden
pracodawca z kilkoma pracownikami.
To również pozwala odróżnić umowę o pracę od umowy cywilnoprawnej. W przypadku
tej drugiej nic nie stoi bowiem na przeszkodzie, by po jednej ze stron istniała
wielość podmiotów. Jedną umowę zlecenia może więc zawrzeć jeden zleceniodawca z
kilkoma zleceniobiorcami.
Pracodawcą może być każdy, kto zatrudnia pracownika, a więc osoba fizyczna,
przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą, osoba prawna (spółka z o.o.,
spółka akcyjna), spółka cywilna, jawna, komandytowa. Może to robić osobiście
bądź przez osobę do tego upoważnioną. Pracodawcą może być również podmiot, który
uzyskał zakład pracy bądź jego część w drodze sukcesji, a więc ten, kto np.
kupił firmę lub ją odziedziczył. W takiej sytuacji w prawa i obowiązki
wynikające ze stosunku pracy, w miejsce dotychczasowego pracodawcy, wstępuje
nowy. Staje się on z mocy prawa stroną umów o pracę zawartych z poprzednim
pracodawcą, co nie ma miejsca w przypadku umów cywilnoprawnych.
Pracownikiem może być natomiast tylko osoba fizyczna posiadająca tzw. zdolność
pracowniczą. Oznacza to, że nie może nim być np. spółka cywilna, z o.o. itp.
II. Ciągle, a nie doraźnie
Umowę o pracę trzeba zawrzeć zawsze wtedy, gdy praca ma być wykonywana w sposób
ciągły, a nie jednorazowo, doraźnie. Gdyby w grę wchodziły te ostatnie cechy,
można zawrzeć umowę cywilnoprawną, np. zlecenia lub o dzieło.
III. Wynagrodzenie być musi
Umowę o pracę należy podpisać, gdy praca jest wykonywana dobrowolnie i
odpłatnie. Nie ma możliwości zatrudnienia pracownika bez wynagrodzenia, np. jako
wolontariusza. Zawsze - zgodnie z art. 13 k.p. - przysługuje mu wynagrodzenie,
którego nie może się zrzec. Musi ono być godziwe i odpowiadać m.in. rodzajowi
powierzonych zadań i posiadanym kwalifikacjom. Nie może też sprzeciwiać się
zasadom równego traktowania kobiet i mężczyzn czy niedyskryminacji. Należy je
wypłacać regularnie co miesiąc, w stałym i ustalonym terminie, nie później niż
do 10. dnia następnego miesiąca. Dokonuje się tego, wskazując metodę obliczania
płacy (czasową, akordową lub prowizyjną), składniki i stawki wynagrodzenia.
Co więcej, wynagrodzenie pracownika podlega szczególnej ochronie. I tak, co do
zasady, na pełnym etacie nie można zarabiać miesięcznie mniej niż 800 zł brutto,
a na jego części - proporcjonalnie (np. na pół etatu - nie mniej niż 400 zł, na
1/4 - nie mniej niż 200 zł). To tzw. minimalne wynagrodzenie za pracę, o którym
stanowi obowiązująca od 1 stycznia tego roku ustawa o min. wynagr. W art. 7
gwarantuje ona pracownikowi otrzymywanie minimalnego wynagrodzenia za pracę co
miesiąc, a nie przeciętnie na miesiąc (jak było do końca zeszłego roku).
Przykład:
Niektórzy pracownicy supermarketu mają po 760 zł pensji zasadniczej miesięcznie.
Oprócz tego dostają miesięczne premie od 200 do 500 zł na osobę. Często z powodu
kłopotów finansowych zdarza się, że pracodawca wypłaca premie nawet z
kilkumiesięcznym opóźnieniem. Dotychczas było tak, że w razie takiej zwłoki nie
musiał wypłacać dodatków wyrównawczych, bo i tak przeciętnie w roku pracownik
dostawał te 760 zł miesięcznie.
- W tym roku jest inaczej. Ustawa o min. wynagr. w art. 7 gwarantuje
pracownikowi otrzymywanie minimalnego wynagrodzenia za pracę co miesiąc, a nie
przeciętnie na miesiąc. Oznacza to, że w tym roku co miesiąc osoba zatrudniona w
pełnym wymiarze czasu pracy nie może dostawać mniej niż 800 zł brutto,
oczywiście z wyjątkiem pracowników, którzy nie mają dwuletniego stażu pracy.
Jeżeli z jakiejś przyczyny (np. jak w tym wypadku, z powodu opóźnień pracodawcy
w wypłacie premii) w danym miesiącu otrzyma mniej, to należy się wyrównanie do
800 zł (czyli - w przedstawionej sytuacji - 40 zł).
Umowa o pracę, w której nie określono wysokości wynagrodzenia, wywołuje skutki
prawne. Stosuje się wówczas przepisy określające kryteria przyznawania
wynagrodzenia dla określonego rodzaju pracy. Jeśli umowa o pracę przewiduje, że
pracownik będzie świadczył pracę nieodpłatnie lub tylko częściowo odpłatnie,
postanowienia te są nieważne. Zamiast nich stosuje się odpowiednie przepisy
płacowe. Z wynagrodzenia można potrącać tylko określone w k.p. świadczenia i
tylko do pewnej wysokości. Na wszelkie inne potrącenia pracownik musi wyrazić
zgodę.
Wszystkie te rygory nie dotyczą umów cywilnoprawnych. Zlecenie może być nawet
nieodpłatne. O różnicach tych piszemy w następnych działach.
IV. Zmiennik zabroniony, na ryzyko pracodawcy
Osobiste sprawowanie obowiązków to kolejna cecha wyróżniająca umowę o pracę.
Pracownik, który danego dnia nie stawi się do pracy, nie może przysłać w
zastępstwie innej osoby, np. syna lub córki. Ewentualna choroba czy inna
niedyspozycja zatrudnionego to zmartwienie pracodawcy. To na nim spoczywa
obowiązek takiego zorganizowania pracy w firmie, w który już z góry powinno być
wkalkulowane tego rodzaju ryzyko. Zatem to on musi zapewnić osobę na zastępstwo.
Od 29 listopada 2002 r. zadanie to znacznie ułatwia mu możliwość zawierania
umowy o pracę w zastępstwie nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych, np. z
powodu choroby, urlopu itd. Kwestia zmiennika inaczej wygląda przy umowach
cywilnoprawnych.
Pracodawcę obciążają też inne ryzyka związane z zatrudnieniem pracownika. To on
ponosi konsekwencje tego, że praca nie może być świadczona z przyczyn
technicznych (ryzyko techniczne), np. z powodu niezawinionej przez pracownika
awarii maszyny. Musi wówczas płacić wynagrodzenie za czas przestoju. Jest
również odpowiedzialny za niewłaściwą obsadę stanowisk i nienależyte
przygotowanie swoich pracowników (ryzyko osobowe). Obciążony jest także skutkami
źle prowadzonej działalności gospodarczej, jeśli nie jest zawiniona przez
pracowników, gorszej sytuacji na rynku (ryzyko gospodarcze).
V. Podczas choroby
Trzeba też przyznać, że pracownik - w odróżnieniu od pozostałych pracobiorców -
korzysta z wielu uprawnień osłonowych w razie jego usprawiedliwionej absencji w
pracy, np. jest chroniony podczas choroby, przysługuje mu płatny urlop
wypoczynkowy itd. Na pracodawcę przerzucono bowiem pewne ciężary, związane z
zabezpieczeniem bytu pracowników i ich rodzin. Musi np. płacić pracownikowi
wynagrodzenie za pierwsze 33 dni w roku kalendarzowym choroby, czy też liczyć
się z możliwością przedłużenia do dnia porodu umowy o pracę na czas określony
pracownicy w ciąży. Pracodawca płaci pracownikowi 80- lub 100-procentowe
wynagrodzenie za 33 dni choroby w roku na podstawie art. 92 k.p. Pieniądze
przysługują za każdy dzień zwolnienia lekarskiego, z wyjątkiem pierwszego dnia
krótkiego zwolnienia lekarskiego, trwającego do sześciu dni włącznie; ten od 1
stycznia 2003 r. jest bezpłatny. Od 34. dnia choroby w roku należy się
pracownikowi zasiłek chorobowy z ZUS. Z kolei zleceniobiorca czy wykonawca
dzieła nie mają co liczyć na pieniądze od zleceniodawcy za czas choroby, chyba
że tak się umówią. Ci dostają - ewentualnie - jedynie zasiłek chorobowy z ZUS.
VI. Urlopy
Zasadą jest, iż pracownikowi przysługuje wynagrodzenie za wykonaną pracę. Są
jednak okresy, w czasie których pracownik nie wykonuje pracy, a wynagrodzenie
jednak otrzymuje. Należy do nich czas urlopu wypoczynkowego. Z upływem roku
pracy pracownikowi przysługuje 18 dni roboczych urlopu wypoczynkowego (z czego
połowę można wykorzystać po pierwszym półroczu), po 6 latach - 20 dni, po 10
latach - 26 dni. To czas, podczas którego pracownik ma odpoczywać i regenerować
siły. Do okresu, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okresy nauki.
Ciężarnej pracownicy od chwili porodu lub nawet wcześniej przysługuje urlop
macierzyński: 16 tygodni przy pierwszym porodzie, 18 - przy każdym następnym i
26 - gdy na świat przyjdą bliźniaki, trojaczki, czworaczki itd. Za ten czas
dostanie ona zasiłek macierzyński. Potem może wziąć nawet 3-letni urlop
wychowawczy. Ten wprawdzie dla firmy jest bezpłatny, ale w tym czasie kobieta
zajmuje etat i nie można jej zwolnić. O takich urlopach mogą natomiast zapomnieć
zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła, menedżerowie itd. Chyba że zawarte z nimi
umowy gwarantują im takie elementy osłonowe.
VII. Pod kierownictwem
Przede wszystkim jednak stosunek pracy różni się od innych tym, że pracownik
wykonuje pracę pod kierownictwem pracodawcy. Jest mu dobrowolnie
podporządkowany. Pracodawca może wydawać mu na bieżąco polecenia związane z
wykonywaną pracą, które pracownik musi realizować. Może odmówić wykonania
polecenia tylko, gdy:
nie dotyczy ono pracy,
jest sprzeczne z prawem lub umową o pracę.
Ponadto maksymalnie na 3 miesiące w roku pracodawca może powierzyć zatrudnionemu
inne zadania niż określone w umowie o pracę, jeśli będzie to odpowiadało
kwalifikacjom pracownika i nie spowoduje obniżenia jego wynagrodzenia. Taka
sytuacja nie może mieć miejsca przy umowach cywilnoprawnych. Chcąc powierzyć
zleceniobiorcy (wykonawcy dzieła) inne zadania, trzeba zawrzeć z nim kolejną
umowę na ich wykonanie.
VIII. Czas i miejsce wskaże pracodawca
Pracownicy wykonują pracę w ściśle określonych ramach, najczęściej w tzw.
podstawowym systemie czasu pracy. Od 1 stycznia 2003 r. wynosi on 8 godzin na
dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie
rozliczeniowym wynoszącym do 4 miesięcy. Oczywiście jest dopuszczalne inne
kształtowanie czasu pracy, ale średnio pracownik nie może pracować więcej od
tych norm. Jeżeli pracuje więcej, należą mu się za ten czas - oprócz normalnego
wynagrodzenia - specjalne dodatki za nadgodziny. I tak, godziny nadliczbowe w
dni powszednie oraz w robocze niedziele i święta gratyfikuje się 50-procentowym
dodatkiem, a w nocy, wolne niedziele i święta, a także w inne dni wolne,
udzielone w zamian za pracę w niedziele lub święta - 100-procentowym. Ponadto
każdy pracodawca musi prowadzić ewidencję czasu pracy, pracownicy często
podpisują listę obecności, niekiedy mają specjalne karty czipowe, odbijane przy
ich wejściu i wyjściu z firmy.
W umowie o pracę trzeba określić miejsce pracy. Miejscem pracy jest zakład pracy
lub inne wyznaczone do tego miejsce. Tym ostatnim może być np. miejsce
zamieszkania pracownika. Coraz częściej spotykamy się z organizowaniem miejsca
pracy w mieszkaniach pracowników (tzw. homeworking). Pracodawcy upatrują w tym
możliwość obniżenia kosztów zatrudnienia i zmniejszenia ryzyka osobowego.
Pracujący w domu jest np. mniej narażony na ryzyko zarażenia się chorobą.
Zatrudnionemu zapewne też ta forma bardziej odpowiada; ma wygodę, ciszę, spokój,
możliwość dowolnego zorganizowania własnej pracy, a czasami także świadomość
braku bezpośredniej kontroli ze strony pracodawcy. Od miejsca pracy należy
odróżnić miejsce wykonywania przez pracownika określonych czynności,
wynikających ze stosunku pracy, np. sejm, gdzie dziennikarz zbiera materiały,
aby przygotować relację z obrad, a nie redakcja. Miejsce wykonywania określonych
czynności jest pojęciem szerszym aniżeli miejsce pracy. Obejmuje także np.
miejsce pobytu w podróży służbowej, autobusy, pociągi, samoloty - dla członków
ich załóg, prywatne mieszkania - dla lekarzy odbywających wizyty domowe itp.
Od 29 listopada 2002 r. za cechę istotną stosunku pracy uważa się wskazanie
przez pracodawcę miejsca świadczenia pracy. Nie oznacza to jednak, że po tej
dacie wszystkie umowy cywilnoprawne określające miejsce lub czas wykonania
usługi (dzieła) są automatycznie umowami o pracę. Aby tak się stało, muszą w
nich przeważać inne elementy pracownicze. A więc, praca musi być świadczona
osobiście, odpłatnie, w sposób ciągły, dobrowolnie podporządkowany, na rzecz i
ryzyko pracodawcy. Zatem samo zamieszczenie w umowie cywilnoprawnej miejsca bądź
czasu wykonania usługi (dzieła) nie przesądza jeszcze o tym, że mamy już do
czynienia z umową o pracę. Niekiedy nawet trudno wyobrazić sobie umowę zlecenia,
w której zleceniodawca nie wskazałby miejsca i czasu jego wykonania, np. w razie
remontu łazienki. To nie ekipa remontowa, lecz zlecający określa przecież
miejsce, w którym będą wykonywane prace, niekiedy także godziny ich wykonania,
np. jeśli chce uchronić się przed hałasem. To jednak wcale nie przesądza
jeszcze, że w tej sytuacji z każdym członkiem ekipy remontowej powinna być
zawarta umowa o pracę.
Poza tym przed nowelizacją pracownik też był podporządkowany pracodawcy zarówno
co do sposobu świadczenia pracy, jak i czasu oraz miejsca jej wykonywania. Nowe
przepisy spowodowały więc, że teraz pracodawca - sporządzając umowę
cywilnoprawną - baczniej przygląda się jej treści. Szczególnie zwraca uwagę, jak
określić miejsce wykonania usługi, by nie narazić się na zarzut pozorowania
umowy cywilnoprawnej. Z reguły zaś rezygnuje ze wskazywania czasu, w jakim
będzie ona wykonywana. Niektórzy decydują się na taką formułę postanowienia o
miejscu wykonania usługi, która rozwiewa wątpliwości co do charakteru stosunku.
IX. Co w umowie być musi
Aby doszło do zawarcia umowy o pracę, potrzebne są zgodne oświadczenia woli
pracodawcy i pracownika, a jeśli jej zawarcie poprzedzały rokowania -
porozumienie co do wszystkich postanowień (art. 72 k.c., zob. też postanowienie
SN z 22 listopada 1979 r., III PZ 7/79, PiZS z 1981 r. nr 7, poz. 53 i wyrok SN
z 6 września 1976 r., I PRN 66/76, niepublikowany). Jeżeli brak zgodnego
oświadczenia woli, stosunek pracy w ogóle nie powstaje. Prawo zabrania bowiem
pracy przymusowej. Są jednak marginalne sytuacje, gdy pracodawca musi kogoś
zatrudnić, np. pracownika, którego sąd przywrócił do pracy, lub który w ciągu 6
miesięcy od rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, bez swojej winy zgłosił
chęć powrotu niezwłocznie po ustaniu przyczyn uzasadniających rozwiązanie tej
umowy.
Zgodnie z art. 29 ż 1 k.p. każda umowa o pracę powinna określać rodzaj pracy i
warunki jej wykonywania. Trzeba w niej wskazać w szczególności:
rodzaj świadczonej pracy, miejsce jej wykonywania oraz termin rozpoczęcia,
wynagrodzenie odpowiadające rodzajowi wykonywanej pracy.
W umowie nie trzeba więc wpisywać czasu świadczenia pracy, mimo iż od 29
listopada 2002 r. wyznaczenie go przez pracodawcę należy do elementów
charakterystycznych stosunku pracy.
Rodzaj pracy możemy określić przez wskazanie w umowie charakteru pracy,
stanowiska bądź zawodu. Zgodnie z art. 94 pkt 1 k.p. pracodawca powinien
zaznajomić pracownika podejmującego pracę z zakresem jego obowiązków i sposobem
wykonywania pracy na jego stanowisku. Ułatwi to w przyszłości egzekwowanie od
pracownika wykonywania konkretnych obowiązków. Pozwoli mu również ustalić, co
nie należy do jego obowiązków. Określenie rodzaju pracy ma dla umowy o pracę
najistotniejsze znaczenie. Należy bowiem do istotnych postanowień umowy o pracę
(tzw. essentialia negoti umowy) i decyduje o jej skuteczności. Pozwala również
odróżnić umowę o pracę od umów cywilnoprawnych.
W umowie o pracę określa się również dzień rozpoczęcia pracy. Wyznacza on
początek stosunku pracy. Jeśli go nie określono, stosunek pracy nawiązuje się w
dniu zawarcia umowy o pracę. Data zawarcia umowy i data rozpoczęcia pracy mogą
więc nie być tożsame. Jeżeli data rozpoczęcia stosunku pracy jest inna niż data
zawarcia umowy, okres pomiędzy zawarciem umowy a rozpoczęciem pracy nie jest
traktowany jako okres zatrudnienia. Stosunek pracy nawiązuje się bowiem w takiej
sytuacji dopiero w dniu rozpoczęcia pracy.
Strony mogą zapisać w umowie także inne postanowienia aniżeli wymienione w art.
29 ż 1 k.p. i opisane w tym rozdziale. Trzeba pamiętać jednak, że nie mogą być
one mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Umowa o pracę może
bowiem zawierać regulacje korzystniejsze dla pracownika niż kodeskowe, a nie
może - mniej korzystnych. Te ostatnie będą nieważne, a w ich miejsce z mocy
prawa stosuje się odpowiednie przepisy prawa pracy. Sama umowa zaś, razem z
pozostałymi postanowieniami, zachowuje ważność.
Przykład
Pani Krystyna podpisała umowę o pracę na czas nieokreślony z klauzulą, że obie
strony mogą ją rozwiązać za porozumieniem ze skutkiem natychmiastowym, bez
podania przyczyn. Pracodawca zapowiedział jej, że wkrótce zamierza skorzystać z
tego zapisu i bez podania przyczyny rozwiązać stosunek pracy.
- Zamieszczenie takiej klauzuli w umowie o pracę jest niezgodne z prawem. Strony
mogą dobrowolnie kształtować treść stosunku pracy, ale do pewnych, określonych
ustawowo granic. Rozwiązanie umowy o pracę ze skutkiem natychmiastowym (bez
okresu wypowiedzenia) zawsze wymaga podania (i to pisemnie!) przyczyny. Dlatego
w uchwale z 15 kwietnia 1994 r. (I PZP 14/94, OSNAPiUS z 1994 r. nr 3, poz. 40)
SN stwierdził, że taka klauzula jest nieważna. Nie jest ona bowiem
korzystniejsza dla pracownicy (co byłoby dopuszczalne), ponieważ upoważnia
również pracodawcę do rozwiązania stosunku pracy w trybie natychmiastowym, bez
podania przyczyny. O korzystniejszym dla pracownicy unormowaniu można by mówić
tylko wówczas, gdyby możliwość takiego rozwiązania stosunku pracy zastrzeżono
jedynie na jej korzyść.
Umowa o pracę powinna być zawarta na piśmie. Zawarcie umowy w innej formie nie
powoduje jednak jej nieważności. Pracodawca musi jednak w ciągu 7 dni od dnia
rozpoczęcia pracy potwierdzić pracownikowi na piśmie rodzaj umowy o pracę oraz
jej warunki. Niedopełnienie tego obowiązku przez pracodawcę jest wykroczeniem
przeciwko prawom pracownika zagrożonym karą grzywny. Jeśli pracodawca potwierdzi
zawarcie umowy o pracę na piśmie w przewidzianym terminie, stosunek pracy
nawiązuje się nie w chwili potwierdzenia, a wcześniej, w momencie faktycznego
rozpoczęcia pracy.
X. Na czas określony i nieokreślony
Wyróżnia się następujące rodzaje umowy o pracę: na okres próbny, na czas
określony (w tym w zastępstwie), na czas wykonania określonej pracy i na czas
nieokreślony.
Na próbę
Taką umowę zwykle podpisuje się, gdy się chce sprawdzić kandydata do pracy.
Maksymalnie okres próbny może wynosić 3 miesiące. Nie ma jednak przeszkód, aby
podpisać taką umowę na miesiąc, dwa czy choćby dwa tygodnie. Najczęściej potem
dochodzi do nawiązania umowy na czas nieokreślony.
Umowa na okres próbny rozwiązuje się z upływem okresu, na który ją zawarto. Gdy
jednak kandydat się nie sprawdzi, można ją rozwiązać wcześniej, za 3-dniowym
wypowiedzeniem, gdy okres próbny nie przekraczał 2 tygodni; tygodniowym - gdy
przekraczał 2 tygodnie; dwutygodniowym - przy trzymiesięcznym okresie próbnym. W
wypowiedzeniu umowy na okres próbny nie trzeba podawać uzasadnienia. Trzeba
jednak zawrzeć pouczenie o odwołaniu do sądu pracy. Podczas takiego
wypowiedzenia pracownikowi przysługują 2 płatne dni robocze na poszukiwanie
pracy. Oczywiście strony mogą taką umowę rozwiązać w każdej chwili na mocy
porozumienia.
Na czas określony
Po taką umowę strony sięgają, gdy pracownika zatrudnia się z góry do wykonywania
jakiś zadań w określonym czasie. Generalnie umowa taka rozwiązuje się z upływem
terminu, na jaki ją zawarto. Można ją wypowiedzieć na dwa tygodnie naprzód tylko
wtedy, gdy opiewa na więcej niż 6 miesięcy i zastrzega możliwość wypowiedzenia.
Obecnie od 29 listopada 2002 r. można podpisywać nieograniczoną liczbę takich
umów z jedną osobą. Do tej daty art. 25 (1) k.p. przewidywał, że trzecia kolejna
umowa na czas określony przekształca się w umowę na czas nieokreślony, jeżeli
przerwa między rozwiązaniem poprzedniej umowy na czas określony a nawiązaniem
następnej nie przekroczyła miesiąca. Nowela zawiesiła stosowanie tego przepisu
do naszej akcesji do Unii Europejskiej. Dopiero potem problem ilościowego
ograniczania umów na czas określony stanie się aktualny.
W zastępstwie
Umowa o pracę w zastępstwie to nowy rodzaj umowy na czas określony, którą
pracodawcy mogą zawierać od 29 listopada 2002 r. w celu zapewnienia zastępstwa
pracownika nieobecnego z przyczyn usprawiedliwionych, np. z powodu choroby,
urlopu wychowawczego czy bezpłatnego itd. Zastępcę można wcześniej sprawdzić,
angażując na maksymalnie trzymiesięczny okres próbny. Przedsiębiorcy nie muszą
się też obawiać angażowania kobiet w zastępstwie, bo - jeśli w momencie
wypowiedzenia lub rozwiązania umowy będą one w ciąży - ich zatrudnienie nie
ulega przedłużeniu do dnia porodu. Pracodawca nie stanie zatem przed
koniecznością utrzymywania na etacie dwóch pracowników: zastępowanego
(powracającego np. ze zwolnienia lekarskiego czy urlopu macierzyńskiego) i
zastępcy.
Umowa w zastępstwie rozwiązuje się - jak każda umowa na czas określony - z
upływem terminu, do którego ją zawarto. Czyli z chwilą powrotu zastępowanego do
pracy bądź w razie przekształcenia jego usprawiedliwionej nieobecności w
nieusprawiedliwioną, np. gdy kobieta nie zjawi się w zakładzie po urlopie
wychowawczym. Zdecydowanym minusem tych umów jest brak możliwości ich
wypowiadania. Gdy pracodawca i zastępca nie przypadną sobie do gustu, mogą ją
rozwiązać za porozumieniem stron. Problem pojawia się, gdy na takie rozwiązanie
pracownik się nie godzi, albo gdy sam chce odejść. Wbrew wcześniejszym
zapowiedziom nowela nie przewidziała możliwości rozwiązania tego typu umowy za
trzydniowym wypowiedzeniem. W takiej sytuacji jest tylko jedno wyjście:
stosowanie zasad wypowiadania umów na czas określony. Strony mogą zatem
przewidzieć w umowie minimum dwutygodniowe wypowiedzenie tylko takiej umowy w
zastępstwie, którą zawarto na okres dłuższy od 6-miesięcznego. Gdy tego nie
zrobią lub umowa opiewa na okres krótszy, wypowiedzenie nie jest możliwe. Trzeba
wówczas czekać na powrót zastępowanego, przekształcenie jego nieobecności w
nieusprawiedliwioną lub dojść z zastępcą do porozumienia. Inaczej pracodawca nie
będzie mógł zwolnić niesolidnego zastępcy, a i ten nie będzie mógł odejść bez
zgody chlebodawcy, nawet gdy dostanie lepszą propozycję. Można zatem sądzić, że
w praktyce przedsiębiorcy rzadko będą sięgać po umowę w zastępstwie, która ma
trwać krócej niż 6 miesięcy.
Warszawa,1 lutego 2003 r.
"ALFA" sp. z o.o.
03-125 Warszawa
ul. Markwarta 25a
numer REGON 5647389
UMOWA O PRACĘ W ZASTĘPSTWIE
zawarta 1 lutego 2003 r.
pomiędzy:
"ALFA" sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, przy ul. Markwarta 25a,
reprezentowaną przez dyrektora Działu Kadr Marcina Zalewskiego, a
Ludmiłą Ziebro zam. w Warszawie, przy ul. Kredytowej 6 m. 90 na czas
urlopu wychowawczego pracownicy Danieli Kucińskiej.
1. Strony ustalają następujące warunki zatrudnienia:
1) rodzaj umówionej pracy: specjalista działu kadr
2) miejsce wykonywania pracy: Warszawa
3) wymiar czasu pracy: pełen etat
4) wynagrodzenie 2500 zł brutto
2. Dzień rozpoczęcia pracy 3 lutego 2003 r.
3. Z zachowaniem obowiązujących przepisów prawa pracy strony dopuszczają
możliwość wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę za dwutygodniowym
wypowiedzeniem.
Ludmiła ZiebroMarcin Zalewski
Na czas wykonania określonej pracy
Do podpisania umowy na czas wykonania określonej pracy dochodzi, gdy ani
pracodawca, ani pracownik nie są w stanie określić czasu wykonania danej pracy,
np. przy remontach mieszkań i domów, sporządzaniu bilansów, zbiorze owoców,
sezonu teatralnego. W zasadzie takiej umowy nie można rozwiązać za
wypowiedzeniem. Z jednym wyjątkiem, gdy następują zwolnienia grupowe lub
upadłość czy likwidacja zakładu. Wówczas umowę na czas wykonania określonej
pracy można rozwiązać za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Zwykle rozwiązuje się
ona z nadejściem końcowego terminu trwania umowy. Zawsze jednak strony mogą ją
przerwać za porozumieniem.
Na czas nieokreślony
Najbardziej stabilne zatrudnienie daje umowa o pracę na czas nieokreślony. W ten
sposób zatrudniony ma pewność pracy, a pracodawca - że dobry specjalista nie
odejdzie z dnia na dzień. Jak każdą umowę, można ją rozwiązać za porozumieniem
stron. Najpowszechniejszą formą jest jednak jej wypowiadanie. I tak okresy
wypowiedzenia przy umowie na czas nieokreślony wynoszą:
2 tygodnie - gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
miesiąc - co najmniej 6 miesięcy,
3 miesiące - co najmniej 3 lata.
W oświadczeniu o wypowiedzeniu pracodawca musi podać jego przyczynę, a zamiar
wypowiedzenia skonsultować ze związkami zawodowymi działającymi w firmie.
XI. Dokumentacja
Zatrudniając pracownika, przedsiębiorca musi liczyć się z tym, że zanim jeszcze
dopuści go na jego stanowisko, zgromadzi pokaźny plik papierów. Ale to nie
wszystko, trzeba je odpowiednio gromadzić, posegregowane według dat i materii,
której dotyczą. Kwestie te reguluje rozporządzenie ministra pracy i polityki
socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców
dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia
akt osobowych pracownika (Dz. U. nr 62, poz. 286 ze zm.). Pracodawca przechowuje
w aktach osobowych pracownika odpisy lub kopie składanych dokumentów. Pracodawca
może żądać od pracownika przedłożenia oryginałów tych dokumentów tylko do wglądu
lub sporządzenia ich odpisów albo kopii.
W części A akt osobowych gromadzi się:
wypełniony kwestionariusz osobowy ubiegającego się o pracę wraz z niezbędną
liczbą fotografii,
świadectwa pracy i inne dokumenty potwierdzające zatrudnienie w danym roku,
dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania
oferowanej pracy,
świadectwa ukończenia szkoły podstawowej (te składa niepełnoletni, starający się
o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego),
orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na
określonym stanowisku,
inne dokumenty, jeżeli obowiązek ich przedłożenia wynika z odrębnych przepisów.
inne dokumenty potwierdzające umiejętności i osiągnięcia zawodowe czy stanowiące
podstawę do korzystania ze szczególnych uprawnień.
W części B - dotyczącej przebiegu zatrudnienia - trzyma się:
umowę o pracę, a także zakres czynności (zakres obowiązków), jeżeli pracodawca
dodatkowo w tej formie określił zadania pracownika,
pisemne potwierdzenie zapoznania się przez pracownika z regulaminem pracy,
przepisami BHP i przeciwpożarowymi oraz zakresem tajemnicy służbowej,
zaświadczenia o ukończeniu wymaganego szkolenia BHP,
oświadczenie rodzica lub opiekuna dziecka, o którym mowa w art. 1295 pkt 3, art.
178 ż 2 i art. 188 kodeksu pracy, o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z
uprawnień określonych w tych przepisach,
dokumenty dotyczące powierzenia pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do
wyliczenia się,
dokumenty związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych,
oświadczenia dotyczące wypowiedzenia pracownikowi warunków umowy o pracę lub
zmiany tych warunków w innym trybie,
dokumenty związane z przyznaniem pracownikowi nagrody lub wyróżnienia oraz
wymierzeniem kary porządkowej,
pisma dotyczące udzielenia pracownikowi urlopu wychowawczego oraz urlopu
bezpłatnego,
orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi i
kontrolnymi,
umowę o zakazie konkurencji, jeżeli strony zawarły taką umowę w okresie
pozostawania w stosunku pracy,
korespondencję z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową we
wszystkich sprawach ze stosunku pracy wymagających współdziałania pracodawcy z
tą organizacją lub innymi podmiotami konsultującymi sprawy ze stosunku pracy,
informacje dotyczące wykonywania przez pracownika powszechnego obowiązku obrony;
W części C akt osobowych przechowuje się:
oświadczenie o wypowiedzeniu lub innym rozwiązaniu umowy o pracę,
kopię świadectwa pracy,
potwierdzenie dokonania czynności związanych z zajęciem wynagrodzenia,
umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy,
orzeczenie lekarskie w związku z badaniami lekarskimi po ustaniu stosunku pracy.
Dokumenty znajdujące się w poszczególnych częściach akt osobowych powinny być
ułożone w porządku chronologicznym oraz ponumerowane; każda z tych części
powinna zawierać pełny wykaz znajdujących się w nich dokumentów.
Ponadto pracodawca prowadzi dokumentację dotyczącą podejrzeń o choroby zawodowe,
chorób zawodowych, wypadków przy pracy oraz wypadków w drodze do pracy i z
pracy, a także świadczeń związanych z tymi chorobami i wypadkami. Także,
odrębnie dla każdego pracownika,
kartę ewidencji czasu pracy, obejmującą pracę w niedziele i w święta, w porze
nocnej, w godzinach nadliczbowych oraz w dodatkowe dni wolne od pracy, a także
dyżury, urlopy, zwolnienia od pracy oraz inne usprawiedliwione i
nieusprawiedliwione nieobecności w pracy; w stosunku do pracowników młodocianych
pracodawca uwzględnia w ewidencji także czas ich pracy przy pracach wzbronionych
młodocianym, których wykonywanie jest dozwolone w celu odbycia przez nich
przygotowania zawodowego,
imienną kartę (listę) wypłacanego wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń
związanych z pracą,
kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony
indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej
odzieży i obuwia oraz ich pranie i konserwację.
Rozdział II. Kiedy zlecenie
Strona główna
Vademecum "Rz"
Klasyczne zlecenie jest wtedy, gdy chodzi o wykonanie czynności prawnej, a nie
faktycznej, np. gdy adwokat ma kupić mieszkanie w imieniu klienta lub
reprezentować go przed sądem. Umowy, które powszechnie nazywamy zleceniem, to
zazwyczaj inne umowy o świadczenie usług, do których - zgodnie z art. 750 k.c. -
stosuje się przepisy o zleceniu (dla potrzeb tego vademecum nazwijmy je
zleceniopodobnymi). Z takimi mamy do czynienia, gdy zleceniobiorca ma np.
sprzątać, malować pokój czy pielęgnować chorego; zatem gdy powierzono mu
czynności faktyczne, a nie prawne.
Stronami umowy zlecenia mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, np. dwie
spółki z o.o. albo przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą. Inaczej
więc niż przy umowie o pracę, gdzie pracownikiem może być tylko osoba fizyczna.
Nie ma także przeszkód, by jedną umowę zlecenia zawarł jeden zleceniodawca z
kilkoma zleceniobiorcami jednocześnie. A to - w zasadzie - nie jest dopuszczalne
przy umowie o pracę. Można więc podpisać jedno zlecenie np. z kilkoma
sprzątaczkami.
I. Zapomnij o przywilejach
Zleceniobiorca nie korzysta z takich ustawowych przywilejów jak pracownik. Nie
ma np. prawa do urlopu wypoczynkowego, wynagrodzenia podczas choroby czy ochrony
przed wypowiedzeniem podczas ciąży. Jego pozycja prawna jest więc gorsza. Nie
musi za to podpisywać listy obecności, wypełniać bieżących poleceń pracodawcy, a
także innych czynności, które życzyłby sobie zleceniobiorca. Oczywiście nic nie
stoi na przeszkodzie, by umowa przyznawała mu pewne uprawnienia o charakterze
pracowniczym, np. wynagrodzenie za pewien okres nieświadczenia usług (coś w
rodzaju urlopu wypoczynkowego). Przedsiębiorcy boją się jednak, że zlecenie
zawierające za dużo pracowniczych elementów inspektor pracy zakwalifikuje jako
umowę o pracę.
W praktyce nie jest łatwo rozróżnić zlecenie od umowy o pracę. Są umowami
starannego działania, co oznacza, że liczy się w nich nie wynik konkretnej
pracy, ale starania podjęte, by go osiągnąć. To pozwala także odróżnić zlecenie
od umowy o dzieło, która jest umową rezultatu (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w
Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r., III AUr 357/93, OSAiSN z 1994 r. nr 6, poz. 49).
Ale jest kilka różnic.
II. Zastępca dopuszczalny
Zasadą jest, że usługi na zlecenie należy wykonać osobiście. Zleceniobiorca może
jednak wyznaczyć swojego zastępcę (tzw. substytucja), zwłaszcza gdy zmuszają go
do tego okoliczności (zachorował i leży w szpitalu, miał wypadek samochodowy),
pozwala na to umowa czy zwyczaj. Zawsze jednak powinien zawiadomić chlebodawcę,
kto to jest i gdzie mieszka. Jeśli tego nie zrobi, w razie złego wykonania
usługi poniesie solidarną odpowiedzialność z zastępcą. Zatem w umowie zlecenia
można zapisać, że np. student tworzący na zlecenie bazy danych dla firmy A może
podczas egzaminów poprosić kolegę z roku, by go zastąpił. Wówczas zleceniodawca
zabezpieczy się, że projekt zostanie zakończony na czas. Nie przeszkodzi w tym
nawet długotrwała choroba zleceniobiorcy czy inne nieszczęście, które na niego
spadło, ponieważ usługę dokończy zastępca. Zatem zawierając takie postanowienie
w umowie, zleceniodawca nie musi sam organizować zastępstwa.
III. Luźne podporządkowanie
Zleceniodawca musi się liczyć z tym, że nie może polecić zleceniobiorcy
wykonania innych zadań niż określone w umowie, co przy umowach o pracę może mieć
miejsce. Niekiedy w umowach zlecenia umieszcza się zapis, że "zleceniobiorca nie
podlega bieżącemu kierownictwu zleceniodawcy charakterystycznemu dla stosunku
pracy". Robi się to właśnie w obawie przed zarzutami pozorowania umów
cywilnoprawnych. Owszem, obie strony powinny ze sobą współdziałać, aby
powierzone zadanie zostało poprawnie wykonane, ale podporządkowanie
zleceniobiorcy w stosunku do chlebodawcy jest luźniejsze niż pracownika wobec
przełożonego. Zwykle (choć nie zawsze) zleceniobiorca sam wybiera sobie, w
jakich godzinach wykonuje usługę, ogranicza go w zasadzie tylko termin, do kiedy
zlecenie zawarto. Sam więc wybiera, w jakich godzinach wprowadza dane do swojego
komputera czy też sprawdza napisany przez autora tekst oraz decyduje o tym, w
jakiej kolejności wykonuje poszczególne czynności.
IV. Kontrowersyjne wskazanie miejsca
Najwięcej emocji budzi nowy zapis w k.p., zgodnie z którym od 29 listopada 2002
r. ze stosunkiem pracy mamy do czynienia m.in., gdy praca jest wykonywana w
miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę. Wielu sądzi więc, że nie można
zawierać zleceń, jeśli zleceniobiorca ma wykonywać usługi np. w siedzibie
zleceniodawcy. To jednak za mało. Umowa o pracę, a nie zlecenie, będzie
konieczna, jeśli pracownik pracuje ponadto osobiście, odpłatnie, w sposób
podporządkowany (a więc gdy elementy pracownicze zdecydowanie przeważają), na
rzecz i ryzyko pracodawcy. Na zlecenie może zatem pracować np. opiekunka, która
zajmuje się dzieckiem pięć dni w tygodniu w określonych godzinach w mieszkaniu
rodziców. Nie podlega bowiem ich bieżącym poleceniom, tzn. nie mówią jej oni, w
jakie zabawy ma się bawić z dzieckiem tego dnia, jakie książki mu czytać itd., o
tym decyduje opiekunka. Zamiast niej, gdy jest chora, opiekę może sprawować np.
jej córka. W takiej sytuacji, mimo że usługi świadczone są u zleceniodawcy w
określonych godzinach, opiekunki nie trzeba zatrudniać na umowę o pracę.
Oczywiście nic nie stoi na przeszkodzie, by do zawarcia takiej umowy doszło,
jeśli obie strony chcą, by opiekunka pozostawała w stosunku podporządkowania.
V. Odpłatne i nieodpłatne
Zlecenie może być odpłatne lub nie. To różni je zarówno od umowy o pracę, jak i
o dzieło; które mają odpłatny charakter. W praktyce zwykle zlecenia są odpłatne.
Trudno przecież znaleźć osobę, która wykona usługi za darmo. W praktyce nie
będzie więc to pomocne przy badaniu, czy mamy do czynienia ze zleceniem, czy
umową o pracę.
