Hormony wpływające na metabolizm wapnia
Wapń jest niezbędny do funkcjonwania komórki, chociaż jego nadmiar jest jednocześnie bardzo
szkodliwy.
·ð odgrywa rolÄ™ wtórnego przekaz
nika komórkowego
·ð ważny dla czynnoÅ›ci mięśni, ukÅ‚adu nerwowego
·ð jako materiaÅ‚ wchodzÄ…cy w skÅ‚ad koÅ›ci odgrywa zasadnicza rolÄ™ w funkji tkanki podporowej
Podstawowymi hormonami wpływającymi na gospodarkę wapniowo  fosforanową są parathormon,
kalcytonina i witamina D3. Ponadto prawidłowe funkcjonowanie homeostazy wapniowej jest zależne
od hormonu wzrostu, tarczycy, glikokortykosteroidów, insuliny, prostaglandyn oraz estrogenów i
androgenów.
1) Parathormon
Związek ten będący polipeptydem, produkowany w przytarczycach, uwalniany jest w
odpowiedzi na obniżenie poziomu wapnia we krwi.
·ð niedobór tężyczka
·ð nadmiar kamica nerkowa
Miejscami działanie parathormonu są głównie:
a) Nerki  nasila zwrotne wchłanianie wapnia, hamuje wchłanianie fosforanów i stymuluje
syntezÄ™ 1,25(OH)2D
b) Kości  działa w sposób złożony:
·ð aktywuje osteoklasty uwalniajÄ…ce wapÅ„
·ð aktywuje enzymy rozpuszczajÄ…ce zrÄ…b kostny
·ð w stanach niedoboru 1,25(OH)2D jest najsilniejszÄ… substancjÄ… pobudzajÄ…ca
kościotworzenie
c) Przewód pokarmowy  działa na niego pośrednio poprzez wzrost stężenia 1,25(OH)2D
pobudzającego wchłanianie wapnia w jelitach.
W leczeniu osteoporozy działanie PTH polega na tym, że podawany raz na dobę podskórnie stymuluje
on tworzenie kości.
Teryparatyd  jest aktywnym fragmentem endogennego ludzkiego parathormonu wytwarzanym
metodą rekombinacji DNA przez E. coli. Zbudowany z 84 aminokwasów endogenny parathormon
(PTH) jest głównym czynnikiem regulującym metabolizm wapnia i fosforanów w tkance kostnej i w
nerkach. Działanie PTH obejmuje pobudzanie procesu tworzenia kości, wpływając bezpośrednio na
komórki kościotwórcze (osteoblasty), pośrednio powodując zwiększenie wchłaniania wapnia w
jelitach oraz zwiększanie zwrotnego wchłaniania wapnia w kanalikach nerkowych i wydalania
fosforanów przez nerki. Teryparatyd wspomaga proces tworzenia się kości
2) Kalcytonina  jest polipeptydowym hormonem tworzonym przez komórki C tarczycy,
których wydzielanie jest pobudzane przez podwyższenie poziomu wapnia we krwi. W
zakresie gospodarki wapniowej działa antagonistycznie do PTH.
a) Działanie
Działa wyłącznie na poziomie kości, zmniejszając uwalnianie z nich wapnia oraz hamując
resorpcję kości w wyniku stymulacji syntezy białka wiążącego wapń w tkance kostnej.
·ð nasila dziaÅ‚anie osteoblastów i hamuje osteoklasty
W zakresie gospodarki fosforanowej współdziała z PTH powodując zwiększenie ich
wydalania z moczem.
Wykazuje także pewne dziaÅ‚anie przeciwbólowe, wywierane w wyniku nasilania syntezy ²-
endorfiny i innych, mniej wyjaśnionych interakcji z układem opiodidowym.
Może także wykazywać pewne działanie przeciwwrzodowe.
Na poziomie komórkowym zmniejsza ona aktywność fosfodiestrazy, a z tego względu jej
działanie jest antagonizowane przez teofilinę.
b) Wskazania do stosowania:
·ð przeÅ‚om hiperkalcemiczny
·ð osteoporoza
·ð zatrucie witaminÄ… D3
·ð choroba Pageta (charakteryzuje siÄ™ wystÄ™powaniem co najmniej jednego ogniska
nieprawidłowego tworzenia kości przez osteoblasty, poprzedzone nasiloną
reabsorbcją kości przez osteoklasty)
·ð kamica wapniowa zwiÄ…zana z nadmiernym wydalaniem wapnia
·ð ostre zapalenie trzustki
·ð hiperkalcemia nowotworowa
c) Działania niepożądane
·ð pokrzywka
·ð zaczerwienienie twarzy
·ð nudnoÅ›ci
·ð bóle brzucha
·ð suchość w jamie ustnej
·ð objawy oÅ›rodkowe (bezsenność, zawroty gÅ‚owy)
·ð poliuria
d) Dawkowanie
·ð choroba Pageta  100 j.m./d
·ð przeÅ‚om hiperkalcemiczny  5-10 j.m. /kg/d
·ð osteoporoza  50  100 j.m./d
Rp.
Calcitonin Jelfa 100 j.m/ml
in ampullis
1 op a 5 amp. po 1 ml
D.S. Raz dziennie we wlewie i.v. lub i.m.
Witamina D3
Czynną formą jest 1,25(OH)2D powstająca z 25(OH)D3, jej przekształcanie jest pobudzane przez
PTH, hamujÄ… jÄ… natomiast jony fosforanowe.
Jej działanie w odniesieniu do metabolizmu wapnia polega na:
·ð nasileniu wchÅ‚aniania wapnia w jelicie cienkim
·ð nasileniu uwalniania wapnia i fosforu z koÅ›ci
·ð zwiÄ™ksza wchÅ‚anianie zwrotne wapnia w nerkach
Wskazania do stosowania:
·ð krzywica u dzieci
·ð osteomalacja u dorosÅ‚ych
·ð niedoczynność przytarczyc
·ð osteoporoza
Dawkowanie:
Zawsze należy podawać witaminę D3 wraz z preparatami wapnia. Ponadto efekt terapeutyczny
pojawia się się dopiero po 3-4 tygodniach leczenie i utrzymuje się równie długo.
·ð profilaktyka osteoporozy  600  800 j.m. (osoby starsze 800  1200 j.m.)
