�
Prof. dr hab. Hanna Krauze  Sikorska
Diagnostyka psychopedagogiczna
Uwaga: materiały przeznaczone są do celów edukacyjnych, służą wyłącznie do państwa
dyspozycji, nie kopiujemy ich i nie przesyłamy dalej bez zgody autora
Literatura podstawowa:
Bogdanowicz M. (2002) Ryzyko dysleksji. Gdańsk;
Brzezińska A. (1989) Zasady psychologiczno- pedagogicznego badania dzieci w wieku
przedszkolnym Poznań;
Brzeziński J., Hornowska (1993) Z psychometrycznych problemów diagnostyki
psychologicznej. Poznań, UAM
Dołęga Z. (red) (2005) Diagnoza psychologiczna dzieci w wieku przedszkolnym, Wyd.
Uniwersytetu Śląskiego Katowice;
Hornowska E. (2000) testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa, wyd. naukowe
Scholar
Jarosz E. (2002) Wybrane obszary diagnozowania pedagogicznego, Katowice;
Jarosz E., Wysocka E. Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania.
Warszawa, Wyd. Nauk. Żak
Krauze  Sikorska H. (2010) Protodiagnoza pedagogiczna jako warunek konieczny
wspomagania i wspierania rozwoju dziecka rozpoczynającego edukację szkolną [W:] E.
Marek, J. A
uczak (red.) Diagnoza i terapia psychopedagogiczna w edukacji dziecka, Naukowe
Wydawnictwo Piotrkowskie przy filii Uniwersytetu Humanistyczno  Przyrodniczego,,
Piotrków Trybunalski
A
aguna M., Lachowska B. (2003) Rysunek projekcyjny jako metoda badań
psychologicznych. Lublin, wyd. Towarzystwo Naukowe KUL
Paluchowski W.J. (2001) Diagnoza psychologiczna. Podejście ilościowe i jakościowe.
Warszawa, wyd. Naukowe Scholar
Rembowski J.( 1986) Metoda projekcyjna w psychologii dzieci i młodzieży. Warszawa, PWN
Sęk H. (red) (1998) Społeczna psychologia kliniczna, Warszawa PWN;
Tyszkowa M. (red) (1981) Diagnoza psychologiczna dla celów wychowawczych, UAM
Poznań;
OGÓLNY SCHEMAT OPISU I ANALIZY PRZYPADKU �
( dotyczy dziecka o prawidłowym rozwoju/ lub z utrudnieniami rozwoju )
1. IDENTYFIKACJA PROBLEMU
" Podaj podstawowe informacje na temat dziecka, którego dotyczy analiza
" Jeżeli występują trudności w rozwoju / zachowaniu wymień główne objawy,
wskazujące na istnienie problemu
" Uzasadnij dlaczego zwróciłeś uwagę na dane dziecko
" Oceń swój kontakt z dzieckiem
2. GENEZA I DYNAMIKA ZJAWISKA
" Opisz wcześniejsze funkcjonowanie dziecka powołując się na dane z:
Obserwacji nauczyciela
wywiadu, rozmowy z rodzicami
analizy dokumentów
informacji od osób trzecich
innych z
ródeł np. diagnoz psychopedagogicznych
Jeżeli opisujesz dziecko z utrudnieniami rozwoju
" Opisz rozwój zjawiska (problemu) w czasie:
Kiedy się zaczęło?
Jak długo trwa?