Zleceniodawca nie musi płacić zleceniobiorcy wynagrodzenia co miesiąc do 10, tak
jak przy umowach o pracę. Zapłata powinna nastąpić dopiero po jego wykonaniu,
chyba że co innego stanowi umowa lub przepisy. Można się więc umówić, że
wynagrodzenie ze zlecenia będzie wypłacane co miesiąc, tak jak pracownikowi, i
ustalić datę wypłaty.
Zlecenie można zawrzeć ustnie, pisemnie lub w sposób dorozumiany (np. przez
wykonywanie konkretnej usługi nawet bez umowy). Zleceniodawca nie ma także, w
przeciwieństwie do pracodawcy, obowiązku potwierdzania umowy na piśmie w ciągu 7
dni.
VI. Jak rozwiązać
Tak jak umowa o pracę, zlecenie może ustać przez wygaśnięcie lub rozwiązanie.
Jego wygaśniecie następuje w razie:
wykonania zlecenia,
śmierci zleceniobiorcy,
utraty przez zleceniobiorcę pełnej zdolności do czynności prawnych.
W dwóch ostatnich przypadkach umowa nie wygaśnie, jeśli strony umówiły się
inaczej.
Zlecenie można także wypowiedzieć. Zawierając umowę, nie można zrzec się z góry
prawa do jej wypowiedzenia. Może je złożyć każda ze stron ze skutkiem
natychmiastowym bez podawania przyczyny. Jeżeli wypowiada zleceniodawca i robi
to z ważnego powodu, powinien zwrócić zleceniobiorcy wydatki oraz zapłacić
odpowiednią część wynagrodzenia. Gdy wypowiada bez ważnych powodów, powinien
ponadto naprawić zleceniobiorcy wyrządzoną tym szkodę. To samo musi zrobić
zleceniobiorca, gdy to on wypowiada bez ważnych powodów.
Jeśli zlecenie wygaśnie, uważa się, że trwa dalej na korzyść zleceniobiorcy, aż
do momentu, gdy ten dowie się o jego wygaśnięciu.
Roszczenia ze stosunku pracy przedawniają się co do zasady po trzech latach. Dwa
rodzaje roszczeń z umowy zlecenia przedawniają się szybciej - po 2 latach. Są to
roszczenia:
o wynagrodzenie i zwrot wydatków przysługujące osobom, które trudnią się stale
lub w zakresie działalności przedsiębiorstwa czynnościami danego rodzaju oraz z
tytułu zaliczek im udzielonych,
z tytułu utrzymania, pielęgnowania, wychowania lub nauki, jeżeli przysługują
osobom trudniącym się zawodowo takimi czynnościami albo osobom utrzymującym
zakłady przeznaczone na ten cel.
W ciągu dwóch lat będzie więc np. mógł dochodzić zapłaty wynagrodzenia za
korepetycje nauczyciel udzielający lekcji na zlecenie.
Pozostałe roszczenia ze zlecenia przedawniają się po upływie 10 lat. Pozew o
zapłatę należy wnieść do sądu cywilnego. W przypadku zaś umowy o pracę, swoich
praw należy dochodzić w sądzie pracy.
UMOWA ZLECENIA
zawarta 15 stycznia 2003 r. w Aleksandrowie Kujawskim pomiędzy:
" Ela" sp. z o.o. z siedzibą w Aleksandrowie Kujawskim, przy ul.
Powstańców 4a, reprezentowaną przez Prezesa Elżbietę Wieczorek , zwaną
dalej Zleceniodawcą, a
Panem/nią/ Elwirą Kuś zamieszkałą w Aleksandrowie Kujawskim przy ul.
Zwycięzców 2 legitymującą się dowodem osobistym seria DD nr 9291222
wydanym w Aleksandrowie Kujawskim, zwanym dalej Zleceniobiorcą.
ż 1.
Zleceniodawca zleca, a Zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonywania zadań
polegających na sprzątaniu pomieszczeń biurowych znajdujących się w
budynku usytuowanym w Aleksandrowie Kujawskim przy ul. Powstańców 4a.
ż 2.
Zleceniobiorca wykonywać będzie zlecenie w okresie od 15 stycznia do 31
stycznia 2003 r.
ż 3.
Zleceniodawca zobowiązuje się wypłacić Zleceniobiorcy wynagrodzenie w
kwocie 700 zł słownie: siedemset płatne nie później niż 14 dni od momentu
złożenia rachunku przez Zleceniobiorcę.
ż 4.
1. Zleceniobiorca może powierzyć wykonanie zlecenia osobie trzeciej. W
wypadku takim obowiązany jest zawiadomić niezwłocznie Zleceniodawcę o
osobie i o miejscu zamieszkania swego zastępcy.
2. Zleceniobiorca jest obowiązany wskazać zastępcę w razie swojej choroby
lub innej niemożności wykonania niniejszej umowy.
3. Zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność za czynności swego zastępcy, jak
za swoje własne.
ż 5.
4. Zleceniobiorca wykonuje zadania w sposób samodzielny, z należytą
starannością bez bezpośredniego nadzoru i kierownictwa ze strony
Zleceniodawcy.
5. Zleceniobiorca ponosi koszty wyposażenia i inne koszty związane z
wykonaniem zadania.
ż 6.
W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zlecenia, Zleceniodawcy
przysługuje kara umowna w wysokości 200 zł.
Niezależnie od kary umownej Zleceniobiorca ponosi odpowiedzialność na
ogólnych zasadach za szkodę wynikłą z niewykonania lub nienależytego
wykonania zlecenia, jeżeli rozmiar szkody przekracza wysokość kary
umownej.
ż 7.
1. Strony ustalają, że niniejsza umowa może być wypowiedziana w każdym
czasie, za 7-dniowym pisemnym wypowiedzeniem.
2. Jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu, strona wypowiadająca
obowiązana jest do naprawienia szkody.
ż 8.
Zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej, pod rygorem nieważności.
ż 9.
Do spraw nieuregulowanych umową stosuje się przepisy kodeksu cywilnego, a
w szczególności art. 734-751 tego kodeksu.
ż 10.
Spory mogące wyniknąć na tle niniejszej umowy strony poddają
rozstrzygnięciu przez sąd miejscowo właściwy dla Zleceniodawcy.
ż 11.
Niniejsza umowa nie rodzi żadnych skutków w zakresie uprawnień
pracowniczych wynikających ze stosunku pracy.
ż 12.
Umowę sporządzono w dwóch egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
................................
/Zleceniodawca/................................
/Zleceniobiorca/
Oświadczenie Zleceniobiorcy
Zleceniobiorca oświadcza, że nie jest objęty ubezpieczeniami społecznymi z
innego tytułu i akceptuje obowiązek objęcia ubezpieczeniami emerytalnymi i
rentowymi oraz nie wnosi o objęcie ubezpieczeniami chorobowymi z tytułu
niniejszej umowy.
................................
/Zleceniodawca/................................
/Zleceniobiorca/
Rozdział III. Umowa o dzieło
Strona główna
Vademecum "Rz"
Umowa o dzieło to umowa rezultatu (w przeciwieństwie do umowy o pracę i
zlecenia). Oznacza to, że liczy się, by zamówione dzieło zostało wykonane, nie
wystarczy, że ktoś dołożył należytej staranności, by tak się stało. Ważne jest,
by rezultat został osiągnięty i miał indywidualny charakter (zob. wyrok Sądu
Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r., III AUr 357/93, OSAiSN z 1994 r.
nr 6, poz. 49 i wyrok tego sądu z 25 października 1994 r., III AUr 301/94,
OSAiSN z 1995 r. nr 2, poz. 24). Nie można więc zawierać tej umowy na wykonanie
produktów powszechnie dostępnych. Dziełem może być np. wykonanie rysunku, planu
technicznego, sporządzenie bilansu, opinii, wykonanie remontu mieszkania itp.
Chodzi o to, by dzieło było dostosowane do pewnych indywidualnych wymagań
klienta. Inaczej bowiem mógłby kupić je na rynku, zamiast zamawiać. Istotą tej
umowy jest zatem nie sama sprzedaż wytworzonego dzieła, ale indywidualny wysiłek
osoby je wytwarzającej. To, czy zrobi to osobiście, czy też nie, nie ma przy tym
żadnego znaczenia. I to również odróżnia umowę o dzieło od zlecenia.
I. Jak zamawiający może kontrolować wykonanie dzieła
Umowę o dzieło można zawrzeć ustnie, pisemnie albo np. przez przystąpienie do
wytworzenia dzieła bez umowy. Wykonawca powinien przystąpić do realizacji dzieła
w odpowiednim czasie i ukończyć je w oznaczonym terminie.
Przykład:
20 grudnia 2002 r. Anna B. zawarła z architektem umowę o dzieło na sporządzenie
projektu jej przyszłego domu. Uzgodnili, że projekt będzie gotowy 15 lutego 2003
r., ponieważ na ten termin Anna B. umówiła się z firmą budowlaną. Niestety,
architekt nie ma jeszcze gotowego projektu i ciągle zwodzi ją, że choć jeszcze
nie zaczął, na pewno zdąży na czas. Czy ze względu na zbliżający się termin
robót budowlanych Anna B. może szukać nowego architekta, mimo że wiąże ją umowa?
- Nie wiemy, ile architekt potrzebuje czasu na wykonanie zamówionego projektu.
Wszystko wskazuje jednak na to, że nie zdąży w umówionym terminie. Z tego powodu
Anna B. może odstąpić od umowy i poszukać innego wykonawcy. Art. 635 k.c.
stanowi bowiem, że "jeżeli przyjmujący zamówienie opóźnia się z rozpoczęciem lub
wykończeniem dzieła tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je
ukończyć w czasie umówionym, zamawiający może bez wyznaczenia terminu
dodatkowego od umowy odstąpić jeszcze przed upływem terminu do wykonania
dzieła". Anna B. może także kontrolować sposób wykonania projektu. Jeśli okaże
się, że będzie wykonany w sposób wadliwy lub sprzeczny z umową, może zażądać
zmiany sposobu wykonania dzieła i wyznaczyć w tym celu odpowiedni termin. Po
bezskutecznym upływie terminu może odstąpić od umowy albo powierzyć dalsze
wykonanie komuś innemu na koszt i ryzyko architekta.
W zasadzie wykonawca może wytworzyć dzieło w dowolny sposób. Nie musi tego
czynić osobiście, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła, np. gdy
chodzi o namalowanie obrazu przez konkretnego artystę. Jeśli nie działa sam,
powinien kierować osobami, które się tym zajmują. Za rezultat ich pracy ponosi
bowiem osobistą odpowiedzialność. Przy umowie o pracę takie zastępstwo nie jest
możliwe.
W umowie trzeba ustalić, z czyich materiałów będzie korzystać wykonawca. Jeśli z
dostarczonych przez zamawiającego, powinien ich użyć w sposób odpowiedni,
przedłożyć rachunek, a część, której nie zużył, zwrócić. Jeżeli dostarczony
materiał nie nadaje się do wykonania dzieła, np. gdy futrzana kurtka oddana do
pralni chemicznej może w wyniku użycia środków czyszczących "skurczyć się" bądź
zachodzą inne okoliczności uniemożliwiające jego prawidłowe wykonanie,
zamawiający powinien być o tym powiadomiony.
Obowiązkiem zamawiającego jest współdziałanie z wykonawcą, gdy dzieło tego
wymaga. Jeżeli takiego współdziałania brak, wykonawca dzieła może wyznaczyć
zamawiającemu odpowiedni termin na jego podjęcie. Po bezskutecznym upływie
terminu ma prawo od umowy odstąpić.
II. Wynagrodzenie - ryczałtowe lub kosztorysowe
Po ukończeniu dzieła zamawiający powinien zapłacić wynagrodzenie. Jego wysokość
najczęściej określa umowa. Można również wskazać tylko podstawę do jego
ustalenia. Jeśli określona jest konkretna kwota (wynagrodzenie ryczałtowe),
wykonawca nie może żądać jej podwyższenia, nawet gdy w chwili zamówienia nie
mógł wskazać ani przewidzieć rozmiaru i kosztów prac. Zamawiający nie może zaś
żądać obniżenia umówionego wcześniej wynagrodzenia. Jeśli okazałoby się, że
wykonanie dzieła groziłoby przyjmującemu zamówienie rażącą stratą ze względu na
zmianę stosunków, której nie można było przewidzieć w chwili zawarcia umowy,
może tu ingerować sąd. Ten może podwyższyć ryczałt lub rozwiązać umowę, chyba że
z winy wykonawcy nastąpiło opóźnienie (wyrok SN z 9 marca 1990 r., IV CR 867/89,
OSNCP z 1991 r. z. 5 - 6, poz. 76).
W umowie o dzieło można jednak określić wynagrodzenie kosztorysowe. Ustalane
jest ono na podstawie zestawienia planowanych prac oraz spodziewanych kosztów,
zwłaszcza gdy w chwili zawarcia umowy nie można ich określić w sposób dokładny.
Ten sposób wykorzystywany jest najczęściej, gdy umowy zawiera się na dłuższy
czas i trudno od razu ustalić ostateczne koszty materiałów, robocizny itp.
Zarówno zamawiający, jak i wykonawca muszą się więc liczyć z tym, że wysokość
tego wynagrodzenia może być w ostateczności zupełnie inna, niż w chwili zawarcia
umowy. SN przyjmuje, że nie jest dopuszczalna zmiana wysokości wynagrodzenia,
jeżeli w chwili zmiany ceny przyjmujący zamówienie był już w zwłoce, tzn.
opóźniał się z wykonaniem dzieła ze swojej winy (patrz uchwała SN z 10 grudnia
1982 r., III CZP 45/82, OSNCP z 1983 r. z. 5 - 6, poz. 71).
Przyjmujący zamówienie może podwyższyć wynagrodzenie kosztorysowe przez dodanie
do niego kosztu prac nieplanowanych. Może to mieć miejsce wtedy, gdy to nie on,
a zamawiający sporządził wykaz czynności niezbędnych do wykonania dzieła. W ten
sposób zapobiega się sytuacji, gdy przyjmujący zamówienie oferuje usługę,
zaniżając w chwili składania oferty kosztorys, a następnie podwyższa
wynagrodzenie już podczas umowy. Z tego powodu, jeżeli zestawienie prac
niezbędnych do wykonania dzieła sporządzał przyjmujący zamówienie, może on
podwyższyć wynagrodzenie przez dodanie kosztów prac nieplanowanych tylko wtedy,
gdy mimo zachowania należytej staranności nie mógł przewidzieć, że wykonanie
prac dodatkowych będzie niezbędne. Jeśli wykonawca chce później żądać od
zamawiającego wynagrodzenia podwyższonego o koszt tych prac, nie może wykonywać
żadnych prac dodatkowych bez zgody zamawiającego.
Jeżeli zajdzie konieczność znacznego podwyższenia wynagrodzenia kosztorysowego,
zamawiający może podczas umowy niezwłocznie od niej odstąpić. Powinien jednak
zapłacić wykonawcy odpowiednią część umówionego wynagrodzenia, odpowiadającą
stopniowi zaawansowania dzieła. W wyroku z 10 lutego 1972 r. (II CR 677/71,
niepublikowany) SN stwierdził, że w takiej sytuacji można odstąpić od umowy,
tylko gdy umowa nie została jeszcze w całości wykonana. Nie jest to możliwe po
jej wykonaniu.
Wynagrodzenie nie musi być oznaczone w pieniądzu. Może być świadczeniem innego
rodzaju, mającym wartość majątkową.
Jeśli strony nie ustalą w umowie wysokości wynagrodzenia, należy wypłacić zwykłe
wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju, czyli takie, jakie strony stosowały już
wcześniej między sobą za wykonanie podobnego dzieła lub takie, jakie stosuje się
przy wykonywaniu danego dzieła w praktyce. Jeśli nie można ustalić wysokości
wynagrodzenia zwykłego, zamawiający powinien zapłacić wynagrodzenie
odpowiadające uzasadnionemu nakładowi pracy oraz innym nakładom wykonawcy.
Jeśli dzieło nie zostało w ogóle wykonane z winy zamawiającego, nie może on
odmówić uiszczenia wynagrodzenia, o ile przyjmujący zamówienie był gotów je
wykonać. Od wynagrodzenia odlicza się jedynie to, co wykonawca zaoszczędził, nie
wykonując dzieła.
Wynagrodzenie należy zapłacić w chwili oddania dzieła, a jeśli dzieło ma być
oddane częściami, a wynagrodzenie zostało obliczone za każdą część z osobna -
należy je wypłacić z chwilą spełnienia każdego ze świadczeń częściowych. Strony
mogą ustalić jednak inny termin zapłaty wynagrodzenia.
III. Wzajemne rozliczenia
Do chwili oddania dzieła wykonawca jest odpowiedzialny za niebezpieczeństwo jego
przypadkowej utraty lub uszkodzenia. Z pewnymi wyjątkami, gdy odpowiada
zamawiający za:
przypadkową utratę lub uszkodzenie materiału na wykonanie dzieła, jeżeli
dostarczył materiał przyjmującemu zamówienie, uszkodzenie lub zniszczenie dzieła
ze względu na wadliwość materiału, jaki dostarczył przyjmującemu zamówienie albo
ze względu na wykonanie dzieła według jego wskazówek; w takiej sytuacji
przyjmujący zamówienie może domagać się umówionego wynagrodzenia lub
odpowiedniej jego części, jeżeli uprzedził zamawiającego o możliwości
zniszczenia lub uszkodzenia dzieła.
Uprawnienia zamawiającego, który w wyniku wykonania dzieła uzyskuje rzecz
dotkniętą wadami, są uzależnione od tego, czy wady są istotne i czy dają się
usunąć.
Jeśli wady można usunąć, zamawiający może wyznaczyć przyjmującemu zamówienie
odpowiedni termin, w którym powinien tego dokonać zastrzegając, że jeżeli tego
nie zrobi w terminie, ten nie przyjmie naprawy. Przyjmujący zamówienie może
odmówić dokonania naprawy, jeśli wymaga ona nadmiernych kosztów. Jeśli wady nie
dadzą się usunąć albo z okoliczności wynika, że przyjmujący zamówienie nie
będzie w stanie ich usunąć w odpowiednim czasie albo w wyznaczonym terminie wad
tych nie usunie, zamawiający może:
odstąpić od umowy - jeżeli wady są istotne,
żądać obniżenia wynagrodzenia - gdy nie są istotne.
Nie może natomiast żądać, by przyjmujący zamówienie dostarczył innego dzieła
zamiast dzieła wadliwego. Przysługuje mu jednak odszkodowanie za szkody
wyrządzone przez wady dzieła.
Umowa o dzieło ustaje przez wygaśnięcie i przez rozwiązanie. Wygasa w momencie
spełnienia świadczeń obu stron. Zamawiający może zaś w każdym czasie, aż do
momentu ukończenia dzieła, odstąpić od umowy przez jednostronne oświadczenie
woli pod warunkiem, że zapłaci umówione wynagrodzenie. Może wówczas odliczyć
przyjmującemu zamówienie to, co ten zaoszczędził, nie wykonując dzieła.
Odstąpienie takie nie będzie więc możliwe, jeżeli przyjmujący zamówienie
powiadomił go o wykonaniu dzieła i zaoferował jego wydanie.
Umowa o dzieło rozwiązuje się w przypadku śmierci bądź niezdolności do pracy
przyjmującego zamówienie. Dotyczy to jednak tylko tych dzieł, których wykonanie
zależy od osobistych cech przyjmującego zamówienie. Jeżeli w takim przypadku
materiał, z którego miało być wykonane dzieło, był własnością przyjmującego
zamówienie, a dzieło zostało częściowo wykonane i przedstawia wartość dla
zamawiającego, ten ostatni powinien zapłacić przyjmującemu zamówienie lub jego
spadkobiercy odpowiednią część wynagrodzenia oraz odebrać materiał w takim
stanie, w jakim się znajduje.
Roszczenia wynikające z umowy o dzieło przedawniają się z upływem 2 lat od dnia
oddania dzieła, a jeśli nie zostało ono oddane - od dnia, w którym powinno to,
zgodnie z umową, nastąpić. Dochodzi się ich przed sądem cywilnym.
UMOWA O DZIEŁO
Zawarta 1 stycznia 2003 r. w Warszawie pomiędzy:
Stefanem Zielińskim, zam. w Warszawie przy ul. Strumykowej 25/2,
legitymującym się dowodem osobistym o nr BC 2425777, wydanym przez
prezydenta miasta Warszawy, zwanym dalej Zamawiającym, a
Ziemowitem Kowalskim, zamieszkałym w Warszawie przy Alejach
Jerozolimskich 224, legitymującym się dowodem osobistym nr 1315677,
wydanym przez prezydenta miasta Warszawy, zwanym dalej Wykonawcą.
ż 1.
Wykonawca zobowiązuje się do wykonania prac remontowych w przedpokoju i
łazience znajdujących się w lokalu położonym w Warszawie przy ul.
Strumykowej 25/2, polegających na pomalowaniu ścian przedpokoju i łazienki
stosownie do wskazówek i wytycznych Zamawiającego.
ż 2.
Zamawiający zobowiązuje się do dostarczenia Wykonawcy materiałów
niezbędnych do wykonania dzieła.
ż 3.
Wykonawca zobowiązuje się do wykonania dzieła za pomocą własnych narzędzi
i środków niezbędnych do wykonywania tego typu usług.
ż 4.
1. Rozpoczęcie wykonania dzieła nastąpi 3 stycznia 2003 r., natomiast
termin wykonania dzieła strony ustalają na 10 stycznia 2003 r.
2. Zamawiający dokona odbioru dzieła 10 stycznia 2003 r.
3. Wykonawca zwróci wszystkie otrzymane i niewykorzystane materiały
Zamawiającemu w momencie odebrania dzieła przez Zamawiającego.
ż 5.
Wykonawca w wyjątkowych okolicznościach może na warunkach uzgodnionych z
Zamawiającym powierzyć wykonanie określonych przez strony czynności
związanych z wykonaniem dzieła osobie trzeciej. Koszty wykonania
powierzonych czynności obciążają Wykonawcę.
ż 6.
Za wykonanie dzieła Wykonawca otrzyma ryczałtowe wynagrodzenie brutto w
wysokości 750 zł w terminie 7 dni od daty wystawienia faktury.
ż 7.
Umowa może zostać rozwiązana przed terminem odbioru dzieła w następujących
przypadkach:
1) przez Wykonawcę, jeśli z jakichkolwiek przyczyn Wykonawca nie ma
możliwości zakończenia lub realizacji dzieła; okres wypowiedzenia umowy
wynosi 3 dni i może być skrócony za zgodą obu stron umowy,
2) w trybie natychmiastowym przez Zlecającego, jeśli w trakcie realizacji
dzieło nie będzie spełniać warunków stawianych przez Zlecającego,
3) za porozumieniem stron w ustalonym terminie.
ż 8.
Wszelkie zmiany w niniejszej umowie wymagają formy pisemnej pod rygorem
nieważności.
ż 9.
W sprawach nieuregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy
kodeksu cywilnego, a w szczególności art. 627 - 646.
ż 10.
Umowę sporządzono w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla
każdej ze stron.
................................
/Zamawiający/ ................................
/Wykonawca/
Rozdział IV. Kontrakt menedżerski
Strona główna
Vademecum "Rz"
Kadra menedżerska, a więc ci, którzy zarządzają firmami, ich działami czy też
produktami, mogą być zatrudnieni na umowę o pracę lub kontrakt menedżerski.
Wybierając tę pierwszą, posiadają wszystkie przywileje pracownicze, tzn.
wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy, za czas choroby, bony świąteczne lub paczki
dla dzieci oraz refundowany wypoczynek, jeśli funduje je firma swoim
pracownikom. Pracodawca nie może im wypowiedzieć umowy podczas urlopu i choroby.
W czasie kontraktu zaś - tylko wówczas, gdy zgodzi się na to druga strona. Może
się więc okazać, że chory lub wypoczywający menedżer na kontrakcie nie jest
potrzebny firmie, ta zaś nie będzie czekać, aż wyzdrowieje i wróci do pracy, by
wypowiedzieć mu umowę. Menedżerowie-pracownicy podlegają za to kierownictwu
szefa, przepisom obowiązujących w firmie regulaminów, muszą stawiać się do pracy
w określonych godzinach. Jeśli zajdzie taka potrzeba, zwierzchnik może przesunąć
ich do wykonywania pracy innego rodzaju, maksymalnie na 3 miesiące w roku
kalendarzowym, jeśli praca jest zgodna z ich kwalifikacjami i nie prowadzi do
obniżenia wynagrodzenia. Mogą więc być pionkami w grze, w której głównym graczem
jest pracodawca.
Jeśli zdecydują się na kontrakt, przysługiwać im będą tylko te przywileje
pracownicze, które w nim wynegocjują. Mogą za to dość swobodnie, bez bieżącego
nadzoru, wykonywać swoje zadania. Nie muszą przechodzić badań lekarskich.
Pracodawca, który zatrudni menedżera na umowę o pracę, będzie mógł wydawać mu
bieżące polecenia, tym samym nie dając czasem możliwości swobodnego stosowania
swoich metod zarządzania. Menedżer-pracownik będzie musiał uzgadniać swoje
decyzje z przełożonym, a nawet wykonać niekiedy te polecenia, z którymi się nie
zgadza. W wypadku kontraktu obie strony mają dalej posuniętą swobodę i tylko od
ich woli zależy, jak ułożą wzajemne stosunki.
Menedżerem zarządzającym na podstawie kontraktu może być osoba fizyczna,
przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą, której przedmiotem jest m.in.
zarządzanie czy też doradztwo w zakresie zarządzania, a także osoba prawna.
Menedżer na kontrakcie może być członkiem zarządu lub nie. Jeśli nim jest,
kontrakt podpisuje menedżer i spółka reprezentowana przez radę nadzorczą lub
pełnomocników powołanych uchwałą wspólników lub walnego zgromadzenia. Gdy
menedżer nie jest członkiem zarządu, kontrakt w imieniu spółki podpisuje zarząd.
O tym, jakie postanowienia znajdą się w kontrakcie, decydują zawierające go
strony. O ile zlecenie i umowa o dzieło są uregulowane w kodeksie cywilnym, o
tyle kontrakt menedżerski - nigdzie. Zatem to tylko menedżer i jego chlebodawca
decydują, jakie będą ich prawa i obowiązki, warunki zapłaty wynagrodzenia,
sposoby rozwiązania i okres wypowiedzenia kontraktu.
W przeciwieństwie do umowy o pracę, w kontrakcie menedżerskim można zapisać, że
w określonych okolicznościach, np. w razie choroby, obowiązki menedżera przejmie
wskazany przez niego zastępca. Zapis o zastępstwie może być również w zleceniu i
umowie o dzieło. Nie wymaga on wówczas większej rozwagi i może być zamieszczany
niejako automatycznie. W wypadku kontraktu natomiast warto zastanowić się, czy
wskazany przez niego zastępca będzie w stanie go zastąpić. O ile bowiem łatwo
znaleźć w rodzinie czy wśród znajomych osobę, która zastąpi zleceniobiorcę w
sprzątaniu, prasowaniu, pracach biurowych czy nawet naprawie samochodu, o tyle
trudno znaleźć fachowca, który - znając się na zarządzaniu - będzie jednocześnie
posiadał wystarczającą wiedzę na temat specyfiki danej firmy. Nic jednak nie
stoi na przeszkodzie, by takie postanowienie znalazło się w kontrakcie
menedżerskim.
W kontrakcie strony ustalają swoje prawa i obowiązki. Powinny zrobić to jak
najbardziej szczegółowo i w sposób nie budzący wątpliwości. Z reguły menedżer
zobowiązuje się do zarządzania firmą (działem), koordynowania prac,
opracowywania planu zadań i sprawowania nadzoru nad ich wykonaniem. Spółka
zazwyczaj zapewnia współdziałanie swych organów oraz pracowników w wykonywaniu
obowiązków menedżera oraz płaci mu z tego tytułu wynagrodzenie. Może być ono
ustalone w różnorodny sposób, np. jako procent od obrotu (zysku) firmy, stała
kwota ryczałtowa czy ułamek od wartości wynegocjowanych kontraktów. Strony
ustalają nie tylko wysokość, ale także formę i terminy płatności. Firma nie musi
więc wypłacać wynagrodzenia co miesiąc. Może płacić np. co kwartał. Można także
ustalić wynagrodzenie roczne. Menedżer może także okazać się filantropem i
świadczyć swoje usługi za darmo, w przeciwieństwie do pracownika, który nie może
zrzec się wynagrodzenia.
Często w kontrakcie umieszcza się zapis zabraniający menedżerowi podejmowania
jakiejkolwiek działalności konkurencyjnej w czasie trwania kontraktu i po jego
rozwiązaniu.
Za szkody wyrządzone spółce menedżer zatrudniony na kontrakcie odpowiada według
zasad określonych w kodeksie cywilnym. Niezależnie więc, czy szkodę wyrządzi z
winy umyślnej, czy też nieumyślnie, odpowiada za nią w pełnej wysokości, bez
względu na wysokość swego wynagrodzenia. Ponosi odpowiedzialność zarówno za
rzeczywistą stratę, jaką spółka poniosła przez niewykonanie lub niewłaściwe
wykonanie przez niego obowiązków wynikających z kontraktu, jak i za korzyści,
które utraciła, a mogłaby osiągnąć, gdyby menedżer zarządzał prawidłowo.
Spory dotyczące kontaktu menedżerskiego rozpoznaje sąd cywilny - sąd gospodarczy
(nie sąd pracy). Strony mogą w kontrakcie ustalić, który sąd będzie właściwy
miejscowo, a więc czy powództwo trzeba wytoczyć np. przed sądem, w którego
okręgu menedżer mieszka lub ma siedzibę, czy przed tym, w którym siedzibę ma
zatrudniający.
KONTRAKT MENEDŻERSKI
zawarty 1 stycznia 2003 r. w Warszawie pomiędzy:
SIGMA POLAND Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie przy ul. Jana Pawła 21,
wpisaną do rejestru handlowego Sądu Rejonowego w Warszawie pod nr
3567289, zwaną dalej Spółką, reprezentowaną przez dr. Wiesława Kulika -
prezesa Zarządu, a
Zbigniewem Siedleckim, zamieszkałym w Warszawie przy ul. Odkrytej 22,
legitymującym się dowodem osobistym seria DC nr 5254698, zwanym dalej
Zarządcą.
ż 1.
Spółka powierza, a Zarządca zobowiązuje się do prowadzenia spraw i
interesów Spółki na warunkach określonych w niniejszej umowie.
ż 2.
Prowadzenie spraw i interesów Spółki obejmuje w szczególności:
1) koordynowanie i nadzór działalności Spółki,
2) reprezentowanie Spółki w pełnym zakresie jej działalności w granicach
określonych w pełnomocnictwie wystawionym Zarządcy przez Zarząd Spółki,
którego kopia stanowi załącznik do niniejszej umowy.
ż 3.
Zarządca powinien wykonywać swoje obowiązki w czasie, w jakim wymaga tego
dobro Spółki. Wykonywanie obowiązków Zarządcy powinna cechować należyta
staranność i dbałość o interesy Spółki.
ż 4.
1. Zarządcy przysługuje, za wykonywane na rzecz Spółki czynności,
wynagrodzenie kwartalne w wysokości 63 000 (słownie: sześćdziesiąt trzy
tysiące złotych).
Zarządcy przysługuje również premia roczna w wysokości jednego kwartalnego
wynagrodzenia, o którym mowa w ust. 1. Premia wypłacana będzie raz w roku
wraz z wynagrodzeniem za ostatni kwartał.
2. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie wypłacane nie później niż
do 10 dnia ostatniego miesiąca danego kwartału, na podstawie wcześniejszej
faktury wystawionej przez Zarząd Spółki.
3. Wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1, będzie podwyższane dwa razy do
roku - tj. od 1 stycznia i od 1 lipca. Warunkiem koniecznym podwyższenia
wynagrodzenia jest wzrost wskaźnika stopy inflacji opublikowany przez
Główny Urząd Statystyczny powyżej 5 proc. w stosunku do ostatniego
wskaźnika waloryzacji.
W 2003 r. pierwsza podwyżka wynagrodzenia będzie miała miejsce 1 lipca.
4. Zarządcy w czasie trwania umowy przysługuje prawo do:
- bezpłatnego korzystania z samochodu będącego własnością Spółki,
- zwrotu kosztów związanych z najmem domu dla Zarządcy,
- zwrotu kosztów poniesionych w związku z pełnionymi obowiązkami zgodnie z
"Zasadami podróży służbowych" obowiązującymi w Spółce.
5. Spółka będzie wywiązywać się z ciążących na niej obowiązków z zakresu
polskiego prawa podatkowego i prawa ubezpieczeń społecznych, które to
obowiązki wynikają z zawarcia niniejszej umowy.
6. Spółka zobowiązuje się do pokrycia wszelkich kosztów z tytułu doradztwa
podatkowego świadczonego na rzecz Zarządcy przez specjalistyczne firmy
prawnicze.
ż 5.
1. Zarządcy przysługuje prawo do płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze
26 dni w ciągu roku kalendarzowego, nie wliczając w to niedziel, sobót
oraz świąt państwowych.
2. Zarządca będzie każdorazowo ustalać terminy wykorzystania urlopu, o
którym mowa w ust. 1, z Zarządem Spółki. Zarząd Spółki uwzględniając
interes Spółki, w miarę możliwości zatwierdzi terminy wykorzystania urlopu
proponowane przez Zarządcę.
ż 6.
Zarządca nie może bez zgody Zarządu Spółki zatrudniać się w jakiejkolwiek
firmie, świadczyć na jej rzecz usług bezpośrednio lub choćby pośrednio, i
to bez względu na rodzaj stosunku prawnego, którego podstawą byłoby
zatrudnienie lub świadczenie usług.
ż 7.
1. Zarządca zobowiązuje się do powstrzymania się od prowadzenia
działalności konkurencyjnej wobec Spółki.
2. Przez działalność konkurencyjną strony rozumieją wszelką działalność,
bez względu na jej rozmiar, która jest zbieżna z zakresem działania
Spółki, w szczególności jeżeli jej prowadzenie może wpłynąć na sytuację
rynkową lub wyniki finansowe Spółki.
ż 8.
1. Zarządca zobowiązany jest zachować w tajemnicy wszelkie informacje
techniczne, technologiczne, handlowe i organizacyjne Spółki i jej
oddziałów niepodane do wiadomości publicznej.
2. Zakaz ujawniania informacji, o których mowa w ust. 1, obowiązuje
również po rozwiązaniu niniejszej umowy.
ż 9.
W dniu rozwiązania umowy Zarządca zobowiązany jest zwrócić wszelkie
przedmioty powierzone mu przez Spółkę lub jej oddziały, wszystkie
dokumenty związane z wykonywaniem obowiązków wynikających z umowy, a w
szczególności spisy klientów, notatki, jak również wszelkie kopie i kalki
tych dokumentów.
ż 10.
Umowa zostaje zawarta na okres 2 lat, licząc od dnia jej podpisania.
ż 11.
1. Rozwiązanie umowy przed upływem okresu, o którym mowa w ż 10, może
nastąpić:
- w każdym czasie przez jedną ze stron z zachowaniem trzymiesięcznego
okresu wypowiedzenia,
- w trybie natychmiastowym, przez Spółkę, w przypadku naruszania przez
Zarządcę zakazu konkurencji, o którym mowa w ż 7, lub ujawnienia
informacji, o których mowa w ż 8,
- przez zgodne oświadczenie woli stron, z dowolnie ustaloną datą.
2. W przypadku rozwiązania umowy za wypowiedzeniem przez którąkolwiek ze
stron Spółka zastrzega sobie możliwość zawieszenia Zarządcy w wykonywaniu
obowiązków w okresie wypowiedzenia, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.
ż 12.
Wszelkie zmiany niniejszej umowy wymagają formy pisemnej pod rygorem
nieważności.
ż 13.
W kwestiach nieuregulowanych w niniejszej umowie stosuje się odpowiednie
przepisy kodeksu cywilnego.
................................
ZARZĄDCA................................
W IMIENIU SPÓŁKI
Dział II
Składki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Dział II
Składki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział I. Umowa o pracę
Dla systemu ubezpieczeń społecznych pracownik to nie tylko ten, kto podpisał
umowę o pracę, spółdzielczą umowę o pracę, został powołany, mianowany czy
wybrany. Jest nim także osoba wykonująca dla własnego pracodawcy umowę:
zlecenia lub inną o świadczenie usług, do której - zgodnie z art. 750 kodeksu
cywilnego - stosuje się przepisy o zleceniu (te ostatnie nazwijmy umowami
zleceniopodobnymi; należy do nich m.in. kontrakt menedżerski o charakterze
zlecenia),
agencyjną,
o dzieło.
Pracownikiem jest również ten, kto wprawdzie wskazanych umów cywilnoprawnych nie
zawarł z macierzystym zakładem, ale w ich ramach świadczy pracę na jego rzecz.
Przykład:
Wydawnictwo prasowe "ALFA" zleca akcję promocyjną radiu. Ekspert wydawnictwa
(będący zarazem jego pracownikiem) jest zatrudniony przez radio przy realizacji
tego projektu. Wynagrodzenie w wysokości 250 zł za godzinę wypłaca mu radio na
podstawie umowy o dzieło.
- Wydawać by się mogło, że ta umowa o dzieło, zawarta przecież z obcym
podmiotem, jest wolna od zusowskich składek. W rzeczywistości w jej ramach
ekspert świadczy również pracę na rzecz macierzystego pracodawcy (wydawnictwa).
W przedstawionym przykładzie radio powinno zgłosić zatrudnioną osobę do
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z kodem 01 10 XX i od przychodu z umowy o
dzieło naliczyć składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Od przedstawionej zasady jest jeden wyjątek, dotyczący emeryta lub rencisty
zatrudnionego na etacie, u którego pracodawca zamówił jednocześnie jakieś
dzieło. Emeryt lub rencista z tytułu wykonywania umowy o dzieło nie podlega
ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Oznacza to, że nie płaci
się od niej składek. Przychód uzyskiwany z takiej umowy ma jednak wpływ na
zmniejszenie lub zawieszenie emerytury czy renty.
Każdy pracujący na umowę o pracę podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i
zdrowotnemu. Nie ma przy tym znaczenia, czy ma jeszcze inne źródła utrzymania,
np. własny biznes, umowę zlecenia na rzecz innej firmy itd. Podobnie nie ma
znaczenia fakt, że pracownik jest uczniem, studentem czy też ma ustalone prawo
do emerytury lub renty.
Gdy zatrudniona na umowę o pracę osoba spełnia warunki określone dla osób
współpracujących, podlega ubezpieczeniom jako osoba współpracująca.
Jeżeli więc indywidualny przedsiębiorca zatrudni na etacie bliskiego członka
rodziny, to musi go zgłosić do ZUS i odprowadzać od niego składki jak od osoby
współpracującej. Tak powinien zrobić z angażowanym przez siebie małżonkiem,
własną córką czy synem, dziećmi małżonka i przysposobionymi, rodzicami, macochą
czy ojczymem. Osoby te, gdy pozostają z nim we wspólnym gospodarstwie domowym i
współpracują przy prowadzeniu firmy, zawsze są współpracującymi. Nie dotyczy to
jednak dzieci, z którymi zawarto umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego;
te można zgłaszać do ZUS jako pracowników.
Przykład:
Zenon G. prowadzi jednoosobowo mały zakład szewski. Jego żona nigdzie nie
pracuje, ale pomaga mu w prowadzeniu spraw firmy. Mieszkają razem. Zenon G. chce
jakoś zatrudnić żonę, aby podlegała ochronie ubezpieczeniowej. Najbardziej
pasuje mu umowa o pracę.
- Nie ma przeszkód, aby Zenon G. zatrudnił żonę u siebie na etacie. Gdy to
jednak zrobi, do ZUS musi ją zgłosić jako osobę współpracującą. Nawet więc
jeżeli umowa o pracę będzie opiewać na 800 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę
pełnoetatowców), składki za żonę będzie musiał płacić od kwoty zadeklarowanej,
nie niższej od 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (czyli nie niżej
od 1257,49 zł). Taka jest bowiem najniższa podstawa wymiaru składek osób
współpracujących z prowadzącymi pozarolniczą działalność.
