MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Jadwiga Mucha
Dobieranie skór do produkcji wyrobów futrzarskich
743[02].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Jadwiga Rudecka
mgr inż. Ewelina Śmiszkiewicz
Opracowanie redakcyjne:
inż. Jadwiga Mucha
Konsultacja:
mgr inż. Zdzisław Feldo
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 743[02].Z2.01
 Dobieranie skór do produkcji wyrobów futrzarskich , zawartego w programie nauczania dla
zawodu kuśnierz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 4
3. Cele kształcenia 5
4. Materiał nauczania 6
4.1. Zasady sortowania skór futerkowych 6
4.1.1. Materiał nauczania 6
4.1.2. Pytania sprawdzające 10
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 13
4.2. Zasady dobierania skór futerkowych na wyroby futrzarskie 14
4.2.1. Materiał nauczania 14
4.2.2. Pytania sprawdzające 22
4.2.3. Ćwiczenia 22
4.2.4. Sprawdzian postępów 28
5. Sprawdzian osiągnięć 29
6. Literatura 34
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy dotyczącej doboru skór futerkowych
na różnego rodzaju wyroby futrzarskie.
W poradniku zamieszczono:
 wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika,
 cele kształcenia  wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem,
 materiał nauczania  wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki
modułowej,
 zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy już opanowałeś określone treści,
 ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować
umiejętności praktyczne,
 sprawdzian postępów,
 sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi opanowanie
materiału całej jednostki modułowej,
 literaturę uzupełniającą.
743[02].Z2
Technologia wytwarzania
wyrobów futrzarskich
743[02].Z2.02
743[02].Z2.01
Użytkowanie maszyn,
Dobieranie skór do
urządzeń i narzędzi
produkcji wyrobów
kuśnierskich
futrzarskich
743[02].Z2.03
Wykonywanie
błamów
ze skór futerkowych
743[02].Z2.04 743[02].Z2.05 743[02].Z2.06
Wykonywanie odzieży Wykonywanie Wykonywanie usług
futrzanej galanterii futrzanej kuśnierskich
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska,
charakteryzować budowę histologiczną oraz topograficzną skóry surowej i włosa,
charakteryzować główne procesy wyprawy i wykończania skór,
określać właściwości skór wyprawionych i metody ich badań,
rozpoznawać wady i uszkodzenia skór wyprawionych,
oceniać jakość skór wyprawionych,
określać wpływ budowy okrywy włosowej na jakość wyrobów futrzarskich,
rozróżniać podstawowe rodzaje skór futerkowych wyprawionych i uszlachetnionych,
oceniać jakość okrywy włosowej - barwę, połysk, gęstość, długość, miękkość,
sprężystość, siłę osadzenia włosa, zdolność do filcowania,
oceniać jakość tkanki skórnej - wygląd mizdry, grubość, miękkość, pulchność
i ciągliwość,
rozróżniać rodzaje skór futerkowych,
sortować skóry futerkowe według ich przeznaczenia,
klasyfikować wady skór,
identyfikować wady i uszkodzenia skór uszlachetnionych,
określać wielkość skór futerkowych,
rozróżniać imitacje skór.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
scharakteryzować grupy rodzajowe skór i asortymenty wyrobów futrzarskich,
wyjaśnić zasady doboru skór futerkowych na różnego rodzaju wyroby futrzarskie,
zastosować zasady doboru barwy i charakteru okrywy włosowej oraz cech tkanki skórnej,
zorganizować stanowisko dobierania skór zgodnie z wymaganiami ergonomii oraz
wymaganiami procesu technologicznego,
posortować skóry futerkowe na różne asortymenty wyrobów futrzarskich,
dobrać skóry futerkowe na wyroby futrzarskie,
zastosować zasady oznaczania i składowania dobranych kompletów wyrobów,
posłużyć się obowiązującymi normami,
zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Zasady sortowania skór futerkowych
4.1.1. Materiał nauczania
Podział wyrobów futrzarskich na rodzaje i grupy asortymentowe
Wszystkie wyroby futrzarskie można podzielić:
na rodzaje w zależności od surowca, z którego zostały wykonane,
na grupy asortymentowe.
Przyjęto umownie, że skóry zwierząt futerkowych w zależności od pochodzenia zalicza
się do następujących grup rodzajowych:
skóry futerkowe ze zwierząt łownych i hodowlanych,
skóry futerkowe zwierząt domowych,
skóry futerkowe zwierząt morskich,
skóry futerkowe ptaków.
Do pierwszej grupy należą skóry pochodzące ze zwierząt łownych i hodowlanych,
żyjących przedtem dziko. Obecnie coraz więcej dzikich zwierząt zostało udomowionych np.
lisy, szynszyle, nutrie, norki, tchórzofretki itp. Do zwierząt łownych zalicza się sobole (coraz
częściej pochodzą z hodowli), różne odmiany wiewiórek, piżmaki, kuny, bobry, wydry i inne.
Do drugiej grupy zalicza się skóry ze zwierząt od dawna hodowanych przez człowieka,
jak: owce, kozy, cielaki, z
rebaki, koty, psy. U zwierząt tych skóra jest produktem
dodatkowym, gdyż funkcje ich są bardziej zróżnicowane (mięso, mleko, cele obronne itp.).
Do tej grupy należą również zwierzęta hodowane głównie w celu produkcji futer - typowym
ich przedstawicielem jest owca karakułowa.
W trzeciej grupie skór wykorzystywanych w celach futrzarskich są przede wszystkim
młode foki, których skóry są bardzo cennym i poszukiwanym surowcem futrzarskim.
Do czwartej grupy należą skóry ptaków, zwłaszcza ptaków wodnych - nurki, gęsi.
Wyroby futrzarskie dzieli się na następujące grupy asortymentowe:
futra i kurtki,
błamy i pelisy,
kożuchy włosem do wewnątrz (welury i weluropodobne),
czapki,
kołnierze,
komplety na futra (bodiesy),
szale,
inne wyroby.
Określając wyrób futrzarski, będziemy więc mówili np. futro ze skór nutrii, czapka ze skór
piżmaków, kołnierz ze skóry wydry, błam ze skór tchórzy itp.
Stanowiska pracy kuśnierza
Stanowiska pracy kuśnierza wykonującego poszczególne czynności w procesach
produkcyjnych bardzo różnią się. Jest to uwarunkowane specjalizacją, co szczególnie
uwidacznia się w zakładach produkcyjnych, a zaciera się niemal zupełnie w zakładach
prywatnych.
