RRRRRRRRRRR OOOOOOOOOO N N DDDDDDDDDDD OOOOOOOOO
R R O O NN N D D O O
R R O O N N N D D O O
R R O O N N N D D O O
R R O O N N N D D O O
RRRRRRRRRRR O O N N N D D O O
R R O O N N N D D O O
R R O O N N N D D O O
R R O O N N N D D O O
R R O O N NN D D O O
R R OOOOOOOOOO N N DDDDDDDDDDD OOOOOOOOO



INSTRUKCJA UĄYTKOWANIA PROGRAMU










SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie.
2. Opis korzystania z programu RONDO.
2.1. Uwagi ogólne.
2.2. Uruchamianie programu RONDO.
2.3. Opis opcji z menu głównego.
2.4. Opis opcji z programu RONDO.
3. Opis programu LIST.
4. Zawartość dyskietki.







1. WPROWADZENIE.

Program RONDO służy do obliczania przepustowości rond na których
pierwszeństwo należy do pojazdów poruszjących się wokół wyspy ronda. Jest on
komputerową wersją metody obliczeniowej zawartej w "INSTRUKCJI OBLICZANIA
PRZEPUSTOWOŚCI SKRZYĄOWAĄ BEZ SYGNALIZACJI ŚWIETLNEJ" opracowanej w Instytucie
Dróg, Kolei i Mostów Politechniki Krakowskiej. Może on być wykorzystywany na
mikrokomputerach kompatybilnych z IBM/XT/AT z kartą graficzną CGA, EGA lub
Hercules pracujących pod nadzorem systemu operacyjnego MS-DOS. Przewidywana jest
rozbudowa programu uwzględniająca niestacjonarność potoków dopływających oraz
dająca możliwość oceny warunków ruchu panujących na wlotach do ronda.

2. OPIS KORZYSTANIA Z PROGRAMU RONDO.

Program można stosować dla wszystkich rond o średnicy D > 13 m, na których
pierwszeństwo należy do pojazdów znajdujących się w ruchu na rondzie.
Wprowadzane dane powinny mieścić się w następujących zakresach:

- liczba wlotów 3 - 6,
- szerokość drogi dojazdowej do ronda Wo = 2.2 - 12.0 m,
- szerokość wlotu W = 3.0 - 16.0 m,
- minimalny promień na wlocie R > 3.0 m,
- kąt wlotu � = 0 - 80 ł,
- efektywna długość poszerzenia wlotu lp - dowolna.

2.1. UWAGI OGŁLNE.

Program napisany jest w BASIC-u na mikrokomputer kompatybilny z IBM PC/XT/AT
w dwóch wersjach:
� RONDO.BAS dla karty CGA i EGA z wykorzystaniem interpretera BASICA.
� HRONDO.BAS dla karty Hercules z wykorzystaniem interpretera GWBASIC.
Obie wersje programu zajmują po 37 kB pamięci w wersji Śródłowej (interpreter
BASICA zajmuje 53 kB a GWBASIC - 84 kB pamięci), a więc potrzebuje do dyspozycji
około 121 kB pamięci operacyjnej. Do dyspozycji użytkownika są również dwa
zbiory tekstowe zawierające opis metody obliczeniowej zastosowanej w programie
RONDO oraz instrukcję korzystania z tego programu (którą aktualnie czytasz).
Zbiory te zostały zredagowane pod edytorem tekstu PC-Write z wykorzystaniem
znaków polskich kodowanych wg standardu Mazowii. Na mikrokomputerach, które są
dostosowane do tego standardu będzie można uzyskać litery polskie na ekranie i
na drukarce.
Dane wejściowe do obliczeń w programie RONDO wprowadzane są z klawiatury lub
z dysku (jeżeli zostały tam wcześniej zapisane). Możliwa jest korekta danych, a
także ich zapisanie na dysku. Program zawiera procedury kontrolne, sprawdzające
poprawność wprowadzanych danych i dopuszczające do wczytania jedynie wartości
danych zgodnych z podanymi wyżej warunkami. Wprowadzanie danych polega na
wpisaniu wartości parametru, którego opis znajduje się przed znakiem kursora, a
następnie akceptacji klawiszem . Struktura kierunkowa ruchu, określona
udziałem poszczególnych strumieni ruchu z danego wlotu, może być - w przypadku
braku informacji z pomiarów trudnych do realizacji - przyjęta jako typowa przez
wybór opcji "Struktura standardowa". Możliwa jest korekta wszystkich danych z
wyjątkiem liczby wlotów. Wartość parametru znajdująca się pod kursorem ulega
zmianie po wpisaniu nowej wartości i wciśnięciu klawisza . Jeżeli wartość
parametru nie ulega zmianie naciśnięcie klawisza powoduje przejście
kursora do następnej pozycji na liście danych. Zapisanie lub odczytanie danych z
dysku wymaga podania nazwy zbioru. U dołu ekranu wyświetlane są komunikaty
informujące użytkownika o kolejnym możliwym kroku.
Program RONDO oblicza:
1. przepustowość maksymalną - gdy nie są podane natężenia ruchu na wlotach lub
proporcje natężeń ruchu (rozkład kierunkowy);
2. przepustowość maksymalną i rzeczywistą - kiedy są wprowadzone natężenia ruchu
określające strukturę i proporcje ruchu (rozkład kierunkowy).
Wyniki, które są wyprowadzane na monitor, można uzyskać łącznie z
wprowadzonymi danymi w formie wydruku na drukarce.
Do korzystania z programu RONDO wymaga się od użytkownika jedynie znajomości
metody obliczeniowej oraz podstawowych zasad obsługi mikrokomputera.