Jak przebiegało /zmieniało się (nasilenie, osłabienie)
" Przedstaw wnioski dotyczące powstania problemu
Jeżeli nie masz dostępu do wcześniejszych danych o dziecku i jego rozwoju przeprowadz

wyłącznie protodiagnozę
3. PRZEPROWADy
AKTUALN
PROTODIAGNOZ
( dobierz i wykorzystaj techniki i
narzędzia, które pomogą opisać problem w sposób szczegółowy  arkusz obserwacji, arkusz
rozmowy z dzieckiem, test projekcyjny, test CBI  dokonaj analizy, przedstaw wnioski; do
studium dołącz wykorzystane narzędzia)
4. ZNACZENIE PROBLEMU �
"
Odwołując się do wybranych pozycji z literatury psychologicznej i pedagogicznej
(ewentualnie także do własnych doświadczeń) opisz specyfikę funkcjonowania
dziecka
5.. PROGNOZA
" Przedstaw na podstawie własnych doświadczeń i literatury, przewidywania co do
dalszego rozwoju dziecka
Prognoza pozytywna - zmiany w funkcjonowaniu dziecka, które powinny pojawić się
pod wpływem działań stymulujących rozwój
Prognoza negatywna  stan, którego spodziewasz się jeśli nie pojawi się działania
stymulujące/ wystąpią czynniki utrudniające rozwój/ dziecko nie otrzyma
odpowiedniego zewnętrznego wsparcia
ZAPAMI
TAJ
Diagnoza  logiczny wniosek wieńczący serię badań zmierzających do lepszego
zrozumienia zachowania określonej osoby, funkcjonowania grupy lub sytuacji. Każda
diagnoza opiera się na 3 podstawowych zasadach:
" Powinna wynikać z dużej ilości zróżnicowanych informacji
" Musi się odnosić do historii badanego oraz jego związków ze środowiskiem
" Najbardziej prawdopodobna interpretacją będzie ta, która wyjaśni maksimum faktów
przy zastosowaniu minimalnej liczby hipotez ( N. Sillamy, 1989)
Diagnoza psychologiczna to system twierdzeń:
" Opisujących zaburzenie
" Wyjaśniających je ( przez wykrycie dysfunkcji i na podst. ich analizy)
" Określających udział w genezie zaburzenia czynników osobowościowych i
sytuacyjnych
" Wskazujących przyczynę
W toku diagnozy stawiamy
" Problem
" Wysuwamy hipotezę
" Sprawdzamy ją przez zastosowanie odpowiednich narzędzi badawczych
Cechy charakterystyczne diagnozy klinicznej dziecka
" Brak motywacji u dziecka do poddania się badaniu diagnostycznemu
" Niski stopień trafności diagnostycznej zmniejszający się z wiekiem
" Potrzeba ujęcia diagnozy jako procesu ( wielokrotność kontaktów; systemowość)
" Ujęcie diagnozy w kontekście kliniczno- ontogenetycznym  wzgl.. nie tylko
aktualnego rozwoju, ale jego dotychczasowego przebiegu ( tempo, dynamika,
rytm)
" Diagnoza całościowa
Specyfika metod w diagnozie klinicznej dziecka
" Niski poziom samoświadomości dziecka
" Niemożność uświadamiania dziecku jego zaburzeń
" Brak możliwości retrospekcji w traumatyzujące przeżycia
" Słaby stopień rozwoju mowy i werbalizacji odczuć, stanów niepokoju, lęków
W diagnozie uwzględniamy rozwój psychofizyczny, odwołujemy się do norm wiekowych,
danej fazy rozwoju, stylu wychowania& .
Orientacje diagnostyczne
Badanie diagnostyczne
Orientacja na program
" Poznanie części
" Stosowanie wystandaryzowanych narzędzi  porównywanie z normą to
podstawa ( testy inteligencji, uzdolnień, skale postaw, kwestionariusze
osobowości)
" Kontakt pozytywny z badanym = bo mogę uzyskać za mało informacji
" Proces diagnostyczny oddzielony od terapii
" Sama terapia nastawiona na zmianę danej właściwości  analiza aktualnego
stanu, negatywna, poszczególnych części, zamknięta  zalecenia w formie ściśle
określonych wskazówek
Diagnosta
" Kieruje poczynaniami dziecka
" Stosuje różne formy nacisku
" Przestrzega wykonywania zadań
" Dziecko traktowane jest instrumentalnie
" Testy: znormalizowane, obiektywne, trafne, rzetelne
Orientacja na osobę
" Poznanie całości
" Obserwacja kliniczne
" Rozmowa z dzieckiem
" Testy  interesuje nas sposób ich rozwiązywania
" Dobry kontakt to wartość sama w sobie
" Diagnoza i terapia uzupełniają się
" Działalność terapeutyczna uruchamia wewnętrzną motywację
" Diagnoza możliwości =osoba rozwija się, pozytywna, kryterium normy kliniczne
