Egzamin z dydaktyki PYTANIA gr 1
1.W którym roku i kto po raz pierwszy użył słowo dydaktyka, jak je rozumiał?
Wyrazu dydaktyka użyto po raz pierwszy w Niemczech w roku 1613. Ukazało się wtedy sprawozdanie z
dydaktyki, czyli sztuki nauczania Wolfganga Radtkego. Dydaktykę rozumiał jako sztukę nauczania, czyli
jako swego rodzaju umiejętność praktyczną. W Polsce natomiast tego terminu po raz pierwszy użył Jan
Amos Komeński w swym znakomitym dziele pt. Wielka dydaktyka, uważał dydaktykę za sztukę nauczania,
ściśle związaną z wychowaniem.
2.Jak słowo dydaktyka rozumiał Dewey?
John Dewey na przełomie XIX i XX wieku głosił hasła dotyczące nowej szkoły. Wprowadził on koncepcję
uczenia się aktywnego poprzez działanie. Eksponował on czynności uczniów, przyznając im aktywną i
twórczą rolę w procesie uczenia się. Dydaktykę uważał za teorię uczenia się, która zajmowała się analizą
czynności uczniów. na pierwszym miejscy stawiał ucznia. Odrzucił koncepcje przekazywania uczniom
gotowej wiedzy.
3.Czym zajmuje się dydaktyka?
Dydaktyka jako nauka o nauczaniu i uczeni się wykrywa i wyjaśnia określone zależności między pewnymi
czynnościami, treściami, metodami, formami i środkami oraz warunkami pracy nauczyciela i uczniów, a
wynikami nauczania na tej podstawie formułujące odpowiednie prawidłowości dotyczące procesu
kształcenia, to jest procesu nauczania i uczenia się.
- zajmuje się procesami (uczenia, nauczania)
- zmiennymi współwyznaczającymi efekty kształcenia się (nauczania, uczenia)
- zasadami, normami kształtującymi procesy nauczania i uczenia
- celami, treściami, metodami, formami, środkami
Dydaktyka zajmuje się warunkami, w których przebiega proces uczenia się i nauczania (nie zawsze w ławce
szkolnej). Dydaktyka zajmuje się efektami.
4.Wymień środki dydaktyczne.
Środki dydaktyczne to przedmioty, które dostarczają uczniom określone bodz
ce sensoryczne, które
oddziaływają na ich wzrok, słuch, dotyk, itp. ułatwiają im bezpośrednie i pośrednie poznawanie
rzeczywistości. Środki dydaktyczne dzielą się na:
- Środki naturalne bezpośrednio przedstawiające samą rzeczywistość,
- Środki techniczne ukazujące rzeczywistość w sposób pośredni (audiowizualne, manipulacyjne, modelowe i
automatyczne).
- Środki symboliczne prezentujące rzeczywistość za pomocą odpowiednich symboli (np. znaków, rysunków,
słów).
Wyróżnia on następujące rodzaje środków:
1) wzrokowe- przedmioty naturalne, modele, obrazy, schematy, symbole itp.)
2) słuchowe- płyty Cd, taśmy magnetofonowe, instrumenty muzyczne itp.)
3) wzrokowo-słuchowe- film dz
więkowy, telewizja)
4) częściowo automatyzujące proces nauczania-uczenia się- laboratoria językowe, komputery, maszyny
dydaktyczne)
*kryterium złożoności środków oceny szkolnej.
Środki proste
1) środki słowne- podręczniki, teksty drukowane
2) proste środki wzrokowe- mapy, modele, obrazy, wykresy
Środki złożone
3) mechaniczne środki wzrokowe-przekazywanie obrazów za pomocą urządzeń technicznych, aparat
fotograficzny, mikroskop, teleskop
4) środki słuchowe- magnetofon, radio
5)środki słuchowo-wzrokowe- audiowizualne, film, telewizja
6) środki automatyzujące proces uczenia się, maszyny dyd., laboratoria językowe, kompy.
5.Jakie znasz rodzaje programowego nauczania?
