Gospodarka rynkowa.
Gospodarka rynkowa.
Rynkowy mechanizm popytu i
Rynkowy mechanizm popytu i
podaży.
podaży.
Agnieszka Stus
Zagadnienia
Zagadnienia
lð
Rynki elastyczne i zmonopolizowane.
lð
Funkcje popytu i podaży (położenie,
przesunięcie).
lð
Równowaga rynkowa. Prawo popytu i
podaży. Model pajęczyny.
lð
Miary elastyczności popytu i podaży.
lð
Czynniki determinujące elastyczność popytu.
lð
Wykorzystanie funkcji popytu w decyzjach
przedsiębiorstw.
Pojęcie rynku
Pojęcie rynku
lð
Miejsce dokonywania sprzedaży i zakupu
towarów [B. Oyrzanowski].
lð
Proces, w którym nabywcy i sprzedawcy
określają przedmiot obrotu i warunki tego
obrotu [J. Laudańska-Trynka].
lð
Zespół warunków, które doprowadzają do
kontaktu miedzy kupujÄ…cymi a sprzedajÄ…cymi
w procesie wymiany dóbr i usług [D. Begg].
Pojęcie rynku c.d.
Pojęcie rynku c.d.
lð
Transakcje kupna i sprzedaży oraz warunki,
w jakich one przebiegajÄ… [R. Milewski].
lð
Syntetyczne pojęcie określające proces
prowadzący do tego, że decyzje gospodarstw
domowych dotyczÄ…ce konsumpcji
alternatywnych dóbr, decyzje przedsiębiorstw o
tym, co i jak wytwarzać oraz decyzje
pracowników dotyczące tego, jak wiele i dla kogo
pracować, zostają wzajemnie uzgodnione dzięki
odpowiedniemu dostosowaniu cen [D. Begg].
Kryteria klasyfikacji rynków
Kryteria klasyfikacji rynków
lð
Rynek ze względu na przedmiot obrotu
lð
Rynek ze względu na zasięg działania
lð
Rynek ze względu na sytuację rynkową
lð
Rynek ze względu na charakter dóbr
lð
Rynek ze względu na stopień wyrównywania
siÄ™ cen
Rynek doskonały
Rynek doskonały
lð
Rozproszenie po stronie popytu i podaży
lð
Brak barier wejścia i wyjścia na rynek
lð
Przejrzystość (transparencja)
lð
Jednorodność dóbr i usług
Funkcje rynku
Funkcje rynku
lð
Wycena dóbr (produktów i zasobów)
lð
y
ródło informacji dla podmiotów gosp.
lð
Warunek racjonalnego wykorzystania
zasobów
lð
Ustalanie stanów równowagi w gospodarce
lð
Dostosowanie produkcji do potrzeb
Cechy dojrzałej gospodarki rynkowej
Cechy dojrzałej gospodarki rynkowej
lð
Dominacja własności prywatnej i
swoboda transferu praw własności
lð
Swoboda prowadzenia działalności
gospodarczej
lð
Istnienie sprawnie działających instytucji
obsługujących rynek
lð
Integralność rynku, czyli wzajemne
uzależnianie się od siebie rynków
lð
Istnienie konkurencji między
podmiotami
Zalety gospodarki rynkowej
Zalety gospodarki rynkowej
lð
Umożliwienie efektywnej alokacji
zasobów
lð
Sprzyjanie lepszemu zaspokojeniu
potrzeb nabywców
lð
Tworzenie efektywnego system
motywacyjnego
lð
Zapewnienie dużej innowacyjności
gospodarki
Wady gospodarki rynkowej
Wady gospodarki rynkowej
lð
Sprzyjanie rozwarstwieniu społecznemu
lð
Występowanie tzw. efektów
zewnętrznych
lð
Sprzyjanie rozwojowi społecznie
niepożądanych dóbr
lð
Skłonność do proliferacji produkcji
lð
Społeczny koszt dochodzenia gospodarki
do równowagi rynkowej
Popyt
Popyt
Ilość danego dobra, jaką nabywcy są w
stanie nabyć po określonej cenie i w
określonym czasie.
