11.UrzÄ…d Dozoru Technicznego.
11.1.Definicje.
Art. 2. 1. Dozorem technicznym są określone ustawą działania zmierzające do
zapewnienia bezpiecznego funkcjonowania urządzeń technicznych.
1 - należy przez to rozumieć urządzenia, które mogą
) urzÄ…dzeniach technicznych
stwarzać zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska
wskutek:
a) rozprężenia cieczy lub gazów znajdujących się pod ciśnieniem różnym od
atmosferycznego,
b) wyzwolenia energii potencjalnej lub kinetycznej przy przemieszczaniu ludzi lub
ładunków w ograniczonym zasięgu,
c) rozprzestrzeniania się materiałów niebezpiecznych podczas ich magazynowania lub
transportu,
2) warunkach technicznych dozoru technicznego
- należy przez to rozumieć
ustalone przez właściwych ministrów na podstawie ustawy wymagania, jakim
powinny odpowiadać urządzenia techniczne,
11.2.Kiedy Inspektor DT ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru
technicznego?.
Inspektor
Art. 32. ma prawo odmówić wykonania czynności dozoru
w przypadku wystąpienia niewłaściwych warunków do ich
technicznego
przeprowadzenia, a w szczególności:
1) niedostatecznego stanu przygotowania urzÄ…dzenia technicznego do badania,
2) niewłaściwego oświetlenia lub występowania oparów utrudniających
widoczność,
3) przekroczenia dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy lub dopuszczalnej granicy niskich i wysokich
temperatur.
11.3.Warunki i uprawnienia Inspektora podczas wykonania czynności dozoru
technicznego.
Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują
Art. 29. w obecności
przedsiębiorcy lub osoby upoważnionej przez przedsiębiorcę.
Art. 30. Inspektorzy są obowiązani do przestrzegania przepisów w zakresie
bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązujących u przedsiębiorcy.
Inspektor jest uprawniony do:
Art. 28.
1) wstępu za okazaniem upoważnienia i legitymacji służbowej, o których mowa w
art. 24 ust. 1, bez potrzeby uzyskiwania przepustki, do pomieszczeń i obiektów, w
których znajdują się urządzenia techniczne,
 2) swobodnego poruszania się w tych pomieszczeniach i obiektach, chyba że
odrębne przepisy stanowią inaczej,
3) dostępu do urządzeń technicznych,
4) żądania od przedsiębiorcy udzielania niezbędnych informacji i przedstawienia
koniecznych dokumentów oraz wyników badań,
5) przeprowadzania w wyznaczonych terminach badań, prób i pomiarów oraz
innych czynności potrzebnych do ustalenia stanu urządzenia technicznego,
prawidłowości jego eksploatacji, naprawy lub modernizacji, a także prawidłowości
wykonania określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania,
naprawy lub modernizacji urzÄ…dzenia technicznego,
6) wydawania zaleceń technicznych.
11.4.Jednostki dozoru technicznego.
2. Dozór techniczny jest wykonywany przez jednostki dozoru technicznego.
a - należy przez to rozumieć Urząd Dozoru
) jednostkach dozoru technicznego
Technicznego oraz specjalistyczne jednostki dozoru technicznego,
b - należy przez to
) specjalistycznych jednostkach dozoru technicznego
rozumieć Transportowy Dozór Techniczny i Wojskowy Dozór Techniczny.
Do postępowania przed organami jednostek dozoru technicznego stosuje
siÄ™
przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Rodzaj dozoru Organ właściwy Organ wyższego stopnia
Urzędu Dozoru Prezes Urzędu minister właściwy do
Technicznego spraw gospodarki.
Transportowego Dozoru Dyrektor Transportowego minister właściwy do
Technicznego Dozoru Technicznego spraw transportu.
Wojskowy Dozór Szef Wojskowego Dozoru Minister Obrony
Techniczny Technicznego Narodowej
11.5.Gdzie wykonywane są czynności dozoru technicznego?.
Czynności dozoru technicznego inspektorzy wykonują
Art. 25. u projektujÄ…cych i
wytwarzających urządzenia techniczne, a także wytwarzających materiały i
elementy stosowane do ich wytwarzania, naprawy lub modernizacji oraz
, zwanych
eksploatujÄ…cych, naprawiajÄ…cych i modernizujÄ…cych te urzÄ…dzenia
dalej "przedsiębiorcami, u których są wykonywane czynności dozoru technicznego".
3. Wykonywanie dozoru technicznego przez jednostki dozoru technicznego nie
zwalnia projektujÄ…cych, wytwarzajÄ…cych, eksploatujÄ…cych, naprawiajÄ…cych i
modernizujących urządzenia techniczne od odpowiedzialności za jakość i stan tych
urządzeń, mające wpływ na ich bezpieczną pracę, zgodnie z przepisami o dozorze
technicznym i przepisami szczególnymi.
11.6.Jakie urzÄ…dzenia techniczne nie podlegajÄ… Dozorowi Technicznemu ?.
Art. 3. Przepisów ustawy nie stosuje się do:
 1) urządzeń technicznych, nad którymi są prowadzone prace naukowo-badawcze,
2) górniczych szybowych urządzeń wyciągowych oraz urządzeń technicznych w
podziemnych wyrobiskach zakładów górniczych.
Art. 6. Urządzenia techniczne powinny być projektowane, wytwarzane,
naprawiane, modernizowane oraz eksploatowane zgodnie z ich
przeznaczeniem, w sposób zapewniający bezpieczeństwo ich eksploatacji -
zgodnie z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi.
11.7. Jakie urzÄ…dzenia techniczne podlegajÄ… Dozorowi Technicznemu ?.
Urząd Dozoru Technicznego wykonuje inspekcje urządzeń technicznych ( Dz.U. 120
poz. 1021 z 2002r.) w ramach realizacji przepisów o dozorze technicznym, które
obejmują (jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej):
1. Dozorowi technicznemu podlegajÄ… urzÄ…dzenia techniczne w toku ich
Art. 5.
projektowania, wytwarzania, w tym wytwarzania materiałów i elementów, naprawy i
modernizacji, obrotu oraz eksploatacji.
2. Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia, określi rodzaje urządzeń technicznych
podlegajÄ…cych dozorowi technicznemu.
z dnia 16 lipca
1.ROZPORZ
DZENIE RADY MINISTRÓW Dz. U. nr 120 poz. 1021
2002 r.
w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi
technicznemu.
Dozorowi technicznemu podlegają następujące rodzaje urządzeń technicznych:
ż 1.
1) urządzenia ciśnieniowe, w których znajdują się ciecze lub gazy pod ciśnieniem
różnym od atmosferycznego:
a) kotły parowe o pojemności większej niż 2 dm3, przeznaczone do wytwarzania pary z
cieczy z użyciem ciepła uzyskiwanego z paliwa w wyniku reakcji egzotermicznej lub z
energii elektrycznej,
b) szybkowary ciśnieniowe,
c) kotły cieczowe o pojemności większej niż 2 dm3, przeznaczone do podgrzewania
cieczy bez zmiany jej stanu skupienia z użyciem ciepła uzyskiwanego z paliwa w
wyniku reakcji egzotermicznej lub z energii elektrycznej, z wyjątkiem kotłów
cieczowych w instalacjach systemu otwartego,
d) zbiorniki stałe, dla których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest większy niż 50
barów x dm3, a nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara, przeznaczone do
magazynowania cieczy lub gazów albo prowadzenia w nich procesów
technologicznych, z wyjątkiem grzejników i nagrzewnic powietrza, zbiorników w
instalacjach ziębniczych o iloczynie nadciśnienia i pojemności nie większym niż 300
barów x dm3, zbiorników w instalacjach chłodniczych z rur o średnicy nie większej niż
DN 25 z kolektorami i rozdzielaczami o pojemności każdego z nich nie większej niż
100 dm3 i przekroju nie większym niż 2 dm2 oraz zbiorników stanowiących obudowy
urządzeń elektrycznych, przewodów energetycznych i telekomunikacyjnych,
e) zbiorniki przenośne - zmieniające miejsce między napełnieniem a opróżnieniem - o
pojemności większej niż 0,35 dm3 i nadciśnieniu wyższym niż 0,5 bara,
przeznaczone do magazynowania lub transportowania cieczy lub gazów, z wyjątkiem
pojemników aerozolowych jednorazowego użytku i pojemników przeznaczonych do
transportu i dystrybucji napojów gazowanych, dla których iloczyn nadciśnienia i
pojemności jest nie większy niż 500 barów x dm3, a nadciśnienie jest nie wyższe niż
7 barów,
f) zbiorniki na gaz skroplony lub sprężony, służące do zasilania silników spalinowych w
pojazdach,
g) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niezaliczonych jako
niebezpieczne, które są pod ciśnieniem napełniane, opróżniane lub przewożone, dla
których iloczyn nadciśnienia i pojemności jest większy niż 50 barów x dm3, a
nadciśnienie jest wyższe niż 0,5 bara,
h) wytwornice acetylenu, stałe i przenośne, przeznaczone do wytwarzania acetylenu w
wyniku reakcji chemicznej między węglikiem wapnia a wodą oraz zasobniki węglika
wapnia, zbiorniki acetylenu, przeznaczone do magazynowania, schładzania i
osuszania, i rurociągi technologiczne acetylenu wraz z osprzętem, przeznaczone do
transportu acetylenu w obrębie instalacji, niezależnie od średnicy nominalnej DN,
i) rurociągi pary łączące kocioł z turbogeneratorem,
j) rurociągi przesyłowe i technologiczne, w części stanowiącej urządzenia techniczne w
rozumieniu przepisów o dozorze technicznym, do materiałów niebezpiecznych o
właściwościach trujących, żrących i palnych pod nadciśnieniem wyższym niż 0,5 bara
i średnicy nominalnej większej niż DN 25, wyprodukowane lub przebudowywane po
dniu wejścia w życie rozporządzenia, przeznaczone do:
 gazów sprężonych, gazów skroplonych, gazów rozpuszczonych pod nadciśnieniem,
par oraz tych cieczy, dla których nadciśnienie pary przy najwyższej dopuszczalnej
temperaturze jest wyższe niż 0,5 bara,
 cieczy, których nadciśnienie pary przy najwyższej dopuszczalnej temperaturze jest
niższe niż 0,5 bara i iloczyn nadciśnienia dopuszczalnego cieczy i średnicy
nominalnej rurociągu DN jest większy niż 2.000 barów,
2) zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki o nadciśnieniu nie wyższym niż 0,5 bara,
przeznaczone do magazynowania materiałów niebezpiecznych o właściwościach
trujących lub żrących oraz do magazynowania materiałów ciekłych zapalnych,
których prężność pary w temperaturze 50°C nie jest wiÄ™ksza niż 3 bary, a
temperatura zapÅ‚onu nie jest wyższa niż 61°C, z wyjÄ…tkiem zbiorników w instalacjach
zasilania silników spalinowych pojazdów i zbiorników o pojemności nie większej niż
1.000 dm3,
3) zbiorniki, w tym cysterny, do przewozu materiałów niebezpiecznych,
dopuszczone na podstawie przepisów odrębnych, z wyłączeniem zbiorników
ładunkowych, będących integralną częścią konstrukcji statku żeglugi śródlądowej i
objętych nadzorem technicznym instytucji klasyfikacyjnej,
4) duże pojemniki do przewozu luzem materiałów niebezpiecznych (DPPL)
określone w przepisach odrębnych,
5) urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych,
6) maszyny służące do przemieszczania osób lub ładunków w ograniczonym
zasięgu:
a) wciÄ…garki i wciÄ…gniki,
b) suwnice,
c) żurawie,
d) układnice,
e) dz
wigniki (podnośniki), w tym systemy do parkowania samochodów, z wyjątkiem
dz
wigników stanowiących wyposażenie pojazdów, dz
wigników do pochylania stołów
technologicznych i dz
wigników przenośnych z napędem ręcznym,
f) wyciÄ…gi towarowe,
g) wyciągi statków,
h) podesty ruchome,
i) urządzenia dla osób niepełnosprawnych,
j) schody i chodniki ruchome,
k) przenośniki okrężne kabinowe i platformowe,
l) wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia,".
