Przyrodnicze uwarunkowania GP
11.03.2011
Ekologia  (gr) nauka biologiczna zajmujÄ…ca siÄ™ strukturÄ… u funkcjonowaniem przyrody; obejmuje
całośd zjawisk dotyczących wzajemnych zależności między organizmami (zespołami organizmów) a
ich żywym i martwym środowiskiem
Eko  (gr) pierwszy człon wyrazów złożonych
Ekosystem  termin ten został utworzony przez brytyjskiego A. Tansleya w 1930 roku, jako skrót od
angielskich słów ecological system.
Na ekosystem składają się dwa składniki:
·ð Biocenoza  czyli ogół organizmów wystÄ™pujÄ…cych na danym obszarze powiÄ…zanych ze sobÄ…
w jedną całośd różnymi zależnościami
·ð Biotop  czyli nieożywione elementy tego obszaru, a wiÄ™c: podÅ‚oże, woda, powietrze
(środowisko zewnętrzne)
Ekosystem stanowi funkcjonalną całośd, w której zachodzi wymiana materii między biocenozą i
biotopem. Ekosystem stanowi największą jednostkę funkcjonalną biosfery.
Przykłady ekosystemów:
·ð Staw,
·ð las,
·ð Å‚Ä…ka,
·ð moczary,
·ð pole,
·ð plantacja sosnowa,
Ekosystem ma zazwyczaj czteropoziomowÄ… strukturÄ™ pokarmowÄ…. Te poziomy to:
·ð Åšrodowisko abiotyczne  materia nieożywiona w Å›rodowisku,
·ð Producenci  organizmy samożywne, które użytkujÄ… wyÅ‚Ä…cznie abiotycznÄ… częśd ekosystemu
·ð Konsumenci  organizmy cudzożywne (głównie zwierzÄ™ta)
·ð Reducenci  destruenci, czyli bakterie i grzyby powodujÄ…ce rozkÅ‚ad materii organicznej
Podstawowy podział ekosystemów:
·ð lÄ…dowe,
·ð wodne,
·ð sztuczne,
·ð naturalne.
1 | S t r o n a
Ekosystem = biotop + biocenoza
Populacja
- w biologii zespół osobników tego samego gatunku (w obrębie, której możliwa jest wymiana genów),
zasiedlajÄ…ca pewien obszar, izolowana barierami (genetycznymi, geograficznymi, etologicznymi) od
innych podobnych grup, posiadająca specyficzne właściwości, takie jak liczebnośd populacji,
zagęszczenie, tempo rozrodczości i śmiertelności, rozkład wiekowy oraz sposób rozmieszczenia w
przestrzeni,
- w statystyce wszyscy mieszkaocy w danym kraju albo na danym terenie. W szerokim rozumieniu
każdy zbiór (nie tylko ludzi), z którego można pobrad próbkę do badania.
Biom  duży obszar o jednakowym klimacie, charakterystycznej szacie roślinnej i szczególnym świecie
zwierzęcym. Typ roślinności biomu jest charakterystyczny, chod skład gatunkowy może byd różny w
zależności od położenia geograficznego. Podobnie rzecz się ma ze składem gatunkowym zwierząt.
W ujęciu powszechnie przyjętym biom jest pojęciem abstrakcyjnym, rodzajem kategorii, grupującej
jednostki niższe.
Biom (w Polsce)  formacja roślinna, szeroko ujęta jednostka szaty roślinnej, stosowana do opisu
rozległych terytoriów Ziemi lub do porównywania obszarów odległych i florystycznie
niespokrewnionych, wyróżniona na podstawie fizjonomii tj. panującej formy życiowej roślin, no:
biomy: leśne, sawannowe, bezdrzewne i pustynne.
Krajobraz  ogół cech przyrodniczych i antropogenicznych wyróżniających określony teren, zespół
typowych cech danego terenu. Wygląd niektórych składników krajobrazu ulega sezonowym zmianom
np. zimą w Polsce teren pokrywa warstwa śniegu, jesienią złocą się uschnięte liście na drzewach
W zależności od stanu i stopnia zniszczenia rozróżnia się krajobrazy:
·ð pierwotne, w których istnieje samoregulacja i czÅ‚owiek nie wprowadziÅ‚ żadnych zmian (Å›cisÅ‚e
rezerwaty przyrody)
·ð naturalne, w których wprowadzono pewne zmiany, ale bez budownictwa i naruszenia
mechanizmów samoregulacji (rezerwaty przyrody)
·ð kulturowe (gospodarcze, antropogeniczne), w których prowadzi siÄ™ intensywnÄ… gospodarkÄ™ i
budownictwo naruszajÄ…ce naturalnÄ… samoregulacjÄ™
·ð zdewastowane, w których elementy naturalne zostaÅ‚y wyparte przez przemysÅ‚ i
budownictwo.
W Polsce i Europie dominujÄ… krajobrazy kulturowe.
2 | S t r o n a
 SÅ‚oneczko ekologiczne
Funkcje środowiska
Funkcja biologiczna polega na wspieraniu procesów życiowych.
Funkcje gospodarcze:
·ð dostarczanie surowców i energii, które sÄ… wykorzystywane w procesach produkcyjnych i
konsumpcji,
·ð zapewnienie przestrzeni stanowiÄ…cej miejsce zamieszkania czy też pole dziaÅ‚alnoÅ›ci
gospodarczej dla człowieka
·ð pochÅ‚anianie ubocznych skutków i wytworów dziaÅ‚alnoÅ›ci spoÅ‚ecznej i gospodarczej
człowieka
Poszczególne funkcje środowiska mogą byd względem siebie konkurencyjne. Najbardziej uwidacznia
się to pomiędzy funkcjami biologicznymi oraz gospodarczymi.
(& ) Sprzężenia zwrotne pomagają utrzymad środowisko w stanie równowagi. (& )
Wg ustawy:
Ochrona środowiska - rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działao, umożliwiające
zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na:
·ð racjonalnym ksztaÅ‚towaniu Å›rodowiska i gospodarowaniu zasobami Å›rodowiska zgodnie z
zasadą zrównoważonego rozwoju,
·ð przeciwdziaÅ‚aniu zanieczyszczeniom,
·ð przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu wÅ‚aÅ›ciwego,
3 | S t r o n a
Zrównoważony rozwój - rozumie się przez to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym
następuje proces integrowania działao politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem
równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu
zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub
obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleo.
Po GÅ‚uszczakowemu:
Rozwój zrównoważony  to taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym integruje się działania
podejmowane na płaszczyz
nie politycznej, gospodarczej, społecznej z zachowaniem równowagi
przyrodniczej, z zachowaniem trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu
zagwarantowania możliwości zaspokojenia podstawowych potrzeb obecnemu, jak i przyszłym
pokoleniu.
Podstawowe zasady gospodarowania środowiska:
1. Zasada zintegrowanej ochrony środowiska.
2. Zasada zapobiegania.
3. Zasada przezorności.
4. Zanieczyszczający płaci.
5. Polityki, strategie, plany, programy powinny uwzględniad zasady ochrony środowiska i
zrównoważonego rozwoju.
4 | S t r o n a