I. Fucha na boku
Do 30 grudnia 1999 r. dorabiający pracownik składki na ubezpieczenia społeczne z
dodatkowego źródła dochodu (np. z działalności, zlecenia wykonywanego na rzecz
innej firmy) płacił dobrowolnie, bez względu na wysokość pensji z etatu.
Zamiarem ustawodawcy było jednak objęcie obowiązkowymi ubezpieczeniami m.in.
zarabiających mało na etacie, ale mających gdzieś fuchę na boku.
Po tej dacie kwestia podlegania ubezpieczeniom społecznym z dodatkowego dochodu
zależy już od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek z tytułu umowy o
pracę. Mówi o tym art. 9 ust. 1a ustawy sus. I tak, gdy ten jest niższy od 800
zł w przeliczeniu na miesiąc, z dodatkowego źródła trzeba zapłacić składki. Gdy
zaś przychód z pracy w przeliczeniu na miesiąc jest równy lub wyższy, dodatkowy
zarobek jest wolny od składek na ubezpieczenia społeczne.
Od 1 stycznia 2003 r. minimalne wynagrodzenie za pracę to 800 zł brutto oraz 640
zł (80 proc. z 800 zł) - w pierwszym roku pracy i 720 zł (90 proc. z 800 zł) - w
drugim.
Pewien wyłom w opisanej zasadzie uczyniono dla zatrudnionego w pełnym wymiarze
czasu pracy. Skoro przepisy gwarantują mu wypłatę w wysokości co najmniej
minimalnego wynagrodzenia, to z innych tytułów (np. prowadzenia działalności,
wykonywania umowy zlecenia) podlega on zawsze dobrowolnym ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym. I uwaga! - także wtedy, gdy z różnych względów jego
przychód za dany miesiąc, wchodzący do podstawy wymiaru składek, nie osiągnął
pułapu minimalnego wynagrodzenia.
Przyjęcie w tej sytuacji literalnego brzmienia art. 9 ust. 1a ustawy sus (czyli
uzależnienie obowiązku ubezpieczeń z innych tytułów od przychodu wykazanego w
pracowniczym raporcie ZUS RCA) prowadziłoby do pewnych nieprawidłowości. Te
polegałyby głównie na tym, że konieczność odprowadzania składek z dodatkowego
źródła utrzymania zachodziłaby nawet w razie choroby pracownika lub zawinionych
przez pracodawcę opóźnień w wypłacie pensji. Zatem pełnoetatowiec, który w danym
miesiącu osiągnął mniej niż 800 zł z powodu choroby lub ze względu na to, że
pracodawca nie wypłacił mu wynagrodzenia, nie płaci obligatoryjnych składek z
prowadzonej jednocześnie firmy czy wykonywania na rzecz obcego podmiotu
zlecenia. Te dodatkowe tytuły są objęte dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym
i rentowymi.
Inaczej jest z pracującymi w ułamkowym wymiarze czasu pracy (np. na pół czy
ćwierć etatu); do tych już w pełni stosuje się zasadę, że obowiązek ubezpieczeń
z innych tytułów zależy od wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
społeczne ze stosunku pracy. Jeżeli ta wynosi co najmniej minimalne
wynagrodzenie, ubezpieczenia emerytalne i rentowe z innych tytułów są
dobrowolne. W przeciwnym razie, gdy podstawa z etatu jest niższa, ubezpieczenia
z innych tytułów są obowiązkowe.
Emeryt lub rencista na etacie dorabiający na boku (np. prowadzący działalność
gospodarczą), obowiązkowo podlega ubezpieczeniom z umowy o pracę, a z
pozostałych tytułów - dobrowolnym, bez względu na wysokość osiąganego przychodu
z pracy.
Przykład:
Pracownik ma w zakładzie A pół etatu z wynagrodzeniem 500 zł. Zawiera umowę
zlecenia z firmą B. Zastanawia się, czy zusowskie składki musi płacić z obydwu
źródeł dochodu.
- Ponieważ przychód z pracy jest niższy od minimalnego wynagrodzenia, z tytułu
zlecenia podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym oraz
wypadkowemu, jeżeli usługi wykonuje w miejscu lub siedzibie prowadzenia
działalności przez zleceniodawcę. Może również przystąpić do dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego. Powinien się zastanowić, co dla niego korzystniejsze.
Gdyby bowiem opłacał dobrowolnie składkę chorobową ze zlecenia, w razie choroby
dostałby dwa zasiłki, z obydwu tytułów. O ile, oczywiście, spełni pozostałe
warunki do ich przyznania z ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U.
nr 60, poz. 636 ze zm.; dalej: ustawa św. pien.).
II. Na zleceniu u pracodawcy
Powyższych reguł nie stosuje się, gdy pracownik zawarł jednocześnie z własnym
pracodawcą umowę: zlecenia, zleceniopodobną, agencyjną lub o dzieło. W tym
wypadku wskazane umowy cywilnoprawne traktuje się jak stosunek pracy, a
wszystkie składki opłaca od zsumowanych przychodów z obydwu tytułów (tzn. z
pracy i np. umowy o dzieło). Takiego pracownika nie zgłasza się dodatkowo do ZUS
z danej umowy cywilnoprawnej, a przychód z niej otrzymywany wykazuje się łącznie
w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem 01 10 00.
UWAGA!
Jeżeli pracodawca zatrudnił pracownika dodatkowo przed 14 stycznia 2000 r., na
zlecenie, które jest wykonywane do dziś, ze zlecenia osoba ta podlega
dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Obowiązkowa jest jedynie
składka na ubezpieczenie zdrowotne. W takiej sytuacji za tego ubezpieczonego
składa się imienny raport miesięczny ZUS RCA z kodem 01 XX XX, w którym nalicza
się składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z pracy, oraz raport ZUS RZA
z kodem z rozpoczynającym się od 04 XX XX - tylko składki zdrowotne należne z
umowy zlecenia. Dotyczy to także umów zleceniopodobnych i agencyjnych
podpisanych przed tą datą.
Statusu "własnego pracownika" nie mają przebywający na urlopie wychowawczym lub
bezpłatnym. Wprawdzie w tym czasie stosunek pracy trwa, ale praca nie jest
rzeczywiście świadczona i nie dochodzi do wypłaty wynagrodzenia. Zatem jeśli
szef zdecyduje się zaangażować taką osobę na umowę: zlecenia, zleceniopodobną,
agencyjną, składki płaci się tylko od wskazanych umów cywilnoprawnych. Takiego
ubezpieczonego trzeba zgłosić do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego z kodem
rozpoczynającym się cyframi "04". Natomiast w przypadku zawarcia umowy o dzieło
z taką osobą nie ma żadnych składek i tym samym nie zgłasza się takiej osoby do
ZUS.
Przykład:
X, mający etat w zakładzie A, prowadzi równocześnie działalność gospodarczą.
Dodatkowo zawiera z pracodawcą umowę zlecenia. Zastanawia się, jakie składki
musi odprowadzać z firmy.
- Jeżeli przedmiot umowy zlecenia pokrywa się z zakresem działalności (czyli gdy
X podpisał umowę zlecenia w ramach prowadzonej działalności), ze zlecenia nie
podlega on ubezpieczeniom społecznym (ani obowiązkowo, ani dobrowolnie) i - w
konsekwencji - zdrowotnemu. Mamy tu zatem tylko dwa tytuły ubezpieczeń: umowę o
pracę i pozarolniczą działalność gospodarczą, w ramach której X świadczy
pracodawcy pewne usługi na podstawie umowy zlecenia. Wobec tego zakład A nie
zgłasza X do ZUS jako zleceniobiorcy i nie odprowadza za niego składek.
Przykład:
Przedsiębiorca angażuje na pięciodniowym zleceniu osobę, która w tym czasie
wykonuje dwumiesięczne zlecenie na rzecz innego podmiotu. Ten zgłosił ją do
obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Z czego płacić ZUS?
- Pięciodniowa umowa zlecenia stanowi w tej sytuacji tytuł do dobrowolnych
ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego - zdrowotnego. Zatem
jeżeli zleceniobiorca nie przystąpi dobrowolnie do ubezpieczeń emerytalnego i
rentowych, zleceniodawca i tak musi go zgłosić do ZUS do ubezpieczenia
zdrowotnego na formularzu ZUS ZZA. Ubezpieczony może jednak zdecydować, aby
obowiązkowe składki opłacał z owego pięciodniowego zlecenia. Gdy to zrobi,
dwumiesięczne zlecenie na rzecz obcego podmiotu stanie się tytułem do
dobrowolnych ubezpieczeń społecznych, ale tylko w okresie 5 dni wykonywania
drugiej umowy. Składkę zdrowotną trzeba będzie zaś uiszczać z obydwu źródeł.
III. Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników
stanowi przychód w rozumieniu ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.; dalej:
updf), otrzymywany ze stosunku pracy. Zgodnie z jej art. 12 ust. 1 są nim
wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze
bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania. W szczególności chodzi
o: wynagrodzenie zasadnicze, za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki,
nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i inne kwoty, niezależnie od tego,
czy ich wysokość ustalono z góry. Także o świadczenia pieniężne ponoszone za
pracownika, jak też wartość innych świadczeń nieodpłatnych lub częściowo
odpłatnych.
Przychód pracownika to suma wypłat dokonanych w danym miesiącu. Dla celów
ubezpieczeniowych nie ma więc znaczenia fakt, za jaki zaległy miesiąc -
począwszy od stycznia 1999 r. - wypłacono wynagrodzenie w danym miesiącu. Zatem
do podstawy wymiaru składek należnych od pracownika za styczeń przyjmuje się
wszystkie wypłacone mu lub postawione do dyspozycji w styczniu przychody.
Czego do przychodu się nie wlicza
Podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie stanowi
wynagrodzenie za czas choroby oraz zasiłki. Liczne wyłączenia przewiduje też ż 2
ust. 1 pkt. 1-32 rozp. podst. wym. Chodzi tu o:
nagrody jubileuszowe (gratyfikacje), które - zgodnie z obowiązującymi w firmie
przepisami płacowymi - przysługują nie częściej niż co 5 lat. Do tej podstawy
wymiaru nie wejdzie również nagroda jubileuszowa, którą pracownik dostał przed
upływem owych 5 lat, gdyż udokumentował zatrudnienie, nieuwzględnione przy
ustalaniu prawa do poprzedniej nagrody. Dotyczy to także wypłaconej wcześniej
nagrody jubileuszowej pracownikowi przechodzącemu na świadczenie
przedemerytalne, emeryturę lub rentę związaną z wypadkiem przy pracy lub chorobą
zawodową albo na rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy
(tzw. I lub II grupa) z innych przyczyn, któremu do nabycia prawa do nagrody
brakuje mniej niż 12 miesięcy, licząc od dnia rozwiązania stosunku pracy.
Wyłączenie obejmuje jednak tylko nagrody związane z jubileuszem pracownika, a
nie pracodawcy. Wobec tego nagroda, którą pracownik otrzymał na 50-lecie firmy,
stanowi jego przychód wliczany do podstawy wymiaru składek.
należności obliczone od wielkości efektów uzyskanych przez zastosowanie
pracowniczego projektu wynalazczego i za dokumentację dostarczoną bezumownie
przez twórcę projektu, przydatną do stosowania projektu, oraz nagrody za
wynalazczość, prace badawcze i wdrożeniowe. Należności te są wyłączone z
podstawy wymiaru od 31 maja 1999 r. Gdy więc przekazanie pracodawcy praw do
korzystania z wynalazku nastąpiło między 1 stycznia a 30 maja 1999 r., taki
przychód jest oskładkowany, a gdy po 30 maja 1999 r. - wolny od ZUS.
nagrody ministra gospodarki za szczególne osiągnięcia w eksporcie,
odprawy pieniężne w związku z przejściem na emeryturę lub rentę,
odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu:
wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie
zakładu pracy; nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o
pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia; skrócenia okresu jej wypowiedzenia;
niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy. Podstawy
wymiaru nie stanowią więc odprawy przysługujące na podstawie ustawy z 28 grudnia
1989 r. o szczegółowych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z
przyczyn dotyczących zakładu pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. nr 112, poz.
980 ze zm., dalej: ustawa o zwolnieniach grupowych). Także inne odprawy lub
odszkodowania, wypłacane na podstawie k.p., porozumienia pracodawcy ze związkiem
zawodowym czy indywidualnego porozumienia ze zwalnianym. Są one wyłączone z
podstawy wymiaru składek bez względu na ich wysokość.
odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na
podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 k.p.,
odprawy wypłacone pracownikom powołanym do zasadniczej służby wojskowej na
podstawie art. 125 ustawy z 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony
Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jedn. Dz. U. z 2002 r. nr 21, poz. 205 ze zm.)
wartość świadczeń rzeczowych oraz ekwiwalenty za te świadczenia wynikające z
przepisów BHP, w tym posiłków profilaktycznych wydawanych na podstawie art. 232
k.p.,
jednorazowe odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu albo śmierci oraz za przedmioty utracone wskutek wypadku przy pracy,
przysługujące od pracodawcy,
ekwiwalenty za pranie i reperację odzieży roboczej przez pracownika oraz za
przedłużanie używalności odzieży roboczej i używanie odzieży własnej zamiast
roboczej,
ekwiwalenty pieniężne za użyte podczas pracy narzędzia, materiały lub sprzęt,
będące własnością pracownika,
wartość ubioru służbowego (umundurowania), którego używanie należy do obowiązków
pracownika, lub ekwiwalent pieniężny za ten ubiór,
wartość finansowanych przez pracodawcę posiłków udostępnianych pracownikom do
spożycia bez prawa do ekwiwalentu z tego tytułu, z wyłączeniem posiłków
profilaktycznych - do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie jednej czwartej
najniższego wynagrodzenia za pracę. Pracodawca może również przekazać
pracownikom kupony w celu zakupu posiłków w punktach gastronomicznych
świadczących takie usługi.
wartość świadczeń okolicznościowych przyznawanych w formie rzeczowej lub bonów
towarowych, uprawniających do zakupu w sklepach artykułów spożywczych i
przemysłowych, pod warunkiem że nie podlegają one wymianie na pieniądze - do
wysokości kwoty, którą z tego tytułu zwolniono z podatku dochodowego. Zgodnie z
art. 21 ust. 1 pkt. 67 updf w brzmieniu obowiązującym do końca 2001 r. takie
świadczenia były wolne od podatku do wysokości najniższego wynagrodzenia za
pracę za grudzień roku poprzedniego. Od 1 stycznia 2002 r. zwolnienie podatkowe
dotyczy wyłącznie rzeczowych świadczeń okolicznościowych, sfinansowanych w
całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych (zfśs) lub funduszy
związków zawodowych i jest ograniczone limitem połowy najniższego wynagrodzenia
z grudnia zeszłego roku (obecnie to 380 zł). Zatem świadczenia z innych źródeł
niż wskazane (np. ze środków obrotowych przedsiębiorcy) wchodzą do podstawy
wymiaru składek.
ryczałty i ekwiwalenty za używanie do celów służbowych samochodów lub innych
środków lokomocji, niebędących własnością pracodawcy - do kwoty, zwolnionej z
tego tytułu z podatku dochodowego,
zwracane pracownikowi koszty przeniesienia służbowego oraz związane z tym
zasiłki na zagospodarowanie i osiedlenie - do kwoty, którą z tego tytułu
zwolniono z podatku dochodowego,
należności z tytułu podróży służbowych - do wysokości określonej w odrębnych
przepisach, z wyjątkiem równowartości dodatków dewizowych wypłacanych
zatrudnionym na morskich statkach handlowych i rybackich, które są wolne od ZUS
w części odpowiadającej 75 proc. dodatków,
część wynagrodzenia pracowników zatrudnionych za granicą w polskich zakładach
pracy, odpowiadająca równowartości diety przysługującej z tytułu podróży
służbowej poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu. Ustalony w ten sposób
miesięczny przychód osoby, stanowiący podstawę wymiaru składek, nie może być
niższy od prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej na
dany rok, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub
ich projektach,
należności za wykonywanie pracy poza stałym miejscem pracy lub stałym miejscem
zamieszkania: dodatki, ryczałty za rozłąkę oraz strawne - do kwoty, którą z tego
tytułu zwolniono z podatku dochodowego,
świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach
zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
świadczenia z funduszu utworzonego na cele socjalno-bytowe na podstawie układu
zbiorowego pracy (uzp) w zakładzie, który nie tworzy zfśs - do wysokości odpisu
podstawowego, określonego w art. 5 ust. 2 ustawy z 4 marca 1994 r. o zakładowym
funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn. Dz. U. z 1996 r. nr 70, poz. 335 ze
zm.; dalej: ustawa o zfśs),
świadczenia urlopowe,
zapomogi losowe w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych
lub długotrwałej choroby,
środki otrzymywane w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywizacji
zawodowej na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób
niepełnosprawnych na podstawie odrębnych przepisów, z zakładowego funduszu
rehabilitacji osób niepełnosprawnych albo z zakładowego funduszu aktywności, z
wyłączeniem wynagrodzeń finansowanych ze środków tych funduszy,
składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo podczas pobierania
wynagrodzenia za chorobę od pracodawcy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego,
opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie u.z.p. lub przepisów
płacowych. Z takiego zwolnienia korzysta zatem np. dodatek za wysługę lat, jeśli
pracownik go otrzymuje podczas zwolnienia.
dodatki uzupełniające 70- lub 80-proc. zasiłek chorobowy - do kwoty nie
przekraczającej, łącznie z tym zasiłkiem, 100 proc. przychodu pracownika,
stanowiącego podstawę wymiaru składek,
korzyści materialne wynikające z u.z.p., regulaminów wynagradzania lub innych
przepisów płacowych, polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych od
detalicznych niektórych artykułów, przedmiotów lub usług czy korzystaniu z
bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji,
dodatkowe świadczenia niemające charakteru deputatu przyznawane na podstawie
przepisów szczególnych - kart branżowych, np. ekwiwalent pieniężny z tytułu
zwrotu kosztów przejazdów urlopowych, świadczenia na pomoce naukowe dla dzieci
czy z okazji uroczystych dni (jak tradycyjne "barbórkowe"), z wyjątkiem nagród
pieniężnych wypłacanych z tytułu uroczystych dni,
nagrody za wyniki sportowe od klubów sportowych oraz nagrody za wybitne
osiągnięcia sportowe, wypłacane zawodnikom ze środków budżetowych,
świadczenia przyznane przez pracodawcę - zgodnie z odrębnymi przepisami - na
podnoszenie kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego pracowników, z
wyłączeniem tych za czas urlopu szkoleniowego oraz zwolnienia z części dnia,
przysługujące pracownikom podejmującym naukę lub podnoszącym kwalifikacje
zawodowe w formach pozaszkolnych,
świadczenia w naturze w postaci działki gruntu,
finansowane przez pracodawcę składki na grupowe ubezpieczenia na życie
(dotyczące ryzyk 1 oraz 3-5 działu I wymienionych w załączniku do ustawy dział.
ubezp.), zawarte lub odnowione przed 9 lipca 1998 r. Od takich składek nie płaci
się ZUS do wysokości 7 proc. bieżącej, przeciętnej, miesięcznej podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe, przypadającej na jednego
pracownika. Oczywiście, dopiero po spełnieniu kilku warunków. Po pierwsze:
pracodawca nie może być uprawnionym do otrzymania świadczenia ubezpieczeniowego.
Po drugie: polisa w okresie 5 lat, licząc od końca roku, w którym ją zawarto,
wyklucza:
- możliwość odstąpienia od umowy,
- zaciąganie zobowiązań pod jej zastaw,
- wypłatę z tytułu dożycia oznaczonego wieku.
Po trzecie: program objął co najmniej połowę pracowników danego zakładu w dniu
zawarcia umowy.
opłacane przez pracodawcę składki na grupowe ubezpieczenia na życie pracowników
(też od ryzyk 1 oraz 3-5 działu I), zawarte lub odnowione przed 1 kwietnia 1999
r. (data wejścia w życie ustawy z 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach
emerytalnych; tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. nr 60, poz. 623 ze zm; dalej: ustawa
ppe). Te są wolne od ZUS do takiej samej wysokości jak poprzednie oraz po
spełnieniu pierwszego i drugiego z powyższych wymogów, z tym że wskazane
wykluczenia obowiązują do uzyskania przez pracownika 60 lat albo wcześniejszych
uprawnień emerytalno-rentowych. Ponadto polisa musi zapewniać prawo
przystąpienia do niej co najmniej połowie pracowników danej firmy.
koszty poniesione przez pracodawcę na nabycie przez pracowników jednostek
uczestnictwa funduszy powierniczych i funduszy inwestycyjnych.
Aby wydatki te skorzystały z zusowskiej ulgi (też do 7 proc. bieżącej,
przeciętnej, miesięcznej podstawy na jedną osobę), umowa pracodawcy z
towarzystwem funduszy powierniczych (funduszem inwestycyjnym) i pracownikiem -
do czasu uzyskania przez pracownika 60 lat albo wcześniejszych uprawnień
emerytalnych lub rentowych - nie może dopuszczać:
- umorzenia jednostek uczestnictwa funduszy powierniczych,
- możliwości żądania odkupienia jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych
nabytych za środki pieniężne przekazane przez zakłady pracy,
- zaciągania zobowiązań pod zastaw wierzytelności, której przedmiotem jest
umorzenie przez towarzystwo funduszy powierniczych lub odkupienie jednostek
uczestnictwa przez towarzystwo funduszy inwestycyjnych.
Musi także umożliwiać jej zawarcie co najmniej połowie pracowników danego
pracodawcy. Zwolnienie dotyczy wyłącznie takich umów, które zawarto lub
odnowiono przed 1 kwietnia 1999 r.
Dodajmy, że składki na wskazane ubezpieczenia grupowe zawarte po 21 września
2001 r. lub nabyte jednostki uczestnictwa funduszy powierniczych i funduszy
inwestycyjnych, płacone przez zakład za pracownika będącego jednocześnie
uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego, są dla niego - przychodem
oskładkowanym. A zatem składki na grupową polisę na życie pracowników są
zwolnione z ZUS tylko, gdy pracodawca zawarł daną umowę odpowiednio przed 9
lipca 1998 r. lub 1 kwietnia 1999 r., a pracownicy przystąpili do niej do 21
września 2001 r. Jeżeli zdecydowali się na to po tej dacie, opłacane w ten
sposób składki trzeba doliczyć do ich przychodu i zapłacić od nich pełny ZUS.
Należy zaznaczyć, iż nie zawsze więc wyłączenia z podstawy opodatkowania są
tożsame z wyłączeniami z podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych.
Jak wycenić świadczenia w naturze
Często zdarza się, że pracodawca - chcąc wyróżnić zasłużonego pracownika -
wynagradza go pewnymi dodatkowymi gratyfikacjami, np. posyła w drogą podróż do
Egiptu czy z okazji 20-lecia firmy wręcza złoty zegarek. Obdarowany cieszy się,
ale do czasu. Rychło może się okazać, że po powrocie z zagranicznych wojaży w
następnym miesiącu z pensji nie zostanie mu nic, a - być może - jeszcze będzie
musiał coś pracodawcy zwrócić. Od każdego takiego "prezentu" trzeba bowiem
zapłacić słone składki na ZUS.
Przykład:
We wrześniu 2002 r., w nagrodę za nienaganną pracę, szef posłał pracownika na
dwuosobową wycieczkę do Egiptu. Podróż kosztowała zakład 6 tys. zł. Po powrocie
pracownik nie dostał pensji za wrzesień (miesięcznie zarabia 3000 zł brutto).
Obciążono go zusowskimi składkami i podatkiem od wartości wycieczki. Tak
wyjaśniła księgowa. Czy miała rację?
- Niestety, księgowa postąpiła prawidłowo. Zakupiona przez zakład wycieczka
stanowi przychód pracownika zgodnie z art. 12 updf. Podlega więc opodatkowaniu i
oskładkowaniu. Za wrzesień pracownik zapłacił podatek i zusowskie składki nie
tylko od comiesięcznej pensji, ale i od wartości wycieczki (czyli łącznie od 9
tys. zł). Spróbujmy zatem policzyć, ile powinien dostać we wrześniu do ręki.
Najpierw z przychodu pracownika za wrzesień 2002 r. potrąca się koszty
uzyskania. Zakładamy, iż ma on jedną umowę o pracę z jednym zakładem i mieszka w
tym samym mieście, w którym mieści się siedziba pracodawcy; właściwe dla niego
koszty uzyskania to 96,26 zł.
9000 zł - 96,26 zł = 8903,74 zł
Potem odejmuje się składki na ubezpieczenia społeczne finansowane z jego
przychodu, tj. 18,71 proc. (emerytalną - 9,76 proc. podstawy wymiaru, rentową -
6,5 proc. i chorobową - 2,45 proc.):
9000 zł x 18,71 proc. = 1683,90 zł
8903,74 zł - 1683,90 zł = 7220 zł - podstawa opodatkowania po zaokrągleniu do
pełnych zł.
Następnie oblicza się zaliczkę podatkową:
7220 zł x 19 proc. - 43,18 zł = 1328,60 zł
Oblicza się składkę zdrowotną i odejmuje od zaliczki:
(9000 zł - 1683,90 zł) x 7,75 proc. = 567 zł - składka zdrowotna
1328,60 zł - 567 zł (składka zdrowotna) = 761,10 zł - zaliczka do urzędu
skarbowego po zaokrągleniu do pełnych dziesiątek groszy.
Oblicza się, ile pracownik powinien dostać do ręki wrześniowej pensji:
3000 zł - 1683,90 zł - 761,10 zł - 567 zł = -12 zł
Wychodzi na to, że te 12 zł pracownik musi jeszcze dopłacić albo pracodawca
potrąci je z jego pensji netto za październik.
Nie ma problemu z wyceną wskazanych podarków (opłacenie wycieczki, kosztowny
zegarek), do przychodu obdarowanego dolicza się po prostu zapłaconą przez szefa
cenę. Nie wszystkie jednak świadczenia w naturze mają wymierną wartość, jak np.
dżinsy dawane pracownikowi raz na kwartał przez przedsiębiorcę, mającego sieć
sklepów z takimi spodniami. Czasami jednak - mimo iż łatwo wskazać koszt
poniesiony przez pracodawcę na takie świadczenie - do przychodu pracownika
dolicza się inną wartość. Jak szacować świadczenia w naturze na rzecz
pracowników, mówi o tym ż 3 rozp. podst. wym.
Najpierw wskazówek szuka się w obowiązujących w przedsiębiorstwie przepisach
płacowych, które często określają sposób ustalania ekwiwalentu pieniężnego
takiego świadczenia. Dopiero gdy uzp, regulamin wynagradzania lub inne firmowe
regulacje płacowe milczą na ten temat, stosuje się poniższe zasady.
I tak, gdy pracodawca obdarowuje załogę świadczeniami lub rzeczami, wchodzącymi
w zakres jego działalności gospodarczej (jak w podanym przykładzie z dżinsami),
wycenia się je według cen stosowanych wobec zewnętrznych odbiorców (tu - wobec
klientów sklepu ze spodniami). Gdy zaś szef kupuje coś pracownikowi, ekwiwalent
pieniężny ustala się według ceny zakupu (łącznie z VAT).
Przykład:
Prezes spółki komputerowej zagwarantował najlepszemu przedstawicielowi
handlowemu, że będzie pokrywał pełny koszt rozmów z jego prywatnej komórki.
Pozostały personel nie korzysta z takich preferencji. Za maj rachunek za telefon
wyniósł 540 zł.
- Cenę z faktury, czyli 540 zł, należy zsumować z wynagrodzeniem pracownika za
maj, które otrzymał w gotówce, i składki na ZUS opłacić od łącznej kwoty.
Odrębne reguły dotyczą darmowego udostępniania przez zakład mieszkania. Takie
świadczenie w naturze wycenia się następująco. Gdy chodzi o lokal:
spółdzielczy typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości obowiązującego go
czynszu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
komunalny - czynszu wyznaczonego dla niego przez gminę,
własnościowych, z wyłączeniem lokali spółdzielczych typu własnościowego oraz
domów stanowiących własność prywatną - według zasad i stawek czynszu dla
mieszkań komunalnych na tym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy,
w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez
hotel.
Gdy więc zakład sam wynajmuje mieszkanie, które udostępnia pracownikowi, do
podstawy wymiaru składek tego ostatniego wlicza się nie faktyczny koszt, jaki
poniósł pracodawca, lecz wartość czynszu obowiązującego dla tego typu lokalu.
Przykład:
Firma zawarła umowę najmu mieszkania spółdzielczego, na podstawie której
właścicielowi mieszkania płaci 1000 zł. Czynsz do spółdzielni za to mieszkanie
wynosi 300 zł. Od maja do sierpnia spółka udostępnia to mieszkanie zatrudnionemu
pracownikowi.
- Do podstawy wymiaru składek pracownika w tych miesiącach dolicza się 300 zł, a
więc kwotę czynszu do spółdzielni, a nie faktycznie płaconą właścicielowi
mieszkania.
Gdyby natomiast zakład zwracał pracownikowi koszty wynajmu lokalu (pracownik
dostawałby co miesiąc pieniądze na opłacenie kosztów najmu), wówczas do jego
przychodu w gotówce należałoby dodać pełną kwotę otrzymywaną od pracodawcy.
Przychód pracownika w walutach obcych przyjmuje się do podstawy wymiaru składek
na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po przeliczeniu na złote w sposób
określony w updf. Natomiast podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe pracowników skierowanych do pracy lub służby w przedstawicielstwach
dyplomatycznych, urzędach konsularnych, stałych przedstawicielstwach przy
Organizacji Narodów Zjednoczonych i innych misjach specjalnych za granicą
stanowi kwota odpowiadająca kwocie ekwiwalentu pieniężnego za urlop
wypoczynkowy.
Na koniec miesiąca każdy płatnik składek w pierwszej kolejności powinien
ustalić, czy dany składnik wynagrodzenia jest przychodem ze stosunku pracy
(gotówkowym lub w naturze). Następnie trzeba sprawdzić, czy przychód ten nie
jest wyłączony z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Jeżeli nie, można brać się za wycenę świadczeń w naturze.
Dodajmy jeszcze, że przeliczone w powyższy sposób świadczenia w naturze ujmuje
się także w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, FP i FGŚP.
Limit 30-krotności
Podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowych pracownika nie może być wyższa
w danym roku od 30-krotności przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (w 2003 r.
od 65 850 zł). Gdy przychód przekroczy tę kwotę, od nadwyżki wskazanych składek
nie płaci się. W celu ustalenia limitu 30-krotności sumuje się co miesiąc
narastająco od początku roku wszystkie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe, z wszystkich tytułów danego ubezpieczonego. Uwzględnia się
tu zatem wszystkie przychody, stanowiące podstawę wymiaru tych składek,
wypłacone lub postawione do dyspozycji pracownika od 1 stycznia do 31 grudnia
danego roku. Bez znaczenia jest przy tym fakt, że wskutek kłopotów finansowych
część zeszłorocznej pensji pracodawca wypłacił dopiero w następnym roku. Zatem
otrzymane w styczniu tego roku wynagrodzenie, choćby jeszcze zaległe za zeszły
rok, to przychód pracownika z 2003 r. Zatem dolicza się go do innych przychodów
z 2003 r., aby sprawdzić, czy nie nastąpi przekroczenie górnej rocznej podstawy
wymiaru składek emerytalnych i rentowych.
Przykład:
Przez część 2003 r. pracownica przebywała na urlopie macierzyńskim, przez ten
czas zakład naliczał od niej składki emerytalne i rentowe. Potem wróciła do
pracy.
- Aby skontrolować, czy jej przychód przekroczył 65 850 zł, trzeba dodać
podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z obydwu źródeł
dochodu: zasiłku macierzyńskiego i następnie z umowy o pracę.
Gdy pracownik był zatrudniony równocześnie u dwóch pracodawców, do ustalenia
limitu 30-krotności sumuje się podstawę wymiaru składek w obydwu zakładach.
Do końca 2002 r. śledzenie limitu 30-krotności należało do ZUS. W ciągu 3
miesięcy od otrzymania dokumentów, potwierdzających przekroczenie tej kwoty, ZUS
niezwłocznie informował o tym płatników, a - za ich pośrednictwem - również
zainteresowanego. Nowela ustawy sus z 18 grudnia 2002 r. (Dz. U. nr 241, poz.
2074) uwolniła ZUS od tej uciążliwości. Od 1 stycznia 2003 r. kontrola limitu
30-krotności to wyłączne zadanie ubezpieczonych. To oni mają obserwować przyrost
podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych korzystając z branych od
pracodawców (zleceniodawców itd.) co miesiąc informacji. O przekroczeniu limitu
30-krotności powinni natychmiast zawiadomić płatnika, aby nie popłynęły
nienależne składki. Zaleca się przy tym niezwykłą ostrożność, gdyż - zgodnie
art. 19 ustawy sus - za skutki błędnego oświadczenia o przekroczeniu maksymalnej
podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych odpowiada sam ubezpieczony.
Przykład:
Roman F. ma dwa etaty, każdy z wynagrodzeniem 5000 zł brutto miesięcznie. Zdaje
sobie sprawę, że do przekroczenia 65 850 zł brakuje mu równo 5000 zł.
- Roman F. powinien złożyć np. pracodawcy A oświadczenie, aby ten nie
odprowadził w danym miesiącu za niego składek emerytalnych i rentowych. Opłaci
je pracodawca B.
Jeżeli pracownik nie poinformuje żadnego z płatników o przekroczeniu rocznego
limitu, składki naliczą obaj. W takim wypadku płatnicy po ustaleniu tego
przekroczenia muszą skorygować dokumenty, a składki rozliczyć proporcjonalnie, a
więc każdy od 2500 zł.
Na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz wypadkowe zatrudnionych
stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez
stosowania ograniczenia górnej rocznej podstawy wymiaru składek.
W związku z tym płatnik ma obowiązek odprowadzać za ubezpieczonego składki
chorobowe i wypadkowe także wówczas, gdy z powodu przekroczenia limitu
30-krotności nie są płacone składki emerytalne i rentowe.
IV. Finansowanie składek
Składka na ubezpieczenie emerytalne wynosi 19,52 proc. podstawy wymiaru, rentowe
- 13 proc., chorobowe - 2,45 proc., wypadkowe - jest zróżnicowana w zależności
od rodzaju prowadzonej działalności przez pracodawcę i liczby ubezpieczonych
wypadkowo.
Składki emerytalne i rentowe po połowie (czyli odpowiednio po 9,76 i 6,5 proc.)
finansują pracodawca i pracownik, chorobowe - sam pracownik, a wypadkowe -
pracodawca.
Przy niepełnosprawnych inaczej
Pewne odrębności w finansowaniu składek stosuje się przy pracownikach
niepełnosprawnych. Zasady opłacania za nich składek w roku bieżącym regulują
ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. nr 123, poz. 776 ze zm.) i ustawa
sus.
Przyznanie komuś znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nie
wyklucza możliwości podejmowania przez niego pracy zarobkowej. Przepisy
stwarzają pewne preferencje ich pracodawcom. Daje im również możliwość uzyskania
statusu zakładu pracy chronionej (zpchr) czy zakładu aktywizacji zawodowej
(zaz), co jest związane z różnego rodzaju ulgami, również ubezpieczeniowymi.
I tak, składki na ubezpieczenia społeczne niepełnosprawnych o znacznym lub
umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, zaangażowanych u pracodawcy
zatrudniającego mniej niż 25 osób w przeliczeniu na pełne etaty oraz w zpchr i
zaz, nalicza się na zasadach określonych w ustawie sus. Przy ustalaniu owych 25
osób bierze się pod uwagę tych pracowników i chałupników, którzy podlegali
ubezpieczeniom społecznym z tych tytułów choćby przez jeden dzień miesiąca.
Zatem pomija się:
przebywających na urlopie bezpłatnym,
korzystających z urlopu wychowawczego,
pobierających zasiłek macierzyński,
nieświadczących pracy w związku z odbywaniem zasadniczej lub zastępczej służby
wojskowej.
Uwzględnia się natomiast:
zatrudnionych na umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego,
pobierających zasiłki z ubezpieczenia chorobowego (oprócz macierzyńskiego),
uczestników Ochotniczych Hufców Pracy, wykonujących pracę na umowę o pracę.
W firmach zatrudniających mniej niż 25 osób w stosunku do pracowników o znacznym
lub o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności:
część wynagrodzenia, odpowiadającą składce emerytalnej należnej od
zatrudnionego, finansuje Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych
(PFRON),
część kosztów osobowych pracodawcy, odpowiadającą składce emerytalnej należnej
od pracodawcy, finansuje budżet państwa.
W zpchr i zaz w stosunku do zatrudnionych niepełnosprawnych:
część wynagrodzenia, odpowiadającą składkom emerytalnej chorobowej należnym od
pracownika, finansuje PFRON,
część kosztów osobowych zakładu, odpowiadającą należnym od pracodawcy składkom
emerytalnej i rentowym, finansuje budżet państwa, a w części odpowiadającej
składce wypadkowej - PFRON.
Za niepełnosprawnego pracodawca może uznać wyłącznie zatrudnionego po
przedstawieniu przez niego stosownego orzeczenia. Dofinansowanie składek przez
budżet państwa i PFRON może nastąpić dopiero po tym dniu.
Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności w dokumentach ubezpieczeniowych wykazuje
się jako szósty znak w kodzie tytułu ubezpieczenia. Oznacza to konieczność
zmiany stosowanego przez płatnika składek dla danego ubezpieczonego kodu tytułu
ubezpieczenia od dnia następującego po tym, w którym ten doręczył orzeczenie. W
celu dokonania zmiany, płatnik musi złożyć na formularzu:
ZUS ZWUA - wyrejestrowanie z ubezpieczeń z dotychczasowym kodem, podając dzień
następny po dacie doręczenia płatnikowi orzeczenia,
ZUS ZUA - zgłoszenie do ubezpieczeń (z nowym kodem tytułu ubezpieczeń) z
podaniem dnia następnego po dacie doręczenia orzeczenia.
Jeżeli orzeczenie o uzyskaniu lub utracie stopnia niepełnosprawności zostanie
doręczone w trakcie miesiąca, to uzyskany przez pracownika przychód, stanowiący
podstawę wymiaru składek, trzeba ustalić proporcjonalnie za okres do
przedłożenia orzeczenia oraz po tym dniu. Składki powinny zostać rozliczone w
odrębnych imiennych raportach miesięcznych (odpowiednio z poprzednim i nowym
kodem), z uwzględnieniem dofinansowania przez PFRON oraz budżet państwa w
odpowiedniej części miesiąca.
Zatrudniające niepełnosprawnych firmy z załogą poniżej 25 osób, zpchr i zaz w
bloku III imiennego raportu miesięcznego ZUS RCA naliczają składki na
ubezpieczenia społeczne w rozbiciu na finansowane przez ubezpieczonego (po pół
składki emerytalnej i rentowej, cała chorobowa) i płatnika składek (po pół
składki emerytalnej i rentowej, cała wypadkowa). Naliczenie tych składek w
imiennym raporcie miesięcznym następuje na zasadach ogólnych. Z kolei składki
społeczne, finansowane przez PFRON i budżet państwa, wykazuje się w deklaracji
rozliczeniowej w bloku IV "Zestawienie należnych składek na ubezpieczenia
społeczne i źródeł finansowania". Różnica między składką na ubezpieczenia
społeczne, potrącaną osobom niepełnosprawnym, a jej częścią odprowadzaną do ZUS
pozostaje w tych zakładach.
Reasumując, preferencyjne zasady finansowania składek na ubezpieczenia społeczne
stosuje się do:
pracowników i chałupników, zaliczonych do znacznego lub umiarkowanego stopnia
niepełnosprawności, w firmach zatrudniających do 25 osób,
niepełnosprawnych zatrudnionych w zpchr i zaz.