7) dz
wigi do transportu osób lub ładunków, dz
wigi budowlane i dz
wigi towarowe
małe,
8) dz
wignice linotorowe,
9) przenośniki kabinowe i krzesełkowe o ruchu obrotowym, przeznaczone do
celów rekreacyjno-rozrywkowych,
10) urządzenia techniczne służące do przemieszczania kontenerów przy pracach
przeładunkowych,
11) urządzenia załadowcze, wyładowcze lub podające ładunki w ciągach
technologicznych przeładowczych,
12) układarki do układania torów, wypornice, żurawie i korektory położenia służące
do zawieszania i regulacji sieci trakcyjnej,
13) przeciągarki pojazdów szynowych,
14) osobowe i towarowe koleje linowe,
15) wyciągi do przemieszczania osób w celach turystyczno-sportowych,
16) pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach promowych.
11.8.Zakres działania Dozoru technicznego.
A. Ocenę i uprawnianie wytwórców, naprawiających i modernizujących urządzenia
techniczne,
WytwarzajÄ…cy, montujÄ…cy, naprawiajÄ…cy lub modernizujÄ…cy urzÄ…dzenia techniczne i
ich elementy zgodnie z ustawÄ… o dozorze technicznym (Dz. U. Nr 122, poz.1321)
powinien posiadać uprawnienie wydane w formie decyzji administracyjnej przez
Urząd Dozoru Technicznego. Uprawnienie zostaje wydane po stwierdzeniu, że
wytwarzający, naprawiający, montujący lub modernizujący spełnia wymagania
w zakresie wytwarzania, naprawy, montażu lub modernizacji tych urządzeń
oraz materiałów i elementów w szczególności:
1. wdrożył właściwą technologię wytwarzania, montażu, naprawy lub
modernizacji,
2. posiada urzÄ…dzenia zapewniajÄ…ce wytwarzanie, naprawÄ™ lub
modernizację zgodnie z technologią, o której mowa w pkt 1,
3. zatrudnia pracowników o odpowiednich kwalifikacjach,
4. posiada zorganizowaną kontrolę jakości,
5. ma możliwość przeprowadzania badań niszczących i nieniszczących
wytwarzanych, naprawianych, montowanych lub modernizowanych
urządzeń technicznych i/lub ich elementów lub materiałów.
 Uprawnianie zakładów krajowych
Jak zbudowany jest nr
Rodzaj Urządzenia zakładu?
Ux-ii-zz-p/kk-rr
KP - kotły parowe Ux - grupa uprawnień UC lub UD
KW - kotły wodne ii - numer oddziału
KO - kotły z organicznymi nośnikami ciepła zz - numer zakładu
KB - kotły piekarskie p - zakres prac
ZS - stałe zbiorniki ciśnieniowe W - wytwarzanie urządzeń
ZP - zbiorniki przenośne M - wytwarzanie w zakresie
ZTŻ - zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki montażu
niskociśnieniowe do materiałów trujących lub N - naprawa urządzeń
żrących P - modernizacja urządzeń
ZCZ - zbiorniki bezciśnieniowe i zbiorniki E - wytwarzanie elementów
niskociśnieniowe do materiałów ciekłych kk - numer kolejnej decyzji dla
zapalnych danego zakładu
ZT - zbiorniki z tworzyw sztucznych rr - dwie ostatnie cyfry roku
WA - wytwornice acetylenu wydania decyzji
RC - rurociągi pary łączące kocioł z
turbogeneratorem
RP - rurociągi przesyłowe do gazów i cieczy
RT - rurociągi technologiczne do gazów i cieczy
EC - elementy urządzeń ciśnieniowych
ZSR - Zbiorniki stałe przeznaczone specjalnie
dla rurociągów przesyłowych.
lp Dane Nr rodzaje urządzeń technicznych
Uprawnionego Uprawnienia
KP KW KO KB ZS ZP ZTÅ» ZCZ ZT WA RC RP RT EC ZSR
Zakładu (zakres
prac)
08-
02-
200
8
1 ABC UC-09-3- EC
E/2-03
UC-9-3-N/2- KP KW ZS WA
03
UC-9-3- KW ZS ZP WA
W/3-03
B.Nadzór nad wytwarzaniem i odbiory techniczne,
WytwarzajÄ…cy urzÄ…dzenia techniczne zgodnie z dyrektywami Unii
Europejskiej jest zobowiÄ…zany do poddania siÄ™ procedurom oceny
zgodności określonym w dyrektywach, mających zastosowanie do tych
wyrobów.
Pracownicy zakładu uprawnionego powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje
określone w przepisach o dozorze technicznym.
Umiejętności praktyczne i znajomość dokumentów normatywno-technicznych
sprawdzane są przez UDT i jeśli jest to wymagane potwierdzane zaświadczeniem
kwalifikacyjnym i wydaniem uprawnienia.
za wytwarzanie, montaż, naprawę, modernizację i kontrolę
Osoby odpowiedzialne
jakości urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów stosowanych do
wytwarzania, montażu, naprawy, modernizacji tych urządzeń powinny posiadać
wykształcenie techniczne i odpowiednią praktykę zawodową a także znajomość
norm, przepisów o dozorze technicznym i warunków technicznych dozoru
technicznego.
tj. osoby wykonujące czynności spawania, zgrzewania,
Osoby uprawnione
lutowania w toku wytwarzania, montażu, naprawy i modernizacji urządzeń
technicznych i ich elementów powinny posiadać odpowiednie uprawnienie.
czynności przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej w toku
Osoby wykonujÄ…ce
wytwarzania, montażu, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych i ich
elementów zobowiązane są posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne.
1 urzÄ…dzenia techniczne
Art. 10. . WytwarzajÄ…cy, naprawiajÄ…cy lub modernizujÄ…cy
jest obowiązany zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o
wszelkich zmianach warunków określonych w uprawnieniu.
2. Na podstawie zawiadomienia, o którym mowa w ust. 1, organ właściwej jednostki
dozoru technicznego podejmuje decyzję o zmianie warunków określonych w
uprawnieniu. O podjętej decyzji organ właściwej jednostki dozoru technicznego
powiadamia wytwarzajÄ…cego, naprawiajÄ…cego lub modernizujÄ…cego urzÄ…dzenie
techniczne.
1. W przypadku
Art. 11. nieprzestrzegania warunków określonych w
uprawnieniu lub wytwarzania materiałów, elementów lub urządzeń
technicznych niewłaściwej jakości, mającej wpływ na bezpieczeństwo
eksploatacji tych urządzeń, organ właściwej jednostki dozoru technicznego
zawiesza uprawnienie.
2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego, zawieszając uprawnienie,
wyznacza termin usunięcia uchybień stanowiących podstawę zawieszenia, po
którego upływie, w razie ich nie usunięcia, cofa uprawnienie.
C. Dopuszczanie do eksploatacji, badania odbiorcze i badania okresowe,
Dozór techniczny nad urządzeniami technicznymi, jest wykonywany w
Art. 12.
formie:
1) dozoru technicznego pełnego,
2) dozoru technicznego ograniczonego,
3) dozoru technicznego uproszczonego.
Zakres i formy wykonywania dozoru technicznego
1. urządzeń technicznych z zamiarem ich wprowadzenia do
Art. 8. Wytwarzanie
eksploatacji odbywa siÄ™ na podstawie
dokumentacji technicznej uzgodnionej z
właściwej jednostki dozoru technicznego w zakresie
organem zgodności tej
, chyba że
dokumentacji z warunkami technicznymi dozoru technicznego
przepisy szczególne stanowią inaczej.