2.2. URUCHAMIANIE PROGRAMU RONDO.

Wszystkie zbiory wymagane przy pracy programu RONDO znajdują się na jednej
dyskietce (razem zjmują około 290 kB pamięci) a do korzystania z tego programu
wymagany jest mikrokomputer o minimalnej konfiguracji:
� 128 kB pamięci operacyjnej (RAM),
� jedna stacja dysków elastycznych 360 kB (lub dysk twardy i jedna stacja dysków
elastycznych)
� system operacyjny DOS wersja 3.1 lub wyższa,
� drukarka mająca możliwość drukowania znaków polskich wg standardu Mazowii,
� mikrokomputer powinien posiadać możliwość wyprowadzania na ekran monitora
polskich znaków wg standardu Mazowii.
Po otrzymaniu dyskietki dystrybucyjnej z programem należy:
� w przypadku mikrokomputera z jedną stacją dysków elastycznych (lub gdy
decydujemy się pracować z wykorzystaniem programu na dyskietce):
- wykonać kopię roboczą dostarczonej dyskietki i używać jedynie dyskietkę
roboczą do obliczeń (dostarczona dyskietka nie zawiera systemu operacyjnego
a więc w przypadku, gdy chcemy uruchamiać mikrokomputer z użyciem dyskietki
roboczej należy skopiować dostarczoną dyskietkę na dyskietkę posiadającą
wczytany system operacyjny)
� w przypadku decyzji o współpracy z programem znajdującym się na dysku
sztywnym:
- utworzyć nową kartotekę na dysku sztywnym (np. pod nazwą RONDO) komendą:
MD RONDO +
- przekopiować pliki z dostarczonej dyskietki (wsuniętej do stacji dysków A)
do utworzonego katalogu wykonując komendę:
COPY A:*.* C:\RONDO +
Współpraca między użytkownikiem a programem RONDO i plikami tekstowymi
nadzorowana jest przez program wsadowy typu BAT o nazwie RONDO. W celu
uruchomienia tego programu należy:
� w przypadku współpracy z programem znajdującym się na dyskietce:
- wsunąć dyskietkę roboczą do stacji dysków A,
- uruchomić mikrokomputer (jeżeli dyskietka robocza posiada system operacyjny)
lub po uruchomieniu mikrokomputera przejść do stacji A wykonując komendę:
A: +
- uruchomić program zarządzający RONDO.BAT za pomocą komendy:
RONDO +
� w przypadku współpracy z programem znajdującym się na dysku sztywnym:
- po uruchomieniu mikrokomputera przejść do kartoteki RONDO wykonując komendę:
CD \RONDO +
- uruchomić program zarządzający RONDO.BAT za pomocą komendy:
RONDO +
Zostaje wczytany program RONDO.BAT, który przejmuje współpracę z
użytkownikiem. Od tego momentu aż do zakończenia współpracy z programem należy
się stosować do poleceń pojawiających się na ekranie monitora.

