10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Odpowiedzialność za sporządzenie
sprawozdania finansowego
Za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowo- Ustawa o rachunkowości dopuszcza możliwość odmowy złożenia podpisu pod sprawoz-
ści, w tym z tytułu nadzoru, odpowiedzialność ponosi kie- daniem finansowym przez osoby zobowiązane do jego podpisania. W takim przypadku
rownik jednostki. Odpowiedzialność tę ponosi on również odmowa podpisu wymaga pisemnego uzasadnienia dołączonego do sprawozdania (art. 52
wtedy, gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości ust. 2 ustawy o rachunkowości). Zatem główny księgowy lub kierownik jednostki ma
 z wyłączeniem odpowiedzialności za przeprowadzenie inwentaryzacji w formie spisu prawo do odmowy podpisania sprawozdania finansowego, jeśli jest ku temu ważny powód.
z natury  zostaną powierzone innej osobie za jej zgodą. W przypadku gdy kierownikiem Jako przyczynę odmowy złożenia podpisu główny księgowy może podać m.in. przejęcie
jednostki jest organ wieloosobowy, a nie została wskazana osoba odpowiedzialna, odpo- obowiązków prowadzenia ksiąg rachunkowych w trakcie roku lub po jego zakończeniu.
wiedzialność ponoszą wszyscy członkowie tego organu. Wynika to z art. 4 ust. 5 ustawy Należy jednak wskazać, że złożenie podpisu pod sprawozdaniem finansowym np. przez
o rachunkowości. głównego księgowego wskazuje osobę, która to sprawozdanie sporządziła i nie musi ozna-
Za kierownika jednostki uważa się członka zarządu lub innego organu zarządzającego, czać przyjęcia odpowiedzialności za księgi rachunkowe.
a jeżeli organ jest wieloosobowy  członków tego organu, z wyłączeniem pełnomocników W spółkach kapitałowych, spółkach komandytowo-akcyjnych, towarzystwach ubez-
ustanowionych przez jednostkę (art. 3 ust. 1 pkt 6 wymienionej ustawy), a także: pieczeń wzajemnych, towarzystwach reasekuracji wzajemnej, spółdzielniach, przedsię-
 w spółce jawnej i spółce cywilnej  wspólników prowadzących sprawy spółki, biorstwach państwowych, kierownik jednostki odpowiada także za sporządzenie  wraz
 w spółce partnerskiej  wspólników prowadzących sprawy spółki albo zarząd, ze sprawozdaniem finansowym  sprawozdania z działalności jednostki. To sprawozdanie
 w spółce komandytowej i komandytowo-akcyjnej  komplementariuszy prowadzą- podpisuje wyłącznie kierownik jednostki (np. zarząd w spółce z o.o.). Nie podpisuje go
cych sprawy spółki, osoba prowadząca księgi rachunkowe, jeżeli nie jest członkiem zarządu.
 w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą  tę osobę, Jednostki obowiązane są stosować przyjęte zasady (politykę) rachunkowości rzetelnie
 likwidatora, a także syndyka lub zarządcę ustanowionego w postępowaniu upadło- i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Za nieprze-
ściowym. strzeganie tych zasad grożą sankcje karne określone m.in. w art. 77 ustawy o rachunkowości.
Rachunkowość obejmuje: Z przepisu tego wynika, że karze grzywny lub karze pozbawienia wolności do lat 2, albo
1) przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, obu tym karom łącznie podlega ten, kto wbrew przepisom ustawy dopuszcza do:
2) prowadzenie, na podstawie dowodów księgowych, ksiąg rachunkowych, ujmujących 1) nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy lub
zapisy zdarzeń w porządku chronologicznym i systematycznym, podawania w tych księgach nierzetelnych danych,
3) okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu ak- 2) niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami
tywów i pasywów, ustawy lub zawarcia w nim nierzetelnych danych.
4) wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, Sankcje wymienione w tym przepisie odnoszą się zarówno do osoby, która przejęła
5) sporządzanie sprawozdań finansowych, prowadzenie ksiąg rachunkowych, jak i kierownika jednostki. Jeżeli w jednostce zarzą-
6) gromadzenie i przechowywanie dowodów księgowych oraz pozostałej dokumentacji dzanej przez organ wieloosobowy nie wskazano osoby odpowiedzialnej za rachunkowość,
przewidzianej ustawą o rachunkowości, to odpowiedzialność za wykonanie obowiązków w zakresie prowadzenia ksiąg rachun-
7) poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych  obowiązek ten dotyczy kowych oraz za sporządzenie sprawozdania finansowego ponoszą wszyscy członkowie
jednostek wymienionych w art. 64 ustawy o rachunkowości, których roczne spra- tego organu.
wozdania finansowe podlegają obowiązkowemu badaniu przez biegłego rewidenta. Ponadto karze grzywny albo karze ograniczenia wolności podlega osoba, która wbrew
W sytuacji gdy określone obowiązki w zakresie rachunkowości zostaną powierzone przepisom ustawy o rachunkowości:
innej osobie za jej zgodą, np. głównemu księgowemu, kierownik jednostki nadal ponosi 1) nie poddaje sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta,
odpowiedzialność z tytułu nadzoru. Przy czym osobistą, wyłączną odpowiedzialność za 2) nie udziela lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień,
przeprowadzenie inwentaryzacji w drodze spisu z natury ponosi kierownik jednostki. Nie oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiąz-
może ona zostać przeniesiona na inne osoby. ków,
Kierownik jednostki obowiązany jest zapewnić sporządzenie rocznego sprawozdania 3) nie składa sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym
finansowego nie póz
niej niż w ciągu 3 miesięcy od dnia bilansowego i przedstawić je wła- rejestrze sądowym.
ściwym organom zgodnie z obowiązującymi jednostkę przepisami prawa, postanowieniami Wynika to z art. 79 ustawy o rachunkowości. Za niedopełnienie obowiązków wymie-
statutu lub umowy. W jednostkach, których rokiem obrotowym jest rok kalendarzowy osta- nionych w tym przepisie odpowiedzialność ponosi kierownik jednostki.
teczny termin sporządzenia sprawozdania finansowego za 2009 r. upływa 31 marca 2010 r. Warto w tym miejscu wskazać, iż krąg osób odpowiedzialnych za sprawozdanie finan-
Sprawozdanie finansowe podpisuje (podając datę podpisu): sowe został rozszerzony z dniem 2 maja 2008 r. Wprowadzony do ustawy o rachunkowości
 osoba, której powierzono prowadzenie ksiąg rachunkowych i art. 4a przewiduje, że kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub innego
 kierownik jednostki, a jeżeli jednostką kieruje organ wieloosobowy  wszyscy człon- organu nadzorującego są zobowiązani do zapewnienia, aby sprawozdanie finansowe oraz
kowie tego organu. sprawozdanie z działalności spełniały wymagania przewidziane w ustawie o rachunko-
W jednostkach, w których skład zarządu uległ zmianie w trakcie roku obrotowego, za wości. Za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie
który sporządzane jest sprawozdanie, sprawozdanie to podpisuje osoba lub osoby pełniące wymienionego obowiązku kierownik jednostki oraz członkowie rady nadzorczej lub
funkcję kierownika jednostki na dzień faktycznego sporządzenia sprawozdania. To samo innego organu nadzorującego jednostki odpowiadają solidarnie wobec spółki. Należy
dotyczy osoby sporządzającej sprawozdanie finansowe (głównego księgowego). dodać, że członkowie rady nadzorczej lub innego organu nadzorującego jednostki nie
podpisują sprawozdania finansowego.
Podstawa prawna: ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. nr 152, poz. 1223 ze
Podatkowa księga
zm.).
Ewa Kowalska
przychodów i rozchodów
Kiedy wpisać do księgi podatek od nieruchomości?
PORADY EKSPERTA
Prowadzę własną działalność gospodarczą. Otrzymałem decyzję z urzędu
miasta nakładającą na mnie obowiązek zapłaty podatku od nieruchomości
za 2010 r. Przy czym jego płatność następować będzie w 4 ratach. Kiedy
Ujemny kapitał właściciela
należy wpisać kwotę tego podatku do księgi podatkowej?
