© Charles van Marrewijk & JJM
H-O Model (2): Stolper-Samuleson i FPE
Wstęp
Diagram Lernera
Od cen czynników produkcji do cen dóbr
Od cen dóbr do cen czynników produkcji
Twierdzenie Stolpera - Samuelsona
Analiza graficzna
Efekt wzmacniajÄ…cy (The magnification effect)
Aplikacje: globalizcja, niskie płace i bezrobocie
Factor price equalization (FPE)
Wnioski
H-O model i co dalej: paradoks Leontieffa i proste możliwe wytłumaczenia
1. The world economy
Policy
Explanations for trade
Classical
2. Opportunity costs
3. Comparative advantage
Neo-classical
8. Trade policy
4. Production structure
5. Factor prices
6. Production volume
7. Factor abundance
11. Strategic trade policy
New trade
Industrial
9. Imperfect competition
organization
10. Intra-industry trade
12. Int. trade organizations
13. Economic integration
New interactions
Economic
14. Geographical economics
geography
15. Multinationals
17. Applied trade policy
International
16. New goods, growth, and
modeling
business
development
Growth theory
18. Concluding remarks
© Charles van Marrewijk & JJM
Diagram Lernera
Linia jednostkowego izokosztu:
K
rK + wL = 1
=
M 1/ pm
Izokwanta jednostkowej wart. M
1/ r
Izokwanta jednostkowej wart.:
pmM = 1; p F = 1
f
A
Ä…m w
B
1-Ä…m r
Izokwanta jednost. wartości F
=
F 1/ p
f
Ä…
w
f
Izokwanta
1-Ä… r Jednost. wart.
f
0 1/ w
L
Part IV
Part III
Part II
Part I
© Charles van Marrewijk & JJJM
Od cen czynników produkcji do cen dóbr finalnych
Znając ceny czynników w and r wyznaczamy linię jednost izokosztu
Jest tylko jedna izokwanta dobra M która jest do niej styczna
Wyznacza ona dokładnie cenę pm
K
Podobnie, tylko jedna izokwanta dobra
M = 1/pm F która jest styczna do linii izokosztu; i
określa cenę pf
dokładnie
1/r
B
C
F = 1/pf
1/w L
© Charles van Marrewijk & JJM
Od cen dóbr do cen czynników produkcji: FPE
Przy danych cenach dóbr pm i pf jednostkowe izokwanty są
określone dokładnie. Pokazano to na wykresie.
Jest tylko jedna linia izokosztu styczna do obu izokwant
Wyznacza ona dokładnie wartości 1/r i 1/w
K
M = 1/pm
To oznacza, że jeżeli handel między
dwoma krajami zrównuje ceny dóbr
finalnych i kraje majÄ… identyczne
1/r
funkcje produkcji (CRS), to następuje
również zrównanie cen czynników
B
produkcji (w i r) (tzn. FPE)
C
F = 1/pf
1/w L
© Charles van Marrewijk& JJM
Twierdzenie Stolpera- Samuelsona
W modelu neoklasycznym z 2 dobrami (oba produkowane) i 2
czynnikami produkcji wzrost ceny dobra finalnego:
" zwiększa cenę czynnika produkcji używanego intensywnie do
produkcji tego dobra, oraz:
" zmniejsza cenÄ™ drugiego czynnika produkcji.
Np. jeżeli dobro M jest kapitało-intensywne i wzrasta jego cena to:
" wzrasta stopa zwrotu (procentowa) a spadają płace.
© Charles van Marrewijk & JJM
Analiza graficzna
Wzrost cen dobra
K
kapitało-intensywnego M
zwiększa stopę
procentowa a obniża
1/ r0
płace.