W prawidłowo zorganizowanym zakładzie produkcyjnym poszczególne czynności są
wykonane przez odrębnych pracowników, przy tak zorganizowanych stanowiskach pracy, aby
ich kwalifikacje były maksymalnie wykorzystane. Mamy więc grupę dobieraczy, krojczych,
nabijaczy, obrównywaczy, wykończarki, ponieważ czynność ta jest wykonywana głównie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
przez kobiety. Nie świadczy to oczywiście o tym, że dobieracz nie może wykonywać zadania
krojczego lub nabijacza czy odwrotnie, w tym jednak przypadku wydajność pracy ulegnie
znacznie obniżeniu.
Te formy organizacyjne nie występują w zakładach rzemieślniczych, w których
zazwyczaj jedna i ta sama osoba wykonuje wszystkie czynności, od pobrania skór aż do
wykończenia gotowego wyrobu. W większych zakładach rzemieślniczych występuje czasami
system zespołowy (krojczy, maszynistka, wykończarka).
Stanowisko pracy dobieracza jest to wydzielona część powierzchni użytkowej w sali
produkcyjnej, zagospodarowanej maszynami i urządzeniami pomocniczymi. Jest ono
odpowiednio zorganizowane w celu wykonania przez dobieracza zadań planowych.
Bezpośredni wpływ na wyniki pracy dobieracza mają taki czynniki, jak: oświetlenie,
czystość, wentylacja, ogrzewanie i hałas.
Oświetlenie stanowiska pracy powinno być odpowiednio dobrane do rodzaju
i wymaganej dokładności pracy. Poprawne oświetlenie ma duży wpływ na wydajność i jakość
wyrobów. Nieodpowiednie oświetlenie zmniejsza dokładność widzenia i wywołuje szybkie
zmęczenie. Należy także przestrzegać równomierności oświetlenia stanowiska oraz
eliminować oślepiające działanie światła sztucznego i słońca. Światło padające nie powinno
odbijać się wprost do oczu.
Powierzchnia stanowiska roboczego powinna zapewnić nie tylko miejsce na stół do
dobierania, ale również wolną przestrzeń umożliwiającą swobodną pracę i bezkolizyjne
przejścia. W przepisach bhp przewiduję się, że powierzchnia użytkowa nie zajęta przez
maszyny i urządzenia powinna wynosić nie mniej niż 2m2 na jedno stanowisko robocze.
Stanowisko dobieracza powinno znajdować się w pomieszczeniu o bardzo dobrym
oświetleniu, najlepiej światłem naturalnym.
Powinno być wyposażone w:
- stół do dobierania skór,
- regał do składowania skór luzem i w paczkach,
- wieszak do skór dobieranych w wiązki (szczególnie skór szlachetnych),
- przybory do kompletowania skór: sznurek, szydło, pisak, papier samoprzylepny itp.
Rys. 1. Stół do dobierania [1, s. 23]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Sortowanie i klasyfikacja jakościowa skór futerkowych
W celu ujednolicenia wyrobów pod względem właściwości, wymiarów i kształtów oraz
ograniczenia zbędnych ilości produkowanych wyrobów, wprowadza się przepisy umowne,
zwane normami. Normalizacja przyczynia się do uzyskania oszczędności surowców
i materiałów, pozwala na uproszczenie produkcji i rozwój postępu technicznego. Niektóre
wyroby objęte są normalizacją nie tylko w ramach jednego kraju, ale również w skali
międzynarodowej. Norma jest dokumentem, który zawiera podstawowe wymagania
określające wskaz
niki jakościowe produkowanych wyrobów oraz ich właściwości użytkowe.
Każda skóra gotowa poddawana jest ocenie mającej na celu ustalenie jej wielkości
i jakości. Ocena taka przeprowadzona jest w oparciu o przedmiotowe normy lub warunki
techniczne. Ważnym elementem oceny skór futerkowych jest system punktacji wad
i uszkodzeń. Normy przedmiotowe lub warunki techniczne określają, jakim warunkom
powinna odpowiadać okrywa włosowa i tkanka skórna skór. Ponadto precyzują wymagania
odnośnie profilu skór oraz właściwości fizycznych i chemicznych. Jeśli skóry nie
odpowiadają tym wymaganiom, otrzymują punkty karne.
Gotowe skóry futrzarskie po ich ocenie są zaliczane do odpowiednich gatunków
i wielkości zależnie od jakości. Gatunek i wielkość skóry decydują o jej cenie, dlatego też
sposób dokonywania oceny i dokładność jej przeprowadzenia ma duże znaczenie.
Gotowe skóry futrzarskie zwykle dzieli się na 5 gatunków (I, II, III, IV, V), wyjątek
stanowią skóry owcze i jagnięce oraz królicze, które dzieli się na 3 gatunki (I, II, III).
Zaliczenia skór do poszczególnych gatunków dokonuje się na podstawie odpowiednich norm
przedmiotowych.
Dobieranie skór o zbliżonych cechach jakościowych, jednego rodzaju, barwy, wielkości
itp. nosi nazwę sortowania.
Niektóre rodzaje skór takie, jak np. skóry owcze i jagnięce, skóry królicze, skóry nutrii
standard i inne, nie nadają się do konfekcjonowania w stanie naturalnym. W celu nadania im
estetycznego wyglądu i poprawy ich jakości, poddawane są uszlachetnianiu.
Istnieją różne rodzaje uszlachetniania, na które można przeznaczyć tylko skóry o ściśle
określonych cechach, np. do uszlachetniania na imitację foki nadają się wyłącznie skóry
królicze o bardzo gęstej okrywie włosowej. Skóry takie wysortowuje się z partii produkcyjnej
i przeznacza do dalszej obróbki.
Skóry owcze i jagnięce w całości przeznaczane są do uszlachetnienia. Aby skóry te
racjonalnie i jak najlepiej wykorzystać, sortuje się je według przeznaczenia na różne
asortymenty. Najdroższe i najcenniejsze spośród skór owczych są obecnie skóry welurowe.
Dlatego też w pierwszym rzędzie z wyprawionej i wykończonej w stanie naturalnym partii
skór wysortowuje się skóry nadające się do uszlachetniania na welur. Skóry takie powinny
mieć zwięzłą i cienką tkankę skórną o jak najmniejszej liczbie wad i uszkodzeń. Okrywa
włosowa w tym przypadku odgrywa mniejszą rolę. Po wysortowaniu skór nadających się do
uszlachetniania tkanki skórnej, z pozostałych wysortowuje się skóry o gęstej jedwabistej
okrywie włosowej i przeznacza się je do uszlachetniania na polofix. Po odsortowaniu skór
nadających się na polofix, resztę przeznacza się do barwienia okrywy włosowej. Najgorsze
jakościowo skóry przeznacza się do wykorzystania na konfekcję krytą bądz
na cele
techniczne.
