Strona 1 z 10
Gromada w Pannie (Virgo)
Gromada w Pannie jest masywną gromadą, która dominuje nad supergromadą w Pannie
(SupergromadÄ… Lokalna). W gromadzie znajduje siÄ™ w przybli\
eniu 2000 galaktyk (chocia\
90% z
nich to karły). Gromada ta posiada średnicę 15 milionów lat świetlnych, co nie jest znacznie więcej,
ni\
w przypadku naszego Układu Lokalnego, ale zawiera ona 50 razy więcej galaktyk. Mapa
ukazuje 600 najjaśniejszych galaktyk w odległości nie większej ni\
7.5 stopnia od centrum
gromady, co jest jej bardzo arbitralnÄ… granicÄ…, poniewa\
istnieje wiele innych galaktyk poza niÄ…,
zwłaszcza na południe gromady, gdzie znajduje się kilka dodatkowych grup galaktyk. 160
największych galaktyk zostało oznaczonych na mapie.
Strona 2 z 10
Poni\
ej- 9 galaktyk le\
ących po prawej stronie gromady w Pannie. M98 (górna- lewa) oraz NGC
4216 (górna- centralna) to dwie podobne galaktyki widziane pod tym samym kątem. M99 (górna-
prawa) jest galaktyką spiralną o bardzo odstającym ramieniu. NGC 4293 (środkowa- lewa) jest
galaktyką spiralną blisko górnej części gromady w Pannie. M100 (środkowa- centralna) jest jedną z
najbardziej znanych galaktyk spiralnych na niebie. NGC 4365 (środkowa- prawa) jest du\
Ä…
Strona 3 z 10
galaktyką eliptyczną blisko dolnej części gromady w Pannie. M84 (dolna- lewa) jest du\
Ä… galaktykÄ…
eliptycznÄ… blisko centrum gormady. M85 (dolna- centralna) jest du\
Ä… galaktykÄ… soczewkowatÄ… dalej
na północ, która wykazuje słabe cechy struktury spiralnej. M86 (dolna- prawa) jest jedną z
najjaśniejszych galaktyk eliptycznych w gromadzie w Pannie. Posiada jasne jądro otoczone
słabym, ale za to bardzo rozległym halo gwiazdowym.
M98 NGC 4216 M99
NGC 4293 M100 NGC 4365
M84 M85 M86
Poni\
ej znajduje się lista 160 największych galaktyk w gromadzie w Pannie; są to wszystkie
galaktyki jakie zostały oznaczone na powy\
szej mapie. Ka\
da galaktyka na liście ma średnicę
kątową większą ni\
1.8 minuty Å‚uku i le\
y w odległości nie większej ni\
7.5 stopnia od środka
gormady, co przy odległości 52 milionów lat świetlnych odpowiada ka\
dej galaktyce o średnicy
większej ni\
30 tysięcy lat świetlnych, w odległości do 7 milionów lat świeltnych od centrum.
Niektóre z tych galaktyk mogą w rzeczywistości być galaktykami planu przedniego bądz
tła,
poło\
onymi w pobli\
u gromady.