·ð profilaktyka krzywicy  do 1000 j.m./d
·ð leczenie krzywicy i osteomalacji  1000  3000 j.m.
·ð niedoczynność przytarczyc  10 000  20 000 j.m./d
Rp.
Pregnamed witamina D 20 źg (800 j.m.)
in caps.
1 op.
D.S. 1x dziennie 1 tabletka wraz z preparatem wapnia
Preparaty wapnia
Zapotrzebowanie na wapń zwiększa się w okresie intensywnego wzrostu u dzieci i młodzieży, a
także u kobiet ciężarnych i karmiących. Suplementację wapniem stosuje się w stanach jego
niedoboru i w celu zmniejszenia jego utraty z kości u kobiet w wieku około- i pomenopauzalnym.
Zwykle stosuje się dawki około 400  1200 mg/d, przy czym wymagane jest jednoczesne
podawanie wit. D3.
Rp.
Osteovis-BIO 0,696 / 2,5 g
in pulv.
1 op. a 100 g
D.S. Pół łyżeczki dodać do mleka, zamieszać i wypić 1x dziennie
Bisfosfoniany
SÄ… to pochodne kwasu bisfosfoniowego, posiadajÄ…ce 2 wiÄ…zania fosfonianowe C-P oporne na
działanie enzymów. Tworzą w obecności wapnia kompleksy wieloogniskowe. Szybko przenikają do
kości i osteoklastów.
Mechanizm działania
Polega na hamowaniu pompy protonowej osteoklastów niezbędnej do rozpuszczania
hydroksyapatytu, a także na zmniejszeniu aktywacji osteoklastów oraz zwiększenia apoptozy tych
komórek.
Sumarycznie, efektem ich działania jest spadek aktywności i ilości osteoklastów oraz obniżenie
resorpcji kości.
Wskazania do stosowania:
·ð hiperkalcemia wywoÅ‚ana nadczynnoÅ›ciÄ… przytarczyc, nowotworami koÅ›ci
·ð choroba Pageta
·ð osteoporoza
Przeciwskazania:
·ð uszkodzenie nerek
·ð ciąża i okres karmienia piersiÄ…
·ð stany zapalne przewodu pokarmowego
·ð okres dojrzewania
·ð hipokalcemia
Działania niepożądane
·ð podrażnienie przewodu pokarmowego
·ð biegunki, nudnoÅ›ci i wymioty
·ð w dużych dawkach istnieje ryzyko opóz
nienia zrostu kości i nawet złamania, gdyż nowo
tworząca się tkanka kostna, chociaż bardziej twarda, staje się bardziej krucha i mniej
odporna na obciążenia
1) Kwas klodronowy - lek z grupy bisfosfonianów, zmniejszający resorpcję kości przez
hamowanie czynności osteoklastów. Hamuje precypitację fosforanu wapnia i jego
przekształcanie do hydroksyapatytów, opóz
nia agregację kryształów apatytów oraz ich
rozpuszczanie. Efektem działania jest zwiększenie wytrzymałości tkanki kostnej,
zmniejszenie stężenia wapnia we krwi (w przypadku hiperkalcemii), zmniejszenie
dolegliwości bólowych w przypadku przerzutów do kości (prawdopodobnie poprzez
hamowanie syntezy prostaglandyn). Nie wpływa na proces mineralizacji.
Rp.
Sindronat 0,4
in caps.
1 op. a 120 kaps.
D.S. 2 tabletki przyjąć rano na czczo, popijając szklanką wody. Przez 1 h po przyjęciu
preparatu nie należy jeść, pić (oprócz wody) ani przyjmować leków p.o.
2) Kwas alendronowy - syntetyczny analog pirofosforanów wiążący się z hydroksyapatytami
kości. Powstające wiązania są całkowicie oporne na hydrolizę enzymatyczną, dlatego
alendronian sodu silnie hamuje resorpcjÄ™ tkanki kostnej przez osteoklasty. Po wbudowaniu
się w strukturę tkanki kostnej alendronian nie wykazuje już działania farmakologicznego.
Badania wykazały, że alendronian lokalizuje się w miejscach intensywnej resorpcji kości pod
osteoklastami, co prowadzi do zahamowania tego procesu. Jednocześnie lek nie wywiera
bezpośredniego działania na proces tworzenia kości, co w rezultacie powoduje zwiększenie
masy kostnej. Zahamowanie resorpcji tkanki kostnej przyczynia się do zmniejszenia stężenia
wapnia i fosforanów w surowicy krwi.
Rp.
Alenato 0,01
in tabl.
1 op.
D.S. 1 tabletkę stosować rano na czczo, co najmniej 30 min przed pierwszym posiłkiem, napojem lub
innymi lekami. Lek należy popić szklanką przegotowanej wody (nie stosować wody mineralnej, kawy,
herbaty, soków owocowych). Przez 30 min po przyjęciu leku należy zachować wyprostowaną pozycję,
nie należy się kłaść (ryzyko refluksu tabletki do przełyku).
3) Kwas etidronowy - hamuje powstawanie, powiększanie się, mineralizację i rozpuszczanie
krzyształów hydroksyapatytu w kościach w wyniku chemicznej adsorpcji do powierzchni
kryształów. Hamuje także bezpośrednio aktywność osteoklastów, zmniejszając resorpcję
kości. Cykliczne stosowanie preparatu w skojarzeniu z suplementacją wapniem znacząco
zwiększa gęstość mineralną kości, zmniejszając jednocześnie liczbę osteoporotycznych
złamań kości.
4) Kwas pamidronowy - syntetycznych analogów pirofosforanów, zmniejszający resorpcję kości
przez hamowanie czynności osteoklastów. Hamuje także dostęp prekursorów osteoklastów
do kości. Wiąże się silnie z kryształami hydroksyapatytu i hamuje ich formowanie oraz
rozpuszczanie. Efektem jest zmniejszenie hiperkalcemii, zmniejszenie wydalania z moczem
produktów resorpcji kości - hydroksyproliny, wapnia, fosforu.
5) Kwas ibandronowy - inhibitor resorpcji kości przez osteoklasty. Wybiórcze działanie
bisfosfonianów na tkankę kostną wynika z ich dużego powinowactwa do zmineralizowanej
kości, ale dokładny mechanizm prowadzący do zaburzenia aktywności osteoklastów
pozostaje nadal niewyjaśniony. Kwas ibandronowy hamuje resorpcję kości, nie wpływając
na jej mineralizacjÄ™. U chorych na nowotwory z hiperkalcemiÄ… powoduje zmniejszenie
stężenia wapnia we krwi i jego wydalanie z moczem.
