PAC
STWOWA WYŻSZA SZKOA
A ZAWODOWA
im. Witelona w LEGNICY
INSTYTUT POLITOLOGII
ANDRZEJ FERENS
SYSTEM POLITYCZNY
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
(4 edycja)
Studia stacjonarne.
LEGNICA 2007
Dr Andrzej Ferens Łł
Łł
Łł
Łł
ŁłWszelkie prawa zastrzeżone. Bez zgody autora nie wolno reprodukować i przekazywać w żadnej postaci ani za
pomocą jakichkolwiek środków elektronicznych czy mechanicznych włącznie z fotokopiowaniem i
nagrywaniem, ani za pomocą innego systemu pozyskiwania i odtwarzania informacji żadnej części tego
opracowania.
PROGRAM PRZEDMIOTU SYSTEM POLITYCZNY RP.
(II r. studiów stacjonarnych, specjalności: służby publiczne, integracja europejska,
służby socjalne)
Czas trwania zajęć: 2 semestry, 60 godzin wykładów i 30 godzin ćwiczeń.
Forma zajęć: wykłady, ćwiczenia, zajęcia warsztatowe.
Opis przedmiotu. Zasadnicze cele procesu dydaktycznego to: 1. nabywanie i
rozwijanie przez studentów wiedzy z zakresu przebiegu, skutków i perspektyw
transformacji społeczno-politycznej i demokratycznej konsolidacji w polskich
warunkach, 2. zapoznanie studentów ze stanem współczesnej wiedzy w zakresie istoty,
struktur i mechanizmów funkcjonowania systemu politycznego RP, 3. kształtowanie
postawy polegającej na umiejętności samodzielnego analizowania i wyjaśniania
zjawisk związanych z procesami dokonującymi się w warunkach polskiego życia
politycznego. Zakres tematyczny przedmiotu obejmuje zasadnicze działy związane z
podstawowymi procesami i instytucjami, ich organizacją oraz mechanizmami
funkcjonowania systemu politycznego Rzeczpospolitej Polskiej.
Zakres wiadomości wymaganych w ramach przedmiotu: obejmuje wiedzę
dotyczącą następujących zagadnień:
- istoty, społecznych podstaw współczesnych systemów politycznych i zagadnienia ich
transformacji,
- transformacji systemu politycznego RP,
- struktury i mechanizmów działania władzy politycznej w Polsce,
- podstawowych procesów politycznych zachodzących w strukturach władzy,
- perspektywy przekształceń systemu politycznego RP.
Forma zaliczenia: praca semestralna, zaliczenie i egzamin.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
TEMATYKA WYKA
ADÓW
1. Wprowadzenie do problematyki systemu politycznego RP. Przypomnienie
podstawowych kategorii służących systemowemu opisowi polityki - system polityczny,
funkcje systemu. Instytucjonalne, behawioralno-funkcjonalne i procesualne ujęcie
polityki a system polityczny.
Literatura:
" Antoszewski A., Erozja systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych. Studium
procesu, Wrocław 1992, s. 31 - 69.
" Antoszewski A., Herbut R., Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk 2001, s.
11-50.
" Linz J., Totalitaryzm i autorytaryzm, w: Władza i społeczeństwo, t. 1, pod red. J.
Szczupaczyńskiego, Warszawa 1995.
2. Charakterystyka systemu politycznego realnego socjalizmu. Continuum
systemów politycznych. Istota i charakterystyka systemu socjalizmu państwowego.
Ewolucja systemu realnego socjalizmu. Erozja systemu politycznego PRL   Sierpień
1980 i jego znaczenie.
Literatura:
" Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza
przejścia ku demokracji, Wrocław 1993, rozdz. I.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. I.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 13-57.
3-4. Zmiana polityczna w Polsce. Wymiar teoretyczny. Zmiana społeczna i jej
wielowymiarowość. Siatka pojęciowa: transformacja, tranzycja polityczna i
demokratyczna. Fazy procesu demokratyzacji. Warunki i formy przejścia do
demokracji. Pakt polityczny. Osobliwości polskiej tranzycji i ich wpływ na
kształtowanie mechanizmów politycznych.