nie statystyczne, istotny jest specyficzny sposób funkcjonowania dziecka
Diagnosta
" optymalne warunki badania stwarzające szansę na podejmowanie działań
" analizuje postrzeganie przez dziecko sytuacji
" rekonstruuje elementy świata dziecka
" pyta  jakie może być jeśli stworzy mu się odpowiednie warunki, jakie chciałoby
być
" pomaga pobudzając do działania
" nie manipuluje emocjami
" stosuje obserwację kliniczną
W diagnozie istotne są
" cechy dziecka, cechy diagnosty, cech sytuacji
" pytania : jakiego typu instrukcje jest w stanie zrozumieć
w jaki sposób może udzielić odpowiedzi ( komunikowanie rzeczowe,
mimika, pantomimika, za pomocą dz
więków i słów)
Osoba diagnosty
" właściwości związane z ogólnym wrażeniem jakie wywiera na dziecku
" motywacja związana z chęcią rozwiązania problemu dziecka( na podst. zadań
diagnostycznych)
" zachowania którymi świadomie manipuluje
Dziecko powinno w czasie diagnozy mieć ( istotna jest faza rozwoju)
" zapewnione poczucie bezpieczeństwa
" sytuacja musi sprzyjać komunikacji
" poczucie swobody ( nie wkraczamy w aktywność dziecka)
" mieć poczucie sukcesu
Obserwacja
Świadome, aktywne, planowe spostrzeganie  celem jest gromadzenie informacji o
zachowaniach jednostki w rożnych sytuacjach
Cechy obserwacji:
" Zamierzona i planowana tzn. badacz świadomie przystępuje do obserwacji; określa
przedmiot, cel, zakres, miejsce
" Celowa  uwaga skupia się na wybranych z punktu widzenia celu zachowaniach
" Aktywna  aktywnie poszukuje interesujących cech podmiotu, wykorzystuje do tego
posiadana wiedzę i doświadczenie, formułując pytania wyróżnia właściwości,
dokonuje selekcji spostrzeżeń
" Systematyczna ( obiekt obserwowany jest wielokrotnie w różnych sytuacjach)
Zastosowanie obserwacji w praktyce
" Służy obiektywizacji naszej wiedzy ( usystematyzowaniu wrażeń, spostrzeżeń;
wyciąganiu wniosków; zaplanowaniu działań; zastosowaniu w pracy określonych
strategii )
" Powstrzymuje przed przedwczesnymi interpretacjami
" Pozwala monitorować zmiany np. w rozwoju, zachowaniu, poznawać silne strony
jednostki& ..
" Pozwala zrozumieć zachowania nietypowe
" Pozwala podjąć odpowiednia interwencję
" Umożliwia monitorowanie jednostki w kontekście przyjętych strategii pracy
" Jest podstawą do dialogu z dana osobą, rodzicami & & .
" Jest podstawą współpracy merytorycznej z osobami wspomagającymi i wspierającymi
jednostkę ( np. w zespole pedagogów, psychologów, nauczycieli, terapeutów)
Podstawowe błędy:
" Brak celu obserwacji
" Brak standaryzacji arkuszy obserwacyjnych
" Nierejestrowanie obserwacji, brak opisu zachowania
" Brak obiektywizmu ( nieuwzgl. cech pozytywnych, słabych , mocnych stron, cech
świadczących o cechach indywidualnych)
" Powierzchowność, ogólnikowość
" Niewłaściwe stosowanie pojęć psychologicznych, pedagogicznych
" Nie uwzględnianie związku między poznawaniem jednostki a a oddziaływaniem
środowiska
" Zniekształcanie treści ze względu na procesy emocjonalne i właściwości obserwatora
" Wyprowadzanie przedwczesnych wniosków
Podstawowe błędy:
" Brak celu obserwacji
" Brak standaryzacji arkuszy obserwacyjnych
" Nierejestrowanie obserwacji, brak opisu zachowania
" Brak obiektywizmu ( nieuwzgl. cech pozytywnych, słabych , mocnych stron, cech
świadczących o cechach indywidualnych)
" Powierzchowność, ogólnikowość
" Niewłaściwe stosowanie pojęć psychologicznych, pedagogicznych
" Nie uwzględnianie związku między poznawaniem jednostki a a oddziaływaniem
środowiska
" Zniekształcanie treści ze względu na procesy emocjonalne i właściwości obserwatora
" Wyprowadzanie przedwczesnych wniosków
KARTA OBSERWACJI DZIECKA (oprac. Dorota Gaul)
IMI
I NAZWISKO ...............................................................
DATA URODZENIA ...............................
ADRES .............................................................................
PRZEDSZKOLE ...................................................................