Wyprawione w stanie naturalnym skóry królicze rozsortowuje się, wybierając
w pierwszym rzędzie skóry nadające się do wykorzystania w stanie naturalnym, jako
długowłose, oraz skóry o gęstej okrywie włosowej przeznaczone na imitację foki i bibretów.
Pozostałe skóry w zależności od potrzeb przeznacza się do barwienia. Białe barwi się na jasne
kolory pastelowe, łaciate barwi się na kolory ciemne i czarny.
Skóry zwierząt futerkowych dzikich i hodowlanych stanowią najliczniejszą i najbardziej
różnorodną grupę skór. Do grupy tej zaliczane są zarówno skóry zwierząt hodowlanych jak
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
i żyjących dziko. Spośród skór zaliczanych do grupy futerkowych w Polsce największe
znaczenie mają skóry nutrii, lisów, norek, tchórzy i tchórzofretek oraz piżmaków.
Gotowe skóry nutrii sortowane są na 5 gatunków i mogą być wypuszczone jako całe,
rozcięte na grzbiety i brzuszki oraz rozcięte na grzbiety, brzuszki i boczki.
Duża różnorodność skór nutrii (mnogość odmian barwnych, sposobów uszlachetniania
oraz wykorzystywania poszczególnych części topograficznych) daje możliwość otrzymania
szerokiego asortymentu konfekcji futrzarskiej. Do najczęściej produkowanych wyrobów
należą płaszcze, kurtki damskie i męskie, podpinki, pelisy, czapki, kołnierze, błamy.
Gotowe skóry lisów sortuje się na 5 gatunków w zależności od jakości okrywy włosowej
i tkanki skórnej oraz na 5 wielkości: I - powyżej 90 cm długości, II - 80 � 90 cm długości,
III - 70 � 80 cm długości, IV  60 � 70 cm długości, V - poniżej 60 cm długości.
Skóry lisów wszystkich odmian powinny być wyprawione w taki sposób, aby były
zachowane w stanie nieuszkodzonym łapki, łeb, nosek, małżowiny uszne i ogon. Gotowe
skóry przeznaczone są do konfekcjonowania futer, kurtek, kołnierzy, czapek, oprym i innych
wyrobów.
Zależnie od jakości okrywy włosowej i tkanki skórnej, skóry norek wyprawionych
rozsortowuje się na 5 gatunków. Podział na wielkości uwzględnia różną długość w grupach
wielkości dla samców i samic (tabela 1). Skóry norek wyprawiane są prawie wyłącznie
w stanie naturalnym. Zabiegi uszlachetniające dotyczą jedynie korygowania naturalnej barwy,
najczęściej stosuje się podbarwienie w celu pogłębienia naturalnego odcienia oraz
przyciemnienie wierzchołków włosów. Stosuje się również uszlachetnianie obustronne,
podobne jak skór nutrii.
Tabela 1. Podział skór norek wyprawionych na wielkości [5, s. 230]
Numer Długość skóry [ cm]
wielkości
samce samice
1 powyżej 70 -
2 65�70
-
3 60�65
powyżej 60
4 55�60
55�60
5 50�55
50�55
6 45�50
45�50
7 do 45
do 45
Gotowe skóry norek są wykorzystane do produkcji futer, kurtek, etoli, kołnierzy, czapek
i innych luksusowych wyrobów.
Skóry tchórzy, tchórzofretek i fretek klasyfikuje się na 5 gatunków i 3 wielkości
w zależności od jakości okrywy włosowej i tkanki skórnej oraz długości zwierzęcia.
I  wielkość powyżej 50 cm długości,
II  wielkość 40 �50 cm długości,
III  wielkość poniżej 40 cm długości.
Ze skór tych produkuje się futra, kurtki, błamy, podpinki męskie, kołnierze nakrycia
głowy i inne wyroby odznaczające się ładnym wyglądem estetycznym i dużą trwałością.
Gotowe skóry piżmaków klasyfikuje się na 5 gatunków w zależności od jakości okrywy
włosowej i tkanki skórnej. Skóry piżmaków nie dzieli się na wielkości. Średnia powierzchnia
skóry piżmaka wynosi 4�7 dm2. Wyprawione i uszlachetnione skóry piżmaków
wykorzystywane są do produkcji efektownych wyrobów futrzarskich, jak: futra, kurtki,
błamy, kołnierze, nakrycia głowy i inne konfekcjonowane z grzbietów, brzuszków lub całych
skór.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
W toku produkcji skór i konfekcji w zakładach kuśnierskich skóry wielokrotnie są
poddawane ocenie w celu doboru skór o określonych cechach.
Sortowanie skór lub tzw. lotowanie polega przede wszystkim na wyborze skór lepszych
jakościowo i nadających się na futra i galanterię, a następnie przez lotowanie, uzyskanie
kompletów skór, które są zbliżone kolorem. Komplety takie można przez właściwe
dobieranie skór wykorzystać do konfekcjonowania futer.
Skóry, które nie nadają się na futra lub galanterię (kołnierze, czapki itp.), są przeznaczone
na błamy. Są to skóry mniej atrakcyjne kolorystycznie lub gorsze jakościowo.
Skóry nutrii rozsortowuje się na kolorowe i standardy, po odsortowaniu skór bez odcieni
rudych i płowych przeznacza się do barwienia lub skubania. Skóry kolorowe przeznacza się
do konfekcjonowania w stanie naturalnym. Skóry posiadające najwięcej odcienia rudego
barwi się na kolory ciemny brąz i na imitację wydry. Natomiast skóry posiadające mało
odcienia rudego barwi się na kolory: grafitowy, szary, szarobrązowy. Do konfekcjonowania
powinny być przeznaczone partie skór o zbliżonych cechach, z których łatwo jest dobierać
komplety identycznych skór na jednostkę konfekcyjną.
Na duże jednostki konfekcyjne, takie jak futra czy kurtki, odsortowywane są skóry dobre
i średniej jakości o zbliżonych cechach okrywy włosowej i tkanki skórnej.
Skóry gorszej jakości odsortowuje się i przeznacza na podpinki, błamy, pelisy oraz
konfekcję drobną.
Na kołnierze i oprymy przeznacza się skóry najwyższej jakości o gęstej puszystej okrywie
włosowej, charakteryzującej się dużym połyskiem, równomiernym ubarwieniem bez wad
i uszkodzeń .
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Na jakie grupy rodzajowe dzieli się skóry zwierząt futerkowych w zależności od ich
pochodzenia?