Literatura:
" Antoszewski A., Erozja systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych. Studium
procesu, Wrocław 1992, rozdz. III i IV.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. I.
" Kurczewska J./red./, Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie, Warszawa 1999.
" Marody M./red./, Zmiana czy stagnacja, Warszawa 2004, cz. III i IV.
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006, rozdz. I i II.
5. Zmiana polityczna w Polsce. Wymiar empiryczny. Fazy procesu demokratyzacji
w Polsce. Determinanty polskiej drogi do demokracji. Pakt polityczny - geneza,
przebieg i polityczne konsekwencje okrągłego stołu. Chronologia i przebieg tranzycji
w Polsce.
Literatura:
" Antoszewski A., Erozja systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych. Studium
procesu, Wrocław 1992, rozdz. III i IV.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
" Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza
przejścia ku demokracji, Wrocław 1993, rozdz. I.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. I.
" Dudek A., Pierwsze lata III Rzeczpospolitej, 1989-2001, Kraków 2002, rozdz. I-III.
" C. Offe, Drogi transformacji. Doświadczenia wschodnioeuropejskie i
wschodnioniemieckie, Warszawa 1999.
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Ku nowej konstytucji .
" Porozumienia okrągłego stołu, Warszawa 1989, s. 5 - 43.
" Skórzyński J., Ugoda i rewolucja, Warszawa 1995, rozdz. VI, VII, IX.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. IV.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003.
6-7. Ewolucja reżimu politycznego RP. Reżim polityczny jako kategoria analityczna.
Fazy ewolucji reżimu politycznego RP i ich charakterystyka. Kluczowe elementy
polskiego reżimu politycznego.
Literatura:
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. II
/Ewolucja reżimu politycznego w Polsce po 1989 roku/.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005.
" L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Rada Ministrów i
administracja rządowa .
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. III i IV.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 75-99.
" Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483)
" Ustawa konstytucyjna z dnia 17 paz
dziernika 1992 r. o wzajemnych stosunkach między
władzą ustawodawcza i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie
terytorialnym (Dz. U. nr 84, poz. 426).
8-9. Dynamika systemu partyjnego w Polsce. Typologie i funkcje partii
politycznych. Konsolidacja, fragmentaryzacja, polaryzacja w systemie partyjnym.
Determinanty systemu partyjnego w warunkach RP. Fazy przekształceń systemu
partyjnego w Polsce i perspektywy jego ewolucji.
Literatura:
" Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza
przejścia ku demokracji, Wrocław 1993, rozdz. II i III.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. VI.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. VII
/Ewolucja polskiego systemu partyjnego/.
" Herbut R., Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wrocław 2002.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 3.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. IV, p. 10.
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006, rozdz. VII.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 177-207.
10-11. Proces legislacyjny jak proces podejmowania decyzji politycznych w
systemie. Funkcje parlamentu i sposób ich realizacji. Parlament, rząd i prezydent w
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
procesie tworzenia prawa. Fazy i charakterystyka procesu legislacyjnego. Pozycja
parlamentarzysty i jej ewolucja.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Parlament. Struktura,
skład i organizacja i  Parlament. Funkcje .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 6.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XI.
12-13. Koalicje gabinetowe w Polsce, proces ich tworzenia i funkcjonowania.
Polityka koalicyjna jako element procesu rządzenia. Powoływanie i odwoływanie
rządu - modele normatywne i praktyka polityczna.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Rada Ministrów i
administracja rządowa .
" Jednaka W., Gabinety koalicyjne w III RP, Wrocław 2004.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz.7.
" Rydlewski G., Rządzenie koalicyjne w Polsce, Warszawa 2000.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XIII.