Strona 4 z 10
1 2 3 4 5 6 7 8 9
Nazwa Współrzędne Blue Typ Rozm. Rozm. RV Inne
Równikowe Mag (') klś km/s Nazwy
RA Dec
IC 755 12 01.2 +14 06 14.8 SBb 2.1 30 1839
NGC 4037 12 01.4 +13 24 13.1 SBb 2.3 35 1265
NGC 4064 12 04.2 +18 27 12.3 SBa 4.0 60 1252
NGC 4124 12 08.2 +10 23 12.5 S0 3.2 50 1993
UGC 7170 12 10.6 +18 50 14.9 Sc 3.0 45 2771
NGC 4152 12 10.6 +16 02 13.0 SBc 1.8 30 2490
NGC 4168 12 12.3 +13 12 12.2 E 2.7 40 2639
IC 769 12 12.5 +12 07 13.4 SBbc 2.6 40 2545
NGC 4178 12 12.8 +10 52 12.1 SBcd 4.9 75 712
NGC 4189 12 13.8 +13 25 12.5 SBc 2.5 35 2442
M98 12 13.8 +14 54 10.9 SBb 9.8 150 184 NGC 4192
NGC 4193 12 13.9 +13 10 13.3 SBbc 2.2 35 2804
UGC 7239 12 14.2 +07 47 13.9 Irr 2.1 30 1563
NGC 4197 12 14.6 +05 48 13.6 Sc 3.2 50 2406
IC 3061 12 15.1 +14 02 14.4 SBc 2.2 35 2644
NGC 4206 12 15.3 +13 01 12.8 Sbc 5.2 80 1031
NGC 4212 12 15.7 +13 54 11.9 Sc 3.1 45 245
NGC 4216 12 15.9 +13 09 10.9 SBb 7.9 120 459
NGC 4215 12 15.9 +06 24 13.0 S0 1.9 30 2412
NGC 4222 12 16.4 +13 18 13.9 Sc 3.2 50 557
NGC 4224 12 16.6 +07 28 13.0 Sa 2.5 40 2937
NGC 4233 12 17.1 +07 37 12.9 S0 2.3 35 2699
IC 3099 12 17.2 +12 27 15.1 Sc 1.9 30 2462
NGC 4235 12 17.2 +07 11 12.6 Sa 3.8 60 2748
NGC 4237 12 17.2 +15 19 12.5 SBbc 2.1 30 1188
IC 3102 12 17.4 +06 41 13.1 S0 2.4 35 2577
M99 12 18.8 +14 25 10.4 Sc 5.4 80 2735 NGC 4254
NGC 4260 12 19.4 +06 06 12.7 SBa 2.5 35 2184
NGC 4261 12 19.4 +05 50 11.3 E 4.0 60 2527
NGC 4262 12 19.5 +14 53 12.4 E 1.9 30 1683
NGC 4266 12 19.7 +05 32 14.3 SBa 1.9 30 340
NGC 4267 12 19.8 +12 48 12.0 E 3.0 45 1359
NGC 4270 12 19.8 +05 28 13.1 S0 2.0 30 2697
NGC 4273 12 19.9 +05 21 12.7 SBc 2.1 30 2723
NGC 4293 12 21.2 +18 23 11.2 Sa 5.5 85 1247
NGC 4294 12 21.3 +11 31 12.7 SBc 3.0 45 688
NGC 4298 12 21.5 +14 36 12.1 Sc 3.0 45 1464
NGC 4302 12 21.7 +14 36 12.5 Sc 4.9 75 1442
NGC 4305 12 22.1 +12 44 13.4 Sa 2.0 30 2221
NGC 4307 12 22.1 +09 03 12.8 Sb 3.5 50 1405
NGC 4309 12 22.2 +07 09 14.4 S0 1.9 30 1208
NGC 4312 12 22.5 +15 32 12.5 Sab 4.7 70 474
NGC 4313 12 22.6 +11 48 12.6 Sab 3.8 60 1773
NGC 4316 12 22.7 +09 20 13.7 Sc 2.5 40 1587
M100 12 22.9 +15 49 10.1 SBbc 7.6 115 1899 NGC 4321
NGC 4324 12 23.1 +05 15 12.5 S0 2.8 45 2007
NGC 4330 12 23.3 +11 22 13.3 Sc 4.0 60 1899