- Program liniowy to taki układ treści, w którym poszczególne partie (kroki) materiału nauczania tworzą
nieprzerwany ciąg ściśle ze sobą powiązanych i warunkujących się wzajemnie ogniw, realizowanych
zazwyczaj tylko jeden raz w ciągu całego okresu nauki szkolnej.
- Program rozgałęziony jest to program pozbawiony niedostatków, które ujawniają się w programie
liniowym. W programie rozgałęzionym między innymi uczeń otrzymuje dawki informacji, z których
następnie jest przepytywany. Uczeń od razu sprawdza swoją odpowiedz
, jeśli jest błędna, odsyłany jest do
ramki, w której znajdują się informacje dotyczące błędu. W miarę rozwoju programu wzrasta stopień
trudności. Program rozgałęziony skupia się na wyborze jednej odpowiedzi spośród kilku podanych.
- Program mieszany jest to połączenie programu liniowego z programem rozgałęzionym. Uczeń odpowiada
na pytania za pomocą wybierania jednej odpowiedzi spośród kilku podanych lub też wypełnianiu wolnych
luk. Uczeń musi najpierw opanować pewną partię materiały, by mógł przejść do następnej.
- Wersja blokowa w szkołach ma rację bytu tylko jako metoda dodatkowa, nadaje się ona do zaznajamiania
uczniów z wiedzą bierną, której opanowanie wymaga głównie pracy pamięci. Ponadto wersją blokową
można posługiwać się przy utrwalaniu oraz kontroli i ocenie stopnia opanowania tej wiedzy.
6.Wymień metody nauczania i odpowiadające im metody uczenia się.
a) Metody nauczania:
- Metody słowne czyli pogadanka, opis, opowiadanie, wykład, dyskusja czy praca z książką.
- Metody oglądowe to różne odmiany pokazu, obserwacji i demonstracji, zwłaszcza środków
dydaktycznych.
- Metody praktyczne- obejmują zazwyczaj metodę laboratoryjną i zajęć praktycznych.
b) Metody uczenia się:
- Metody recepcyjne czyli uczenie się poprzez przyswajanie pośrednie bądz
bezpośrednie.
- Metody heurystyczne czyli uczenie się poprzez odkrywanie.
- Metody ćwiczebne- czyli uczenie się poprzez działanie.
7.Jakie są bloki w blokowym nauczaniu programowym?
- Blok problemowy, który wymaga od ucznia intensywnego wysiłku umysłowego. W toku tej pracy
niezbędne są takie rozumowania, jak wnioskowanie, dowodzenie, wyjaśnianie i sprawdzanie, co prowadzi
do wzbogacenia posiadanej przez ucznia wiedzy.
- Blok informacyjny zawiera określony przez autora programu zasób informacji przy czym mogą być one
eksponowane w nim zarówno w postaci tekstów programowanych w sposób liniowy oraz rozgałęziony jak i
konwencjonalnych.
- Blok testowo- informacyjny, jego zadaniem jest sprawdzanie stopnia opanowania przez ucznia wszystkich
obszarów pojęć, które zamieszczono w bloku informacyjnym i skierowanie go bądz
do bloku problemowego
bądz
do bloku konkretyw informacyjnych.
Bloki nauczania programowego:
1) blok informacyjny (I)- posiada zasób informacji
2) blok testowo informacyjny (TI)- sprawdzanie stopnia opanowania przez uczniów obszarów z bloku
informacyjnego, a następnie skierowanie ich, w zależności od wyników bądz
do bloku P, bądz
do bloku KI
3) blok problemowy (P)- przechodzi uczeń, który bezbłędnie opanował materiał zawarty w bloku
informacyjnym
4) blok korektywne informacje (KI)- uzupełnienie wiedzy w zakresie wyznaczonym przez rezultaty
testu TI
5) blok testowo problemowy (TP)
6) Blok korektywne problemowe (KP)
Do bloku problemowego jedni uczniowie dochodzą szybciej, inni wolniej, jedni kroczą doń bezpośrednio,
inni muszą schodzić z głównej drogi do gałęzi korygujących, ale w końcu wszyscy docierają do celu.