14-15. Administracja publiczna w systemie politycznym. Administracja publiczna
jako podsystem Proces kształtowania się centrum decyzyjnego w administracji
publicznej. Administracja rządowa i mechanizm jej działania. Struktura polityczna
gabinetów a ich typologia.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Rada Ministrów i
administracja rządowa .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 7 i 8.
" Rydlewski G., Rządowy system decyzyjny w Polsce. Studium politologiczne okresu
transformacji, Warszawa 2002.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XII i XIII.
16-17. Kompetencje i pozycja polityczna Prezydenta RP. Geneza roli prezydenta w
systemie politycznym. Prezydent RP wobec Sejmu i Senatu. Normatywna a faktyczna
pozycja prezydenta w systemie. Prezydent jako mediator i arbiter polityczny. Weto
prezydenckie i jego znaczenie. Ewolucja stylu polskiej prezydentury.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Prezydent .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 7 p.
2.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XII.
18-19. Transformacja władzy lokalnej w systemie politycznym RP. Mechanizm
transormacji władztwa lokalnego w Polsce. Ewolucja systemu kreacji i
funkcjonowania władzy lokalnej. Reforma administracji publicznej, jej zasadnicze
fazy, cele i skutki. Kryzys władzy w Polsce lokalnej?
Literatura:
" Alberski R., i inni, Wybory do rad gmin na Dolnym Śląsku, Wrocław 2001.
" Alberski R., i inni, Wybory samorządowe do rad gmin w 2002 roku w województwie
dolnośląskim, Wrocław 2003.
" B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Kraków 2000.
" L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Samorząd terytorialny .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, r. 8.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 147-177.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
20-21. Władza sądownicza w systemie politycznym RP. Ogólne zasady organizacji i
funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i sądowinctwa w RP. Geneza i zakres
działania trybunałów. Postępowanie przed trybunałami. Funkcje polityczne
trybunałów. Sąd lustracyjny i jego szczególny charakter. Pozostałe instytucje
sądownicze.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdziały  Władza
sądownicza .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2001, rozdz. 9.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XV.
21-22. Grupy interesów w systemie politycznym RP. Pojęcie i typologia grup
nacisku. Strategie grup nacisku w systemie politycznym. Zorganizowane grupy
interesu a proces artykulacyjne i decyzyjne w systemie. Pojęcie stosunków
industrialnych i ich waga w mechanizmie funkcjonowania systemu politycznego.
Związki zawodowe w systemie politycznym RP. Komisja trójstronna i perspektywy jej
funkcjonowania. Korporatywizm w systemie politycznym RP.
Literatura:
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 4.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. VIII
/Stosunki przemysłowe i partnerstwo społeczne w Polsce /.
23-24. Prawno-polityczne położenie jednostki w systemie. Prawa i wolności
obywatelskie. Prawa i wolności polityczne. Materialne gwarancje praw i wolności
obywatelskich. System ochrony praw i wolności i jego efektywność. Rzecznik Praw
Obywatelskich i jego aktywność.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Konstytucyjny status
jednostki .
" Gliński P., Lewenstein B., Siciński A./red./, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:
trzeci sektor, Warszawa 2002.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 1.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. VII.
25-26. Związki wyznaniowe i rola kościoła katolickiego w systemie politycznym
RP. Pozycja Kościoła w polskim życiu politycznym - kontekst historyczny. Kościół
wobec instytucji decyzyjnych państwa i struktur partyjnych. Spór o miejsce Kościoła w
systemie politycznym i jego przejawy. Konkordat i jego znaczenie.
Literatura:
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz.5.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. X
/Rola Kościoła katolickiego w systemie politycznym RP/.
27-28. Legitymizacja systemu politycznego RP. Legitymizacja i jej funkcje
systemowe. Wymiary legitymizacji. Rola wartości i procedur w mechanizmach
legitymizacji. Legitymizacja ładu społecznego i politycznego, legitymizacja elit
politycznych. Legitymizacja władzy w Polsce po 1989 roku. Czy kryzys legitymizacji
polskiego systemu politycznego?
Literatura:
" L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Zasady Ustroju
Rzeczypospolitej .
