Jak kochać Dziecko
Szanowni Państwo, Drodzy Rodzice,
Na stronie tej będziemy umieszczać teksty i materiały,
które - mamy nadzieję - pozwolą Państwu lepiej zrozumieć własne dzieci, ich potrzeby i
zachowania, a także pomogą bardziej kompetentnie i z radością je wychowywać.
Jako rodzice nie zawsze uświadamiamy sobie jak ważne jest dzieciństwo. Doświadczenia pierwszych
tygodni, miesięcy i lat życia naszego dziecka, kiedy jest z nami i kiedy mamy przemożny wpływ na
kształtowanie się jego psychiki, nawyków umysłowych i charakteru, przesądzą o tym, jaką osobą się stanie
- co będzie dla niego ważne, jak będzie traktować siebie i innych ludzi, jakie będzie stawiać sobie cele i jak
je będzie realizować. Jesteśmy najważniejszymi osobami w życiu dziecka. Od tego jak je traktujemy, czy
umiemy je mądrze kochać, nauczyć wartości moralnych, otworzyć jego umysł, rozwinąć zainteresowania,
motywację i wiarę w siebie, zależy czy stanie się ono człowiekiem silnym emocjonalnie, dobrym, mądrym i
szczęśliwym - czy nie.
Nakłada to na nas, rodziców, ogromną odpowiedzialność.
Rodzicielstwo jest najważniejszą z życiowych ról, a tymczasem nikt nas do niej porządnie nie
przygotowuje. W dodatku zadania rodziców są coraz trudniejsze. Świat staje się coraz bardziej
skomplikowany i coraz więcej pułapek zagraża dzieciom. Stare mądrości nie wystarczają. Dlatego w trosce
o zdrowy rozwój psychiczny, umysłowy i moralny naszych dzieci, poświęćmy czas, by poszerzyć nasze
rodzicielskie kwalifikacje.
Dajmy naszym dzieciom szansÄ™,
by wyrosły na zdrowych, mądrych, dobrych i szczęśliwych ludzi.
Fundacja "ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom" informuje, że wykorzystywanie w publikacjach
oraz na stronach internetowych, a także kopiowanie oraz wszelkie zmiany, np. przedruk
we fragmentach, wymagają każdorazowej zgody Fundacji, a także zamieszczenia informacji, że jest
to materiał opracowany przez Fundację "ABCXXI - Cała Polska czyta dzieciom" i został
przedrukowany ze strony internetowej www.calapolskaczytadzieciom.pl
W pigułce...
Potrzeby emocjonalne dziecka
Zdrowie emocjonalne
...jest to dobre samopoczucie psychiczne i moralne, umiejętność racjonalnego myślenia,
nawiÄ…zywania i utrzymywania dobrych relacji z ludz
mi, budowania szczęśliwych i trwałych
związków intymnych.
Potrzeby emocjonalne dziecka
Główną potrzebą dziecka jest potrzeba bezwarunkowej miłości rodziców, która w dużym stopniu
zaspokaja pozostałe potrzeby.
·ð potrzeba bezpieczeÅ„stwa - fizycznego i emocjonalnego
·ð potrzeba wiÄ™zi
·ð potrzeba przynależnoÅ›ci
·ð potrzeba akceptacji
·ð potrzeba szacunku (poszanowania godnoÅ›ci)
·ð potrzeba poczucia dumy
·ð potrzeba bycia ważnym, docenianym i podziwianym
·ð potrzeba osiÄ…gnięć i sukcesu
·ð potrzeba otrzymywania zachÄ™ty i wsparcia
·ð potrzeba wzorców wÅ‚aÅ›ciwych zachowaÅ„
·ð potrzeba stymulacji i wrażeÅ„
·ð potrzeba ekspresji, czyli wyrażenia swoich myÅ›li i uczuć
Powinności rodziców wobec dziecka
1. Opieka nad dzieckiem
·ð pożywienie, higiena
·ð dach nad gÅ‚owÄ…, ubranie
·ð dbanie o zdrowie i bezpieczeÅ„stwo fizyczne
·ð zaspokajanie podstawowych potrzeb materialnych, spoÅ‚ecznych i edukacyjnych
2. Zasilanie emocjonalne
·ð Okazywanie bezwarunkowej miÅ‚oÅ›ci:
pełen miłości kontakt wzrokowy
pełen miłości kontakt fizyczny
skupiona na dziecku uwaga, aktywne słuchanie
·ð Zaspokajanie pozostaÅ‚ych potrzeb emocjonalnych:
bezpieczeństwa, poszanowania godności, akceptacji,
przynależności, zachęty i wsparcia, osiągnięć, bycia ważnym, bycia docenianym,
stymulacji, wrażeń, ekspresji
3. Wychowanie
trenowanie umysłu i serca dziecka - od dyscypliny i kontroli rodziców do samodyscypliny i
samokontroli
·ð Rozwijanie inteligencji emocjonalnej
·ð Nauczanie:
racjonalnego myślenia
(rozumienia zależności przyczynowo-skutkowych,
motywów postępowania własnego i cudzego,
wyciągania logicznych wniosków,
krytycznego myślenia itd.)
