Czy mo\
na dokonywać kontroli osobistej pracowników?
Prowadzę sklep spo\
ywczy. Z zatrudnionymi pracownicami zawarłem umowy
o odpowiedzialności materialnej. Przeprowadzane w ostatnim czasie inwentaryzacje wykazały braki towaru.
Czy mogę w związku z tym dokonywać kontroli osobistej pracownic, po zakończeniu przez nie pracy w
danym dniu? Je\
eli tak, to jak powinna być ona przeprowadzana?
RADA
Mo\
e Pan dokonywać kontroli wyłącznie zawartości toreb pracownic po zakończonej przez nich
pracy, jednak o takiej mo\
liwości powinni oni zostać wcześniej poinformowani.
UZASADNIENIE
Zgodnie z zasadami odpowiedzialności materialnej, pracownicy objęci wspólną odpowiedzialnością
materialną odpowiadają za niedobory w mieniu w wysokości określonej w umowie. Je\
eli jednak zostanie
ustalone, \
e szkoda w całości lub w części została spowodowana tylko przez niektórych pracowników, za
całość tej szkody lub za jej część odpowiadać będą tylko sprawcy szkody.
Jedną z mo\
liwych przyczyn powstania szkody w mieniu pracodawcy są kradzie\
e dokonywane przez
pracowników. Jednak bezprawne dokonywanie kontroli osobistej pracowników mo\
e godzić w ich sferę
prywatności i godności osobistej, czyli będzie stanowić naruszenie dóbr osobistych.
Mo\
liwość kontroli przez pracodawcę np. zawartości torebek pracowników powinna być przewidziana w
wewnętrznych przepisach regulujących porządek i organizację pracy, tj. w regulaminie pracy lub je\
eli
pracodawca nie jest obowiązany do tworzenia takiego regulaminu, w wewnętrznym zarządzeniu.
Stanowisko takie zajął Sąd Najwy\
szy w wyroku z 13 kwietnia 1972 r. (I PR 153/72, OSNC 1972/10/184),
w którym stwierdził, \
e  stosowane szeroko w ramach przepisów regulaminów pracy lub ustalonych
zwyczajów przeszukiwanie członków załogi w celu zapobiegania wynoszeniu mienia zakładów pracy jest
zgodne z prawem i nie narusza dóbr osobistych pracowników wówczas, gdy pracownicy zostali uprzedzeni
o mo\
ności stosowania tego rodzaju kontroli .
W obowiązującym u danego pracodawcy akcie prawnym nale\
ałoby jasno sformułować, kto, kiedy i jakich
czynności w zakresie kontroli osobistej mo\
e dokonywać. Właściwe tak\
e byłoby określenie, w jaki sposób
pracownicy mogą dokonywać zakupów towarów u swojego pracodawcy na własny u\
ytek.
Przykład:
Pracodawca prowadzący sklep z artykułami sportowymi wyznaczył pracownikom szafki zamykane na zamki
patentowe, w których pracownicy mają zostawiać swoje rzeczy osobiste (w tym torebki, siatki itp.). Ponadto
w regulaminie pracy określił, \
e po zakończeniu pracy sam pracodawca lub upowa\
niona przez niego na
piśmie osoba mo\
e za\
ądać pokazania zawartości torebek lub siatek będących własnością pracownika. W
regulaminie ustalono równie\
, \
e pracownik, który w czasie godzin pracy chce dokonać zakupu na swój
u\
ytek, powinien ten fakt zgłosić pracodawcy, a do zakupionego towaru dołączyć paragon.
Jednak rewizja osobista prowadzona w szerszym zakresie ni\
kontrola zawartości torebek lub siatek mo\
e
godzić w dobra osobiste pracownika i nara\
ać pracodawcę na odpowiedzialność z tym związaną.
WAśNE!
Jeśli pracodawca ma uzasadnione podejrzenie, \
e pracownik dokonuje kradzie\
y jego mienia,
powinien zgłosić ten fakt policji.
" art. 111, art. 125 ż 2 Kodeksu pracy.
Beata Naróg
specjalista w zakresie prawa pracy
Orzecznictwo uzupełniające:
" W myśl art. 24 ż 1 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy o naruszeniu dobra osobistego
mo\
na mówić jedynie wtedy, gdy działanie drugiej strony było bezprawne. (Wyrok sądu apelacyjnego z 14
maja 1998 r., III APa 18/98, Apel. W-wa 1998/4/17)