Zależy od:
lð
ceny dobra
lð
determinant pozacenowych (np. dochody
nabywców, ceny innych dóbr, przyszła
sytuacja rynkowa, gusty nabywców,
struktura ludności).
Popyt a cena  zależność odwrotna
Popyt a cena  zależność odwrotna
Pp (popyt)
C (cena)
C1
C2
C3
0 Q1 Q2 Q3
Q (ilość)
Popyt jako malejÄ…ca funkcja ceny (typowa krzywa popytu).
Nietypowe reakcje popytu na cenÄ™
Nietypowe reakcje popytu na cenÄ™
C (cena)
Pp1
Pp3
C1
Pp2
0
Q (ilość)
Nietypowe krzywe popytu
Pozacenowe determinanty
Pozacenowe determinanty
popytu
popytu
Pp2
wzrost popytu
C (cena)
Pp1
Pp3
spadek popytu
C1
Q3 Q1 Q2 Q (ilość)
Przesunięcie krzywej popytu pod wpływem czynników < > ceny
Podaż
Podaż
Ilość dobra zaoferowana przez
producentów do sprzedaży po danej
cenie w określonym czasie.
Zależy od:
lð
ceny dobra
lð
determinant pozacenowych (np. koszty
produkcji, rentowność dobr
substytucyjnych, czynniki naturalne i
inne o charakterze obiektywnym).
Podaż a cena  zależność jednokierunkowa
Podaż a cena  zależność jednokierunkowa
Pd (podaż)
C3
C2
C1
Q1 Q2 Q3
Q (ilość)
Podaż jako rosnąca funkcja ceny (krzywa podaży)
Pozacenowe determinanty podaży
Pozacenowe determinanty podaży
Pd2 Pd1
spadek podaży
C (cena)
Pd3
C1
wzrost podaży
Q2 Q1 Q3 Q (ilość)
Przesunięcie krzywej podaży pod wpływem czynników < > ceny
Cena równowagi rynkowej
Cena równowagi rynkowej
Pp (popyt) Pd (podaż)
C (cena)
Cr
A (punkt równowagi rynkowej)
Qr
Q (ilość)
Równowaga rynkowa
Nadwyżka rynkowa
Nadwyżka rynkowa
Pd (podaż)
Pp (popyt)
C (cena)
nadwyżka
C1
Cr
A (punkt równowagi rynkowej)
Q1 Qr Q2
Q (ilość)
Niedobór rynkowy
Niedobór rynkowy
Pp (popyt) Pd (podaż)
C (cena)
Cr
A (punkt równowagi rynkowej)
C1
niedobór
Q1 Qr Q2
Q (ilość)
Przesunięcia krzywej popytu
Przesunięcia krzywej popytu
Pp2
Pd (podaż)
Pp1(popyt)
C (cena)
Pp3
C2
A2
C1
A1
A3
C3
Q3 Q1 Q2 Q (ilość)
Przesunięcia krzywej podaży
Przesunięcia krzywej podaży
Pd3
Pp (popyt) Pd1(podaż)
C (cena)
Pd2
A3
C3
A1
C1
A2
C2
Q3 Q1 Q2 Q (ilość)
Równoczesne przesunięcia krzywych
Równoczesne przesunięcia krzywych
P 2 P 1 P 1
p p d
C (cena)
P 2
d
A1
C1
A2
C2
C3
A3
Q1 Q3 Q2
Q (ilość)
Wzrost podaży i spadek popytu
Szczególne przypadki
Szczególne przypadki
równowagi
równowagi
lð
Krzywa podaży jest sztywna tzn. niezależna
od ceny - podaż doskonale nieelastyczna -
wówczas: cena równowagi określona jest
przez popyt a ilość określona jest przez
podaż.
lð
Krzywa podaży jest wyjątkowo wrażliwa na
cenę (konkurencja doskonała w długim
okresie) - podaż doskonale elastyczna 
wówczas: cena równowagi jest określona
przez podaż a ilość jest określona przez
popyt.