wartości
(szacunku, uczciwości, odpowiedzialności,
odwagi, umiaru itd.)
norm i umiejętności społecznych
(dobrych manier, dobrych kontaktów z ludz
mi)
radzenia sobie z własną złością
dobrej organizacji
optymizmu
·ð KsztaÅ‚towanie charakteru dziecka
(utrwalanie dobrych nawyków, zwalczanie wad)
·ð Przewodnictwo intelektualne i duchowe
·ð Åšwiadome modelowanie wÅ‚aÅ›ciwych postaw i zachowaÅ„
(bycie wzorem)
·ð Ochrona przed szkodliwymi wpÅ‚ywami
(np. ze strony masowej kultury, mediów)
uczenie mądrego korzystania z mediów
Sposoby okazywania dziecku bezwarunkowej miłości
(napełnianie zbiornika emocjonalnego dziecka)
1. Pełen miłości kontakt wzrokowy
2. Pełen miłości kontakt fizyczny
3. Skupiona na dziecku uwaga
(aktywne słuchanie, czytanie dziecku, wspólne wykonywanie prac itp.)
4. Pełne miłości wychowanie
Definicja miłości
Definicja miłości wg Scotta Pecka,
autora międzynarodowego bestselleru "Drogą mniej uczęszczaną":
"Miłość jest to wola poszerzania własnego Ja
w trosce o własny lub cudzy rozwój duchowy"
Myśli starożytnych filozofów na temat wychowania
"Wychowanie polega na nauczeniu dziecka
czerpania przyjemności z tego co dobre"
(Platon? Arystoteles? - prosimy o pomoc w ustaleniu autorstwa)
"Umysł nie jest naczyniem, które należy napełnić,
ale ogniem, który trzeba rozniecić"
Plutarch
"Charakter jest przeznaczeniem"
Heraklit
Trzy sita
Nie przyczyniajmy się do chaosu informacyjnego w świecie.
Zawsze gdy chcemy przekazać komuś jakąś informację,
zadajmy sobie trzy pytania:
Sito Prawdy
Czy ta informacja jest prawdziwa?
Jeśli nie - nie przekazujmy jej
Jeśli tak - zadajmy sobie kolejne pytanie:
Sito Konieczności
Czy ta osoba musi znać daną informację?
Jeśli tak - przekażmy ją
Jeśli nie - zadajmy sobie kolejne pytanie:
Sito Dobra
Czy ta informacja jest dla niej dobra:
dla jej samopoczucia, rozwoju?
Jeśli nie - nie przekazujmy jej
Jeśli tak - możemy ją przekazać
W pigułce...
Jak przeciąć niegrzeczne zachowanie u dzieci
Niegrzeczne zachowanie (NZ) jest niewłaściwą
i społecznie szkodliwą formą komunikacji.
NZ obejmuje obraz
liwe słowa, niegrzeczne gesty, ton, postawę, mimikę i działania. NZ pogarsza atmosferę
w domu (dziecko narzuca klimat emocjonalny rodzinie, chce pokazać kto tu rządzi, w efekcie czego
wszyscy są poirytowani). Poza domem NZ naraża dziecko na konflikty z otoczeniem i izolację towarzyską.
Pozwalanie dziecku na NZ jest złą przysługą, gdyż dziecko nie uczy się lepszych strategii społecznego
postępowania, które umożliwiają szczęśliwsze i bardziej produktywne życie.
Powody niegrzecznego zachowania
·ð Dziecko próbuje NZ. z naturalnych powodów - chce być ważne i ustalić swe
miejsce w rodzinie poprzez próbę sił
i zachowania skupiajÄ…ce na nim uwagÄ™.