2.3. OPIS OPCJI Z MENU GśŁWNEGO.

Po uruchomieniu programu (w sposób opisany powyżej) na ekranie
mikrokomputera pojawia się menu główne o postaci:

������������������������������������������������������������������������������
� RONDO OBLICZANIE PRZEPUSTOWOSCI ROND wer. 1.1 �
������������������������������������������������������������������������������ą
� �
� �
� �
� �
� �
� 1 - Wylistowanie opisu metody obliczeniowej �
� �
� 2 - Wylistowanie instrukcji do programu �
� �
� 3 - Przejscie do wykonania programu �
� �
� 4 - Wyjscie do systemu operacyjnego �
� �
� �
� �
� �
� �
� Wybierz jedna z opcji (1/2/3/4): �
������������������������������������������������������������������������������ą
� INSTYTUT DROG, KOLEI I MOSTOW POLITECHNIKA KRAKOWSKA �
������������������������������������������������������������������������������ź

Mamy do wyboru jedną z czterech opcji:

1. Wylistowanie opisu metody obliczeniowej
Po wybraniu tej opcji na ekran monitora następuje wyprowadzenie pliku
tekstowego METODA.TXT zawierającego opis metody obliczeniowej wykorzystywanej
w procesie obliczania przepustowości rond. Wyprowadzenie tekstu jest
nadzorowane przez program LIST, którego opis znajduje się w dalszej części
(pkt.3) niniejszej instrukcji. Tekst został zredagowany z wykorzystaniem
edytora tekstu PC-Write, w którym polskie znaki zakodowane są wg standardu
Mazowii. Tekst jest zapisany w kodzie ASCII a więc może zostać wydrukowany na
drukarkę z wykorzystaniem dowolnego programu drukującego (np. TYPE, PRINT,
PRINTOUT) lub PCW. Po wyjściu z programu LIST (za pomocą klawiszy ESC lub
F10) na ekranie pojawia się ponownie menu główne.

2. Wylistowanie instrukcji do programu
Po wybraniu tej opcji na ekran monitora następuje wyprowadzenie pliku
tekstowego INSTR.TXT zawierającego instrukcję korzystania z programu RONDO
(czyli tekst, który aktualnie czytasz). Pozostałe informacje są identyczne z
podanymi wyżej dla opcji 1.

3. Przejście do wykonania programu
Po wybraniu tej opcji na ekranie monitora pojawia się zapytanie o rodzaj
karty graficznej posiadanej przez wykorzystywany mikrokomputer:

������������������������������������������������������������������������������
� RONDO OBLICZANIE PRZEPUSTOWOSCI ROND wer. 1.1 �
������������������������������������������������������������������������������ą
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� Podaj jaka karta graficzna jest zainstalowana �
� w mikrokomputerze na ktorym pracujesz (1/2): �
� �
� 1. CGA lub EGA �
� �
� 2. Hercules �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
������������������������������������������������������������������������������ą
� INSTYTUT DROG, KOLEI I MOSTOW POLITECHNIKA KRAKOWSKA �
������������������������������������������������������������������������������ź

W zależności od rodzaju karty podajemy:
1. CGA lub EGA
W przypadku kart CGA i EGA wykorzystywany jest interpreter języka BASIC na
mikrokomputer IBM PC o nazwie BASICA, który jest dostosowany do współpracy
jedynie z kartą CGA (w zakresie grafiki i wyprowadzania tekstów w
kolorach). Również z kartą EGA (która automatycznie emuluje kartę CGA w
razie potrzeby) program pracuje prawidłowo.
2. Hercules
W przypadku karty Hercules wykorzystywany jest interpreter GWBASIC (nowsza
wersja), który realizuje grafikę na tej karcie po zastosowaniu instrukcji
SCREEN 3.
Następnie wczytywany jest odpowiedni interpreter języka BASIC i program
RONDO.BAS poprzedzony ekranem:

������������������������������������������������������������������������������
� RONDO OBLICZANIE PRZEPUSTOWOSCI ROND wer. 1.1 �
������������������������������������������������������������������������������ą
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� *** Prosze czekac *** �
� �
� �
� Trwa wczytywanie programu RONDO z dyskietki �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
� �
������������������������������������������������������������������������������ą
� INSTYTUT DROG, KOLEI I MOSTOW POLITECHNIKA KRAKOWSKA �
������������������������������������������������������������������������������ź

Następuje wykonanie programu RONDO.BAS pod interpreterem BASICA (opis opcji
programu zamieszczony jest poniżej w pkt.2.4).