Cena określona przez popyt a
Cena określona przez popyt a
ilość określona przez podaż
ilość określona przez podaż
Pp Pp1
C (cena) C (cena)
Pp
Pd Pd
C1
C0 C0
0 0
Q (ilość) Q (ilość)
Q Q
Cena określona przez podaż a
Cena określona przez podaż a
ilość określona przez popyt
ilość określona przez popyt
Pp1
C (cena) C (cena)
Pp Pp
Pd Pd
C C
0 0
Q (ilość) Q (ilość)
Q0 Q0 Q1
Podaż i cena a czynnik czasu
Podaż i cena a czynnik czasu
Pd2
C (cena)
Pd1
Pd3
B
C2
C
C3
A
C4
D
C1
Pp2
Pp1
Q1
Q2 Q3
Q (ilość dobra)
Podaż w różnych okresach
 Model pajęczyny - założenia
 Model pajęczyny - założenia
Podjęcie decyzji Długotrwały Wprowadzenie na
o produkcji proces produkcji rynek dobra  X
dobra  X dobra  X
t0 t1
Schemat Procesu:
Od podjęcia decyzji o produkcji do wprowadzenia wyrobu na rynek
 Model pajęczyny
 Model pajęczyny
obejmuje trzy przypadki
obejmuje trzy przypadki
Oscylacja Oscylacja
GasnÄ…ca Periodyczna
Oscylacja
Wybuchowa
Oscylacje gasnące (tłumione)
Oscylacje gasnące (tłumione)
C (cena)
Pd
E0
C0
C2
E
CE
PP
C1
t Q0 Q2 QE Q1 Q (ilość)
Oscylacje periodyczne
Oscylacje periodyczne
C (cena)
Pd
E0
C0
E
CE
C1
Pp
t Q0 QE Q1 Q (ilość)
Oscylacje wybuchowe
Oscylacje wybuchowe
C (cena)
Pd
C2
C0
CE E0
E
C1
Pp
t Q2 Q0 QE Q1 Q3 Q (ilość)
Narzędzia analizy podaży i popytu jako
Narzędzia analizy podaży i popytu jako
instrument opisu sytuacji rynkowych na
instrument opisu sytuacji rynkowych na
przykładzie podatku VAT.
przykładzie podatku VAT.
lð
Opisywanie rynku przed nałożeniem podatków i
po ich nałożeniu ma wielkie znaczenie dla
prowadzenia polityki gospodarczej.
lð
Podstawą dla zrozumienia podatków jest
uświadomienie sobie, że kiedy funkcjonuje
podatek, na rynku występują dwie ceny: cena,
którą płaci nabywca i cena, którą otrzymuje
dostawca. Te dwie ceny  cena popytu i cena
podaży  różnią się o wielkość podatku.
lð
Wskaz
nik podatkowy - określa podział podatku
pomiędzy sprzedawcę i kupującego.
Podatek nałożony na sprzedawcę
Podatek nałożony na sprzedawcę
Pd + podatek na
cena sprzedawcy
cena dla
kupujÄ…cego
cena bez
P d
5.0
podatku
4.5
4.0
1,5 euro
podatku
3.0
E0
2.5
2.0
1.0
cena dla
sprzedawcy
Pp
ilość
275 300 325 350 375 400 425 450 475 500
Podatek nałożony na kupującego
Podatek nałożony na kupującego
cena
cena dla
Pd
kupjacego
5.0
4.5
cena bez
4.0
podatku
1,5 euro
podatku
3.0 E0
2.5
2.0
1.5
1.0
cena dla
sprzedawcy Pp
Pp-podatek
kupujacego
ilość
275 300 325 350 375 400 425 450 475 500
Pytania?
Pytania?
Dziękuję za uwagę.
Dziękuję za uwagę.