Nie dotyczą one natomiast niepełnosprawnych pracowników i chałupników
zaangażowanych w innych podmiotach.
V. Na FP i FGŚP
Składka na FP wynosi 2,45 proc. podstawy wymiaru i jest finansowana ze środków
pracodawcy. Podstawę jej wymiaru stanowi podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe bez stosowania limitu 30-krotności. Oznacza
to, że po przekroczeniu przez przychód ubezpieczonego kwoty 65 850 zł, składki
na FP nadal się opłaca.
Pracodawca opłaca składki na Fundusz Pracy od pracowników, których przychód z
pracy (oczywiście tylko ten, stanowiący podstawę wymiaru składek) w przeliczeniu
na okres miesiąca jest równy co najmniej minimalnemu wynagrodzeniu. Zatem przy
pełnoetatowcach równy co najmniej 800 zł, a przy zatrudnionych bez dwuletniego
stażu odpowiednio co najmniej 640 zł - w pierwszym roku pracy i 720 zł - w
drugim.
W związku z tym, jeżeli praca jest wykonywana przez część miesiąca z
następujących powodów:
rozpoczęcia lub zakończenia umowy w trakcie miesiąca,
pobierania przez część miesiąca wynagrodzenia za chorobę od pracodawcy (art. 92
k. p.) lub zasiłku chorobowego,
korzystania przez część miesiąca z urlopu bezpłatnego lub innej nieobecności bez
prawa do wynagrodzenia, należy ustalić, jaka byłaby podstawa wymiaru składek
emerytalnych i rentowych, gdyby pracę świadczono pełny miesiąc. Gdy po
przeliczeniach okaże się, że przychód wynosi co najmniej tyle co minimalne
wynagrodzenie, trzeba opłacić składki na FP.
W praktyce zatem składkę na FP zawsze trzeba potrącić od zatrudnionego w pełnym
wymiarze czasu pracy.
Problem powstaje, gdy pracownik uzyskuje przychody z różnych źródeł. Znaczenie
ma tu łączna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i
rentowe z wszystkich tytułów.
Gdy więc osoba na niepełnym etacie otrzymuje 500 zł wynagrodzenia, pracodawca
nie odprowadza składki na FP. Jeżeli jednak ma on pół etatu z 500 zł pensji w
innym podmiocie, wówczas obowiązek taki jest od łącznej podstawy z obydwu
stosunków pracy, gdyż ta przekroczyła minimalne wynagrodzenie.
Zatem pracodawca zatrudniający pracownika na część etatu za mniej niż minimalne
wynagrodzenia, powinien uzyskać od pracownika informację, czy podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów.
Składki na FGŚP muszą opłacać pracodawcy za zatrudnionych w związku z prowadzoną
działalnością gospodarczą z wyjątkiem zakładów budżetowych i gospodarstw
pomocniczych jednostek budżetowych. Nie dotyczy to pracodawców niewypłacalnych,
zpchr, zaz i tych, których upadłość lub likwidację wyłączają odrębne przepisy.
Składka na FGŚP wynosi 0,15 proc. i jest finansowana ze środków pracodawcy.
Podstawę jej wymiaru stanowi podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe bez stosowania limitu 30-krotności.
VI. Ubezpieczenie zdrowotne
Obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym są objęte osoby mające obywatelstwo
polskie oraz cudzoziemcy z kartą stałego pobytu, kartą czasowego pobytu lub wizą
pobytową z prawem do pracy, jeżeli podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu
społecznemu lub ubezpieczają się dobrowolnie. Zatem pracownicy Polacy czy
pracownicy cudzoziemcy, posiadający wskazane dokumenty legalizacji pobytu,
składkę zdrowotną płacą obligatoryjnie. Od 1 stycznia 2003 r. wynosi ona 8 proc.
podstawy wymiaru. Tę stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia
emerytalne i rentowe wraz z wynagrodzeniem za chorobę, bez stosowania limitu
30-krotności, pomniejszona o kwoty składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe
i chorobowe, finansowanych przez pracownika (razem to 18,71 proc.).
Do końca 2002 r. całą składkę zdrowotną odliczano od zaliczki na podatek
dochodowy od osób fizycznych. Począwszy od składek należnych za styczeń tego
roku odliczeniu podlega tylko 7,75 proc. podstawy wymiaru składki, natomiast
resztę (czyli 0,25 proc.) finansują ubezpieczeni z własnych środków. Jeśli
składka zdrowotna naliczona np. od umowy o pracę jest wyższa od zaliczki
podatkowej, ulega obniżeniu do wysokości tej zaliczki.
VII. Jak zgłaszać i rozliczać
Pracodawca jest obowiązany zgłosić pracownika na druku ZUS ZUA do ubezpieczeń
społecznych i zdrowotnego w ciągu 7 dni od rozpoczęcia umowy o pracę. Podobnie
po zakończeniu zatrudnienia musi go wyrejestrować na formularzu ZUS ZWUA.
Składki wykazuje w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA za kolejne miesiące
wykonywania pracy. Ten składa się również wtedy z zerowymi podstawami wymiaru i
kwotami składek, gdy w danym miesiącu pracownik nie osiągnął żadnych przychodów.
Jeżeli pracodawca zawiera z zatrudnionym drugą umowę o pracę, powinien zgłosić
go do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego na druku ZUS ZUA. W razie
zakończenia jednej umowy i kontynuacji drugiej, nie powinien składać formularza
ZUS ZWUA. Ten trzeba przekazać dopiero po zakończeniu drugiej umowy. Jeśli po
jednej umowie zaczyna się druga (bez dnia przerwy), nie trzeba wyrejestrować
pracownika i ponownie zgłaszać.
W okresie równoczesnego wykonywania dwóch umów o pracę pracodawca składa za
zatrudnionego jeden imienny raport miesięczny ZUS RCA, gdzie składki na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nalicza łącznie od obydwu umów.
Jeżeli pracodawca po zakończeniu umowy o pracę i wyrejestrowaniu pracownika
wypłaca wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, należne od niego
składki wykazuje w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA z kodem tytułu
ubezpieczenia 50 00 XX.
Rozdział II. Na zleceniu
I. Jakie składki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zleceniobiorca obowiązkowo podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym od dnia
oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia jej
rozwiązania lub wygaśnięcia.
Zleceniobiorca, dla którego ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe
lub gdy są dobrowolne i zleceniobiorca przystąpił do tych ubezpieczeń, podlega
również ubezpieczeniu wypadkowemu. Pod warunkiem jednak, że pracę wykonuje w
miejscu lub siedzibie prowadzenia działalności przez zleceniodawcę. Gdy praca
jest wykonywana gdzie indziej, zleceniobiorca nie jest objęty ubezpieczeniem
wypadkowym.
Ustawa sus nie zawiera własnych definicji siedziby czy miejsca prowadzenia
działalności. Posiłkowo sięga się tu do k.c., a zgodnie z jego art. 41, jeżeli
ustawa lub oparty na niej statut nie stanowią inaczej, siedzibą osoby prawnej
jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający. Zatem w pierwszej
kolejności o tym, co jest siedzibą danego podmiotu, przesądza statut lub inny
akt go konstytuujący. Należy jednak podkreślić, iż siedzibą jest miejscowość, a
nie konkretny budynek lub adres.
Miejsce prowadzenia działalności również powinien określać statut lub inny akt
konstytuujący podmiot. Jeżeli dany płatnik składek jako miejsce prowadzenia
działalności podał cały kraj, to każdego zleceniobiorcę musi zgłaszać do
ubezpieczenia wypadkowego.
Ubezpieczenie chorobowe ma dla zleceniobiorcy charakter dobrowolny. Z tym że
może do niego przystąpić jedynie ten zleceniobiorca, za którego obowiązkowo
opłaca się składki emerytalne i rentowe.
Objęcie ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o
objęcie tym ubezpieczeniem, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek
złożono. Od 1 stycznia 2003 r. osoby, które zgłaszają się do dobrowolnego
ubezpieczenia chorobowego i obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych w
terminie 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń, są obejmowane ubezpieczeniem
chorobowym od dnia wskazanego we wniosku.
Jeżeli z umowy wynika, że jest ona wykonywana nieodpłatnie, osoba nie podlega
ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu.
Przykład:
Osoba zawarła umowę zlecenia na okres od 2 stycznia do 31 marca 2003 r. To jej
jedyny tytuł do ubezpieczeń. Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego
płatnik złożył 5 stycznia. W zgłoszeniu tym zleceniobiorca złożył również
wniosek o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od 2 stycznia.
- W związku z tym, że dotrzymano terminu dokonania zgłoszenia do obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych (w ciągu 7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń, czyli
w tym wypadku od 2 stycznia), zleceniobiorca jest objęty dobrowolnym
ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku, tj. od 2 stycznia 2003
r. Natomiast zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca 2002 r. mogło to
nastąpić nie wcześniej niż od dnia złożenia wniosku (jak w tym wypadku od 5
stycznia tego roku).
Ubezpieczenie chorobowe ustaje od dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tego
ubezpieczenia, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek złożono
(wniosek również jest zgłaszany do płatnika, który przekazuje go do ZUS).
Ubezpieczenie to ustaje również wówczas, gdy zleceniobiorca zakończy wykonywanie
umowy zlecenia (ustanie tytułu do ubezpieczeń).
Emeryt i rencista
Pod pojęciem "renta" ustawa sus rozumie wyłącznie świadczenia pieniężne z
systemu ubezpieczenia społecznego realizowanego przez Zakład Ubezpieczeń
Społecznych i Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego bądź zaopatrzenia
emerytalnego osób w stosunku służby, np. funkcjonariuszy policji czy straży
pożarnej. Nie ma przy tym znaczenia, czy chodzi o rentę z polskiego czy
zagranicznego systemu ubezpieczenia bądź zabezpieczenia społecznego.
Zatem inne świadczenia, jak renta ustanowiona na podstawie k.c., nie są "rentą"
w rozumieniu ustawy sus. Nie jest nią również renta socjalna, przyznawana
zgodnie z ustawą z 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. nr 64, poz.
414 ze zm.).
Emeryt lub rencista, który zawiera umowę zlecenia (począwszy od 14 stycznia 2000
r.), płaci z niej obowiązkowo składki emerytalne i rentowe oraz dobrowolnie -
chorobowe. Ubezpieczeniu wypadkowemu podlega, jeżeli usługi wykonuje w miejscu
lub siedzibie prowadzenia działalności przez zleceniodawcę.
W obrocie funkcjonują jeszcze umowy zlecenia zawarte z emerytem lub rencistą
przed 14 stycznia 2000 r. (przed zmianą ustawy sus). Z tych ubezpieczenia
społeczne są dobrowolne.
W obu wypadkach (zawarcia umowy przed, jak i po tej dacie) koniecznie trzeba
odprowadzić składkę zdrowotną.
W przypadku przystąpienia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych z
tytułu wykonywania umowy w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności
zleceniodawcy, obowiązkowe jest również ubezpieczenie wypadkowe.
Uczeń i student
Student lub uczeń szkoły ponadpodstawowej do ukończenia 26 lat wykonujący pracę
na podstawie umowy zlecenia w ogóle nie podlegają ubezpieczeniom społecznym.
Dotyczy to:
uczniów szkół ponadpodstawowych bez względu na rodzaj szkoły (szkoła zawodowa,
technikum czy liceum) oraz na to, czy nauka jest prowadzona w systemie dziennym,
wieczorowym czy zaocznym,
studentów bez względu na rodzaj szkoły (państwowa czy prywatna) oraz typ studiów
(dzienne, zaoczne czy wieczorowe).
Oznacza to, że zatrudniając ucznia lub studenta do ukończenia 26 lat na umowę
zlecenia, nie zgłasza się go do ubezpieczeń społecznych i - w konsekwencji -
zdrowotnego.
Dodajmy, iż uczniem szkoły ponadpodstawowej pozostaje się do 31 sierpnia danego
roku. Dotyczy to osób, które kontynuują naukę w tej samej szkole, rozpoczynają
naukę w kolejnej szkole, w której rok szkolny biegnie od 1 września lub nie
kontynuują nauki. Tych, którzy przedstawią zaświadczenie o przyjęciu na studia
wyższe, uznaje się za ucznia szkoły ponadpodstawowej do 30 września danego roku.
Status studenta uzyskują oni bowiem dopiero 1 października.
Przykład:
2 stycznia tego roku wydawnictwo zawarło umowę zlecenia z uczniem III klasy
liceum ogólnokształcącego.
- Taki zleceniobiorca w ogóle nie podlega ubezpieczeniom społecznym ani
zdrowotnemu. Zleceniodawca nie zgłasza go zatem do ZUS.
Uczeń, który po ukończeniu szkoły ponadpodstawowej nie kontynuuje nauki i
zawiera umowę zlecenia, od 1 września obowiązkowo podlega z tego tytułu
ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu. Zleceniodawca zatrudniający na zlecenie
studenta, który podczas wykonywania umowy ukończy 26 lat, powinien go zgłosić do
obowiązkowych ubezpieczeń. Często zdarza się, że studenci nie powiadamiają
zleceniodawcy o ich skreśleniu ze studiów, co skutkuje koniecznością ich
zgłoszenia do ZUS. Opóźniony zleceniodawca musi wówczas zgłosić byłego studenta
do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego od dnia, w którym
przestał być studentem, oraz opłacić składki wraz z odsetkami za zwłokę. Może
jednak obciążyć taką osobę odsetkami za zwłokę, powstałymi z powodu
niepoinformowania go w odpowiednim czasie o utracie statusu studenta.
Równocześnie kilka umów
Za zleceniobiorcę zatrudnionego jednocześnie na kilku zleceniach opłaca się
obowiązkowo składki emerytalne i rentowe z tej umowy, którą zawarł najwcześniej.
Z pozostałych ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter dobrowolny.
Dotyczy to również emerytów i rencistów. W takiej sytuacji zleceniobiorca może
jednak zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń i odprowadzać składki z
dowolnie wybranej umowy.
Przykład:
Rencista wykonuje zlecenie na rzecz spółki A, za co otrzymuje 300 zł
wynagrodzenia miesięcznie. Jednocześnie podpisał umowę zlecenia ze spółką B z
pensją 1000 zł.
- Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlega z wybranej umowy, z
drugiej zatem takie ubezpieczenia są dobrowolne. Z obu tytułów koniecznie trzeba
zapłacić składkę zdrowotną.
Ubezpieczenie zdrowotne ma charakter obowiązkowy, zatem składkę na to
ubezpieczenie opłaca się od każdej umowy (tj. tej stanowiącej tytuł do
obowiązkowych ubezpieczeń, jak i pozostałych, z których ubezpieczenia społeczne
mają charakter dobrowolny). Studenci do 26 lat, wykonujący kilka umów zleceń
równocześnie, z żadnej nie podlegają ubezpieczeniom społecznym ani zdrowotnemu.
Tu etat, tam zlecenie
Pracownik, który dorabia sobie na zlecenie na rzecz obcego podmiotu, obowiązkowo
podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z umowy o pracę, a ze zlecenia -
dobrowolnie. Dotyczy to jednak tylko tych, których podstawa wymiaru składki ze
stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca osiąga co najmniej minimalne
wynagrodzenie (czyli odpowiednio 800, 640 lub 720 zł). Jeżeli taka osoba
wykonuje równocześnie kilka umów zleceń dla innych firm, może dobrowolnie
przystąpić do ubezpieczeń z tytułu jednej umowy, wybranych lub ze wszystkich.
Jeżeli wykonujący zlecenie w siedzibie lub miejscu prowadzenia działalności
zleceniodawcy przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych,
podlega również ubezpieczeniu wypadkowemu.
Inaczej jest, gdy w takiej sytuacji podstawa wymiaru składek z pracy jest niższa
od minimalnego wynagrodzenia. Wówczas składki trzeba zapłacić zarówno z umowy o
pracę, jak i ze zlecenia.
W razie równoczesnego wykonywania kilku zleceń na rzecz obcych firm, osoba taka
obowiązkowo podlega ubezpieczeniom ze stosunku pracy i jednej wybranej umowy
zlecenia. Ubezpieczenia społeczne z pozostałych umów zleceń mają charakter
dobrowolny.
Bez względu na charakter ubezpieczeń społecznych obowiązkowo należy opłacić
składkę zdrowotną ze wszystkich wykonywanych umów.
Zlecenie plus biznes
Zleceniobiorca prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność może wybrać, z
którego tytułu płacić obowiązkowe składki społeczne. Gdy dokona wyboru, drugi
tytuł podlega dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym. Z obu źródeł trzeba jednak
zapłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne.
Jeżeli umowa zlecenia lub zleceniopodobna jest wykonywana w ramach prowadzonej
pozarolniczej działalności gospodarczej (przedmiot prowadzonej działalności jest
taki sam, jak przedmiot wykonywanej umowy), nie mamy do czynienia ze zbiegiem
tytułów do ubezpieczeń społecznych. Wówczas ubezpieczony podlega obowiązkowo
ubezpieczeniom społecznym oraz zdrowotnemu z tytułu firmy, nie opłaca żadnych
składek ze zlecenia.
II. Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek emerytalnych i rentowych zleceniobiorcy stanowi
przychód w rozumieniu updf, jeżeli w umowie odpłatność określono kwotowo, w
kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Gdy wynagrodzenie
ustalono w inny sposób, podstawa wymiaru to zadeklarowana kwota, nie niższa od
minimalnego wynagrodzenia.
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie wypadkowe zleceniobiorców stanowi
podstawa wymiaru składek emerytalnych i rentowych bez stosowania limitu
30-krotności.
Natomiast podstawę wymiaru składek chorobowych stanowi podstawa wymiaru składek
emerytalnych i rentowych, nie wyższa w danym miesiącu od 250 proc. przeciętnego
miesięcznego wynagrodzenia.
III. Jak zgłaszać do ZUS
Płatnik angażujący zleceniobiorcę powinien ustalić, czy podlega on
ubezpieczeniom z tego tytułu. Gdy nie ma on innych przychodów, rodzących
obowiązek ubezpieczeń, ze zlecenia podlega obowiązkowym ubezpieczeniom
emerytalnym i rentowym. Takiego zgłasza się na druku ZUS ZUA do ubezpieczeń
społecznych i zdrowotnego z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się
cyframi "04". Po zakończeniu umowy trzeba go wyrejestrować na ZUS ZWUA.
Także zleceniobiorcę, który deklaruje dobrowolne przystąpienie do ubezpieczeń
emerytalnych i rentowych, zgłasza się w ciągu 7 dni na formularzu ZUS ZUA do
ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Gdy natomiast zleceniobiorca nie zgłasza
takich chęci, obowiązkowo opłaca się od niego składkę zdrowotną. Zgłasza się go
do ubezpieczenia zdrowotnego na ZUS ZZA.
Podczas wykonywania umowy zleceniodawca rozlicza zleceniobiorcę objętego
ubezpieczeniami społecznymi i zdrowotnym w raporcie ZUS RCA, a tylko zdrowotnym
- ZUS RZA. Owe imienne raporty miesięczne, z zerowymi podstawami wymiaru i
kwotami składek, należy przekazywać także wtedy, gdy zleceniobiorca nie
otrzymuje żadnego przychodu.
Gdy po zakończeniu umowy i wyrejestrowaniu zleceniobiorcy z ubezpieczeń,
zleceniodawca dokonuje wypłaty wynagrodzenia na jego rzecz, składki od tego
wynagrodzenia trzeba ująć w imiennym raporcie miesięcznym z kodem 50 00 XX.
Jeżeli dana osoba zawiera kilka umów zlecenia, z jednej z nich podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, a z drugiej - tylko zdrowotnemu. Płatnik
zgłasza ją na druku ZUS ZUA do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i
zdrowotnego z pierwszej umowy oraz na ZUS ZZA do ubezpieczenia zdrowotnego - z
drugiej. W takiej sytuacji sumuje się przychód ze wszystkich umów osiągnięty w
danym miesiącu, a należne składki wykazuje w jednym imiennym raporcie
miesięcznym. Pod warunkiem jednak, że zostały naliczone od przychodów
osiągniętych z umów zgłoszonych z tym samym kodem tytułu ubezpieczenia oraz że
obowiązują je jednakowe zasady finansowania składek.
Jeżeli natomiast płatnik zgłosił tę osobę z dwoma różnymi kodami tytułu
ubezpieczeń, składa za nią dwa imienne raporty miesięczne: ZUS RCA, gdzie
nalicza składki na ubezpieczenia społeczne, oraz ZUS RZA - tylko składkę
zdrowotną.
Przykład:
Zleceniobiorca wykonuje umowę zlecenia zawartą ze zleceniodawcą A na okres od 2
do 31 stycznia, 10 stycznia zawiera ze zleceniodawcą B umowę zlecenia na okres
do 20 stycznia.
- W takiej sytuacji w okresie od 2 do 9 stycznia zleceniobiorca podlega
obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania umowy u zleceniodawcy
A, natomiast w okresie od 10 do 20 stycznia ubezpieczony może w dalszym ciągu
podlegać ubezpieczeniom z tytułu wykonywania tej umowy lub jako tytuł
obowiązkowych ubezpieczeń wybrać umowę zlecenia u zleceniodawcy B, a z tytułu
wykonywania umowy u zleceniodawcy A podlegać tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu. Po
zakończeniu wykonywania umowy zlecenia u zleceniodawcy B w okresie od 21 do 30
stycznia zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom z tytułu umowy
zlecenia wykonywanej na rzecz podmiotu A.
Przykład:
Zakład pracy zawiera na okres dwóch dni umowę zlecenia z osobą, która nie ma
innych tytułów do objęcia ubezpieczeniem.
- Umowa ta rodzi obowiązek zgłoszenia zleceniobiorcy do ubezpieczeń emerytalnych
i rentowych oraz zdrowotnego na formularzu ZUS ZUA z kodem zaczynającym się od
04 oraz wyrejestrowania po zakończeniu umowy na druku ZUS ZWUA.
Przykład:
25-letni student 15 stycznia 2003 r. zawiera umowę zlecenia z własnym pracodawcą
na okres od 20 do 31 stycznia tego roku.
- Nie ma tu studenckiej ulgi od składek, mimo że student nie ukończył jeszcze 26
lat. Umowę zlecenia z własnym pracodawcą zawsze traktuje się jak umowę o pracę.
Zatem pełne składki płaci się od obu tytułów. Student ten natomiast nie
podlegałby obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym ze zlecenia
wykonywanego na rzecz obcego podmiotu.
Przykład:
2 stycznia zakład pracy zawiera umowę zlecenia z wynagrodzeniem 500 zł
miesięcznie (wypłaconym 31 stycznia). Następnie 15 stycznia z tą samą osobą
podpisuje drugie zlecenie, też z pensją w wysokości 500 zł (również wypłaconą 31
stycznia). Prace są wykonywane w siedzibie zleceniodawcy. Z tytułu pierwszej
umowy ubezpieczenia emerytalne i rentowe są obowiązkowe, a z drugiej opłaca się
tylko składkę zdrowotną. Obydwie zgłoszono do ubezpieczeń z kodem 04 11 XX,
pierwszą na formularzu ZUS ZUA, drugą - na ZUS ZZA.
- Płatnik składa jeden raport miesięczny ZUS RNA/RCA, gdzie wykazuje:
podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe oraz
wypadkowe i - ewentualnie - chorobowe, jeżeli zleceniobiorca przystąpił do tego
ubezpieczenia) w wysokości 500 zł i od kwoty tej nalicza odpowiednie składki,
podstawę wymiaru składki zdrowotnej w wysokości 1000 zł (łączny przychód z
obydwu umów), od której nalicza tę składkę.
IV. Na FP i FGŚP
Za zleceniobiorcę należy opłacać składkę na FP, jeżeli obowiązkowo podlega on
ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, a ich podstawa wymiaru ze wszystkich
tytułów wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie.
Jeżeli podstawa wymiaru jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, za
zleceniobiorcę nie opłaca się składki na FP.
Należy podkreślić, iż składki na Fundusz Pracy płatnicy składek (zleceniodawcy)
odprowadzają, pod warunkiem że zleceniobiorcy są objęci obowiązkowymi
ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi.
Przykład:
Osoba wykonuje tylko umowę zlecenia od 1 do 20 stycznia 2003 r., z której
zarabia 900 zł brutto miesięcznie.
- Taki zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i w
konsekwencji zleceniodawca ma obowiązek opłacić składkę na FP.
Jeżeli kwoty podstawy wymiaru składek pochodzą z różnych źródeł, obowiązek
opłacania składki na FP powstaje wtedy, gdy łączna podstawa wymiaru składek na
obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi co najmniej minimalne
wynagrodzenie.
Przykład:
Zleceniobiorca zarabia 500 zł. Nigdzie nie dorabia.
- Nie opłaca się za niego składek na FP, gdyż podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od minimalnego wynagrodzenia.
Przykład:
Zleceniobiorca otrzymuje wynagrodzenie w wysokości 500 zł miesięcznie.
Równocześnie w innej firmie zatrudnił się na pół etatu, też za 500 zł
miesięcznie.
- W związku z tym, iż łączna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe
ubezpieczenia emerytalne i rentowe wynosi 1000 zł, za osobę tę płatnik musi
opłacać składkę na FP.
Generalnie składki na FGŚP muszą opłacać pracodawcy za zatrudnionych
pracowników. Mówi o tym art. 2 ust. 1 ustawy z 29 grudnia 1993 r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (tekst jedn. Dz. U. z
2002 r. nr 9, poz. 85 ze zm.). Ustawę tę stosuje się odpowiednio do osób
wykonujących pracę zarobkową na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli z
tego tytułu podlegają one obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. W związku z tym
składki na FGŚP trzeba również uiszczać za zatrudnionych na umowach
cywilnoprawnych (zlecenia, zleceniopodobne, agencyjne). Nie robi się tego
natomiast od zleceniobiorcy objętego dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi.
Przykład:
Pracownik zarabia 1000 zł. Jednocześnie z innym podmiotem zawarł umowę zlecenia,
z której przystąpił do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych
- Zleceniodawca nie powinien opłacać za niego składki na FGŚP, gdyż
ubezpieczenia z tytułu zlecenia są dobrowolne.
Podstawę wymiaru składki na FGŚP stanowi podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia emerytalne i rentowe, bez stosowania limitu 30-krotności.
V. Ubezpieczenie zdrowotne
Jak już wyjaśnialiśmy przy pracownikach, obowiązkową składkę zdrowotną płacą
wszyscy, którzy z przychodu z danego źródła podlegają obowiązkowo lub
dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym. Zatem każdy zleceniobiorca (z wyjątkiem
tego, który umowę zlecenia wykonuje w ramach prowadzonej działalności
gospodarczej, oraz studenta i ucznia, którzy nie ukończyli 26 lat) podlega co
najmniej ubezpieczeniu zdrowotnemu.
Podstawę wymiaru składki zdrowotnej zleceniobiorców stanowi podstawa wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, pomniejszona o kwotę składek na
ubezpieczenia społeczne, finansowaną ze środków ubezpieczonego. Nie stosuje się
tu limitu 30-krotności.
Składka zdrowotna wynosi 8 proc. podstawy wymiaru. Zgodnie z art. 30 ustawy puz
podlega odliczeniu od podatku dochodowego od osób fizycznych i zryczałtowanego
podatku dochodowego opłacanego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych
i karty podatkowej oraz od zryczałtowanego podatku dochodowego od przychodów
osób duchownych.
Jeżeli składka zdrowotna zleceniobiorcy jest wyższa od zaliczki na podatek
dochodowy, obniża się ją do wysokości tej zaliczki. Od zasady tej istnieje
wyjątek, dotyczący przychodów z tytułu wykonywania tzw. ryczałtowej umowy
zlecenia na kwotę nie wyższą od 149 zł, niepodpisanej z własnym pracodawcą. W
takiej sytuacji pobiera się 20-procentowy podatek ryczałtowy z przychodu, czyli
bez kosztów uzyskania. Od niego składki zdrowotnej w ogóle nie można odliczyć. W
całości finansuje ją z dochodu zleceniobiorca.
Przykład:
Od 1 stycznia 2003 r. część składki zdrowotnej odlicza się z podatku
zleceniobiorcy, a część potrąca z jego dochodu. Dodatkowo wzrosła jej wysokość z
7,75 do 8 proc. podstawy wymiaru. Można się w tym wszystkim pogubić.
Przedstawiamy na przykładach sposób naliczania składek na ubezpieczenia
społeczne i zdrowotne w przypadku umów zlecenia na kwotę: 1000 i 100 zł z
osobami, które podlegają ubezpieczeniom społecznym.
Przy umowie zlecenia z wynagrodzeniem w wysokości 1000 zł - przy założeniu, że
ubezpieczony podlega ubezpieczeniom: emerytalnym, rentowym, chorobowemu i
wypadkowemu - płatnik dokonuje następujących obliczeń:
Najpierw oblicza się składki na ubezpieczenia społeczne, finansowane przez
ubezpieczonego:
1000 zł x 9,76 proc. = 97,60 zł (składka emerytalna, finansowana przez
ubezpieczonego),
1000 zł x 6,5 proc. = 65 zł (składka rentowa, finansowana przez ubezpieczonego),
1000 x zł 2,45 proc. = 24,50 zł (składka chorobowa, finansowana przez
ubezpieczonego),
97,60 zł + 65 zł + 24,50 zł = 187,10 zł (razem składki finansowane przez
ubezpieczonego).
Potem odejmuje się składki finansowane przez ubezpieczonego od przychodu i
uzyskuje podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne:
1000 zł -187,10 zł = 812,90 zł - podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie
zdrowotne.
Oblicza się składkę zdrowotną:
812,90zł x 8 proc. = 65,03 zł - składka na ubezpieczenie zdrowotne ogółem.
Ustala się podstawę opodatkowania:
1000 zł - (187,10 zł + 162,58 zł) = 650 zł (po zaokrągleniu do pełnych złotych)
162,58 to koszty uzyskania przychodu (1000 zł - 187,10 zł) x 20 proc.
Oblicza się zaliczkę na podatek dochodowy:
650 zł x 20 proc. = 130 zł.
Ustala się składkę zdrowotną w rozbiciu na:
- podlegającą odliczeniu od podatku 812,90 zł x 7,75 proc. = 63 zł,
- finansowaną z dochodu ubezpieczonego 65,03 zł - 63 zł = 2,03 zł.
Do urzędu skarbowego płatnik przekazuje 67 zł.
130 zł - 63 zł = 67 zł
Z kolei przy umowie zlecenia na kwotę 100 zł, gdy zleceniobiorca (nie jest
jednocześnie pracownikiem zleceniodawcy) obowiązkowo podlega ubezpieczeniom
emerytalnym, rentowym i wypadkowemu, a nie podlega chorobowemu, wyliczenia
przedstawiają się następująco:
Razem składki na ubezpieczenia społeczne, finansowane przez ubezpieczonego -
16,26 zł.
Podstawa wymiaru składki zdrowotnej: 100 zł - 16,26 zł = 83,74 zł.
Składka zdrowotna: 83,74 zł x 8 proc. = 6,70 zł.
Podstawa opodatkowania: 100 zł.
Zryczałtowany podatek dochodowy od tej umowy zlecenia: 100 zł x 20 proc. = 20
zł.
Zleceniodawca z tytułu tej umowy zlecenia, objętej zryczałtowanym podatkiem
dochodowym, powinien wypłacić zleceniobiorcy:
100 zł - (16,26 zł +20+6,70 zł) = 57,04 zł.
Składka na ubezpieczenie zdrowotne należna od takiej umowy jest w całości
finansowana z dochodu ubezpieczonego i nie podlega odliczeniu od podatku.
Rozdział III. Umowa o dzieło
Strona główna
Vademecum "Rz"
Umowa o dzieło nie jest samoistnym tytułem do objęcia danej osoby
ubezpieczeniami społecznymi. W związku z tym, jeżeli osiąga ona przychody tylko
na podstawie umowy o dzieło, nie podlega ubezpieczeniom społecznym i
zdrowotnemu.
Po nowelizacji ustawy sus ubezpieczeniom społecznym podlega natomiast wykonujący
pracę na umowę o dzieło zawartą z własnym pracodawcą po 13 stycznia 2000 r.
Także wtedy, gdy w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy.
Pracownika, z którym zawarto jednocześnie umowę o dzieło, nie zgłasza się
odrębnie do ubezpieczeń. Przychód otrzymywany z tytułu umowy o dzieło wykazuje
się w raporcie miesięcznym z kodem tytułu ubezpieczenia 01 10 XX. Z umowy o
dzieło z własnym pracownikiem nalicza się składki na ubezpieczenia społeczne i
zdrowotne tak jak od umowy o pracę, czyli w pełnym wymiarze.
Nie każda jednak umowa o dzieło z własnym pracownikiem jest oskładkowana.
Zwolniona z ZUS jest więc umowa o dzieło z własnym pracownikiem:
przebywającym na urlopie wychowawczym,
korzystającym z urlopu bezpłatnego,
będącym emerytem lub rencistą.
Umowa o dzieło z obcym podmiotem (innym niż macierzysty zakład) nie rodzi
obowiązku ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego. Co więcej, nie jest także
tytułem do dobrowolnych ubezpieczeń.
Ustawa sus nie zawiera ograniczeń co do rodzaju zawartej umowy o dzieło. Tym
samym w zakresie ubezpieczeń społecznych nie ma znaczenia, iż w wyniku zawarcia
umowy o dzieło może powstać utwór będący przedmiotem ochrony z ustawy o prawie
autorskim i prawach pokrewnych.
Dział III
Podatki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Dział III
Podatki
Strona główna
Vademecum "Rz"
Umowy o pracę, zlecenia i o dzieło różnią się nie tylko na gruncie przepisów
prawa pracy. Także skutkami podatkowymi. Inne są więc: zasady ustalania kosztów
uzyskania przychodów i dochodu pracowników, zleceniobiorców i wykonujących
dzieło; obowiązki ich płatników; reguły zaliczania przez chlebodawców związanych
z takim zatrudnieniem wydatków do kosztów uzyskania przychodów (kup).
Rozdział I. Przychody
I. Z pracy
Do przychodów z pracy, a ściślej stosunku pracy, a także stosunku służbowego,
spółdzielczego stosunku pracy oraz stosunku pracy nakładczej, zalicza się
wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne, wartość pieniężną świadczeń w naturze i
ich ekwiwalenty (art. 12 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej:
updf). Nie ma znaczenia źródło ich finansowania. W szczególności są to:
wynagrodzenia zasadnicze,
wynagrodzenia za godziny nadliczbowe,
różnego rodzaju dodatki,
nagrody,
ekwiwalenty za niewykorzystany urlop.
Przychodami ze stosunku pracy są też wszelkie inne kwoty - niezależnie od tego,
czy ich wysokość została z góry ustalona. Także świadczenia pieniężne płacone za
pracownika oraz inne - nieodpłatne lub częściowo odpłatne. Obowiązek ich
ponoszenia może wynikać z przepisów czy umowy pracodawcy z pracownikiem. Mogą to
być też świadczenia przyznane zatrudnionemu dobrowolnie i jednostronnie przez
szefa.
Wynika z tego, że - co do zasady - każda wypłata lub świadczenie w formie
rzeczowej lub w postaci usługi pracodawcy na rzecz pracownika jest dla niego
przychodem z pracy, jeśli tylko podstawą ich przyznania jest jeden ze wskazanych
stosunków prawnych. Przykładowo są nimi: świadczenia o charakterze socjalnym
(bony towarowe, dopłaty do wypoczynku, finansowanie kosztów leczenia,
świadczenia urlopowe), pieniądze za czas niewykonywania pracy (przestoju,
choroby) czy zwrot poniesionych przez pracownika kosztów (np. diety z tytułu
podróży służbowych, ekwiwalenty za używanie własnego sprzętu, narzędzi,
odzieży).
Nie wszystkie z tych świadczeń będą jednak opodatkowane. Część z nich została
bowiem - w całości lub w części - zwolniona z podatku dochodowego. Przywilej ten
dotyczy jednak wyłącznie pracowników (a niekiedy ich rodzin i byłych pracowników
- emerytów i rencistów). Z kolei otrzymujący tego rodzaju świadczenia
zleceniobiorcy, wykonawcy dzieła czy osoby na kontrakcie menedżerskim zapłacą od
nich podatek dochodowy. Możliwość ofiarowania pracownikowi takich bonusów bez
podatku (a także najczęściej bez składek ZUS) jest zatem istotna dla pracodawcy.
W ten sposób może on podwyższyć czyjeś wynagrodzenie bez konieczności ponoszenia
dodatkowych kosztów na rzecz fiskusa.
A oto niektóre przychody z pracy zwolnione od podatku:
Pracownik korzystający do celów służbowych z prywatnego samochodu osobowego
(wszystko jedno: swojego lub cudzego, np. członka rodziny) na podstawie
podpisanej z pracodawcą umowy najmu, użyczenia lub innej może otrzymać zwrot
kosztów z tym związanych, np: wydatków na zakup paliwa i części zamiennych,
opłat za parkowanie itp. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 22 updf kwoty
rekompensujące pracownikom koszty używania pojazdów samochodowych dla potrzeb
pracodawcy są wolne od podatku. Ale uwaga - tylko w takich granicach, w jakich
pracodawca może je wrzucić w kup firmy (granice te wyznaczają limity za jeden
kilometr przebiegu pojazdu określone w rozporządzeniach ministra infrastruktury
oraz ministra pracy i polityki społecznej).
Pracownikowi oddelegowanemu w krajową lub zagraniczną podróż służbową trzeba -
poza ewentualnym zwrotem kosztów używania samochodu - wypłacić także inne
należności, np.: zwrot kosztów przejazdów, noclegów, wyżywienia (tzw. dieta).
Świadczenia te są wolne od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt
16 updf, ale tylko do wysokości określonej w rozporządzeniach ministra pracy i
polityki społecznej. Jeśli pracodawca ustali wyższą stawkę diety (a ma do tego
prawo), nadwyżkę trzeba doliczyć do przychodów pracownika i opodatkować.
Z okazji świąt i innych uroczystości pracownicy często otrzymują od szefa drobne
upominki, paczki świąteczne, bony towarowe, bilety do kina, teatru itp. Takie
świadczenia rzeczowe korzystają ze zwolnienia z podatku na podstawie art. 21
ust. 1 pkt 67 updf. Od 1 stycznia br. nie muszą to być natomiast świadczenia
okolicznościowe (zatem i te, dane pracownikowi bez szczególnej okazji, są
zwolnione z podatku). W 2003 r. wolne od podatku są jednak tylko do wysokości
380 zł. Jeśli pracownik otrzyma w danym roku kilka różnych świadczeń rzeczowych,
limit ten jest wspólny dla nich wszystkich. Nadwyżkę ponad 380 zł dolicza się do
przychodu pracownika ze stosunku pracy. Ale uwaga, zwolnienie dotyczy tylko tych
świadczeń, które w całości zostały sfinansowane z zakładowego funduszu świadczeń
socjalnych (zfśs) lub funduszy związków zawodowych.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 12 updf wolna od podatku jest także wartość napojów
bezalkoholowych oraz posiłków wydawanych załodze wyłącznie podczas pracy.
Dotyczy to jedynie posiłków:
- spożywanych przez pracowników, do których obowiązków należy przygotowanie i
wydawanie tych posiłków lub nadzór nad tymi czynnościami,
- innych posiłków, jeżeli ich otrzymanie wynika z odrębnych ustaw lub ich aktów
wykonawczych, układów zbiorowych pracy (uzp) lub regulaminów wynagradzania.
Gdy prawo to wynika z uzp lub regulaminów wynagradzania, posiłki te są zwolnione
z podatku tylko do 190 zł miesięcznie. Nadwyżkę należy doliczyć do przychodu
pracownika i opodatkować.
