TECHNIKA I BIZNES
zasadzie nie interesuje si´ wyĘwietla-
ELEKTRONIKA
czami. Dlaczego nie zajmie si´ pan tech-
nologiami druku? Poszed"em wi´c za
Papier jego radÄ…  wspomina Sheridon.
Ten mówiący spokojnym g"osem na-
przysz"ego stulecia
ukowiec powróci" 15 lat póęniej do swo-
jej idei i dzisiaj jej urzeczywistnienie wy-
W laboratorium powstajÄ…
Ęwietlające bia"o-czarne logo PARC-u
tanie, lekkie i energooszcz´dne
leŻy na jego biurku. ChociaŻ to tylko je-
wyĘwietlacze elektroniczne
den z prototypów, urządzenie o wymia-
rach 15 x 15 cm jest ca"kiem cienkie,
icholas K. Sheridon 20 lat temu a napis czytelny. Bardziej interesujÄ…cy
DWUKOLOROWE KULECZKI z plastiku
wpad" na genialny pomys", jest jednak fakt, Że zasila je wy"ącznie
widoczne na mikrofotografii,
C
z rodzaju tych, które zdarzają bateria s"oneczna wielkoĘci ma"ego pal-
obracajÄ…c si´, tworzÄ… bia"o-czarne obrazy
si naukowcom  jeĘli sÄ… zdolni i majÄ… ca u r´ki. Kiedy Sheridon ca"kowicie
o róŻnych odcieniach szaroĘci.
szcz´Ä˜cie  raz lub dwa razy w Å»yciu. od"Ä…cza zasilanie, logo przestaje si´
Wynalaz" elektroniczny wyĘwietlacz, zmieniaç, ale nie znika.
duÅ»o por´czniejszy od kineskopu i o Delikatnie usuwajÄ…c znajdujÄ…ce si´ od nych barwach w celu skonstruowania
wiele tał
szy od ekranów ciek"okrysta- spodu plastikowe usztywnienie, Sheri- wyĘwietlaczy o pe"nej palecie kolorów.
licznych. Teoretycznie dzi´ki jego po- don pokazuje mi, jak Gyricon jest zbu- W swoim pierwszym projekcie Gyri-
mys"owi elektroniczne wyĘwietlacze dowany. Nie grubszy od lateksowej r´- conu Sheridon przemyĘla" wszystko
mog"yby mieç wszelkie zalety papieru. kawiczki przypomina jÄ… równieÅ» w prócz taniego sposobu otrzymywania
By"yby cienkie i gi´tkie, a mimo to wy- dotyku. To nie przypadek  materia" po- miliardów pokolorowanych z jednej
trzyma"e. ZuŻywa"yby bardzo niewie- wsta" w wyniku zmieszania malutkich strony kulek wielkoĘci "ebka od szpil-
le energii, a jednoczeĘnie nie traci"y za- plastikowych kuleczek o Ęrednicy 0.03 ki.  To jest ten sekret  mówi, pokazu-
pisanej informacji. Nadawa"yby si´  0.1 mm (kaÅ»da jest po jednej stronie jÄ…c stalowy krÄ…Å»ek troch´ mniejszy od
zarówno do zapisu, jak i odczytu, a uÅ»y- bia"a, a po drugiej czarna) z roztopionÄ… p"yty kompaktowej. Dysk kr´ci si´
wano by ich miliony razy. W dodatku przezroczystÄ… silikonowÄ… gumÄ…. Sch"o- z pr´dkoĘciÄ… 2700 obrotów na minut´.
nie kosztowa"yby wi´cej niÅ» elegancki dzona w blokach i poci´ta na arkusze Na jego powierzchni´ pompuje si´ roz-
papier listowy. Sheridon nazwa" swój jest moczona w oleju i nasiąka nim jak topiony plastik  na górną bia"y, na dol-
wynalazek Gyricon, z"oÅ»y" wniosek gÄ…bka. Arkusze sÄ… nast´pnie rozciÄ…ga- nÄ… czarny. Plastik sp"ywa w kierunku
o patent i go otrzyma". ne, w wyniku czego wokó" kaÅ»dej ku- brzegu obracajÄ…cego si´ dysku, tworzÄ…c
Na tym jednak dobra passa si´ skoÅ‚
- leczki tworzy si´ wype"niona olejem kie- bia"e i czarne strumyki, które na kraw´-
czy"a. W Xerox Palo Alto Research Cen- szonka, która pozwala si´ jej swobodnie dzi "Ä…czÄ… si´ ze sobÄ…, a nast´pnie rozpa-
ter (PARC) 20 lat temu zwierzchnicy obracaç. dajÄ… na dwukolorowe kuliste kropelki.