6) Kwas rizedronowy - wiąże się z hydroksyapatytami kości i hamuje resorpcję kości przez
osteoklasty, podczas gdy czynność osteoblastów i mineralizacja kości pozostają zachowane.
W sposób zależny od dawki zwiększa masę kostną, a także biomechaniczną wytrzymałość
szkieletu.
7) Kwas zoledrenowy - inhibitor resorpcji kości przez osteoklasty. Hamuje resorpcję kości, nie
wpływając negatywnie na tworzenie, mineralizację oraz właściwości mechaniczne tkanki
kostnej. Wykazuje także właściwości przeciwnowotworowe, które mogą wpływać na jego
skuteczność w leczeniu przerzutów nowotworowych do kości: in vivo - hamowanie resorpcji
kości przez osteoklasty, co zmienia mikrośrodowisko szpiku kostnego, a w konsekwencji
zmniejsza podatność szpiku kostnego na wzrost komórek nowotworowych, działanie
antyangiogenne i przeciwbólowe;in vitro: hamowanie proliferacji osteoblastów,
bezpośrednie działanie cytostatyczne i proapoptotyczne dotyczące komórek
nowotworowych, synergizm działania cytostatycznego z innymi lekami
przeciwnowotworowymi, działanie przeciwadhezyjne i przeciwinwazyjne
Zastosowanie estrogenów w terapii osteoporozy
Estrogeny działają korzystnie poprzez zmniejszenie resorpcji kości, ale nie wpływają na proces
budowy kości. Zmniejszają ryzyko złamania szyjki kości udowej. Terapia estrogenowa, prowadzona
według ogólnych zasad hormonalnej terapii zastępczej, powinna być rozpoczęta nie póz
niej niż 2-3
lata po menopauzie.
W profilaktyce i leczeniu osteoporozy stosowane są także selektywne modulatory receptorów
estrogenowych (SERM). Zwiększają gęstość kości, a równocześnie nie zwiększa ryzyka wystąpienia
raka endometrium. Ponadto mogą redukować ryzyko wystąpienia raka piersi. Innym ich korzystnym
działaniem jest zmniejszenie stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL we krwi.
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) jest syntetyzowany w komórkach zasadochłonnych
przedniego płata przysadki.
Wydzielanie ACTH ma charakter pulsacyjny  najwięcej ACTH wydzielane jest we wczesnych
godzinach rannych i jest zgodne z rytmem dobowym wydzielania kortyzolu, którego sekrecja jest
pobudzana właśnie przez ACTH.
Wydzielanie ACTH jest pobudzane przez podwzgórzowy CRH, natomiast hamuje je kortyzol (ujemne
sprzężenie zwrotne)
Działanie ACTH polega na pobudzeniu biosyntezy kortykosteroidów w korze nadnerczy, choć znane
jest także jego działanie przednadnerczowe. Wpływa pośrednio na gospodarkę węglowodanową,
białkową, natomiast w mniejszym stopniu na gospodarkę mineralną. Wiąże się z tym działanie
przeciwzapalne, przeciwalergiczne i hamujące podział komórek.
Zastosowanie lecznicze ACTH jest małe, głównie znajduje on zastosowanie w diagnostyce chorób osi
podwzgórze  przysadka  kora nadnerczy, głównie w różnicowaniu pierwotnej i wtórnej
niedoczynności kory nadnerczy.
Hormony kory nadnerczy
Hormony występujące w korze nadnerczy mają budowę steroidową, a pod względem czynności
biologicznych można podzielić na 3 grupy:
a) Mineralokortykoidy  wpływające przede wszystkim na gospodarkę wodno  elektrolitową
organizmu. Należą do nich aldosteron i deoksykortykosteron.
b) Glikokortykosteroidy  wpływające na metabolizm węglowodanów, białek i tłuszczów,
działają hamująco na procesy zapalne. Z tego względu nazywane są też steroidami
przeciwzapalnymi. Zalicza siÄ™ do nich kortyzol, kortyzon i kortykosteron.
c) Kortykosteroidy androgenne  mające działanie męskich hormonów płciowych. Zalicza się do
nich dehydroepiandrosteron i androstendion.
1) Mineralokortykosteroidy
a) Aldosteron  najsilniej działający na gospodarkę wodno  elektrolitową. Tworzony w
warstwie kłębkowatej kory nadnerczy. Regulacja wydzielania za pośrednictwem układu
RAA.
Czynniki stymulujÄ…ce produkcjÄ™:
·ð zmniejszenie objÄ™toÅ›ci krwi i ciÅ›nienia tÄ™tniczego
·ð spadek stężenia sodu we krwi
·ð pobudzenie ukÅ‚adu adrenergicznego
Działanie polega na zatrzymywaniu Na+ i związanymi z nim siłami osmotycznymi wody. Puntkem
uchwytu są kanaliki dalsze nefronów, gdzie pobudza on wchłanianie zwrotne sodu i wydzielanie do
swiatła kanalików K+. Zmniejsza ponadto wydalanie H+ z moczem.
Spironolakton - jest nieswoistym antagonistą receptorów aldosteronu działającym w odcinkach
dystalnych kanalików nerkowych. Zwiększa wydalanie moczu, jonów sodu i chlorków, ogranicza
wydalanie potasu i jonów wodorowych. Działanie to jest szczególnie widoczne, jeśli stężenie
aldosteronu jest zwiększone. U chorych z nadciśnieniem pierwotnym oraz z pierwotnym
hiperaldosteronizmem obniża ciśnienie skurczowe i rozkurczowe.