2. Skóry jakich zwierząt należą do pierwszej grupy rodzajowej?
3. Skóry jakich zwierząt należą do drugiej grupy rodzajowej?
4. Skóry jakich zwierząt należą do trzeciej grupy rodzajowej?
5. Skóry jakich zwierząt należą do czwartej grupy rodzajowej?
6. Na jakie grupy asortymentowe dzieli się wyroby futrzarskie?
7. Jak powinno być zorganizowane i wyposażone stanowisko dobieracza?
8. W jaki sposób określić cechy jakościowe skór futerkowych podczas sortowania?
9. Czego dotyczą normy przedmiotowe?
10. W jaki sposób dokonuje się sortowania skór futerkowych według przeznaczenia?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ narzędzia, urządzenia i przybory wchodzące w skład wyposażenia stanowiska
dobieracza i określ ich przeznaczenie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wypisać nazwy narzędzi, urządzeń i przyborów,
2) określić przeznaczenie wymienionych narzędzi, urządzeń i przyborów,
3) zaprezentować wyniki swojej pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
Wyposażenie stanowiska pracy:
plansze obrazujące narzędzia, przybory i urządzenia stosowane na stanowisku dobieracza
w zawodzie kuśnierskim,
przybory do pisania,
poradnik dla ucznia,
literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Wybierz skóry futerkowe należące do grupy rodzajowej skór zwierząt łownych
i hodowlanych z przedstawionej kolekcji skór.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria podziału skór futerkowych na grupy
rodzajowe,
2) dokonać wyboru skór należących do poszczególnych grup rodzajowych,
3) uzasadnić wybór.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kolekcja skór futerkowych,
- poradnik ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Przyporządkuj do odpowiedniej grupy asortymentowej wskazane przez nauczyciela
wyroby futrzarskie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych kryteria podziału wyrobów kuśnierskich na grupy
asortymentowe,
2) zapisać nazwy wyrobów kuśnierskich i przyporządkować je do odpowiednich grup
asortymentowych,
3) uzasadnić wykonanie ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- wyroby futrzarskie,
- plansze ilustrujące wyroby futrzarskie,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Ćwiczenie 4
Określ cechy jakościowe skór: króliczej, lisa i karakułowej za pomocą badań
organoleptycznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) rozpoznać i nazwać poszczególne rodzaje skór,
2) przeprowadzić badania organoleptyczne każdej z otrzymanych skór,
3) określić cechy okrywy włosowej i tkanki skórnej każdej skóry,
4) zapisać wyniki badań,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- kolekcja skór futerkowych,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Posortuj skóry królicze według ich cech. Zwróć uwagę na charakter okrywy włosowej
i tkanki skórnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiale dydaktycznym zasady sortowania skór futerkowych,
2) określić cechy okrywy włosowej i tkanki skórnej otrzymanych do sortowania skór
króliczych, stosując badania organoleptyczne,
3) pogrupować skóry według ich wspólnych cech,
4) zaprezentować wykonane ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry królicze,
- stół do sortowania skór,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Dokonaj oceny skóry futerkowej i zalicz ją do odpowiedniego gatunku i wielkości
posługując się obowiązującymi normami.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) określić rodzaj i nazwać otrzymaną skórę,
2) wybrać z podanych norm wymagania dotyczące klasyfikacji otrzymanej skóry,
3) przeprowadzić analizę norm,
4) dokonać oceny otrzymanej skóry futerkowej w oparciu o normy,
5) zaprezentować wykonanie ćwiczenia.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Wyposażenie stanowiska pracy:
- normy przedmiotowe,
- zestaw skór futerkowych,
- taśma centymetrowa,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 7
Posortuj skóry owcze welurowe według podobnych cech tkanki skórnej (rzemienia)
i okrywy włosowej (runa).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór welurowych,
2) przejrzeć i posortować skóry,
3) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
4) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry owcze welurowe,
- stół do dobierania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) rozróżnić grupy rodzajowe wyrobów futrzarskich?
�� ��
2) rozróżnić grupy asortymentowe wyrobów futrzarskich?
�� ��
3) określić wyrób futrzarski, stosując nazwę asortymentu i rodzaj skór?
�� ��
4) wymienić elementy wyposażenia stanowiska dobieracza?
�� ��
5) przygotować stanowisko do dobierania skór futerkowych?
�� ��
6) przeprowadzić badania organoleptyczne skór futerkowych?
�� ��
7) określić cechy jakościowe skór futerkowych?
�� ��
8) posłużyć się normami stosowanymi w kuśnierstwie?
�� ��
9) posortować skóry futerkowe według przeznaczenia?
�� ��
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2. Zasady dobierania skór futerkowych na wyroby futrzarskie
4.2.1. Materiał nauczania
Przestawienie zwierciadlane i przeciwsobne
Rozróżnia się dwa rodzaje przestawienia:
- przestawienie zwierciadlane zwane szpałtowaniem lub kalibrowaniem (rys. 2b),
- przestawianie przeciwsobne (rys. 2c).
Rys. 2. Przestawienie skór: a) przepołowienie skór, b, c) przestawienie zwierciadlane, d) przestawienie
przeciwsobne połówek, e) przestawienie przeciwsobne połówek w układ całych skór [2, s. 203]
Przestawianiem zwierciadlanym nazywa się ułożenie połowionych wzdłuż pręgi
grzbietowej skór (rys. 2a) lub pasm skóry i połączenie ich z innymi połówkami skór
grzbietami w całość, symetrycznie po obu stronach linii środkowej (rys. 2b,c).
Przestawianiem przeciwsobnym natomiast nazywa się poziome ułożenie połówek,
uzyskanych po przepołowieniu skóry wzdłuż osi pręgi grzbietowej, zbieżne do siebie
częściami zadnimi lub rozbieżne. Jeśli futro ma być konfekcjonowane w tzw. połówki, to
boczne krawędzie skór będą zestawione z osią grzbietu (rys. 2d). Jeśli natomiast futro ma być
konfekcjonowane mimo poziomego przeciwsobnego układu z tzw. całych skór, to boki
sąsiadujących z sobą skór będą się stykały z bokami (rys. 2e).
Przestawianie, dzięki tzw. cieniowaniu, umożliwia wykorzystanie skór o zróżnicowanych
długościach włosów i znacznych różnicach koloru. Gwarantuje także uzyskanie (np. z tyłu
futra) identyczności włosów w miejscu zbiegających się części zadnich połówek, ponieważ
pochodzi on z tych samych skór.
