1. Teoria dydaktyki- definicja,
dyscypliny, subdyscypliny.
Dydaktyka- stanowi podstawowÄ… dyscyplinÄ™
pedagogiczną, której przedmiotem
zainteresowania jest proces kształcenia.
Współcześnie, dydaktyka jest ujmowana jako
nauka o nauczaniu i uczeniu siÄ™.
Wg. Stróżewskiego jest ona sztuką będącą
naukÄ….
Wśród nauk społecznych wymienia się
między innymi nauki takie jak:
·ð filozofia
·ð pedagogika
·ð psychologia
·ð socjologia
Natomiast do nauk pedagogicznych
zaliczymy następujące:
·ð dydaktyka ogólna
·ð historia wychowania
·ð pedagogika ogólna
·ð teoria organizacji szkolnictwa
·ð teoria wychowania
Dydaktyka ogólna posiada następujące
subdyscypliny:
·ð dydaktykÄ™ medycznÄ…, której
przedmiotem zainteresowań jest
specyfika kadr w szkołach
medycznych oraz praca z
pacjentem
·ð dydaktykÄ™ szkoÅ‚y wyższej,
zajmujÄ…cÄ… siÄ™ specyfikÄ… procesu
kształcenia na poziomie szkoły
wyższej oraz pracą ze
studentami
·ð dydaktykÄ™ wojskowÄ…, której
celem jest przygotowywanie
kadr oraz praca z żołnierzami
odbywajÄ…cymi zasadniczÄ…
służbę wojskową
·ð neurodydaktykÄ™, czyli
dydaktykÄ™ XXI wieku
wykorzystujÄ…cÄ… maksimum
możliwości ludzkiego mózgu w
procesie nauczania; zdaniem
neurodydaktyków metody
muszą być adekwatne do
możliwości mózgu
·ð ontodydaktykÄ™,która stanowi
dydaktykę treści zajmującą się
teorią doboru treści kształcenia
·ð teleologiÄ™, czyli naukÄ™
zajmującą się celami kształcenia
2.Zakres zainteresowań dydaktyki, dekalog
dydaktyka.
Istnieje tzw. dekalog dydaktyka,
szczegółowo opisujący zakres
zainteresowań dydaktyki ogólnej:
1. terminologiczna oraz
metodologiczna aparatura
dydaktyki
2. cele kształcenia
3. treści kształcenia
4. proces nauczania - uczenia siÄ™
5. zasady kształcenia
6. metody kształcenia
7. formy organizacyjne
8. środki dydaktyczne
9. systemy dydaktyczne
10. osiągnięcia i niepowodzenia
szkolne
3.Teorie uczenia siÄ™.
·ð wedÅ‚ug Bandury - proces
dokonujÄ…cy siÄ™ na drodze
przekazywania doświadczeń
społecznych
·ð wedÅ‚ug Bogdana
Nawroczyńskiego - proces
aktywnego nabywania
wiadomości oraz sprawności
·ð wedÅ‚ug CzesÅ‚awa Kupisiewicza
- proces aktywnego nabywania
wiadomości, umiejętności i
nawyków dokonujący się w toku
bezpośredniego i pośredniego
poznawania rzeczywistości
·ð wedÅ‚ug Kazimierza SoÅ›nickiego
- umysłowy, poznawczy proces
poznawania rzeczywistości,
rozumiany w kategoriach
spostrzegania, myślenia i
działania
·ð wedÅ‚ug Stefana Baleja - proces,
którego produkt stanowi wiedza
oraz umiejętności
·ð wedÅ‚ug Wincentego Okonia -
proces, w trakcie którego w
oparciu o poznanie,
doświadczenie i ćwiczenia
tworzą się nowe formy działania
i zachowania lub zmianom
ulegajÄ… formy dotychczasowe
4.Cele kształcenia- definicja, właściwości,
kryteria, operacjonalizacja.
Nauka o celach to teleologia; cele
kształcenia to z góry założone pewne stany
rzeczy (zdarzeń), które zamierzamy osiągać
w trakcie procesu kształcenia;
Według W. Okonia cele kształcenia to
świadomie założone efekty, które chcemy
uzyskać w wyniku kształcenia, natomiast
według Denka cele kształcenia obejmują
postulowany stan rzeczy wraz z działaniami
prowadzÄ…cymi do jego realizacji.
Cele kształcenia posiadają następujące
właściwości:
·ð sÄ… dostrzegalne, czyli okreÅ›lone
w sposób pozwalający na
ustalenie stanu ich wykonania
·ð wykonalne, czyli możliwe do
realizacji w danym czasie
·ð logiczne, czyli bez
wewnętrznych sprzeczności
·ð rzeczowe i precyzyjne -
przedstawiajÄ… syntetyczny opis
stanu jaki chcemy osiągnąć
·ð wymierne, a wiÄ™c okreÅ›lany w
sposób umożliwiający
zmierzenie ich stanu
Według kryterium stopnia uszeregowania
wyróżniamy cele:
1. ogólne (funkcje) wyrażające co
ma stanowić produkt końcowy
procesu kształcenia; określane
są mianem celów
instytucjonalnych szkoły; mają
długoterminowy charakter -
realizowane są małymi krokami
2. pośrednie (czynności)
otrzymywane sÄ… w wyniku
podziału celów ogólnych na ich
poszczególne składniki
(czynności)
3. szczegółowe (zadania) wyrażają
cechy ogólne w języku
konkretów, stanowią one opis
spodziewanych po zakończeniu
lekcji zachowań uczniów,
szczegółowo określają, co będą
oni umieć
5.Tresci kształcenia- definicja, warunki,
elementy składowe.