·ð Wskazania:
o hiperaldosteronizm pierwotny
o diagnostyka hiperaldosteronizmu pierwotnego
o obrzęki różnego pochodzenia
o w leczeniu podtrzymującym z zaleceniem leżenia oraz ograniczeniem przyjmowania
płynów i sodu.
o samoistne nadciśnienie, zwykle w skojarzeniu z innymi lekami moczopędnymi i/lub
lekami przeciwnadciśnieniowymi.
o zapobieganie hipokaliemii u pacjentów leczonych preparatami naparstnicy
o leczenie odwadniające u pacjentów z niedoborem potasu, gdy inne leki są
nieskuteczne lub przeciwwskazane.
o leczenie hirsutyzmu
·ð DziaÅ‚ania niepożądane
o Hiperkaliemia, hiponatremia, hipomagnezemia
o zwiększenie stężenia mocznika i kreatyniny we krwi
o kwasica metaboliczna
o zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych.
o W przypadku długotrwałego stosowania - u mężczyzn: ginekomastia, zaburzenia
wzwodu; u kobiet: zaburzenia miesiączkowania, tkliwość sutków, obniżenie rejestru
głosu, hirsutyzm, krwawienia postmenopauzalne, osteomalacja, łagodne
podrażnienie skóry, świąd, łysienie.
·ð Dawkowanie
o W celu przygotowania do zabiegu operacyjnego 100-400 mg/d w daw. podz.
o Diagnostyka hiperaldosteronizmu pierwotnego. Test długotrwały: 400 mg/d przez 3-
4 tyg.; jeśli nastąpi zwiększenie stężenia potasu w surowicy i obniżenie ciśnienia
tętniczego, wynik testu jest uznawany za dodatni. Test krótkotrwały: 400 mg/d przez
4 dni
o Obrzęki. Dorośli początkowo zwykle 100 mg/d w 2 daw. podz.; dawka podtrzymująca
wynosi zwykle 25-300 mg/d; dzieci 2-3 mg/kg mc./d w daw. podz.
o Zespół nerczycowy (w przypadku nieskuteczności glikokortykosteroidów): 50-150
mg/d.
o Nadciśnienie tętnicze. 50-100 mg/d
o Niewydolność serca. Jako leczenie uzupełniające, zwykle 12,5-25 mg/d.
o Hipokaliemia. 25-100 mg/d
Rp.
Spironol 0,025
in tabl.
1 op. a 100 tabl.
D.S. 1 tabletka 1x dziennie
Eplerenon - lek z grupy antagonistów aldosteronu. Wykazuje względną swoistość wiązania z
rekombinowanymi ludzkimi receptorami dla mineralokortykosteroidów. Powoduje trwałe
zwiększenie aktywności reninowej osocza i stężenia aldosteronu w surowicy krwi.
·ð Wskazania
o leczenie skojarzone z ²-adrenolitykami w celu zmniejszenia ryzyka umieralnoÅ›ci i
chorobowości z przyczyn sercowo-naczyniowych u chorych w stanie stabilnym z
zaburzeniami czynności lewej komory serca oraz klinicznymi objawami niewydolności
serca po przebytym niedawno zawale serca.
·ð DziaÅ‚anie niepożądane
o hiperkaliemia
o zawroty głowy
o niedociśnienie tętnicze
o biegunka, nudności, osutka,
o zaburzenie czynności nerek;
Rp.
Inspra 0,025
in tabl.
1 op. a 30 tabl.
D.S. 1 tabletka 1x dziennie
2) Glikokortykosteroidy
Syntetyzowane w warstwie pasmowatej kory nadnerczy z cholestrolu. Ich wspólną cechą jest
zdolność do wiązania z receptorem glikokortykosteroidowym, który występuje w cytoplazmie
komórki. Hormon po połączeniu z receptorem wnika wraz z nim do jądra komórkowego,
gdzie zmienia ekspresję genów wrażliwych na glikokortykosteroidy. Powoduje to zmiany w
stężeniu i rodzaju syntetyzowanych białek, które odpowiedzialne są za określone efekty
komórkowe.
Są nazywane  hormonami stresu , dlatego też czynniki stresowe, takie jak ostre choroby,
gorączka, zabiegi chirurgiczne, lęk, ból lub hipoglikemia pobudzają ich syntezę, głównie
kortyzolu.
Kortyzol  jego działanie metaboliczne różni się w zależności od tkanki docelowej:
o katabolicznie  mięśnie poprzecznie prążkowane, tkanka tłuszczowa i limfatycznej
o anabolicznie  wÄ…troba
W zakresie gospodarki:
o białkowej  stymuluje rozpad białek w tkankach obwodowych, mięśniach, tkance tłuszczowej
i limfatycznej
o węglowodanowej  hamuje wykorzystanie glukozy w tkankach i nasila glukoneogenezę, czyli
tworzenie glukozy z substratów nie węglowodanowych. Działa antagonistyucznie do insuliny.
o tłuszczowej  pobudza lipolizę, której produkty służa do produkcji glukozy.
Ponadto kortyzol reguluje ekspresję receptorów adrenergicznych w układzie krążenia. Szeroko
wykorzystuje się jego działanie p/zapalne i p/alergizne. W większych dawkach ma działanie
immunosupresyjne, polegające na zmniejszeniu liczby limfocytów, produkcji p/ciał, hamowaniu
uwalniania interleukin, TNF i interferonu.
Wskazania do stosowania glikokortykosteriodów:
a) Pilne
o ostra niewydolność kory nadnerczy
o wstrzÄ…s anafilaktyczny
o wstrzÄ…s septyczny
o obrzęk głośni
o przełom tarczycowy
o stan astmatyczny
o śpiączka hipoglikemiczne
o agranulocytoza
b) Przewlekłe
o choroby krwi (niedokrwistość aplastyczna, niedokrwistość hemolityczna)
o choroby układu chłonnego (ziarnica, chłoniaki)
o choroby autoimmunologiczne (RZW, toczeń trzewny)
o choroby alergiczne (dychawica oskrzelowa, katar sienny)
o choroby układu krążenia (zapalenie osierdzia)
o choroby układu pokarmowego (przewlekłe aktywne zapalenie wątroby)
o choroby układu oddechowego (śródmiąższowe zapalenie płuc, sarkoidoza)
o choroby układu endokrynnego (stany hipoglikemiczne, podostre zapalenie tarczycy)
o choroby układu nerwowego (stwardnienie rozsiane)
o choroby skóry (łuszczyca)
Działanie niepożądane:
o osteoporoza
o choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy
o częste infekcje i cięższym niż zazwyczaj przebiegu
o upośledzenie tolerancji glukozy lub cukrzyca
o otyłość i zmiany sylwetki (zaokrąglenie twarzy i tułowia, cienkie kończyny)
o zaburzenia psychiczne, euforia
o hipokaliemia
o aseptyczna martwica kości udowej
o zaćma i jaskra
o hirsutyzm
o zaburzenia miesiÄ…czkowania
o wybroczyny
o zaniki mięśni i miopatia
o nadciśnienie tętnicze
o upośledzenie gojenia się ran
o zahamowanie wzrostu u dzieci
Przeciwskazania:
o ogólne zakażenie grzybicze
o ostre choroby psychiczne
o opryszczka rogówki i powiek
o półpasiec
o czynna wrzodowa choroba żołądka lub dwunastnicy
o cukrzyca
o nadciśnienie tętnicze o ciężkim przebiegu
o jaskra
o osteoporoza
o niewydolność nerek
o hipokaliemia
o czynna zakażenia, zwłaszcza u osób z obniżoną odpornością
o padaczka
Siła działanie przeciwzapalnego i mineralosteroidowego glikokortykosteroidów jest różna, dlatego
bardzo ważny jest odpowiedni dobór preparatu.
