Batalion ,,Parasol
Kierownictwo Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej, noszący kolejno kryptonimy
 AGAT ,  PEGAZ ,  PARASOL ,zorganizowany został latem 1943 roku i działał do końca
 U nas dużo więcej wymaga się od poszczególnych żołnierzy niż w innych
oddziałach konspiracyjnych,
dużo więcej pracy i poświęcenia.
Bronisław Pietraszewicz ps. Lot
Historia batalionu
Oddział do Zadań Specjalnych Powstania Warszawskiego. Utworzenie oddziału było wynikiem
decyzji podjętej przez Dowództwo AK, spowodowanej natężeniem terroru niemieckiego na
okupowanych terenach kraju. Za najwłaściwsze z
ródło zaspokojenia potrzeb kadrowych
nowotworzonego oddziału uznano szeregi konspiracyjnego Związku Harcerstwa Polskiego,
działającego od września 1939 roku pod kryptonimem  Szarych Szeregów . Wybór tego
partnerstwa nie był przypadkiem. Harcerstwo zawsze było kuz
nią charakterów, a cechy
wyrabiane w jego szeregach stanowiły cenny i nie do pominięcia kapitał niezbędny u przyszłych
żołnierzy jednostki, której wyznaczono bodajże najtrudniejszy odcinek walki zbrojnej pod
okupacjÄ…  uderzanie w newralgiczne punkty aparatu okupacyjnego wroga, realizujÄ…cego
konsekwentnie program eksterminacji naszego narodu. Wyrazem pełnego zrozumienia potrzeb
armii podziemnej ze strony komendy  Szarych Szeregów stała się zgoda na oddelegowanie 60
najstarszych harcerzy z tzw.  Grup Szturmowych , jako zalążka kadrowego przyszłej kompanii.
 GS -y stanowiły już wówczas oddział podlegający Kierownictwu Dywersji KG Armii Krajowej, o
liczÄ…cym siÄ™ dorobku w akcjach dywersyjnych.
Organizatorem oddziału oraz jego dowódcą został  cichociemny , kapitan rezerwy artylerii Adam
Borys  Pług , który w paz
dzierniku 1942 roku przerzucony został do kraju drogą powietrzną, z
Wielkiej Brytanii, na terenie której zdobył bogaty zasób teoretycznej i praktycznej wiedzy
wojskowej z zakresu dywersji, niezbędnej dla realizacji zadań bojowych na zapleczu wroga.
Proces przeniesienia podstawowej i specjalnej wiedzy wojskowej w harcerskie szeregi oddziału wymagał
również pomocy ze strony profesjonalistów różnych specjalności. Dla tego celu skompletowana została w
oddziale kadra instruktorska, złożona z oficerów i podchorążych, spoza kręgów harcerstwa. Członkowie tej
kadry posiadali już dłuższy staż konspiracyjny i sprawdzony zasób wiedzy wojskowej określonej specjalności.
Dowódca mógł więc z nimi rozmawiać językiem czysto wojskowym, co w znacznej mierze uprościło skróciło
proces szkolenia, prowadzonego w ramach II-go turnusu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty  Agricola ,
Szkoły Niższych Dowódców  Belweder , kursu  Wielkiej Dywersji , kursu dowódców kompanii, szkolenia
spadochronowego i innych pomniejszych. W życiu codziennym oddziału, w toku szkolenia oraz prowadzonej
walki, rejestrowane początkowo różnice środowiskowe tych dwóch odmiennych początkowo zespołów szybko
się zacierały. Harcerze czuli się coraz bardziej żołnierzami, a wojskowi lepiej czuli i rozumieli harcerstwo.