DATA ROZPOCZ
CIA OBSERWACJI ...............................
DATA ZAKOC
CZENIA OBSERWACJI ..............................
SPIS TREŚCI
1. Motoryka duża str. 3
2. Sprawność manualna str. 4
3. Ogólna charakterystyka reakcji ruchowych str. 5
4. Umiejętność koncentracji uwagi w czasie wspólnych zajęć str. 6
5. Wytrwałość w pracy str. 7
6. Koncentracja na wykonywanej czynności podczas zabawy str. 8
7. Pamięć str. 9
8. Spostrzeganie: A) percepcja wzrokowa str. 10
B) percepcja słuchowa str. 11
9. Uczenie się str. 12
10. Wyobraz
nia str. 13
11. Myślenie str. 14
12. Pojęcia matematyczne str. 15
13. Mowa str. 16
14. Wiedza i zainteresowania str. 17
15. Zachowania emocjonalne str. 18
16. Reagowanie na pochwałę str. 19
17. Reagowanie na naganę str. 19
18. Obraz samego siebie str. 20
19. Interakcje z dorosłymi str. 21
20. Interakcje z dziećmi str. 22
21. Podejmowanie aktywności str. 23
22. Samodzielność w wykonywaniu zadań str. 24
23. Samodzielność (samoobsługa) str. 25
24. Reagowanie na pojawiające się trudności str. 27
25. Przystosowanie do grupy str. 28
26. Informacje dodatkowe o dziecku str. 28
29. Podsumowanie str. 29
1. MOTORYKA DUŻA
przechodzenie po torze
przechodzenie po
odwróconej ławeczce
przekraczanie niskich
przeszkód
stanie na jednej nodze
przechodzenie na
czworakach pod
przeszkodą
bieg po obwodzie koła
bieg - slalom (omijanie
wyznaczonych miejsc)
toczenie piłki do siebie
w parach
rzut do celu
kopanie piłki
podskoki w miejscu
skok obunóż w przód
skok obunóż w dół
wchodzenie po
schodach
schodzenie ze schodów
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 2. SPRAWNOŚĆ MANUALNA
A. PRAKSJE (patrz tab. 12)
B. SPRAWNOŚĆ GRAFICZNA
umiejętność chwytania
posługiwanie się
pędzlem
posługiwanie się kredką
posługiwanie się
nożyczkami
lepienie z plasteliny
nakładanie krążków na
patyk
nawlekanie koralików
budowanie z klocków
zakolorowywanie
konturów
rysowanie linii pionowej
i poziomej
odtwarzanie prostych
wzorów (koło, kwadrat,
trójkąt)
odtwarzanie wzorów
literopodobnych
utrzymywanie się w linii
przy rysowaniu
 szlaczków
pisanie liter
rysunek postaci ludzkiej
prace plastyczne
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 3. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA REAKCJI RUCHOWYCH
NIGDY CZASAMI CZ
STO BARDZO CZ
STO
nadmierna
ruchliwość - nie
może usiedzieć
na miejscu,
biega, skacze,
zmienia miejsce
niepokój
ruchowy (ręce
nogi, tiki,
przyruchy)
nadmierne
wyciszenie,
spokój,
 chowanie się po
kątach
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 4. UMIEJ
TNOŚĆ KONCENTRACJI UWAGI W CZASIE WSPÓLNYCH ZAJ
Ć
NIGDY CZASAMI CZ
STO BARDZO CZ
STO
uważa
uważa, ale łatwo
zmienia obiekt
zainteresowań
po upomnieniu
uważa
nie uważa
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 5. WYTRWAA
OŚĆ W PRACY
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO
CZ
STO
kończy pracę
samodzielnie
wymaga
zachęty
przerywa pracę
i kończy po
upomnieniu
przerywa pracę
i nie kończy
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
6. KONCENTRACJA NA WYKONYWANEJ CZYNNOŚCI PODCZAS ZABAWY
KOC
CZY BAWI SI
KRÓTKO- ZACZYNA I NIE PODEJ-
ZADANIE ZMIENIA NIEMAL
PRZEZ MUJE
RODZAJ ZARAZ
ZABAWY
LUB
PRZERY-
DA
UŻSZY
AKTYW-
ZABAW

WA
CZAS
NOŚCI
zabawa
manipulacyj-
na
zabawa
konstrukcyj-
na
twórczość
plastyczna
zabawa
tematyczna
zabawa
ruchowa
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 7. PAMI
Ć
pamięć krótkotrwała (ilość
zapamiętanych
bezsensownych sylab, cyfr)
zapamiętywanie położenia
przedmiotów w przestrzeni
(zabawa w  co się
zmieniło?