A
1/ r1
=
M 1/ pm0
A
B
=1/
M pm1
B
=
F 1/ pf
1/ w0
0 1/ w1 L
© Charles van Marrewijk & JJM
Efekt wzmacniajÄ…cy (The magnification effect: R. Jones)
W modelu neoklasycznym z 2 dobrami, M i F, and 2 czynnikami
produkcji, kapitałem K siła roboczą L, z cenami czynników
produkcji r i w, odpowiednio, zmiany w cenie dóbr finalnych są
wzmocnione w wynagrodzeniach odpowiednich czynników
produkcji. Jeżeli oznaczymy zmiany względne przez ~ i założymy,
że produkcja dobra M jest kapitało-intensywna, to zachodzi
następująca zależność:
~ ~ ~ ~ ~ ~
pm > p
" jeżeli to r > pm > p > w
f
f
~ ~ ~ ~ ~ ~
pm < p
r < pm < p < w
" jeżeli f to
f
© Charles van Marrewijk & JJM
Aplikacja: globalizacja niskie płace i bezrobocie
Twierdzenie Stolpera-Samuelsona było przedmiotem debaty o
 globalizacji ; wzrost różnic płacowych w USA,
United States
340 14000
12000
290
10000
240
8000
190
6000
140
4000
90
2000
40 0
1976 1986 1996
Wage white-collar Wage blue-collar Imports low-wage countries
© Charles van Marrewijk & JJM
Aplikacja: globalizacja i bezrobocie
Twierdzenie Stolpera-Samuelsona było przedmiotem debaty
o  globalizacji ; wzrost bezrobocia w Europie,
France
3000
2000
1000
0
1960 1970 1980 1990
Imports from low -w age countries Unemployment
© Charles van Marrewijk & JJM
Twierdzenie Rybczynskiego
W modelu neo-klasycznym 2x2x2, przy założeniu stałych cen,
wzrost podaży jednego czynnika produkcji spowoduje, że :
" wzrośnie produkcja dobra, który zużywa intensywnie ten czynnik
produkcji, którego zasób się zwiększył
" a zmniejszy siÄ™ produkcja drugiego dobra
Np. wzrost zasobów kapitału przyczyni się do zwiększenia produkcji
dobra M i spadku produkcji dobra F
Analiza oryginalna przy pomocy diagramu Edgewortha
© Jan J. MichaÅ‚ek
Twierdzenie Rybczynskiego (1)
uproszczona graficzna prezentacja:
skutki wzrostu zasobów kapitału
F
p0
p1
-PM/PF
M
© Jan J. MichaÅ‚ek
Twierdzenie Rybczynskiego (2):
skutki wzrostu zasobów kapitału
Narzędzie analizy: diagram Edgewortha
Założenie: ceny dóbr są stałe (np. mała otwarta gospdoarka)
Badamy skutki wzrostu zasobów jednego czynnika produkcji
Technologie: funkcje produkcji homogeniczne 1-go stopnia (CCRS) można mierzyć ilość
produkcji (odległość izokwanty od początku układu jest wprost proporcjonalna do wielkości
produkcji)
OMOC: wyjściowa krzywa kontraktowa: krzywa możliwości produkcyjnych
M  kapitało-intensywne (K) (izokwanta bliższa osi K)
F - praco- intensive (L) (izokwanta bliższa osi L)
Równowaga produkcyjna : np. w punkcie S: MRS=MRT (między K i L)
Ć
Analizujemy skutki wzrostu zasobów kapitału (K), i.e. K > 0 :
Nowa rodzina izokwant dla dobra F zaczyna siÄ™ w punkcie OF'.
Przy takim samym MRT (bo ceny względne dóbr nie zmieniły się)
Linia OF'S' równoległa to OFS
Punkt P nowa równowaga na nowej krzywej kontraktowej (takie same MRT)
Produkcja dobra F zmniejszyła się
Produkcja dobra M wzrosła.
Ć Ć Ć Ć
M > K > L > F
tzn.
© Jan J. MichaÅ‚ek
Twierdzenie Rybczynskiego (3):
skutki wzrostu zasobów kapitału
OM
S
S'
Factor L
P
OF'
OF
" K Factor K
© Charles van Marrewijk & JJM
Tw. Rybczynskiego: wykorzystanie czynników produkcji
Przy stałych cenach dóbr ceny względne czynników produkcji nie
ulegajÄ… zmianie (FPE ).