Przestawianie zwierciadlane
W przypadku wielu wyrobów konfekcyjnych, które w swej konstrukcji i kolorystycznym
układzie skór mają symetryczną jedną lub kilka wyraz
nych pręg, smug czy linii (jak np.
pasma środkowe pleców lub wierzchnich rękawów), szczegóły te są jeszcze bardziej przez
kuśnierzy eksponowane. Ta zwierciadlana symetryczność, dotycząca także pozostałych cech,
jak długość i gęstość włosów, barwa i rysunek kolorystyczny w topografii skór, powinna
obejmować całą powierzchnię futra. Osiągnięcie tego celu zależy ściśle od odpowiedniego
dobrania skór.
Właściwie przy dobieraniu należy unikać metody przestawiania, ponieważ  o ile jest
duża liczba skór - wymaga ona dłuższego czasu pracy. W praktyce korzysta się z niej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
podczas dobierania przebranej już końcowej liczby skór. Metodę tę można też stosować nie
do wszystkich skór w futrze, a tylko do nielicznych, które tego wymagają.
Przestawianie wykonuje się następująco: w określonej kolejności składa się (mizdrą do
siebie) dobierane skóry w grzbiecie, starając się o stonowanie różnic kolorystycznych
i innych. Z połączonych w ten sposób dwóch nieco odmiennych skór powstają teraz dwie
skóry wyglądające tak samo. Rozkrój tych skór i przemieszczenie połówek podano we
wstępie rozdziału.
Przestawianie przeciwsobne
Służy ono do tego samego celu co metoda poprzednia, ale może być również stosowane
w celu uzyskania odrębnych i ciekawych efektów, podyktowanych nieraz modą.
Od przestawiania zwierciadlanego różni się układem połówek skór. Na ogół jednak celem
jego jest wykorzystanie i poprawne połączenie wielu skór zróżnicowanych w barwie, rysunku
oraz długości i sprężystości okrywy włosowej.
Metodę tę można stosować w dwóch wariantach. Przy pierwszym z nich technika
wykonania polega na tym, że składa się poszczególne skóry wzdłuż pręgi grzbietowej mizdrą
do siebie i układa, dobierając tak, aby stonować je kolorystycznie, jakościowo i według
wielkości. Dobieranie to jest dwustronne, ponieważ w wyniku rozcięcia i podziału skór
połówki znajdujące się dotychczas pod spodem układa się po podziale na przeciwsobnych
(przeciwległych) połowach futra w sposób symetryczny. Połówki te, jeśli nie mają dużych
uszkodzeń, powinny harmonizować ze sobą w identyczny sposób jak przeciwległa strona
futra. W następstwie tego np. zszywane są boki z grzbietami i to niezależnie od poziomego
czy pionowego układu skór.
Wariant drugi polega na tym, że zewnętrznie futro nosi cechy kroju ze skór całych,
chociaż wszystkie skóry są dzielone na połówki. Stosuje się go przeważnie do futer
o układzie pionowym, ale może również być stosowany w futrach także o układzie
poziomym. Pierwsze połówki powstałe z rozcięcia skóry układa się na przeciwległych,
dalekich od siebie krańcach. Teraz do grzbietu połówki dobiera się grzbiet innej, złożonej
mizdrą do siebie skóry. Po dobraniu takiej skóry rozcina się ją tak jak poprzednią, lecz łączy
ponownie ze sobą bokami. Następnie skóry należy dobierać i kroić tak, jak skórę drugą,
a więc grzbiet do grzbietu, natomiast łączenia boków własnych dokonywać po przestawieniu
z sobą połówek tej samej skóry. Ponieważ łatwiej jest dobrać skóry grzbietami niż bokami,
postępowanie takie jest uzasadnione, niezależnie od zwiększenia się czasu potrzebnego na
krojenie, zszywanie. Częściowo jest on zresztą zrekompensowany krótszym czasem
potrzebnym na dobranie skór i częściowym lub całkowitym wyeliminowaniem poprawek
Dobieranie skór futerkowych na wyroby futrzarskie
Kuśnierz musi umieć rozpoznać cechy jakościowe skór przeprowadzając badania
organoleptyczne, tj. za pomocą wzroku, rąk (dotyku, pocierania, rozciągania, zgniatania)
i powonienia oraz przy ewentualnym użyciu taśmy centymetrowej. Czynności te (nie zawsze
wszystkie wyżej wymienione) kuśnierz wykonuje przed rozpoczęciem każdej pracy. Jest to
zapoznanie się z surowcem przeznaczonym do obróbki.
Rozpoznawania cech jakościowych najlepiej uczyć się na skórach króliczych podczas
sortowania.
Przed dobieraniem skór zaleca się lekko nawilżyć skóry i rozprostować je przez ręczne
wyciąganie na stole. Skóry należy dobierać przy dobrym świetle, najlepiej dziennym, na
nachylonym do światła stole o płycie wyłożonej szarym filcem. Kontury formy wyrobu
futrzarskiego powinny być dokładnie wyrysowane. Skóry przeznaczone na błamy dobiera się
wyłącznie włosami do dołu. Jest to niezwykle ważne wskazanie, bowiem inny układ
powoduje podnoszenie lub skręcanie się noszonego pod pelisą (przez użytkownika) ubrania.
Podstawowym układem skór w błamach jest układ szeregowo-rzędowy, przy czym skóry
ułożone wszerz błamu nazywa się szeregiem, natomiast ułożone pionowo wzdłuż błamu
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
rzędem. Rozmieszczenie skór w błamowym układzie szeregowo-rzędowym jest następujące:
dolny szereg skór układa się ze skór najdłuższych i z najdłuższymi włosami. Drugi szereg,
znajdujący się nad dolnym, powinien być ułożony ze skór nieco krótszych. W częściach
zadnich tych skór okrywa włosowa powinna mieć zbliżoną gęstość oraz długość włosów do
części karkowych skór ułożonych w dolnym szeregu (skóry wyższego szeregu mają krótsze
włosy niż skóry szeregu znajdujące się niżej).
Trzeci od dołu szereg powinien być ułożony ze skór nieco krótszych od skór w drugim
szeregu, mają one również krótsze włosy niż skóry szeregu drugiego-środkowego (rys. 2).
Rys. 3. Błam z królików  rozmieszczenie skór według ich cech powierzchni użytkowej, długości włosa
i jakości (Z  zad, K - kark) [3, s. 134]
Tak więc, wykorzystując niejednolitą długość włosów w skórach, zmieniającą się na
przestrzeni od karku do zadu, przy stosowaniu takiego układu można osiągnąć optyczne
wrażenie wyrównanej powierzchni okrywy włosowej. W dobieranych skórach należy przy
tym jeszcze uzyskać podobieństwo pod względem gęstości i sprężystości okrywy włosowej,
a także harmonijne wycieniowanie skór według kolorów, odcieni i refleksów świetlnych.