·ð Niektórzy rodzice sami uczÄ… takiego zachowania odzywajÄ…c siÄ™ ordynarnie do
współmałżonka i innych członków rodziny, robiąc sarkastyczne lub brutalne
uwagi itp.
·ð Epidemia chamstwa w telewizji, filmach, grach i muzyce mÅ‚odzieżowej.
·ð Permisywny sposób wychowywania - zezwalanie dzieciom na wszystko, po
części na skutek braku czasu i poczucia winy rodziców z tego powodu.
·ð WpÅ‚yw rówieÅ›ników - dzieci wzorujÄ… siÄ™ na rówieÅ›nikach,
a nie na dorosłych jako wzorcach do naśladowania (dorośli są często
nieobecni w życiu dziecka); jest to wzmacniane przez współczesną kulturę,
która pokazuje dzieci jako najmądrzejsze, samodzielne i samowystarczalne,
dorosłych zaś portretuje jako niezaradnych głupców).
Jak reagować na niegrzeczne zachowanie dziecka
Strategia 4 stopni
1. Uznać, że mamy do czynienia z NZ
(sprawdzian: jeśli dane zachowanie rani cię, wprowadza w zakłopotanie, czujesz się poniżony,
bezradny, winny - to jest/ było zachowanie niegrzeczne)
2. Wybrać właściwą konsekwencję
(pomyśleć o niej zawczasu - KAŻDE NZ powinno AUTOMATYCZNIE oznaczać, że dziecko traci
możliwość robienia tego, co planuje lub chce robić)
3. Wdrożyć konsekwencję
(oznajmić spokojnym i grzecznym głosem, że takie zachowanie jest niedopuszczalne, że zabiera ono
energię, czas oraz dobre chęci rodzica, wobec czego dziecko "nie pójdzie...", "nie dostanie...", nie
wez
mie udziału w...", etc.)
4. Natychmiast wyłączyć się z kontaktu z dzieckiem
(nawet gdy dziecko protestuje i reaguje nowym NZ, przestajemy się nim zajmować, można je
zignorować, o ile nie robi rzeczy zagrażających własnemu lub czyjemuś bezpieczeństwu i nie niszczy
wartościowych rzeczy, grzecznie wyprowadzić je do innego pokoju, zająć się swoja pracą etc.)
Nie tłumaczymy dalej swej decyzji,
nie negocjujemy,
nie dyskutujemy!
UWAGA!
1. Konsekwencja musi być natychmiastowa!
2. Konsekwencja musi być logiczna
tj. musi istnieć związek między zachowaniem i konsekwencją (np. NZ przy stole oznacza niezwłoczne
opuszczenie stołu i utratę planowanego wyjścia do kina po obiedzie).
3. ZAWSZE należy zareagować na NZ strategią 4-stopni.
4. NIGDY nie dajemy dziecku drugiej szansy!
Tym szybciej nauczymy je właściwego zachowania, a atmosfera w domu poprawi się. Dziecko zrozumie,
że każde jego NZ wywoła przykrą dla niego konsekwencję i zaprzestanie prób z NZ.
5. BARDZO WAŻNE jest, by rodzice sami zawsze zachowywali się grzecznie i odnosili się z szacunkiem
do siebie wzajemnie i do dziecka.
6. WAŻNE, by rodzice działali zgodnie.
Jeśli nie, jeden rodzic też może konsekwentnie wymagać grzeczności.
7. Nie należy używać pogróżek:
"Jeżeli coś zrobisz, powiesz...", "Jeżeli jeszcze raz..."
Zaczyna się wtedy bezowocne targowanie, które:
- daje dziecku wybór powtórzenia NZ; w przypadku NZ nie powinno mieć wyboru
- stawia je w pozycji negocjatora; przy NZ nie powinno mieć tego przywileju
- odracza konsekwencję, co daje dziecku czas i zachęca do ponawiania ZZ, gdyż może ono
uznać, że po kilku dniach rodzic albo zapomni, albo zmięknie.
Rady przy wprowadzaniu konsekwencji za NZ
Mówić tylko o własnych myślach i uczuciach, tonem neutralnym i rzeczowym:
"Jest to dla mnie sposób mówienia wyrażający brak szacunku i czuję się z tego powodu bardzo
nieprzyjemnie. Dlatego postanowiłam nie zabierać cię do kina."
