Gaz ziemny Strona 1 z 4
Państwowy Instytut Geologiczny
Państwowy Instytut Badawczy
Zakład Geologii Gospodarczej
Gaz ziemny
Głównym regionem występowania złó\
gazu ziemnego w naszym kraju jest Ni\
Polski. Zło\
a gazu ziemnego znane są
równie\
z przedgórza Karpat. Niewielkie zasoby gazu występują tak\
e w małych zło\
ach obszaru Karpat oraz w polskiej strefie
ekonomicznej Bałtyku (mapa). Około trzy czwarte zasobów gazu znajduje się w utworach miocenu i czerwonego spągowca, a
pozostałe w osadach kambru, dewonu, karbonu, cechsztynu, jury i kredy.
Na Ni\
u Polskim zło\
a gazu ziemnego występują w regionie przedsudeckim i wielkopolskim w utworach permu, a na
Pomorzu Zachodnim w utworach karbonu i permu. Gaz występuje w zło\
ach typu masywowego i blokowego o wodno- lub
gazowo-naporowych warunkach eksploatacji. W tym obszarze jedynie cztery zło\
a zawierają gaz wysokomentanowy,
w pozostałych zło\
ach dominuje gaz ziemny zaazotowany zawierający od 30 do ponad 80 % metanu. Jest to zatem często
mieszanina metanowo-azotowa albo azotowo-metanowa. W 15 zło\
ach dotychczas niezagospodarowanych, najczęściej
rozpoznanych wstępnie, stwierdzono występowanie mieszaniny azotowo metanowej o zawartości poni\
ej 30 % metanu.
Zło\
a, w których gaz ziemny zawiera ponad 90 % azotu, określany nazwą  azotowy gaz ziemny zostały omówione
odrębnie.
Na przedgórzu Karpat zło\
a gazu ziemnego występują w utworach jurajskich, kredowych i mioceńskich. Jest to
najczęściej gaz wysokometanowy, niskoazotowy, a jedynie w czterech zło\
ach występuje gaz zaazotowany. Zło\
a nale\
ą do
strukturalno-litologicznych, wielowarstwowych, rzadziej masywowych, produkujących w warunkach gazowo-naporowych.
W Karpatach gaz ziemny występuje w utworach kredowych i trzeciorzędowych, zarówno w zło\
ach samodzielnych, jak i
towarzysząc zło\
om ropy naftowej lub kondensatu. Wydobycie gazu ze złó\
karpackich przebiega w warunkach gazowo-
naporowych. Gaz jest wysokometanowy (przewa\
nie zawiera powy\
ej 85 % metanu), niskoazotowy (średnio jego zawartość
wynosi kilka procent).
W Polskiej strefie ekonomicznej Bałtyku gaz ziemny występuje w zło\
ach B 4 i B 6 oraz towarzyszy ropie naftowej w
zło\
ach B 3 i B 8.
W zło\
ach Ni\
u Polskiego występuje obecnie 66 % udokumentowanych zasobów gazu ziemnego. Na przedgórzu Karpat
znajduje się 30 % tych zasobów. Zasoby strefy morskiej Bałtyku oraz Karpat odgrywają rolę podrzędną (odpowiednio 3,5 oraz
0,7 % zasobów krajowych).
W tabeli 1 zestawiono wielkość zasobów wydobywalnych gazu ziemnego ze złó\
gazowych oraz złó\
ropnych i
kondensatowych, z uwzględnieniem stopnia ich rozpoznania i stanu zagospodarowania. Podane wartości dotyczą gazu
zwykłego i nie oddają gazu w przeliczeniu na gaz wysoko metanowy. (Gaz wysokometanowy = zasoby wydobyte x rzeczywiste
ciepło spalania/ciepło spalania dla wysokiego metanu (ok. 34 MJ/m3).