2. W toku uzgadniania dokumentacji technicznej
ustala siÄ™ formÄ™ wykonywania
.
dozoru technicznego
3.
Zmiana uzgodnionej dokumentacji technicznej wymaga ponownego
z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.
uzgodnienia
6. Jeżeli dla urządzenia technicznego nie ma ustalonych warunków technicznych
dozoru technicznego, urządzenie to może być projektowane, wytwarzane,
naprawiane lub modernizowane na podstawie warunków technicznych ustalonych z
organem właściwej jednostki dozoru technicznego.
7. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego uzgodni warunki techniczne, o
których mowa w ust. 6, po stwierdzeniu, że warunki te spełniają wymagania, o
których mowa w art. 6.
1. Jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej:
Art. 13.
1) w toku wytwarzania urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym
pełnym lub ograniczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego sprawdza
wykonanie określonych materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania tych
urządzeń oraz przeprowadza badania typu urządzeń produkowanych seryjnie, a
także wykonuje badania techniczne sprawdzające zgodność wykonania urządzeń
technicznych z dokumentacjÄ… i warunkami technicznymi dozoru technicznego,
2) w toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym
pełnym organ właściwej jednostki dozoru technicznego:
a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy - badania
odbiorcze,
b) wykonuje okresowe i doraz
ne badania techniczne,
c) sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących
urzÄ…dzenia techniczne,
3) w toku eksploatacji urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym
ograniczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego:
a) przeprowadza badania urządzenia w warunkach gotowości do pracy - badania
odbiorcze,
b) wykonuje doraz
ne badania techniczne,
c) sprawdza zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących
urzÄ…dzenia techniczne,
4) w toku wytwarzania urządzeń technicznych objętych dozorem technicznym
uproszczonym organ właściwej jednostki dozoru technicznego przeprowadza
badania typu oraz sprawdza, czy urzÄ…dzenia sÄ… wytwarzane zgodnie z warunkami
określonymi w art. 9 ust. 4.
2. W przypadku zagrożenia utrzymania ciągłości produkcji w zakładzie o ruchu
ciągłym organ właściwej jednostki dozoru technicznego jest obowiązany przystąpić
do doraz
nego badania technicznego w czasie nie dłuższym niż 12 godzin od
zgłoszenia zagrożenia.
 1. Urządzenia techniczne objęte dozorem technicznym, z wyjątkiem
Art. 14.
urządzeń, o których mowa w art. 15 ust. 1, mogą być eksploatowane tylko na
podstawie decyzji zezwalającej na ich eksploatację, wydanej przez organ właściwej
jednostki dozoru technicznego.
2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego przed wydaniem decyzji, o której
mowa w ust. 1, przeprowadza badania i wykonuje czynności sprawdzające, o których
mowa w art. 13 ust. 1, oraz:
1) sprawdza kompletność i prawidłowość przedłożonej dokumentacji,
2) dokonuje badania urządzenia poprzez sprawdzenie zgodności wykonania tego
urządzenia z dokumentacją i warunkami technicznymi dozoru technicznego, a także
stanu urządzenia, jego wyposażenia i oznakowań,
3) przeprowadza próby techniczne przed uruchomieniem urządzenia oraz w
warunkach pracy w zakresie ustalonym w warunkach technicznych dozoru
technicznego dla poszczególnych rodzajów urządzeń,
4) przeprowadza badanie specjalne ustalone w dokumentacji projektowej
urządzenia lub, w technicznie uzasadnionych przypadkach, na żądanie organu
właściwej jednostki dozoru technicznego.
3. W technicznie uzasadnionych przypadkach część badań urządzenia technicznego,
o których mowa w ust. 2 pkt 2-4, może być przeprowadzona u wytwarzającego
urządzenie. Wyniki tych badań oraz stan techniczny urządzenia określa się w
protokole badania; wyniki te mogą być uwzględniane przy badaniu urządzenia u
eksploatujÄ…cego, poprzedzajÄ…cym wydanie decyzji zezwalajÄ…cej na eksploatacjÄ™
urzÄ…dzenia.
4. Na podstawie pozytywnych wyników badań i wykonanych czynności, o których
mowa w ust. 2, organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję
zezwalającą na eksploatację urządzenia, w której ustala formę dozoru technicznego,
jaką będzie objęte to urządzenie.
1. Decyzji zezwalającej, o której mowa w art. 14 ust. 4, nie wydaje się, jeżeli
Art. 15.
urzÄ…dzenie znajduje siÄ™ w obrocie i jest oznaczone przez wytwarzajÄ…cego znakiem
dozoru technicznego.
2. Przez oznaczenie znakiem, o którym mowa w ust. 1, wytwarzający stwierdza, że
urządzenie techniczne zostało wyprodukowane w sposób zgodny z warunkami
określonymi w art. 9 ust. 4.
3. Minister właściwy do spraw gospodarki określi, w drodze rozporządzenia, wzór
znaku dozoru technicznego.
1. Dokonanie naprawy lub modernizacji urzÄ…dzenia technicznego, z
Art. 17.
wyjątkiem naprawy urządzeń, o których mowa w art. 15 ust. 1, wymaga uprzedniego
uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.
2. Przepisy art. 14 stosuje siÄ™ odpowiednio do urzÄ…dzenia technicznego po jego
naprawie lub modernizacji.
1. W przypadku nieprzestrzegania przez eksploatującego przepisów o
Art. 18.
dozorze technicznym organ właściwej jednostki dozoru technicznego wydaje decyzję
o wstrzymaniu eksploatacji urzÄ…dzenia.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w razie stwierdzenia zagrożenia dla życia
lub zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska.
3. Jeżeli urządzenie dopuszczone do obrotu stwarza zagrożenie dla życia lub
zdrowia ludzkiego oraz mienia i środowiska, organ właściwej jednostki dozoru
technicznego wydaje decyzjÄ™ o wycofaniu tego urzÄ…dzenia z obrotu i wstrzymaniu
jego wytwarzania.
4. Decyzję o wycofaniu urządzenia technicznego z obrotu z przyczyn określonych w
ust. 3 organ właściwej jednostki dozoru technicznego podaje do publicznej
wiadomości w formie komunikatu w środkach masowego przekazu.
5. Ponowne dopuszczenie do eksploatacji i obrotu urządzeń, o których mowa w ust.
1 i 3, następuje na zasadach określonych w art. 14 i art. 16
D. Dopuszczanie do obrotu.
1. Oznaczeniu , o którym mowa w art. 15
Art. 16. znakiem dozoru technicznego
ust. 1, podlegajÄ… urzÄ…dzenia techniczne
dopuszczone do obrotu na podstawie
, wydanej przez organ właściwej jednostki
decyzji o dopuszczeniu do obrotu
dozoru technicznego.
2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego może, na wniosek
wytwarzającego, wydać decyzję, o której mowa w ust. 1,
jeżeli urządzenie
jest
techniczne objęte dozorem technicznym uproszczonym produkowane
seryjnie na podstawie tej samej dokumentacji i według tej samej technologii
oraz jest sprzedawane w stanie przygotowanym do eksploatacji.
3. Wydanie decyzji, o której mowa w ust. 1, powinno być
poprzedzone
przeprowadzeniem badania typu urzÄ…dzenia.
4. Badanie, o którym mowa w ust. 3, polega na zbadaniu
wybranego losowo
w zakresie
urządzenia zgodności wykonania urządzenia z uzgodnioną
dokumentacją oraz przeprowadzeniu prób technicznych w warunkach
y, z zastrzeżeniem ust. 5, jeśli przewidują to warunki techniczne
gotowości do prac
dozoru technicznego.
5. Urządzenie może być poddane dodatkowym badaniom specjalistycznym, włącznie
z badaniami niszczÄ…cymi
1. Importer urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów
Art. 20.
stosowanych do wytwarzania, naprawy lub modernizacji tych urządzeń jest
obowiązany do uprzedniego uzgodnienia wymagań technicznych z organem
właściwej jednostki dozoru technicznego, chyba że przepisy szczególne stanowią
inaczej.
2. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego dokonuje uzgodnienia, o którym
mowa w ust. 1, na wniosek importera.
3. Wniosek, o którym mowa w ust. 2, zawiera w szczególności oznaczenie wytwórcy i
dostawcy oraz określenie:
1) dla urządzeń technicznych:
a) rodzaju i nazwy urzÄ…dzenia,
b) typu urzÄ…dzenia,
c) parametrów pracy urządzenia,
d) liczby urządzeń,
2) dla materiałów i elementów stosowanych do wytwarzania, naprawy lub
modernizacji urządzeń technicznych:
a) rodzaju, gatunku i wymiarów materiału lub elementu,
b) przeznaczenia materiału lub elementu,
c) ilości materiałów lub elementów.
4. Organ właściwej jednostki dozoru technicznego w trakcie uzgadniania, o którym
mowa w ust. 1, określa:
1) wymagania w zakresie konstrukcji i wytwarzania urządzeń technicznych,
2) normy i przepisy, na podstawie których wytwarzane będą materiały i elementy
stosowane do wytwarzania, naprawy lub modernizacji urządzeń technicznych,
3) zakres badań odbiorczych oraz przeprowadzającego te badania,
4) zakres dokumentacji technicznej.
5. Uzgodnienie, o którym mowa w ust. 1, nie zwalnia od obowiązku uzyskania
decyzji, o których mowa w art. 9 i art. 14.
6. Warunkiem dopuszczenia do obrotu, w rozumieniu Kodeksu celnego, urządzeń
technicznych podlegajÄ…cych dozorowi technicznemu, wyprodukowanych za granicÄ…,
jest dołączenie do zgłoszenia celnego potwierdzenia dokonania uzgodnienia, o
którym mowa w ust. 1. W przypadku niespełnienia tego wymogu, organ celny cofa
natychmiast urządzenie za granicę lub nakazuje powrotny wywóz urządzenia albo
może nakazać zniszczenie urządzenia.
