Międzynarodowa pomoc
humanitarna
Wykonały:
Katarzyna Gawin
Justyna Hefka
Prawno-międzynarodowy obowiązek niesienia
pomocy humanitarnej
Twierdzenie o prawno-międzynarodowym obowiązku niesienia pomocy
humanitarnej można udowodnić analizując szereg umów
międzynarodowych o charakterze powszechnym. Wśród nich na szczególną
uwagę zasługuje Karta Narodów Zjednoczonych będąca najbardziej
powszechnym dokumentem międzynarodowym. Zgodnie z art.1 pkt.3 Karty,
Narody Zjednoczone mają: rozwiązywać w drodze współpracy
międzynarodowej zagadnienia międzynarodowe o charakterze
gospodarczym, społecznym i kulturalnym lub humanitarnym, jak również
popierać i zachęcać do poszanowania praw człowieka i podstawowych
wolności dla wszystkich bez względu na różnice rasy, płci, języka lub
wyznania. Obowiązek współdziałania z innymi członkami społeczności
międzynarodowej (między innymi podczas akcji humanitarnych) spoczywa
na wszystkich członkach ONZ, co zostało uregulowane w art.2 pkt.5 Karty.
W miejscu tym czytamy, że wszyscy członkowie organizacji powinni
okazywać jej wszelką pomoc w akcjach podjętych zgodnie z Kartą.
Międzynarodowa odpowiedzialność humanitarna była także żywo
dyskutowana poza Narodami Zjednoczonymi. Jedną z organizacji
międzynarodowych zajmującą się tą kwestią jest Unia Europejska.
Podstawę prawną polityki Unii w zakresie niesienia pomocy poza jej
granicami stanowią zapisy Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską (Traktat Rzymski z dnia 25 marca 1957; po póz
niejszych
zmianach), a w szczególności Tytuł XX Traktatu zatytułowany:
 Współpraca na rzecz rozwoju . Stwierdzono w nim miedzy innymi, że
polityka Wspólnoty w tym zakresie jest uzupełnieniem pozostałych
polityk. Ma ona sprzyjać  trwałemu rozwojowi gospodarczemu i
społecznemu krajów rozwijających się, a w szczególności najmniej
uprzywilejowanym spośród nich; harmonijnemu i stopniowemu
włączaniu krajów rozwijających się do gospodarki światowej; walce z
ubóstwem w krajach rozwijających się (art.177).
Wspólnota była zaangażowana w niesienie pomocy na całym świecie już
w latach 1960tych. Jednakże ze względu na stale rosnącą skalę
podejmowanych działań niezbędne było szczegółowe określenie zasad
działalności Unii na tym polu. Obecnie kwestię tą reguluje
Rozporządzenie Rady Unii Europejskiej z dnia 20 czerwca 1996
dotyczące niesienia pomocy humanitarnej przez Unię. Stwierdzono w nim
między innymi, że gdziekolwiek ludzie znajdują się w
niebezpieczeństwie, są ofiarami klęsk żywiołowych wojen i konfliktów
albo innych podobnych, nadzwyczajnych okoliczności, mają prawo do
międzynarodowej pomocy humanitarnej, jeśli ich własne władze nie są
zdolne efektywnie im jej zapewnić.
Wśród umów międzynarodowych o charakterze powszechnym, opisano
również problem reagowania na kryzysy humanitarne w warunkach
konfliktów zbrojnych.
Do takiej sytuacji odnoszą się konwencje genewskie z 1949 roku wraz z I
Protokołem Dodatkowym. W szczególności czwarta konwencja genewska
zobowiązuje strony walczące do podjęcia wszelkich możliwych kroków
w celu zaspokojenia przynajmniej podstawowych potrzeb życiowych
ludności cywilnej zamieszkującej obszar przez nią kontrolowany (art. 47-
78). W myśl konwencji okupant ma obowiązek zapewnić zaopatrzenie
ludności w leki i wyżywienie. W przypadku, gdy z jakichś przyczyn nie
jest to możliwe ma on obowiązek wyrażenia zgody na przeprowadzenie
akcji pomocy z zewnątrz a także ułatwić jej przeprowadzenie.