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. VI.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005.
" Sokół W., Legitymizacja systemów politycznych, Lublin 1997.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
29-30. Tendencje przekształceń systemu politycznego RP. Integracja Polski ze
strukturami europejskimi a ewolucja systemu politycznego RP. Perspektywa zmian
systemu. Podsumowanie wykładów.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 10.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XVII.
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006, rozdz. XIII.
TEMATYKA ĆWICZEC

1. System polityczny PRL i jego transformacja. Ogólna charakterystyka reżimu
komunistycznego. Istota i fazy ewolucji systemu autorytarnego. Erozja systemu
politycznego PRL - Sierpień 1980 i jego znaczenie.
Literatura:
" Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza
przejścia ku demokracji, Wrocław 1993, rozdz. I.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. I.
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Ku nowej konstytucji .
" Porozumienia okrągłego stołu, Warszawa 1989, s. 5 - 43.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 13-57.
2. Ewolucja reżimu politycznego RP. Charakterystyka polskiego reżimu
politycznego. Fazy ewolucji reżimu politycznego RP i ich charakterystyka.
Literatura:
" Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483)
" Ustawa konstytucyjna z dnia 17 paz
dziernika 1992 r. o wzajemnych stosunkach między
władzą ustawodawcza i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie
terytorialnym (Dz. U. nr 84, poz. 426).
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. II
/Ewolucja reżimu politycznego w Polsce po 1989 roku/.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005.
" L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Rada Ministrów i
administracja rządowa .
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. III i IV.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 57-96.
3. Reguły systemu politycznego RP. Normatywny i polityczny aspekt zasad systemu
politycznego. Konstytucyjny katalog zasad systemowych i jego znaczenie. Analiza
wybranych reguł polityczno-prawnych: zasada suwerenności, zasada podziału władzy,
przedstawicielstwa, demokratycznego państwa prawnego, społecznej gospodarki
rynkowej, praworządności, subsydiarności, praw i wolności obywatelskich.
Literatura:
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. I.
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Zasady ustroju
Rzeczypospolitej .
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. VI.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
4. Mechanizm kreacji władzy w systemie politycznym RP. System wyborczy w RP.
Pojęcie, elemeny i jego polityczne konsekwencje. Wybory - parlamentarne,
prezydenckie, samorządowe. Cechy polskiego elektoratu.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Wybory i prawo
wyborcze .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 2 ż1.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. X.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 207-241.
5 -6. Struktura i funkcje parlamentu. Proces legislacyjny. Struktura organizacyjna i
polityczna Sejmu i Senatu. Funkcje parlamentu i sposób ich realizacji. Parlament a
rząd w procesie tworzenia prawa. Pozycja parlamentarzysty i jej ewolucja.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Parlament. Struktura,
skład i organizacja i  Parlament. Funkcje .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 6.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XI.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, 99-123.
7-8. Koalicje gabinetowe w Polsce, proces ich tworzenia i funkcjonowania.
Powoływanie i odwoływanie rządu modele normatywne a praktyka polityczna. Proces
kształtowania się centrum decyzyjnego w administracji rządowej. Struktura polityczna
gabinetów a ich typologia.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Rada Ministrów i
administracja rządowa .
" Jednaka W., Gabinety koalicyjne w III RP, Wrocław 2004.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 7 ż 1.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XIII.
9. Kompetencje i pozycja polityczna Prezydenta RP. Geneza roli prezydenta w
systemie politycznym. Prezydent RP wobec Sejmu i Senatu. Normatywna a faktyczna
pozycja prezydenta w systemie. Prezydent jako arbiter polityczny. Weto prezydenckie i
jego znaczenie. Ewolucja stylu polskiej prezydentury.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Prezydent .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz.2 ż 2.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XII.
10. Instytucjonalizacja partii politycznych w RP. Typologie i funkcje partii
politycznych. Determinanty systemu partyjnego w warunkach RP. Fazy przekształceń
partii i ich strategie polityczne i społeczne. Formalne regulacje statusu partii
politycznych i ich ewolucja.
