Jaki program ZHP?
Jaki program ZHP? - materiał do dyskusji instruktorskich na temat programu wychowawczego ZHP W
2005 r. podczas II Ogólnopolskiego Zlotu Drużynowych w Krakowie zostały przeprowadzone badania
ankietowe wśród kadry instruktorskiej. Badania dotyczyły różnych tematów, m.in. stosunku drużynowych
do Strategii rozwoju ZHP do 2009 roku oraz świadomości tej części kadry dotyczącej wartości
określonych w Prawie Harcerskim. Wydział Badań i Analiz GK ZHP podsumował te badania w formie
publikacji internetowej „Omnibus 2005” na stronie www.badania.zhp.pl. Wgłębienie się w
treść tych badań, zwłaszcza we fragmenty dotyczący programu ZHP, przynosi ciekawe wnioski, które
mogą stać się podstawą dyskusji przedzjazdowej na temat jakości i kształtu programu wychowawczego w
ZHP. Oto kilka wyników tych badań: - Już w połowie 2005 r. większość badanych drużynowych (97,2%)
zgadzała się z zapisem Misji ZHP, zawartym w nowo uchwalonej na XXXIII Zjez
dzie ZHP Strategii
Rozwoju ZHP; - Kiedy badani byli pytani o powody, dla których młodzież rezygnuje z działania w ZHP, w
czołówce pojawiła się m.in. odpowiedz
: brak nowoczesnego programu ZHP (22%); - Okazało się, że
największy wpływ na tworzenie programu wychowawczego (i planów pracy) w drużynach mają: analiza
potrzeb harcerzy (76%), harmonogram imprez hufca (52%) oraz tradycje środowiska (42%).
Najmniejszy wpływ mają harmonogramy imprez chorągwianych, centralnych i pozazwiązkowych;-
Interesujące jest, iż zdania dotyczące samodzielności programowej drużyn i szczepów były podzielone.
26,5% badanych instruktorów odpowiedziała, iż program wychowawczy nie powinien być budowany
samodzielnie w drużynach i szczepach, zaś 48,1% drużynowych zgadzała się ze stwierdzeniem, iż właśnie
drużyny i szczepy powinny same tworzyć swoje programy wychowawcze. 25,6% badanych nie miała
zdania na ten temat; - Największym z
ródłem inspiracji do pracy z drużyną według tych badań są
propozycje zamieszczone w Internecie (60%). Na drugim miejscu są książki (46%), materiały, programy
hufca (45%) i prasa harcerska (42%). To tylko kilka przykładów obrazujących sytuację ZHP w obszarze
PROGRAM. Po lekturze wniosków z tych badań pozostaje wrażenie, iż program wychowawczy ZHP w
świadomości instruktorów często nie jest pojmowany jako długofalowy proces wychowywania, ale raczej
jako wytyczne do rocznego planu działania. Widać to w działaniach drużynowych, których pomysły na
pracę najczęściej dyktowane są potrzebą chwili, rozdrabniają się na działania często nieplanowane,
akcyjne. Jednak jest też wiele środowisk, gdzie w programie wychowawczym można znalez
ć
wykorzystanie wszystkich jego elementów oraz odpowiedzi na bieżące potrzeby dzieci i młodzieży.
Metody tworzenia i realizacji programu ZHP w środowiskach są bardzo różne. KIERUNKI PROGRAMOWE
ZHP Chcemy, aby jednym z efektów Zjazdu Programowego ZHP — wynikającym z dyskusji na
temat programu wychowawczego Związku — było określenie kierunków programowych na
następne lata. Kierunki te powinny uwzględniać: - wnioski z dyskusji dotyczące wartości, - rozumienie
Misji ZHP przez członków organizacji oraz otoczenie zewnętrzne, - kwestie aktualności metody
harcerskiej, - potrzeby dzieci i młodzieży, oczekiwania rodziców i potrzeby społeczne. przeanalizowanie
potrzeb środowisk lokalnych, oczekiwań społecznych (rodziców, szkoły, samorządu) wobec ZHP-
odpowiedz
na pytania: co ZHP powinno aktualnie robić i dlaczego? TEZY DO DYSKUSJI Proponujemy, aby
w dyskusji przedzjazdowej na temat programu ZHP, zastanowić się nad kwestiami dotyczącymi programu
wychowawczego ZHP w trzech obszarach tematycznych: 1) MY MOCNI W RÓŻNORODNOŚCI Siłą
programu wychowawczego ZHP jest różnorodność kierunków, jakie mogą być podstawą inspiracji pracy w
środowiskach. Statut ZHP określa zagadnienia, którymi zajmuje się harcerstwo w ramach realizacji
programu wychowawczego. Zagadnienia te definiują obszary działań w harcerstwie, ale nie oznacza to, iż
trzeba je realizować wszystkie jednocześnie. Program wychowawczy gromad i drużyn powinien wynikać z
kierunków programowych ZHP. Cele tego programu należy realizować w korelacji z tym, czego oczekuje
od nas młody człowiek wstępujący do organizacji. Misja ZHP, Strategia rozwoju Związku Harcerstwa
Polskiego do 2009 roku oraz Podstawy wychowawcze ZHP określają cel programu i jego efekty.