zapamiętywanie krótkich
wierszy, piosenek
zapamiętywanie treści
krótkich opowiadań, bajek
zapamiętywanie zdarzeń
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 8. SPOSTRZEGANIE
A) PERCEPCJA WZROKOWA
opowiadanie o obrazku -
dostrzeganie szczegółów
rozróżnianie i nazywanie
kolorów
dostrzeganie różnic
dostrzeganie podobieństw
układanie puzzli płaskich
i przestrzennych
odtwarzanie wzorów
płaskich
odtwarzanie wzorów
przestrzennych
rozpoznawanie liter
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
B) PERCEPCJA SA
UCHOWA
rozpoznawanie dz
więków z
otoczenia
odtwarzanie rytmu
odtwarzanie kolejności
dz
więków
wyróżnianie. rozpoznawanie i
powtarzanie głosek
analiza i synteza wyrazów o
prostej budowie fonetyczej:
Wyodrębnianie wybranych
głosek w nagłosie, wygłosie, w
środku wyrazu, przeliczanie
głosek w wyrazie,
wydrębnianie sylab,
rozróżnianie samogłosek i
spółgłosek
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
9. UCZENIE SI

czy dziecko w nowych
sytuacjach, przy
rozwiązywaniu zadań, z
którymi nie potrafi sobie
poradzić umie korzystać ze
wskazówek dorosłego lub
innych dzieci i uczy się
rozwiązywać dane zadanie
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 10. WYOBRAy
NIA
w zabawie
w wypowiedziach dziecka
w pracach plastycznych
w zabawach tematyczno-
ruchowych
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 11. MYŚLENIE
rozumienie istoty symbolu
myślenie przyczynowo-
skutkowe
uogólnianie i tworzenie
definicji
klasyfikowanie treści na
podstawie związków
przynależności,
podrzędności, nadrzędności
a) zabawy typu:  co tu nie
pasuje
b) werbalne uzasadnianie
podobieństw
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
12. POJ
CIA MATEMATYCZNE
znajomość określeń
dotyczących położenia
przedmiotów
znajomość określeń
dotyczących określenia
kierunku w przestrzeni
znajomość określeń
dotyczących wielkości
przedmiotów
znajomość określeń
dotyczących ciężaru
znajomość określeń
dotyczących pojemności
znajomość określeń
dotyczących czasu
umiejętność
rozpoznawania i
nazywania podstawowych
figur geometrycznych
rozumienie istoty pojęcia
zbiór (klasyfikowanie i
segregowanie różnych
przedmiotów ze względu
na wskazane cechy)
rozumienie pojęcia liczby
umiejętność liczenia
znajomość cyfr oraz
znaków <,>,+,-,=
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
13. MOWA
poziom aktywności
werbalnej
komunikatywność
wypowiedzi
zasób słownictwa
biernego
zasób słownictwa
czynnego
używanie rzeczowników
używanie czasowników
używanie przymiotników
używanie przysłówków
używanie zaimków
używanie zdań
zadawanie pytań
poprawność wymowy
czytanie prostych
wyrazów
czytanie prostych zdań
czytanie ze zrozumieniem
dłuższych tekstów
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
14. WIEDZA I ZAINTERESOWANIA
wiedza o sobie
wiedza o swojej rodzinie
wiedza o przedszkolu
wiedza o najbliższym
otoczeniu
wiedza o świecie
preferencje dotyczące
rodzaju aktywności:
-zadania intelektualne -
zagadki, słuchanie bajek,
opowiadań, oglądanie
książek, rozmowy z dorosłymi
-zabawy konstrukcyjne
-zabawy tematyczne
-twórczość plastyczna
-zabawy ruchowe
-ćwiczenia gimnastyczne
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
15. ZACHOWANIA EMOCJONALNE
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO
CZ
STO
emocje
pozytywne
NASTRÓJ emocje
negatywne
zrównowa-
żenie emo-
cjonalne
pobudliwość
impulsyw-
ność
labilność
emocjonalna
uśmiech
głośna
radość
niepokój
ZACHO- smutek,
WANIA przygaszenie
nieśmiałość
lęk
 płacz
obrażanie się
agresywne
gesty
agresja
werbalna
agresja
czynna
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
16. REAGOWANIE NA POCHWAA


NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
silnie