Literatura:
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998, rozdz. VI.
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002, rozdz. VII
/Ewolucja polskiego systemu partyjnego/.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 3.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. VI p. 10.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006, rozdz. VII.
11. Władza lokalna w systemie politycznym RP. Mechanizm kreacji władzy lokalnej
w Polsce. Ordynacja wyborcza i jej polityczne konsekwencje. Struktury i zadania
władz samorządowych w RP. Reforma administracji publicznej, jej zasadnicze fazy,
cele i skutki.
Literatura:
" A. Antoszewski i inni, Wybory do rad gmin na Dolnym Śląsku, Wrocław 2001.
" B. Dolnicki, Samorząd terytorialny, Kraków 2000.
" L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Samorząd terytorialny .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 8.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 147-177.
12. Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym. Pojęcie partycypacji
politycznej. Formy uczestnictwa. Wybory, referenda, konsultacje, inicjatywa
obywatelska, skargi i wnioski obywateli, organizacje społeczne. Systemowa
efektywność uczestnictwa obywatelskiego.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Prezydent .
" Gliński P., Lewenstein B., Sicinski A., /red./, Samoorganizacja społeczenstwa polskiego:
trzeci sektor, Warszawa 2002.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 2.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. VII.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 241-289.
13-14. Trybunał Stanu, Trybunał Konstytucyjny w systemie politycznym RP.
Ogólne zasady organizacji i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości i sądowinctwa
w RP. Geneza i zakres działania trybunałów. Postępowanie przed trybunałami. Funkcje
polityczne trybunałów. Sąd lustracyjny i jego szczególny charakter. Pozostałe
instytucje sądownicze.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdziały  Władza
sądownicza .
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 9.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XV.
15. Tendencje przekształceń systemu politycznego RP. Integracja Polski ze
strukturami europejskimi a zmiany systemu politycznego. Podsumowanie zajęć.
Literatura:
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005, rozdz. 10.
" Skrzydło W. /red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006, rozdz. XVII.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003, s. 269-289.
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006.
Literatura:
Wybrane pozycje książkowe
" Alberski R., i inni, Wybory samorządowe do rad gmin w 2002 roku w województwie
dolnośląskim, Wrocław 2003.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
" Antoszewski A. /red/, Demokratyzacja w III Rzeczypospolitej, Wrocław 2002.
" Antoszewski A., Erozja systemu politycznego PRL w latach osiemdziesiątych. Studium
procesu, Wrocław 1992.
" Antoszewski A., Fiala P., Herbut R., Sroka J., Partie i system partyjne Europy Środkowej,
Wrocław 2003.
" Antoszewski A./red/, Systemy polityczne Europy Środkowej i Wschodniej. Perspektywa
porównawcza, Wrocław 2006.
" Antoszewski A., Wzorce rywalizacji politycznej we współczesnych demokracjach
europejskich, Wrocław 2004.
" Antoszewski A., Herbut R., Jednaka W., Partie i system partyjny w Polsce. Pierwsza faza
przejścia ku demokracji, Wrocław 1993.
" Antoszewski A., Herbut R., Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problemy, Wrocław
1998.
" Balicki R., Jabłoński M., Materiały do prawa konstytucyjnego, Warszawa 1999.
" Dolnicki B., Samorząd terytorialny, Kraków 2000.
" Dudek A., Pierwsze lata III Rzeczpospolitej 1989-2001, Kraków 2002.
" Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne, Warszawa 2000, rozdz.  Konstytucyjny status
jednostki .
" Gliński P., Lewenstein B., Sicinski A., /red./, Samoorganizacja społeczeństwa polskiego:
trzeci sektor, Warszawa 2002.
" Gulczyński M., Zaradny R., System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2000.
" Herbut R., Teoria i praktyka funkcjonowania partii politycznych, Wrocław 2002.
" Jednaka W., Gabinety koalicyjne w III RP, Wrocław 2004.