Różnorodność programu ZHP jest jego siłą. Środowiska mogą dzięki temu wybierać działania, które
najbardziej odpowiadają ich możliwościom i talentom, które stanowią dla nich najciekawszą formę
realizacji Misji ZHP. Jednak inspiracja dotycząca form realizacji kierunków programowych powinna być
przedmiotem troski kadry instruktorskiej w chorągwiach i na szczeblu centralnym. TEZY DO DYSKUSJI:1.
Program wychowawczy ZHP musi odpowiadać na współczesne potrzeby dzieci i młodzieży. 2. Trzeba
jasno określić, co to znaczy, że program ZHP jest nowoczesny, jakie są elementy takiego programu. 3.
Elementy z otaczającego nas świata, zmiany społeczne i wnioski na ten temat powinny determinować
nowoczesny program ZHP. 4. Nowoczesny program ZHP powinien być zgodny z zasadami harcerskiego
wychowania: braterstwem, służbą i pracą nad sobą. 5. Program wychowawczy powinien być realizowany
tak, aby każdy z 24 kierunków programowych był elementem pracy środowisk (Statut ZHP, roz. 2, ż4).
6. Środowiska harcerskie powinny skupić się na tym, co potrafią robić najlepiej i wyspecjalizować się w
tym zakresie. 7. Program wychowawczy ZHP ma wspierać ideę różnorodności środowisk harcerskich. 8.
Budowanie jedności programowej w ZHP (tzn. realizowania w poszczególnych środowiskach tych samych
treści wychowawczych i programowych) powinno być troską wszystkich środowisk harcerskich. 9. Dużą
rolę w budowaniu jedności programowej ZHP odgrywają propozycje programowe w planach pracy
http://zjazd.zhp.pl - zjazd.zhp.pl Powered by Mambo Generated: 6 March, 2007, 12:23
gromad. 10. Propozycje programowe powinny być obowiązkowym elementem działań środowisk.11.
Propozycje programowe powinny być inspiracją do samodzielnego budowania długofalowych planów
pracy wychowawczej i programowej środowisk.12. Zapisany w Podstawach wychowawczych ZHP wzorzec
osobowy odpowiada wyzwaniom rzeczywistości. 13. Różnorodność w ZHP rozumiana jest jako
wychowywanie do różnych systemów wartości. 14. Powinniśmy być organizacją, gdzie ludzie młodzi (w
szczególności harcerze starsi i wędrownicy) w sposób samorządny sami planują i realizują działania. 15.