słabo
nie reaguje
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
17. REAGOWANIE NA NAGAN

NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO
CZ
STO
silnie
słabo
nie reaguje
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA
 18. OBRAZ SAMEGO SIEBIE
Zachowanie dziecka wskazuje na to, że:
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
czuje się ważne i
kochane
czuje się
akceptowane
potrafi być
samokrytyczne
potrafi
dopominać się o
własne prawa
ma pozytywną
samoocenę
potrafi ponieść
odpowiedzial-
ność za własne
czyny
wierzy we
własne
możliwości
stara się na
różne możliwe
sposoby zwrócić
na siebie uwagę
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
19. INTERAKCJE Z DOROSA
YMI
 NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
dobry, ufny
kontakt z
dorosłymi
aktywnie reaguje
na kontakt
inicjowany prze
dorosłego
zadaje pytania
dorosłym
prosi dorosłych o
pomoc
szuka u
dorosłych
oparcia (skarży,
chroni się)
lubi fizyczny
kontakt (branie
na kolana,
przytulanie itp.)
zachęca
dorosłego do
wspólnej
aktywności
chętnie
odpowiada na
pytania
dorosłych
wypełnia
polecenia
dorosłego
kierowane do
grupy
wypełnia
polecenia
dorosłego
kierowane
indywidualnie
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻEN
 20. INTERAKCJE Z DZIEĆMI
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
kontakty w
zabawie
kontakty przy
wykonywaniu
zadań
wczuwanie się w
sytuację innych
branie pod
uwagę innych
czynna agresja
wybuchy złości
żądanie
niezwłocznego
spełnienia
oczekiwań
nieprzewidy-
walność reakcji
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 21. PODEJMOWANIE AKTYWNOŚCI
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
z własnej
inicjatywy
pod wpływem
zachęty
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
22. SAMODZIELNOŚĆ W WYKONYWANIU ZADAC

NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
samodzielnie
wymaga
niewielkiej
pomocy
wymaga ciągłej
pomocy
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
23. SAMODZIELNOŚĆ w zakresie SAMOOBSA
UGI
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
ściąganie
skarpet, rajstop,
spodni,
rozsznurowa-
nych butów
zakładanie
skarpet, rajstop,
spodni, butów
zawiązywanie
sznurowadeł
rozbieranie się
(bluzka, koszula,
swetr, sukienka)
ubieranie się
(bluzka, swetr,
sukienka)
zapinanie
guzików, zamka
błyskawicznego
picie z kubka bez
pomocy
jedzenie łyżką
bez pomocy
jedzenie
widelcem bez
pomocy
przy jedzeniu
stara się mieć
czystą buzię i
ubranie
przy jedzeniu
stara się nie
rozlewać płynu i
nie rozrzucać
pokarmu
sygnalizowanie,
że chce wyjść do
ubikacji
samodzielne
radzenie sobie w
ubikacji
samodzielne
mycie rąk i
twarzy
samodzielne
wycieranie rąk i
twarzy
samodzielne
mycie zębów
samodzielne
czesanie się
samodzielne
wchodzenie po
schodach
samodzielne
schodzenie ze
schodów
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 24. REAGOWANIE NA POJAWIAJ
CE SI
TRUDNOŚCI
NIGDY CZASEM CZ
STO BARDZO CZ
STO
próbuje
przezwyciężyć
trudności
samodzielnie
prosi o pomoc
dorosłego - po
uzyskaniu
wskazówek
kontynuuje
działanie
prosi o czynną
pomoc
dorosłego - po
jej uzyskaniu
kontynuuje
działanie
rezygnuje, nie
prosi o pomoc -
gdy dorosły jej
udzieli -
podejmuje pracę
rezygnuje,
zniechęca się i
przerywa
działanie
UWAGI, INNE SPOSTRZEŻENIA:
 Adaptacja w grupie
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...............................................
INFORMACJE DODATKOWE
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................
PODSUMOWANIE
(mocne i słabsze strony dziecka, ewentualne zalecenia i wskazania do dalszej pracy)
Anna Frydrychowicz
 Rysunek rodziny
Rozmowa z dzieckiem po zakończeniu przez nie pracy nad rysunkiem.
