WŁADZA SĄDOWNICZA:


---> Sąd Najwyższy

1) funkcje:

- Nadzór nad działalnością całego sądownictwa
- Prawo kasacji wyroku, który zapadł w sądzie niższej instancji
- Podejmowanie uchwał wyjaśniających przepisy prawne budzące wątpliwości w praktyce
- Stwierdzanie ważności wyborów do sejmu, senatu, na prezydenta, stwierdzanie prawomocności referendum ogólnokrajowego i konstytucyjnego

2) skład i inne takie:

- pierwszy prezes
- prezesi 4 izb i sędziowie

* Pierwszego prezesa powołuje prezydent na 6-letnią kadencję spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego
* Sędziów Sądu Najwyższego powołuje prezydent na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

3) izby:

- Izba Cywilna- interpretacja prawa cywilenego
- Izba Administracyjna- prawo, ubezpieczenia społeczne
- Izba Karna
- Izba Wojskowa

---> Sądy powszechne

- rozstrzygają wszelkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, oiekuńczego, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów
- sędziów powołuje minister sprawiedliwości
- sądami kierują prezesi podlegający ministrowi

1) Sądy pierwszej instancji- sądy rejonowe

- funkcjonują przy nich sądy grodzkie (do spraw wykroczeń)

2) Sądy drugiej instancji- sądy okręgowe

- rozpoznają apelacje (odwołania) od orzeczeń sądów rejonowych

3) Sądy trzeciej instancji- sądy apelacyjne

- rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów okręgowych


---> Gwarancje niezawisłości sędziowskiej

Sędziowie są w sprawowaniu swojego urzędu niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom

- nieusuwalność- sędzia może być usunięty ze swojego stanowiska jedynie na podstawie orzeczenia sądu
- immunitet sędziowski- sędzia nie może być zatrzymany ani pociągnięty do odpowiedzialności karnej bez zezwolenia właściwego sądu dyscyplinarnego
- niepołączalność- zakaz łączenia stanowiska sędziego ze sprawowaniem mandatu posła lub senatora
- apolityczność- sędzia nie może być członkiem partii politycznej i związku zawodowego


---> Sąd lustracyjny

- utworzony w 1997 roku na mocy ustawy z 11 kwietnia o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa (czy też współpracy z nimi) w latach 44-90 osób pełniących teraz fukncje publiczne
- jest to organ Sądu Apelacyjnego w Wa-wie
- lustracja dotyczy osób ur. przed 68 rokiem (?)

---> Sądy wojskowe

- sądy wojskowe pierwszej instancji- sądy garnizonowe
- drugiej- sądy okręgu wojskowego (sędziami oficerowie)


---> NSA- Naczelny Sąd Administracyjny

- jedyny sąd centralny
- brak instancyjności
- kontroluje działalność administracji państwa
- orzeka o zgodności dokumentów (ustaw) administracji terenowej z ustawami wyższymi (aktami nadrzędnymi)


---> Trybunał Konstytucyjny

* 15 sędziów, wybieranych przez sejm na 9-letnią kadencję (osoby muszą wyróżniać się wiedzą prawniczą), prezesa i wiceprezesa powołuje prezydent

* orzeka o zgodności aktów prawnych z kontytucją i ich legalności:

- orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją
- orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
- orzeka o zgodności przepisów prawa wydawanych przez centralne organy państwowe z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi
- orzeka w sprawach skarg konstytucyjnych
- orzeka w sprawach sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi organami państwa
- orzeka o zgodności z konstytucją celów oraz działalności partii politycznych

(tak, wg mnie to też jest głupie i bez sensu, ale akurat te orzekania są z podręcznika, nie dyktowała tego)

* skarga konstytucyjna- może ją wnieść prezydent, marszałek sejmu, marszałek senatu, prezes Rady Ministrów, minimum 50 pozłów, 30 senatorów, pierwszy prezes Sądy Najwyższego, prezes NSA, prokurator generalny, prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich... bla bla

* orzeczenia Trybunały Konstytucyjnego są ostateczne


---> Trybunał Stanu

* orzeka w sprawach uchybień popełnianych przez przedstawicieli władzy w trakcie jej sprawowania, mogą przed nim stanąć:

- prezydent- za czyn naruszający konstytucję i ustawy oraz przestępstwo pospolite
- prezes i członkowie Rady Ministrów- za naruszenie konstytucji i ustaw oraz za przestępstwo, ale popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem
- prezes Narodowego Banku Polskiego, prezes Najwyższej Izby Kontroli oraz członkowie KRRiT- za naruszenie konstytucji i ustaw
- posłowie i senatorowie- za naruszenie zakazu prowadzenia działalności gosp. z osiągnięciem korzyści z majątku skarbu państwa lub samorządu terytorialnego

* delikt konstytucyjny- naruszenie konstytucji lub ustawy w związku z zajmowanym stanowiskiem

* składa się z przewodniczącego, 2 zastępców, 16 członków wybieranych przez sejm na czas jego kadencji, przewodniczącym jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego

* postępowanie wstępne:
w sejmie- wniosek-> śledztwo-> Komisja Odpowiedzialności Konstytucyjnej informuje o wynikach-> decyzja o postawieniu w stan oskarżenia/ umorzeniu sprawy
-> jeśli oskarżenie to przed Trybunał Stanu
Pozbawienie prawa wyborczego, zakaz zajmowania stanowisk kierowniczych, pozbawienie orderów.