Tabela 1
GAZ ZIEMNY - mln m3
ogółem
zło\
a gazowe
zło\
a ropne
zło\
a kondensatowe
Ilość Zasoby wydobywalne Zasoby
Wyszczególnienie złó\
bilansowe pozabi- przemys-
Razem A+B C lansowe łowe
I. ZASOBY OGÓA
EM 271 140 561.44 91 503.58 49 057.86 2 252.70 73 885.34
25 166.34 10 173.32 14 802.31 661.17 12 790.48
110 637.00 76 572.16 34 255.55 1 591.53 56 400.48
4 758.10 4 758.10 - - 4 694.38
w tym - zasoby złó\
zagospodarowanych
Razem - 191 109 350.94 78 561.95 30 788.99 23.79 61 301.96
14 847.32 7 727.75 7 119.57 11.04 8 214.00
89 745.52 65 958.55 23 669.42 12.75 48 393.58
4 758.10 4 758.10 - - 4 694.38
Karpaty 30 1 031.40 617.16 414.24 19.73 450.89
124.97 30.58 94.39 7.57 5.28
784.93 465.08 319.85 12.16 324.11
121.50 121.50 - - 121.50
Przedgórze 73 37 855.47 24 413.00 13 442.47 0.59 14 266.74
194.16 194.14 0.02 - 18.75
37 122.41 23 679.96 13 442.45 0.59 13 772.81
538.90 538.90 - - 475.18
Ni\
86 669 425.08 52 974.02 16 451.06 3.47 45 607.32
13 489.20 6 945.26 6 543.94 3.47 7 233.45
51 838.18 41 931.06 9 907.12 - 34 276.17
4 097.70 4 097.70 - - 4 097.70
2010-01-30
Gaz ziemny Strona 2 z 4
Bałtyk 2 1 038.99 557.77 481.22 - 956.52
1 038.99 557.77 481.22 - 956.52
- - - - -
- - - - -
w tym - zasoby złó\
nie zagospodarowanych
Razem - 68 31 010.55 12 941.63 18 068.92 2 072.75 12 583.38
10 119.07 2 445.57 7 673.50 650.00 4 576.48
20 891.48 10 496.06 10 395.42 1 422.75 8 006.90
- - - - -
Karpaty 2 240.00 240.00 - 73.00 -
- - - - -
240.00 240.00 - 73.00 -
- - - - -
Przedgórze 16 1 765.00 264.00 1 501.00 3.00 159.67
- - - - -
1765.0 264.00 1 501.00 3.00 159.67
- - - - -
Ni\
48 24 526.10 12 437.63 12 088.47 1 996.75 8 658.46
5 639.62 2 445.57 3 194.05 650.00 811.23
18 886.48 9 992.06 8 894.42 1 346.75 7 847.23
- - - - -
Bałtyk 2 4 479.45 - 4 479.45 - 3 765.25
4 479.45 - 4 479.45 - 3 765.25
- - - - -
- - - - -
w tym - zło\
a, których eksploatacji zaniechano
Razem - 12 199.95 - 199.95 156.16 -
9.24 - 9.24 0.13 -
190.71 - 190.71 156.03 -
- - - - -
Karpaty 2 - - - 91.88 -
- - - - -
- - - 91.88 -
- - - - -
Przedgórze 4 - - - 64.15 -
- - - - -
- - - 64.15 -
- - - - -
Ni\
6 199.95 - 199.95 0.13 -
9.24 - 9.24 0.13 -
190.71 - 190.71 - -
- - - - -
W 2008 r. stan wydobywalnych zasobów gazu ziemnego wynosił 140 561 mln m3 i w porównaniu z rokiem poprzednim
nastąpił przyrost zasobów o 1 739 mln m3. Przyrost zasobów powstał w wyniku udokumentowania nowych złó\
(9 nowych złó\
,
jedno skreślone z bilansu) oraz lepszego rozpoznania złó\
ju\
udokumentowanych. Udokumentowano następujące nowe zło\
a:
Ołobok (5,8 mln m3), Roszków (859,78 mln m3), Wilga (167,00 mln m3), Góra Ropczycka (84,26 mln m3), Grodzisko Dolne
(142,33 mln m3), Je\
owe NW (24,74 mln m3), A
apanów (79,55 mln m3), A
apczyca (tylko pzb.) oraz Wola Rokietnicka (109,53
mln m3). Największy przyrost zasobów nastąpił w zło\
u Paproć (3 305,0 mln m3) i B4 (672,40 mln m3).
Zasoby zagospodarowanych złó\
gazu ziemnego wynoszą 109,35 mld m3, co stanowi 77,8 % ogólnej ilości zasobów
wydobywalnych.
Zasoby przemysłowe złó\
gazu ziemnego w 2008 r. wyniosły 73,89 mld m3 .
W bilansie ujęto zasoby gazu ze złó\
wyłączonych z eksploatacji i przeznaczonych na magazyny gazu ziemnego.
Pozostałe w nich zasoby gazu są traktowane jako poduszka gazowa (pojemność buforowa) i nie będą wydobyte w okresie
istnienia magazynu. Na magazyny podziemne przeznaczono zło\
a Wierzchowice (4 098 mln m3), Strachocina (122), Husów
(373), Brzez
nica (46), Swarzów (29) i Bonikowo. W rozwa\
aniach studialnych brane są pod uwagę zło\
a Brzostowo, śuchlów i
Załęcze. A
ączne zasoby gazu w poduszkach buforowych wynoszą 4 758 mln m3. Magazyny gazu buduje się tak\
e w zło\
ach
soli. Aktualnie czynny jest jeden magazyn gazu  Mogilno II , a magazyn  Kosakowo jest w trakcie budowy. Magazyn  Góra
słu\
y do przechowywania paliw płynnych. A
ącznie wydano 11 koncesji na magazynowanie gazu i paliw płynnych.