W okresie swej okupacyjnej aktywności bojowej tj. od września 1943 roku do lipca 1944 roku, oddział
przeprowadził 13 operacji specjalnych. Były to:
07.09.1943  operacja specjalna  Bürkl
24.09.1943  operacja specjalna  Kretschmann
01.10.1943  operacja specjalna  Weffels
05.10.1943  operacja specjalna  Milke
25.10.1943  operacja specjalna  Fruhwirth
10.12.1943  operacja specjalna  Hergl
13.12.1943  operacja specjalna  Braunn
15.12.1943  operacja specjalna  Myrcha
01.02.1944  operacja specjalna  Kutschera
26.04.1944  operacja specjalna  Rodewald
06.05.1944  operacja specjalna  Stamm
02.06.1944  operacja specjalna  Hahn
11.07.1944  operacja specjalna  Koppe
Historia batalionu
Na dzień podjęcia walki powstańczej w Warszawie, w planie mobilizacyjnym Batalionowi  Parasol
wyznaczono rejon koncentracji w strefie ulic Młynarskiej, Karolkowej i Żytniej, w dzielnicy Wola. Decyzja
ostateczna została przekazana dowódcy oddziału w trzeciej dekadzie lipca 1944 roku. W ramach
zgrupowania  Radosław , do którego należały też oddziały  Zośka ,  Czata ,  Miotła ,  Pięść i  Dysk ,
spełniać miał rolę jednostki odwodowej Komendy Głównej Armii Krajowej. Z uwagi na niedobory w stanie
uzbrojenia oddziału, do walki w pierwszych dniach powstania zostały wyznaczone dobrze uzbrojone 3
plutony szturmowe, ze wsparciem służby sanitarnej, motoryzacyjnej oraz kwatermistrzowskiej.
Koncentracja tych jednostek nastąpiła w dniu 1 sierpnia 1944 roku o godzinie 16.00, na terenie Domu
Starców przy ulicy Gibalskiego, niedaleko Cmentarza Kalwińskiego. Dowódcom plutonów szturmowych,
wydzielonych z trzech kompanii Batalionu, przydzielono określone odcinki działań bojowych. Pierwsze
strzały padły około godziny 17.00. Patrole  Parasola oczyszczały teren z nieprzyjaciela, zdobywając broń,
amunicję, samochody, biorąc jednocześnie pierwszych jeńców.
W ciągu następnych trzech dni stan osobowy batalionu  Parasol wzrósł z około 120 do ponad 570
żołnierzy. Dołączyły do niego własne zespoły odwodowe, pojedynczy żołnierze zdążający do rejonu
koncentracji z odleglejszych dzielnic miasta, jak również pomniejsze grupy żołnierzy, które w momencie
wybuchu powstania utraciły kontakt ze swymi macierzystymi oddziałami. Zaczęli też napływać ochotnicy,
nie związani dotychczas z żadną formacją wojskową. W pierwszej fazie walk plutony szturmowe  Parasola
obsadziły ulice Żytnią i Młynarską, do zbiegu ulic Ostroroga, Obozowej i Ożarowskiej. Dowódca Batalionu
wysunął też placówki na ulicę Wolską, do pałacyku Michlera przezywanego przez powstańców pałacykiem
Michla, oraz obsadził barykadę u zbiegu ulic Leszno i Żytniej.
Nieprzyjaciel nacierał wzdłuż ulic Wolskiej i Górczewskiej, wspierany ciężkimi czołgami oraz lotnictwem
bombardującym. Walki Batalionu  Parasol koncentrowały się na obronie i utrzymaniu skrzyżowania ulic
Wolskiej i Młynarskiej oraz najbardziej wysuniętej placówki w pałacyku Michla, a następnie na obronie
cmentarzy Kalwińskiego i Ewangelickiego, które kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk. W walkach tych
 Parasol poniósł bardzo ciężkie straty. Ciężko ranny został dowódca Batalionu oraz wielu dowódców
kompanii, plutonów i drużyn. Straty w zabitych wynosiły około 80 żołnierzy, w tym kilka sanitariuszek.
Historia batalionu  Adam Borys dowódca batalionu  Parasol
Adam Borys urodził się 10 grudnia 1909 roku w Niechanowie, na Ziemi
Poznańskiej. Gimnazjum ukończył w Gniez
nie, a studia wyższe na wydziale
rolniczo-leśnym Uniwersytetu Poznańskiego.