1. Opowiedz mi o rodzinie, którą narysowałeś, co to za rodzina?
2. Powiedz i pokaż kogo narysowałeś na swoim rysunku?
3. Kto w tej rodzinie jest najbardziej miły, dobry? Dlaczego?
4. Kto w tej rodzinie jest najmniej miły, dobry, dlaczego?
5. Komu w tej rodzinie jest najlepiej, kto jest najbardziej szczęśliwy? Dlaczego?
6. Komu w tej rodzinie jest najgorzej, kto jest najmniej szczęśliwy? Dlaczego?
7. Czy chciałbyś coś zmienić w tej rodzinie?
8. Dlaczego nie narysowałeś ..............................? (w przypadku kiedy dziecko rysując własną
rodzinę pomija na rysunku postacie wchodzące w jej skład)
Inne wypowiedzi badanego dotyczące własnej rodziny.
E.S Schaefer, M Aaronson
Kwestionariusz zachowania się dziecka w przedszkolu i w szkole
(Classroom behavior Inventory Preschool to Primary)
Za zgodą E. S. Schaefera opracowanie polskie J Rembowski
1 Chętnie wypowiada się na temat swych zabawek, 4 3 2 1
ubioru i tego, co robi
2 Często zmienia miejsce w sali (klasie), pokoju itp. bez 4 3 2 1
specjalnej potrzeby
3 Ujmuje się za każdym i ochrania każdego, komu inni 4 3 2 1
dokuczają
4 O ile nie musi bawić się z innymi, bawi się najchętniej 4 3 2 1
5 Pracuje tak długo, by całkowicie osiągnąć cel 4 3 2 1
6 Rozczarowuje się z powodu drobnych (błahych) spraw 4 3 2 1
7 Nie czeka, aż inni zbliżą się do niego, lecz pierwszy czyni 4 3 2 1
przyjacielski gest
8 Często nie kończy rozpoczętej pracy, gry itp., bo traci 4 3 2 1
dla niej zainteresowanie
9 Nie zabiera dzieciom zabawek czy przedmiotów, gdy te 4 3 2 1
się nimi bawią
10 Kiedy występuje przed grupą ma cichy i niepewny głos 4 3 2 1
11 Skupia swoją uwagę na tym, co robi i nic nie jest w 4 3 2 1
stanie jej oderwać
12 Jeżeli zostanie za coś zganiony  siada i zaczyna się 4 3 2 1
dąsać
13 Gdy tylko w pobliżu znajdują się jakieś dzieci  chętnie 4 3 2 1
rozpoczyna z nimi rozmowę
14 Często wierci się, siada, wstaje, kręci się, porusza itp. 4 3 2 1
15 Chętnie użycza innym materiału, oddaje kubek z wodą i 4 3 2 1
inne swoje rzeczy
16 Rzadko z własnej inicjatywy dołącz się do innych, gdy ci 4 3 2 1
pracują
17 Nie zraża się (nie rezygnuje) gdy podjęta przez niego 4 3 2 1
praca nie przynosi efektów i kontynuuje ją nadal
18 Jeżeli nie pozwala mu się robić tego, na co ma ochotę  4 3 2 1
zaczyna narzekać i jęczeć
19 Dobiera kolegów i organizuje z nimi wspólne zabawy 4 3 2 1
20 Często nie kończy rozpoczętego zadania, bo inne rzeczy 4 3 2 1
odciągają jego uwagę
21 Stara się nie zakłócać spokoju innym 4 3 2 1
22 Nie potrafi wprost patrzeć w twarz osobom starszym, 4 3 2 1
odwraca od nich głowę, lub opuszcza ją w dół
23 Mimo hałasu i ruchu panującego wokół niego  4 3 2 1
zachowuje spokój i nie przerywa zajęcia
24 Po kłótni, sprzeczce (sporze) złości się i gniewa przez 4 3 2 1
dłuższy czas
25 Gdy jest w grupie (gromadzie) zawsze ma coś do 4 3 2 1
powiedzenia
26 Nie usiedzi spokojnie, by wysłuchać dłuższego 4 3 2 1
opowiadania
27 Szybko przebacza tym, którzy mu dokuczają 4 3 2 1
28 Jeśli inne dzieci przyłączają się do niego  przerywa 4 3 2 1