Sheridona rozpatrywali wiele wynalaz- Sheridon wyjaĘnia, Że na skutek che- Sheridon pokazuje, Że po przesz"o
ków, które mia"y póęniej zrewolucjoni- micznego procesu, który Xerox utrzy- dwóch latach eksploatacji i trzech mi-
zowaç dziedzin´ komputerów osobi- muje w tajemnicy,  kuleczki zostajÄ… elek- lionach  wymazywaÅ‚
 Gyricon jest na-
stych: windowsy, myszk´, drukark´ trycznie na"adowane z jednej strony dal stabilny. Zespó" wykonuje wyĘwie-
laserowÄ…, Ethernet. Podobnie jak one bardziej niÅ» z drugiej . A wi´c kiedy do tlacze o rozdzielczoĘci si´gajÄ…cej 220 dpi
tak i Gyricon wywo"a" tylko ziewni´cie powierzchni arkusza przy"oÅ»y si´ pole (dwa razy wyÅ»szej niÅ» rozdzielczoĘç
u majÄ…cych klapki na oczach mene- elektryczne, uniosÄ… si´ w swoich kie- wi´kszoĘci wyĘwietlaczy LCD) i wy-
dÅ»erów.  Szef powiedzia": «Xerox w szonkach do góry i obrócÄ… jak ig"y nie- miarach prawie 0.1 m2.  ChcielibyĘmy
wielkich kompasów, uka- uzyskaç wyÅ»szÄ… rozdzielczoĘç i dosko-
zujÄ…c patrzÄ…cemu bia"Ä… lub nalszÄ… biel  wyznaje Sheridon.  Wie-
czarnÄ… stron´, po czym my, jak to osiÄ…gnÄ…ç: kulki muszÄ… byç
przylgnÄ… do Ęciany komór- mniejsze i g´Ä˜ciej upakowane.
ki. Pozostaną tam, zacho- Do niektórych zastosował
, takich jak
wując obraz dopóty, dopó- duŻe reklamowe wyĘwietlacze, techni-
ki nie zmieni ich pozycji ka ta okaÅ»e si´ przydatna byç moÅ»e juÅ»
nast´pne przy"oÅ»enie pola za kilka lat. Wkrótce ekrany Gyriconu
elektrycznego. JeĘli pole b´- zostanÄ… zapewne wykorzystane na
dzie wystarczajÄ…co silne, przyk"ad w laptopach. Wed"ug Sheri-
kulki przywrą do Ęcianki dona  laptopy wymaga"yby jednej ba-
przed dokonaniem pe"ne- terii R6 wymienianej raz na pó" roku ,
go obrotu i w ten sposób poniewaŻ w Gyriconie, inaczej niŻ w
uzyskamy róŻne odcienie wyĘwietlaczach LCD, obraz nie wyma-
szaroĘci. Grupa kierowana ga ani podĘwietlania, ani nieustannego
przez Sheridona wykonu- odĘwieŻania.
je równieŻ czerwono-bia"e Ale prawdziwy cel, jak twierdzi wy-
PROTOTYP WYÂWIETLACZA GYRICON firmy Xerox
wyĘwietlacze i pracuje nad nalazca, zdaje si´ bardziej odleg"y  jest
ma gruboĘç 7 kartek papieru; zachowuje obraz
ca"ymi miesiącami bez zasilania. po"ączeniem kulek o róŻ- nim mianowicie elektroniczny substytut
20 ÂWIAT NAUKI Listopad 1998
BRIAN TRAMONTANA
Xerox PARC
BRIAN TRAMONTANA
Xerox PARC
papieru. InÅ»ynier Matt Howard wr´cza rowie PARC-u byli bardziej przewidu- skuteczne przeciw niektórym nowotwo-
mi drewniany o"ówek pod"ączony do s"a- jący, a Sheridon ambitniejszy, elektro- rom. Michael G. Hanna, prezes firmy In-
bego Ä™ród"a zasilania. Gdy pisz´ na ar- niczny papier zosta"by wprowadzony na tracel z Rockville (Maryland), obwieĘci"
kuszu, niewielkie pole elektryczne wy- rynek juÅ» 10 lat temu? Ca"kiem moÅ»liwe. w lipcu, Å»e dziesi´cioletnie badania nad
tworzone na koł
cu grafitowego rdzenia PoniewaÅ» tak si´ nie sta"o, Gyricon mu- opracowanÄ… przez nich szczepionkÄ…