Dokumenty wydane za granicą, stwierdzające wykonanie badań urządzenia
Art. 21.
technicznego, mogą być uznane przez organ właściwej jednostki dozoru
technicznego, jeżeli:
1) przewidują to odpowiednie porozumienia zawarte między jednostkami dozoru
technicznego a właściwą w danym państwie instytucją wykonującą funkcję dozoru
technicznego lub
2) wymagania techniczne, na podstawie których urządzenie zostało
zaprojektowane i wytworzone, zapewniają bezpieczeństwo nie mniejsze niż polskie
przepisy o dozorze technicznym.
E.Badania doraz
ne; poawaryjne i powypadkowe,
Eksploatujący urządzenie techniczne jest obowiązany niezwłocznie
Art. 19.
zawiadomić organ właściwej jednostki dozoru technicznego o każdym
niebezpiecznym uszkodzeniu urządzenia lub nieszczęśliwym wypadku związanym z
jego eksploatacjÄ….
F.Sprawdzanie kwalifikacji personelu wytwarzajÄ…cego, konserwujÄ…cego i
obsługującego urządzenia techniczne,
Pracownicy zakładu uprawnionego powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje
określone w przepisach o dozorze technicznym.
Umiejętności praktyczne i znajomość dokumentów normatywno-technicznych
sprawdzane są przez UDT i jeśli jest to wymagane potwierdzane zaświadczeniem
kwalifikacyjnym i wydaniem uprawnienia.
za wytwarzanie, montaż, naprawę, modernizację i kontrolę
Osoby odpowiedzialne
jakości urządzeń technicznych oraz materiałów i elementów stosowanych do
wytwarzania, montażu, naprawy, modernizacji tych urządzeń powinny posiadać
wykształcenie techniczne i odpowiednią praktykę zawodową a także znajomość
norm, przepisów o dozorze technicznym i warunków technicznych dozoru
technicznego.
 tj. osoby wykonujące czynności spawania, zgrzewania,
Osoby uprawnione
lutowania w toku wytwarzania, montażu, naprawy i modernizacji urządzeń
technicznych i ich elementów powinny posiadać odpowiednie uprawnienie.
czynności przeróbki plastycznej i obróbki cieplnej w toku
Osoby wykonujÄ…ce
wytwarzania, montażu, naprawy i modernizacji urządzeń technicznych i ich
elementów zobowiązane są posiadać zaświadczenia kwalifikacyjne.
RODZAJE URZ
DZEC
TECHNICZNYCH, PRZY KTÓRYCH OBSA
UDZE I
KONSERWACJI WYMAGANE JEST POSIADANIE KWALIFIKACJI
1. Urządzenia techniczne, przy których obsłudze wymagane jest posiadanie
kwalifikacji:
1) suwnice, żurawie, wciągarki i wciągniki, z wyjątkiem urządzeń z napędem
ręcznym wszystkich mechanizmów,
2) układnice przeznaczone do składowania ładunków w magazynach,
3) układnice przeznaczone do układania torów,
4) dz
wigi, z wyjÄ…tkiem dz
wigów osobowych, dz
wigów towarowych ze sterowaniem
zewnętrznym, dz
wigów towarowych małych i urządzeń do transportu osób
niepełnosprawnych,
5) wyciÄ…gi towarowe,
6) podesty ruchome, z wyjątkiem załadowczych podestów burtowych,
7) dz
wignice linotorowe,
8) urzÄ…dzenia do manipulacji kontenerami,
9) osobowe i towarowe koleje linowe oraz wyciÄ…gi narciarskie,
10) pomosty ruchome z zespołami napędowymi w przystaniach promowych,
11) zbiorniki stałe z zespołami napędowymi na skroplone gazy węglowodorowe
oraz zbiorniki przenośne o pojemności powyżej 350 cm3 - w zakresie napełniania,
12) urządzenia do napełniania i opróżniania zbiorników transportowych.
2. Urządzenia techniczne, przy których konserwacji wymagane jest posiadanie
kwalifikacji:
1) suwnice, żurawie, wciągarki i wciągniki,
2) układnice przeznaczone do składowania ładunków w magazynach,
3) układnice przeznaczone do układania torów,
4) dz
wigi,
5) wyciÄ…gi towarowe,
6) podesty ruchome,
7) dz
wignice linotorowe,
8) dz
wigniki (podnośniki), z wyjątkiem dz
wigników stanowiących fabryczne
wyposażenie pojazdów oraz mechanizmów wywrotu skrzyń ładunkowych pojazdów i
mechanizmów pochylania stołów technologicznych,
9) urzÄ…dzenia do manipulacji kontenerami,
10) przenośniki osobowe i towarowe,
11) osobowe i towarowe koleje linowe oraz wyciÄ…gi narciarskie,
12) pomosty ruchome z zespołem napędowym w przystaniach promowych.
z
Formularz zgłoszenia zawarty jest w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki
dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy
obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych (Dz.U. Nr 79, poz. 849), zmienione
rozporzÄ…dzeniem z dnia 20 lutego 2003 r. (Dz.U. Nr 50, poz. 426), wydane na
podstawie art. 23 ust. 5 ustawy o dozorze technicznym.
G.Sprawdzenia projektu, badanie prototypów i typów urządzeń,
Schemat certyfikacji ustalony wdg podziału na rodzaje urządzeń technicznych :
Zestawienie schematów procedur oceny zgodności przewidzianych w
dyrektywach "Nowego podejścia" związanych z działalnością Urzędu Dozoru
Technicznego
Schematy procedur oceny zgodności przewidziane są dla:
Dyrektywy 2006/95/WE dotycza
cej sprzętu elektrycznego przewidzianego do
stosowania w określonych granicach napięcia;
Dyrektywy 87/404/EWG dotyczącej prostych zbiorników ciśnieniowych;
Dyrektywy 89/336/EWG dotyczącej kompatybilności elektromagnetycznej;
Dyrektywy 90/396/EWG dotyczącej urządzeń spalających paliwa gazowe;
Dyrektywy 92/42/EWG dotyczącej efektywności energetycznej nowych
wodnych kotłów grzewczych opalanych paliwem ciekłym lub gazowym;
Dyrektywy 94/9/WE dotyczącej sprzętu i systemów zabezpieczających
przeznaczonych do używania w atmosferze potencjalnego wybuchu;
Dyrektywy 95/16/WE dotyczÄ…cej dz
wigów;
Dyrektywy 97/23/WE dotyczącej urządzeń ciśnieniowych;
Dyrektywy 98/37/WE dotyczÄ…cej maszyn.
11.9.Forma pisemna wykonania działań dozoru.
1. Inspektor sporządza protokół wykonania czynności dozoru technicznego.
Art. 33.
2. Odbiór protokołu potwierdza podpisem przedsiębiorca lub osoba przez niego
upoważniona. Jeden egzemplarz protokołu inspektor pozostawia u przedsiębiorcy.
3. Przedsiębiorca przechowuje zbiór protokołów dotyczących danego urządzenia
technicznego, zwany "księgą rewizyjną urządzenia".
11.10.Przepisy karne.
1. Kto dopuszcza do eksploatacji urzÄ…dzenie techniczne:
Art. 63.
1) bez otrzymania decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o
dopuszczeniu urzÄ…dzenia do eksploatacji lub obrotu,
2) wbrew decyzji organu właściwej jednostki dozoru technicznego o wstrzymaniu
eksploatacji lub wycofaniu z obrotu urzÄ…dzenia technicznego,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.
2. Tej samej karze podlega ten, kto przerabia urzÄ…dzenie techniczne bez zgody
organu właściwej jednostki dozoru technicznego.
Kto:
Art. 64.
1) uniemożliwia lub utrudnia wykonywanie czynności, o których mowa w art. 14
ust. 2,
 2) nie wykonuje obowiązku zawiadomienia organu właściwej jednostki dozoru
technicznego o niebezpiecznym uszkodzeniu urzÄ…dzenia technicznego lub
nieszczęśliwym wypadku związanym z eksploatacją urządzenia technicznego,
podlega karze grzywny.
Postępowanie w sprawach określonych w art. 64 następuje w trybie
Art. 65.
przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia, na podstawie wniosku
o ukaranie złożonego przez organ właściwej jednostki dozoru technicznego.
11.11.Warunki techniczne dozoru w zakresie eksploatacji niektórych maszyn.
Warunki techniczne dozoru technicznego wprowadzone rozporzÄ…dzeniami
ministra właściwego ds. gospodarki, wydane na podstawie art. 8 ust. 4 ustawy
o dozorze technicznym (Dz. U. z 2000 r. Nr 122, poz. 1321)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29
paz
dziernika 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w
zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. Nr 193, poz.
1890)
Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 lipca
2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie
eksploatacji niektórych urządzeń ciśnieniowych (Dz. U. Nr 135, poz. 1269).
RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać zbiorniki
bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów
trujących lub żrących (Dz.U. Nr63, poz. 572).
RozporzÄ…dzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie
warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać dz
wigniki
(Dz.U. Nr 4, poz. 43).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 września 2001 r. w sprawie
warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać zbiorniki
bezciśnieniowe i niskociśnieniowe przeznaczone do magazynowania materiałów
ciekłych zapalnych (Dz.U. Nr 113, poz. 1211).
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie warunków
technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać przenośniki kabinowe
i krzesełkowe (Dz.U. Nr 77, poz. 827)
11.12.AUDIO-WÓZKI JEZDNIOWE.
SZKOLENIA BHP.
1.Czy w programie szkolenia pracowników uwzględniono zagadnienia związane z zagrożeniami wynikającymi z
użytkowania wózków ?,
2.Czy pracownicy obsługujący wózki poddano wymaganym szkoleniom w dziedzinie bhp?,
3. Czy pracownicy wykonujący konserwacje i naprawy wózków poddano wymaganym szkoleniom w dziedzinie
bhp ?