NGC 4336 12 23.5 +19 26 13.2 Sa 1.9 30 1315
NGC 4339 12 23.6 +06 05 12.3 E 2.2 35 1625
NGC 4340 12 23.6 +16 43 12.1 S0 3.2 50 1236
NGC 4343 12 23.6 +06 57 13.2 Sb 2.3 35 1349
NGC 4350 12 24.0 +16 42 11.9 S0 2.9 45 1544
NGC 4351 12 24.0 +12 12 13.1 SBab 1.9 30 2644 NGC 4354
NGC 4352 12 24.1 +11 13 13.5 S0 1.9 30 2407
NGC 4356 12 24.2 +08 32 14.0 Sc 2.6 40 1468
NGC 4365 12 24.5 +07 19 10.6 E 5.8 85 1573
NGC 4371 12 24.9 +11 42 11.8 S0 4.0 60 1273
M84 12 25.1 +12 53 10.1 E 6.0 90 1239 NGC 4374
NGC 4379 12 25.2 +15 36 12.6 E 1.9 30 1372
NGC 4378 12 25.3 +04 56 12.5 Sa 2.5 40 2889
NGC 4380 12 25.4 +10 01 12.6 Sab 3.2 50 1301
M85 12 25.4 +18 11 10.0 S0 7.1 105 1056 NGC 4382
NGC 4383 12 25.4 +16 28 12.6 Sa 2.0 30 2028
IC 3322A 12 25.7 +07 13 14.0 SBc 2.8 45 1331
NGC 4388 12 25.8 +12 40 11.9 Sb 5.5 85 2845
IC 3322 12 25.9 +07 33 14.2 SBc 2.3 35 1534
Strona 5 z 10
NGC 4394 12 25.9 +18 13 11.7 SBb 3.5 50 1234
NGC 4396 12 26.0 +15 40 13.1 Scd 3.2 50 195
NGC 4402 12 26.1 +13 07 12.6 Sb 3.5 55 562
M86 12 26.2 +12 57 9.9 E 10.2 155 37 NGC 4406
NGC 4411A 12 26.5 +08 52 13.7 SBc 1.9 30 1613
NGC 4413 12 26.5 +12 37 13.1 SBab 2.2 35 427
NGC 4411B 12 26.8 +08 53 13.2 SBc 2.5 35 1602
NGC 4417 12 26.8 +09 35 12.0 S0 3.3 50 1171
NGC 4419 12 26.9 +15 03 12.0 SBa 3.3 50 67
NGC 4421 12 27.0 +15 28 12.5 S0 2.8 45 1920
NGC 4423 12 27.1 +05 53 14.2 Sd 2.2 35 1443
UGC 7557 12 27.2 +07 16 13.5 SBm 3.0 45 1267
NGC 4424 12 27.2 +09 25 12.5 SBa 3.4 50 771
NGC 4425 12 27.2 +12 44 12.8 S0 3.0 45 2187
NGC 4430 12 27.4 +06 16 12.9 SBb 2.3 35 1782
NGC 4429 12 27.4 +11 06 11.0 S0 5.9 90 1449
PGC 40821 12 27.5 +09 36 16.4 S? 1.9 30 363 PGC 40869
NGC 4435 12 27.7 +13 05 11.7 S0 3.0 45 1111
NGC 4438 12 27.8 +13 01 11.0 Sa 8.7 130 404
NGC 4442 12 28.1 +09 48 11.3 S0 4.5 70 862
NGC 4445 12 28.3 +09 26 13.7 Sab 2.6 40 689
NGC 4450 12 28.5 +17 05 10.9 Sab 5.1 80 2273
IC 3392 12 28.7 +15 00 13.1 Sab 2.3 35 2001
NGC 4452 12 28.7 +11 45 13.0 S0 3.0 45 504
NGC 4459 12 29.0 +13 59 11.3 S0 3.8 60 1513
NGC 4461 12 29.1 +13 11 12.1 S0 3.4 50 2248
NGC 4469 12 29.5 +08 45 12.4 Sa 3.5 50 908
M49 12 29.8 +08 00 9.3 E 9.8 150 1204 NGC 4472
NGC 4473 12 29.8 +13 26 11.1 E 4.1 60 2553
NGC 4474 12 29.9 +14 04 12.5 S0 2.4 35 1915