Szlak żołnierski Adama Borysa w okresie II Wojny Światowej był trudny i
skomplikowany. Kartę mobilizacyjną otrzymał 30 sierpnia 1939 roku, z
przydziałem do 17 Pułku Artylerii Lekkiej. W kampanii wrześniowej jednostka
ta brała niewielki udział. Pod naporem wojsk niemieckich wycofała się w stronę
granicy polsko-węgierskiej, przekraczając ją 26 września 1939 roku. Na
Węgrzech została internowana. Z obozu węgierskiego por. Adam Borys
przedostał się do Francji. W formowanej tam 3 Polskiej Dywizji otrzymał
przydział do 3 Pułku Artylerii Lekkiej. Po krótkotrwałych walkach osłonowych
oddziałów armii francuskiej przedarł się ku wybrzeżom Atlantyku. Stamtąd
statkiem przepłynął do Anglii. Po ponad dwuletnim okresie służby w Polskich
Siłach Zbrojnych na terenie Wielkiej Brytanii zgłosił się ochotniczo na lot do
okupowanego kraju. Został wszechstronnie przeszkolony, w zakresie dywersji
na zapleczu wroga oraz spadochroniarstwa, awansując jednocześnie na stopień
kapitana. W nocy z 1 na 2 paz
dziernika 1942 roku wylądował na placówce  Bór ,
kilkanaście kilometrów od Garwolina.
" W Warszawie kpt. Borysowi, występującemu pod pseudonimami  Pług i  Bryl ,
powierzono funkcję drugiego zastępcy dowódcy oddziału dywersyjnego o kryptonimie
 Motor 30 . UczestniczÄ…cy jako obserwator w kilku akcjach dywersyjnych, kpt.  PÅ‚ug
zetknął się z zespołami Grup Szturmowych ( GS ) konspiracyjnego harcerstwa, tzw.
 Szarych Szeregów , których morale i dyscyplinę wysoko ocenił. Gdy mu powierzono
zorganizowanie nowej jednostki dywersyjnej, zwrócił się do władz harcerstwa o zgodę
na oddelegowanie pod jego komendę 60 harcerzy, posiadających już kilkumiesięczny
staż konspiracyjno-sabotażowy. Utworzył z nich Kompanię  AGAT .
Sukcesy bojowe odniesione przez oddział  Agat - Pegaz - Parasol , w okresie
okupacji oraz Powstania Warszawskiego, są w dominującej mierze zasługą Adama
Borysa  Pługa . Po upadku powstania, w którym został ciężko ranny, dostał się do
niewoli niemieckiej. Po zakończeniu II Wojny Światowej powrócił do kraju, w którym
był represjonowany i więziony. Po roku 1957 włączył się aktywnie w nurt życia
gospodarczego kraju, pełniąc funkcje kierownicze na eksponowanych stanowiskach.
Zmarł nagle 28 sierpnia 1986 roku.
Był kawalerem orderów Virtuti Militari i Polonia Restituta; odznaczony był też
licznymi innymi odznaczeniami, polskimi i brytyjskimi. W roku 1981 przyznano mu
stopień podpułkownika.
Rys historyczny środowiska żołnierzy
batalionu  Parasol
NIEKTÓRZY ŻOA
NIERZE BATALIONU
"PARASOL"
" ANDRZEJ
MALEWSKI
Janusz
Brochowicz
Lewiński
-generał brygady
Jerzy Dargiel
Jerzy Zborowski
Krzysztof
Kamil
Baczyński
Stanisław
Jastrzębski
-podpułkownik
Stanisław
Leopold
Stanisław Leopold-harcmistrz
Witold Modelski-
pseudonim:Warszawiak
Zbigniew Czajkwoski-Dębczyński
Zdzisław Poradzki
Virtuti Militari  Parasol
Dyplom nadający Batalionowi Parasol Krzyż Srebrny Orderu
Wojennego Virtuti Militari klasy V nr 13 662, nosi datÄ™ 11
listopada 1968. Jego kopia została przywieziona do Polski przez
Jana Rosmanna. Natomiast samo wręczenie odznaczenia,
przedstawicielom oddziału, odbyło się 1 sierpnia 1975 w
Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie.
W roku 2001 przedstawiciele Batalionu Parasol i Kapituły Orderu
Wojennego Virtuti Militari dokonali uroczystego przeniesienia
insygniów Orderu Wojennego Virtuti Militari na proporzec bojowy
3 Batalionu
1 Pułku Specjalnego  Komandosów .
Indywidualnie, w Batalionie  Parasol , Virtuti Militari otrzymało
36 osób, w tym 7 kobiet. Pierwsze nadania miały miejsce w czasie
okupacji.