8.Szczegółowe cele kształcenia według Guilberta zawierają.
- Działanie, jest opisem zadania, które ma być wykonane i wyrażane za pomocą czasownika w stronie
czynnej.
- Treść, wyraża przedmiot, temat lub materiał w stosunku do którego działanie ma być wykonane.
-Warunek, jest opisem okoliczności w jakich działanie ma mieć miejsce.
- Kryterium, określa akceptowany poziom wykonania, oczekiwany od uczącego się.
Egzamin z dydaktyki PYTANIA gr 2
1.Jak słowo dydaktyka rozumieli Wolfgang Ratke i Jan Amos Komeński?
Jan Amos Komeński użył tego terminu w swym znakomitym dziele pt. Wielka dydaktyka (ukazała się 1657),
rozumiał ją jako sztukę nauczania ściśle związaną z wychowaniem. ) Rozumiał dydaktykę podobnie jak
Ratkę, u niego również dydaktyka była sztuką a pierwszoplanową rolę odgrywał nauczyciel. Uczeń-
przedmiot, któremu przekazywano wiedzę. Każdy ma cel być człowiekiem rozumnym. Edukacja jest dla
wszystkich kobiet, mężczyzn, biednych, bogatych. Uważał, że dydaktyka stanowi sztukę nie tylko samego
nauczania, lecz również wychowania, które uważał za niezbędny warunek. Główny cel nauczania stanowiło
w niej przekazywanie gotowej wiedzy, możliwej do reprodukowania w odpowiednim czasie, która pozwalała
na przystosowywanie się do rzeczywistości, zatem zadaniem ucznia było zapamiętanie przekazywanej mu
wiedzy z uwzględnieniem zasady: im lepsze zapamiętanie, tym lepsza wiedza. W tym procesie nauczyciel
stanowił nadawcę a uczeń odbiorcę, znaczenie miała wiedza typu "wiem, że , podczas, gdy dzisiaj bardziej
przydatna jest wiedza "wiem jak".
Ratkę dydaktykę uważał za sztukę nauczania, a więc umiejętność praktyczną, biegłość w wykonywaniu
czegoś, swoiste mistrzostwo. Uczeń pozostaje w cieniu a pierwszorzędową postacią jest nauczyciel.
Natomiast Wolfgang Ratke dydaktykę uważał za sztukę nauczania czyli jako swego rodzaju umiejętność
praktyczną.
2.Jak rozumie się słowo dydaktyka współcześnie?
Pojęciem dydaktyka określa się ten dział pedagogiki, który zajmuje się wykrywaniem, ustalaniem
prawidłowości procesu nauczania i uczenia się. Nie przeciwstawiając i nie podporządkowując sobie
nauczania i uczenia się, uważa się, że te dwa rodzaje czynności są w pełni wartościowymi elementami w
procesie kształcenia, gdyż są wzajemnie powiązane, tworząc zintegrowaną całość, stanowiąc proces
nauczania- uczenia się. Według prof. Denka to dydaktyka jest teorią o nauczaniu i uczeniu się, gdzie uczenie
się stawiane jest na pierwszym miejscu. Jest to w połowie teoria i sztuka uczenia się.
3.Podaj wzór na efektywność kształcenia.
En= f(Nn"!Uu,z,c,t,m,f,ś)
En- Efektywność nauczania
Nn- Nauczanie nauczyciela
Uu- Uczenie się ucznia
z- zadania
c- cele
t- teorie
m- metody
f- formy
ś- środki
Efektywność nauczania, uczenia się jest funkcją uczestników uczenia się, odpowiadającym im procesów
oraz zmiennych współwyznaczającym efekty kształcenia
4.Wymień zasady dydaktyczne.
Według Kupisiewicza:
-zasada poglądowości
-przystępności w nauczaniu
-świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania, uczenia się
-systematyczności
-trwałości wiedzy uczniów
-operatywności wiedzy uczniów
-wiązania teorii z praktyką
opis od 71 str.