Używać grzecznych słów, bez pogróżek i chęci rewanżu:
"Uważam to słowo za ordynarne", zamiast: "Nie waż się nigdy więcej tak mnie nazwać!"
Oznajmić konsekwencję tylko raz:
"Czuję się dotknięty, że tak mnie nazwałeś. To mnie zabolało. Nie zamierzam dzisiaj bawić się z tobą".
Nie uzasadniaj dalej swej decyzji. Dzieci wiedzą co jest sprawiedliwe, choćby przekonywały cię o czymś
innym.
Nigdy nie warto mówić:
"Co powiedziałeś?"
Dziecko prawie zawsze odpowie "nic", ty na to, że coś tam, ono że nie Powstaje w ten sposób
niepotrzebna potyczka słowna i dziecko jest górą.
"Słyszałam, co powiedziałaś!"
Dziecko coÅ› odpowie - skutki j.w.
"No, przebrałaś miarkę!"
Dziecko odpowie niewinnie: "No co takiego powiedziałem?" skutki j.w.
W odpowiedzi na NZ zawsze warto mówić:
"Takie słowa (takie zachowanie) bardzo mnie ranią. Dlatego nie zamierzam..."
"Taki sposób mówienia jest niedopuszczalny w naszym domu, w związku z czym..."
"Nie pozwalam, by w naszym domu używano takich słów, (tonu, gestów)"
Złość
Uczucie, które informuje nas, że dzieje się coś złego, co nam zagraża, narusza nasze prawa albo szkodzi
naszym interesom. Emocja ta mobilizuje nas do działania w obliczu zagrożenia lub przeciwności.
Złość staje się problemem, gdy jest niedojrzale i destrukcyjnie wyrażana
Jak dojrzale wyrażać złość:
Werbalnie (mową lub na piśmie), grzecznie, konstruktywnie i - jeśli to możliwe - w stosunku do osoby, która
tę złość wywołała.
Przyczyna
uświadomić sobie, co jest prawdziwą przyczyną naszego zdenerwowania lub złości
Cel
zakomunikowanie, że dana sytuacja nam nie odpowiada oraz próba rozwiązania lub złagodzenia problemu
bez eskalacji konfliktu i powiększania szkód.
Najlepszym nauczycielem - przykład dorosłych, którzy dojrzale wyrażają swą złość.
Bierna agresja u dzieci:
Złość okazywana nie wprost, poprzez zachowania, których podświadomym celem zrobienie na
złość osobie dorosłej, reprezentującej autorytet i władzę (rodzicowi, nauczycielowi itp.). Jest przez
dzieci zupełnie nie uświadamiana.
Przykłady:
bałaganienie, spóz
nianie się, gubienie, zwlekanie, upór, zapominanie, uczenie się poniżej swych
możliwości, anoreksja
Cechy charakterystyczne BA:
Nic na nią nie pomaga - żadne prośby, groz
by, przekupstwa, kary. Jest to ze strony dziecka zupełnie
nieuświadomione działanie.
Bierna agresja nie ma sensu i zawsze przynosi dziecku szkodÄ™.
Przyczyny biernej agresji:
1. Dziecko nie czuje się kochane (nie czuje miłości, akceptacji oraz szacunku!)
2. Własna złość dorosłych przelana na dziecko
3. Niecierpliwość, niedotrzymywanie słowa, lekceważenie, krytykowanie, drażnienie, wyśmiewanie,
upokarzanie dziecka przez dorosłych
4. Nierealistyczne wymagania dorosłych
Przyczyną biernej agresji jest złość w połączeniu z zakazem otwartego i uczciwego jej
komunikowania.
Bierną agresję u dziecka prowokują dorośli.
Skutki głośnego czytania przez dzieci
Nakłaniając dziecko do samodzielnego, głośnego czytania
utrwalamy w nim złe nawyki i utrudniamy przyszłą naukę...
Kampania "Cała Polska czyta dzieciom" ma zachęcić dorosłych do codziennego czytania dzieciom dla
przyjemności, ponieważ w dzisiejszym świecie mediów tylko w ten sposób można wychować czytelnika.
Chodzi tu zresztą nie tylko o kolejną przeczytaną książkę, ale o wspólnie spędzony czas, budowanie
więzi i zaufania, możliwość pytań i rozmowy. Nasze apele są jednak często z
le rozumiane - wiele osób,
pod hasłem kampanii CPCD, na różne sposoby próbuje nakłonić dzieci do głośnego czytania. Intencje
sÄ… dobre - skutki nie.