o"ówka zaciemnia ekran, ilekroç doty- si teraz konkurowaç z ciek"ymi kryszta- OncoVaxCL przeciw rakowi okr´Å»nicy
kam jego powierzchni. Howard pracuje "ami i wyĘwietlaczami elektroforetycz- zakoł
czy"y si´ sukcesem. Naukowcy z In-
nad czytnikiem, który przenosi"by tek- nymi (w których na"adowane czÄ…steczki tracel wykorzystali fragmenty usuni´tych
sty lub rysunki z komputera na arkusz jednego barwnika sÄ… zawieszone w cie- operacyjnie guzów okr´Å»nicy, poddali je
Gyriconu, na którym moÅ»na by je uzu- k"ym barwniku innego koloru) opraco- obróbce enzymatycznej, a nast´pnie
pe"niaç adnotacjami, kserowaç lub zma- wywanymi w Massachusetts Institute of wstrzykiwali pacjentom ich w"asne ko-
zywaç, ale nie usuwaç. Technology i E Ink z Cambridge (Mas- mórki nowotworowe razem z bakte-
KorzyĘci z tego wynalazku  szczegól- sachusetts). Przyznając to, Sheridon tro- ryjnym adiuwantem (fragmentami bak-
nie w przypadku takiej firmy jak Xerox  ch´ si´ krzywi.  To jak wyĘcigi konne. terii  przyp. t"um.). Podczas pi´cioletniej
trudno przeceniç. Czy gdyby menedÅ»e- W. Wayt Gibbs obserwacji okaza"o si´, Å»e osoby z rakiem
okr´Å»nicy II stopnia, którym podano
szczepionk´, o 61% rzadziej doĘwiadcza"y
nawrotów choroby nowotworowej niŻ
MEDYCYNA
w stanie terminalnym, którym wstrzyk- leczeni jedynie chirurgicznie. Przedsta-
ni´to mieszanin´ rozerwanych komó- wiciele Intracel chcieliby uzyskaç zgod´
Wyleczyç raka rek nowotworowych i fragmentów FDA na sprzedaÅ» tego preparatu jeszcze
bakterii wywo"ujÄ…cych gruÄ™lic´, czuli w tym roku.
Szczepionka, która pobudza
si´ zdecydowanie lepiej niÅ» 70 osób le- W"aĘnie rozpoczynajÄ… si´ szeroko za-
organizm do zwalczania czerniaka,
czonych za pomocÄ… chemioterapii. krojone badania z kolejnÄ… szczepionkÄ….
wreszcie stanie si´ osiÄ…galna
Szczepionka uczyni"a Życie chorych "a- W lipcu br. firma Progenics Pharmaceu-
twiejszym, choç go nie przed"uÅ»y"a  ticals w Tarrytown (Nowy Jork) obj´"a
eÅ»eli nie zdarzy si´ nic nieprzewi- przynajmniej statystycznie. Jednak nie- nimi przesz"o po"ow´ z planowanej licz-
dzianego, pierwsza szczepionka liczni szcz´Ä˜liwcy, u których po poda- by 800 Amerykanów chorujÄ…cych na ra-
J
przeciwrakowa (autor uÅ»ywa tego niu tego preparatu dosz"o do wyraÄ™nej ka skóry. Testowana b´dzie kombinacja
terminu w szerszym znaczeniu: immu- poprawy, Å»yli d"uÅ»ej niÅ» osoby dobrze antygenu w´glowodanowego z adiu-
nostymulatora  przyp. t"um.) powin- reagujÄ…ce na konwencjonalne leki. wantem otrzymanym z kory po"udnio-
na zostaç dopuszczona do sprzedaÅ»y Z dwóch powodów moÅ»na Å»ywiç na- woamerykaÅ‚
skiej myd"oki w"aĘciwej,
pod koniec wrzeĘnia. Preparat ten, któ- dziej´, Å»e inne bardziej wyrafinowane jak oznajmi" Robert J. Israel, kierujÄ…cy
rego dystrybucja rozpocznie si´ naj- szczepionki, nadal znajdujÄ…ce si´ na eta- badaniami naukowymi w firmie.