Monografia
Uroczysta prezentacja, odbyła się 29 listopada 1981r. w ówczesnej Sali
Zwycięstwa Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.
Ukazanie się monografii Batalionu Parasol było dużym wydarzeniem. Było
to  ukoronowanie dwunastu lat poszukiwań, które autor prowadził w
kilkunastu archiwach państwowych i prywatnych. W tym czasie zebrał
również ponad 200 relacji wśród żołnierzy  Parasola .
Monografia stała się od razu pozycją bardzo poszukiwaną, przysłowiowym
 białym krukiem . Najlepszym dowodem na to jest fakt, że u handlarzy
książek trzeba było za nią zapłacić, wówczas w roku 1981, 15 razy drożej
niż w księgarni !
SZTANDAR
30 lipca 1989 w kościele p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej  patronki Armii Krajowej, w
Warszawie, odbyło się poświęcenie sztandaru Środowiska Żołnierzy Batalionu Parasol. Dokonał tego
Jego Ekscelencja ksiądz biskup Zbigniew Józef Kraszewski.
Honorowymi chrzestnymi sztandaru byli: Helena Zborowska i gen. bryg. w st. spocz. Zygmunt
Walter-Janke.
Pierwszym chorążym pocztu sztandarowego był Józef Czapski ps. Długi, a w skład asysty wchodzili:
Halina Dunin-Karwicka-Rakoczy ps. Janina, Tadeusz Chojko ps. Bolec, Janusz Diem ps. Artur i
Stanisław Wichierkiewicz ps. Zawieja.
Sprawami organizacyjnymi związanymi z projektem i wykonaniem sztandaru zajmował się zespół
realizacyjny w składzie: Wiesław Raciborski ps. Robert i Tadeusz Tatko ps. Platon. Wspomagał ich
artysta plastyk Józef Jerzy Hofman, który opracował projekt sztandaru.
Sztandar, ufundowany przez Teresę i Zdzisława Knoblów z Kanady, został wykonany w poznańskiej
pracowni Genowefy Pach.
W  Akcie Fundacji Sztandaru napisano:
 ... to zaszczytne znamię sławiące męstwo poległych i na zawsze odeszłych  krzepiące ducha i serca
nas żyjących  utrwalające w pamięci wnuków i potomnych krwawym trudem wywalczone, dobre
żołnierskie imię, jako wysoko niesiony nasz batalionowy testament.
Sztandar zarejestrowany jest w Oddziale Warszawskim Światowego Związku Żołnierzy Armii
Krajowej.
I co dalej z batalionem&
W roku 1961 powstał 26 Batalion Rozpoznawczy, który
przekształcono następnie w 1 Batalion Szturmowy, a potem w 1
Pułk Specjalny. 29 listopada 1995 jednostka przejęła tradycje
czterech jednostek:
- 1 Samodzielnej Kompanii  Comando
- Polskiego Samodzielnego Batalionu Specjalnego
- Batalionu Dywersyjnego Armii Krajowej  Parasol
- 62 Kompanii Specjalnej  Comando .
3 Batalion 1 Pułk Specjalny  Komandosów otrzymał, 6
paz
dziernika 2000, zbiorową odznakę tożsamości w postaci
proporca ufundowanego przez Środowisko Żołnierzy Batalionu
 Parasol . Nadano również indywidualna odznakę tożsamości w
postaci znaku noszonego na beretach. W paz
dzierniku 2002
Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari i przedstawiciele
Środowiska Żołnierzy Batalionu  Parasol dokonali lustracji 3
Batalionu 1 Pułku Specjalnego  Komandosów w Lublińcu. Po
tej wizycie wydano pozytywnÄ… opiniÄ™ o jednostce i Kanclerz
Orderu Wojennego Virtuti Militari zezwolił na uroczyste
przeniesienie insygniów Orderu Wojennego Virtuti Militari klasy
V Nr 13662 na proporzec bojowy 3 Batalionu.
Literatura i inne z
ródła
wiedzy:
http://www.grh-parasol.pl/strona.html
http://www.wikipedia.pl
http://www.google.pl
Wykonały:
äMalwina Molendowska
äNika Bona
äJulia Wójtowicz
z klasy II GE