" Kurczewska J./red./, Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie, Warszawa 1999.
" Lisicka H./red/ , System polityczny Rzeczypospolitej Polskiej, Wrocław 2005.
" Marody M., ./red/ , Zmiana czy stagnacja, Warszawa 2004, cz. III i IV.
" Mojak R./red/ , Ustrój konstytucyjny Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 2000.
" Mucha J., Skąpska G., Szmatka J, Uhl I., /red/, Społeczeństwo polskie u progu przemian,
Warszawa 1991.
" Raciborski J., Polskie wybory. Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego 1998-1995,
Warszawa 1997.
" Regulski J., Samorząd III Rzeczypospolitej, Warszawa 2000.
" Rydlewski G., Rządowy system decyzyjny w Polsce. Studium politologiczne okresu
transformacji, Warszawa 2002.
" Rydlewski G., Rządzenie koalicyjne w Polsce, Warszawa 2000.
" Skrzydło W./red/, Polskie prawo konstytucyjne, Lublin 2006.
" Ustrój konstytucyjny RP, pod red. W. Skrzydły, Lublin 2001.
" Wasilewski J./red./ , Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian, Warszawa
2006.
" Wiatr J.J., Europa pokomunistyczna. Przemiany państw i społeczeństw po 1989 roku,
Warszawa 2006.
" Wiatr J.J., Raciborski J., Bartkowski J., Frątczak-Rudnicka B., Kilias J., Demokracja
polska 1989  2003, Warszawa 2003.
" Wołek A., Demokracja nieformalna, Warszawa 2004.
" Zieliński E./red/ , Polski system polityczny w okresie transformacji, Warszawa 1995.
Wybrane akty prawne:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483)
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
Ustawa konstytucyjna z dnia 17 paz
dziernika 1992 r. o wzajemnych stosunkach między
władzą ustawodawcza i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie
terytorialnym (Dz. U. nr 84, poz. 426).
Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz. U. nr 98, poz. 604).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. nr 20, poz. 104).
Ustawa z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. nr 67, poz. 398).
Ustawa z dnia 16 lipca 1998 r. Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i
sejmików województw (Dz. U. nr 98, poz. 604).
Ustawa z dnia 12 kwietnia 2001 r. Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu RP (Dz. U. nr
46, poz. 499).
Ustawa z dnia 29 czerwca 1995 r. o referendum (Dz. U. nr 99, poz. 487).
Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym (tekst jednolity Dz.U. z 1996 r.
nr 13, poz. 74 z póz
n. zmianami).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie powiatowym (Dz.U. z 1998 r. nr 91,
poz. 578).
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 roku o samorządzie województwa Dz.U. z 1998 r. nr 91,
poz. 576).
Ustawa z 20 grudnia 1989 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz. U. Nr 73, poz. 435).
Ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643).
Ustawa z 26 marca 1982 r. o Trybunale Stanu (Dz. U. z 1993 r. Nr 38, poz. 172).
Ustawa z 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli (Dz. U. z 1995 r. Nr 13, poz.
59).
Ustawa z 15 VII 1987 r. o Rzeczniku Praw Obywatelskich (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr
109, poz. 471).
Ustawa z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej (Dz. U. nr 35, poz. 321).
Uchwała Sejmu RP z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
(MP z 2002 r. Nr 23, poz. 398).
Ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o organizacji i trybie pracy Rady Ministrów oraz o
zakresie działania ministrów (Dz.U. z 1996 r. nr 106, poz. 492).
Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej (Dz.U. z 1997 r. nr
141, poz. 943).
Ustawa z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2002 r. nr 240, poz.
2052).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie
(Dz.U. z 2003 r. nr 96, poz. 873).