4. Czy pracownicy wykonujący konserwacje i naprawy wózków innych niż podnośnikowe odbyli
specjalistyczne przeszkolenie w tym zakresie ?
BADANIA LEKARSKIE.
1. Czy pracownicy obsługujący wózki poddano profilaktycznym badaniom lekarskim ?
2. Czy pracownicy wykonujący konserwacje i naprawy wózków poddano profilaktycznym badaniom lekarskim
?
DODATKOWE KWALIFIKACJE.
1. Czy pracownicy obsługujący wózki posiadają wymagane dodatkowe kwalifikacje potwierdzone stosownym
dokumentem ?
2.Czy pracownicy obsługujący wózki zasilane gazem lub inni pracownicy dokonujący wymiany butli z gazem
zostali przeszkoleni w zakresie bezpiecznego użytkowania butli w tym ich bezpiecznej wymiany?
3. Czy pracownicy konserwujący wózki podnośnikowe (podlegające dozorowi technicznemu) posiadają
wymagane zaświadczenia kwalifikacyjne UDT?
OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO.
1.Czy ocena ryzyka zawodowego uwzęglenia zagrożenia wynikające z użytkowania wózków ?
2.Czy pracodawca poinformował pracowników wykonujących prace w warunkach zagrożenia wynikające z
użytkowania wózków o ryzyku zawodowym ?
MASZYNY I URZ
DZENIA TECHNICZNE.
1.Czy wózki mają odpowiednie urządzenia ochronne?
2.Czy wózki mają odpowiednie urządzenia sterownicze ?
3.Czy wózki przy pomocy których przemieszczane są osoby(przewożone lub podnoszone) są dostosowane do
tego przez producenta ?
4. Czy wózki są przystosowane bądz
wyposażone w sposób ograniczający ryzyko związane z ich wywróceniem
siÄ™?,
5. Czy wózki przeznaczone tylko do podnoszenia ładunków ( rzeczy) są wyraz
nie oznakowane w celu uniknięcia
przypadkowego ich wykorzystania do podnoszenia osób?
6.Czy wózki podnośnikowe są wyraz
nie oznakowane wartością maksymalnego dopuszczalnego udz
wigu ?
7.Czy transportowanie ładunków odbywa się zgodnie z przepisami i zasadami bhp ?
8.Czy pracodawca posiada wymienny osprzęt wózków dostosowany do specyfiki przewożonych ładunków?
9.Czy wózki pozostawione bez obsługi są zabezpieczone przed ich uruchomieniem przez osoby nieupoważnione
?
10. Czy wózki podlegające ocenie zgodności posiadają taką ocenę ?
11.Czy ładowanie akumulatorów wózków elektrycznych odbywa się w warunkach niepowodujących zagrożenia
: wybuchem, porażenia prądem elektrycznym, kontaktem z substancją żrącą ?
12.Czy użytkowane wózki posiadają opracowaną w języku polskim instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy
dotyczącą ich obsługi ?
13.Czy pracodawca prowadzi dokumentację eksploatacyjną wózków ?
14.Czy pracodawca poddaje wózki wstępnej kontroli, przed przekazaniem ich do użytkowania ?
15.Czy wózki poddaje się okresowej kontroli ?
16.Czy prowadzi siÄ™ rejestr kontroli?
17.Czy użytkowane wózki są w odpowiednim stanie technicznym ?
18.Czy pracownicy wykonujący konserwacje i naprawy wózków zostali upoważnieni przez pracodawcę do
wykonywania tych prac ?
19.Czy pracodawca posiada decyzje UDT zezwalające na eksploatacje wózków
podnośnikowych ?
20.Czy są prowadzone dzienniki konserwacji wózków podnośnikowych ?
21.Czy przestrzegane są terminy i zakres przeglądów konserwacyjnych wózków podnośnikowych ?
TRANSPORT.
1.Czy pracodawca opracował zasady ruchu na drogach wewnątrzzakładowych, w tym określił dopuszczalne
prędkości wózków ?
2.Czy wyznaczono wyraz
nie drogi?
3.Czy oznakowano drogi zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym ?
4.Czy drogi są dostosowane do gabarytów wózków/ przewożonego ładunku ?
5.Czy drogi, przejścia komunikacyjne i rampy utrzymane są we właściwym stanie technicznym ?
6.Czy zachowany jest Å‚ad i porzÄ…dek na drogach ?
7.Czy niebezpieczne miejsca i przeszkody są właściwie oznakowane i zabezpieczone ?
8.Czy w miejscach, w których możliwe jest niespodziewane wtargnięcie pieszych na drogę ruchu wózków
znajdują się barierki lub inne skuteczne środki ochronne ?
9.Czy pracodawca nadzoruje prace przy użyciu wózków , w tym przestrzeganie zasad ruchu i je egzekwuje ?
12.PR
D ELEKTRYCZNY.
Warunkiem przepływu prądu elektrycznego jest :
-występowanie z
ródła napięcia ( np. ogniwo, akumulator, prądnica itp.)
-zamknięty obwód elektryczny (np. z
ródło napięcia, przewodnik elektryczny,
odbiornik energii elektrycznej).
Przepływ prądu przez w/w obwód nie jest widoczny.
Objawy działania prądu przemiennego (50-60 Hz) na człowieka.
Zależne są one od natężenia prądu, czasu przepływu i drogi przepływu.
W raporcie IEC-479 przedstawiono w formie wykresu krzywe graniczne reakcji
organizmu człowieka przy porażeniu prądem elektrycznym o częstotliwości 50 Hz na
drodze lewa dłoń - stopy. Krzywe te, oznaczone literami a, b, c1, c2 i c3, są
granicami stref różnych skutków przepływu prądu rażenia.
Zasadniczo większość ludzi dorosłych nie odczuwa przepływu prądu o wartości
natężenia do 0,5 mA - strefa 1 i jej granica - prosta a na wykresie. Dlatego minimalną
wartość prądu, która wywołuje takie odczucia, nazywa się wartością progową
prądu odczuwania lub percepcji, która nie zależy od czasu przepływu prądu.
Krzywe graniczne reakcji organizmu człowieka przy porażeniu prądem elektrycznym
o częstotliwości 50 Hz na drodze lewa dłoń - stopy, wg IEC 479-1
a, b, c1, c2, c3 - krzywe graniczne reakcji organizmu,
1, 2, 3, 4 - strefy różnych skutków przepływu prądu rażenia,
tr - czas rażenia, Ir - wartość natężenia prądu rażenia
W miarę wzrostu natężenia prądu występują: mrowienie w palcach i drętwienie,
skurcze włókien mięśniowych i uczucie bólu. Im wyższa wartość prądu rażeniowego i
dłuższy czas jego przepływu, tym liczniejsze włókna mięśni dłoni ulegają skurczowi,
również tzw. skurczowi tężcowemu, który trwa tak długo, jak długo płynie prąd. Jest
to strefa 2 ograniczona krzywymi a i b.
Wartość progowa natężenia prądu, przy której jest jeszcze możliwe rozwarcie palców
przez samego porażonego, nazywana jest prądem samouwolnienia i wg IEC jest to
wartość 10 mA.
Widoczna jest tu zależność reakcji organizmu zarówno od wartości prądu, jak i od
czasu jego przepływu - przy większym natężeniu prądu płynącego w krótszym czasie
te same lub podobne odczucia i reakcje, co przy mniejszym natężeniu, ale w czasie
dłuższym. W tej strefie prąd rażeniowy zwykle nie powoduje żadnych skutków
fizjologicznych.
W strefie 3 - pomiędzy krzywymi b i c1 - obserwuje się nasilenie bólu, wzrost
ciśnienia krwi oraz skurcze tężcowe mięśni poprzecznie prążkowanych i skurcze
mięśni oddechowych (mięśni płuc - powyżej 20 mA), co może wywołać niedotlenienie
organizmu, trudności z oddychaniem, zwiększenie ilości dwutlenku węgla we krwi i
zakwaszenie tkanek, skutkiem czego może być sinica skóry i błon śluzowych. Zwykle
są to odwracalne skutki fizjologiczne - bez uszkodzeń organizmu. Istnieje jednak
duże prawdopodobieństwo pojawienia się odwracalnych zakłóceń powstawania i
przewodzenia impulsów w sercu, włącznie z migotaniem przedsionków serca
(fibrylacją) i przejściową blokadą pracy serca bez wystąpienia migotania komór,
nasilające się wraz ze wzrostem natężenia prądu i czasem jego przepływu. W
skrajnych przypadkach mogą występować skurcze naczyń wieńcowych i w efekcie
zawał mięśnia sercowego.
Przyjmuje się, że prąd o wartości natężenia 30 mA powoduje początek paraliżu dróg
oddechowych. Krzywa c1 oznacza graniczne wartości prądów niefibrylacyjnych.
W strefie 4 - na prawo od krzywej granicznej c1 - można zaobserwować te same
skutki prądu rażenia, co w strefie 3, nasilające się wraz ze wzrostem natężenia prądu
i czasu jego przepływu, ale dodatkowo może wystąpić migotanie (fibrylacja) komór
serca. Prawdopodobieństwo wystąpienia migotania komór serca rośnie do około 5%
- krzywa c2, 50% - krzywa c3 i ponad 50% - w obszarze powyżej krzywej c3. W
chwili rażenia zamiast miarowych, okresowych skurczów komór pojawiają się
niemiarowe, nieokresowe skurcze, o częstotliwości 400 do 600 na min. Jednocześnie
ciśnienie krwi gwałtownie maleje i jej przepływ może być zatrzymany, co spowoduje
w pierwszej kolejności niedotlenienie mózgu, a po czasie około 10 s - utratę
przytomności. Jeżeli proces będzie trwał dłużej, po dalszych 20 s nastąpi
zatrzymanie oddychania i początek śmierci klinicznej.