a) Deksametazon i betametazon  wywierają nasilniejsze działanie przeciwzapalne i
immunosuprecyjne, a także hamujące czynność podwzgórza i przysadki. Należy unikać ich
długotrwałego stosowania.
b) Hydrokortyzon i kotyzon  stosowane są w leczeniu substytucyjnym niedoczynności kory
nadnerczy. Wyłącznie półbursztynian hydrokortyzonu można stosować dożylnie lub rzadziej
domięśniowo ze wskazań nagłych.
c) Prednizon i prednizolon  są sztucznymi analogami hydrokortyzonu i łatwo wchłaniają się w
przewodzie pokarmowym. Mają krótki czas działania depresyjnego na układ podwzgórze 
przydadka i jedynie bardzo słabe działanie mineralosteroidowe.
d) Triamcynolon  nie pobudza apetytu, stąd też nie wywołuje otyłości, ale ze względu na swój
kataboliczny wpływa na białka powoduje zaniki mięśniowe.
e) Fludrokortyzon  wykazuje silne, podobne do aldosteronu, działanie na gospodarkę
mineralną. Podaje się go doustnie w niedoczynności kory nadnerczy i hipotensji
ortostatycznej.
1) Acetonid fluocynolonu - fluorowany syntetyczny kortykosteroid o sile działania
porównywalnej z triamcynolonem.
o Wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwświądowe i obkurczające naczynia.
o hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin IL 1, 2, 3, 6, TNF-Ä…, INF-Å‚, GM-CSF, wydzielanie
histaminy i leukotrienów zależne od IgE.
o Poprzez blokowanie fosfolipazy A2 powoduje zahamowanie syntezy leukotrienów i
prostaglandyn, mediatorów procesu zapalnego.
o Zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych, zmniejsza obrzęk.
Rp.
Flucinar 0,25 mg/g
in ung.
1 op.
D.S. NaÅ‚ożyć niewielkÄ… ilość na zmienionÄ… chorobowo skórÄ™ nie częściej niż 1-2 ×/d.
2) Budezonid - syntetyczny glikokortykosteroid niehalogenowy o bardzo silnym miejscowym
działaniu przeciwalergicznym i przeciwzapalnym. Wpływa objawowo na rozwój zapalenia,
nie działając na przyczynę.
o Zmniejsza gromadzenie się leukocytów i ich adhezję do śródbłonka
o hamuje proces fagocytozy i rozpad lizosomów
o zmniejsza liczbę limfocytów, eozynofili, monocytów
o blokuje wydzielanie histaminy i leukotrienów zależne od IgE.
o Hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin: interferonu-Å‚, interleukin IL-1, IL-2, IL-3, IL-6,
TNF-Ä…, GM-CSF.
o Hamując aktywność fosfolipazy A2 nie dopuszcza do uwalniania kwasu
arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia (leukotrienów i
prostaglandyn).
o Hamuje przepuszczalność naczyń kapilarnych, zmniejsza obrzęk.
o W reakcjach alergicznych typu natychmiastowego i póz
nego powoduje zmniejszenie
skurczu oskrzeli
Rp.
Budenofalk 0,003
in caps.
1 op.
D.S. 3 kapsusłki rano 1x dziennie
Rp.
Pulmicort 0,25 mg/ml
in susp. ad usum internum
1 op. (20 x 2 ml)
D.S. Stosować w użyciu z nebulizatorem, 1 x dziennie
3) Deksametzon - syntetyczny glikokortykosteroid, fluorowana pochodna prednizonu o
długotrwałym i silnym działaniu przeciwzapalnym, przeciwalergicznym, immunosupresyjnym.
Przeciwzapalnie działa 6,5 razy silniej niż prednizon i 30 razy silniej niż hydrokortyzon, nie
działając na przyczynę.
o Zmniejsza gromadzenie się leukocytów i ich adhezję do śródbłonka
o hamuje proces fagocytozy i rozpad lizosomów
o zmniejsza liczbę limfocytów, eozynofili, monocytów
o blokuje zależne od IgE wydzielanie histaminy i leukotrienów
o Hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin: interferonu Å‚, interleukin IL-1, IL-2, IL-3, IL-6,
TNF-Ä…, GM-CSF.
o Hamując aktywność fosfolipazy A2poprzez lipokortynę, nie dopuszcza do uwalniania
kwasu arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia
(leukotrienów i prostaglandyn).
o Hamuje przepuszczalność naczyń kapilarnych, zmniejsza obrzęk.
o Wpływa na gospodarkę węglowodanową, białkową (zwiększa katabolizm, stężenie
glukozy, mocznika i kwasu moczowego we krwi), nasila lipolizę i wpływa na
redystrybucję tłuszczu w ustroju.
o Stosowany długotrwale prowadzi do centralnego rozmieszczenia tkanki tłuszczowej.
o Zmniejsza wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego oraz zwiększa wydalanie z
moczem jonów wapnia.
o Nasila resorpcję i upośledza tworzenie kości.
Rp.
Pabi-Dexamethason 0,001
in tabl.
1 op.
D.S. 4 tabletki dziennie w dawkach podzielonych z zachowaniem naturalnego rytmu
dobowego wydzielania glikokortykosteroidów.