Według Okonia:
-zasada systemowości
-poglądowości
-samodzielności
-związku teorii z praktyką
-efektywności
-stopniowania trudności
związku indywidualizacji i uspołecznienia
5.Wymień szczegółowe cele kształcenia według Alexandra, Yelona i Davisa.
Cel operacyjny czyli opis zachowania jakie ma przejawiać uczeń po ukończeniu nauki. Elementami celów
operacyjnych są: zachowania końcowe, warunki przejawiania zachowania końcowego wymaganego w teście
oraz standardy osiągania zachowania końcowego.
1.Zachowanie końcowe- jest to opis zachowania,jakiego oczekuje się od ucznia po zakończeniu nauki.
Określa to co uczeń powinien zrobić,żeby wykazać,że założony cel osiągnął.Przez zachowanie końcowe
rozumie się wszelką aktywność lub czynność,których przebieg można zaobserwować. Opisujęc zachowanie
końcowe nauczyciel powinien odpowiedzieć sobie na pytania:
-Co zgodnie z moimi oczekiwaniami, uczen powinien umieć zrobić?
-W jaki sposób uczeń mógłby wykazać,że się nauczył?
2.Warunki w jakich uczeń ma demonstrować zachowanie końcowe:
-pomoce dydaktyczne,przybory,z jakich uczeń korzysta podczas sprzawdzania np.mapa,notatki,zalecane
książki
-ograniczenia nakładane na ucznia
np.czas wykonania zadania,robienie czegoś z zamknętymi oczami
-forma w jakiej uczeń ma przedstawiać informacje
np.ustnie,pisemnie
3.Standardy osiągnięcia zachowania końcowego-okreslają najniższy poziom realizacji zachowania
końcowego np.dozwolona liczba błędów,szybkość,dokładność.
Strandard powinien dostarczać obiektywnego kryterium dla oceny zachowania ucznia
6.Wymień układy treści kształcenia.
Treść kształcenia  to materiał nauczania, zmiany jakie mają zajść w uczniu i czynności wykonywane na
materialne nauczanie, dzięki którym zmiana zajdzie.
Treść kształcenia
-to zbiór znaczeń wiadomości odebranych przez ucznia i wytworzonych przez niego w trakcie uczenia się.
-jest zbiorem planowanych czynności ucznia i wyznaczonych przez materiał nauczania oraz zaplanowaną
zmianę psychiczną.
-jest układem dynamicznym, zmiennym w trakcie pracy ucznia nad nią i oddającym funkcjonowanie treści
poznanych.
Wg Kupisiewicza:
Na treść kształcenia składa się całokształt podstawowych umiejętności i wiadomości dziedziny nauki,
techniki, kultury, sztuki, praktyki przewidzianego do opanowania przez uczniów podczas ich pobytu w
szkole.
a) Układ liniowy
- Treści są kolejno ułożone i nie pojawiają się ponownie.
- To spotkanie ucznia z treściami tylko raz.
- Części tworzą ciąg, są ze sobą powiązane, są nierozerwalne.
b) Układ koncentryczny:
- Te same treści powtarzają się co jakiś czas.
- Pogłębia się związki, zależności.
- Przerwa może liczyć nawet kilka minut.
c) Układ spiralny:
- Uczniowie stopniowo wzbogacają zakres informacji, pogłębiają treść.
- Nie ma przerw kilkuletnich.
- Możliwość powtórnej ekspozycji poszczególnych tematów.
7.Jak dzielimy cele kształcenia?
Cele kształcenia dzielimy na:
- Cel naczelny jest najstarszy i ma bardzo ogólną postać. Dotyczy na ogół rozwoju człowieka, rozumienia
przez niego otaczającej rzeczywistości, itp.
- Cel ogólny wynika z celu naczelnego, wyraża to, co ma być  produktem końcowym danego rodzaju i
etapu edukacji.
- Cel pośredni otrzymuje się w wyniku podziałów celów ogólnych na składniki wyrażone w postaci
czynności.