Skóry ciemniejsze (uważane za ładniejsze) układa się w rzędach znajdujących się przy
krawędziach błamu. Od tych pierwszych rzędów w stronę osi błamu powinny następować
stopniowo rzędy jaśniejsze. Rozmieszczenie kolorów może być również nieco inne, np.
szereg skór w samej górze i w pionowych rzędach wzdłuż krawędzi przednich (w przodach
błamu) ze skór ciemnych, a następnie stopniowo, od góry i od przodów do osi -
z jaśniejszych.
Jeśli dobrane skóry na błam nie będą od razu krojone, można je złożyć i związać. Aby nie
pomylić ich położenia, można przed złożeniem oznaczyć je kredką lub ołówkiem, przyjmując
oznaczenia jak na rys. 3. Brzegi błamu oznaczyć na krawędzi skóry poziomymi kreskami,
szeregi  cyframi rzymskimi, a kolejność skór i rzędów cyframi arabskimi. Skóry
przeznaczone do przepołowienia wzdłuż lub poprzecznie (w przypadku np. układu
dachówkowego), znaczy się długą kreską pionową lub poziomą oraz stosuje się oznaczenie
cyfrowe na każdej z oddzielonych kreską połówek. Następnie skóry składa się. W szeregach
naprzemiennie: włos do włosa, mizdra do mizdry, a złożone szeregi nakłada kolejno na siebie
i wiąże sznurkiem w komplet.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Rys. 4. Sposób oznaczenia skór - błam ze skór piżmaków całych, w układzie dachówkowym [1. s. 16]
Skóry przeznaczone na futra można dobierać w taki sam sposób jak na błamy
z uzupełnieniem dobierania skór na rękawy i kołnierz. Dotyczy to wszystkich pionowych
układów skór. Różnica polega przede wszystkim na tym, że na futra przeznacza się skóry
lepszej jakości, a dobieranie wymaga większej staranności. Dobierane skóry na rękawy
powinny być podobne do skór dobranych na korpus. Górna część rękawów powinna łączyć
w sobie cechy przodów futra i tyłu. Kołnierz futra może być dobrany ze skór jakościowo
dobrych i kolorystycznie dobranych do całości lub z innego rodzaju skóry futerkowej, np.
z lisa. Skóra taka powinna być również kolorystycznie i jakościowo dobrana do całości.
Futra dobiera się w układach:
pionowym (całe i połówki),
poziomym,
skośnym,
mieszanym (kombinowanym).
Dobierając skóry na futra w układach połówkowych, składa się je na pół mizdrą do siebie
wzdłuż osi skóry, rozmieszczając na połowie odrysowanego korpusu futra i na jednym
rękawie. Druga strona korpusu i rękaw znajduje się pod spodem. Dobrane skóry na futro
przed złożeniem i oznaczeniem należy jeszcze sprawdzić na pionowo ustawionej płycie stołu
wahadłowego.
Podczas dobierania skór na futra niezależnie od układu trzeba dążyć do ekonomicznego
ich rozmieszczenia, uzyskania estetycznego wyglądu pod względem doboru kolorystycznego
skór, a także wyrównanej jakości i charakteru okrywy włosowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Rys. 5. Szablon futra z pionowym rozmieszczeniem skór: a) korpus, b) rękaw, c) kołnierz spodni
i wierzchni oraz klapa [2, s. 231]
Rys. 6. Szablony futer a) z poziomym rozmieszczeniem skór, b) ze skośnym rozmieszczeniem skór [1, s. 36]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
Rys.7. Szablon futra ze skośnymi układami rozmieszczenia skór: a) parkietowym, b )w jodełkę, c) ukośnym
[1, s. 76]
Rys. 8. Szablon korpusów futer z mieszanym (kombinowanym) rozmieszczeniem skór [2, s. 232]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Rys. 9. Formy kołnierzy (I  IV), V forma kapuzy (kaptura) [2, s. 233]
Dobieranie skór na galanterię futrzaną
Nie mniejsze znaczenie niż futra mają czapki i inne nakrycia głowy. Są one futrzanym
uzupełnieniem okryć. Wyroby te powinny być modne, ładne i tanie, a przy tym wykonane
bardzo ekonomicznie.
Na czapki i wszelkiego rodzaju nakrycia głowy przeznacza się skóry  podobnie jak na
kołnierze  o ładnej, oryginalnej i często odmiennej od ogółu skór okrywie włosowej.
Praktyka ta wynika z tego, że skór, o których wspomniano, jest zwykle niedużo i na inne
rodzaje konfekcji trudno jest zebrać ich odpowiednią ilość.
Niezależnie jednak od rodzaju i jakości okrywy włosowej skóry, na czapki wymaga się
skór lekkich, z cienką, elastyczną dermą.
Zazwyczaj w czapkach, podobnie jak i w kołnierzach, dąży się do utrzymania
symetryczności. Zasada ta jednak nie jest tak przestrzegana jak w kołnierzach i częściej
zdarzają się odstępstwa od tego warunku, zwłaszcza gdy chcemy, aby kierunek włosów
w czapce biegł wokoło.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Dobieranie skór na wyroby welurowe
Na wyroby welurowe, podobne jak w innych rodzajach konfekcji futrzanej, istnieje
potrzeba dobierania skór. O ile jednak w futrach z okrywą włosową na wierzch, chodzi
o kolorystyczne i jakościowe zestawienie kompletu skór, to dobierając skóry welurowe,
w pierwszej kolejności należy dobrać skóry o podobnych cechach rzemienia, takich jak:
- kolor mizdry, grubość i elastyczność dermy oraz wykończenie mizdry na welur (szlif),
- wielkość skór, która ma zapewnić wykrojenie poszczególnych elementów kożucha bez
stosowania reperacji (lub przy jej stosowaniu ale w małym zakresie), a więc skóry bez
golizn lub głęboko wrzynających się pachwin,
- podobieństwo runa pod względem gęstości włosów ościstych i puchowych, sprężystości,
szorstkości, lub jedwabistości, jego ułożenia oraz w miarę możliwości także i koloru, czy
nawet naturalnej łaciatości.
Rys. 10. Szablony poszczególnych elementów płaszcza damskiego welurowego lub weluropodobnego 
a, b, c, d, e, f ,g  elementy tyłu płaszcza; h, i, j, k, l, ł, m-elementy przodu płaszcza [2, s. 319]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Rys.11. Szablony poszczególnych elementów płaszcza damskiego welurowego lub weluropodobnego 
n, o  rękaw; r , p  kołnierze; u, s -kieszeń; t - pasek [2, s. 318]
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co nazywamy przestawieniem zwierciadlanym skór futerkowych?