ZHP powinno być organizacją, gdzie starsi organizują czas swoim wychowankom. 16. Program
wychowawczy ZHP powinien obejmować pracę ze specjalnościami. 17. Specjalności w harcerstwie są
odpowiedzią na współczesne potrzeby młodych ludzi. 18. Założenia i sposoby realizacji specjalności są
zgodne wartościami zawartymi w Prawie Harcerskim. 19. Trzeba wprowadzać nowe specjalności do
programu wychowawczego ZHP. 20. ZHP nie jest potrzebna współpraca ze służbami mundurowymi
(wojsko, straż graniczna, policja, straż pożarna), ponieważ z takiej współpracy więcej płynie problemów
niż korzyści, szczególnie w zakresie programu i wizerunku organizacji. 21. W programie wychowawczym
ZHP należy zakładać szeroko prowadzone okazjonalne szkolenie specjalnościowe gromad i drużyn, aniżeli
specjalizację podstawowych jednostek. 22. Ze względu na restrykcyjność polskiego systemu prawnego
nie ma możliwości realizowania w ZHP specjalności stawiających wysokie wymagania dotyczące kadry,
sprzętu i procedur bezpieczeństwa. 23. Program harcerskich specjalności może wspierać edukację
patriotyczną dzieci i młodzieży. 2) MY W SKAUTINGUZHP jest członkiem światowych organizacji
skautowych. Uczestniczymy w wymianie doświadczeń programowych, uczymy się nowych rozwiązań,
obserwujemy, jak inne organizacje na świecie radzą sobie ze swoimi problemami. Propozycje
programowe organizacji skupionych w WOSM i WAGGGS niejednokrotnie stanowią inspirację do działań w
różnym zakresie dla naszych środowisk. Działania programowe skautów często różnią się od tradycyjnych
form pracy polskiego harcerstwa. I właśnie dlatego ZHP może zaproponować oryginalny wariant
programu skautowego i przez to wzbogacić wielką skautową rodzinę. TEZY DO DYSKUSJI: 1. Program
wychowawczy ZHP jest zgodny z wytycznymi programu skautingu. 2. Należy doprowadzić do zgodności
Misji ZHP i misji WOSM i WAGGGS. 3. Niektóre przedsięwzięcia programowe ZHP różnią się od
przedsięwzięć programowych skautowych. Należy to zmienić. 4. Niektóre przedsięwzięcia programowe
ZHP różnią się od przedsięwzięć skautowych. Ma to swoje uzasadnienie w tradycjach ZHP. 5. ZHP może
budować swój program samodzielnie, niezależnie od programu skautowego. 6. Instruktorzy dobrze
wykorzystują 100—letni programowy dorobek skautingu. 7. ZHP dobrze wykorzystuje możliwości
programowe wynikające z członkostwa w światowych strukturach skautowych. 3) MY A POTRZEBY
SPOA
ECZNE ZHP jest organizacją pożytku publicznego. Jest ważnym partnerem rodziny i szkoły w
wychowywaniu dzieci i młodzieży. Wizerunek harcerstwa zależy od jakości programu ZHP i od metod
wdrażania go w życie społeczne. Metoda harcerska, wartości, jakie promuje ZHP wyróżniają organizację
spośród innych ruchów społecznych. Komendy harcerskie powinny odpowiedzieć sobie na pytanie jak
budować program wychowawczy, aby wyjść naprzeciw społecznym potrzebom, oczekiwaniom rodziców,
nauczycieli, instytucji, wobec których ZHP pełni ogromnie ważną rolę wspierającą w misji wychowywania
do określonych wartości i postaw. Propozycje programowe powinny inicjować takie działania środowisk,
aby społeczność lokalna uwierzyła w użyteczność społeczną Misji ZHP. Program ZHP nie powinien być
tworzony tylko „do wewnątrz” organizacji, ale powinien zakładać również inspirowanie
działań zewnętrznych. Program wychowawczy ZHP może być konkurencyjny, może inicjować działania
społeczne i wspierać budowanie społeczeństwa obywatelskiego. TEZY DO DYSKUSJI:1. Program ZHP jest
atrakcyjny dla społeczeństwa. 2. Program ZHP jest atrakcyjny dla dzieci i młodzieży — naszych
potencjalnych członków. 3. ZHP może być alternatywą dla innych organizacji, instytucji, stowarzyszeń
etc. w zakresie inicjowania działań społecznych mających na celu budowanie społeczeństwa
obywatelskiego. 4. Dzięki atrakcyjnemu programowi wychowawczemu organizacja może być rzetelnym
partnerem w rozwiązywaniu społecznych problemów dzieci i młodzieży. 5. Program ZHP powinien
odgórnie zakładać rozwiązywanie określonych problemów społecznych (rodzina, szkoła, osiedle etc.) i
zaspokajanie społecznych oczekiwań. 6. ZHP chce uczestniczyć w rozwiązywaniu problemów społecznych,
bo ma w tym doświadczenie. 7. ZHP nie powinien uczestniczyć rozwiązywaniu problemów społecznych,
bo stoją przed nim inne zadania. hm. Jolanta A
aba
hm. Marcin Binasiak
hm. Adam Kocher
hm. Tomasz Nowak Główna Kwatera ZHPWarszawa, styczeń 2007 r.
http://zjazd.zhp.pl - zjazd.zhp.pl Powered by Mambo Generated: 6 March, 2007, 12:23