zabawę
29 Niechętnie odchodzi od rozpoczętej pracy 4 3 2 1
30 Gdy mu ktoś dokuczy, lub się z kimś posprzecza  ma 4 3 2 1
ochotę bić i kopać
31 Podczas gier, zajęć, lub zabaw itp. stara się połączyć 4 3 2 1
dzieci w grupę według własnego upodobania
32 Każde najdrobniejsze zakłócenie z zewnątrz  odrywa 4 3 2 1
jego uwagę
33 Cierpliwie czeka swojej kolejności 4 3 2 1
34 Kiedy ktoś go obserwuje  wydaje się być mniej 4 3 2 1
sprawny i mniej zręczny
35 Jest tak zaabsorbowany tym, co robi, że nie słyszy, co 4 3 2 1
 się do niego mówi
36 Kiedy nie pozwala mu się robić tego, co chce, dąsa się i 4 3 2 1
nie bierze udziału w zajęciach (zabawie)
37 Lubi opowiadać o wszystkim, co mu się przydarzyło 4 3 2 1
38 Nie może znalez
ć sobie miejsca, kręci się, wykręca 4 3 2 1
palce, przebiera nogami
39 Zawiera znajomości z każdym napotkanym dzieckiem 4 3 2 1
40 Zwykle pracuje samotnie 4 3 2 1
41 Zawsze mozoli się nad pracami, by uwieńczyć je 4 3 2 1
skutkiem
42 Jeśli nie może zrobić tego czego chce  popada w zły 4 3 2 1
humor
43 Chętnie przyłącza się do grona bawiących się 4 3 2 1
(pracujących) i zachęca do tego innych
44 Przez chwilę tylko skupia uwagę na przedmiotach 4 3 2 1
45 Otwiera innym drzwi i stara się nie stać przejściu 4 3 2 1
46 Rozmawia z wychowawcą (nauczycielem) cichym i 4 3 2 1
niepewnym głosem
47 Gdy zabawka lub czynność go interesuje  bez reszty 4 3 2 1
skupia nań uwagę
48 Kiedy żąda się od niego aby poczekał na swoją kolejkę  4 3 2 1
gniewa się i nie bierze udziału w grze (zajęciu)
49 Jest pierwszym, który zabiera głos w sprawach 4 3 2 1
klasowych (grupy)
50 Lubi biegać bez celu 4 3 2 1
51 Dzieciom skrzywdzonym lubi dodawać otuchy 4 3 2 1
52 Kiedy inni zbierają się, aby śpiewać, tańczyć czy bawić 4 3 2 1
się  on oddala się
53 Pracuje przy rozwiązywaniu łamigłówek, układaniu 4 3 2 1
zabawek konstrukcyjnych itp. tak długo, aż daną
czynność doprowadzi do końca
54 Jeśli nie otrzymuje tego czego pragnie  staje się 4 3 2 1
niespokojny i arogancki
55 Przyłącza się chętnie do grupy i wnosi do niej radość 4 3 2 1
(atmosferę koleżeństwa)
56 Zajęcia innych łatwo rozpraszają jego uwagę 4 3 2 1
57 Chętnie mówi  dziękuję i okazuje szacunek 4 3 2 1
58 Jeżeli zwraca się na niego uwagę  wykazuje mniejsze 4 3 2 1
napięcie i większą swobodę
59 Wykonywana w klasie (sali) praca zaprząta go bez reszty 4 3 2 1
i nic nie jest w stanie go od niej oderwać
60 Kiedy czuje się urażony  trudno u niego o przebaczenie 4 3 2 1
Instrukcja:
Opisz możliwie jak najdokładniej zachowanie się dziecka, ucznia, przez obrysowanie kółkiem jednej z
czterech liczb według następującej propozycji:
Jeżeli dane stwierdzenie jest bardzo zgodne z zachowaniem dziecka  otocz kółkiem liczbę 4
Jeżeli dane stwierdzenie jest tylko w niektórych przypadkach zgodne z zachowaniem dziecka  otocz
kółkiem liczbę 3
Jeżeli dane stwierdzenie jest bardzo mało zgodne z zachowaniem dziecka  otocz kółkiem liczbę 2
Jeżeli dane stwierdzenie jest wcale niezgodne z zachowaniem dziecka  otocz kółkiem liczbę 1