pierw w Kanadzie, a nie w Stanach Zjed- pie prób klinicznych, poprawią dotych- Firma ImClone Systems z Nowego
noczonych, nie zapobiegnie rozwojowi czasowe skromne wyniki. Po pierwsze, Jorku przygotowuje si´ juÅ» do badaÅ‚
po-
raka ani go nie wyleczy. Pomimo to po- zawiera"yby adiuwanty (podobne do dobnej liczby osób, by sprawdziç, czy
jawienie si´ tej szczepionki b´dzie waÅ»- fragmentów bakterii w Melacine, ale o sil- wyprodukowana przez nich szczepion-
nym wydarzeniem wskazujÄ…cym, Å»e niejszym dzia"aniu), które u"atwiÄ… uk"a- ka b´dzie zapobiega"a nawrotowi raka
urzeczywistniajÄ… si´ wieloletnie marze- dowi odpornoĘciowemu rozpoznanie ko- drobnokomórkowego p"uc.  Praktycz-
nia o zwalczaniu raka podst´pem od mórek nowotworowych jako obcych. Po nie u wszystkich osób dotkni´tych tÄ…
wewnÄ…trz organizmu (dzi´ki pobudze- drugie, w ich sk"adzie znalaz"yby si´ lepiej chorobÄ… pomimo podj´tego leczenia do-
niu jego si" obronnych  przyp. t"um.), dobrane antygeny, fragmenty komórek chodzi do nawrotów  twierdzi Harlan
a nie z zewnątrz za pomocą radykal- nowotworowych,  uczące przeciwcia"a W. Waksal, jeden z dyrektorów ImClone
nych Ęrodków leczniczych. i limfocyty T zwane  zabójcami (killer T Systems.  Zwykle dochodzi do nawro-
Obecnie w klinikach na ca"ym Ęwiecie cells) rozpoznawaç nowotwór w chwili, tów choroby w ciÄ…gu roku i koÅ‚
czy si´ to
prowadzi si´ wiele szeroko zakrojonych gdy si´ z nim zetknÄ…. ĘmierciÄ…. Mamy nadziej´, Å»e uda si´ do
badał
nad szczepionkami przeciwra- W marcu Steven A. Rosenberg i jego tego nie dopuĘciç. Sposób uzyskania
kowymi. Wi´kszoĘç z testowanych prepa- wspó"pracownicy z National Cancer In- przez ImClone antygenu nie jest najlep-
ratów ma  podobnie jak wyŻej wspo- stitute poinformowali o skutecznoĘci szą prognozą skutecznoĘci szczepionki:
mniana pierwsza szczepionka  zwalczaç skonstruowanej przez siebie szczepion- powsta" on przez wytworzenie przeciw-
czerniaka, szybko rozwijajÄ…cy si´ nowo- ki z"oÅ»onej z fragmentu swoistego bia"- cia" przeciw przeciwcia"om skierowa-
twór z"oĘliwy skóry, na który cierpi w ka i interleukiny 2, zwiÄ…zku chemiczne- nym przeciw t"uszczowo-w´glowodano-
przybliŻeniu co setna osoba. Ribi Immu- go wydzielanego przez aktywowane wej komponencie komórek nowotwo-
noChem Research z Hamilton (Montana) limfocyty T. Z grupy 31 zaszczepionych rowych. Jednak wed"ug doniesieł
Wak-
by"a po prostu pierwszÄ… firmÄ… biotechno- nowym preparatem chorych z czer- sala w badaniach obejmujÄ…cych niewiel-
logicznÄ…, która zg"osi"a swój produkt do niakiem w stadium uogólnionym (tzn. kÄ… liczb´ chorych pi´ç lat przeÅ»y"o aÅ»
sprzedaÅ»y. Wyniki, jakie uzyska" preparat gdy nowotwór daje przerzuty odleg"e 40% osób, którym podano szczepionk´,
w badaniach klinicznych przeprowadzo- od miejsca swego powstania  przyp. choç przewidywano, Å»e nieca"e 5% z
nych przez firm´, oceniajÄ… m.in. znawcy t"um.) u 13 zaobserwowano ponad dwu- nich przetrwa tak d"ugo.
europejscy, a Ribi planuje przedstawiç no- krotne zmniejszenie masy guza. John Wayne Cancer Institute z Santa
wy lek o nazwie Melacine ekspertom z Zespó" Rosenberga w"oŻy" wiele wy- Monica (Kalifornia) koordynuje jeszcze
amerykał
skiej Food and Drug Admini- si"ku w identyfikacj´ w"aĘciwego frag- szerzej zakrojone i zaplanowane na
stration jeszcze w tym roku. mentu bia"ka wykorzystanego nast´pnie d"uÅ»szy okres badania, majÄ…ce objÄ…ç w
Zamierza im dostarczyç dowód na to, w ich szczepionce, ale preparaty uzyska- ciÄ…gu pi´ciu lat 1100 przedstawicieli
Å»e niemal wszyscy z grupy 70 pacjentów ne innÄ… metodÄ… mogÄ… takÅ»e okazaç si´ oĘmiu narodów. Wybrano pacjentów,
ÂWIAT NAUKI Listopad 1998 21