Od 1 stycznia 2003 r. na podstawie art. 21 ust. 12a updf ze zwolnienia
podatkowego korzystają także bony, talony, kupony i inne dowody, uprawniające do
uzyskania posiłków lub napojów bezalkoholowych. Ich wartość jest zwolniona z
podatku również do 190 zł miesięcznie. Zwolnienie to nie dotyczy ekwiwalentu
pieniężnego. Poza tym może być stosowane tylko, gdy:
- pracodawca zawrze umowę z jednostką specjalizującą się w przygotowaniu i
wydawaniu posiłków,
- przedmiotem tej umowy będzie wydawanie pracownikom napojów bezalkoholowych i
wyłącznie gotowych posiłków.
Część pracodawców, chcąc podnieść poziom kwalifikacji personelu, decyduje się na
pokrycie kosztów jego kształcenia na różnego rodzaju kursach, studiach i
aplikacjach. Takie wydatki są - co do zasady - przychodem ze stosunku pracy.
Mogą - na zasadach art. 21 ust. 1 pkt 90 i ust. 9 updf - być jednak zwolnione z
podatku, o ile przyznano je zgodnie z rozporządzeniem w sprawie zasad i warunków
podnoszenia kwalifikacji zawodowych i wykształcenia ogólnego dorosłych...
W konsekwencji, takie zwolnienia przysługują wyłącznie pracownikowi, który
podejmuje kształcenie w formach:
- szkolnych (w szkole podstawowej, ponadpodstawowej lub wyższej) na podstawie
skierowania pracodawcy lub bez,
- pozaszkolnych, tu jednak jedynie za skierowaniem zakładu.
Dodatkowym warunkiem jest to, by nie korzystał on z tej racji z ulgi na odpłatne
kształcenie i doskonalenie zawodowe lub na odpłatne kształcenie w szkole
wyższej.
Pracującym w warunkach niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia pracodawca ma
obowiązek zapewnić nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej. Ponadto musi ich
zaopatrzyć w odzież i obuwie robocze, gdy odzież własna pracownika może ulec
zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu bądź wymagają tego względy technologiczne,
sanitarne czy bezpieczeństwa i higieny pracy. Niekiedy za zgodą pracownika
pracodawca może mu wypłacić ekwiwalent za używanie przez niego odzieży własnej,
w wysokości adekwatnej do aktualnych cen. Ponadto musi zapewnić pranie,
konserwację i naprawę odzieży i obuwia roboczego lub wypłacić pracownikowi
ekwiwalent pieniężny w wysokości poniesionych przez niego kosztów.
Wartość świadczeń rzeczowych wynikających z przepisów o bezpieczeństwie i
higienie pracy oraz ekwiwalenty za te świadczenia wypłacane pracownikom zgodnie
z przepisami bhp, są zwolnione z podatku dochodowego. Mówi o tym art. 21 ust. 1
pkt 11 updf. Dotyczy to także ekwiwalentów pieniężnych za pranie odzieży
roboczej, a także za używanie odzieży i obuwia własnego zamiast roboczego.
Od odzieży roboczej należy odróżnić ubiór służbowy (umundurowanie), który
pracownicy muszą nosić na podstawie prawa (np. funkcjonariusze policji, straży
miejskiej), lecz również przepisów wewnątrzzakładowych firmy (zarządzeń,
regulaminów). Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 10 updf również wartość tego ubioru
jest zwolniona z podatku. Odnosi się to i do ekwiwalentu pieniężnego w sytuacji,
gdy pracodawca nie wydaje pracownikom ubioru służbowego, ale zwraca koszty
poniesione na jego zakup lub przekazuje określone kwoty na ten cel.
Z podatku dochodowego jest również zwolniony ekwiwalent wypłacany na rzecz
pracowników za używane podczas pracy narzędzia, materiały lub sprzęt, stanowiące
ich własność (art. 21 ust. 1 pkt 13 updf). Pracodawca sam może ustalić wysokość
tego ekwiwalentu. Nie ma tu bowiem żadnych limitów.
Co nie jest przychodem
Niektórych wypłat, choć ściśle związanych z zatrudnieniem, nie zalicza się do
przychodów z pracy. Np. świadczeń, które nie są imiennie skierowane do
konkretnego pracownika i dlatego nie jest możliwe określenie ich wartości,
przypadającej konkretnej osobie. Mówi o tym Ministerstwo Finansów w piśmie z 31
sierpnia 1995 r. (nr PO 5/1-3157/0650/95) i 7 stycznia 1998 r. (nr PO
3-7301/722-770/WK/97). Przykładowo: jeśli pracodawca dofinansowuje organizowane
przez siebie imprezy turystyczne, sportowe i kulturalne, to - gdy wydatki te nie
są imiennie adresowane do pracownika - nie stanowią jego przychodu z pracy. Nie
trzeba zatem ich dzielić na liczbę uczestników i doliczać do każdego
wynagrodzenia.
Przychodem z pracy nie są również świadczenia związane z usługami leczniczymi,
jeśli określenie ich wysokości na poszczególnych pracowników nie jest możliwe,
gdyż np. prywatną klinikę szef opłaca ryczałtem (bez względu na to, czy
pracownik korzysta ze świadczeń leczniczych, czy też nie). Także wydatki
związane z sfinansowaniem przez pracodawcę obowiązkowych badań lekarskich
pracowników nie są dla nich przychodem ze stosunku pracy.
To samo dotyczy zasiłku chorobowego, należnego zatrudnionemu chorującemu dłużej
niż 33 dni w danym roku. Zasiłek ten przysługuje od 34 dnia choroby ze środków
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (choć wypłaca go pracodawca, potrącając
następnie wypłaconą kwotę ze składek odprowadzanych do ZUS).
Do przychodów z pracy wykonujących pracę nakładczą z kolei nie zalicza się:
wartości surowców i materiałów pomocniczych dostarczonych przez te osoby,
zwrotu poniesionych przez nie kosztów transportu, zużytej energii, opału,
konserwacji maszyn i urządzeń itp.
Pod warunkiem jednak, że nakładca wypłaca te należności w wyodrębnionej pozycji.
Jeśli nie, ekwiwalenty otrzymane z tego tytułu są przychodem ze stosunku pracy,
podlegającym opodatkowaniu.
Świadczenia nieodpłatne
Popularną formą gratyfikacji personelu są różne świadczenia rzeczowe, np.
udostępnianie samochodów służbowych czy telefonów komórkowych do celów
prywatnych, zakup polisy ubezpieczeniowej czy bonusy w postaci towarów bądź
usług, świadczonych przez pracodawcę w ramach jego działalności, po cenach
niższych od rynkowych. Świadczenia te - nieodpłatne lub częściowo odpłatne - są
przychodem z pracy, od którego - co do zasady - trzeba zapłacić podatek
dochodowy.
Jak ustalić wielkość tego przychodu, mówią art. 12 ust. 2 - 3 i art. 11 ust. 2 -
2b updf. Zgodnie z nimi wartość pieniężną świadczeń w naturze przysługujących na
podstawie odrębnych przepisów (a więc tych, które pracodawca ma obowiązek
ponieść), gdy ich przedmiotem są rzeczy lub usługi wchodzące w zakres
działalności pracodawcy, ustala się według przeciętnych cen stosowanych wobec
innych odbiorców. Tak przykładowo wycenia się parę butów, które zatrudniony
dostał od pracodawcy prowadzącego sklep obuwniczy.
Wartość pieniężną innych świadczeń nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych ustala
się następująco:
gdy są w naturze - po cenach rynkowych, stosowanych w obrocie rzeczami i prawami
tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich stanu, stopnia zużycia,
czasu i miejsca uzyskania,
gdy chodzi o inne nieodpłatne świadczenia w postaci:
- usług wchodzących w zakres działalności gospodarczej - według cen stosowanych
wobec innych odbiorców,
- usług zakupionych - według cen zakupu,
- udostępnienia lokalu lub budynku - według równowartości czynszu, jaki
przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu,
- inne - na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług,
udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem
ich stanu, stopnia zużycia, czasu i miejsca uzyskania,
gdy są częściowo odpłatne - w wysokości różnicy między wartością tego
świadczenia określoną według wskazanych reguł a odpłatnością ponoszoną przez
pracownika.
Zasady te stosuje się także przy wycenie nieodpłatnych świadczeń na rzecz
zleceniobiorców czy wykonawców dzieła.
Przykład:
Pani Ewa otrzymała służbowy telefon komórkowy. Pracodawca będzie pokrywał koszty
połączeń telefonicznych do wysokości 200 zł miesięcznie.
- Nadwyżka stanowi koszt prywatnych rozmów pracownika. Pracodawca powinien je
doliczyć do przychodów ze stosunku pracy, podlegających opodatkowaniu.
II. Za wykonanie zlecenia i dzieła
Świadczący pracę na umowę zlecenia lub o dzieło (nawet zawartą z własnym
pracodawcą, jeśli w jej ramach wykonuje inne obowiązki, niż wynikające z umowy o
pracę) uzyskuje przychód z działalności wykonywanej osobiście. Zgodnie z art. 13
pkt 8 updf za przychody z takiej działalności uważa się przychody z tytułu
osobistego wykonywania usług na podstawie umowy zlecenia lub o dzieło,
uzyskiwane wyłącznie od:
osoby prawnej, jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej lub
przedsiębiorcy, jeżeli podatnik usługi te wykonuje wyłącznie dla potrzeb tych
podmiotów i tego samego rodzaju usług nie wykonuje na rzecz ludności,
właściciela (posiadacza) nieruchomości, w której lokale są wynajmowane, lub
działającego w jego imieniu zarządcy albo administratora, jeżeli podatnik
wykonuje te usługi wyłącznie dla potrzeb związanych z tą nieruchomością.
Do przychodów z umów zlecenia i o dzieło nie zalicza się przychodów z osobiście
wykonywanej działalności na podstawie kontraktu menedżerskiego lub podobnych
umów, choć niewątpliwie kontrakt ten jest pochodną zlecenia, a jego zawarcie
również jest źródłem przychodów z działalności wykonywanej osobiście (są jednak
pewne odmienności w ustalaniu kosztów uzyskania tego przychodu).
Wysokość przychodów z umowy zlecenia, o dzieło i kontraktu menedżerskiego wynika
z postanowień zawartej między stronami umowy i rachunku, wystawionego po jej
zakończeniu przez zleceniobiorcę. Jeśli strony umówiły się, że poza
wynagrodzeniem za wykonanie zlecenia, zleceniobiorca otrzyma zwrot poniesionych
przez siebie kosztów (np. zwrot wydatków związanych z wyjazdem "służbowym" czy
kosztów używania prywatnego samochodu na potrzeby zleceniodawcy), on również
wchodzi do przychodu z umowy zlecenia. Inaczej niż pracownicy, osoby wykonujące
pracę na podstawie umów cywilnoprawnych: zlecenia, o dzieło i - w większości
wypadków - kontraktów menedżerskich od 1 stycznia 2003 r. nie mają prawa do
zwolnienia z podatku w związku z otrzymaniem tych świadczeń (diet, ryczałtów
samochodowych).
Przychody z działalności wykonywanej osobiście trzeba odróżnić od przychodów z
działalności gospodarczej. Definicja pozarolniczej działalności gospodarczej,
jaka od 1 stycznia 2003 r. znalazła się w updf, wyraźnie zastrzega, że jest nią
działalność gospodarcza w rozumieniu ordynacji podatkowej z wyjątkiem tej, o
której mowa w art. 13. A zatem osób, spełniających warunki z art. 13 updf, nie
traktuje się jak przedsiębiorców, ze wszystkimi tego skutkami na gruncie
przepisów podatkowych.
Na temat sposobu opodatkowania osób wykonujących działalność osobiście
wypowiedział się ostatnio resort finansów, wydając urzędową interpretację
przepisów podatkowych. Oto jej treść:
Pismo ministra finansów z 16 stycznia 2003 r. (znak. PB 2/MK-033-038-177/03) do
wszystkich izb, urzędów skarbowych i urzędów kontroli skarbowej.
"W celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa na podstawie art. 14 ż 1 pkt 2
ustawy z 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn.
zm.), uprzejmie wyjaśniam.
Podobnie jak w latach ubiegłych, również w 2003 r. dla wszystkich podatników
podatku dochodowego - osób fizycznych - podstawową formą opodatkowania podatkiem
dochodowym są zasady ogólne.
Przepis art. 9a ust. 1 i 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od
osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176, z późn. zm.) przewiduje
możliwość wyboru innej formy opodatkowania tylko dla podatników osiągających
przychody z dwóch źródeł, tj. pozarolniczej działalności gospodarczej (art. 10
ust. 1 pkt 3) i najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy oraz innych umów o
podobnym charakterze (...) z wyjątkiem najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy
składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą (art. 10
ust. 1 pkt 6).
Zgodnie z art. 9a ust. 2 ustawy podatnicy osiągający przychody ze źródła, o
którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 (pozarolnicza działalność gospodarcza), są
opodatkowani na zasadach określonych w ustawie, chyba że we właściwym urzędzie
skarbowym złożą w formie pisemnej wniosek lub oświadczenie o zastosowanie form
opodatkowania określonych w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym. Tak
więc możliwość skorzystania z opodatkowania w formie ryczałtu dotyczy wyłącznie
tych podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów
ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych [a nie ustawy z 20 listopada 1998
r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez
osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. nr 144, poz. 930 z późn. zm.)]. W tym miejscu
konieczne jest zwrócenie uwagi, że od 1 stycznia 2003 r. na użytek ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych działalność gospodarczą zdefiniowano jako
działalność w rozumieniu przepisów ordynacji podatkowej, z wyjątkiem
działalności, o której mowa w art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych.
Art. 13 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zawiera katalog
przychodów osiąganych z działalności wykonywanej osobiście, określonej w art. 10
ust. 1 pkt 2 ustawy. Wśród nich są również przychody z tytułu osobiście
wykonywanej działalności na podstawie kontraktu menedżerskiego lub umów o
podobnym charakterze.
Analizując powyższe, należy uznać, że na podstawie art. 9a ust. 2 ustawy o
podatku dochodowym od osób fizycznych wyboru jednej z form opodatkowania, tj.
zasad ogólnych, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych bądź karty podatkowej,
mogą dokonać jedynie ci podatnicy, którzy prowadzą pozarolniczą działalność
gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych.
Skoro więc osoby wykonujące działalność osobiście na podstawie kontraktu
menedżerskiego lub umów o podobnym charakterze nie wykonują pozarolniczej
działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób
fizycznych, nie mogą skorzystać z możliwości wyboru innej formy opodatkowania i
złożyć oświadczenia o wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Dochody
tych osób podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach, tj. przy zastosowaniu
skali podatkowej, jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, określone
w art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych".
Do przychodów z działalności wykonywanej osobiście nie zalicza się natomiast
przychodów z umów agencyjnych. Świadczący pracę na podstawie takich umów
wykonują działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów podatkowych; uzyskują
zatem przychody z tej działalności. W świetle art. 5a pkt 6 updf i art. 3 pkt 9
ordynacji podatkowej działalnością gospodarczą dla celów podatkowych jest każda
działalność zarobkowa w rozumieniu prawa działalności gospodarczej, wykonywanie
wolnego zawodu, a także każda inna działalność zarobkowa wykonywana we własnym
imieniu i na własny lub cudzy rachunek, nawet gdy inne ustawy nie zaliczają jej
do działalności gospodarczej lub osoby wykonującej taką działalność - do
przedsiębiorców (o wyjątku dotyczącym działalności wykonywanej osobiście już
wspomnieliśmy). Agenci są zatem zobowiązani do rozliczania się z fiskusem na
zasadach przewidzianych dla prowadzących działalność (samodzielnego obliczania i
wpłacania podatku lub zaliczek na podatek - w zależności od wyboru formy
opodatkowania, prowadzenia ksiąg i ewidencji podatkowych, składania deklaracji).
Ustawa nie precyzuje momentu powstania przychodu z umowy zlecenia, o dzieło czy
kontraktu menedżerskiego. Należy jednak przyjąć, ze przychód ten powstaje
dopiero z chwilą otrzymania przez zleceniobiorcę całości lub części
wynagrodzenia od zleceniodawcy za wykonanie określonej pracy (dzieła) lub z
chwilą postawienia tego wynagrodzenia do jego dyspozycji.
Rozdział II. Koszty uzyskania przychodu
Strona główna
Vademecum "Rz"
Obliczając należny podatek zarówno przy umowie zlecenia, o dzieło, jak i o
pracę, uwzględnia się pewne koszty uzyskania przychodu (kup), które pomniejszają
przychód do opodatkowania.
I. Z pracy
Kup ze stosunku pracy uwzględnia się w dwóch formach:
zryczałtowanej lub
w wysokości faktycznie poniesionych wydatków.
Ryczałt kwotowy
Wysokość zryczałtowanych kup, jakie przysługują pracownikowi, zależy od dwóch
czynników:
miejsca pracy,
liczby nawiązanych stosunków pracy.
Koszty te ustala się w stałej kwocie miesięcznej. Bez znaczenia jest przy tym
wymiar czasu pracy zatrudnionego (pełny bądź niepełny), liczba dni
przepracowanych w danym miesiącu (w skrajnej sytuacji pracownik może nie
przepracować żadnego dnia w miesiącu) ani też wysokość otrzymanego
wynagrodzenia. Podstawą ich potrącenia jest sam fakt wypłaty w danym miesiącu
wynagrodzenia ze stosunku pracy. Z tym że gdyby w tym okresie doszło do dwóch
wypłat, można potrącić co do zasady tylko jedne miesięczne kup.
Przykład
Z powodu kłopotów finansowych pracodawca w ciągu roku nie dokonywał
systematycznych wypłat wynagrodzenia. Czy pracownikom "przepadną" koszty za
miesiące, w których nie było wypłaty, czy też mogą je oni uwzględnić w zeznaniu
rocznym?
- Jeśli w danym miesiącu mimo świadczenia pracy przez pracownika pracodawca nie
wypłacił wynagrodzenia, to zgodnie z pismem Ministerstwa Finansów z 31 maja 1993
r. (nr PO 2/10-8010-0938/93) pracownikowi i tak przysługują kup za ten miesiąc.
W piśmie tym resort finansów zalecił, by w takiej sytuacji przy obliczaniu
podatku za cały rok podatkowy zakład pracy uwzględnił przysługujące pracownikowi
koszty uzyskania również za te miesiące, w których pracownik świadczył pracę, a
nie otrzymywał wynagrodzenia. Koszty uzyskania są bowiem związane bezpośrednio
ze świadczeniem pracy przez pracownika, wynikającym z umowy, który to obowiązek
pracownik spełnił. Zdaniem ministerstwa, koszty należą się zawsze, bez względu
na to, czy zakład pracy wywiązał się ze swego obowiązku wypłaty w terminie
wynagrodzeń, jeśli tylko pracownik zgodnie z umową świadczył pracę na rzecz
zakładu. Wydaje się, że taki sposób ustalania rocznych kup powinien mieć
zastosowanie również w przypadku, gdy pracownik dokonuje rocznego obliczenia
podatku samodzielnie, a nie za pośrednictwem płatnika. Pracodawca powinien
uwzględnić te koszty w przesłanej pracownikowi informacji PIT-11. Ich wysokość
podajemy we wskaźnikach.
Zatrudnieni równocześnie u kilku pracodawców mają prawo do potrącenia kup od
każdego przychodu z tytułu wynagrodzenia za pracę odrębnie. Maksymalnie wysokość
tych kosztów w roku podatkowym nie może jednak przekroczyć 4,5 proc. górnej
granicy pierwszego przedziału skali podatkowej. W 2003 r. ów roczny limit
kosztów dla wieloetatowców wynosi 1799,37 zł (mimo "zamrożenia" progów skali
podatkowej koszty te zostały zwaloryzowane). Jeśli podatnik, zatrudniony w kilku
zakładach pracy, przekroczy ten limit (czyli gdy płatnicy potrącą łącznie wyższą
kwotę), w zeznaniu rocznym powinien wykazać te koszty jedynie do wysokości
obowiązującego limitu. Wiąże się to z koniecznością podwyższenia dochodu o
różnicę między kwotą kosztów potrąconych przez płatników a maksymalną kwotą
kosztów, którą można było odliczyć. Pracownik nie musi natomiast pilnować, czy w
ciągu roku koszty nie przekroczyły limitu, ani też składać do pracodawcy wniosku
o zaniechanie potrącania kosztów.
Choć, określając limit kosztów dla zatrudnionych na kilku etatach, ustawa
wspomina jedynie o pracownikach zatrudnionych w kilku zakładach pracy, wydaje
się, że te podwyższone koszty mają zastosowanie również do pracowników
zatrudnionych na kilku etatach u jednego pracodawcy.
Wysokość kup u zatrudnionych zarówno na jednym, jak i na kilku etatach może
dodatkowo wzrosnąć, jeśli:
miejsce stałego lub czasowego zamieszkania pracownika leży poza miejscowością, w
której znajduje się zakład pracy, oraz
pracownik nie otrzymuje dodatku za rozłąkę.
W takiej sytuacji limit kup może wzrosnąć o 25 proc. Zatem w tym roku dla
dojeżdżających do pracy i zatrudnionych na jednym etacie to 124,95 zł
miesięcznie i 1499,40 zł rocznie. Kwoty te dla dojeżdżających wieloetatowców
wynoszą odpowiednio: 124,95 zł miesięcznie i 2249,21 zł rocznie.
Możliwość zastosowania podwyższonej normy kosztów nie zależy od odległości
dzielącej miejscowości, w których znajduje się miejsce zamieszkania i zakład
pracy pracownika, ani też od tego, jakimi środkami komunikacji dociera on do
firmy.
Aby jednak płatnik mógł uwzględnić podwyższone kup, pracownik musi mu złożyć na
piśmie oświadczenie, że dojeżdża do pracy z innej miejscowości niż ta, gdzie
jest zakład pracy. Wystarczy jak złoży je raz i jeśli nic się nie zmieni, nie
trzeba go ponawiać w latach następnych. Jeżeli jednak pracownik zaprzestanie
dojazdów do pracy z innej miejscowości, musi o tym powiadomić pracodawcę przed
wypłatą wynagrodzeń za miesiąc, w którym zaszła ta zmiana.
Nawet jeżeli pracownik nie złoży odpowiedniego oświadczenia pracodawcy, to gdy
rzeczywiście dojeżdżał do pracy w innej miejscowości, będzie mógł uwzględnić
podwyższone koszty uzyskania przychodów w rozliczeniu rocznym.
Przykład:
Od kiedy należy stosować podwyższone koszty uzyskania przychodów, jeśli zmiana
miejsca zamieszkania pracownika nastąpiła w trakcie miesiąca? Pracownik
przeniósł się na stałe do innej miejscowości 10 stycznia, a wypłata następuje 31
stycznia. Złożył stosowne oświadczenie nazajutrz po zmianie miejsca
zamieszkania.
- Moim zdaniem, w takim przypadku podwyższone koszty uzyskania przychodów można
zastosować już w styczniu, przy kosztach zryczałtowanych nie ma bowiem znaczenia
liczba dni, w których pracownik faktycznie dojeżdżał do pracy. Ważne jest to, że
dojeżdżał w danym miesiącu do pracy z innej miejscowości niż ta, gdzie gdzie
jest zakład pracy. Podobnie będzie w sytuacji, gdy pracownik z powrotem
przeniesie się do miejscowości, w której znajduje się zakład pracy. Wówczas
będzie miał obowiązek powiadomienia pracodawcy przed wypłatą wynagrodzenia w
miesiącu, w którym zaszła ta zmiana. Pracodawca po otrzymaniu informacji o
zmianie stanu faktycznego, wypłacając wynagrodzenie za ten miesiąc, obniży
wysokość kosztów uzyskania przychodów.
Przykład:
X dojeżdża do pracy autobusem komunikacji miejskiej. Bilety na autobus co
miesiąc dostaje od pracodawcy, który refunduje koszty dojazdu pracowników do
pracy. Czy w związku z tą refundacją X przysługują jeszcze zryczałtowane kup?
- Mimo zwrotu kosztów dojazdu do pracy w formie biletów pracownikowi należą się
zryczałtowane kup. Jednak wartość biletów miesięcznych, otrzymanych od
pracodawcy, stanowi dla niego przychód ze stosunku pracy i powinna być doliczana
do wynagrodzenia.
Ryczałt procentowy
Wyjątkowo niektórzy pracownicy mogą korzystać ze zryczałtowanych kup,
określonych procentowo w stosunku do wynagrodzenia. Dotyczy to osób uzyskujących
w ramach stosunku pracy przychody z tytułu korzystania z praw autorskich i praw
pokrewnych. Mają one prawo do zryczałtowanych kup w wysokości aż 50 proc.
uzyskanego przychodu.
Przedmiotem prawa autorskiego mogą być m.in. utwory literackie, publicystyczne,
naukowe, programy komputerowe, dzieła plastyczne, fotograficzne,
architektoniczne, utwory muzyczne, sceniczne, audiowizualne. Natomiast
przedmiotem prawa pokrewnego jest m.in. prawo do artystycznych wykonań.
O zastosowaniu 50 proc. kosztów decyduje wyłącznie fakt uzyskania przychodu za
wykonanie utworu (dzieła) będącego przedmiotem prawa autorskiego lub prawa
pokrewnego. Jednak możliwość uzyskania wynagrodzenia z tytułu korzystania z praw
autorskich i praw pokrewnych musi wynikać z umowy o pracę, a wynagrodzenie to
musi być wykazane odrębnie. Przy czym przesłanką do zastosowania 50-procentowych
kup jest przeniesienie praw do utworu lub korzystanie z praw do niego. Sam fakt
stworzenia utworu do niczego twórcy nie uprawnia.
Jeśli pracownik otrzymuje wynagrodzenie, na które składa się kilka elementów, to
zryczałtowane 50-procentowe koszty można potrącić z części, która mu przysługuje
z tytułu korzystania z praw autorskich. Warto więc zaznaczyć w umowie o pracę,
która część wynagrodzenia dotyczy dochodów z pracy twórczej. Inaczej mogą być
trudności z ustaleniem wysokości wynagrodzenia, do którego można zastosować
50-procentowe kup. W piśmie z 16 sierpnia 1995 r. (nr PO 5/8-7371-01609/95)
resort finansów stwierdził, że jeżeli z umowy o pracę nie wynika możliwość
osiągania przez pracownika odrębnego wynagrodzenia wyłącznie z tytułu realizacji
utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego, kosztów uzyskania nie można
odliczyć inaczej niż na podstawie art. 22 ust. 2 updf (a więc ustala się je na
zasadach ogólnych w określonej ustawowo kwocie).
Zastosowanie kosztów w wysokości 50-proc. do tej części przychodu, którą
pracownik uzyskał z tytułu korzystania z praw autorskich, nie wyłącza możliwości
potrącenia zwykłych kosztów "pracowniczych" od pozostałej części wynagrodzenia
ze stosunku pracy, za wykonanie czynności niebędących przedmiotem prawa
autorskiego.
Od 1 stycznia 2001 r. 50-procentowe kup oblicza się, przyjmując za podstawę nie
przychód pracownika (wynagrodzenie brutto), a przychód pomniejszony o potrącone
przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i
chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód.
Wydatki faktyczne
Pracownik ma możliwość ustalenia kup ze stosunku pracy w wysokości faktycznie
poniesionych wydatków. Dotyczy to jednak wyłącznie wydatków poniesionych przez
niego w związku z dojazdem do pracy środkami transportu autobusowego,
kolejowego, promowego lub komunikacji miejskiej (autobus, tramwaj, trolejbus,
metro). Koszty faktycznie poniesione mogą być uwzględnione jedynie w sytuacji,
gdy:
roczne zryczałtowane kup są niższe od wydatków na dojazd do zakładu (lub
zakładów) pracy,
wydatki związane z dojazdami do pracy są udokumentowane imiennymi biletami
okresowymi.
Koszty w wysokości faktycznie poniesionych wydatków można uwzględnić dopiero
przy rocznym obliczeniu podatku. Może to zrobić sam pracownik, ewentualnie
pracodawca, jeśli pracownik wyraził chęć, by rocznego rozliczenia podatku
dokonał w jego imieniu płatnik. Podczas roku płatnik ma obowiązek potrącać
koszty zryczałtowane, nawet jeśli pracownik przedłoży mu bilety okresowe
poświadczające, że ponoszone przez niego miesięczne wydatki na dojazdy są wyższe
od miesięcznych zryczałtowanych kup.
II. Za wykonanie zlecenia i dzieła
O ile przy umowie o pracę zryczałtowane, procentowe kup stosuje się wyjątkowo, o
tyle przy umowach zlecenia i o dzieło jest to regułą. Zgodnie z art. 22 ust. 9
pkt 4 updf co do zasady wynoszą one 20 proc. uzyskanego przychodu. Choć z tytułu
korzystania przez twórców w ramach umowy zlecenia lub o dzieło z praw autorskich
nalicza się je w wysokości 50 proc. uzyskanego przychodu. Z tym że podobnie jak
przy kosztach z tytułu korzystania z praw autorskich w ramach umowy o pracę
odpowiednio 20- lub 50-procentowe koszty oblicza się od przychodu pomniejszonego
o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne
i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten
przychód (oczywiście, jeśli umowa podlega tym ubezpieczeniom).
Przykład:
Y zawarł umowę zlecenia z własnym pracodawcą z wynagrodzeniem brutto 1000 zł.
Umowa ta podlega ubezpieczeniom społecznym.
- Załóżmy, że w sumie tytułem składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne,
rentowe i chorobowe) pracodawca potrąci z tego wynagrodzenia 187,10 zł.
Zryczałtowane 20-procentowe kup, przysługujące z tytułu tej umowy, obliczy od
przychodu pomniejszonego o potrącone składki na ubezpieczenia społeczne, a zatem
od kwoty 812,90 zł (1000 zł - 187,10 zł). Koszty te wyniosą zatem 162,58 zł
(812,90 zł x 20 proc.).
Jeżeli zleceniobiorca czy wykonawca dzieła udowodnią, że ich kup były wyższe od
wskazanych norm procentowych, mogą je uwzględnić w wysokości faktycznie
poniesionych wydatków.
Wyjątkowo w ogóle nie ustala się kup przy umowach zlecenia (o dzieło), w których
strony ustaliły wynagrodzenie na kwotę niższą lub równą 146 zł (limit ten
obowiązuje w 2003 r.). Dotyczy to jednak tylko umów zawartych z osobą niebędącą
pracownikiem płatnika. W takiej sytuacji podatek oblicza się nie od dochodu, a
od przychodu.
Od 1 stycznia 2003 r. ryczałtowe koszty uzyskania przychodów przysługują także
osobom zatrudnionym w ramach kontraktu menedżerskiego lub umów o podobnym
charakterze. Ustala się je tak jak dla pracowników, czyli zgodnie z art. 22 ust.
2 updf. Wynoszą one więc 0,25 proc. górnej granicy pierwszego przedziału skali
podatkowej miesięcznie. W 2003 r. koszty te są równe 99,96 zł. Jeśli menedżer
uzyskuje przychody z kilku takich umów jednocześnie, to jego koszty nie mogą w
ciągu roku przekroczyć 1199,52 zł. Nie ma on możliwości ustalenia kosztów
faktycznie poniesionych.
Rozdział III. Obowiązki płatnika
Strona główna
Vademecum "Rz"
Obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia zaliczki na podatek dochodowy,
zarówno od przychodów z pracy, jak umów zlecenia i o dzieło, spoczywa na
zatrudniającym (pracodawcy bądź zleceniodawcy), który pełni obowiązki płatnika
podatku. Musi on prawidłowo - według podanych wyżej zasad - określić przychody i
koszty zatrudnionego, by móc następnie właściwie obliczyć podatek.
Obowiązki płatnika podatku przy umowach zlecenia i o dzieło są z pewnością nieco
mniej pracochłonne i kosztowne niż przy umowach o pracę. Przede wszystkim odpada
konieczność prowadzenia ewidencji zatrudnienia i indywidualnych kart przychodów
pracowników dla celów podatkowych, a także np. sporządzania rocznego obliczenia
podatku za zatrudnionego, jeśli ten wyrazi taką chęć. Jednak zleceniodawca
również ma pewne obowiązki związane z dokumentacją - musi sporządzać deklaracje
o wysokości dokonanych wypłat oraz informację dla zleceniobiorcy i urzędu
skarbowego o wysokości wypłaconych wynagrodzeń i pobranych zaliczek na podatek z
umowy zlecenia i o dzieło, a także złożyć zgłoszenie identyfikacyjne w celu
nadania NIP zleceniobiorcy.
I. Obliczenie należnej zaliczki
Wypłacając wynagrodzenie ze stosunku pracy zakład ma obowiązek obliczenia i
pobrania zaliczki na podatek dochodowy. Do wynagrodzenia tego w celu obliczenia
zaliczki musi doliczyć także wypłacone przez siebie zasiłki pieniężne z
ubezpieczenia społecznego. Zgodnie z art. 32 updf zaliczki pobierane przez
pracodawcę od wynagrodzeń pracowników od stycznia do grudnia 2003 r. wynoszą:
19 proc. dochodu uzyskanego przez pracownika w danym miesiącu - począwszy od
stycznia do tego miesiąca włącznie, w którym dochód pracownika uzyskany od
początku roku u danego pracodawcy przekroczył 37 024 zł,
30 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu - za miesiące następujące po tym, w
którym dochód pracownika liczony od początku roku przekroczył 37 024 zł,
40 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu - za miesiące następujące po tym, w
którym dochód pracownika liczony od początku roku przekroczył 74 048 zł.
Podstawą obliczenia podatku jest dochód pracownika pomniejszony o potrącone
przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i
chorobowe.
Pracodawca obniża zaliczkę o 1/12 kwoty, o którą zmniejsza się podatek,
określonej w pierwszym przedziale skali podatkowej (w 2003 r. to 44,17 zł).
Zmniejszenie to stosuje się tylko wtedy, gdy pracownik przed pierwszą wypłatą
wynagrodzenia złoży oświadczenie PIT-2, w którym stwierdzi, że:
nie otrzymuje emerytury lub renty,
nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej
lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną,
nie osiąga dochodów, od których jest zobowiązany samodzielnie opłacać zaliczki
na podatek (z działalności gospodarczej, z najmu, dzierżawy, ze stosunku pracy
otrzymywanych z zagranicy, z emerytur i rent uzyskiwanych z zagranicy bez
pośrednictwa banków wypłacających te emerytury lub renty),
nie otrzymuje świadczeń pieniężnych od organu zatrudnienia,
określa ten zakład pracy jako właściwy do stosowania odliczenia, w przypadku gdy
jednocześnie osiąga od innych zakładów pracy dochody ze stosunku służbowego,
stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy lub pracy nakładczej.
Oświadczenie to wystarczy złożyć tylko raz (nie składa się go więcej, jeżeli
stan faktyczny nie uległ zmianie). Pracownik jest jednocześnie zobowiązany
powiadomić pracodawcę o każdej zmianie stanu faktycznego wynikającego z
oświadczenia PIT-2 przed wypłatą wynagrodzenia za miesiąc, w którym zaszła
zmiana.
Pracodawca jest upoważniony do dodatkowego zmniejszenia zaliczki na podatek o
kwotę 44,17 zł miesięcznie, jeżeli pracownik złoży oświadczenie, że zamierza
opodatkować swoje dochody łącznie z małżonkiem lub na zasadach określonych dla
osób samotnie wychowujących dzieci. Dodatkowym warunkiem jest jednak, by
przewidywane dochody pracownika nie przekroczyły górnej granicy pierwszego
przedziału skali podatkowej (37 024 zł), a małżonek lub dziecko nie uzyskały
żadnych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej. Wówczas zaliczki na podatek
wynoszą 19 proc. dochodu uzyskanego w danym miesiącu i są pomniejszane łącznie o
88,34 zł.
Natomiast pracownicy uzyskujący zarobki mieszczące się w drugim i trzecim
przedziale skali podatkowej, którzy chcą opodatkować swoje dochody wspólnie z
małżonkiem lub według zasad przewidzianych dla samotnych rodziców, mogą już w
trakcie roku skorzystać z opodatkowania według niższej stawki podatkowej. Jeśli
pracownik złoży stosowne oświadczenie, w którym określi, że jego przewidywane
dochody przekroczą górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej (37 024
zł) lub górną granicę drugiego przedziału skali podatkowej (74 048 zł), a
małżonek lub dziecko nie uzyskają innych dochodów z wyjątkiem renty rodzinnej,
lub dochody małżonka mieszczą się w niższych przedziałach skali, wówczas
zaliczki od początku roku włącznie do miesiąca, w którym dochód pracownika
przekroczył 74 048 zł wynoszą 19 proc., a za miesiące następne - 30 proc.
uzyskanego w danym miesiącu dochodu. Oczywiście, jeśli pracownik złożył
dodatkowo oświadczenie na formularzu PIT-2, to według ogólnych zasad pracodawca
jest obowiązany zmniejszyć te zaliczki o 44,17 zł.
Zleceniodawca również oblicza i pobiera zaliczkę na podatek od dochodu
zleceniobiorcy (wykonawcy dzieła, menedżera). Jednak według nieco innych zasad.
Po pierwsze: zaliczka ta wynosi nie 19, 30 lub 40 proc., a 20 proc., i to bez
względu na wysokość dochodu zleceniobiorcy (ewentualną różnicę dopłaci on lub
odbierze w rozliczeniu rocznym). Po drugie przy jej obliczaniu zleceniodawca nie
uwzględnia kwoty zmniejszającej podatek (niepotrzebne są zatem oświadczenia
"zatrudnionego").
W przypadku umów zlecenia do 146 zł (zawartych z osobą niebędącą jednocześnie
pracownikiem) zleceniodawca pobiera nie zaliczkę, lecz zryczałtowany podatek
dochodowy w wysokości 20 proc. przychodu (jak już wspominaliśmy, przychodu tego
nie pomniejsza się o kup). Ani wynagrodzenia, ani podatku z tego tytułu
zleceniobiorca nie wykazuje w zeznaniu rocznym.
Zaliczkę na podatek obliczoną według wskazanych zasad pracodawca i zleceniodawca
(ten - oczywiście - gdy umowa zlecenia podlega obowiązkowi ubezpieczenia
zdrowotnego) zmniejsza o kwotę składki na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne,
pobranej w danym miesiącu. Ale tylko do wysokości 7,75 proc. podstawy jej
wymiaru. Od 1 stycznia 2003 r. cała składka wynosi 8 proc., a więc nieodliczona
jej część - 0,25 proc. podstawy wymiaru - pomniejsza wynagrodzenie pracobiorcy.
Gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika jest większa od
zaliczki na podatek dochodowy, składkę tę potrąca się z wynagrodzenia pracownika
(zleceniobiorcy) jedynie w kwocie nieprzekraczającej wysokości tej zaliczki.
Zatem należna zaliczka na podatek po potrąceniu składki nigdy nie będzie kwotą
ujemną (art. 22a ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym).