Gdy dzieci czytają na głos, utrwala się u nich nawyk subwokalizacji, który bardzo ogranicza tempo
czytania - będą w przyszłości czytać po cichu w tempie czytania na głos. Młody mózg koduje sobie
udział narządu głosu w czytaniu i w dorosłym życiu nadal w myślach "czytamy na głos". W dobie zalewu
informacji i konieczności szybkiego zapoznawania się z nimi wolne czytanie to prawdziwe kalectwo.
My, dorośli, na ogół czytamy wolno: ok. 200 słów na minutę, co jest skutkiem sposobu, w jaki uczono nas
czytać. Nie róbmy tego dzieciom!
Mózg potrafi uporać się z czytaniem, zrozumieniem i zapamiętaniem od ok. 500 do ok. 3000 słów na
minutę (nie mówimy o rekordach, bo nie o to tu chodzi), gdy prawidłowo wykształcimy system oko-mózg.
Nie mieszajmy do tego krtani!. Dzieci nie powinny czytać na głos! Prawidłowa nauka czytania wiedzie
poprzez słuchanie, a następnie słuchanie i patrzenie na całe wyrazy i zdania czytanego im tekstu.
Wymaga to odejścia od stereotypu, że uczymy się czytać poprzez głośne sylabizowanie liter i zgłosek.
Zatem - nie programujmy dzieci do wolnego czytania nakłaniając je do czytania na głos (np. poprzez
wszelkie konkursy "Pięknie czytam", inicjatywy, by dzieci czytały dzieciom itp.), bo uczynimy z nich ludzi
czytelniczo niesprawnych.
To my - rodzice i wychowawcy - czytajmy dzieciom na głos!
Polecamy lektury dla Rodziców
Kochajmy i wychowujmy mÄ…drze:
Ross Campbell
Sztuka zrozumienia (czyli jak naprawdę kochać swoje dziecko); Vocatio
Sztuka akceptacji (czyli jak naprawdę kochać swego nastolatka); Vocatio
Adele Faber, Elaine Mazlish
Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały; Media Rodzina
Jak mówić, żeby dzieci się uczyły; Media Rodzina
Rodzeństwo bez rywalizacji; Media Rodzina
Wyzwoleni rodzice, wyzwolone dzieci; Media Rodzina
Haim Ginott
Między rodzicami a dziećmi; Media Rodzina
Martin Seligman
Optymistyczne dziecko; Media Rodzina
Lawrence Shapiro
Jak wychować dziecko o wysokim EQ; Prószyński i S-ka
Denise & Mark Feston
Co dzień mądrzejsze - 365 gier i zabaw kształtujących charakter,
wrażliwość i inteligencję emocjonalną dziecka; Prószyński i S-ka
Pomóżmy dziecku sprawniej się uczyć:
Tony Buzan
Mapy Twoich myśli; Ravi
Rusz głową; Ravi
John Chaffee
Potęga twórczego myślenia; Grupa Wydawnicza Bertelsmann
Gordon Dryden, Jeannette Vos
Rewolucja w uczeniu; Moderski i S-ka
Harry Lorayne
Superpamięć dla uczących się; Ravi
Dawna Markova
Twoje dziecko jest inteligentne; KiW
Książki, które pozwalają zrozumieć siebie i świat:
Nathaniel Branden
Sześć filarów poczucia własnej wartości; Ravi
Wojciech Eichelberger
Zdradzony przez ojca
Robert Firestone
Dlaczego tak nam trudno żyć; Santorski & Co
Erich Fromm
Mieć czy być; Rebis
O sztuce miłości; Rebis
Susan Forward
Toksyczni rodzice; Santorski & Co
James Gilligan
Wstyd i przemoc; Media Rodzina
Daniel Goleman
Inteligencja emocjonalna; Media Rodzina
Michael Gurian
Zrozumieć nastolatka; Rebis
Mary Pipher
Ocalić Ofelię; Media Rodzina
Bezpieczny dom; Media Rodzina
Alice Miller
Zniewolone dzieciństwo; Media Rodzina
Dramat udanego dziecka; Santorski & Co
Tadeusz Niwiński
Ja; Ravi
Ron Efron Potter
Życie ze złością; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
Scott Peck
Drogą mniej uczęszczaną; Medium
Martin Seligman
Optymizmu można się nauczyć; Media Rodzina