4. Wyjscie do systemu operacyjnego
Po wybraniu tej opcji wychodzimy z programu nadzorującego RONDO i wracamy do
systemu operacyjnego.

2.4. OPIS OPCJI Z PROGRAMU RONDO.

Po początkowej winiecie program RONDO wyprowadza na ekran następujące menu:

������������������������������������������������������������������������������
� RONDO OBLICZANIE PRZEPUSTOWOSCI ROND wer. 1.1 �
������������������������������������������������������������������������������ą
� �
� �
� 1 - Krotka informacja o programie �
� �
� 2 - Wprowadzanie danych wejsciowych z klawiatury �
� �
� 3 - Wprowadzanie danych wejsciowych z pliku na dysku �
� �
� 4 - Przegladanie danych wejsciowych �
� �
� 5 - Poprawianie danych wejsciowych �
� �
� 6 - Zapisanie danych wejsciowych do pliku na dysku �
� �
� 7 - Obliczanie przepustowosci ronda �
� �
� 8 - Wyjscie z programu �
� �
� Wybierz jedna z opcji (1/2/3/8): �
������������������������������������������������������������������������������ą
� INSTYTUT DROG, KOLEI I MOSTOW POLITECHNIKA KRAKOWSKA �
������������������������������������������������������������������������������ź

W czasie korzystania z programu RONDO należy stosować się do instrukcji
wyprowadzanych na dole ekranu. Po wejsciu do programu możemy wybrać tylko opcje:
1, 2, 3 lub 8 bo bez wprowadzenia danych wejściowych pozostałe opcje są
nieaktualne. Po wprowadzeniu danych (opcją 2 lub 3) mamy natomiast do wyboru
opcje: 1, 4, 5, 6, 7 lub 8 z blokadą możliwości wczytywania nowych danych.
Ponowny powrót do poprzedniego zestawu dostępnych opcji jest możliwy dopiero po
wykonaniu obliczeń przepustowości ronda.
Poniżej przedstawiono zakres działań programu w ramach poszczególnych opcji:

1 - Krotka informacja o programie
Przedstawiona jest krótka charakterystyka programu RONDO, dopuszczalny
zakres wartości dla parametrów oraz uwagi dotyczące użytkowania programu.

2 - Wprowadzanie danych wejsciowych z klawiatury
Program przechodzi do wczytywania danych wejściowych wprowadzanych z
klawiatury. Należy kolejno wprowadzić:
� dane geometryczne:
dla ronda: - średnicę ronda D (� 13 m) [m]
- liczbę wlotów (3-6), oraz
dla każdego wlotu: - szerokość drogi dojazdowej Wo (2.2-12.0 m) [m]
- szerokość wlotu W (3.0-16.0 m) [m]
- minimalny promień krzywizny na wlocie R (>3.3 m) [m]
- kąt wlotu � (0-80 ł) [ł]
- efektywną długość poszerzenia wlotu lp (dowolna) [m]
Podczas wprowadzania danych geometrycznych na górnej części ekranu
znajduje się rysunek wlotu na rondo z zaznaczonymi na nim wczytywanymi
parametrami.
� strukturę kierunkową - czyli udział ruchu z danego wlotu do pozostałych
wlotów (0.0-1.0). Komputer sprawdza czy suma podanych wartości dla wlotu
wynosi 1.0, a w przypadku różnicy czeka na korektę wprowadzonych wartości.
W przypadku braku danych o strukturze kierunkowej można skorzystać z
typowych współczynników zapamiętanych w programie a podanych w tablicy 1
zamieszczonej w opisie metody obliczeniowej (opis można wybrać przez opcję
1 z menu głównego).
oraz ewentualnie (gdy znane nam są natężenia ruchu na wlotach do ronda):
� natężenia ruchu na wlotach [E/h]
W przypadku braku danych o natężeniach ruchu program oblicza jedynie
przepustowość maksymalną ronda.
Program posiada podprogram kontroli wprowadzanych wartości parametrów, który
nie przyjmuje wartości spoza zakresu podanego wyżej lub przez pomyłkę
wprowadzonych znaków alfanumerycznych. Przy korekcie wprowadzonych wartości
program przechodzi (ruch kursora po ekranie) do kolejnych pól z danymi.
Jeżeli chcemy poprawić wartość wprowadzoną w tym polu należy wpisać nową
wartość i nacisnąć klawisz . Przy akceptacji poprzedniej
(wyświetlanej na ekranie) wartości naciskamy jedynie klawisz i
kursor przechodzi do kolejnego pola z danymi. Uwaga! Nie stosować klawiszy
ze strzałkami do przechodzenia między polami z danymi.