Przy danych relacjach cen czynników produkcji, minimalizacja
kosztów wyznacza równowagę w używaniu K i L w produkcji dobra
M i F
Wzrost lub spadek produkcji M czy F nie zmienia relacji w używaniu
kapitału i siły roboczej (linie równoległe)
Rozdział kapitału siły roboczej na produkcje obu dóbr jest określone
przez warunek pełnego zatrudnienia (na krzywej kontraktowej w
diagramie Edgewortha)
© Charles van Marrewijk & JJM
Przykład tw. Rybczyńskiego: Rosyjscy emigranci w Izraelu
W okresie 1989- 1989 russian other 1996 russian other
96: emigrujÄ…cy z
50 50
Rosji Żydzi do
Izraela mieli lesze
40 40
wykształcenie niż
Izraelczycy.
30 30
Efekt: wzrost
produkcji dóbr
20 20
wymagajÄ…cych
nakładów
10 10
wykształconej
siły roboczej
0 0
(absorpcja 90% LTH HG SC CG LTH HG SC CG
przyrostu)
LTH = Less Than Highschool; HG = Highschool Graduate;
SC = Some College; CG = College Graduate
© Jan J. MichaÅ‚ek
Prosta ilustracja twierdzenia FPE (1)
Założenie:
Kraj obfity w kapitał a nie w siłę roboczą w porównaniu do zagranicy (*)
(K/L)>(K*/L*)
(r/w)<(r*/w*) lub (w/r)>(w*/r*)
kraj ma poziom płac względnie wyższy niż wynagrodzenie kapitału w porównaniu
do zagranicy względne ceny:
* *
PM / PF < (PM PF )TOT < PM PF
wskutek liberalizacji handlu powinno nastąpić:
* *
PM / PF = (PM PF )TOT = PM PF
Otwarcie handlu:
Kraj eksportuje dobra M (kapitało-intensywne) a importuje dobro F (praco-
intensywne)
W kraju rośnie cena względna dobra M a obniża się cena dobra F
© Jan J. MichaÅ‚ek
Prosta ilustracja twierdzenia FPE (2)
Tw. Stolpera-Samuelsona:
Ć Ć
Ć
r > PM > PF > u

Konsekwencje dla cen czynników produkcji:
Zagranica Kraj
FP
w* w* r r* w w
r r
Zmiany płac Zmiany stóp Zmiany płac Zmiany stóp
Poziomy p
Å‚
ac
Poziomy stopy procentowej
© Jan J. MichaÅ‚ek
H-O: podsumowanie struktury modelu
Korzyści z handlu
Kraj Zagranica
Terms of trade
(Pc/Pw)tt
Specjalizacja
produkcyjna
Przewaga
komparatywna
Ceny wewnętrzne Ceny wewnętrzne
dóbr (Pc/Pw) dóbr (Pc/Pw)*
Teore- Stolper-
Stolper- mat Samuel-
Samuel- H-O son
son
Wyrównywanie cen
Ceny czynni- Ceny czynni- Dochody
Dochody
czynników produkcji
ków produkcji ków produkcji
(w/r) (w/r)
Popyt na Popyt na Podaż
dobra czynniki czynników
prod. prod.
To samo za granicÄ…
Gusta Techno- Wyposażenie
logia aij w czynniki
U(c,w)
prod. T,L
© Jan J. MichaÅ‚ek
Paradoks Leontieffa
Leontief testował model H-O dla gospodarki USA w 1947 roku
- Znacznie analizy na podst .tablicy input-output table opracowanej przez W. Leontiefa.
- Brak danych nt. zużycia czynników prod w imporcie używał danych nt. substytucji importu w USA (te
same produkty importowane do USA) jako pewnego przybliżenia.
- założenie: USA są obficie wyposażone w kapitał w porównaniu do reszty świata (nikt tego nie
kwestionował w 1947 roku).
- USA winne eksportować dobra kapitało-intensywne (zgodnie z modelem H-O).
Rezultaty testu Leontieffa (nakłady czynników potrzebne do wyprodukowania dóbr o wartości 1 miliona US$)
Eksport Substytuty importu
Kapitał (1947 dolary) 2,550,780 3,091,339
Siła rob. (osobo-lata) 182 170
Relacja kapitał-praca (dolary na 14,015 18,184
osobo lata)
USA export był około 30% bardziej praco-intensywny niż substytuty importu -
--> włożono wiele wysiłku w wyjaśnienie paradoksu (testy z lat 50.: b. podobne rezultaty)
najprostsza wersja modelu H-O dosyć słabo wyjaśnia strukturę handlu
- niektórzy zakwestionowali model H-O;
- inni: uznali, że model H-O wymaga rozszerzeń i i przyjęcia ogólniejszych założeń są różne uogólnione
wersje .