NGC 4477 12 30.0 +13 38 11.4 S0 3.6 55 1661
M87 12 30.8 +12 23 9.6 E 8.3 125 1601 NGC 4486
NGC 4488 12 30.9 +08 22 13.2 Sa 3.6 55 1325
NGC 4492 12 31.0 +08 05 13.2 Sa 1.9 30 2099
NGC 4497 12 31.5 +11 37 13.3 S0 1.9 30 1576
NGC 4498 12 31.7 +16 51 12.8 SBc 3.0 45 1818
M88 12 32.0 +14 25 10.3 Sb 6.8 100 2599 NGC 4501
NGC 4503 12 32.1 +11 11 12.1 S0 3.5 55 1685
IC 3476 12 32.7 +14 03 13.4 Irr 2.0 30 149
NGC 4519 12 33.5 +08 39 12.5 SBcd 2.9 45 1550
NGC 4522 12 33.7 +09 10 13.1 SBc 3.5 55 2653
NGC 4523 12 33.8 +15 10 14.0 SBm 1.9 30 576
NGC 4526 12 34.1 +07 42 10.6 S0 7.1 105 931
NGC 4531 12 34.3 +13 05 12.5 S0 3.2 50 330
NGC 4532 12 34.3 +06 28 12.6 Irr 2.8 45 2344
NGC 4535 12 34.3 +08 12 10.6 SBc 6.9 105 2287
NGC 4539 12 34.6 +18 12 12.9 SBa 3.4 50 1702
NGC 4540 12 34.8 +15 33 12.5 SBc 2.1 30 1601
M91 12 35.4 +14 30 11.0 SBb 5.2 80 803 NGC 4548
NGC 4550 12 35.5 +12 13 12.5 S0 3.2 50 704
M89 12 35.7 +12 33 10.7 E 5.0 75 628 NGC 4552
NGC 4564 12 36.4 +11 26 11.9 E 3.2 50 1452
NGC 4567 12 36.5 +11 15 12.1 Sbc 2.8 40 2588
NGC 4568 12 36.6 +11 14 11.7 Sbc 4.4 65 2578
IC 3576 12 36.6 +06 37 14.0 SBm 2.3 35 1406
M90 12 36.8 +13 10 10.2 SBab 10.5 160 87 NGC 4569
NGC 4570 12 36.9 +07 15 11.8 S0 3.8 60 2061
NGC 4571 12 36.9 +14 13 11.9 Sc 3.7 55 659
NGC 4578 12 37.5 +09 33 12.4 S0 3.0 45 2600
M58 12 37.7 +11 49 10.6 SBb 5.6 85 1839 NGC 4579
NGC 4580 12 37.8 +05 22 12.9 SBab 2.0 30 1368
NGC 4596 12 39.9 +10 11 11.4 S0 4.1 60 2194
NGC 4606 12 41.0 +11 55 12.6 SBa 2.9 45 1975
NGC 4607 12 41.2 +11 53 13.8 SBb 3.0 45 2577
NGC 4608 12 41.2 +10 09 12.2 S0 3.2 50 2127
NGC 4612 12 41.5 +07 19 12.2 S0 2.4 35 2195
M59 12 42.0 +11 39 10.8 E 5.0 75 751 NGC 4621
NGC 4623 12 42.2 +07 41 13.3 S0 2.2 35 2146
NGC 4633 12 42.6 +14 21 13.8 SBd 1.8 30 604
NGC 4634 12 42.7 +14 18 13.2 SBc 2.2 35 432
NGC 4638 12 42.8 +11 27 12.1 E 2.5 35 1447
Strona 6 z 10
NGC 4639 12 42.9 +13 15 12.2 SBbc 3.0 45 1308
NGC 4647 12 43.5 +11 35 11.9 SBc 2.8 45 1734
M60 12 43.7 +11 33 9.8 E 7.2 110 1452 NGC 4649
NGC 4651 12 43.7 +16 24 11.4 Sc 4.0 60 1113
NGC 4654 12 43.9 +13 08 11.1 SBc 5.0 75 1349
NGC 4660 12 44.5 +11 11 12.1 E 2.1 30 1403
IC 3718 12 44.8 +12 21 14.0 Sbc 2.6 40 1167
UGC 7943 12 46.8 +05 57 13.9 SBc 2.0 30 1162