Rażonego człowieka można jeszcze uratować, jeżeli udzieli mu się skutecznej
pomocy przed upływem 3 do 5 min, tzn. przed upływem czasu, jaki bez dopływu
tlenu może przeżyć kora mózgowa.
Śmierć człowieka rażonego prądem elektrycznym o wartości wywołującej migotanie
komór serca lub skurcz tężcowy mięśni oddechowych następuje nie na skutek
bezpośredniego uszkodzenia tych organów, ale z powodu zakłócenia naturalnych
procesów życiowych. Przy prądach rażenia o wartości większej (około 1 A) śmierć
może nastąpić z powodu zatrzymania akcji serca i krążenia krwi.
ZAGROŻENIA SPOWODOWANE PR
DEM ELEKTRYCZNYM.
L.p. Zagrożenie
1 Porażenie prądem elektrycznym wskutek :
-dotyku bezpośredniego,
-dotyku pośredniego
2 Oddziaływanie łuku elektrycznego powstającego w trakcie zwarcia w
obwodzie lub w wyniku przerwania obciążonego obwodu
3 Oddziaływanie gromadzących się ładunków elektrostatycznych
4 Rozpływem prądów błądzących;
- od wyładowań atmosferycznych w wyniku zwarć doziemnych podczas
uszkodzenia izolacji urządzeń,
-występowaniem przepięć pochodzenia łączeniowego oraz atmosferycznych
5 Oddziaływaniem termicznym spowodowanym występowaniem zwarcia,
przeciążenia, przegrzania itp.
6 Oddziaływanie mechaniczne spowodowane niewłaściwym działaniem
urządzenia lub brakiem możliwości odłączenia
7 Oddziaływanie chemiczne
Wymagania kwalifikacyjne osób zajmujących się eksploatacją urządzeń,
instalacji i sieci elektroenergetycznych.
Uprawnienia do obsługi instalacji elektrycznych uzyskuje się po ukończeniu
szkolenie, zdaniu egzaminu i uzyskaniu świadectwa kwalifikacyjnego. Rodzaje prac,
stanowisk oraz urządzeń, instalacji i sieci energetycznych, przy których eksploatacji
jest wymagane posiadanie kwalifikacji określa Dziennik Ustaw z 2003 r. Nr 89 poz.
828 w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez
osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
RODZAJ URZ
DZEC
, INSTALACJI I SIECI, PRZY KTÓRYCH EKSPLOATACJI
JEST WYMAGANE POSIADANIE KWALIFIKACJI
Grupa 1. UrzÄ…dzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne wytwarzajÄ…ce,
przetwarzające, przesyłające i zużywające energię elektryczną:
1) urządzenia prądotwórcze przyłączone do krajowej sieci elektroenergetycznej
bez względu na wysokość napięcia znamionowego;
2) urządzenia, instalacje i sieci elektroenergetyczne o napięciu nie wyższym niż 1
kV;
3) urządzenia, instalacje i sieci o napięciu znamionowym powyżej 1 kV;
4) zespoły prądotwórcze o mocy powyżej 50 kW;
5) urzÄ…dzenie elektrotermiczne;
6) urzÄ…dzenia do elektrolizy;
7) sieci elektrycznego oświetlenia ulicznego;
8) elektryczna sieć trakcyjna;
9) elektryczne urzÄ…dzenia w wykonaniu przeciwwybuchowym;
10) aparatura kontrolno-pomiarowa oraz urzÄ…dzenia i instalacje automatycznej
regulacji; sterowania i zabezpieczeń urządzeń i instalacji wymienionych w pkt 1-9;
11) urzÄ…dzenia techniki wojskowej lub uzbrojenia;
12) urządzenia ratowniczo-gaśnicze i ochrony granic.
Eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które
spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i
:
stanowisk pracy
 1) eksploatacji - do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w
zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
2) dozoru - do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób
wykonujących prace w zakresie określonym w pkt 1 oraz stanowiska pracowników
technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.
Prace do których są potrzebne kwalifikacje dotyczą wykonywania czynności:
1) mających wpływ na zmiany parametrów pracy obsługiwanych urządzeń,
instalacji i sieci z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i wymagań ochrony
środowiska - w zakresie obsługi;
2) związanych z zabezpieczeniem i utrzymaniem należytego stanu technicznego
urządzeń, instalacji i sieci - w zakresie konserwacji;
3) związanych z usuwaniem usterek, uszkodzeń oraz remontami urządzeń,
instalacji i sieci w celu doprowadzenia ich do wymaganego stanu technicznego - w
zakresie remontów;
4) niezbędnych do instalowania i przyłączania urządzeń, instalacji i sieci - w
zakresie montażu;
5) niezbędnych do dokonania oceny stanu technicznego, parametrów
eksploatacyjnych, jakości regulacji i sprawności energetycznej urządzeń, instalacji i
sieci - w zakresie kontrolno-pomiarowym.
Nie wymaga się potwierdzenia posiadania kwalifikacji w zakresie obsługi
urządzeń i instalacji u użytkowników eksploatujących:
1) urządzenia elektryczne o napięciu nie wyższym niż 1 kV i mocy znamionowej
nie wyższej niż 20 kW, jeżeli w dokumentacji urządzenia określono zasady jego
obsługi;
Regulacje prawne we zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
urzÄ…dzeniach i instalacjach energetycznych
Podstawowym aktem prawnym określającym zasady bezpieczeństwa związane
elektrycznością jest Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 17 września 1999r.
W sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach
energetycznych.
W każdym urządzeniu elektrycznym z punktu widzenia jego budowy i możliwego
oddziaływania na człowieka ,wyróżnia się następujące elementy :
-części czynne, czyli takie przewodzące elementy, które z definicji przeznaczone są
do pracy w normalnych warunkach tz. znajdują się pod napięciem roboczym(
względem potencjału odniesienia np. ziemi lub przewodzącego podłoża) i służą do
przewodzenia prÄ…du roboczego
(szyny zbiorcze wszelkich urządzeń zasilających i rozdzielczych (rozdzielnice, tablice
bezpiecznikowe, przetwornice), żyły fazowe i neutralne przewodów i kabli, zaciski
przyłączeniowe, elementy stykowe zestawów wtyczka-gniazdko, uzwojenia (prądnic
transformatorów, silników, przekaz
ników) elementy grzejne itp.
-części przewodzące dostępne, czyli takie przewodzące elementy, które z definicji
mogą być dotknięte i nie są normalnie pod napięciem, lecz które mogą znalez
ć się
pod napięciem gdy zawiedzie izolacja podstawowa, są to metalowe elementy
wiążące się w jakikolwiek sposób z urządzeniami elektrycznymi, lecz które nie służą
do przewodzenia prądu roboczego ( w warunkach normalnej pracy), ale które w
warunkach wystąpienia uszkodzenia lub zakłócenia mogą np. przewodzić prąd
zwarciowy- a więc w konsekwencji może się pojawić na nich napięcie dotykowe
spodziewane, także o wartości niebezpiecznej dla człowieka np. szafy i skrzynki
stanowiące obudowę urządzeń zasilających i rozdzielczych, pancerze kabli, kadzie
transformatorów, korpusy maszyn zasilanych energią elektryczną, kadłuby prądnic i
silników, obudowy odbiorników (elektronarzędzi ,grzałek, opraw oświetleniowych itp.)
czy czujników, kaset i pulpitów sterowniczych, wszelkie osłony (pokrywy, drzwiczki)
wnęk aparaturowych w urządzeniach itp.
-części przewodzące obce, czyli takie przewodzące elementy, które z definicji nie
stanowią części uradzenia elektrycznego, lecz mogą wprowadzić pewien potencjał (
zwykle ziemi), sÄ… nimi wszystkie metalowe elementy nie zwiÄ…zane z urzÄ…dzeniem
elektrycznym i nie służące do przewodzenia prądu, ale które w warunkach
uszkodzenia lub zakłóceń mogą być częścią obwodu rażeniowego np. ze względu
na połączenie z ziemią,
np. elementy konstrukcji budowli stalowe słupy, elementy wyposażenia budowli ( np.
stalowe drabiny, klapy włazów, okna i drzwi, instalacje metalowe (np. rurociągi wody,
gazu ,grzejniki itp.).
Ochrona przeciwporażeniowa
W celu ochrony człowieka przed skutkami porażenia prądem elektrycznym są
stosowane następujące środki ochrony przeciwporażeniowej:
środki nietechniczne takie, jak:
żð popularyzacja sposobów i zasad bezpiecznego użytkowania energii
elektrycznej,
żð szkolenie wstÄ™pne i okresowe wszystkich pracowników użytkujÄ…cych
urządzenia elektryczne i obsługujących urządzenia elektryczne
żð wymagania kwalifikacyjne dla pracowników obsÅ‚ugujÄ…cych urzÄ…dzenia
elektryczne,
żð organizacja pracy (instrukcje eksploatacji urzÄ…dzeÅ„ elektroenergetycznych,
pisemne polecenia wykonywania prac, znaki ostrzegawcze)
żð egzekwowanie przestrzegania reguÅ‚ bezpieczeÅ„stwa,
żð badania okresowe,
żð szkolenie w zakresie udzielania pierwszej pomocy przy porażeniach.
środki techniczne takie, jak:
żð ochrona przed dotykiem bezpoÅ›rednim (ochrona podstawowa),
żð ochrona przed dotykiem poÅ›rednim (ochrona dodatkowa),
żð ochrona przed dotykiem bezpoÅ›rednim i poÅ›rednim - realizowana przez
zasilanie napięciem bezpiecznym,
żð sprzÄ™t ochronny (w tym Å›rodki ochrony indywidualnej)  dla zastosowaÅ„, w
których wyżej wymienione nie mogą być wykorzystane (np. przy naprawie
urządzeń elektroenergetycznych) .