© Jan J. MichaÅ‚ek
Możliwe wyjaśnienia
paradoksu Leontieffa:
" Modyfikacje modelu H-O model (umożliwiające
wyjaśnienie paradoksu)
" uwzględnienie odmiennych preferencji
" uwzględnienie barier handlowych;
" bardziej precyzyjna kategoryzacja nakładów
(zamiast prostego podziału dychotomicznego: K i
L)
" możliwośc wystąpienia odwróconej czynniko-
intensywności (factor intensity reversals)
© Jan J. MichaÅ‚ek
E. Leamer: Względne zasoby
czynników produkcji (1)
TABLE 14.1
Relative factor endowments, 1975 (percent of world endowments)
Factor* Canada Fed. Rep. India Japan Mexico South U.K. U.S.
Germany Korea
GNP 3,46 9,22 1,99 11,14 1,00 0,47 5,10 32,94
Capital 3,65 10,28 1,18 14,92 0,70 0,37 4,87 29,36
Prof. Labor 2,37 6,11 13,47 8,03 1,64 0,70 6,00 24,53
Lit. Labor 1,74 5,19 14,29 11,05 2,35 1,86 4,77 17,11
Illit. Labor 0,02 0,07 65,24 0,20 1,30 1,41 0,06 0,15
Trop. Land 0,00 0,00 9,11 0,00 4,02 0,00 0,00 0,14
Dry Land 2,38 0,00 5,68 0,00 6,24 0,00 0,00 32,44
Temp. Land 38,03 1,27 3,77 1,91 0,00 0,51 1,25 18,47
Coal 1,96 10,80 8,49 1,67 0,32 1,35 11,13 50,87
Minerals 19,06 1,79 3,43 1,89 3,09 0,31 0,98 27,58
Oil 9,76 1,25 0,73 0,16 2,18 0,00 1,63 58,04
Source: E. E. Learner, Sources of International Comparative Advantage: Theory and Evidence.
*Prof. Labor: professional and technical workers; Lit. Labor: literate, nonprofessional workers; Illit. Labor:
illiterate workers; Trop. Land: land in tropical rainy climate; Dry Land: land in dry climate: Temp. Land:
© Jan J. MichaÅ‚ek
E. Leamer: Względne zasoby a
struktura handlu (2)
Commodity group*
Labor- Capital-
Raw
Intensive Intensive
Factor Mtls Animal Cereals Chemicals Machinery
Capital -8,8 0,0 -4,3 1,0 16,5 3,8 29,1
Prof. labor 303,1 -279,4 946,3 -699,7 -1947,9 481,7 -1177,4
Lit. labor -59,4 -17,3 -97,4 78,9 126,7 -53,4 77,7
Illit. labor 2,5 17,9 -18,8 4,8 39,1 -4,4 8,3
Trop. land -0,1 -0,3 2,3 -0,5 -0,8 -0,8 -0,7
Dry land -0,3 0,7 1,0 -0,3 -0,3 -0,2 -0,3
Temp. land 0,6 7,4 20,6 -3,8 -11,8 -8,5 -19,2
Coal 0,4 -0,1 0,0 -0,1 -0,1 0,0 -0,1
Minerals 1,1 0,0 0,0 -0,1 -0,1 -0,1 -0,1
Oil 0,0 0,0 0,2 0,0 -0,2 0,0 -0,2
Source: E. E. Learner, Sources nf Infernritional Comparative Advantage: Theory and Evidence.
"Raw mtls.: raw materials; Animal: animal products; Labor-int.: labor-intensive manufactures; Capital-int.:
capital-intensive manufactures. The unit of measurement for each commodity group is $1000. The unit for
each type of labor is 1000 workers: for each type of land 1000 hectares; for coal, minerals, and oil $1000; and
for capital $1 million.