NGC 4689 12 47.8 +13 46 11.6 Sc 4.6 70 1925
NGC 4694 12 48.3 +10 59 12.3 S0 3.0 45 1495
NGC 4698 12 48.4 +08 29 11.7 Sa 3.7 55 1324
NGC 4710 12 49.6 +15 10 11.9 S0 4.9 75 1633
NGC 4713 12 50.0 +05 19 12.3 SBcd 2.4 35 977
NGC 4733 12 51.1 +10 55 12.7 E 1.9 30 1252
NGC 4746 12 51.9 +12 05 13.4 Sb 3.9 60 2094
NGC 4754 12 52.3 +11 19 11.6 S0 4.4 65 1687
NGC 4758 12 52.7 +15 51 13.6 SBm 3.0 45 1548
NGC 4762 12 52.9 +11 14 11.3 S0 7.6 115 1298
UGC 8032 12 54.7 +13 14 13.9 Sb 2.8 40 1424
IC 3881 12 54.8 +19 11 13.8 SBc 3.6 55 1217
UGC 8085 12 58.3 +14 33 14.6 SBc 2.5 40 2350
NGC 4866 12 59.4 +14 10 12.1 S0 6.3 95 2292
NGC 4880 13 00.2 +12 29 12.9 S0 3.0 45 1781
Kolumna 1: Najbardziej powszechna nazwa galaktyki.
Kolumna 2: Rektascencja dla epoki 2000.
Kolumna 3: Deklinacja dla epoki 2000.
Kolumna 4: Widoma wielkość gwiazdowa w niebieskim (blue).
Kolumna 5: Typ galaktyki: E= eliptyczna, S0= soczewkowa, Sa,Sb,Sc,Sd= spiralna,
SBa,SBb,SBc,SBd= spiralna z poprzeczkÄ…, Sm,SBm,Irr= nieregularna.
Kolumna 6: Åšrednica kÄ…towa galaktyki (minuty Å‚uku).
Kolumna 7: Średnica galaktyki [tysiące lat świetlnych (klś)].
Kolumna 8: Prędkość ucieczki galaktyki (km/s) mierzona względem kosmicznego promieniowania tła.
Kolumna 9: Inne nazwy galaktyki.
Odnośniki:
The HyperLeda Database, (2003).
Poni\
ej- kolejne 9 galaktyk z gromady w Pannie. NGC 4429 (górna- lewa) to świetny przykład
galaktyki soczewkowatej ukazujÄ…cy centralne wybrzusznie otoczone dyskiem gwiazd. NGC 4438
(górna- centralna) jest galaktyką spiralną le\
ącą blisko centrum gromady w Pannie, którą naruszyło
bliskie spotkanie z galaktyką soczewkowatą NGC 4435 widoczną ponad nią. NGC 4450 (górna-
prawa) to świetny przykład galaktyki spiralnej o płynnie zakręconych ramionach. NGC 4459
(środkowa- lewa) jest galaktyką soczewkowatą, na której dysk spoglądamy prawie prostopadle.
M49 (środkowa- centralna) jest galaktyką eliptyczną, największą w południowej połówce gromady.
NGC 4473 (środkowa- prawa) jest galaktyką eliptyczną o bardzo owalnym kształcie. M87 (dolna-
lewa) to bardzo du\
a i aktywna galaktyka w centrum gromady w Pannie. M88 (dolna- centralna) to
kolejna ładna galaktyka spiralna. NGC 4526 (dolna- prawa) to znakomity przykład galaktyki
soczewkowatej.