Ochrona przed dotykiem bezpośrednim ma za zadanie chronić ludzi i zwierzęta
przed zagrożeniami wynikającymi z dotyku do części czynnych urządzeń. Zasadę
realizuje się poprzez uniemożliwienie (utrudnienie) człowiekowi dotyku do tych
części. W urządzeniach elektrycznych o napięciu do 1kV wymaga się zastosowania
przynajmniej jednego z następujących środków ochrony:
żð izolowanie części czynnych jest sposobem stosowanym zwykle w procesie
produkcyjnym przez wytwórcę urządzenia. Polega na całkowitym pokryciu
części czynnych izolacją roboczą o dużą wartości rezystancji oraz o
odpowiedniej wytrzymałości elektrycznej. Jeżeli izolacja jest wykonana w trakcie
montażu instalacji, to jej jakość powinna potwierdzona próbami analogicznymi
do tych, którym poddaje się izolacje podobnych urządzeń produkowanych
fabrycznie.
żð stosowanie obudów lub osÅ‚on oraz ogrodzeÅ„ polega na umieszczeniu w ich
wnętrzu części czynnych, które z rożnych względów nie mogą być powleczone
izolacją, co zapobiegania dotykowi bezpośredniemu. Obudowy i osłony chronią
także aparaty i urządzenia elektryczne przed niekorzystnymi wpływami
środowiska. Obudowy i osłony powinny zapewniać stopień ochrony co najmniej
IP2X. A
atwo dostępne górne poziome powierzchnie ogrodzeń i obudów powinny
mieć stopień ochrony co najmniej IP4X. Ogrodzenia i obudowy powinny być
trwale zamocowane zapewniając wymagany stopień ochrony.
żð stosowanie barier i przeszkód jest ochronÄ… przed niezamierzonym (a nie przed
rozmyślnym) dotknięciem części czynnych. Może być stosowana tylko w
przestrzeniach dostępnych wyłącznie dla osób posiadających odpowiednie
kwalifikacje (np. przestrzenie lub pomieszczenia ruchu elektrycznego).
żð umieszczenie części czynnych poza zasiÄ™giem rÄ™ki polega na umieszczaniu
części czynnych tak, by były niedostępne z danego stanowiska. Oznacza to, że
znajdować się muszą poza obszarem w kształcie walca o średnicy 2,5 m, który
rozciąga się 2,5 m ponad poziomem ustawienia stóp człowieka i 1,25 m poniżej
tego poziomu. W miejscach w których wykonuje się czynności z użyciem
przedmiotów przewodzących o dużej objętości lub długości odległości powinny
być powiększone tak, aby zostały uwzględnione odpowiednie wymiary tych
przedmiotów.
Rysunek 1. Część czynna poza zasięgiem ręki
żð ochrona przed napiÄ™ciami szczÄ…tkowymi ma na celu zapobieżenie porażeniu
wskutek dotyku do części czynnych, na których może utrzymywać się napięcie
po odłączeniu od zasilania.
Ochrona przed dotykiem pośrednim ma na celu ograniczenie skutków porażenia
w razie dotknięcia do części przewodzących dostępnych, które niespodziewanie
znalazły się pod niebezpiecznym napięciem (np. wyniku uszkodzenia izolacji).
Działanie takie powinno być realizowane poprzez:
żð uniemożliwienie przepÅ‚ywu prÄ…du przez ciaÅ‚o czÅ‚owieka lub zwierzÄ™cia, lub
żð ograniczenie wartoÅ›ci prÄ…du rażeniowego lub czasu jego przepÅ‚ywu.
Ochrona przed dotykiem pośrednim w urządzeniach elektrycznych niskiego napięcia
może być osiągnięta przez zastosowanie co najmniej jednego z poniżej
wymienionych środków:
samoczynnego wyłączania zasilania ochrona powinna być tak wykonana, aby w razie
zwarcia między częścią czynną a częścią przewodzącą dostępną lub przewodem
ochronnym, spodziewane napięcie dotykowe o wartości większej niż 50 V prądu
przemiennego lub 120 V prądu stałego (nietętniącego) było wyłączane tak szybko,
aby nie wystąpiły niebezpieczne skutki patofizjologiczne. Urządzeniami samoczynnie
wyłączającymi prąd zwarcia, mogą być:
żð zabezpieczenia przetężeniowe (reagujÄ…ce na wzrost wartoÅ›ci prÄ…du w
obwodzie), np. bezpieczniki topikowe albo wyłączniki samoczynne z
wyzwalaczami lub przekaz
nikami nadprÄ…dowymi,
żð urzÄ…dzenia ochronne różnicowoprÄ…dowe reagujÄ…ce na pojawienie siÄ™ prÄ…du
upływu z obwodu
żð urzÄ…dzeÅ„ II klasy ochronnoÅ›ci lub o izolacji równoważnej polega na
niedopuszczeniu do pojawienia się w czasie użytkowania niebezpiecznego
napięcia dotykowego na częściach przewodzących dostępnych w fabrycznie
produkowanych urzÄ…dzeniach elektrycznych. Obudowa izolacyjna powinna
być odporna na spodziewane narażenia mechaniczne, elektryczne i
termiczne.
żð izolowanie stanowiska polega na izolowaniu od ziemi stanowiska pracy,
polega na uniemożliwieniu pracownikowi dotknięcia do jakichkolwiek części
przewodzących dostępnych/obcych innych, niż należące do użytkowanego
urządzenia (występujących w zasięgu rąk).Uszkodzenie izolacji podstawowej
urządzenia nie skutkuje porażeniem ,gdyż środowisko jest wokół niego
nieprzewodzące brak jest możliwości zamknięcia obwodu rażeniowego dla
prądu doziemnego. Wymaga się użycia materiałów izolacyjnych na wszystkich
dostępnych dla pracownika powierzchniach oraz nie zezwala się na stosowanie
przewodu ochronnego wyrównawczych innych uziemionych instalacji czy mas
metalowych.
żð nieuziemionych poÅ‚Ä…czeÅ„ wyrównawczych polega na poÅ‚Ä…czeniu ze sobÄ…
wszystkich jednocześnie dostępnych części przewodzących obcych i części
przewodzących dostępnych odpowiednim przewodem wyrównawczym, co
zapobiega pojawieniu się niebezpiecznych napięć dotykowych
Rysunek 2. Przykład połączeń wyrównawczych głównych i miejscowych w
budynku
Równoczesna ochrona przed dotykiem bezpośrednim i dotykiem pośrednim
polega na zasilaniu urządzeń bardzo niskim napięciem, nie stanowiącym zagrożenia
dla człowieka, ze spełniającego odpowiednie warunki z
ródła energii takiego, jak:
żð transformator ochronny albo urzÄ…dzenie równoważne (przetwornica)
żð z
ródło elektrochemiczne (np. bateria akumulatorów).
Obwód ma być odseparowany od ziemi (SELV) lub uziemiony (PELV). Gniazda
wtyczkowe i wtyczki stosowane w obwodach o bardzo niskim napięciu nie mogą
pasować do wtyczek i gniazd wtyczkowych stosowanych w innych obwodach. Części
czynne obwodów SELV nie powinny być połączone z uziomem ani z częściami
czynnymi i przewodami ochronnymi wchodzącymi w skład innych obwodów
Stopień ochrony zapewniany przez obudowy (tzw. kod IP) jest miarą ochrony
zapewnianej przez obudowy przed dostępem do znajdujących się w nich części
niebezpiecznych, jak też przed wnikaniem obcych ciał stałych i/lub wody do
wewnÄ…trz.
Kod IP składa się z dwóch cyfr charakterystycznych, których podawanie jest
obowiązkowe  ich znaczenie podano w poniższej tabeli. Jeżeli cyfra
charakterystyczna nie jest określona lub jest nieistotna, jej miejsce w kodzie IP
zajmuje znak X (np. IPX5, IPX2, IPXXC).
Urządzenia elektryczne, z punktu widzenia ochrony przeciwporażeniowej, dzieli się
na cztery klasy ochronności: 0, I, II i III.
Klasy ochronności urządzeń elektrycznych
1 - izolacja podstawowa, 2 - części czynne urządzenia, 3 - izolacja dodatkowa,
4 - przewód ochronny, 5 - przewody zasilające
Klasa 0 - urządzenia, w których zastosowano tylko izolację podstawową, nie mające
zacisku uziemienia ochronnego i Å‚Ä…czone z sieciÄ… zasilajÄ…cÄ… przewodem
dwużyłowym bez żyły ochronnej, zakończonym wtykiem bez styku ochronnego (jeżeli
jest to przewód ruchomy). Oznacza to, iż taki wyrób wyposażono tylko w ochronę
przed dotykiem bezpośrednim, natomiast ochrona przed dotykiem pośrednim nie jest
konstrukcyjnie przewidziana.
Klasa I - urządzenia, w których zastosowano izolację podstawową i wyposażono je w
zaciski ochronne do łączenia części przewodzących dostępnych z przewodem
ochronnym układu sieciowego, czyli przewidziane do objęcia ochroną przed dotykiem
pośrednim. Zacisk ochronny powinien być oznaczony symbolem uziemienia
ochronnego, który jest często utożsamiany z oznaczeniem I klasy ochronności.
Klasa II - urządzenia, w których zastosowano izolację podstawową oraz izolację
dodatkową - wszystkie części przewodzące dostępne są, niezależnie od izolacji
roboczej, oddzielone od części czynnych izolacją podwójną lub wzmocnioną, której
konstrukcja uniemożliwia powstanie uszkodzenia grożącego porażeniem w
warunkach normalnego użytkowania podczas założonego czasu trwałości wyrobu.