© Jan J. MichaÅ‚ek
Odwrócona czynniko-intensywność
Factor intensity reversals (1)
K
K
L
L
0
Wysoka elastyczność substytucji Niska elastyczność substytucji
czynników produkcji: dobro F czynników produkcji: dobro M
âKF - âLF
´ = ;
âKM - âLM
F
u
- r ´ =
Ć
M
u
- r
Ć
gdzie â oznacza przyrost wzgl
© Jan J. MichaÅ‚ek
Odwrócona czynniko-intensywność
Factor intensity reversals (2)
K
F
-(w/r)
M
Indie: - obfitość siły roboczej
(K/L)M względem kapitału -->niskie -w/r
==> dobro F jest praco-intensywne
(K/L)F
L
0
© Jan J. MichaÅ‚ek
Odwrócona czynniko-intensywność
Factor intensity reversals (3)
(K/L)F
K
(K/L)M
-(w/r)
USA: -obfitość kapitału względem
siły roboczej --> wysokie  w/r ==>
M dobro F jest kapitało-intensywne
F
L
0
© Jan J. MichaÅ‚ek
Zawartość czynników produkcji:
Analiza Nevena (1)
Grupa Stopień intensywności Przykłady
wykorzystania czynników
produkcji
1 Bardzo wysoki udział kapitału Produkty przemysłu chemicznego,
ludzkiego urzÄ…dzenia biurowe
2 Wysoki udziału kapitał ludzkiego, Urządzenia mechaniczne i
niski kapitału fizycznego elektryczne
3 Niski udział kapitału ludzkiego, niski Obuwie, odzież, meble
kapitału fizycznego
4 Niski udział kapitału ludzkiego, Samochody, tekstylia
wysoki kapitału fizycznego
5 Wysoki udział kapitału ludzkiego, Przetwórstwo żywności
wysoki kapitału fizycznego
© Jan J. MichaÅ‚ek
Zawartość czynników produkcji:
Analiza Nevena (2)
K
4 5
1
3 2
L
L wykwalifikowana
niewykwalifikowana
Zawartość czynników: Analiza
Nevena dla Polski (1989-2000)
40,0%
30,0%
20,0%
1
2
10,0%
3
0,0%
4
5
-10,0%
-20,0%
-30,0%
Net exports of CEECs countries to EU states
in cluster 1 of Neven s classification
10%
5%
Estonia
Latvia
0%
Lithuania
Poland
-5%
Czech Rep.
Slovakia
-10%
Hungary
Slovenia
-15%
-20%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
9
0
99
00
98
99
991
992
993
994
995
996
997
998
9
0
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
2
4
9
95
00
01
993
99
9
996
997
998
99
0
0
002
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
Net exports of CEECs countries to EU states
in cluster 2 of Neven s classification
10%
5%
Estonia
0%
Latvia
-5%
Lithuania
-10%
Poland
Czech Rep.
-15%
Slovakia
-20%
Hungary
-25%
Slovenia
-30%
-35%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
Net exports of CEECs countries to EU states
in cluster 3 of Neven s classification
35%
30%
Estonia
25%
Latvia
Lithuania
20%
Poland
15%
Czech Rep.
10%
Slovakia
Hungary
5%
Slovenia
0%
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
-5%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
Net exports of CEECs countries to EU states
in cluster 4 of Neven s classification
40%
30%
Estonia
Latvia
20%
Lithuania
Poland
10%
Czech Rep.
Slovakia
0%
Hungary
Slovenia
-10%
-20%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
4
9
95
00
01
993
99
9
996
997
998
99
0
0
002
1
1
1
1
1
1
1
2
2
2
4
9
93
9
95
96
97
98
9
00
01
02
9
9
0
19
19
19
1
1
19
19
20
20
2
Net exports of CEECs countries to EU states
in cluster 5 of Neven s classification
10%
5%
Estonia
Latvia
0%
Lithuania
-5%
Poland
Czech Rep.
-10%
Slovakia
-15%
Hungary
Slovenia
-20%
-25%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
Unweighted average of net export of the
CEECs to EU states in each cluster of the
Neven s classification
20,00%
15,00%
10,00%
1
5,00%
2
0,00%
3
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002
-5,00%
4
-10,00%
5
-15,00%
-20,00%
-25,00%
Jan J. Michalek, Katarzyna Sledziewska
3
4
5
6
7
8
9
0
1
2
9
0
0
99
99
00
199
20
2
199
199
19
1
1
199
20