W 2008 r. wydobycie gazu ziemnego ze złó\
o zasobach udokumentowanych i szacunkowych (tab.2) wynosiło 5096,42
mln m3 i było o 87,05 mln3 mniejsze ni\
w roku 2007.
Tabela 2
Wydobycie gazu ziemnego - mln m3
z udokumentowanych zasobów
Wyszczególnienie Ogółem bilansowych pozabilan-
Razem A+B C sowych
OGÓA
EM 5 096.42 5 095.42 4 454.19 641.23 1.00
2010-01-30
Gaz ziemny Strona 3 z 4
w tym :
-ze złó\
gazowych 4 698.66 4 698.03 4 076.48 621.55 0.63
-ze złó\
ropy naftowej 391.30 390.93 371.25 19.68 0.37
-ze złó\
kondensatu i 6.46 6.46 6.46 - -
gazolinowych
-w tym hel 1.03 1.03 1.03 - -
KARPATY 33.04 32.17 28.30 3.87 0.87
w tym :
-ze złó\
gazowych 30.41 29.88 26.20 3.68 0.53
-ze złó\
ropy naftowej 2.18 1.84 1.65 0.19 0.34
-ze złó\
kondensatu i 0.45 0.45 0.45 - -
gazolinowych
PRZEDGÓRZE 1 718.27 1 718.17 1 263.09 455.08 0.10
w tym :
-ze złó\
gazowych 1 716.70 1 716.60 1 261.52 455.08 0.10
-ze złó\
ropy naftowej 1.57 1.57 1.57 - -
NIś 3 315.83 3 315.80 3 148.99 166.81 0.03
w tym :
-ze złó\
gazowych 2 951.55 2 951.55 2 788.76 162.79 -
-ze złó\
ropy naftowej 358.27 358.24 354.22 4.02 0.03
-ze złó\
kondensatu i 6.01 6.01 6.01 - -
gazolinowych
-w tym hel 1.03 1.03 1.03 - -
BAA
TYK 29.28 29.28 13.81 15.47 -
w tym :
-ze złó\
ropy naftowej 29.28 29.28 13.81 15.47 -
Na poni\
szej figurze przedstawiono wielkość zasobów i wydobycia gazu ziemnego w Polsce w latach 1989-2008.
Produkcja gazu pokrywa około 40 % krajowego zapotrzebowania.
Dane dotyczące obrotów handlowych surowcami mineralnymi w Polsce za rok 2008 nie obejmują gazu ziemnego. Z
informacji podanych zarówno przez Główny Urząd Statystyczny jak i Centrum Analityczne Administracji Celnej wynika, i\
dane
te objęte zostały tajemnicą statystyczną i nie mogą być udostępniane. Wynika to z Rozporządzenia (WE) nr 638/2004
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie danych statystycznych Wspólnoty odnoszących się do
handlu towarami między Państwami Członkowskimi oraz uchylającego Rozporządzenie Rady (EWG) 3330/91. Artykuł 11 w/w
Rozporządzenia mówi o poufności danych statystycznych i pozwala na utajnienie przez organy państwowe danych, na wniosek
podmiotu, który poprzez dane statystyczne mo\
e zostać pośrednio zidentyfikowany.
Zasoby prognostyczne gazu ziemnego oceniane były na dzień 1.01.2004 r. na 1 780 mld m3 (przy przyjętym przedziale
ufności +50% wielkość zasobów waha się od 890 do 2 670 mld m3). W ostatnich latach nastąpiły nowe udokumentowania
zasobów, ale przy tym nie wyczerpano zasobów prognostycznych. Wskazują one na mo\
liwość odkrycia nowych złó\
i pokrycia
w większym stopniu zapotrzebowania krajową produkcją.
Wykaz złó\
gazu ziemnego (pdf)
Skróty literowe stanu zagospodarowania zasobów w wykazach złó\
oznaczają:
B - dla kopalin stałych - kopalnia w budowie, a dla ropy i gazu - przygotowanie do wydobycia lub eksploatacja próbna
E - zło\
e eksploatowane
2010-01-30
Gaz ziemny Strona 4 z 4
G - podziemny magazyn gazu (PMG)
M - zło\
e skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym
P - zło\
e o zasobach rozpoznanych wstępnie (kategoria C2)
R - zło\
e o zasobach rozpoznanych szczegółowo (kategorie A+B+C1)
Z - zło\
e zaniechane
T - zło\
e zagospodarowane, eksploatowane okresowo
Powrót do strony głównej "Surowce mineralne Polski".
Opracował: Krzysztof śukowski
2010-01-30