3 - Wprowadzanie danych wejsciowych z pliku na dysku
Jeżeli mamy pliki z danymi na dysku to możemy z nich wczytywać dane
wejściowe. Należy podać nazwę pliku, jeżeli znajduje się w tym samym
katalogu co program RONDO lub nazwę pliku wraz ze ścieżką dojścia do pliku w
przeciwnym przypadku. Jeżeli program nie może wczytać pliku to podaje
komunikat o ewentualnych przyczynach trudności napotkanych przy wczytywaniu
danych (zabezpieczenie przed przerwaniem wykonywania programu).

4 - Przegladanie danych wejsciowych
Program wyprowadza na ekran (w formie tabelek) wszystkie wprowadzone dane
wejściowe do obliczeń. Umożliwia to sprawdzenie poprawności danych
wejściowych. Z tej opcji można przejść do:
� poprawiania danych wejściowych,
� obliczeń przepustowości,
� menu programu.

5 - Poprawianie danych wejsciowych
Po wybraniu tej opcji na ekranie pojawia się podmenu, które umożliwia
przejście do:
� korekty średnicy ronda
� korekty danych geometrycznych - a więc parametrów Wo, W, R, � i lp dla
dowolnie wybranego wlotu,
� korekty struktury kierunkowej - dla dowolnie wybranego wlotu,
� korekty natężeń ruchu (istnieje możliwość wprowadzenia natężeń ruchu w
przypadku gdy nie były uprzednio zapisane), lub
� menu programu.
Podczas korekty wartości parametrów program przechodzi (ruch kursora po
ekranie) do kolejnych pól z danymi. Jeżeli chcemy poprawić wartość
wprowadzoną w tym polu należy wpisać nową wartość i nacisnąć klawisz
. Przy akceptacji listowanej wartości naciskamy jedynie klawisz
i kursor przechodzi do kolejnego pola z danymi.
Uwaga! Nie stosować klawiszy ze strzałkami do przechodzenia między polami z
danymi.

6 - Zapisanie danych wejsciowych do pliku na dysku
Dane wejściowe wprowadzone z klawiatury lub wczytane z pliku i następnie
zmodyfikowane można zapisać do pliku na dysku. Należy podać nazwę pliku oraz
ewentualnie scieżkę do pliku (jeżeli chcemy zapisać do pliku w innym
katalogu). Przed zapisem program pyta się użytkownika, czy umieścił
dyskietkę w stacji.