4) Hydrokortyzon - główny kortykosteroid kory nadnerczy otrzymywany syntetycznie.
o W stężeniu fizjologicznym zapewnia równowagę metaboliczną gospodarki białkowo-
węglowodanowej, zwiększa wytwarzanie glikogenu i rozpad białek w wątrobie, a
także powoduje mobilizację tłuszczów i zwiększenie stężenia wolnych kwasów
tłuszczowych w osoczu.
o Wykazuje niewielką aktywność mineralokortykosteroidową: zatrzymuje w
organizmie sód i chlor, zwiększa wydalanie wapnia, potasu i fosforu z moczem.
o Przejściowo hamuje podwzgórze i przysadkę.
o W większych stężeniach wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i
przeciwświądowe.
o Wpływa objawowo na rozwój zapalenia, nie działając na przyczynę.
o Zmniejsza gromadzenie się leukocytów i ich adhezję do śródbłonka, hamuje proces
fagocytozy i rozpad lizosomów, zmniejsza liczbę limfocytów, eozynofili, monocytów,
blokuje zależne od IgE wydzielanie histaminy i leukotrienów.
o Hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin: interferonu-Å‚, interleukin IL-1, IL-2, IL-3, IL-6,
TNF-Ä…, GM-CSF.
o Hamując aktywność fosfolipazy A2 poprzez lipokortynę, nie dopuszcza do uwalniania
kwasu arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia
(leukotrienów i prostaglandyn).
o Hamuje przepuszczalność naczyń kapilarnych, zmniejsza obrzęk.
o Hamuje procesy immunologiczne i wytwarzanie przeciwciał.
o Pobudza wydzielanie żołądkowe.
o Stosowany miejscowo wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwuczuleniowe,
przeciwobrzękowe i przeciwświądowe.
Maślan hydrokortyzonu
Rp.
Laticort 1 mg/g
in ung.
1 op.
D.S. Zmiany skórne smarować kilka razy na dobę niewielką ilością preparatu, a po uzyskaniu poprawy
2-3 ×/tydz. nie dÅ‚użej niż 10-14 dni.
Półbursztynian hydrokortyzonu
Rp.
Corhydron 100 0,1
in viol.
1 op.
D.S. Rozpuścić zawartość fiolki we fiolce rozpuszczalnika, zamieszać, podawać dożylnie przez 30 sek.
5) Prednizon - syntetyczna pochodna kortyzonu, wykazująca działanie przeciwzapalne,
przeciwalergiczne dłuższe i ok. 3,5 razy silniejsze niż kortyzon, natomiast słabsze działanie
mineralotropowe.
o Zmniejsza gromadzenie się leukocytów i ich adhezję do śródbłonka
o hamuje proces fagocytozy i rozpad lizosomów
o zmniejsza liczbę limfocytów, eozynofili, monocytów, blokuje zależne od IgE
wydzielanie histaminy i leukotrienów.
o Hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin: interferonu Å‚, interleukin IL-1, IL-2, IL-3, IL-6,
TNF-Ä…, GM-CSF.
o Hamując aktywność fosfolipazy A2 poprzez lipokortynę, nie dopuszcza do uwalniania
kwasu arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia
(leukotrienów i prostaglandyn).
o Hamuje przepuszczalność naczyń kapilarnych, zmniejsza obrzęk.
o Wpływa antyanabolicznie na przemianę białkową, nasila glukoneogenezę, hamuje
odczyny łącznotkankowe, nieznacznie zatrzymuje sód i wodę w organizmie, zwiększa
wydalanie potasu.
o Hamuje wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.
o Hamuje czynność podwzgórza i przysadki.
Rp.
Encorton 0,005
in tabl.
1 op. a 100 tabl.
D.S. Początkowo 1-2,5 mg/kg mc./d; w niektórych przypadkach podaje się do 5 mg/kg mc./d.
6) Triamcynolon - syntetyczny glikokortykosteroid o silniejszym od prednizolonu działaniu
przeciwzapalnym, przeciwobrzękowym, przeciwgośćcowym, przeciwświądowym i
przeciwalergicznym.
·ð Zmniejsza gromadzenie siÄ™ leukocytów i ich adhezjÄ™ do Å›ródbÅ‚onka
·ð hamuje proces fagocytozy i rozpad lizosomów
·ð zmniejsza liczbÄ™ limfocytów, eozynofili, monocytów, blokuje zależne od IgE
wydzielanie histaminy i leukotrienów.
·ð Hamuje syntezÄ™ i uwalnianie cytokin: interferonu Å‚, interleukin: IL-1, IL-2, IL-3, IL-6,
TNF-Ä…, GM-CSF.
·ð HamujÄ…c aktywność fosfolipazy A2 poprzez lipokortynÄ™, nie dopuszcza do uwalniania
kwasu arachidonowego, a w konsekwencji do syntezy mediatorów zapalenia
(leukotrienów i prostaglandyn).
·ð Hamuje przepuszczalność naczyÅ„ kapilarnych, zmniejsza obrzÄ™k.
·ð Pobudza diurezÄ™, zwiÄ™ksza wydalanie sodu z moczem, sÅ‚abiej natomiast wpÅ‚ywa na
gospodarkÄ™ potasowÄ….
·ð WpÅ‚ywa na gospodarkÄ™ wÄ™glowodanowÄ…, biaÅ‚kowÄ… (zwiÄ™ksza katabolizm, zwiÄ™ksza
stężenie glukozy, mocznika, kwasu moczowego we krwi), nasila lipolizę i wpływa na
redystrybucję tłuszczu w ustroju.
·ð Zmniejsza wchÅ‚anianie z przewodu pokarmowego i zwiÄ™ksza wydalanie z moczem
jonów wapnia.
·ð Nasila resorpcjÄ™ i upoÅ›ledza tworzenie koÅ›ci.
Rp.
Polocortolon 0,004
in tabl.
1 op.
D.S. 1 tabletka 1x dziennie rano
Antagoniści androgenów
1) Cyproteron - syntetyczna pochodna progesteronu o działaniu gestagennym, antygonadotropowym i
antyandrogennym (kompetycyjne hamowanie działania androgenów na narządy docelowe). Wpływa na
metabolizm węglowodanów.
Wskazania:
·ð U mężczyzn: nadmierna pobudliwość pÅ‚ciowa, leczenie paliatywne nieoperacyjnego raka gruczoÅ‚u
krokowego.
·ð Objawy androgenizacji u kobiet: nadmierne owÅ‚osienie, Å‚ysienie androgenozależne, trÄ…dzik.
·ð Przedwczesne dojrzewanie pÅ‚ciowe: po caÅ‚kowitym zakoÅ„czeniu rozwoju ukÅ‚adu kostnego i jÄ…der.