Przykład
Dla porównania obliczmy, ile "na rękę" dostanie zatrudniony na umowę o pracę,
wykonujący pracę na podstawie umowy o dzieło (przy założeniu, że nie podlega on
obowiązkowi ubezpieczenia społecznego) i "zatrudniony" na umowę zlecenia nigdzie
indziej niezarabiający (umowa ta jest objęta obowiązkiem ubezpieczenia
emerytalnego i rentowego, a my zakładamy, że zleceniobiorca zadeklarował chęć
ubezpieczenia chorobowego), jeśli wynagrodzenie brutto wynosi 2000 zł:
- Z umowy o pracę:
dochód brutto: 2000 zł
składki na ubezpieczenia społeczne: 374,20 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 130,06 zł, w tym niepodlegająca odliczeniu
od podatku: 4,06 zł
pracownicze kup: 99,96 zł
obliczenie należnej zaliczki: (2000 zł - 374,20 zł - 99,96 zł) x 19 proc. -
44,17 zł = 245,74 zł (w zaokrągleniu)
kwota wynagrodzenia na rękę: 2000 zł - 374,20 zł - 245,74 zł - 4,06 zł = 1376 zł
Z umowy o dzieło:
dochód brutto: 2000 zł
ryczałtowe kup: 2000 zł x 20 proc. = 400 zł
obliczenie należnej zaliczki: (2000 zł - 400zł) x 20 proc. = 320 zł
kwota wynagrodzenia na rękę: 2000 zł - 320 zł = 1680 zł
Z umowy zlecenia:
dochód brutto: 2000 zł
składki na ubezpieczenia społeczne: 374,20 zł
składka na ubezpieczenie zdrowotne: 130,06 zł, w tym niepodlegająca odliczeniu
od podatku: 4,06 zł
ryczałtowe kup: (2000 zł - 374,20 zł) x 20 proc. = 325,16 zł
obliczenie należnej zaliczki: (2000 zł - 374,20 zł - 325,16 zł) x 20 proc. =
260,13 zł
kwota wynagrodzenia na rękę: 2000 zł - 374,20 zł - 260,13 zł - 4,06 zł =
1361,61zł
II. Deklaracje i informacje podatkowe
Do obowiązków pracodawcy jako płatnika podatku dochodowego od osób fizycznych,
oprócz obliczenia, poboru i dokonania terminowej wpłaty podatku na rachunek
urzędu skarbowego, należy również wypełnianie deklaracji oraz informacji
podatkowych, m.in. sporządzanie:
deklaracji PIT-4,
informacji PIT-11,
rocznego obliczenia podatku PIT-40.
Zleceniodawca natomiast musi sporządzać:
deklaracje PIT-4,
deklaracje PIT-8A,
informacje PIT-8B
PIT-4
Do 20. dnia miesiąca następującego po tym, w którym pobrano zaliczki, pracodawca
jako płatnik podatku od wynagrodzeń pracowników, a także zleceniodawca jako
płatnik podatku od wynagrodzenia z umowy zlecenia i o dzieło musi przesłać do
urzędu skarbowego deklarację na zaliczkę miesięczną na podatek dochodowy od
łącznej kwoty wypłat dokonanych (PIT-4). W deklaracji tej ujmuje się:
łączną sumę wypłat dokonanych w danym miesiącu (jednak tylko dla umów o pracę)
kwotę pobranych i odliczonych składek na ubezpieczenie zdrowotne (również tylko
od wynagrodzenia ze stosunku pracy)
kwotę należnych zaliczek (podatku, który powinien być wpłacony na rachunek
urzędu skarbowego po potrąceniu składki na ubezpieczenie zdrowotne - odrębnie
dla wynagrodzeń z pracy i dla działalności wykonywanej osobiście - umów
zlecenia, o dzieło oraz kontraktów menedżerskich)
łączną kwotę pobranych zaliczek do wpłaty na rachunek urzędu skarbowego.
Deklarację tę składa się w urzędzie skarbowym właściwym według siedziby lub
miejsca prowadzenia działalności płatnika (a w przypadku płatników-osób
fizycznych - według miejsca zamieszkania).
PIT-8A
W deklaracji PIT-4 zleceniodawca nie ujmuje wynagrodzeń ani kwot zryczałtowanego
podatku z tytułu umów zlecenia i o dzieło do 146 zł, zawartych z osobą niebędącą
jego pracownikiem. Podatek od takich wynagrodzeń musi być wpłacony do urzędu
skarbowego właściwego dla siedziby płatnika (a gdy nie ma on siedziby - według
miejsca zamieszkania) do 7. dnia miesiąca następującego po tym, w którym go
pobrano. W tym samym terminie płatnik musi przesłać do urzędu skarbowego
zbiorczą deklarację zryczałtowanego podatku dochodowego PIT-8A.
PIT-11
Po zakończeniu roku podatkowego pracodawca ma obowiązek sporządzenia informacji
o uzyskanych przez pracownika dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek
dochodowy na formularzu PIT-11. Należy w nim wykazać wysokość uzyskanych
dochodów, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, pobranych w roku
podatkowym oraz należnego i pobranego podatku, nie tylko ze stosunku pracy.
Również przychody z umowy zlecenia i o dzieło, zawartych z własnym pracownikiem,
oraz z niektórych innych rodzajów działalności prowadzonej osobiście przez
pracownika (np. kontraktów menedżerskich), a także kwoty wypłacanych na rzecz
pracownika przychodów z praw autorskich. Ponadto w PIT-11 trzeba ująć zasiłki
pieniężne z ubezpieczenia społecznego, wypłacone przez pracodawcę ze środków
ZUS, np. chorobowe.
Obowiązek sporządzenia informacji PIT-11 ciąży jedynie na tym pracodawcy,
którego pracownik nie upoważnił do dokonania w jego imieniu rocznego obliczenia
podatku na PIT-40, tzn. jeśli przed 15 stycznia roku następującego po roku
podatkowym nie złożył stosownego oświadczenia na PIT-12.
Jeśli zaś pracownik wyrazi chęć rocznego rozliczenia podatku za pośrednictwem
płatnika, informacja PIT-11 jest zbędna, z założenia ma ona bowiem dostarczyć
danych koniecznych do sporządzenia prawidłowego zeznania rocznego. Informację
PIT-11 za 2002 r. należy wypełnić do 15 marca 2003 r. w trzech egzemplarzach, z
których jeden do 31 marca trzeba doręczyć pracownikowi, a drugi do 15 kwietnia -
urzędowi skarbowemu właściwemu według miejsca zamieszkania pracownika. Czas na
sporządzenie PIT-11 za 2003 r. będzie już znacznie krótszy. Z ustawy wynika, że
trzeba będzie doręczyć go pracownikowi i urzędowi skarbowemu do 31 stycznia.
Jeśli obowiązek poboru zaliczek przez pracodawcę ustanie w ciągu roku
podatkowego (np. z powodu rozwiązania umowy o pracę), informację PIT-11 należy
przekazać do 15. dnia miesiąca następującego po tym, w którym pobrano ostatnią
zaliczkę.
PIT-8B
Gdy zleceniobiorca nie jest jednocześnie pracownikiem, oczywiście też tylko pod
warunkiem, że wynagrodzenie z poszczególnych umów zlecenia (o dzieło)
przekraczało kwotę 146 zł, zleceniodawca po zakończeniu roku ma obowiązek
wystawić informację PIT-8B o dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek
dochodowy. Odrębnie wykazuje się w niej przychody, koszty uzyskania przychodów,
dochód i pobraną zaliczkę z tytułu umów zlecenia i o dzieło oraz odrębnie z
kontraktu menedżerskiego lub podobnych.
PIT-8B za 2002 r. należy przesłać do podatnika i do urzędu skarbowego właściwego
według jego miejsca zamieszkania w terminie do 15 marca 2003 (podobnie jak w
przypadku PIT-11 w przyszłym roku termin ten ulegnie skróceniu do 31 stycznia).
PIT-40
Do obowiązków pracodawcy należy również dokonanie w imieniu pracownika rocznego
obliczenia podatku, ale tylko wówczas, gdy pracownik złoży PIT-12, w którym
oświadczy, że chce skorzystać z możliwości obliczenia podatku przez płatnika.
Rozliczeni w ten sposób mogą być tylko niektórzy pracownicy, spełniający m.in.
następujące warunki:
nieosiąganie innych dochodów poza dochodami uzyskanymi od pracodawcy-płatnika (z
pewnymi wyjątkami),
niekorzystanie z ulg i odliczeń podatkowych (również z pewnymi wyjątkami
dotyczącymi np. składek ubezpieczeniowych),
niekorzystanie z możliwości łącznego opodatkowania z małżonkiem lub na zasadach
przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci.
Pracodawca sporządza PIT-40 w trzech egzemplarzach, z których jeden doręcza
pracownikowi do 31 marca, a drugi do 15 kwietnia - urzędowi skarbowemu
właściwemu według miejsca zamieszkania pracownika. Ewentualną nadpłatę
wynikającą z PIT-40 pracodawca zalicza na poczet zaliczki na podatek, a podatek
do zapłaty pobiera z wynagrodzenia pracownika.
Obowiązku (ani prawa) sporządzania PIT-40 nie ma płatnik wypłacający
wynagrodzenia wyłącznie z umów zlecenia, o dzieło lub kontraktów menedżerskich.
III. Pośrednictwo w uzyskiwaniu NIP
Pracodawca pośredniczy również w uzyskiwaniu przez zatrudnionego numeru
identyfikacji podatkowej NIP. Obowiązek taki wynika z ustawy z 13 października
1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (Dz. U. nr
142, poz. 702 ze zm.). Zgodnie z jej art. 8 ust. 1 pracownik składa zgłoszenie
identyfikacyjne za pośrednictwem płatnika-pracodawcy, który:
pobiera zaliczki miesięczne na podatek dochodowy, dokonując przy tym
zmniejszenia kwot pobieranych zaliczek (na podstawie oświadczenia PIT-2),
dokonuje rocznego obliczenia podatku (PIT-40), a nie dokonywał zmniejszenia kwot
zaliczek.
Obowiązek ten ciąży również na zleceniodawcy, który pośredniczy w składaniu
zgłoszenia identyfikacyjnego osób, od których pobiera zaliczkę wyłącznie od
dochodu z tytułu umowy o dzieło lub zlecenia. Nie dotyczy on natomiast
zatrudniających na podstawie kontraktu menedżerskiego lub podobnych umów.
Oczywiście zarówno pracodawca, jak i zleceniodawca muszą pośredniczyć w
składaniu zgłoszenia identyfikacyjnego tylko wtedy, gdy zatrudnionemu NIP nie
został już wcześniej nadany.
Pośrednicząc w uzyskaniu numeru NIP, płatnik powinien dostarczyć zatrudnionemu
formularz zgłoszenia identyfikacyjnego NIP-3 w ciągu 7 dni od dnia potrącenia
pierwszej zaliczki na podatek dochodowy lub od dnia złożenia oświadczenia PIT-12
w sprawie rozliczenia rocznego. Pracownik (zleceniobiorca) ma 14 dni na
wypełnienie formularza i zwrócenie go płatnikowi. Po jego otrzymaniu płatnik w
terminie 14 dni przekazuje zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego
właściwego ze względu na miejsce zamieszkania zatrudnionego.
Rozdział IV. Co chlebodawca wrzuci w koszty
I. Pracodawca - prawie wszystko
Strona główna
Vademecum "Rz"
Z reguły pracodawcy wychodzą z założenia, że każdy wydatek na rzecz pracownika
stanowi kup i nie ma potrzeby badania jego związku z przychodem firmy. Związek
ten zachodzi bowiem przez sam fakt, że świadczenie dotyczy pracownika. Pogląd
ten znalazł też potwierdzenie w piśmie Ministerstwa Finansów z 27 lutego 1995 r.
(nr PO 3/IP-722-126/95). Według niego wszelkie wydatki ponoszone przez
podatników na rzecz swoich pracowników, tj. zarówno wydatki bezpośrednie
wynikające z zatrudnienia, jak i pośrednie (nawet jeżeli obowiązek ich
ponoszenia nie wynika z układu zbiorowego pracy lub innych aktów prawnych),
stanowią kup.
Trzeba jednak pamiętać, że i w tej sytuacji obowiązuje ogólna reguła, zgodnie z
którą przy ustalaniu kup w zasadzie każdy wydatek wymaga indywidualnej oceny pod
kątem jego związku z przychodem i racjonalności działania dla osiągnięcia tego
przychodu. A zatem, gdy związek między przychodem a poniesionym wydatkiem nie
jest tak wyraźny, należy kierować się zasadą zdrowego rozsądku.
Poza tym są również pewne ograniczenia, wynikające z art. 23 updf i art. 16
updp. Zgodnie z nimi do kup pracodawca nie może zaliczyć np.:
jednorazowych odszkodowań z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz
dodatkowej składki ubezpieczeniowej w przypadku stwierdzenia pogorszenia
warunków pracy,
wartości pracy małżonka i małoletnich dzieci, a przy spółce cywilnej lub
osobowej spółce handlowej - także małżonków i małoletnich dzieci wspólników,
wydatków poniesionych na zakup zużywających się stopniowo rzeczowych składników
majątku przedsiębiorstwa, niezaliczanych do środków trwałych, jeśli nie są one
wykorzystywane na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, lecz służą
celom osobistym pracowników.
II. Zleceniodawca - znacznie mniej
W przypadku osób zatrudnionych na umowach cywilnoprawnych trzeba się baczniej
pilnować, by wypłacane im wynagrodzenie miało związek z przychodem uzyskanym
przez firmę. Związek ten bowiem łatwiej może zostać zakwestionowany. Niemniej
oprócz wynagrodzenia wynikającego z umowy zlecenia, o dzieło czy kontraktu
menedżerskiego za wykonaną pracę i związanych z nim obciążeń (np. składek ZUS)
do kosztów zleceniodawcy można też zaliczyć wydatki zwracane zleceniobiorcy w
związku z poniesioną przez niego podróżą służbową czy np. koszty używania
prywatnego samochodu zleceniodawcy do celów służbowych (do wysokości określonych
w ustawie limitów).
W przeciwieństwie jednak do wynagrodzeń pracowników, którymi można obciążyć
koszty firmy, nawet jeśli się je tylko naliczyło, a jeszcze nie wypłaciło,
wynagrodzenia z tytułu umów zlecenia i o dzieło oraz kontraktów menedżerskich
stają się takim kosztem dopiero z chwilą ich faktycznej zapłaty (art. 23 ust. 1
pkt 55 updf i odpowiednio art. 16 ust. 1 pkt updp).
Wskaźniki przydatne pracodawcom i zleceniodawcom
Ostatnia nowela ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Strona główna
Vademecum "Rz"
Ostatnia nowela ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych
Trzeba kupić komputer
Strona główna
Vademecum "Rz"
Wkrótce dla niektórych przedsiębiorców comiesięczne przekazywanie zusowskich
formularzy stanie się przeszłością. Z kolei ci, którzy zatrudniają poniżej 20
osób, ale więcej niż 5, już teraz powinni pomyśleć o zakupie komputera, aby od 1
kwietnia 2003 r. ubezpieczeniowe druki przesyłać elektronicznie. Znaczne
ułatwienia formalne, ale też pewne uciążliwości w rozliczaniu z ZUS przewiduje
nowela ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. nr 241, poz. 2074, dalej
- nowela).
Zmiany wchodzą w życie etapami: 1 stycznia, 1 kwietnia i 1 sierpnia 2003 r.
Skorzystają na nich głównie mniejsi przedsiębiorcy. Od 1 kwietnia 2003 r.
wszyscy płatnicy, zatrudniający więcej niż 5 osób, muszą przekazywać dokumenty
ubezpieczeniowe za pomocą komputera. Dotychczas obowiązek taki spoczywał na
tych, którzy angażowali powyżej 20 osób. Teraz więc papierowe druki, wypełniane
ręcznie czy wydrukowane z programu "Płatnik", będą mogli składać wyłącznie mali
przedsiębiorcy, rozliczający najwyżej 5 ubezpieczonych. Wprawdzie ZUS może
pozwolić większym płatnikom (płacącym składki za więcej niż 5 osób, a mniej niż
21) na przekazywanie deklaracji i raportów tradycyjną metodą (tylko na ich
wniosek), ale to tylko czasowy przywilej, dany do końca czerwca 2003 r. Potem
będą już musieli przekazywać dokumenty elektronicznie.
Niezależnie od tego, zawsze, w uzasadnionych sytuacjach, ZUS ma prawo zwolnić
płatnika, rozliczającego składki za więcej niż 5 osób, z obowiązku
elektronicznego przesyłania dokumentów. Jednak na taką ulgę mogą zapewne liczyć
płatnicy tylko sezonowo zatrudniający większą liczbę pracowników lub ci, dla
których elektroniczny przekaz jest niemożliwy (np. z powodu braku na danym
terenie odpowiednich łączy).
Niekiedy można nie składać
Dotychczas osoby wykonujące pozarolniczą działalność, opłacające składki
wyłącznie za siebie, robiły to do 10 każdego miesiąca. W tym też terminie
składały deklarację rozliczeniową. Gdy natomiast zatrudniały pracowników,
zleceniobiorców, współpracujących itd., przekazywały komplet dokumentów i
uiszczały należności do 15 dnia miesiąca.
Poczynając od dokumentów złożonych za kwiecień 2003 r., indywidualni
przedsiębiorcy, którzy odprowadzają wyłącznie własne składki lub ewentualnie
jeszcze za współpracujących, będą zwolnieni od obowiązku przekazywania
zusowskich formularzy za kolejny miesiąc, jeżeli w stosunku do poprzedniego nic
się nie zmieniło. Nie będą musieli tego robić także ci z nich, którzy składki
naliczają od najniższej podstawy wymiaru, nawet jeżeli były zmiany, ale
wynikające jedynie z cokwartalnego wahania tego minimum.
Przypomnijmy, że indywidualni przedsiębiorcy płacą składki od zadeklarowanej
kwoty, nie niższej jednak od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
poprzednim kwartale. Obecnie owe 60 proc. ustalono na podstawie przeciętnego
wynagrodzenia z III kwartału 2002 r. i do końca lutego wynosi ono 1257,49 zł.
Zmieni się od 1 marca tego roku.
Dobrowolne z mocą wstecz
Dotychczas objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym i
chorobowym następowało od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż
od dnia jego złożenia. Od 1 stycznia 2003 r. objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku tylko wtedy, gdy ubezpieczony
dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowego w ciągu 7 dni od
powstania ich obowiązku.
Przykład
Pan X rozpoczął 1 stycznia 2003 r. działalność gospodarczą. 5 stycznia zgłosił
się (druk ZUS ZUA) do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowego i
wypadkowego oraz do dobrowolnego - chorobowego. Skoro dotrzymał ustawowego
terminu (7 dni od powstania obowiązku ubezpieczeń, czyli od 1 stycznia), więc
dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym zostanie objęty od 1 stycznia 2003 r.
Dotychczas w takiej sytuacji podlegałby dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu
dopiero od 5 stycznia 2003 r., czyli od dnia złożenia wniosku.
Wspólnicy spółek osobowych
Nowela rozstrzygnęła w końcu problem podlegania przez wspólników spółek: jawnej,
komandytowej i partnerskiej oraz wspólników jednoosobowych spółek z o. o.
obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym. Do tej pory w odniesieniu do spółek
osobowych (jawnych, partnerskich i komandytowych) istniały tu wątpliwości.
Od 1999 r., czyli od wejścia w życie reformy ubezpieczeniowej, wspólników
osobowych spółek handlowych (jawnych i komandytowych) kwalifikowano do
wykonujących pozarolniczą działalność gospodarczą. I do końca obowiązywania
ustawy z 23 grudnia 1988 r. o działalności gospodarczej nie było tu żadnych
wątpliwości. Sytuacja zmieniła się od początku 2001 r., kiedy weszło w życie
prawo działalności gospodarczej (DzU nr 101, poz. 1178 ze zm.). Według jego art.
2 ust. 2 przedsiębiorcami są: osoby fizyczne, osoby prawne oraz niemające
osobowości prawnej spółki prawa handlowego, które zawodowo, we własnym imieniu
podejmują i wykonują działalność gospodarczą. Są nimi także wspólnicy spółek
cywilnych w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Nie można
więc mówić, że osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą są
także wspólnicy spółek jawnych, komandytowych i partnerskich; tu bowiem status
przedsiębiorcy uzyskały same spółki.
Od 1 stycznia 2003 r. sprawa jest jasna - wspólnicy jednoosobowych spółek z o.
o., spółek: jawnych, komandytowych i partnerskich opłacają składki na ZUS na
takich samych zasadach jak osoby prowadzące pozarolniczą działalność.
Wolne zawody poza systemem?
Nowela przez zmianę kilku ustaw wyrugowała spod ochrony ubezpieczeniowej
niektórych przedstawicieli wolnych zawodów. Zapewne nie było to intencją
ustawodawcy, ale tak się stało. Chodzi o takie zawody, jak: radca prawny,
adwokat, architekt, rzecznik patentowy, księgowy i tłumacz.
Dotychczas ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zaliczała do prowadzących
pozarolniczą działalność m.in. reprezentantów wolnych zawodów w rozumieniu
ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne. Ta z kolei zawierała otwarty katalog wolnych zawodów,
wskazując jedynie, że chodzi o działalność wykonywaną "w szczególności" przez:
lekarzy wszystkich specjalności, techników dentystycznych, felczerów, położne,
pielęgniarki, prawników, ekonomistów, inżynierów, architektów, techników
budowlanych, geodetów, rzeczników patentowych, tłumaczy oraz księgowych.
Tymczasem od 1 stycznia 2003 r. katalog ten stał się zamknięty. Obecnie -
zgodnie z art. 4 pkt. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne - wolny zawód to
"pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana wyłącznie osobiście na rzecz
osób fizycznych przez: lekarzy, lekarzy stomatologów, lekarzy weterynarii,
techników dentystycznych, felczerów, położne, pielęgniarki, tłumaczy oraz
nauczycieli w zakresie świadczenia usług edukacyjnych polegających na udzielaniu
lekcji na godziny".
Obecnie zatem są wątpliwości, czy np. adwokaci i radcowie prawni mogą opłacać
składki na ZUS jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność. DF dowiedziała
się, że być może rozwiązania należy szukać w noweli, która za prowadzących
pozarolniczą działalność uznała także wykonujących działalność w zakresie
wolnego zawodu, z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w
rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Z kolei te
przepisy w tym zakresie odsyłają do ordynacji podatkowej, która przedstawicieli
wolnych zawodów zalicza do prowadzących działalność gospodarczą.
Ważne dla żołnierzy z firmą
Począwszy od rozliczeń za styczeń 2003 r., żołnierze niezawodowi w służbie
czynnej i odbywający zastępcze formy służby wojskowej podlegają obowiązkowym
ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu tylko wtedy, gdy nie mają innego tytułu
do ubezpieczeń. Jeżeli dodatkowo sobie dorabiają, np. prowadzą działalność
gospodarczą, wówczas składki płacą tylko z tytułu prowadzenia firmy, a ze służby
- nie. Chodzi o to, aby skarb państwa nie finansował składek ubezpieczonych tam,
gdzie to zbyteczne.
Więcej ulgowych absolwentów
Więcej przedsiębiorczych absolwentów ma prawo do rocznej ulgi w opłacaniu
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Przywilej ten uzyskali także
absolwenci publicznych, dziennych szkół o profilu artystycznym
(ponadpodstawowych, ponadgimnazjalnych i wyższych), a także artystycznych szkół
niepublicznych zrównanych w uprawnieniach z publicznymi, pod warunkiem że w
ciągu 12 miesięcy od dnia określonego w dyplomie lub świadectwie ukończenia
szkoły pierwszy raz dokonali zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych z tytułu
wykonywania działalności twórczej lub artystycznej.
Ważne zmiany w dokumentach
Uporządkowano zasady używania identyfikatorów numerycznych ubezpieczonego w
dokumentach ubezpieczeniowych. Do tej pory należało w nich podawać PESEL i NIP,
a gdy obu lub jednego nie nadano - serię i numer dowodu osobistego lub
paszportu. Od 1 stycznia 2003 r. - według znowelizowanego art. 35 ustawy sus - w
imiennych raportach miesięcznych wystarczy podać PESEL ubezpieczonego, a gdy go
brak - NIP. Gdy nie nadano również NIP, trzeba posłużyć się serią i numerem
dowodu osobistego lub paszportu.
Uproszczono zasady zgłaszania do ubezpieczeń społecznych. W drukach jest mniej
kratek i rubryk. Od 1 stycznia 2003 r. w zgłoszeniach do ubezpieczeń społecznych
(ZUS ZUA, ZUS ZFA, ZUS ZPA) płatnicy nie muszą już podawać:
danych o karcie stałego lub czasowego pobytu cudzoziemca,
okresu, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności,
wymiaru czasu pracy,
stopnia pokrewieństwa lub powinowactwa,
pozostawania we wspólnym gospodarstwie domowym z pracodawcą, zleceniodawcą czy
prowadzącym pozarolniczą działalność,
niezdolności do pracy,
pracy górniczej,
kodu wykształcenia.
Z kolei kod zawodu trzeba wpisać tylko przy ubezpieczonych wykonujących pracę w
szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Ograniczono również zakres informacji przekazywanych do ZUS w dokumentach
zgłoszeniowych płatników składek. Od 1 stycznia 2003 r. nie trzeba w nich
podawać:
daty rozpoczęcia wykonywania pozarolniczej działalności,
posiadania statusu zakładu pracy chronionej lub aktywności zawodowej.
Ponadto od 1 stycznia 2003 r. płatnicy składek muszą przekazywać dokumenty
zgłoszeniowe: ZUS ZPA, ZUS ZFA (w trybie zgłoszenia) oraz ZUS ZIPA w formie
papierowej lub w formie wydruku z programu. Muszą do nich dołączać pobrane z
urzędu skarbowego i statystycznego pisma potwierdzające nadanie im aktualnych
NIP i REGON.
Od 1 stycznia 2003 r. zmienił się sposób zgłaszania zmian i korekt niektórych
danych wykazanych w zgłoszeniu do ubezpieczeń. Chodzi o: kod tytułu
ubezpieczenia, rodzaje ubezpieczeń oraz datę objęcia ubezpieczeniami. Płatnik
składek musi najpierw złożyć wyrejestrowanie z ubezpieczeń, a następnie ponowne
zgłoszenie do ubezpieczeń.
Z kolei od 1 sierpnia 2003 r. płatnicy składek zobowiązani do elektronicznego
przekazu będą musieli, w razie korekty choćby jednego imiennego raportu,
przesłać komplet dokumentów korygujących za ten miesiąc. Do deklaracji
rozliczeniowej korygującej muszą zatem załączyć imienne raporty za wszystkich
ubezpieczonych: te, które podlegają korekcie, i te poprawne, załączone do
poprzednio złożonej za dany miesiąc deklaracji. Dotychczas w takiej sytuacji
przesyłali tylko deklarację rozliczeniową i poprawiony raport. Identycznie
trzeba postąpić przy korekcie wyłącznie danych z deklaracji rozliczeniowej.
Samokontrola wskazana
Wyznaczony został termin, w którym płatnicy składek muszą sprawdzić poprawność
danych zawartych w imiennych raportach miesięcznych przekazanych do ZUS za dany
rok kalendarzowy. Muszą to zrobić najpóźniej do 30 kwietnia następnego roku.
Strona główna
Vademecum "Rz"
Strona główna
Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej
zawarta dnia 15 stycznia 2002 r. w Warszawie
pomiędzy
"ALFA" Sp. z o.o., ul. Marszałkowska 136, 00-620 Warszawa
...............................................................................................................................................................
(nazwa i siedziba pracodawcy)
zwanym dalej pracodawcą, reprezentowanym przez
Dyrektora Finansowego p. Krzysztofa Aluzewicza
...............................................................................................................................................................
(imię i nazwisko, stanowisko)
a Panem(nią)...
Aldoną Zielińską, zam. w Warszawie przy ul. Anielewicza 6/32
...............................................................................................................................................................
Krystyną Kłobuszewską, zam. w Warszawie przy ul. Odkrytej 63/2
...............................................................................................................................................................
Anielą Duniłowicz, zam. w Warszawie przy ul. Kredytowej 6/22
...............................................................................................................................................................
(imiona, nazwiska i adresy pracowników)
zwanymi dalej pracownikami, o następującej treści:
ż 1
Pracodawca powierza łącznie pracownikom mienie, znajdujące się w
..............kasie................................... wyszczególnione w
spisie inwentaryzacyjnym sporządzonym na dzień .......15 stycznia 2002
r......... stanowiącym załącznik do umowy, jak również mienie, które
zostanie powierzone w czasie trwania umowy przez pracodawcę, z obowiązkiem
wyliczenia się z tego mienia.
ż 2
Pracownicy podejmują się łącznie pieczy nad powierzonym mieniem,
określonym w ż 1, z obowiązkiem wyliczenia się z tego mienia i przyjmują
wspólną odpowiedzialność materialną za szkodę spowodowaną powstaniem
niedoboru w powierzonym im łącznie mieniu pracodawcy.
ż 3
Za szkody spowodowane powstaniem niedoboru w powierzonym mieniu pracownicy
ponoszą odpowiedzialność w częściach następujących, określonych procentowo
od wartości szkody:
- Aldona Zielińska - w 50 proc.
...............................................................................................................................................................
- Krystyna Kłobuszewska - w 25 proc.
...............................................................................................................................................................-
Aniela Duniłowicz - w 25 proc.
...............................................................................................................................................................
(imiona i nazwiska pracowników oraz procentowy stosunek odpowiedzialności)
ż 4
Każdemu z pracowników przysługuje prawo wglądu w rachunkowość pracodawcy
dotyczącą rozliczenia powierzonego mienia oraz prawo do udziału w
przyjmowaniu i wydawaniu mienia.
ż 5
W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową, a dotyczących jej
przedmiotu, stosuje się przepisy kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady
Ministrów z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej
odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie (t.j. Dz.U.
z 1996 r. nr 143, poz. 663).
ż 6
Wszelkie zmiany zawartej umowy wymagają formy pisemnej.
ż 7
Umowa została sporządzona w
..................czterech.....................jednobrzmiących
egzemplarzach, po jednym dla każdej ze stron.
Aldona Zielińska
Krystyna Kłobuszewska
Aniela Duniłowicz
.........................................
(podpisy pracowników)
Dyrektor Finansowy
Krzysztof Aluzewicz
.................................................
(pieczęć i podpis pracodawcy lub
osoby działającej w jego imieniu)
Pozew pracownika o ustalenie stosunku pracy - umowy o pracę
Warszawa, 3 kwietnia 2002 r.
Sąd Pracy - Sąd Rejonowy
w Warszawie
Powód:
Alicja Komornicka
zam. ul. Kopernika 3
01-876 Warszawa
Pozwany:
Dyrektor
Zakładu Produkcji Mebli
ul. Wronia 3/7
01-314 Warszawa
Pozew
Wnoszę o:
1. ustalenie, że łącząca powoda z pozwanym od 14 czerwca 2002 r. do 19
kwietnia 2002 r. (lub dotychczas) umowa o dzieło była faktycznie umową o
pracę,
2. o przysądzenie powodowi od pozwanego poniesionych kosztów postępowania
wraz z (ewentualnymi) kosztami zastępstwa,
W odniesieniu do postępowania
3. rozpoznanie sprawy także pod nieobecność powoda.
Uzasadnienie
W pozwie powód, będący pracownikiem, dochodzi od pozwanego pracodawcy
ustalenia, że we wskazanym okresie łączył go z pozwanym stosunek pracy,
czyli że był zatrudniony u pozwanego mimo zawartej z nim umowy o dzieło,
która w związku z wykonywaniem przez powoda pracy podporządkowanej
stanowiła ukrytą umowę o pracę. Podstawę faktyczną pozwu stanowi
następujący stan faktyczny w tej sprawie: Pani Alicja Komornicka od 14
czerwca 2000 r. do 19 kwietnia 2002 r. była zatrudniona w Zakładzie
Produkcji Mebli na stanowisku tapicera. Powód wykonywał pracę w
wyznaczonym miejscu i czasie, a wykonywane czynności oraz sposób i warunki
ich wykonywania nie różniły się od tych, które wykonywali tapicerzy
pozostający z pozwanym w stosunku pracy. Niejednokrotnie bowiem na
określonej zmianie roboczej czynności tapicerskie wykonywali jednocześnie
tapicerzy pracownicy i osoby zatrudnione na podstawie umowy o dzieło.
W stosunku prawnym łączącym Alicję Komornicką z pozwanym zdecydowanie
przeważały - wskazane w art. 22 ż 1 k.p. - cechy stosunku pracy. Świadczy
o tym wykonywanie pracy osobiście, pod kierownictwem, a także w miejscu i
czasie wyznaczonym przez pracodawcę.
Dowód:
Harmonogram pracy za miesiące: styczeń, luty i marzec 2002 r.
Te właśnie przesłanki wskazują na istnienie między powodem Alicją
Komornicką a pozwanym pracodawcą stosunku pracy.
Mając powyższe na względzie, na podstawie art. 611 k.p.c. wnoszę jak na
wstępie.
Alicja Komornicka
Wynagrodzenia
Strona główna
Vademecum "Rz"
MINIMALNE WYNAGRODZENIE ZA PRACĘ - od 1 stycznia 2003 roku: 800 zł
Przeciętne wynagrodzenieWartość wskaźnikaData publikacji przez GUS
w całym 2002 r.2133,21 zł11-02-2003
w czwartym kwartale 2002 r.2225,41 zł11-02-2003
w trzecim kwartale 2002 r.2095,81 zł13-11-2002
w drugim kwartale 2002 r.2061,95 zł09-08-2002
w pierwszym kwartale 2002 r.2155,54 zł11-05-2002
w całym 2001 r.2061,85 zł11-02-2002
Wskaźnik waloryzacji podstawy zasiłku chorobowego
Strona główna
Vademecum "Rz"
w II kwartale 2003 roku.
107,9 proc.
w I kwartale 2003 roku.
97,2 proc.
Podstawa prawna
Obwieszczenie Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z 13 lutego 2003 r. w
sprawie wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego w II kwartale
2003 r. (M. P. nr 57 z 30 listopada 2002 r., poz. 786)
Na podstawie art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U.
nr 60, poz. 636 i nr 110, poz. 1256; 2000 nr 53, poz. 633; 2001 nr 99, poz. 1075
i nr 154, poz. 1791 oraz 2002 nr 199, poz. 1673 i nr 241, poz. 2074) ogłasza
się, co następuje: Wskaźnik waloryzacji podstawy wymiaru zasiłku chorobowego,
którego wypłata po upływie 6-miesięcznego okresu zasiłkowego będzie przedłużana
w II kwartale 2003 r., wynosi 107,9 proc.
UWAGA, jeśli wskaźnik waloryzacji nie przekracza 100 proc., podstawa wymiaru
zasiłku chorobowego nie podlega waloryzacji.
Zasiłki: rodzinny, wychowawczy, pielęgnacyjny, pogrzebowy
Strona główna
Vademecum "Rz"
Zasiłek rodzinny na małżonka oraz pierwsze i drugie dziecko
01-06-2002 r. do 31-05-2003 r.42,50 zł
Zasiłek rodzinny na trzecie dziecko
01-06-2002 r. do 31-05-2003 r.52,60 zł
Zasiłek rodzinny na czwarte i kolejne dziecko
01-06-2002 r. do 31-05-2003 r.65,70 zł
Zasiłek wychowawczy na pierwsze i drugie dziecko
01-06-2002 r. do 31-05-2003 r.318,10 zł
Zasiłek wychowawczy dla osoby samotnie wychowującej dziecko
oraz wychowującej trzecie i każde następne dziecko
01-06-2002 r. do 31-05-2003 r.505,80 zł
Zasiłek pielęgnacyjny
od 1-03-2003 r. 141,70 zł
od 1-06-2002 r. do 28-02-2003 r.136,64 zł
Zasiłek pogrzebowy
od 1-03-2003 r.
4 450,82 zł
od 1-12-2002 r. do 28-02-2003 r.
4 191,62 zł
Granica dochodu uprawniającego do wypłaty zasiłku rodzinnego to od 1 czerwca
2002 r. - 548 zł na osobę w rodzinie
Granica dochodu uprawniającego do wypłaty zasiłku wychowawczego to od 1 czerwca
2002 r. - 548 zł na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku pielęgnacyjnego ulega podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika
waloryzacji emerytur i rent - od miesiąca, w którym jest przeprowadzana
waloryzacja.
Kwoty przychodu powodujące zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń emerytów i
rencistów
Strona główna
Vademecum "Rz"
Kwota graniczna przychodu w 2003 r., której przekroczenie powoduje
zawieszenie prawa do świadczeń70 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia ,
130 proc. przeciętnego
wynagrodzenia
Okres obowiązywaniaWysokość kwot
Od 1 marca 2003 r. 70 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia z IV kwartału 2002 r. - 1557,80 zł,
130 proc. przeciętnego
wynagrodzenia z IV kwartału 2002 r. - 2893,10 zł.
Od 1 stycznia 2003 r. do 28 lutego 2003 r. 70 proc. przeciętnego
miesięcznego
wynagrodzenia z III kwartału 2002 r. - 1467,10 zł,
130 proc. przeciętnego
wynagrodzenia z III kwartału 2002 r. - 2724,60 zł.
Najniższe emerytury, renty oraz kwoty dodatków i świadczeń
Strona główna
Vademecum "Rz"
Od 1 marca 2003 r. kwota bazowa wynosi 1862,62 zł.
Rodzaj świadczenia Data waloryzacji
od 01.03.2003
Kwoty najniższej emerytury i renty
emerytura, renta rodzinna i renta dla osoby całkowicie niezdolnej do
pracy552,63 zł miesięcznie
renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy425,09 zł miesięcznie
renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub
chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa663,16 zł miesięcznie
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub
chorobą zawodową510,11 zł miesięcznie
Kwoty dodatków do emerytury i renty
dodatek pielęgnacyjny, zasiłek pielęgnacyjny141,70 zł miesięcznie
dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do
pracy i samodzielnej egzystencji212,55 zł miesięcznie
dodatek dla sieroty zupełnej266,33 zł miesięcznie
dodatek za tajne nauczanie 141,70 zł miesięcznie
dodatek kombatancki, świadczenie w wysokości dodatku kombatanckiego140,99
zł miesięcznie
świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo
zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania
rud uranu i batalionach budowlanych - w zależności od liczby pełnych
miesięcy trwania pracyod 7,07 do 140,99 zł miesięcznie
świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy
przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR - w
zależności od liczby penych miesićcy trwania pracyod 7,07 do 140,99 zł
miesięcznie
UWAGA:
Od 1 czerwca 2002 r. nie podlegają waloryzacji na dotychczasowych zasadach:
dodatek kombatancki, świadczenie pieniężne dla żołnierzy przymusowo
zatrudnianych w kopalniach, świadczenie pieniężne przysługujące osobom
deportowanym. Wynika to ze zmian w ustawach dotyczących świadczeń
przyznawanych tym osobom.
Kwota bazowa, od której przyznawane będą od 1 czerwca 2002 r. emerytury i
renty, wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia pomniejszonego o potrącone od
ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, w kwartale poprzedzającym
termin waloryzacji. Od 1 czerwca 2002 r. wysokość kwoty bazowej to 1775,89 zł.
Rodzaj świadczenia Data waloryzacji
od 01.06.2002
(M. P. nr 19 z 29 maja 2002 r., poz. 346)
Kwoty najniższej emerytury i renty
emerytura, renta rodzinna i renta dla osoby całkowicie niezdolnej do
pracy532,91 zł miesięcznie
renta dla osoby częściowo niezdolnej do pracy409,92 zł miesięcznie
renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub
chorobą zawodową i renta rodzinna wypadkowa639,49 zł miesięcznie
renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub
chorobą zawodową491,90 zł miesięcznie
Kwoty dodatków do emerytury i renty
dodatek pielęgnacyjny, zasiłek pielęgnacyjny136,64 zł miesięcznie
dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do
pracy i samodzielnej egzystencji204,96 zł miesięcznie
dodatek dla sieroty zupełnej256,83 zł miesięcznie
dodatek za tajne nauczanie 136,64 zł miesięcznie
Kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent w razie osiągania przychodu w
kwocie przekraczającej 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego
za ostatni kwartał, nie wyższej jednak niż 130% tej kwoty
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rodzaj świadczenia Data waloryzacji
od 01.03.2003
(odnosi się do wynagrodzenie ogłoszonego za III kwartał 2002 r.
dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy382,36 zł
dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy286,79 zł
dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba325,02 zł
Rodzaj świadczenia Data waloryzacji
od 01.06.2002
(odnosi się do wynagrodzenie ogłoszonego za I kwartał 2002 r.
dla emerytury lub renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy368,72 zł
dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy276,56 zł
dla renty rodzinnej, do której uprawniona jest jedna osoba313,42 zł
Strona główna
Przykład życiorysu zawodowego (CV - z łac. curriculum vitae) zamieszczony na
stronach internetowych programu "Pierwsza praca" (www.1praca.gov.pl)
przygotowanego przez Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej:
Janina Igrekowicz
Adres kontaktowy: ul. Zakole 17, 00-555 Kapitanów
Numer telefonu: 0(prefiks)10 123 456
E-mail: j.igrek@adres.pl
Data urodzenia: 29 lutego 1993 r.