2. W jakim celu stosuje się przestawienie zwierciadlane?
3. Co nazywamy przestawieniem przeciwsobnym skór futerkowych?
4. W jakim celu stosuje się przestawienie przeciwsobne?
5. Jak należy dobierać skóry na błamy i futra stosując tę metodę?
6. Jakie zasady stosuje się przy dobieraniu skór na błamy?
7. Jakie zasady stosuje się przy dobieraniu skór na futra?
8. Jakie zasady stosuje się przy dobieraniu skór na czapki i kołnierze?
9. Jakie kryteria brane są pod uwagę przy sortowaniu skór na poszczególne elementy
wyrobów futrzanych?
10. Jakie cechy skór welurowych brane są pod uwagę przy dobieraniu na wyroby futrzarskie
okrywą włosową do spodu?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz skóry królicze na błam o wymiarach 150 x 115 x 130 cm według układu skór
przedstawionego na rysunku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Rysunek do ćwiczenia 1 [3, s. 134]
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór króliczych na błamy,
2) nazwać układ skór,
3) przejrzeć skóry,
4) przygotować skóry do dobierania,
5) odrysować szablon błamu na stole do dobierania,
6) dobrać skóry na błam,
7) oznaczyć skóry w komplecie,
8) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
9) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry królicze,
- stół do dobierania,
- szablony wyrobu,
- kreda,
- przybory do nawilżania skór: szczotka i miska na wodę,
- szpilki,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 2
Dobierz skóry królicze na futerko dziecięce według układu skór przedstawionego na
rysunku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Rysunek do ćwiczenia 2 [3, s. 199]
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór futerkowych króliczych,
2) przejrzeć i posortować skóry,
3) przygotować skóry do dobierania,
4) odrysować szablony na stole do dobierania,
5) dobrać skóry na poszczególne elementy futerka,
6) oznaczyć skóry w komplecie,
7) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
8) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry królicze,
- stół do dobierania,
- szablony wyrobu,
- kreda,
- przybory do nawilżania skór: szczotka, miska na wodę,
- szpilki,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 3
Dobierz skóry królicze na futerko dziecięce według układu skór przedstawionego na
rysunku. Określ ilość skór potrzebnych na poszczególne elementy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Rysunek do ćwiczenia 3 [3, s. 199]
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór futerkowych,
2) przejrzeć i posortować skóry,
3) przygotować skóry do dobierania,
4) odrysować szablony na stole do dobierania,
5) dobrać skóry na poszczególne elementy futerka,
6) oznaczyć skóry w komplecie,
7) zliczyć skóry na poszczególne elementy,
8) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
9) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry królicze,
- stół do dobierania,
- szablony wyrobu,
- kreda,
- przybory do nawilżania skór: szczotka, miska na wodę,
- szpilki,
- przybory do pisania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 4
Dobierz skóry nutrii na czapkę myśliwską przedstawioną na rysunku modelowym
i rysunku konstrukcyjnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Rysunek do ćwiczenia 4 [3, s. 196]
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady dobierania skór na czapki,
2) wykonać szablony czapki w skali 1:1 zgodnie z wymiarami podanymi na rysunku,
3) wyznaczyć kierunek włosa na szablonach czapki,
4) dobrać skóry nutrii,
5) zaplanować układ szablonów na skórach mając na uwadze ułożenie form
zgodnie z zaznaczonym kierunkiem włosa i ekonomiczne zużycie surowca,
6) zaprezentować wykonanie ćwiczenia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry nutrii,
- stół do dobierania,
- karton A1,
- przybory do rysowania,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 5
Dobierz skóry owcze welurowe na kamizelkę męską według podobnych cech tkanki
skórnej (rzemienia) i okrywy włosowej (runa).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) odszukać w materiałach dydaktycznych zasady doboru skór welurowych,
2) dobrać skóry według szablonu kamizelki
3) oznaczyć skóry,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
4) zaprezentować wykonanie ćwiczenia,
5) dokonać samooceny wykonanej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry owcze welurowe,
- szablon kamizelki damskiej,
- stół do dobierania,
- kreda,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
Ćwiczenie 6
Dobierz skóry królicze na typowy błam.
Tekst przewodni do ćwiczenia:
I Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie badania przeprowadza się przy ocenie przydatności skór futerkowych na określone
wyroby?
2. Jakie skóry przeznaczamy na błamy?
3. Jakie wymiary mają typowe błamy?
4. Jaką funkcję pełnią błamy w odzieży?
5. Jakie układy skór są stosowane w błamach i czym jest to podyktowane?
6. Na czym polega układ skór szeregowo-rzędowy?
7. Na czym polega układ skór dachówkowy?
8. Jak dobierać skóry, aby okrywa włosowa w błamie pomimo niejednolitej długości
włosów w skórach, sprawiała wrażenie wyrównanej?
9. Jak dobierać skóry, aby okrywa włosowa była stonowana kolorystycznie?
10. Gdzie w błamie umieszcza się skóry najładniejsze i dlaczego?
II Planowanie
Uczeń powinien określić:
1) rodzaje badań przy ocenie przydatności skór futerkowych,
2) układy skór stosowane w błamach,
3) wymiary błamów,
4) odpowiedni układ skór,
5) ilość szeregów i rzędów skór w błamie,
6) sposób rozmieszczenia skór w błamie,
7) liczbę potrzebnych skór,
8) sposób wykonania ćwiczenia,
9) podział pracy w grupie.
III Ustalenia
1. Uczniowie omawiają z nauczycielem wszystkie punkty etapu planowania.
2. Uczniowie odnoszą się do uwag i propozycji nauczyciela.
IV Wykonanie
- uczniowie dobierają skóry zgodnie z ustaleniami,
- uczniowie oznaczają dobrane skóry.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
V Sprawdzenie
- uczniowie sprawdzają w grupach poprawność dobierania skór w błamy,
- uczniowie sprawdzają poprawność oznaczeń skór,
- po uzyskaniu aprobaty nauczyciela, składają skóry i wiążą w komplet.
VI Analiza końcowa
- uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy w wykonywaniu zadania sprawiły
im trudności,
- nauczyciel podsumowuje całe zadanie, wskazuje jakie umiejętności były ćwiczone, jakie
wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- skóry królicze,
- szablon błamu,
- stół do dobierania,
- kreda, ołówek,
- poradnik dla ucznia,
- literatura z rozdziału 6.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dobrać skóry futerkowe na błam?