Strona 7 z 10
NGC 4429 NGC 4438 NGC 4450
NGC 4459 M49 NGC 4473
M87 M88 NGC 4526
Otrzymanie dobrej fotografii całej gromady w Pannie nie jest mo\
liwe, poniewa\
galaktyki to raczej
słabo świecące i małe obiekty rozproszone na powierzchni 15 stopni nieba. Poni\
ej znajduje siÄ™
fotografia centrum gromady ukazujÄ…ca obszar o wymiarach 4°x4°. Wi Ä™kszość najjaÅ›niejszych
obiektów na zdjęciu to galaktyki. Galaktyka eliptyczna w centrum to M87. Po prawej stronie mo\
na
zobaczyć dwie kolejne du\
e galaktyki eliptyczne - M86 i M84. Na lewo od M87 znajduje siÄ™
następna du\
a galaktyka eliptyczna M89, a ponad M89 le\
y du\
a galaktyk spiralna M90.
Strona 8 z 10
Centrum gromady w Pannie. Rozmiar zdjÄ™cia 4°x4°. Obraz DSS.
Poni\
ej- 9 galaktyk z lewego boku gromady w Pannie. NGC 4535 (górna- lewa) i M91 (górna-
centralna) to dwa bardzo dobre przykłady galaktyk spiralnych w poprzeczką. M89 (górna- prawa)
jest kolejną spośród innych du\
ych galaktyk eliptycznych blisko centrum gromady w Pannie. M90
(środkowa- lewa) i M58 (środkowa- centralna) to dwie podobne galaktyki spiralne. M59 (środkowa-
prawa) jest du\
Ä… galaktykÄ… eliptycznÄ… w prawym boku gromady w Pannie. M60 (dolna- lewa) to
galaktyka eliptyczna poło\
ona w prawej stronie gromady. W tym samym polu widzenia (przy innej
odległości) znajdue się galaktyka spiralna NGC 4647. NGC 4654 (dolna- centralna) jest kolejną
galaktykÄ… spiralnÄ…. NGC 4762 (dolna- prawa) to jasna galaktyka soczewkowata widoczna
brzegowo.
NGC 4535 M91 M89
Strona 9 z 10
M90 M58 M59
M60 NGC 4654 NGC 4762
M87 widziana Kosmicznym Teleskopem Hubble'a
W centrum gromady w Pannie znajduje siÄ™ du\
a galaktyka eliptyczna M87. To zdjęcie to widok
galaktyki z Kosmicznego Teleskopu Hubble'a. Ukazuje ono niezwykły d\
et wypływający z centrum
galaktyki. D\
et ma więcej ni\
5000 lat świetlnych długości (lub w przybli\
eniu 4 miliony razy dłu\
szy
ni\
średnica naszego Układu Słonecznego). D\
et składa się z elektronów i innych subatomowych
cząsteczek, które są napędzane i wyrzucane na zewnątrz przez supermasywną czarną dziurę
znajdującą się w centrum galaktyki. Czarna dziura posiada masę około 2 miliardów mas Słońca.
Materia opadając na nią jest koncentrowana przez silne pole magnetyczne, które otacza czarną
dziurę i wtedy część materii jest wyrzucana na zewnątrz tworząc w ten sposób d\
et. Jasny, \
ółty
blask galaktyki jest wynikiem połączenia mocy świetlnej bilionów, a mo\
e i więcej gwiazd
nale\
ących do tej galaktyki. Punkty światła, jakie mo\
na dostrzec na tym obrazie, to tylko niewielka
liczba gromad kulistych, spośród 15 tysięcy, które przynale\
Ä… do tej galaktyki.
Strona 10 z 10
M87 widziana Kosmicznym Teleskopem Hubble'a
Parametry the Gromada w Pannie
WspółrzÄ™dne równikowe RA=12h30m Dec=+12°
WspółrzÄ™dne galaktyczne l=284° b=+74°
WspółrzÄ™dne supergalakyczne L=103° B=-2°
Odległość do centrum gromady 52 milionów lat świetlnych
Liczba du\
ych galaktyk w gromadzie 160
Alternatywne nazwy gromady Gromada w Pannie I (Virgo)
Powrót do strony Supergormada w Pannie
kamery cyfrowe
samsung