- Cel szczegółowy- taka postać celów powoduje, że obydwa podmioty procesu kształcenia uznają je za
swoje, co prowadzi do utożsamiania się jednostki z zespołem ze względu na cel.
- Cel operacyjny, niektóre cele szczegółowe przyjmują tę postać.
a) na czas:
- potencjalne - długoterminowe
- aktualne - szczegółowe
b) na przedmiot i podmiot kształcenia:
- rzeczowe (przedmiotowe)  zmiana zasobów wiedzy i umiejętność jej stosowania
- podmiotowe  zmiany w rozwoju sprawności umysłowych (postaw, systemu wartości)
wywołanych procesem dydaktyczno-wychowawczym
c) na stopień ogólności celów:
- ogólne  co ma być produktem końcowym
- szczegółowe (operacyjne)  szczegółowe pytania
d) sfery osobowości:
- poznawcze
- emocjonalne
- psychomotoryczne
8.Nowożytne systemy kształcenia.
- System tradycyjny inaczej Herbartowski, który próbował skonstruować naukowy system pedagogiki
oparty na etyce i psychologii oraz zakładał, że nie należy oddzielać wychowania od nauczania.
-Występował tam podział treści nauczania na przedmioty.
-Uczniowie byli pasywni, bierni i nie mogli decydować o doborze treści nauczania.
-Dominowało nauczanie pamięciowe, uczniowie byli zachęcani do nauki tylko przez motywy zewnętrzne,
głównie były to oceny i częsta kontrola wyników nauczania.
-Współzawodnictwo.
-Szkoła była jedynym miejscem uczenia się, jedynie prace domowe były wykonywane w domu.
-Stały nacisk na samorzutną twórczość uczniów. (Czesław Kupisiewicz Podstawy Dydaktyki Ogólnej)
- System progresywistyczny czyli Deweyowski, który zakładał, że szkoła powinna uwzględniać
zainteresowania i potrzeby poznawcze uczniów, dodatkowo system ten wymagał aktywności i
samodzielności uczniów w myśleniu i działaniu.
-Podział treści nauczania na interdyscyplinarne bloki.
-Uczniowie samodzielnie zdobywali wiedzę, byli aktywni a nauczyciele pełnili role obserwatorów.
-Uczniowie mieli pewien wpływ na dobór treści nauczania.
-Dominowało nauczanie oparte na rozwiązywaniu problemów.
-Motywy wewnętrzne, a więc zainteresowania i potrzeby miały pobudzać uczniów do nauki.
-Niezbyt częsta kontrola wyników nauczania. Duży nacisk na samokontrolę!
-Szkoła była głównym ale nie jednym miejscem w którym uczeń zdobywał wiedzę i uczył się.
-Silny nacisk na samorzutną twórczość uczniów. (Czesław Kupisiewicz "Podstawy Dydaktyki Ogólnej")
- System współczesny jest złotym środkiem, który łączy ze soną przydatne i pożyteczne założenia systemu
tradycyjnego i progresywistycznego np. łączenie w spójną całość poznania zmysłowego, umysłowego i
działalności praktycznej stosownie do poszczególnych szczebli nauczania.
Dydaktyka współczesna podkreśla celowość całościowego nauczania w klasach początkowych, a
przedmiotowego  powyżej tego szczebla.
System współczesny podkreśla potrzebę stosowania różnych form organizacyjnych nauczania a więc
nauczania indywidualnego, grupowego i masowego.
Dydaktyka współczesna zakłada, że o wynikach kształcenia nie przesądzają ani czynniki dziedziczne, ani
środowiskowe. Obecnie nie akceptuje się już poglądu progresywistów którzy chcieli widzieć w nauczycielu
jedynie obserwatora i doradcę uczniów, tak jak nie uznaje za słuszne  tym razem wbrew herbartystom  aby
nauczyciel spełniał w procesie kształcenia rolę heteronomiczną. (Czesław Kupisiewicz "Podstawy
Dydaktyki Ogólnej")