�� ��
2) dobrać skóry futerkowe na futro?
�� ��
3) dobrać skóry futerkowe na czapkę?
�� ��
4) dobrać skóry futerkowe na kołnierz?
�� ��
5) zastosować przestawienie zwierciadlane i przeciwsobne przy doborze
skór na wyroby futrzarskie?
�� ��
6) dobrać skóry welurowe na wyroby futrzarskie?
�� ��
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 25 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.
Tylko jedna jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce
znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
8. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!
Materiały dla ucznia:
instrukcja,
zestaw zadań testowych,
karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Badania organoleptyczne to badania
a) za pomocą zmysłów.
b) fizyczne.
c) chemiczne.
d) laboratoryjne.
2. Celem badań organoleptycznych jest
a) ocena cech zewnętrznych skóry.
b) pobranie próbek do badania.
c) poznanie zawartości garbnika w skórze.
d) oznaczenie grubości skóry.
3. Jedną z grup asortymentowych wyrobów kuśnierskich jest grupa
a) narzędzi.
b) futer i kurtek.
c) przyborów kuśnierskich.
d) maszyn kuśnierskich.
4. Sortowanie skór futerkowych to
a) dobieranie skór o zbliżonych cechach.
b) uszlachetnianie skór.
c) dzielenie skór.
d) dobieranie skór według szablonu.
5. Skóry futerkowe na wyroby dobiera się według
a) podobnych cech jakościowych.
b) rodzaju garbowania.
c) długości włosów puchowych.
d) topografii skóry.
6. Podstawowym wyposażeniem stanowiska dobieracza jest
a) maszyna kuśnierska.
b) perforowany stół.
c) blat kuśnierski.
d) stół z uchylnym blatem.
7. Prawidłowy układ skór w błamach to układ
a) pionowy z włosem skierowanym do góry.
b) poziomy z włosem skierowanym do środka błamu.
c) pionowy z włosem skierowanym do dołu.
d) skośny z włosem skierowanym do środka błamu.
8. Miękkość włosa w skórach futerkowych bada się za pomocą
a) wzroku.
b) dotyku.
c) słuchu.
d) smaku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
9. Najładniejsze skóry w błamie powinny znajdować się
a) w środkowej części błamu.
b) na bokach.
c) na przodach.
d) u dołu błamu.
10. W układzie skór szeregowo-rzędowym szeregiem nazywamy skóry ułożone
a) wszerz błamu.
b) wzdłuż błamu.
c) pionowo wzdłuż.
d) poziomo zbieżnie.
.
11. W układzie szeregowo-rzędowym rzędem nazywamy skóry ułożone
a) wszerz błamu.
b) wzdłuż błamu.
c) poziomo zbieżnie.
d) ukośnie.
12. Przygotowanie skór do dobierania polega na
a) reperacji.
b) lekkim zwilżeniu i rozprostowaniu.
c) wyprasowaniu.
d) nabijaniu na deskę
13. Stół do dobierania skór pokryty jest
a) płytą laminowaną.
b) filcem.
c) płytą perforowaną.
d) blachą nierdzewną.
14. Najlepszym oświetleniem stanowiska dobieracza jest światło
a) naturalne.
b) sztuczne.
c) jarzeniowe.
d) neonowe.
15. Przy dobieraniu skór na futro dolny szereg powinien być ułożony ze skór
a) najkrótszych z rzadkim włosem.
b) najdłuższych z rzadkim włosem.
c) najkrótszych z gęstym włosem.
d) najdłuższych z gęstym włosem.
16. Przy dobieraniu skór na futro drugi szereg znajdujący się nad dolnym, powinien być
ułożony ze skór
a) dłuższych z włosem dłuższym niż w dolnym szeregu.
b) dłuższych z włosem krótszym niż w dolnym szereg.
c) krótszych z włosem dłuższym niż w dolnym szeregu.
d) krótszych z włosem krótszym niż w dolnym szeregu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
17. Dobierając skóry na futro z kilku szeregów, skóry wyższego szeregu mają
a) krótsze i nieco rzadsze włosy.
b) dłuższe i gęściejsze włosy.
c) dłuższe i rzadsze włosy.
d) taką samą długość i gęstość włosa.
18. Skóry na futra dobiera się w układach
a) tylko pionowych.
b) tylko poziomych.
c) pionowych i poziomych.
d) pionowych, poziomych i skośnych.
19. Do grupy rodzajowej skór ze zwierząt łownych i hodowlanych należą skóry
a) piżmaków, kun, lisów, norek.
b) piżmaków, owiec, kotów, królików.
c) piżmaków, nutrii, owiec, kóz.
d) piżmaków, owiec, kotów, psów.
20. Do grupy rodzajowej skór ze zwierząt domowych należą skóry
a) owiec, kóz, kotów, psów.
b) fok, cielaków, wiewiórek, soboli.
c) piżmaków, z
rebaków, lisów, fok.
d) kun, bobrów, z
rebaków, karakułów.
21. Na czapki przeznacza się skóry futerkowe
a) o ładnej okrywie włosowej i z cienką tkanką skórną.
b) o długich włosach ościstych i z grubą tkanką skórną.
c) wszystkich grup rodzajowych.
d) wykończone na welur.
22. Futro to wyrób kuśnierski wykonany ze skór
a) futerkowych, włosem do spodu.
b) welurowych, włosem do spodu.
c) futerkowych, włosem do wierzchu.
d) sztucznych, włosem do spodu.
23. Płaszcz ocieplony błamem futrzanym to
a) futro.
b) kożuch.
c) pelisa.
d) kurtka.
24. Skóry fok jako surowiec kuśnierski zaliczane są do grupy rodzajowej skór ze zwierząt
a) łownych i hodowlanych.
b) domowych.
c) morskich.
d) ptaków.
25. Najbardziej ekonomicznym układem skór w błamach jest układ
a) szeregowo-rzędowy.
b) skośny.
c) dachówkowy.
d) poziomy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ........................................................................................................................
Dobieranie skór do produkcji wyrobów futrzarskich
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
23 a b c d
24 a b c d
25 a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
6. LITERATURA
1. Buczyńska L., Burzyński Cz.: Kuśnierstwo 2. WSiP, Warszawa 1986
2. Burzyński Cz., Dzieża R., Suliga A., Duda I.: Kuśnierstwo. WNT, Warszawa 1986
3. Burzyński Cz., Suliga A.: Kuśnierstwo cz.1. WSiP, Warszawa 1986
4. Sadowski T.: Materiałoznawstwo dla kuśnierzy. WSiP, Warszawa 1989
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34