Zaktualizowane i jednolite teksty ustaw są dostępne na stronie Sejmu RP w Internetowym
Systemie Aktów Prawnych: www.sejm.gov.pl
Ważne strony internetowe:
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów: www.kprm.gov.pl
Generalny Inspektor Danych Osobowych: www.giodo.gov.pl
Instytut Pamięci Narodowej: www.ipn.gov.pl
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji: www.krrit.gov.pl
Naczelny Sąd Administracyjny: www.nsa.gov.pl
Najwyższa Izba Kontroli: www.nik.gov.pl
Państwowa Komisja Wyborcza: www.pkw.gov.pl
Prezydent RP: www.prezydent.pl
Rządowe Centrum Legislacji: www.rcl.gov.pl
Rzecznik Praw Dziecka: www.brpd.gov.pl
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
Rzecznik Praw Obywatelskich: www.brpo.gov.pl
Sąd Najwyższy RP: www.sn.pl
Senat RP: www.senat.gov.pl
Trybunał Konstytucyjny RP: www.trybunal.gov.pl
ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE Z SYSTEMU POLITYCZNEGO RP.
1. Pojęcie systemu politycznego.
2. Funkcje systemu politycznego.
3. Continuum systemów politycznych od totalitaryzmu do demokracji.
4. Istota i charakterystyka systemu realnego socjalizmu na przykładzie Polski.
5. Pojęcie zmiany politycznej, transformacji, tranzycji politycznej i demokratycznej.
6. Fazy procesu demokratyzacji. Warunki i formy przejścia do demokracji.
7. Pakt polityczny a geneza, przebieg i polityczne konsekwencje okrągłego stołu.
8. Ogólna charakterystyka ekonomicznych, społecznych i kulturowych uwarunkowań
systemu politycznego Polski w latach 90-tych.
9. Cechy polskiej tranzycji i ich wpływ na kształtowanie mechanizmów politycznych.
10. Konsolidacja demokracji w Polsce.
11. Ewolucja reżimu politycznego RP.
12. Legitymizacja polityczna - typy i wymiary legitymizacji.
13. Sejm RP i jego wewnętrzna struktura.
14. Sejm RP jego struktura polityczna i jej ewolucja.
15. Funkcje Sejmu.
16. Przebieg procesu ustawodawczego.
17. Geneza i rola Senatu RP.
18. Ewolucja stosunków między rządem a Sejmem w RP.
19. Sposób powoływania rządu w systemie po 1989 roku.
20. Odwoływanie rządu według Konstytucji i w praktyce politycznej.
21. Gabinety koalicyjne w RP i mechanizm ich kreowania.
22.Organizacja wewnętrzna Rady Ministrów i jej ewolucja w latach 90-tych.
23.Ewolucja systemu władztwa lokalnego w Polsce  zasadnicze etapy i tendencje.
24. Prezydent RP w świetle Małej Konstytucji.
25. Rola Prezydenta RP w świetle Konstytucji 1997 r.
26. Odpowiedzialność Prezydenta RP.
27. Pojęcie, elementy i funkcje wyborów w systemie politycznym RP.
28. Zasady prawa wyborczego.
29. Wybory prezydenckie w RP i ich zmienność.
30. Wybory w systemie politycznym RP i ich podstawowe zasady.
31. Wybory parlamentarne w Polsce.
32. System partyjny w Polsce i jego ewolucja.
33. Instytucjonalizacja partii w systemie RP.
34. Zmienność zachowań wyborczych polskiego elektoratu 1989 - 2006.
35. Grupy nacisku i ich funkcje w systemie politycznym.
36. Rodzaje grup nacisku w systemie RP.
37. Rola związków zawodowych w polskim systemie społeczno-politycznym.
38. Organizacje pracodawców i przedsiębiorców.
39. Stosunki przemysłowe w Polsce.
40.Wolności i prawa obywatelskie w Konstytucji RP.
Andrzej Ferens, System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej
41. Wolności i prawa polityczne w Konstytucji RP.
42. Powoływanie, struktura i tryb działania Trybunału Konstytucyjnego.
43. Powoływanie, struktura i tryb działania Trybunału Stanu.
44. Powoływanie, struktura i tryb działania Sądu Najwyższego.
45. Powoływanie i zakres działania Rzecznika Praw Obywatelskich.