Cel: Uzyskanie pracy sekretarki
Wykształcenie:
1998-2002 -Liceum Ogólnokształcące nr VII im. Janka, co psom szył buty,
Kapitanów, klasa o profilu ogólnym - matura z wyróżnieniem
Odbyte kursy:
styczeń 2002 - kurs szybkiego pisania na komputerze, firma Propro w
Krakowie
listopad 2001 - szkolenie "Savoir vivre w firmie", Instytut Francuski w
Warszawie
lipiec 2000 - miesięczny kurs języka angielskiego w Irlandii
Doświadczenie zawodowe:
lipiec 2001 i lipiec 2000 - praca czasowa w firmie Polpol w Kapitanowie -
zastępstwo sekretarki; m.in. przygotowywanie i tłumaczenie korespondencji,
tłumaczenia w trakcie spotkań biznesowych prezesa, sporządzanie notatek ze
spotkań kierownictwa, obsługa biura
Znajomość języków obcych:
- angielski - biegły w mowie i piśmie
- rosyjski - dobry w mowie i piśmie
- francuski - podstawy
Inne umiejętności:
- obsługa komputera - system operacyjny Windows 98, 2000, MS Word, Excel,
MS Power Point, użytkownik Internetu
- podstawy stenografii
- prawo jazdy kat. B
Zainteresowania:
- muzyka klasyczna, literatura amerykańska, psychologia, szydełkowanie
Dodatkowe informacje:
- umiejętność pracy w zespole, w stresie
- pracowitość, sumienność
- zdolności organizatorskie
- kreatywność
Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb
niezbędnych do realizacji procesu rekrutacji (zgodnie z Ustawą z dn.
29.08.97 roku o Ochronie Danych Osobowych Dz. U. nr 133 poz. 883).
Przykład listu motywacyjnego zamieszczony na stronach internetowych programu
"Pierwsza praca" (www.1praca.gov.pl) przygotowanego przez Ministerstwo
Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej::
Królewianka, 25.06.2002
Jan Iksinowicz
ul. Brązowa 7
99-999 Królewianka
Hophophura sp. z o.o.
ul. Ładna
99-999 Poznań
Szanowni Państwo!
W nawiązaniu do ogłoszenia nr 11111, zamieszczonego w dodatku o pracy
"Rzeczpospolitej" z 11.05.2002 r., chciałbym zgłosić gotowość podjęcia
pracy na stanowisku asystent handlowca w dziale sprzedaży Państwa firmy.
Uważam, że ubiegać się o to stanowisko pozwala mi moje dotychczasowe
doświadczenie: w trakcie nauki w liceum ogólnokształcącym byłem
organizatorem zbiórek na cele charytatywne, handlowałem płytami CD,
zajmowałem się kolportażem ulotek.
Spełniam więc zawarte w ogłoszeniu warunki przynajmniej minimalnego
doświadczenia handlowego w branży komputerowej. Jestem też dyspozycyjny i
samodzielny, umiem pracować w zespole, łatwo nawiązuję kontakty, mam
zdolności negocjacyjne. Chciałbym wykorzystać te atuty w pracy z korzyścią
dla firmy i mojego rozwoju zawodowego.
Do ubiegania się o pracę w Państwa firmie skłania mnie jej renoma na rynku
oraz fakt, iż dałaby mi ona możliwość pracy w dynamicznym zespole i
pozwoliłaby nabyć nowe kwalifikacje. Dodam, że szybko się uczę i chętnie
podejmuję nowe wyzwania.
Jeśli moja oferta okaże się dla Państwa interesująca, jestem gotów przybyć
na spotkanie w wyznaczonym przez Państwa terminie.
Z wyrazami szacunku
Jan Iksinowicz
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe po nowemu
Jakie świadczenia należą się tym, którzy ulegli wypadkom przy
pracy, a jakie ich rodzinom
Jak przedsiębiorcy mają ustalić stopę procentową składki
wypadkowej wpłacanej do ZUS
RYS. ANDRZEJ JACYSZYN
SPIS TREŚCI
1. To, co najważniejsze
2. Komentarz Anny Warchoł, rzecznika prasowego ZUS
3. Komentarz Tadeusza Sułkowskiego, dyrektora Departamentu Stosunków Pracy w
Polskiej Konfederacji Pracodawców Prywatnych
Autorką ww. tekstów jest Renata Majewska, redaktor "Rzeczpospolitej"
4. Pytania i odpowiedzi
Krystyna Tymorek, radca prawny w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych w
Ministerstwie Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej i Andrzej Radzisław,
specjalista w Departamencie Ubezpieczeń i Składek w centrali ZUS
5. Rozdział I. Jak ustalić składkę - Andrzej Radzisław
6. Rozdział II. Jakie świadczenia - Krystyna Tymorek
7. Ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków
przy pracy i chorób zawodowych
8. Ustawa z 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub chorób
zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach
9. Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w
sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków
Zobacz też:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 grudnia 2002 r. w
sprawie szczegółowych zasad oraz trybu uznawania zdarzenia za wypadek w drodze
do pracy lub z pracy, sposobu jego dokumentowania, wzoru karty wypadku w drodze
do pracy lub z pracy oraz terminu jej sporządzania - Dz. U. Nr 237 z 30 grudnia
2002 r., poz. 2015 (7 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r. w
sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego
za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i
terminu jej sporządzenia - Dz. U. Nr 236 z 30 grudnia 2002 r., poz. 1992 (8 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r. w
sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na
zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o
wypłatę jednorazowego odszkodowania - Dz. U. Nr 234 z 28 grudnia 2002 r., poz.
1974 (82 K)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu
dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób - Dz. U. Nr 132 z 19
sierpnia 2002 r., poz. 1121 (15 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób
zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia,
rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych
sprawach - Dz. U. Nr 132 z 19 sierpnia 2002 r., poz. 1115 (31 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 czerwca 2000 r. w
sprawie ustalenia wzoru statystycznej karty wypadku przy pracy oraz związanego z
nią trybu postępowania - Dz. U. Nr 51 z 28 czerwca 2000 r., poz. 612 (16 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 października 1998 r.
w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy -
Dz. U. Nr 128 z 19 października 1998 r., poz. 849 (4 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a
także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy - Dz. U.
Nr 115 z 4 września 1998 r., poz. 744 (32 K)
To, co najważniejsze
Strona główna
Vademecum "Rz"
Lepiej późno niż wcale
Anna Warchoł, rzecznik prasowy Zakładu Ubezpieczeń Społecznych
FOT. ARCHIWUM
Ustawa o wypadkach przy pracy miała powstać już dawno, kiedy reformowano
ubezpieczenia społeczne. Ale nie powstała. I dlatego na przykład
prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą płacili taką samą składkę
wypadkową jak pracodawcy za pracowników, a nie mieli prawa do
jednorazowego odszkodowania w razie wypadku. W tej kwestii u ministra
pracy interweniował nawet rzecznik praw obywatelskich.
W poprzednich przepisach istniały takie anachronizmy jak podział na
uspołecznione i nieuspołecznione zakłady pracy, co zresztą pociągało za
sobą kłopoty związane z wypłatą świadczeń. W kwietniu 2002 r. Trybunał
Konstytucyjny orzekł, że taki podział jest niekonstytucyjny. Wszystkie te
braki usuwa nowa ustawa wypadkowa.
Ponadto, co ważne, wyklucza ze swej materii wypadki w drodze do czy z
pracy. Reguluje więc jedynie wypadki w pracy i choroby zawodowe. Od 1
stycznia 2003 r. pobieranie pełnej emerytury zwiększonej o połowę renty
spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, albo odwrotnie,
jest dopuszczalne jedynie w razie nieuzyskiwania przez uprawnionego
żadnych przychodów mających wpływ na zawieszanie lub zmniejszanie
świadczeń. ZUS pod koniec zeszłego roku poinformował o tym wszystkich
zainteresowanych.
Nową ustawę wypadkową zapowiadano już od czasu wejścia w życie reformy
ubezpieczeń społecznych, czyli od 1 stycznia 1999 r. Stara ustawa miała wiele
wad, np. nie przyznawała prowadzącym pozarolniczą działalność jednorazowego
odszkodowania za wypadek, mimo że składkę wypadkową płacili w takiej samej
wysokości jak płatnicy od każdego ubezpieczonego. W tej sprawie rzecznik praw
obywatelskich interweniował nawet u ministra pracy i polityki socjalnej.
Wreszcie ustawa już jest. Nosi tytuł: o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych (dalej: ustawa). Została uchwalona 30
października 2002 r., a weszła w życie 1 stycznia 2003 r.
Jakie są jej najważniejsze postanowienia?
BEZ WYPADKÓW W DRODZE DO I Z PRACY
Ustawa nie dotyczy wypadków w drodze do i z pracy. Nie oznacza to jednak, że od
1 stycznia 2003 r. osoby, które ulegną wypadkowi w drodze do lub z pracy, nie
mają prawa do żadnych świadczeń. Mają, ale na podstawie ustawy o świadczeniach
pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
WYPADKI PRZY PRACY
Nowa ustawa obejmuje wyłącznie wypadki przy pracy i choroby zawodowe.
Wypadek przy pracy to nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące
uraz lub śmierć, które wystąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z:
wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności albo poleceń przełożonych,
wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez
polecenia,
pozostawaniem pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą
zakładu a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
Pracodawcy są w rozterce
Tadeusz Sułkowski, dyrektor Departamentu Stosunków Pracy w Polskiej
Konfederacji Pracodawców Prywatnych
FOT. RAFAŁ GUZ
Z mieszanymi uczuciami pracodawcy przyjęli wejście w życie 1 stycznia 2003
r. ustawy o ubezpieczeniu od wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Niektórym przyniesie ona mile widzianą obniżkę składki odprowadzanej do
ZUS, innym przeciwnie - jej podwyżkę.
Na razie organizacje pracodawców odbierają liczne sygnały świadczące o
irytacji przedsiębiorców, na których spadł obowiązek ustalenia kategorii
ryzyka. Zależna jest ona od liczebności poszkodowanych w wypadkach przy
pracy i zatrudnionych w warunkach szkodliwych. Przepisy ustawy, a tym
bardziej wydane do niej akty wykonawcze, trudno uznać za proste i
komunikatywne. Są nadmiernie skomplikowane (co organizacje pracodawców
zgodnie skrytykowały już na etapie opiniowania projektu). Z tego względu w
szczególnie trudnej sytuacji znajdą się płatnicy składek reprezentujący
małe i średnie przedsiębiorstwa (wobec których deklaruje się wszak
urzędową przychylność). Limit, powyżej którego pracodawcę obowiązuje
ustalanie kategorii ryzyka, wyznaczono bowiem na niskim poziomie 10
ubezpieczonych.
Szczególnie trudne będzie wprowadzanie nowych reguł w pierwszym roku
funkcjonowania ustawy. Za nadmiernie represyjną pracodawcy uznają sankcję
karną w wysokości 150 proc. należnej składki za przekazanie ZUS
nieprawdziwych danych, choćby wskutek niezamierzonego błędu. Przynajmniej
w pierwszym roku należało z tego zrezygnować.
Z firm napływają do PKPP sygnały o trudnościach związanych z wypełnianiem
formalności. Dlatego Konfederacja zwróci się do Ministerstwa Gospodarki,
Pracy i Polityki Społecznej oraz ZUS o szybkie zorganizowanie akcji
informacyjnej. Powinna ona ułatwić pracodawcom, szczególnie
reprezentującym firmy małe i średnie, opanowanie zawiłych procedur ustawy
wypadkowej.
podczas podróży służbowej w okolicznościach innych od wskazanych, chyba że
spowodowało go postępowanie pracownika niezwiązane z powierzonymi mu zadaniami,
podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony,
przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje
związkowe.
Wypadek przy pracy to również wskazane wyżej zdarzenia, które przytrafiły się
podczas ubezpieczenia wypadkowego w trakcie:
uprawiania sportu podczas zawodów i treningów przez pobierającego stypendium
sportowe,
odpłatnego wykonywania pracy za skierowaniem przez odbywającego karę pozbawienia
wolności lub tymczasowo aresztowanego,
pełnienia mandatu posła lub senatora, pobierającego uposażenie,
odbywania szkolenia lub stażu przez absolwenta skierowanego z powiatowego urzędu
pracy, pobierającego w tym czasie stypendium,
wykonywania umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do
której - zgodnie z art. 750 k.c. - stosuje się przepisy o zleceniu,
współpracy przy wykonywaniu ww. umów,
pracy członka rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych
oraz innej osoby traktowanej na równi z członkiem spółdzielni w rozumieniu
ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: sus),
zwykłych czynności związanych z prowadzeniem działalności pozarolniczej lub ze
współpracą przy jej prowadzeniu w rozumieniu ustawy sus,
pełnienia czynności religijnych lub związanych z powierzonymi funkcjami
duszpasterskimi lub zakonnymi przez duchownego,
odbywania zastępczych form służby wojskowej,
nauki w Krajowej Szkole Administracji Publicznej przez słuchaczy pobierających
stypendium,
świadczenia usług na podstawie umowy agencyjnej, zlecenia lub innej umowy o
świadczenie usług, do której - zgodnie z art. 750 k.c. - stosuje się przepisy o
zleceniu, albo umowy o dzieło, zawartych z pracodawcą lub wprawdzie niezawartych
z pracodawcą, ale wykonywanych na jego rzecz.
CHOROBY ZAWODOWE
Zawodowymi są choroby określone w wykazie chorób zawodowych, o którym mowa w
art. 237 ż 1 pkt 2 kodeksu pracy, jeżeli została spowodowana działaniem
czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem
wykonywania pracy. Wykaz takich chorób jest załącznikiem do rozporządzenia Rady
Ministrów z 30 lipca 2002 r. w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych
zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i
stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach (Dz.U.
nr 132, poz. 1115).
NIE MA JEDNOLITEJ SKŁADKI
Nie ma już jednolitej składki wypadkowej 1,62 proc. podstawy wymiaru. Teraz
płatnicy płacą różne stopy tych składek w zależności od rodzaju prowadzonej
działalności, liczby ubezpieczonych i ryzyka wypadkowości w ich firmie. Z tym że
każdy z nich podczas danego roku składkowego płaci jednakową składkę od każdego
rozliczanego przez siebie ubezpieczonego wypadkowo.
Najmniejsi pracodawcy (zleceniodawcy itd.) zatrudniający do 9 ubezpieczonych nie
mają z tym problemu. Dla nich ustawa wyznaczyła jedną składkę wypadkową w
wysokości 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy
dla grup działalności, czyli obecnie to 1,93 proc.
JAK WYLICZYĆ
Większe trudności spotkają natomiast płatników większych, rozliczających powyżej
9 ubezpieczonych. Od 1 kwietnia 2006 r. stopę procentową ich składki wypadkowej
ustali dla nich ZUS. Do tego czasu muszą to robić sami. Jak to uczynić?
Po pierwsze: trzeba ustalić liczbę ubezpieczonych wypadkowo w ich firmie w
poprzednim roku kalendarzowym. Robi się to, dzieląc sumę ubezpieczonych
wypadkowo w poszczególnych miesiącach poprzedniego roku kalendarzowego (chociaż
przez jeden dzień) przez liczbę miesięcy, w których płatnik był zgłoszony w ZUS
przez co najmniej jeden dzień. Gdy wyjdzie więcej niż 9, przechodzi się do
następnego etapu.
Po drugie: znajduje się przyporządkowaną płatnikowi grupę działalności Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD) ujętego 31 grudnia poprzedniego roku w rejestrze
REGON. W tym celu należy sięgnąć do rozporządzenia z 1997 r. w sprawie Polskiej
Klasyfikacji Działalności.
Po trzecie: po wyborze grupy działalności szuka się przyporządkowanej jej stopy
procentowej składki wypadkowej w tabelce z załącznika numer 2 do rozporządzenia
z 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki.
Pytania i odpowiedzi
Strona główna
Vademecum "Rz"
Krystyna Tymorek
FOT. RAFAŁ GUZAndrzej Radzisław
FOT. JAKUB OSTAŁOWSKI
JAK USTALIĆ LICZBĘ UBEZPIECZONYCH
W 2002 r. zatrudniałem w przeliczeniu na pełne etaty średnio 10 osób
miesięcznie. Część z nich pracowała w niepełnym wymiarze czasu pracy, zatem
faktycznie zatrudnionych było więcej. Jak mam wyliczyć liczbę ubezpieczonych?
W tym wypadku przeliczenie na etaty nie ma znaczenia. Decyduje liczba
ubezpieczonych. Ustala się ją, dzieląc liczbę podlegających ubezpieczeniu
wypadkowemu w danej firmie w poszczególnych miesiącach 2002 r. przez liczbę
miesięcy, w których płatnik składek był zgłoszony do ZUS przez co najmniej
dzień. Istotna jest więc liczba ubezpieczonych, a nie to, że pracowali w pełnym
czy niepełnym wymiarze czasu pracy. Dodajmy, że w liczbie tej ujmuje się
każdego, za kogo w danym miesiącu płatnik opłacał składkę na ubezpieczenie
wypadkowe chociaż przez dzień.
Podstawa prawna: art. 28 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. nr 199, poz.
1673; dalej: nowa ustawa wypadkowa)
Czy przy ustalaniu liczby ubezpieczonych uwzględnia się tylko pracowników, czy
także właściciela firmy i osobę współpracującą?
Uwzględnia się wszystkie te osoby, jeśli podlegały ubezpieczeniu wypadkowemu
chociaż przez dzień w poszczególnych miesiącach zeszłego roku kalendarzowego.
Podstawa prawna: art. 28 ust. 3 nowej ustawy wypadkowej
JAKA SKŁADKA
Prowadzę handlową działalność gospodarczą. Przez cały 2002 r. odprowadzałem
jednakową składkę wypadkową za siebie, pracownika i żonę jako osobę
współpracującą. A co teraz? Jaką składkę płacić?
W wysokości 1,93 proc. podstawy jej wymiaru, oczywiście w odniesieniu do każdego
ubezpieczonego. Dla płatnika zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie
więcej niż 9 ubezpieczonych stopa procentowa tej składki jest stała i niezależna
od rodzaju działalności. Wynosi 50 proc. najwyższej stopy procentowej ustalonej
na dany rok składkowy dla grup działalności. Do 1 kwietnia 2004 r. jest to 1,93
proc. podstawy wymiaru tej składki.
Podstawa prawna: art. 28 ust. 1, art. 53 ust. 1 nowej ustawy wypadkowej
W 2002 r. spółka z o.o. zatrudniała miesięcznie 12 pracowników. W tym roku
planuje redukcję personelu o 2 - 4 osoby. Czy w związku z tym może odpowiednio
obniżyć składki na ubezpieczenie wypadkowe?
Nie. Wysokość składki, którą uiszcza płatnik, jest taka sama przez cały rok
składkowy, bez względu na zmiany stanu zatrudnienia. Stan zatrudniania w danym
roku będzie istotny dla wyliczenia składki na rok następny, zaczynający się 1
kwietnia 2004 r.
Podstawa prawna: art. 27 ust. 1, art. 53 ust. 1 nowej ustawy wypadkowej
Zatrudniamy 26 pracowników. Zajmujemy się utylizacją i recyklingiem odpadów.
Nasz PKD to 9000b. Prosimy o wyliczenie naszej stawki wypadkowej.
Dla PKD 9000b (unieszkodliwianie odpadów) sekcja O stopa procentowa składki na
ubezpieczenie wypadkowe wynosi 1,47 proc.
Podstawa prawna: rozporządzenie Rady Ministrów z 7 października 1997 r. w
sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz. U. nr 128, poz. 829 ze zm.;
dalej: rozp. w sprawie PKD), rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej
z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na
ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w
zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. nr 200, poz. 1692) w
brzmieniu nadanym obwieszczeniem prezesa Rady Ministrów z 4 grudnia 2002 r. o
sprostowaniu błędu (Dz. U. nr 203, poz. 1720) - dalej: rozp. w sprawie stopy
procentowej składki)
W zeszłym roku do ubezpieczenia wypadkowego zgłaszaliśmy średnio miesięcznie 22
osoby, co w przeliczeniu na pełne etaty dawało 21 osób. W zaświadczeniu REGON
nasz przeważający rodzaj działalności PKD to 7220z. Z wykazu PKD wyczytałam, że
nasza działalność należy do sekcji K. Czy z tego wynika, że w tym roku
powinniśmy płacić składkę wypadkową w wysokości 1,20 proc.?
Płatnik składek, który w 2002 r. zgłaszał do ubezpieczenia wypadkowego co
najmniej 10 ubezpieczonych wypadkowo, najpierw ustala, do jakiej grupy
działalności należał według PKD ujętej w rejestrze REGON 31 grudnia 2002 r.
Liczbę ubezpieczonych ustala się jako iloraz sumy ubezpieczonych wypadkowo w
ciągu poszczególnych miesięcy 2002 r. i liczby miesięcy, przez które płatnik był
zgłoszony w ZUS przez co najmniej dzień. Nie ma przy tym znaczenia, czy dana
osoba pracuje na cały etat czy część etatu. Uwzględnia się tu każdego, za kogo
płatnik opłacał składkę wypadkową chociaż przez jeden dzień danego miesiąca.
Potem postępuje się w sposób już opisany, czyli ustala sekcję lub podsekcję, do
której należy działalność przedsiębiorcy, i przypisaną do niej stopę składki
wypadkowej. W tym wypadku będzie 1,2 proc. podstawy wymiaru.
Podstawa prawna: rozp. w sprawie PKD, rozp. w sprawie stopy procentowej składki
Za 2002 r. liczba ubezpieczonych wypadkowo w naszej firmie wynosiła 37 osób.
Nasz numer PKD to 2430z. Ustaliłem w związku z tym stopę procentową składki na
poziomie 1,73 proc. Czy prawidłowo?
Tak.
Podstawa prawna: rozp. w sprawie PKD, rozp. w sprawie stopy procentowej składki
Czy trzeba jeszcze dopełnić jakichś dodatkowych formalności?
Nie. Jeśli stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe została ustalona
prawidłowo, po prostu trzeba ją już tylko stosować przy naliczaniu składek.
Podstawa prawna: nowa ustawa wypadkowa
Jesteśmy płatnikiem składek rozliczającym składki za 142 pracowników, w tym 6
pracowników Gminnego Zakładu Obsługi Szkół i 136 - szkół podstawowych
prowadzonych przez gminę. Gminny Zakład Obsługi Szkół jako płatnik składek
według PKD kwalifikuje się do sekcji K. Wobec tego jego stopa procentowa składki
wypadkowej wynosi 1,2 proc. Natomiast dla szkoły podstawowej jest właściwa
według PKD sekcja M. Dla tej grupy działalności składka wynosi zatem 1,73 proc.
Jaką stopę procentową powinniśmy w tej sytuacji stosować?
Stopę procentową tej składki ustala płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe,
czyli w tym wypadku pracodawca. Od 1 stycznia 2003 r. do grona płatników
ustawodawca włączył również jednostki obsługi ekonomiczno-administracyjnej,
które rozliczają i opłacają składki za ubezpieczonych wykonujących pracę w
podległych im szkołach, przedszkolach i innych jednostkach organizacyjnych
systemu oświaty.
Wobec tego - skoro tu płatnikiem jest Gminny Zakład Obsługi Szkół (zarówno za
pracowników swoich, jak i szkoły) - składkę wypadkową trzeba ustalić na
podstawie danych GZOSZ za 2002 r. Ten prawdopodobnie w zeszłym roku rozliczał
więcej niż 10 ubezpieczonych wypadkowo. A zatem stopę tej składki wylicza się na
podstawie rodzaju działalności GZOSZ według PKD ujętego w rejestrze REGON 31
grudnia 2002 r. w sposób już opisany.
Podstawa prawna: art. 4 pkt 2 lit. t) ustawy z 13 października 1998 r. o
systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. nr 137, poz. 887 ze zm.) oraz nowa
ustawa wypadkowa
NA PODSTAWIE PKD
W 2002 r. nasz zakład zatrudniał średnio miesięcznie ponad 30 osób. Prowadzimy
działalność handlową, gastronomiczną i transportową. Który rodzaj działalności
jest decydujący dla wyboru prawidłowej stopy procentowej składki wypadkowej?
Decyduje zaświadczenie z urzędu statystycznego o nadaniu numeru REGON, które
określa m.in. rodzaj działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności
(PKD). Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się według
przeważającego rodzaju działalności ujętego w rejestrze REGON na 31 grudnia 2002
r. Po ustaleniu PKD płatnik (na podstawie rozporządzenia w sprawie Polskiej
Klasyfikacji Działalności) wybiera sekcję lub podsekcję, do której należy, co
odpowiada kodowi jedno- lub dwuliterowemu, np. A, DK. Następnie (na podstawie
załącznika nr 2 do rozporządzenia w sprawie różnicowania stopy procentowej
składki) musi ustalić stopę procentową składki wypadkowej przypisaną do danej
działalności (sekcji lub podsekcji).
Podstawa prawna: art. 29 ust. 1 w zw. z art. 53 ust. 1 nowej ustawy wypadkowej,
rozp. w sprawie PKD, rozp. w sprawie stopy procentowej składki
Spółka z o.o. zatrudnia ponad 40 osób. Prowadzi kilka rodzajów działalności. W
2002 r. przeważającym rodzajem działalności - wedle PKD, a także ze względu na
liczbę zatrudnionych i przychody - była produkcja odzieży. W tym roku będzie to
handel hurtowy i detaliczny odzieżą. Wystąpiliśmy już o zmianę PKD przeważającej
działalności. Czy po tej zmianie możemy na nowo ustalić stopę procentową składki
wypadkowej?
Płatnik wylicza stopę procentową składki wypadkowej na dany rok składkowy. W
związku z tym ustalona na podstawie PKD ujętego 31 grudnia 2002 r. w rejestrze
REGON stopa tej składki obowiązuje do 31 marca 2004 r. (czyli do końca
pierwszego roku składkowego). A zatem zmiana PKD w trakcie obecnego roku może
mieć wpływ na stopę procentową składki dopiero od 1 kwietnia 2004 r. Do tego
dnia pozostanie bez zmian.
Podstawa prawna: art. 27 ust. 1, art. 53 ust. 1 nowej ustawy wypadkowej
WYPADEK PRZY PRACY
Mąż prowadzi działalność gospodarczą. We wrześniu zeszłego roku miał wypadek
przy pracy. W sumie dostał 2,5-miesięczne zwolnienie lekarskie. Opłacał składki
na ubezpieczenie wypadkowe. Nie płacił natomiast składek chorobowych. Czy
przysługuje mu w związku z tym wypadkiem jakieś świadczenie? Jeżeli tak, to
jakich formalności dopełnić?
Jeśli mąż nie zalegał z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne (tj.
emerytalne, rentowe i wypadkowe), należy mu się jednorazowe odszkodowanie.
Powinien zgłosić się do oddziału ZUS, w którym składa deklaracje na te składki,
z wnioskiem o jego przyznanie. Musi to zrobić najpóźniej w ciągu 6 miesięcy od
dnia wejścia w życie nowej ustawy wypadkowej, czyli do 30 czerwca tego roku. Do
końca marca 2003 r. wysokość tego odszkodowania ustala się według stawek
obowiązujących od 20 grudnia 2002 r.
Podstawa prawna: art. 47 ust. 1, art. 48 nowej ustawy wypadkowej
W styczniu 2003 r. doszło do wypadku przy pracy. Tak to zdarzenie zakwalifikował
nasz pracownik bhp. Czy przed uznaniem przez ZUS tego zdarzenia za wypadek przy
pracy należy wypłacić pracownikowi 100-procentowy zasiłek chorobowy?
Jeśli nie ma uzasadnionych wątpliwości co do takiej kwalifikacji zdarzenia,
pracodawca powinien wypłacić pracownikowi zasiłek chorobowy z ubezpieczenia
wypadkowego w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.
Podstawa prawna: art. 9 ust. 1 nowej ustawy wypadkowej
W zakładzie pracy doszło 24 stycznia 2003 r. do wypadku przy pracy. Czy kartę
wypadku trzeba sporządzić według wzoru ustalonego w rozporządzeniu ministra
pracy i polityki społecznej z 19 grudnia 2002 r. w sprawie trybu uznawania
zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy,
kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia
(Dz. U. nr 236, poz. 1992)?
Nie. Wzór z tego rozporządzenia dotyczy tylko wypadków w okresie ubezpieczenia
wypadkowego osób niebędących pracownikami. Gdy natomiast wypadek zdarzył się
pracownikowi, obowiązuje formularz protokołu z rozporządzenia w sprawie wzoru
protokołu ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy.
Podstawa prawna: rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 2
października 1998 r. w sprawie wzoru protokołu ustalania okoliczności i przyczyn
wypadków przy pracy (Dz. U. nr 128, poz. 849)
WYPADEK W DRODZE DO PRACY
23 grudnia 2002 r. pracownica uległa wypadkowi w drodze do pracy. Ma zwolnienie
lekarskie do 5 lutego 2003 r. Wedle jakich przepisów ustalić przysługujące jej w
związku z tym świadczenia?
Za okres od 23 do 31 grudnia zeszłego roku należało się jej od pracodawcy
100-procentowe wynagrodzenie za czas choroby. Natomiast od 1 stycznia 2003 r.
nowa ustawa wypadkowa nie dotyczy wypadków w drodze do pracy lub z pracy. A
zatem od tej daty przez 33 dni zwolnienia w roku pracownicy przysługuje
wynagrodzenie za chorobę w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru, a potem (czyli
od 34. dnia) zasiłek chorobowy z ubezpieczenia społecznego z ZUS, również
100-procentowy. Ma ona też prawo do jednorazowego odszkodowania, ponieważ
wypadek w drodze do pracy zdarzył się w roku ubiegłym. Jego wysokość zostanie
ustalona według stawek obowiązujących od 20 grudnia 2002 r.
Podstawa prawna: art. 92 kodeksu pracy (dalej: k.p.), art. 11 ust. 2 ustawy z 25
czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa (Dz. U. nr 60, poz. 636 ze zm.)
W starej ustawie wypadkowej poszkodowany mógł liczyć na zwrot przedmiotów
utraconych w wypadku. Jak jest obecnie?
Od 1 stycznia 2003 r. takie świadczenie z ubezpieczenia wypadkowego nie
przysługuje.
Podstawa prawna: nowa ustawa wypadkowa
Strona główna
Vademecum "Rz"
Rozdział I
Jak ustalić składkę
Strona główna
Vademecum "Rz"
Od 1 stycznia 1999 r. do końca 2002 r. wszyscy płatnicy opłacali jednakową
składkę na ubezpieczenie wypadkowe bez względu na rodzaj prowadzonej
działalności i częstotliwość występowania wypadków przy pracy. Od 1 stycznia
2003 r. składka wypadkowa jest zróżnicowana, a jej wysokość zależy od liczby
ubezpieczonych wypadkowo w danej firmie oraz od rodzaju prowadzonej
działalności. Płatnicy (a więc pracodawcy, zleceniodawcy itd.) muszą ją ustalić
samodzielnie, zgodnie z zasadami nowej ustawy wypadkowej.
I. Za kogo płacić
Składkę wypadkową płatnicy odprowadzają w jednakowej wysokości za wszystkich
rozliczanych przez siebie ubezpieczonych wypadkowo. Najważniejsze jest zatem
ustalenie, kto jest objęty takim ubezpieczeniem. I tak ubezpieczeniu wypadkowemu
podlegają:
pracownicy,
członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,
osoby wykonujące pracę na podstawie: umowy zlecenia; innej umowy o świadczenie
usług, do której - zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego - stosuje się przepisy o
zleceniu; umowy agencyjnej, a także osoby współpracujące z ww. osobami, jeżeli
umowy te są wykonywane w miejscu prowadzenia działalności lub siedzibie
chlebodawcy,
osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą oraz osoby współpracujące,
posłowie i senatorowie,
osoby pobierające stypendium sportowe,
pobierający stypendium słuchacze Krajowej Szkoły Administracji Publicznej,
osoby wykonujące odpłatnie pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności
lub tymczasowego aresztowania,
duchowni,
osoby odbywające zastępcze formy służby wojskowej.
Wskazane osoby podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu, jeżeli z danego tytułu (np.
z umowy o pracę, zlecenia, pozarolniczej działalności gospodarczej) są objęte
obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym i rentowymi lub gdy przystąpiły do tych
ubezpieczeń dobrowolnie.
Przykład:
Jan Kowalski jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę z wynagrodzeniem
miesięcznym 1000 zł. Jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą. Obowiązkowo
podlega ubezpieczeniom społecznym (w tym wypadkowemu) z tytułu stosunku pracy. Z
działalności gospodarczej ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter
dobrowolny.
Oczywiście składka wypadkowa jest odprowadzana z umowy o pracę. Jeżeli z tytułu
prowadzonej działalności Kowalski przystąpi do dobrowolnych ubezpieczeń
emerytalnego i rentowych, będzie zobowiązany do płacenia również składki
wypadkowej. Gdy tego nie zrobi (czyli z firmy nie zgłosi się do dobrowolnych
ubezpieczeń emerytalnego i rentowych), nie będzie opłacał od niej składki
wypadkowej.
II. Liczba ubezpieczonych
Stopę procentową składki wypadkowej płatnik ustala na rok składkowy. Pierwszy
rok składkowy obejmuje okres od 1 stycznia tego roku do końca marca 2004 r., a
kolejne okresy zawsze od 1 kwietnia danego roku do końca marca następnego.
Wyliczenie stopy składki przedsiębiorca zaczyna od ustalenia liczby rozliczanych
przez niego ubezpieczonych wypadkowo.
UWAGA!
Liczba ubezpieczonych to iloraz sumy ubezpieczonych wypadkowo w ciągu
poszczególnych miesięcy 2002 r. i liczby miesięcy, przez które płatnik
składek był zgłoszony w ZUS przez co najmniej jeden dzień. Otrzymaną
liczbę zaokrągla się do pełnych jedności, a więc w górę, jeżeli końcówka
jest równa lub większa od 0,50, lub w dół, gdy jest mniejsza. Przykładowo
8,51 zaokrągla się do 9, a 7,43 do 7.
W liczbie ubezpieczonych uwzględnia się tylko ubezpieczonych wypadkowo, którzy w
ciągu danego miesiąca podlegali co najmniej jeden dzień temu ubezpieczeniu. Nie
przyjmuje się zatem tych, którzy wprawdzie podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym, ale nie podlegają wypadkowemu. Przykładowo należy więc pominąć
zleceniobiorców wykonujących pracę poza miejscem prowadzenia działalności lub
siedzibą zleceniodawcy, pobierających zasiłek macierzyński, przebywających na
urlopie wychowawczym czy bezpłatnym, powołanych do odbywania zasadniczej służby
wojskowej.
Przykład:
Spółka była zgłoszona jako płatnik składek przez cały 2002 r. W ciągu
poszczególnych miesięcy zatrudniała:
W sumie: 257 ubezpieczonych
257 (liczba ubezpieczonych) : 12 (liczba miesięcy) = 21,416, po zaokrągleniu 21
Przykład:
Osoba prowadząca działalność gospodarczą zgłosiła się do ubezpieczeń 5 kwietnia
2002 r. Z tytułu prowadzonej działalności obowiązkowo podlegała ubezpieczeniom
społecznym (w tym wypadkowemu). Do 9 maja działalność prowadziła samodzielnie,
od 10 maja do 31 grudnia zatrudniała 2 pracowników, a od 10 października do 31
grudnia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych zgłosiła także osobę
współpracującą, podlegającą obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Liczba ubezpieczonych: 28
28 : 9 = 3,11, po zaokrągleniu 3
Przykład:
Osoba prowadząca działalność gospodarczą 1 października 2002 r. zgłosiła się
tylko do ubezpieczenia zdrowotnego, ze względu na ustalone prawo do świadczenia
emerytalnego. W październiku do końca grudnia 2002 r. zatrudniła trzech
studentów, każdy w wieku 23 lat, na umowach zlecenia oraz - od 5 do 20 listopada
- zleceniobiorcę podlegającego ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz
wypadkowemu.
Z tą samą osobą na ten sam zakres prac płatnik zawarł umowę zlecenia od 28
listopada do 31 grudnia 2002 r. Ponadto w grudniu zaangażował jeszcze 2
pracowników.
Liczba ubezpieczonych wynosi:
w październiku - 0, ponieważ za studentów zleceniobiorców w ogóle nie płaci się
składek na ubezpieczenia społeczne, nawet dobrowolnie. Zatem października nie
bierze się pod uwagę przy ustalaniu liczby ubezpieczonych,
w listopadzie - 1 ubezpieczony (zleceniobiorca),
w grudniu -3 ubezpieczonych (zleceniobiorca plus dwóch pracowników).
Liczba ubezpieczonych dla celów ustalenia składki wypadkowej wynosi: 4 : 2 = 2
Przykład:
10 października 2002 r. płatnik składek rozpoczął prowadzenie działalności
gospodarczej. Z firmy płaci obowiązkowo składki emerytalną i rentowe, a więc i
wypadkową. W październiku zatrudnił 5 pracowników. 3 listopada jednego
pracownika powołano do zasadniczej służby wojskowej, a innemu udzielił urlopu
bezpłatnego. W grudniu zatrudniał jeszcze 3 pracowników.
W liczbie ubezpieczonych nie uwzględnia się pracowników powołanego do służby
wojskowej i przebywającego na urlopie bezpłatnym, jeśli w danym miesiącu ani
jednego dnia nie podlegali ubezpieczeniu wypadkowemu. W związku z tym liczba ta
w poszczególnych miesiącach wynosi:
w październiku - 6 ubezpieczonych (prowadzący działalność plus 5 pracowników),
w listopadzie - 6 ubezpieczonych (prowadzący działalność plus 5 pracowników;
uwzględnia się tu też pracowników powołanego do służby wojskowej i
przebywającego na urlopie bezpłatnym, gdyż od 1 do 2 listopada podlegali oni
ubezpieczeniu wypadkowemu),
w grudniu - 4 ubezpieczonych (prowadzący działalność plus 3 pracowników; nie
wlicza się tu pracowników powołanego do służby wojskowej i przebywającego na
urlopie bezpłatnym, bo w grudniu w ogóle nie podlegali ubezpieczeniu
wypadkowemu).
III. Dla początkujących
Odmienne zasady ustalania liczby ubezpieczonych stosuje się, gdy płatnik zgłasza
się do ZUS od 1 stycznia danego roku do końca marca następnego roku. Tu za
podstawę wyliczeń nie bierze się danych z zeszłego roku, lecz sumę podlegających
zgłoszeniu do ubezpieczenia wypadkowego w ciągu miesiąca, od którego płatnik
zarejestrował się w ZUS. Dotyczy to tylko tych płatników, którzy:
są zgłaszani pierwszy raz w ZUS, przy czym przy ustalaniu liczby ubezpieczonych
bierze się pod uwagę miesiąc, w którym podlega ubezpieczeniu wypadkowemu
pierwszy ubezpieczony,
w poprzednim roku nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie wypadkowe, tj.
byli zarejestrowani w ZUS, ale w ciągu poszczególnych miesięcy poprzedniego roku
nie zgłaszali ani jednej osoby do tego ubezpieczenia,
31 grudnia poprzedniego roku byli skreśleni z krajowego rejestru podmiotów
gospodarki narodowej REGON.
Przykład:
Płatnik rozpoczął prowadzenia działalności gospodarczej 5 lutego 2003 r. W tym
miesiącu zgłosił też do ubezpieczeń społecznych pierwszych pracowników.
