METROLOGIA I ZAMIENNOŚĆ Sem. 3 st. dzienne gr. 2.9(2.1 Mtr) 2014/2015
Dla otworów i wałków o pasowaniu ...................
1. Podać cel i kryteria podziału na grupy selekcyjne przy montażu. Zaprojektować podział wg tych kryteriów,
stosujÄ…c podziaÅ‚ na 4 grupy selekcyjne. RozkÅ‚ad wymiarów otworu normalny (Ão=To/6), waÅ‚ka 
równomierny. Środek rozkładu w środku pola tolerancji. Pokazać etapy obliczeń (wykresy gęstości
prawdopodobieństwa!) i skomentować obliczenia. Porównać z montażem bez selekcji. Pokazać graficznie
przedziały tolerancji po selekcji. Wyjaśnić, jakie są ograniczenia w stosowaniu selekcji. Brak
podsumowania/wniosków lub ich niespójność z wynikami obliczeń automatycznie dyskwalifikuje pracę.
2. Obliczyć (z koniecznymi komentarzami) wymiary i tolerancje sprawdzianów do otworu i wałka wg PN-
72/M-02140 (ISO/R 1938). Narysować pola tolerancji sprawdzianów nowych i zużytych na tle pól tolerancji
otworu i wałka (z zaznaczoną linią zerową i niezbędnymi objaśnieniami, symbolami i wartościami
liczbowymi) w podziałce 1000:1 lub 2000:1. Zaznaczyć tolerancje odbiorcze dla sprawdzianów nowych i
zużytych. Obliczyć % relację między tolerancją odbiorczą, a tolerancją otworu/wałka. Wyjaśnić jak będzie
przebiegać akceptacja wyrobów w miarę zużywania się sprawdzianów.
3. Wykonać rysunki konstrukcyjne sprawdzianów do wałka i otworu (dobrać i narysować rękojeść) w
podziaÅ‚ce: 1:1 dla 40 d" Ø d" 140mm; (2:1 dla Ø < 40mm 1:1 lub 1:2 dla Ø > 140 mm) podajÄ…c na rysunkach
wymiary z ich odchyłkami, tolerancje geometryczne (wg PN-EN ISO 1101), tolerancje ogólne (PN-EN
22768), chropowatość, materiał (PN-EN...), wymagania odnośnie obróbki cieplnej, sposób cechowania
sprawdzianu. Zapewnić technologiczność i ergonomiczność sprawdzianów.
Uwaga: W stopce na każdej stronie wydruku/rękopisu podać imię i nazwisko, grupę, pasowanie, nr str/liczbę str.
Literatura: Białas S.: Metrologia techniczna z podstawami tolerowania wielkości geometrycznych & , Rozdz 4.6.5
Adamczak S., Makieła W.: Metrologia w budowie maszyn. Zadania z rozwiązaniami. WNT 2006
Zalecany sposób zestawienia wyników dla p.1
Przed I grupa II grupa III grupa IV grupa
Pasowanie .........................
selekcjÄ… selekcyjna selekcyjna selekcyjna selekcyjna
+0,234
Wymiar nominalny
345
+0,123
i odchyłki graniczne otworu
 0,123
Wymiar nominalny
345
 0,234
i odchyłki graniczne wałka
Pmax
Pmin
Charakter pasowania
Tolerancja pasowania Tp
Prawdopodobieństwo wystą-
pienia otworu w grupie
Prawdopodobieństwo wystą-
pienia wałka w grupie
Zalecany sposób zestawienia wyników obliczeń wymiarów sprawdzianów dla p.2
Wymiar
Otwór ............ ( / ) Wałek ........ ( / )
Tolerowanie symbolowo-liczbowe
o powierzchni
S......
Wymiar nowego pomiarowej
S...... =
sprawdzianu przechodniego
= ......
......
Wymiar granicy zużycia Gz
o powierzchni
S......
Wymiar sprawdzianu pomiarowej
S...... =
nieprzechodniego
...... = ......
Sprawdz. nowy Sprawdz. zużyty Sprawdz. nowy Sprawdz. zużyty
Tolerancja odbiorcza
Tmin= Tmin= Tmin= Tmin=
sprawdzianu
Tmax= Tmax= Tmax= Tmax=
Tolerancja geometryczna powierz- Nazwa ...................................... Nazwa.......................................
chni roboczych sprawdzianu
Wartość..................................... Wartość.....................................
Chropowatość pow. roboczych