Urządzenia te nie potrzebują doprowadzenia przewodu ochronnego, nie mają więc
zacisku ochronnego i są łączone z siecią zasilającą dwużyłowym przewodem
(jednakże niektóre z nich mogą być wyposażone w wewnętrzny zacisk ochronny,
którego obecność wynika z innych wymagań). Ruchomy przewód powinien być
zakończony wtyczką ze  ślepym wgłębieniem na styk ochronny gniazda wtykowego
lub płaskim wtykiem z kołkami stykowymi pokrytymi do połowy długości powłoką
izolacyjną ze względu na bezpieczeństwo dotykowe. Symbol graficzny II klasy
ochronności pokazuje poniższy rysunek. Symbol przedstawiony na rys. d) należy
umieszczać na zewnątrz i wewnątrz obudowy urządzenia elektrycznego, gdy spełnia
ona warunki II klasy ochronności lub izolacji równoważnej.
Klasa III - urządzenia, które mogą być zasilane jedynie bardzo niskim napięciem
bezpiecznym SELV (Safety Extra-Low Voltage) lub bardzo niskim napięciem
ochronnym PELV (Protection Extra-Low Voltage), a więc o wartości nie większej niż
50 V prądu przemiennego i 120 V prądu stałego (napięcia zakresu I - tabela poniżej).
Symbol graficzny III klasy ochronności pokazuje rys. f) poniżej.
Symbole graficzne uziemienia I klas ochronności:
a - uziemienie (symbol ogólny),
b - uziemienie ochronne,
c - uziemienie ochronne, symbol spotykany,
d - symbol na urządzeniu - urządzenie spełniające warunki ii klasy ochronności lub
izolacji równoważnej,
e  oznaczenie II klasy ochronności,
f  oznaczenieIII klasy ochronności
Åšrodki ochrony indywidualnej
Rękawice elektroizolacyjne
Do ochrony rąk przed porażeniem prądem elektrycznym stosuje się rękawice
elektroizolacyjne (rękawice dielektryczne), które zgodnie z polskimi przepisami, mogą
być stosowane jako sprzęt ochronny przy pracy z prądem o napięciu do 1 kV. Przy
wyższych napięciach, rękawice elektroizolacyjne mogą być stosowane tylko jako
pomocniczy sprzęt ochronny, co oznacza, że muszą być one stosowane
jednocześnie z niezbędnymi zabezpieczeniami technicznymi. Rękawice
elektroizolacyjne można podzielić na sześć klas, różniących się między sobą
właściwościami elektrycznymi. Każdej z sześciu klas odpowiada inna wartość
napięcia probierczego tj. napięcia prądu, które rękawica musi wytrzymać przy
badaniu w określonych w normie warunkach, w czasie trzech minut.
Rysunek 3. Rękawice ochronne
Obuwie elektroizolacyjne
Obuwie ochronne elektroizolacyjne jest stosowane jako dodatkowy sprzęt ochrony osobistej podczas pracy
przy urządzeniach elektrycznych o napięciu powyżej 250 V.
Dodatkowy sprzęt ochrony osobistej użyty sam nie stanowi pełnego zabezpieczenia, natomiast użyty łącznie
ze sprzętem zasadniczym zwiększa pewność bezpieczeństwa pracy.
Sprzęt ochrony oczu i twarzy chroniący przed porażeniem prądem
elektrycznym
Do ochrony oczu i twarzy przed Å‚ukiem powstajÄ…cym przy zwarciu elektrycznym
stosowane są osłony twarzy. Osłony te nie powinny mieć zewnętrznych elementów
metalowych oraz powinny zapewniać ochronę całej twarzy. Minimalna wysokość
szybek powinna wynosić 150 mm, a grubość co najmniej 1,2 mm.
Rysunek 4. Osłona oczu i twarzy
Wymagania bezpieczeństwa dotyczące organizacji pracy
Prace przy urządzeniach elektrycznych z uwagi na zagrożenia powinny być
wykonywane z zachowaniem szczególnej ostrożności. W zależności od charakteru,
prace te mogą być wykonywane bez polecenia lub na polecenie.
Bez polecenia mogą być wykonywane:
Czynności związane z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego;
Czynności związane z ratowaniem urządzeń przed zniszczeniem;
Czynności stałe, wykonywane przez wyznaczonych pracowników, określone w
szczegółowych instrukcjach stanowiskowych i eksploatacyjnych m. in. oględziny
oraz prace związane z likwidacją lub zapobieżeniem powstania przerw w
dostawie energii elektrycznej.
Prace wykonywane bez polecenia nie wymagajÄ… uzyskania zgody na ich
rozpoczęcie.
Na polecenie pisemne należy wykonywać:
Prace wykonywane w warunkach szczególnego zagrożenia życia lub zdrowia
ludzkiego, m. in. prace konserwacyjne lub remontowe wykonywane przy
urządzeniach znajdujących się całkowicie lub częściowe pod napięciem, przy
wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii
napowietrznej o napięciu 1kV i wyższym , jeżeli drugi tor linii pozostaje pod
napięciem;
Prace szczególnie niebezpieczne w warunkach danego zakładu pracy,
wynikające ze stanu urządzeń, pomieszczeń itp. pomimo, że nie są zaliczane do
prac szczególnego zagrożenia dla zdrowia i życia ludzkiego, jeżeli kierownictwo
zakładu lub poleceniodawca uznaje w danym przypadku za właściwe.
Na polecenie ustne należy wykonywać prace, które nie wymagają polecenia
pisemnego. Polecenie ustne może być wydane bezpośrednio, drogą radiową lub
przez telefon, przez osoby sprawujÄ…ce kierownictwo bÄ…dz
nadzór nad eksploatacją
urządzeń elektroenergetycznych.
Polecenie wykonania pracy powinno w szczególności określać:
Jej zakres, rodzaj, miejsce i termin;
Åšrodki i warunki do bezpiecznego wykonania pracy;
Liczbę pracowników skierowanych do prac;
Pracowników odpowiedzialnych za organizację i wykonanie pracy, pełniących
funkcje;
Koordynującego lub dopuszczającego  przez podanie stanowiska służbowego
lub imiennie;
Kierownika robót, nadzorującego lub kierującego zespołem pracowników 
imiennie;
Planowanie przerwy w czasie pracy;
W przypadku gdy prace będzie wykonywał zespół pracowników nie będący zespołem
pracowników kwalifikowanych lub kierujący zespołem nie posiada świadectwa
kwalifikacyjnego powinien być powołany nadzorujący przez poleceniodawcę.
Nadzorujący nie powinien wykonywać innych prac poza czynnościami nadzoru.
Funkcję kierującego zespołem pracowników kwalifikowanych powinien pełnić
pracownik posiadający ważne świadectwo kwalifikacyjne. Do obowiązków
kierującego zespołem pracowników nie posiadających kwalifikacji należy:
- Dobrać pracowników o umiejętnościach zawodowych odpowiednich do
wykonania poleconej pracy;
- Zapewnienie wykonania pracy w sposób bezpieczny;
- Egzekwowanie od członków zespołu stosowania właściwych środków
ochronnych;
- Nadzorowanie przestrzegania przez podległych pracowników przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy w czasie wykonywania pracy.
Wymagania bezpieczeństwa związane z procedurami wykonywania prac
Rozróżnia się trzy oddzielne procedury wykonywania prac:
1. prace przy wyłączonym napięciu
2. prace pod napięciem
3. prace w pobliżu napięcia
Bezpieczeństwo prac wykonywanych przy wyłączonym napięciu
Po wyznaczeniu urządzeń elektrycznych należy w ustalonej kolejności wykonać
następujące czynności:
1. wyłączenie i odłączenie urządzenia
2. zabezpieczenie przed ponownym załączeniem
3. sprawdzenie braku napięcia
4. zwarcie i uziemienie zacisków urządzenia
5. osłonięcie i ogrodzenie sąsiednich części pod napięciem.
Osoby biorące udział w tego rodzaju pracach powinny być wykwalifikowane lub
poinstruowane, bÄ…dz
nadzorowane przez osobÄ™ wykwalifikowanÄ… lub przeszklonÄ….
Dla urządzeń wysokiego napięcia w celu uniknięcia pomyłek powinien być
przygotowany formalny, szczegółowy opis części izolowanych oraz części
uziemionych.
Uziemienie i zwieranie
Wszystkie części urządzenia wysokiego napięcia oraz niektóre niskiego napięcia, na
których będzie wykonywana praca powinny być uziemione i zwarte. Uziemienia i
zwieracze przenośne lub uziemniki stałe powinny być widoczne z miejsca pracy.
W instalacjach bardzo niskiego i niskiego napięcia uziemienie i zwieranie nie zawsze
jest konieczne, z wyjątkiem sytuacji gdy istnieje ryzyko że urządzenie znajdzie się
pod napięciem.
Zabezpieczenie przed ponownym załączeniem
Wszystkie łączniki wykorzystywane do wyłączenia i odłączenia urządzenia
elektrycznego powinny być zabezpieczone przed ponownym załączeniem, najlepiej
poprzez ich mechaniczną blokadę. Jeżeli do działania łączników potrzebne jest
pomocnicze z
ródło zasilania, to należy je również wyłączyć.
Sprawdzenie braku napięcia
 Brak napięcia należy sprawdzić w miejscu pracy lub tak blisko miejsca pracy jak to
tylko jest możliwe. Gdy do sprawdzenia braku napięcia w urządzeniach używa się
zdalnie sterowane uziemniki, pozycja łącznika powinna być niezawodnie
sygnalizowana przez system zdalnego sterowania.
Przywrócenie zasilania po zakończeniu pracy
Po zakończeniu prac osoby powinny opuścić miejsce pracy, powinny zostać usunięte
wszystkie narzędzia, sprzęt i wyposażenie używane podczas pracy. Wtedy może być
rozpoczęta procedura ponownego załączenia napięcia. Gdy zostało usunięte chociaż
jedno z zabezpieczeń urządzenie należy uznać za będące pod napięciem.