·ð W skojarzeniu z estradiolem w hormonalnej terapii zastÄ™pczej u kobiet w okresie okoÅ‚o- i
pomenopauzalnym.
Przeciwwskazania:
·ð ciąża, okres karmienia piersiÄ…,
·ð ciężkie choroby wÄ…troby
·ð zespół Dubina i Johnsona, zespół Rotora
·ð przebyte lub istniejÄ…ce nowotwory wÄ…troby,
·ð niewyjaÅ›nionego pochodzenia krwawienia z dróg rodnych, endometrioza,
·ð nowotwory endometrium i piersi
·ð choroba zakrzepowo-zatorowa (również w wywiadzie)
·ð Å›wieży zawaÅ‚ serca i udar mózgu
·ð depresja i ciężka cukrzyca, opryszczka ciężarnych lub żółtaczka ciężarnych
·ð niedokrwistość sierpowatokrwinkowa,
Działanie niepożądane:
·ð spadek libido
·ð odwracalne zahamowanie spermatogenezy i zaburzenia wzwodu u mężczyzn
·ð zahamowanie owulacji u kobiet
·ð zwiÄ™kszenie lub zmniejszenie masy ciaÅ‚a
·ð nastroje depresyjne, przemijajÄ…cy niepokój ruchowy
·ð zmÄ™czenie; ginekomastia, wzmożona potliwość u mężczyzn
Rp.
Androcur 0,05
in tabl.
1 op. a 50 tabl.
D.S. 3 tabletki 1x dziennie
2) Finasteryd - syntetyczny związek 4-azasteroidowy będący swoistym kompetycyjnym inhibitorem 5-ą-
reduktazy steroidowej typu II. Ten wewnątrzkomórkowy enzym metabolizuje testosteron do wykazującego
dużo silniejsze działanie 5-ą-dihydrotestosteronu (DHT). Zahamowanie wytwarzania DHT prowadzi do
zmniejszenia gruczołu krokowego. Finasteryd nie wykazuje powinowactwa do receptora androgenowego,
dzięki czemu w trakcie jego stosowania nie pojawiają się zależne od testosteronu objawy zwiększenia masy
ciała i nadmiernego owłosienia.
Wskazania:
·ð Stosowany wyÅ‚Ä…cznie u mężczyzn do kontrolowania przebiegu i leczenia Å‚agodnego rozrostu
gruczołu krokowego w celu zmniejszenia rozmiarów gruczołu krokowego, poprawy
przepływu moczu i zmniejszenia objawów łagodnego rozrostu gruczołu krokowego,
zmniejszenia ryzyka ostrego zatrzymania moczu oraz zmniejszenia ryzyka konieczności
przeprowadzenia zabiegu operacyjnego
·ð A
ysienie typu męskiego (wyłącznie u mężczyzn).
Przeciwwskazania
·ð Nie stosować u kobiet i dzieci (ze wzglÄ™du na zdolność hamowania przemiany testosteronu w
DHT, lek ten podawany kobietom w ciąży mógłby powodować zaburzenia rozwoju
zewnętrznych narządów płciowych płodów męskich).
Działanie niepożądane:
·ð zaburzenia wzwodu, osÅ‚abienie libido, zmniejszenie objÄ™toÅ›ci ejakulatu
·ð osutka
·ð powiÄ™kszenie i bolesność gruczołów piersiowych
Rp.
Antiprost 0,005
in tabl.
1 op.
D.S. 1 tabletka 1x dziennie
Leki anaboliczne
Metandienon - związek steroidowy, pochodna metylotestosteronu o działaniu anabolicznym.
·ð Lek powoduje dodatni bilans azotowy, pod warunkiem odpowiedniego zaopatrzenia
organizmu w kalorie i białka
·ð stymuluje syntezÄ™ biaÅ‚ek i zmniejsza ich katabolizm
·ð WywoÅ‚uje dodatni bilans wapniowy, co prowadzi do odkÅ‚adania siÄ™ wapnia w tkance kostnej i
zwiększenia gęstości mineralnej kości
·ð powoduje zatrzymywanie w organizmie jonów sodu, potasu
·ð zmniejsza wydalanie z organizmu chlorków i fosforanów
·ð korzystnie wpÅ‚ywa na rozrost mięśni szkieletowych
·ð zwiÄ™ksza Å‚aknienie i masÄ™ ciaÅ‚a
·ð prowadzi do poprawienia stanu ogólnego
·ð zwiÄ™ksza wydolność psychofizycznÄ…
·ð Zmniejsza diurezÄ™ dobowÄ… u chorych na moczówkÄ™ prostÄ….
Wskazania:
·ð w przypadkach ujemnego bilansu azotowego: w zaburzeniach przyswajania biaÅ‚ek na skutek
zaburzeń czynności przewodu pokarmowego, w zaburzeniach syntezy białek (np. w cukrzycy),
w nadmiernej utracie białek na skutek zmniejszonego anabolizmu,
·ð w okresie zubożenia ukÅ‚adu kostnego w wapÅ„
·ð w przypadku dÅ‚ugotrwaÅ‚ego leczenia kortykosteroidami
·ð w osteoporozie
·ð u osób w podeszÅ‚ym wieku
·ð w okresie rekonwalescencji po ciężkich chorobach wyniszczajÄ…cych i zakażeniach.
Przeciwwskazania:
·ð zaburzenia czynnoÅ›ci serca, wÄ…troby lub nerek
·ð zespół nerczycowy
·ð rak piersi u mężczyzn
·ð rak gruczoÅ‚u krokowego
·ð ciąża, okres karmienia piersiÄ….
Działanie niepożądane:
·ð pobudzenie, senność
·ð nudnoÅ›ci, uczucie sytoÅ›ci, wymioty, biegunka, żółtaczka
·ð trÄ…dzik
·ð zaburzenia wydzielania gonadotropin
·ð obrzÄ™ki
·ð zaburzenia libido
Rp.
Metanabol 0,005
in tabl.
1 op.
D.S. Początkowo 1 tabl. dziennie, nie stosować dłużej niż 4 tyg.
Doustne środki antykoncepcyjne
1) Dezogestrel - progestagen III generacji o słabej aktywności androgenowej stanowiący jedyny
składnik doustnego preparatu antykoncepcyjnego lub wchodzący w skład preparatu
dwuskładnikowego.