Prowadzę księgowość w przedsiębiorstwie osoby fizycznej. Na koniec
W pytaniu nie wskazano, jaką metodą podatnik prowadzi księgę podatkową
2009 r. na koncie kapitału właściciela powstało saldo po stronie Wn. Czy
 uproszczoną (kasową), czy memoriałową. Jednak jeśli chodzi o podatek od nierucho-
tak może być? Gdzie to ująć w bilansie?
mości, moment ujęcia tego kosztu w księdze będzie ten sam w przypadku stosowania
obu metod. W przypadku gdy kwota środków pieniężnych trwale wycofanych z firmy
Jeżeli bowiem podatnik ewidencjonuje koszty zgodnie z metodą uproszczoną, koszty przekracza wartość kapitału właściciela, kapitał ten będzie miał wartość ujemną.
uzyskania przychodów ujmuje w księdze w dacie poniesienia (art. 22 ust. 4 ustawy W tej wartości jest on wykazywany w bilansie.
o pdof  Dz. U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 ze zm.). Za dzień poniesienia kosztu uzyskania W trakcie roku na skutek różnych operacji może dochodzić do wycofywania środków
przychodów, co do zasady, uważa się dzień wystawienia faktury (rachunku) lub innego z przedsiębiorstwa osoby fizycznej przez jej właściciela. Przykładowo ma to miejsce,
dowodu stanowiącego podstawę do zaksięgowania (ujęcia) kosztu (art. 22 ust. 6b ustawy gdy na zlecenie właściciela firma opłaca w jego imieniu składki ZUS czy zaliczki na
o pdof). Podatnik stosujący metodę uproszczoną powinien więc zaksięgować koszt podatek dochodowy. Właściciel może też pobierać zaliczki na bieżące zakupy firmowe
z tytułu podatku od nieruchomości pod datą decyzji otrzymanej z urzędu gminy. lub też na cele prywatne (zaliczki na poczet zysku). Wszystkie te operacje wstępnie
W przypadku gdy podatnik stosuje przy prowadzeniu księgi metodę memoriałową, ujmuje się jako należność wobec właściciela, po stronie Wn konta 24  Pozostałe
rozlicza koszty uzyskania przychodów w zależności od tego, czy z przychodami danego rozrachunki (w analityce: Rozrachunki z właścicielem), z dalszą analityką według
roku podatkowego związane są bezpośrednio, czy pośrednio (art. 22 ust. 5-5c i 6 ustawy poszczególnych typów rozrachunków.
o pdof). Wydatki dotyczące podatku od nieruchomości stanowią koszty pośrednie. Takie Na dzień bilansowy dokonuje się analizy zapisów na koncie rozrachunków z wła-
koszty księguje się w dacie poniesienia. Jeżeli dotyczą one okresu przekraczającego rok ścicielem, w celu ustalenia sald o charakterze przejściowym i trwałym. Przejściowy
podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część odnosi się do danego roku po- charakter mają te należności, które zostaną rozliczone w przyszłym roku obrotowym.
datkowego, w takim przypadku stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie Z kolei należności, które mają charakter trwały, a więc nie zostaną uregulowane przez
do długości okresu, którego dotyczą. Podatek od nieruchomości dotyczy jednego roku właściciela, przeksięgowuje się na koniec roku z konta 24 na konto 80  Kapitał właści-
podatkowego, tj. w tym przypadku 2010 r. Zatem podatnik ewidencjonujący koszty ciela (lub też na konto 82  Rozliczenie wyniku finansowego , ale w bilansie kwota ta
zgodnie z metodą memoriałową powinien wpisać do księgi koszt tego podatku zmniejsza wartość kapitału właściciela).
w dacie jego poniesienia, tj. (zgodnie z art. 22 ust. 6b ustawy o pdof) pod datą decyzji Inną przyczyną zmniejszenia wartości kapitału może być przeznaczenie rzeczo-
otrzymanej z urzędu gminy. wych składników majątku firmy (np. środków trwałych) na cele prywatne właściciela.
Nie ma w tym przypadku znaczenia, że płatności podatku od nieruchomości dokony- Wartość netto wycofywanych składników księguje się na podstawie decyzji właściciela
wane będą w ratach. Zarówno w przypadku metody uproszczonej, jak i memoriałowej bezpośrednio na zmniejszenie kapitału (Wn konto 80).
koszt tego podatku powinien zostać ujęty w księdze jednorazowo, w pełnej wysokości Na skutek takich operacji kwota środków trwale wycofanych z firmy może prze-
wynikającej z decyzji, pod datą jej wydania. Kwotę podatku od nieruchomości wpisać kroczyć wartość kapitału podstawowego, ujętego na koncie 80. Wtedy wystąpi ujemne
należy w kolumnie 13 księgi podatkowej  Pozostałe wydatki . saldo na tym koncie, tj. saldo po stronie Wn, które należy zaprezentować w pasywach
bilansu w pozycji A.I  Kapitał (fundusz) podstawowy ze znakiem ujemnym.
Dorota Przybyszewska
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 23 " 22.03.2010 r.