7 - Obliczanie przepustowosci ronda
Program przechodzi do obliczeń przepustowości:
� maksymalnej - w przypadku braku natężeń ruchu, lub
� maksymalnej i rzeczywistej - w przypadku podania natężeń ruchu.
Podczas obliczania przepustowości rzeczywistej metodą iteracyjną na ekranie
monitora wyświetlone zostają wyniki dla 1-go kroku iteracji (w górnej części
ekranu) oraz wyniki dla kolejnych kroków iteracji (w dolnej części ekranu).
Wyniki dla 1-go kroku iteracji można traktować jako sprawdzenie
przepustowości wlotów. Następnie na ekranie pojawiają się wyniki końcowe po
przejrzeniu których użytkownik może wybrać jedną z następujących możliwości:
� wydruk wyników obliczeń przepustowości - otrzymujemy na drukarce
jednostronicowy wydruk danych wejściowych, 1-go kroku iteracji (w
przypadku gdy były podane natężenia ruchu) oraz wyniki obliczeń
przepustowości ronda. Przed rozpoczęciem drukowania program pyta
użytkownika, czy drukarka jest załączona.
� przejście do wprowadzenia nowych danych wejściowych - po zakończeniu
obliczeń przepustowości ronda i ewentualnym wydruku wyników można przejść
do wprowadzenia innego zestawu danych wejściowych do obliczeń.
� powrót do menu programu (aby umożliwić modyfikację danych wejściowych lub
ich zapis do pliku na dysku).

8 - Wyjscie z programu
W przypadku decyzji o zakończeniu pracy z programem wybieramy tą opcję i na
ekranie pojawia się menu główne.

3. OPIS PROGRAMU LIST

Jest to niewielki (3 kB pamięci) program służący do przeglądania plików
tekstowych zapisanych w kodzie ASCII z możliwością ich wydruku na drukarce.
Obsługa programu jest bardzo prosta a możliwości sterowania programem są
dostępne po naciśnięciu klawisza "?". Poniżej przedstawiono najważniejsze z
nich.

������������������������������������������������������������������������
� Klawisz � Akcja progamu LIST po naciśnięciu podanego klawisza �
������������������������������������������������������������������������ą
� � �
� ENTER � przejście do następnej strony tekstu �
� PgUp, D, + � przewinięcie tekstu o jeden ekran do góry �
� PdDn, U, - � przewinięcie tekstu o jeden ekran w dół �
� strzałka w górę � przesunięcie tekstu o jedną linię w górę �
� strzałka w dół � przesunięcie tekstu o jedną linię w dół �
� Home, T � skok na początek tekstu �
� End, B � skok na koniec tekstu �
� /tekst � szukanie w pliku ciągu znaków "tekst" �
� A, F3 � kontynuacja poszukiwania ciągu znaków "tekst" �
� P � włączanie i wyłączanie drukowania na drukarce �
� ? � przejśćie do HELP-u programu �
� Esc, F10 � wyjście z programu LIST �
� � �
������������������Ę�����������������������������������������������������ź

Po naciśnięciu klawisza P następuje włączenie opcji drukowania tekstu na
drukarce. Program LIST przechodzi do wyprowadzania na drukarkę jedynie tekstu
znajdującego się na ekarnie monitora. W celu wydrukowania dalszego fragmentu
pliku należy przewijać tekst jak podczas przeglądania. Cały tekst ukazujący się
na ekranie będzie drukowany na drukarce. Aby zakończyć drukowanie należy
ponownie nacisnąć klawisz P.

4. ZAWARTOŚ� DYSKIETKI

Na dyskietce dystrybucyjnej znajdują się następujące pliki:
BASICA.EXE - interpreter języka programowania BASIC stosowany przy kartach
CGA i EGA
GWBASIC.EXE - interpreter języka programowania BASIC stosowany przy karcie
Hercules
LIST.COM - program do przeglądania plików tekstowych
KLAW.COM - program systemowy umożliwiający wybór opcji w programie
wsadowym typu BAT
README - plik z podstawowymi informacjami o programie
RONDO.BAT - program nadzorujący współpracę użytkownika z programem
RONDO.BAS - program obliczający przepustowość rond napisany w BASIC-u dla
kart CGA i EGA
HRONDO.BAS - program obliczający przepustowość rond napisany w BASIC-u dla
karty Hercules
METODA.TXT - plik tekstowy z opisem metody obliczeniowej napisany pod
edytorem PC-Write
INSTR.TXT - plik tekstowy z instrukcją użytkowania programu napisany pod
edytorem PC-Write
T?.TXT - pliki tekstowe zawierające główne menu, pytanie o rodzaj
karty graficznej oraz informację o wczytywaniu programu RONDO
PRZYKL.DAT - plik z danymi do programu RONDO (dla przykładu zamieszczonego
w opisie metody)