·ð Hamuje wydzielanie LH, owulacjÄ™ oraz zagÄ™szcza Å›luz szyjki macicy.
·ð Stosowanie dezogestrelu prowadzi do zmniejszenia stężenia estradiolu, które jest
porównywalne do występującego we wczesnej fazie folikularnej.
·ð Nie obserwowano klinicznego wpÅ‚ywu dezogestrelu na przemianÄ™ wÄ™glowodanów,
gospodarkÄ™ lipidowÄ… i hemostazÄ™.
Wskazania
żð antykoncepcja hormonalna
Przeciwskazania
żð nadwrażliwość na lek
żð choroby żylne
żð zaburzenia funkcji wÄ…troby
żð nowotwory hormonozależne
żð zaburzenia funkcji wÄ…troby
żð choroby serca
żð ciężkie nadciÅ›nienie
żð migrena
żð krwawienie z dróg rodnych
Działanie niepożądane
żð ból gÅ‚owy
żð nudnoÅ›ci
żð wymioty
żð trÄ…dzik
żð bolesność piersi
żð zmiany nastroju
żð nieregularne krwawienia miÄ™dzymiesiÄ…czkowe
żð zwiÄ™kszenie masy ciaÅ‚a
żð skórne reakcje alergiczne
Nazwa handlowa Postać Dawka/skład Opakowanie Producent
Azalia tabl. powl. 75 µg 28 tabl. Gedeon Richter
Azalia tabl. powl. 75 µg 84 tabl. [3 × 28 tabl.] Gedeon Richter
Cerazette tabl. powl. 75 µg 28 tabl. Organon
2) Etynyloestradiol + norgestymat - jednofazowy doustny środek antykoncepcyjny.
·ð Norgestymat jest progestagenem III generacji, należy do pochodnych gonanu, zawiera grupÄ™
oksymową zmniejszającą zdolność wiązania leku do receptora androgenowego w tkankach
docelowych. Jest w związku z tym uważany za wybiórczy niskoandrogenny progestagen, w
niewielkim stopniu wpływający na gospodarkę węglowodanową i lipidową oraz na układ
krzepnięcia, masę ciała i ciśnienie tętnicze.
·ð Zmniejsza objawy androgenizacji (trÄ…dzik, Å‚ojotok, Å‚ysienie typu mÄ™skiego, hirsutyzm).
·ð Podczas jego stosowania wykazano zmniejszone ryzyko rozwoju nowotworów endometrium.
Wskazania: Zapobieganie ciąży.
Nazwa handlowa Postać Dawka/skład Opakowanie
1 tabl. zawiera: 0,035 mg
Cilest tabl. etynyloestradiolu, 0,25 mg 21 tabl.
norgestymatu
1 tabl. zawiera: 0,035 mg
Cilest tabl. etynyloestradiolu, 0,25 mg 63 tabl. [3 × 21 tabl.]
norgestymatu
3) Etynyloestradiol + drospirenon - Jednofazowy doustny środek antykoncepcyjny. Drospirenon jest
syntetycznym progestagenem. Wykazuje również słabe działanie antyandrogenne i
antymineralokortykosteroidowe. Nie wykazuje działania androgennego, estrogennego,
glikokortykosteroidowego lub antyglikokortykosteroidowego.
Nazwa handlowa Postać Dawka/skład Opakowanie
1 tabl. zawiera: 0,03 mg
Asubtela tabl. powl. 21 tabl.
etynyloestradiolu, 3 mg drospirenonu
1 tabl. zawiera: 0,03 mg
Lesine tabl. powl. 21 tabl.
etynyloestradiolu, 3 mg drospirenonu
1 tabl. zawiera: 0,02 mg
Lesinelle tabl. powl. 21 tabl.
etynyloestradiolu, 3 mg drospirenonu
4) Estradiol + noretysteron - Lek stosowany w hormonalnej terapii w okresie około- i pomenopauzalnym.
·ð 17-²-estradiol jest naturalnym hormonem syntetyzowanym i uwalnianym w 95% przez komórki
ziarniste jajnika.
·ð Estradiol dziaÅ‚a za poÅ›rednictwem swoistych receptorów, a głównymi narzÄ…dami docelowymi sÄ…:
narządy płciowe, sutek, podwzgórze i przysadka.
·ð Estrogeny warunkujÄ… drugo- i trzeciorzÄ™dowe cechy pÅ‚ciowe u kobiet: pobudzajÄ… rozwój macicy,
jajowodów, pochwy, zewnętrznych narządów płciowych i gruczołów sutkowych.
·ð W endometrium wywoÅ‚ujÄ… zmiany proliferacyjne, powodujÄ… zwiÄ™kszenie masy mięśnia macicy, a
poprzez pobudzenie syntezy prostaglandyn zwiększają jej pobudliwość skurczową; pobudzają
wydzielanie śluzu szyjkowego z jednoczesnym rozkurczaniem błony mięśniowej szyjki macicy,
umożliwiając penetrację plemników.
·ð W pochwie wywoÅ‚ujÄ… wzrost, dojrzewanie i zÅ‚uszczanie komórek nabÅ‚onka.
·ð W sutku pobudzajÄ… rozwój podÅ›cieliska i tkanki tÅ‚uszczowej oraz wzrost nabÅ‚onka kanalików i
pęcherzyków gruczołowych.
·ð WpÅ‚yw ogólnoustrojowy estradiolu przejawia siÄ™ dziaÅ‚aniem: koÅ›ciotwórczym, pobudzajÄ…cym
syntezę białek w wątrobie, zwiększającym wytwarzanie tlenku azotu, prostacykliny i hamującym
wytwarzanie tromboksanu oraz endoteliny, zmniejszającym stężenie frakcji LDL cholesterolu,
zwiększającym stężenie cholesterolu frakcji HDL (z wyjątkiem estradiolu stosowanego
przezskórnie), VLDL i triglicerydów.
Nazwa handlowa Postać Dawka/skład Opakowanie
1 tabl. zawiera: 1 mg
Activelle tabl. powl. estradiolu półwodnego, 0,5 mg 28 tabl.
octanu noretysteronu
50 µg + 140 µg/24 h (1 plaster
przezskórny system zawiera: 0,6 mg (0,05 mg/24 h)
Estalis 8 plastrów
terapeutyczny estradiolu, 2,7 mg (0,14 mg/24
h) noretysteronu)