W takiej sytuacji liczbę ubezpieczonych należy ustalić na podstawie liczby
ubezpieczonych podlegających zgłoszeniu do tego ubezpieczenia w ciągu lutego
2003 r. Jeżeli będzie ich nie więcej niż 9, stopa procentowa składki wynosi 1,93
proc., gdy zaś 9 lub więcej - stopę procentową ustala się na podstawie Polskiej
Klasyfikacji Działalności (PKD).
Przykład:
Spółka z o.o. rozpoczęła działalność 2 stycznia 2003 r. W tym miesiącu nie
zgłaszała pracowników ani zleceniobiorców do ZUS. Pierwszych pracowników
zgłosiła w lutym.
Bierze się tu pod uwagę liczbę ubezpieczonych wypadkowo w miesiącu, od którego
spółka stała się płatnikiem składek na ubezpieczenie wypadkowe za pierwszego
ubezpieczonego, czyli w tym wypadku z lutego.
Przykład:
Osoba mająca ustalone prawo do emerytury prowadzi nieprzerwanie działalność
gospodarczą od 1 stycznia 2002 r. Z tytułu firmy płaci składkę zdrowotną, nie
przystąpiła do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, wskutek czego
nie podlega też ubezpieczeniu wypadkowemu. W lutym tego roku zatrudniła 10
pracowników.
Liczbę ubezpieczonych wylicza się tu na podstawie danych z lutego 2003 r. Wynosi
ona 10. Wobec tego stopę procentową składki wypadkowej dany przedsiębiorca
ustala na podstawie PKD.
IV. Z PKD i bez
Płatnicy, którzy do ubezpieczenia wypadkowego zgłaszali nie więcej niż 9
ubezpieczonych, opłacają składkę wypadkową w wysokości 50 proc. najwyższej stopy
procentowej składek ustalonej na dany rok dla poszczególnych grup działalności.
Od 1 stycznia tego roku do końca marca 2004 r. to 1,93 proc. podstawy wymiaru
składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Składkę na tym poziomie opłacają również płatnicy nie podlegający wpisowi do
krajowego rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON.
Większy problem mają natomiast płatnicy zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego
co najmniej 10 ubezpieczonych. Ci - aby ustalić prawidłową dla siebie stopę
procentową składki wypadkowej - trochę się namęczą. Najpierw muszą znaleźć
przyporządkowaną im grupę działalności Polskiej Klasyfikacji Działalności ujętej
31 grudnia poprzedniego roku w rejestrze REGON.
Płatnik zgłoszony do ZUS między 1 stycznia a 31 marca następnego roku należy do
grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętej w
rejestrze REGON w dniu, od którego jest zgłoszony w ZUS. Zasada ta dotyczy
płatników, którzy:
są zgłaszani do ZUS pierwszy raz, przy czym przy ustalaniu liczby ubezpieczonych
bierze się pod uwagę miesiąc, w którym ubezpieczeniu wypadkowemu podlega
pierwsza rozliczana przez niech osoba,
w poprzednim roku kalendarzowym nie byli płatnikami składek na ubezpieczenie
wypadkowe (tj. byli zarejestrowani w ZUS, ale w tym czasie nie zgłaszali nikogo
do tego ubezpieczenia),
31 grudnia poprzedniego roku byli skreśleni z rejestru REGON.
Aby wybrać prawidłową grupę działalności, do której należy płatnik, najpierw na
podstawie zaświadczenia o nadaniu numeru REGON ustala się rodzaj przeważającej
działalności według PKD. To pięcioznakowy kod alfanumeryczny, np. 36 13z. -
produkcja mebli kuchennych czy 51 31z. - sprzedaż hurtowa owoców i warzyw.
Przykład:
Płatnik, który ma w zaświadczeniu podany numer 36 13z., oznaczający produkcję
mebli kuchennych, należy do podsekcji DN, a ten, który ma w zaświadczeniu 51
31z. (sprzedaż hurtowa owoców i warzyw) - do sekcji G.
Dwie pierwsze cyfry wskazują płatnikowi, do jakiej grupy działalności należy na
podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 7 października 1997 r. w sprawie
Polskiej Klasyfikacji Działalności (Dz. U. nr 128, poz. 829 ze zm.). Każda
działalność jest w rozporządzeniu przyporządkowana do odpowiedniej sekcji czy
podsekcji, co odpowiada jedno- lub dwuliterowemu kodowi np. G, DN.
V. Stopy procentowe
Stopy procentowe dla grup działalności określa załącznik nr 2 do rozporządzenia
ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie
różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i
ich skutków (Dz. U. nr 200, poz. 1692) w brzmieniu nadanym obwieszczeniem
prezesa Rady Ministrów z 4 grudnia 2002 r. o sprostowaniu błędu (Dz. U. nr 203,
poz. 1720).
Na podstawie zamieszczonej tam tabeli należy ustalić właściwą dla danego
płatnika stopę procentową składki według grupy działalności.
Wysokość tych stóp została ustalona w zależności od kategorii ryzyka dla danej
grupy działalności. Ryzyko określone jest wskaźnikami częstości:
poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem,
ofiar śmiertelnych i ciężko poszkodowanych w wypadkach przy pracy,
stwierdzonych chorób zawodowych,
zatrudnionych w warunkach zagrożenia,
ustalanymi dla poszczególnych grup działalności na podstawie danych GUS za trzy
ostatnie lata kalendarzowe, dostępne 31 stycznia danego roku.
Gdy zbliża się termin opłacenia składki, a płatnik nie ma jeszcze zaświadczenia
o wpisie w rejestrze REGON, stopę procentową składki ustala zaliczkowo w
wysokości połowy najwyższej stopy procentowej na dany rok składkowy dla grup
działalności, czyli obecnie 1,93 proc. Po otrzymaniu zaświadczenia trzeba
skorygować stopę procentową składki.
Ustaloną w ten sposób stopę składki wypadkowej płatnik opłaca za wszystkich
rozliczanych przez niego ubezpieczonych wypadkowo, bez względu na tytuł
ubezpieczenia (np. umowa o pracę, zlecenia). Zmiana liczby ubezpieczonych lub
PKD w trakcie roku składkowego nie ma wpływu na zmianę stopy procentowej
składki.
Przykład:
W 2002 r. płatnik zatrudniał średniomiesięcznie 7 ubezpieczonych. W związku z
tym od 1 stycznia 2003 r. do końca marca 2004 r. jest zobowiązany opłacać
składkę wypadkową w wysokości 1,93 proc.
Gdy w 2003 r. zwiększy on zatrudnienie powyżej 10 ubezpieczonych, nie ustala
ponownie stopy procentowej składki wypadkowej na podstawie PKD. Nadal do końca
marca 2004 r. opłaca 1,93-proc. składkę. Zwiększenie liczby ubezpieczonych
będzie miało wpływ na wysokość składki na następny rok składkowy, rozpoczynający
się 1 kwietnia przyszłego roku.
Przykład:
Płatnik opłacający 2-proc. składki wypadkowe za więcej niż 10 osób w trakcie
2003 r. występuje o zmianę PKD.
I w tym wypadku zmiana PKD nie wpływa na zmianę stopy procentowej składki.
Będzie zaś miała wpływ na ustalenie stopy procentowej składki na ubezpieczenie
wypadkowe w następnym roku składkowym.
Płatnik, który zaniży stopę procentową składek wskutek nieprawidłowo ustalonej
liczby ubezpieczonych lub grup działalności, musi ponownie wyliczyć składkę na
cały rok składkowy oraz uregulować zaległości wraz z odsetkami za zwłokę. Gdy
zaś w wyniku tych błędów zawyży stopę składki, jest zobowiązany ustalić
prawidłową składkę. W obydwu sytuacjach należy też dokonać odpowiedniej korekty
dokumentów rozliczeniowych.
Inspektor pracy może wystąpić do ZUS z wnioskiem o podwyższenie płatnikowi o 100
proc. składki wypadkowej ustalonej na dany rok składkowy, jeżeli stwierdzi
rażące naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy podczas dwóch
kolejnych kontroli. Liczą się kontrole przeprowadzone po wejściu w życie nowej
ustawy wypadkowej, czyli po 1 stycznia 2003 r. Na podstawie wniosku inspektora
pracy ZUS wydaje decyzję o podwyższeniu składki.
VI. Za trzy lata niektóre składki ustali ZUS
Od 1 kwietnia 2006 r. płatnicy zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co
najmniej 10 ubezpieczonych będą opłacać składki wypadkowe według stopy
procentowej ustalonej przez ZUS. W związku z tym będą zobowiązani przekazywać
ZUS na formularzu ZUS IWA informację o występujących u nich wypadkach przy
pracy. Obowiązek taki spoczywa już teraz na płatnikach, którzy podlegają wpisowi
do rejestru REGON (mają określoną przynależność według PKD) i byli zgłoszeni w
ZUS nieprzerwanie od 1 stycznia do 31 grudnia poprzedniego roku (oczywiście
tylko ci z nich, którzy rozliczają co najmniej 10 ubezpieczonych wypadkowo).
Druk ZUS IWA trzeba przekazać do 31 stycznia danego roku za poprzedni rok
kalendarzowy. Czyli za ten rok należy to uczynić do końca stycznia 2004 r., za
2004 r. - do końca stycznia 2005 r., a za 2005 r. - do końca stycznia 2006 r.
ZUS IWA zawiera następujące informacje:
dane identyfikacyjne płatnika składek,
rodzaj działalności według PKD,
przeciętną miesięczną liczbę ubezpieczonych wypadkowo (suma ubezpieczonych
podzielona przez liczbę miesięcy),
liczbę poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem, poszkodowanych w wypadkach
ciężkich i śmiertelnych, zatrudnionych w warunkach zagrożenia,
adres płatnika.
Na podstawie informacji przekazanych za trzy kolejne lata ZUS ustali
indywidualną stopę procentową dla danego płatnika składek.
Rozdział II
Jakie świadczenia
Strona główna
Vademecum "Rz"
Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego obejmują:
zasiłek chorobowy - przysługuje ubezpieczonemu, niezdolnemu do pracy z powodu
wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
świadczenie rehabilitacyjne - należy się ubezpieczonemu, nadal niezdolnemu do
pracy po wyczerpaniu zasiłku chorobowego, gdy dalsze leczenie lub rehabilitacja
lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy,
zasiłek wyrównawczy - przysługuje pracownikowi, którego wynagrodzenie uległo
obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
jednorazowe odszkodowanie - należy się ubezpieczonemu, który doznał stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu,
jednorazowe odszkodowanie - należne członkom rodziny zmarłego ubezpieczonego lub
rencisty,
rentę z tytułu niezdolności do pracy - przysługującą ubezpieczonemu, który stał
się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
rentę szkoleniową - dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość
przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w
dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową,
rentę rodzinną - dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty
uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
dodatek do renty rodzinnej - należny sierocie zupełnej,
dodatek pielęgnacyjny - dla uprawnionego do renty z ubezpieczenia wypadkowego,
pokrycie kosztów leczenia stomatologicznego i szczepień ochronnych oraz
zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.
Wymienione świadczenia nie przysługują:
prowadzącym pozarolniczą działalność i osobom z nimi współpracującym,
duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenie oraz członkom ich
rodzin
- jeśli w dniu wypadku lub złożenia wniosku o przyznanie świadczeń z tytułu
choroby zawodowej występowały zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia
społeczne powyżej 2 zł - do czasu spłaty całości zadłużenia.
Prawo do świadczeń takich jak: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne,
jednorazowe odszkodowanie przedawnia się, jeżeli owo zadłużenie nie zostanie
uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia wypadku lub od złożenia wniosku o
przyznanie świadczeń z tytułu choroby zawodowej.
I. Zasiłek chorobowy
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od okresu
podlegania ubezpieczeniu. Aby go dostać, ubezpieczony nie musi zatem przejść
tzw. okresu wyczekiwania, czyli pewnego okresu podlegania ubezpieczeniu, po
upływie którego można dopiero otrzymać zasiłek. A ten jest wymagany przy
zasiłkach chorobowych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa (np. pracownika obowiązuje 30-dniowy okres wyczekiwania). Wysokość
zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego wynosi 100 proc. podstawy
wymiaru.
Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy
niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za
które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do
wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia.
Przypomnijmy, że za 33 dni zwykłej choroby w roku (niespowodowanej wypadkiem
przy pracy lub chorobą zawodową) zakład płaci pracownikowi wynagrodzenie z art.
92 kodeksu pracy. Z tym że pierwszy dzień krótkiego zwolnienia, trwającego do
sześciu dni, jest bezpłatny. Nie dotyczy to absencji chorobowej pracowników
spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową - od 1 stycznia 2003 r.
pracodawcy w ogóle tej absencji nie finansują, bo od pierwszego dnia takiej
niezdolności należy się zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego
finansowany przez ZUS.
Ale uwaga! Ponieważ wypadki w drodze do i z pracy są wyłączone z nowej
ustawy wypadkowej, to za czas choroby do 33 dni w roku, spowodowanej
wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, pracodawcy nadal muszą płacić
pracownikowi 100-procentowe wynagrodzenie z art. 92 k.p. Tu jednak
pierwszy dzień krótkiego zwolnienia, do sześciu dni, jest płatny. Od 34.
dnia takiej choroby przysługuje 100-procentowy zasiłek chorobowy z
ubezpieczenia chorobowego.
II. Świadczenie rehabilitacyjne
Świadczenie rehabilitacyjne z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje
ubezpieczonemu, który nadal po wyczerpaniu zasiłków chorobowych jest niezdolny
do pracy wskutek wypadku przy pracy i choroby zawodowej, a dalsze świadczenie
lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy. Wynosi 100
proc. podstawy wymiaru. Przysługuje maksymalnie przez 12 miesięcy.
III. Zasiłek wyrównawczy
Zasiłek wyrównawczy z ubezpieczenia wypadkowego należy się pracownikowi, którego
wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu spowodowanego wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, wykonującemu
pracę:
w zakładowym lub międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej,
u pracodawcy na wyodrębnionym stanowisku dostosowanym do potrzeb adaptacji lub
przyuczenia do określonej pracy.
Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między przeciętnym miesięcznym
wynagrodzeniem pracownika ustalonym dla potrzeb obliczenia podstawy wymiaru
zasiłku chorobowego a miesięcznym wynagrodzeniem osiągniętym za pracę w
warunkach rehabilitacji zawodowej.
IV. Jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonych
Jednorazowe odszkodowanie przysługuje ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy
pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na
zdrowiu.
Stały uszczerbek na zdrowiu to takie naruszenie sprawności organizmu,
które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy. Za
długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się natomiast takie naruszenie
sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na
okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Ubezpieczony, który uległ wypadkowi w drodze do pracy lub z pracy, od 1 stycznia
2003 r. nie dostanie jednorazowego odszkodowania. Ci natomiast, którym taki
wypadek zdarzył się do końca 2002 r., mogą się starać o nie na podstawie
dotychczasowych przepisów. Otrzymają je według stawek obowiązujących od 20
grudnia 2002 r., które są ogłoszone w Monitorze Polskim z 2002 r., nr 60, poz.
844. Oto one:
445,20 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu, nie mniej jednak niż 1664,40
zł za doznanie stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu wskutek wypadku
przy pracy lub choroby zawodowej,
8237,50 zł z tytułu orzeczenia całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności
do samodzielnej egzystencji spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą
zawodową,
445,20 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu z tytułu zwiększenia uszczerbku
na zdrowiu,
41 163 zł, gdy do odszkodowania jest uprawniony małżonek lub dziecko zmarłego,
oraz 8237,50 zł z tytułu zwiększenia odszkodowania przysługującego na drugiego i
każdego następnego uprawnionego,
21 327,30 zł, gdy do odszkodowania są uprawnieni tylko inni członkowie rodziny
niż małżonek i dzieci zmarłego, oraz 8237,50 zł z tytułu zwiększenia
odszkodowania na drugiego i każdego następnego uprawnionego,
8237,50 zł, gdy do odszkodowania równocześnie z małżonkiem lub dziećmi zmarłego
są uprawnieni inni członkowie rodziny; każdy powinien dostać tę kwotę
niezależnie od odszkodowania przysługującego małżonkowi lub dzieciom.
Dopiero od 1 kwietnia 2007 r. jednorazowe odszkodowanie będzie przysługiwać w
wysokości 20 proc. przeciętnego wynagrodzenia ogłaszanego dla celów emerytalnych
za poprzedni rok, obowiązującego w dniu wydania decyzji je przyznającej - za
każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Do tego czasu
jego stawka będzie stopniowo wzrastać. I tak
od 1 kwietnia 2003 r. do końca marca 2004 r. wyniesie 16 proc. tego
wynagrodzenia,
od 1 kwietnia 2004 r. do końca marca 2005 r. - 17 proc.,
od 1 kwietnia 2005 r. do końca marca 2006 r. - 18 proc.,
od 1 kwietnia 2006 r. do końca marca 2007 r. - 19 proc.
Gdy wskutek pogorszenia stanu zdrowia stały lub długotrwały uszczerbek na
zdrowiu, będący następstwem wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, który był
podstawą przyznania jednorazowego odszkodowania, ulegnie zwiększeniu o co
najmniej 10 punktów procentowych, jednorazowe odszkodowanie zwiększa się o 20
proc. przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent uszczerbku przewyższający
procent, według którego ustalono odszkodowanie, oczywiście z uwzględnieniem
wskazanych okresów przejściowych. Ponadto wzrasta ono o 3,5-krotność
przeciętnego wynagrodzenia, jeżeli w stosunku do ubezpieczonego została
orzeczona całkowita niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej
egzystencji wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej.
V. Jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub
rencisty
Ten rodzaj jednorazowego odszkodowaniea przysługuje:
członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej,
członkom rodziny rencisty, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby
zawodowej i był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.
Członkami rodziny są tu:
małżonek (pod warunkiem że nie było orzeczonej separacji),
dzieci: własne, drugiego małżonka, przysposobione oraz przyjęte na wychowanie i
utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, w
tym również w ramach rodziny zastępczej, spełniające w dniu śmierci
ubezpieczonego lub rencisty warunki do uzyskania renty rodzinnej,
rodzice, osoby przysposabiające, macocha oraz ojczym, jeżeli w chwili śmierci
ubezpieczonego lub rencisty prowadzili z nim wspólne gospodarstwo domowe lub
jeżeli ubezpieczony czy rencista bezpośrednio przed śmiercią przyczyniał się do
ich utrzymania albo jeżeli zostało ustalone wyrokiem lub ugodą sądową prawo do
alimentów z jego strony.
Jeżeli do jednorazowego odszkodowania jest uprawniony tylko jeden członek
rodziny zmarłego, przysługuje ono w wysokości:
18-krotności przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawnionymi są małżonek lub
dziecko,
9-krotności przeciętnego wynagrodzenia, gdy uprawniony jest inny członek
rodziny.
Gdy zaś jednorazowe odszkodowanie należy się równocześnie:
małżonkowi oraz jednemu lub więcej dzieci - odszkodowanie przysługuje w podanej
wysokości, ale zwiększonej o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenia na każde
dziecko,
dwojgu lub więcej dzieciom - w podanej wysokości, ale zwiększonej o 3,5-krotność
przeciętnego wynagrodzenia na drugie i każde następne dziecko.
Jeżeli - oprócz małżonka lub dzieci - świadczenie to mają dostać również inni
członkowie rodziny, każdemu z nich przysługuje odszkodowanie w wysokości
3,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia, niezależnie od odszkodowania dla
małżonka lub dzieci. Gdy zaś uprawnionymi są tylko członkowie rodziny (inni niż
małżonek lub dzieci), odszkodowanie to przysługuje w podanej wysokości,
zwiększonej o 3,5-krotność przeciętnego wynagrodzenie na drugiego i każdego
następnego uprawnionego.
Należy podkreślić, że jednorazowe odszkodowanie z tytułu śmierci ubezpieczonego
lub rencisty, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej,
pomniejsza się o kwotę jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub
długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, wypłaconego temu ubezpieczonemu lub
renciście.
VI. Renta z tytułu niezdolności do pracy
Renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się
częściowo lub całkowicie niezdolny do pracy z powodu wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej. Należy się ona niezależnie od stażu pracy oraz bez względu na
datę powstania niezdolności.
Wszystkie renty wypadkowe (także z tytułu wypadku w drodze do i z pracy)
przyznane do końca 2002 r. stały się 1 stycznia 2003 r. rentami w rozumieniu
ustawy wypadkowej. Ponowne ustalenie ich wysokości może nastąpić na wniosek
zainteresowanych. Dotyczy to przypadków, w których zgodnie ze "starymi"
przepisami zastosowano ograniczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty
do 250 proc. przeciętnego wynagrodzenia, co obecnie już nie obowiązuje.
Wysokość renty ustala się na zasadach określonych przez ustawę z 17 grudnia 1998
r. o emeryturach i rentach z FUS. Jednak renta ta nie może być niższa niż:
80 proc. podstawy wymiaru dla całkowicie niezdolnego do pracy,
60 proc. podstawy wymiaru dla częściowo niezdolnego do pracy.
Ponadto nie może być niższa od 120 proc. najniższej renty z tytułu niezdolności
do pracy spowodowanej ogólnym stanem zdrowia. Owe minimalne (60, 80, 120 proc.)
progi nie dotyczą podstawy wymiaru renty ustalonej bez ograniczenia wskaźnika do
250 proc. przeciętnego wynagrodzenia; te mogą być niższe, ponieważ ich wysokość
oblicza się na zasadach ogólnych.
Oczywiście rencista ma prawo wyboru: albo wybierze wskaźnik wysokości podstawy
wymiaru renty nieograniczony do 250 proc. i wtedy będzie miał rentę obliczoną na
zasadach ogólnych, albo zdecyduje się na ograniczenie wskaźnika podstawy wymiaru
do 250 proc. podstawy wymiaru, a wtedy jego renta wyniesie przy całkowitej
niezdolności do pracy - 80 proc. podstawy wymiaru, a przy częściowej - 60 proc.
Dotychczas pobierający rentę z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej
mógł dorabiać bez ograniczeń. Natomiast od 1 stycznia 2003 r. ma prawo zarabiać
na ogólnych zasadach przewidzianych dla rent z tytułu niezdolności do pracy z
ogólnego stanu zdrowia. Dotyczy to zarówno tych, którzy otrzymują renty
wypadkowe przyznane do końca 2002 r., jak i po tej dacie. I tak, dodatkowy
przychód do wysokości 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej (czyli do końca lutego do 1467,10 zł) w żaden sposób nie
zagraża rencie wypadkowej. Gdy jednak zainteresowany go przekroczy, rentę obniża
się, nie więcej jednak niż o tzw. kwoty maksymalnego zmniejszenia. Te obecnie
wynoszą:
368,72 zł przy rencie z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,
276,56 zł przy rencie z tytułu częściowej niezdolności do pracy,
313,42 zł przy rencie rodzinnej, do której jest uprawniona jedna osoba.
Z kolei przychód przekraczający 130 proc. wynagrodzenia (czyli do końca lutego -
przekraczający 2724,60 zł) powoduje zawieszenie świadczenia.
W grudniu 2002 r. ZUS był zobowiązany poinformować wszystkich zainteresowanych o
nowych przepisach, aby podjęli decyzję co do kontynuowania pracy zarobkowej.
UWAGA!
Od 1 stycznia 2003 r. pobieranie pełnej emerytury zwiększonej o połowę
renty spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, albo
odwrotnie, jest dopuszczalne jedynie w razie nieuzyskiwania przez
uprawnionego żadnych przychodów mających wpływ na zawieszanie lub
zmniejszanie świadczeń.
VII. Renta szkoleniowa
Renta szkoleniowa należy się ubezpieczonemu, w stosunku do którego orzeczono
celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w
dotychczasowym zawodzie, spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Przysługuje przez 6 miesięcy, z możliwością przedłużenia na czas niezbędny do
przekwalifikowania zawodowego, nie dłużej jednak niż o dalsze 30 miesięcy. Nie
może być niższa od 100 proc. podstawy jej wymiaru i od 120 proc. odpowiedniej
najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy, spowodowanej ogólnym stanem
zdrowia.
VIII. Renta rodzinna
Renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego czy osoby
uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy, którzy zmarli wskutek
wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Członkom rodziny uprawnionego do renty
z ubezpieczenia wypadkowego, który zmarł z innych przyczyn niż wypadek przy
pracy lub choroba zawodowa, przysługują świadczenia z ustawy o emeryturach i
rentach z FUS.
Aby wyliczyć rentę rodzinną z ubezpieczenia wypadkowego, najpierw należy ustalić
rentę z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową, która przysługiwałaby zmarłemu. I tak, renta rodzinna wynosi:
dla jednego uprawnionego 85 proc. świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu,
dla dwóch uprawnionych 90 proc. tego świadczenia,
dla trzech lub więcej uprawnionych 95 proc. tego świadczenia.
Ponadto nie może być ona niższa od 120 proc. najniższej renty rodzinnej,
przewidzianej ustawą o emeryturach i rentach z FUS.
IX. Dodatek dla sieroty zupełnej
Dodatek dla sieroty zupełnej do renty rodzinnej z ubezpieczenia wypadkowego
przysługuje w wysokości określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS,
czyli obecnie w wysokości 256,96 zł. Podlega waloryzacji w terminach i na
zasadach przewidzianych dla waloryzacji emerytur i rent.
X. Dodatek pielęgnacyjny do renty
Dodatek pielęgnacyjny z ubezpieczenia wypadkowego przysługuje uprawnionemu do
renty z tego ubezpieczenia w wysokości określonej ustawą o emeryturach i rentach
z FUS, czyli obecnie 136,64 zł. Podlega waloryzacji w terminach i na zasadach
przewidzianych dla waloryzacji emerytur i rent.
XI. Pokrycie kosztów leczenia
Poszkodowani w wypadkach przy pracy uzyskają ze środków funduszu wypadkowego
pokrycie kosztów świadczeń z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych,
nierefundowanych na podstawie odrębnych przepisów. Konieczne będzie w tym celu
skierowanie od lekarza orzecznika, wystawione na podstawie wniosku lekarza
prowadzącego.
Fundusz wypadkowy pokrywa koszty przedmiotów ortopedycznych w wysokości udziału
własnego ubezpieczonego, określonego w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu
zdrowotnym. Reszta kosztów podlega sfinansowaniu ze środków ubezpieczenia
zdrowotnego.
Strona główna
Vademecum "Rz"
hhFH Geneva CE|& 2Ol%Ol%(BńńR*chHH
+6GzHH d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTJ€ FBBSTMPSR €L|hhFH Geneva
CE Xć& Xą }II|G‰óóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT^€ FBBSTMPSR €L XćhhFH Geneva
CE X& Xą } YuYu|GŽóóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTŚ€ FBBSTMPSR €L XhhFH Geneva
CE X& Xą }%7ń‰B %7ń‰B |G”óóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT*€ FBBSTMPSR €L XhhFH Geneva
CE XŁœ& Xć } ‚%3łd/‚%3łd/|GœóóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTz€ FBBSTMPSR €L XŁœhhFH Geneva
CE Xć„& X }Ś—Ś—|GĄóóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT–€ FBBSTMPSR €L Xć„hhFH Geneva
CE X & X\ } %3łb{%3łb{|GóóR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTĆ€ FBBSTMPSR €L X hhFH Geneva
CEĆ& ‘%3ł> ‘%3ł> d6U6Ł2R*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT^€ FBBSTMPSR €LĆhhFH Geneva
CE Y& YŻ }W&4ŚW&4Ś}}€%3łŠ6Š6R*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTJ€ FBBSTMPSR €L YhhFH Geneva
CEĘ|& ĘHX^R#^R#Һ€ žooR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT‚€ FBBSTMPSR €LĘ|hhFH Geneva
CE .<0& .<8 R=MS=MSUꉊ%3łR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTV€ FBBSTMPSR €L .<0hhFH Geneva
CE 5Ż& 5 Zd^)d^)h[Ć R*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTĆ€ FBBSTMPSR €L 5ŻhhFH Geneva
CEą& – [Š– [Š€1ÓR*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORT*€ FBBSTMPSR €LąhhFH Geneva
CEP& D-5D-5€5K1R*chHH +6GzHH
d'`ę Monaco CE Helvetica
Confidential€€€€%3łHhhFSORTŠ€ FBBSTMPSR €LP
SPIS TREŚCI:
Strona główna
VADEMECUM RZECZPOSPOLITEJ (omówienia, komentarze, porady):
Kodeks pracy po zmianach
wszystkie zmiany w skrócie - tabela
Kodeks pracy - najnowsze zmiany
zmiany od 29 listopada 2002 r. - tabela
zmiany od 1 stycznia 2003 r. - tabela
porównianie umów - tabela
Pracodawcy zmieniają regulaminy: wynagrodzenia, pracy, socjalny
Jak zawrzeć umowę: o pracę, zlecenia, o dzieło
różnice pomiędzy umowami o pracę, zlecenia, o dzieło - tabela
wskaźniki przydatne pracodawcom i zleceniodawcom
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe po nowemu
Dla bezrobotnych i zwalnianych z pracy
USTAWY (teksty ujednolicone):
Strona główna
Ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny - KSIĘGA TRZECIA ZOBOWIĄZANIA
Tytuł I PRZEPISY OGÓLNE
Tytuł XV UMOWA O DZIEŁO
Tytuł XXI ZLECENIE
Ustawa z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie
niewypłacalności pracodawcy
Ustawa z 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych
Ustawa z 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z
pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy
Ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę
Ustawa z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych
Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o rozwiązywaniu sporów zbiorowych
Ustawa z 14 grudnia 1994 r. o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu
Ustawa z dnia 18 września 2001 r. o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół
Ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz
zatrudnianiu osób niepełnosprawnych
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu
wypadków przy pracy i chorób zawodowych
Ustawa z dnia 30 października 2002 r. o zaopatrzeniu z tytułu wypadków lub
chorób zawodowych powstałych w szczególnych okolicznościach
Ustawa z 6 marca 1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy
Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 r. o społecznej inspekcji pracy
Ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o pracowniczych programach emerytalnych
Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych
Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa
Ustawa z 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym
AKTY WYKONAWCZE:
Strona główna
Do Kodeksu pracy:
Diety za podróże służbowe
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju - Dz. U. Nr 236 z
30 grudnia 2002 r., poz. 1991 (23 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju - Dz. U. Nr 236 z 30
grudnia 2002 r., poz. 1990 (10 K)
Odpowiedzialność pracownika za powierzone mienie
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 4 października 1974 r. w sprawie wspólnej
odpowiedzialności materialnej pracowników za powierzone mienie - tekst
jednolity (16 K)
Urlopy i zwolnienia od pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8 stycznia 1997 r. w
sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i
wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop
- tekst ujednolicony (12 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie urlopów i
zasiłków wychowawczych - tekst ujednolicony (20 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania
pracownikom zwolnień od pracy - Dz. U. Nr 60 z 30 maja 1996 r., poz. 281 (14
K)
Wynagrodzenie za okres niewykonywania pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w
sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz
wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków
wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w
Kodeksie pracy - tekst ujednolicony (16 K)
Dokumentacja pracownicza
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach
związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych
pracownika - tekst ujednolicony (15 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego
wydawania i prostowania - tekst ujednolicony (15 K)
Zatrudnianie młodocianych
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 grudnia 2002 r. w
sprawie przypadków, w których wyjątkowo jest dopuszczalne zatrudnianie
młodocianych, którzy nie ukończyli gimnazjum, osób niemających 16 lat, które
ukończyły gimnazjum, oraz osób niemających 16 lat, które nie ukończyły
gimnazjum - Dz. U. Nr 214 z 17 grudnia 2002 r., poz. 1808 (8 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania
zawodowego młodocianych i ich wynagradzania - tekst ujednolicony (18 K)
Układy zbiorowe
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 4 kwietnia 2001 r.
w sprawie trybu postępowania w sprawie rejestracji układów zbiorowych pracy,
prowadzenia rejestru układów i akt rejestrowych oraz wzorów klauzul
rejestracyjnych i kart rejestrowych - Dz. U. Nr 34 z 20 kwietnia 2001 r., poz.
408 (13 K)
Ochrona zdrowia
Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w
sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do
celów przewidzianych w Kodeksie pracy - tekst jednolity (99 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych kobietom - tekst ujednolicony (18 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 grudnia 1990 r. w sprawie wykazu prac
wzbronionych młodocianym - tekst ujednolicony (62 K)
Wypadki przy pracy, choroby zawodowe
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu
dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób - Dz. U. Nr 132 z 19
sierpnia 2002 r., poz. 1121 (15 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 2 października 1998
r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy
pracy - Dz. U. Nr 128 z 19 października 1998 r., poz. 849 (4 K)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 lipca 1998 r. w sprawie ustalania
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich dokumentowania, a
także zakresu informacji zamieszczanych w rejestrze wypadków przy pracy - Dz.
U. Nr 115 z 4 września 1998 r., poz. 744 (32 K)
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy - tekst
ujednolicony (166 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w
sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory
ekranowe - Dz. U. Nr 148 z 10 grudnia 1998 r., poz. 973 (16 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny
pracy - Dz. U. Nr 62 z 1 czerwca 1996 r., poz. 285 (74 K)
Rozporządzenie ministra zdrowia i opieki społecznej z 9 lipca 1996 r. w
sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy
- tekst ujednolicony (14 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002
r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych
dla zdrowia w środowisku pracy - Dz. U. Nr 217 z 18 grudnia 2002 r., poz. 1833
(7 K)
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z 17 czerwca 1998 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy - tekst ujednolicony (27 K)
Do ustawy o związkach zawodowych:
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 czerwca 1996 r. w sprawie trybu
udzielania urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy pracownikom pełniącym z
wyboru funkcje w związkach zawodowych oraz zakresu uprawnień przysługujących
pracownikom w czasie urlopu bezpłatnego i zwolnień od pracy - Dz. U. Nr 71 z
27 czerwca 1996 r., poz. 336 (9 K)
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 sierpnia 1991 r. w sprawie
postępowania dotyczącego rejestracji związków zawodowych - Dz. U. nr 77 z 29
sierpnia 1991 r., poz. 340 (8 K)
Do ustawy o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu:
KLASYFIKACJA ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI - załącznik do rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Społecznej z 10 grudnia 2002 r. (Dz. U. Nr 222 z 20 grudnia
2002 r., poz. 1868)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23 kwietnia 2002 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych strukturalną recesją i degradacją społeczną, w
których stosuje się szczególne instrumenty ekonomiczno-finansowe i inne
preferencje - Dz. U. Nr 62 z 22 maja 2002 r., poz. 560
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lutego 2000 r. w
sprawie szczegółowych zasad prowadzenia pośrednictwa pracy, poradnictwa
zawodowego, organizowania szkoleń bezrobotnych, tworzenia zaplecza
metodycznego dla potrzeb informacji zawodowej i poradnictwa zawodowego oraz
organizowania i finansowania klubów pracy - tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 lipca 2000 r. w
sprawie szczegółowych zadań oraz organizacji i szczegółowych zasad
funkcjonowania Ochotniczych Hufców Pracy - Dz. U. Nr 56 z 19 lipca 2000 r.,
poz. 671
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie określenia
powiatów (gmin) zagrożonych szczególnie wysokim bezrobociem strukturalnym -
tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r.
w sprawie zwrotu kosztów dojazdu do pracy i zakwaterowania osobom, które
podjęły zatrudnienie, staż lub szkolenie poza miejscem stałego zamieszkania -
tekst ujednolicony
Rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej z dnia 21 marca 1995 r. w
sprawie szczegółowych zasad organizowania prac interwencyjnych i robót
publicznych oraz przyznawania zaliczek i finansowania rzeczowych kosztów
organizacji robót publicznych - tekst ujednolicony
Do ustawy o o ułatwieniu zatrudnienia absolwentom szkół:
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 kwietnia 1996 r.
w sprawie szczegółowych warunków odbywania u pracodawcy stażu przez
bezrobotnego absolwenta - tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 marca 2002 r. w
sprawie trybu i szczegółowych zasad zwrotu składek na ubezpieczenie rentowe i
wypadkowe z tytułu zatrudnienia absolwenta - Dz. U. Nr 44 z 26 kwietnia 2002
r., poz. 413
Do ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych:
Rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w
sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z
tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń
zawodowych i ich skutków - tekst ujednolicony
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 r.
w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku
na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz
postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania - Dz. U. Nr 234 z 28
grudnia 2002 r., poz. 1974 (82 K)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 grudnia 2002 r.
w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia
wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty
wypadku i terminu jej sporządzenia - Dz. U. Nr 236 z 30 grudnia 2002 r., poz.
1992 (8 K)
WZORY
Strona główna
Wzór życiorysu zawodowego (CV)
Wzór listu motywacyjnego
Umowa o pracę na czas nieokreślony
Umowa o pracę na okres próbny
Umowa o pracę na czas określony
Umowa o pracę na czas wykonania określonej pracy
Umowa o pracę w zastępstwie
Umowa o pracę w zastępstwie II
Umowa zlecenia
Umowa o dzieło
Kontrakt menedżerski
Umowa o zakazie konkurencji w czasie trwania stosunku pracy
Umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej
Pozew pracownika o ustalenie stosunku pracy - umowy o pracę
Oferta pracownika o rozwiązanie umowy o pracę za wzajemnym porozumieniem
Rozwiązanie umowy o pracę za wzajemnym porozumieniem
Rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem
Rozwiązanie umowy o pracę z zastosowaniem skróconego okresu wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy o pracę przez pracownika bez wypowiedzenia
Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia
Pismo pracodawcy zawiadamiające pracownika o wygaśnięciu umowy o pracę
Zawiadomienie zakładowej organizacji związkowej o zamiarze wypowiedzenia
pracownikowi umowy o pracę lub warunków pracy i płacy
Wypowiedzenie warunków pracy i płacy
Powierzenie pracownikowi innej pracy (przeniesienie)
Wniosek o urlop na żądanie
Oświadczenie pracownika o zapoznaniu się z treścią regulaminu pracy
Pisemna informacja dla pracownika (w przypadku, gdy pracodawca zatrudniający
mniej niż 20 pracowników nie wydaje regulaminu pracy)
Regulamin pracy
Regulamin wynagradzania pracowników
Regulamin Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych
Wzór świadectwa pracy i sposób jego wypełniania
WSKAŹNIKI PRZYDATNE PRACODAWCOM I ZLECENIODAWCOM
Strona główna
Maksymalne stawki za 1 kilometr przebiegu pojazdów
Maksymalne miesięczne kwoty ryczałtów samochodowych
Ryczałty i diety z tytułu podróży służbowej na terenie kraju
Wysokość diety za dobę podróży służbowej poza granicami kraju oraz limitu na
nocleg w hotelu
Limity zwolnień podatkowych
Wynagrodzenia
Stopy procentowe składek
Najniższe składki opłacane przez prowadzących pozarolniczą działalność w
styczniu i lutym 2003 r.
Najniższe składki opłacane przez prowadzących pozarolniczą działalność w marcu
2003 r.
Maksymalna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe w styczniu,
lutym i marcu * Górna roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie
emerytalne i rentowe w 2003 r.
Wskaźnik waloryzacji podstawy zasiłku chorobowego
Najniższe świadczenia emerytalno- rentowe i dodatki do emerytur i rent
Kwoty powodujące zmniejszenie świadczeń emerytalno- rentowych
Kwoty maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent
Zasiłki
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Kodeks pracy po zmianach w 2012 r ebook
Kodeks pracy po zmianach
Kodeks pracy po zmianach ebook demo
kodeks pracy po zmianach w 2012 r infor biznes
Zmiana w aktach osobowych (prawo pracy, 03 07 2009)
PRAWO GOSPODARCZE I PRAWO PRACY test (4)
Zbiorowe prawo pracy
Prawo pracy w UK wszystko o chorobie
PRAWO GOSPODARCZE I PRAWO PRACY test (10)
Podróże służbowe po zmianach przepisów od 1 marca 2013 r
Prawo pracy Kompendium
PRAWO GOSPODARCZE I PRAWO PRACY test (3)
PRAWO GOSPODARCZE I PRAWO PRACY test (13)
więcej podobnych podstron