Sposoby niesienia pomocy humanitarnej
Z przytoczonych przykładów wynika, że na społeczności międzynarodowej
spoczywa obowiązek niesienia pomocy humanitarnej. Realizacja tego
obowiązku odbywa się na cztery sposoby.
Po pierwsze, państwa przekazują odpowiednie sumy organizacjom i agendom
międzynarodowym o charakterze międzyrządowym, powołanym do reagowania
na kryzysy humanitarne.
Po drugie, państwa na własna rękę przekazują potrzebującym środki finansowe
lub materialne na rzecz rozwiązywania problemów  pomoc bilateralna.
Po trzecie, rządy państw udzielają dotacji organizacjom pozarządowym w celu
przeprowadzania akcji pomocowych.
Po czwarte, organizacje pozarządowe dzięki reakcji opinii publicznej i wpłatom
od osób prywatnych niosą pomoc ofiarom kryzysów.
Szacuje się, że obecnie największym donatorem pomocy
humanitarnej na świecie są kraje Unii Europejskiej. Pomoc
międzynarodowa samej Unii wynosi około 30% globalnej jej
wartości a dodatkowe 25% przekazują w własnym zakresie
należące do niej państwa.
Czynniki decydujące o rozmiarach pomocy
humanitarnej
Mówiąc o międzynarodowej pomocy humanitarnej pojawia się pytanie o to
jakiego rodzaju wyznaczniki stosować, aby ocenić czy i gdzie rozpocząć
akcję pomocy. Właśnie w tym celu UNHCR (Urząd Wysokiego Komisarza
Narodów Zjednoczonych ds. Uchodz
ców) opracował "wskaz
nik sytuacji
zagrożenia humanitarnego". Opiera się on na następujących danych:
-liczba zgonów (wyższa niż 1 osoba na 10 tys. dziennie),
-niedożywienie (powyżej 20% ludzi niedożywionych czyli takich, którzy
otrzymują poniżej 2100 kcal dziennie),
-woda (mniej niż 10 litrów na osobę dziennie),
-jakość wody (więcej niż 25% z biegunką),
-schronienie pod dachem (mniej niż 3,5m2 na osobę),
-obszar (mniej niż 30 m2 powierzchni na osobę).
Jednocześnie najczęstszym wskaz
nikiem bezpośrednio decydującym o
rozpoczęciu akcji pomocy jest ilość zgonów.
Jak Unia Europejska niesie pomoc humanitarną?
Geograficzny rozkład funduszy przekazywanych przez Unię
Europejską przedstawia się następująco:
-Kraje Afryki - 38%
-Bliski Wschód i Północna Afryka  25%
-Azja  19 %
-Problemy globalne  9%
-Państwa nowo niepodległe  6%
-Ameryka A
acińska  2%
-Zachodnie Bałkany - 1 %
Z przedstawionej powyżej charakterystyki wynika, że pomoc
humanitarna Unii Europejskiej dociera niemal w każdy zakątek świata.
Wartość tej pomocy jest najwyższa na świecie. Szacuje się, że sama Unia
finansuje obecnie około 30% ogółu pomocy przekazywanej na całym
świecie. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na fakt, że niezależnie od
działalności Unii jako takiej, akcje pomocowe prowadzą również jej
Państwa-członkowie, którzy przekazują dalsze 25% środków. Wynika z
tego, że Europa jest największym donorem pomocy humanitarnej na
świecie. Między innymi z tego powodu możemy śmiało stwierdzić, że
poczucie odpowiedzialności humanitarnej i świadomość problemów
krajów rozwijających się jest integralną częścią tożsamości europejskiej.