OZNACZENIE TEMPERATURY TOPNIENIA
Temperatura topnienia jest parametrem fizycznym charakterystycznym dla ciał
stałych i służy do ich identyfikacji. Zmierzoną wartość należy porównać z wartością
tabelaryczną znalezioną w katalogu chemicznym. Pomiar wykonuje się najczęściej za
pomocą urządzenia zwanego aparatem Boetiusa (Rys. 15b).
Rys. 15 a) Zespół urządzeń do pomiaru temperatury topnienia b) Aparat Boetiusa -
widok z boku (objaśnienia cyfr w tekście).
Zasada pomiaru polega na mikroskopowej obserwacji badanych kryształów
umieszczonych na metalowym bloku, którego temperaturę podnosi się w sposób ciągły.
W skład zespołu urządzeń do pomiaru temp. topnienia (Rys. 15a) wchodzi aparat
Boetiusa (1), transformator (2), opornica suwakowa (3) i termometr (4). Po włączeniu
2013
aparatu przełącznikiem znajdującym się na transformatorze zapala się lampa, której światło
przechodzi małym otworkiem przez blok grzejny (5). Na bloku umieszcza się szkiełko
podstawowe z kilkoma kryształkami, po czym przykrywa się je szkiełkiem nakrywkowym i
lekko rozgniata kryształy. Następnie blok grzejny wraz z kryształami nakrywa się szklaną
pokrywą (6) umocowaną w okrągłej metalowej ramce z rączką.
Kolejną czynnością jest nastawienie ostrości obserwowanych kryształów. Pokrętłem
7 obniża się obiektyw (8) prawie do styku ze szklaną pokrywą, uważając, by jej nie zgnieść.
Obserwując pole widzenia przez okular (9) podnosi się powoli obiektyw (kręcąc pokrętłem
7) do momentu uzyskania ostrego obrazu kryształów.
Następnie włącza się opornicę suwakową i powoli ogrzewa blok, na którym
umieszczono kryształy. Pokrętłem w kształcie korbki (10) nastawia się moc opornicy
suwakowej w taki sposób, aby narost temperaturowy w pobliżu spodziewanej temperatury
topnienia nie był większy niż 1oC/min. Odczytu temperatury dokonuje się za pomocą
termometru z wyświetlaczem cyfrowym (4).
Należy zmierzyć zakres temperatury topnienia (np. 55-57 oC). Pierwsza wartość to
temperatura, w której kryształy zaczynają się rozpływać; widoczne są ich jakby  ruchy i
zacieranie się granic kryształów. Końcowa wartość to temperatura, w której wszystkie
kryształy ulegają stopieniu (widoczne są okrągłe krople). Im czystsza substancja, tym
mniejszy zakres jej temperatury topnienia.
Po skończonym pomiarze należy wyłączyć opornicę, zwolnić pokrętłem 11 górną
część aparatu i odsunąć w lewo obiektyw. Po zdjęciu szklanej pokrywy usunąć szkiełka ze
stopionymi kryształami. Następny pomiar można rozpocząć po ostygnięciu bloku.
Schładzanie bloku można przyspieszyć kładąc na nim okrągłą metalową chłodnicę
podłączoną do zimnej wody.
2013