Całokształt podstawowych wiadomości
oraz umiejętności z zakresu różnych
dziedzin, które są przewidziane do
realizacji w trakcie procesu kształcenia.
Według W. Okonia, treści kształcenia
muszą spełniać następujące warunki:
1. wymagania dotyczÄ…ce uczÄ…cego
się człowieka, stawiane są z
punktu widzenia uczniów:
·ð konieczność dostosowania treÅ›ci
do indywidualnych możliwości
uczniów (psychicznych,
społecznych, rozwojowych)
·ð konieczność dostosowania treÅ›ci
do potrzeb uczniów
2. wymagania dotyczÄ…ce
zmieniającego się społeczeństwa
·ð konieczność respektowania
możliwości społeczeństwa
·ð konieczność respektowania
potrzeb społeczeństwa
·ð konieczność uwzglÄ™dniania
takich obszarów tematycznych
jak: ojczyzna, naród, życie
społeczne i obywatelskie,
edukacja, praca zawodowa czy
rodzina
3. wymagania dotyczÄ…ce rozwoju
nauki i kultury:
treści kształcenia w zakresie kultury
mają umożliwiać:
·ð poznanie okreÅ›lonych dobór
kultury
·ð wywarzanie różnych wartoÅ›ci
·ð przeżywanie różnych wartoÅ›ci
kulturowych
treści kształcenia w zakresie nauki
muszą obejmować 4 elementy składowe
nauki:
·ð fakty naukowe
·ð pojÄ™cia naukowe
·ð prawa nauki
·ð teorie naukowe
Elementy składowe:
- fakty naukowe
- pojęcia naukowe
- prawa nauki
- teorie naukowe
6.Teorie naukowe klasyczne wymienić i
omówić
Klasyczne teorie:
·ð materializm dydaktyczny
(encyklopedyzm) był
reprezentowany np. przez J. A.
Komeńskiego czy Basedowa;
głównym celem kształcenia jest
przekazywanie jak największej
ilości wiedzy z zakresu różnych
dyscyplin naukowych; każdy
profesor jest encyklopedystÄ…;
wynikiem takiej teorii jest
powstawanie przeładowanych
programów nauczania, które nie
sÄ… ze sobÄ… odpowiednio
skorelowane; koncepcja ta jest
jednostronna - wiedza, praktyka,
zdolności poznawcze -
encyklopedyzm rozwija tylko
wiedzÄ™, nie dbajÄ…c o resztÄ™
·ð formalizm dydaktyczny
(intelektualizm) jest koncepcjÄ…
eksponującą właśnie zdolności
poznawcze; przedstawicielami
tego kierunku byli: Pestalozzi,
Schmidt, Dawid czy
Dobrowolski; głównym celem
jest tutaj pogłębianie i
rozszerzenie kształcenia,
uszlachetnianie zdolności oraz
zainteresowań poznawczych
(czyli myślenia, uwagi, pamięci,
wyobrażania, spostrzegania);
dominujÄ… przedmioty
instrumentalne, takie jak
matematyka czy nauka języków;
celem nauczyciela miało być
jedynie nauczeni swoich
uczniów myślenia, gdyż to
zapewniało im już wszystko
inne; również formalizm jest
jednostronnÄ… teoriÄ…,
koncentrujÄ…ce siÄ™ jedynie na
zdolnościach poznawczych
uczniów
·ð utylitaryzm dydaktyczny-
eksponuje praktykę, głównym
przedstawicielem był John
Dewey; według utylitarystów
najważniejszą i jedyną dziedziną
jest tutaj praktyka, zatem i ta
teoria jest jednostronna
7.Teorie naukowe- póz
niejsze, wymienić
i omówić
Teorie póz
niejsze
·ð materializm funkcjonalny - jego
twórca był W. Okoń; teoria ta
zakłada, iż istnieje integralny
związek poznania z działaniem,
zatem treści kształcenia mają
uwzględniać poznawanie
rzeczywistości oraz
gromadzenie o niej wiedzy,
funkcjonowanie owej wiedzy w
świadomości i działalności
intelektualnej ucznia, jak i w
jego działalności praktycznej
służącej przekształcaniu
rzeczywistości
·ð teoria problemowo -
kompleksowa - jej twórca to
Bogdan Suchodolski; uważał on,
iż w miejsce dotychczasowego
informacyjno- systematycznego
układu należy wprowadzić układ
problemowo - kompleksowy
materiału nauczania, który
polegał by na tym, iż uczono by
poszczególnych przedmiotów w
sposób kompleksowy;
przedmiot działalności
poznawczej powinny stanowić
problemy w postaci treści
kształcenia, np. dział w walce o
pokój, wychowywanie patriotów
lub kosmopolitów, myślenie
globalne, alternatywne, itp.
·ð strukturalizm - autorem tej
koncepcji jest Kazimierz
Sośnicki; uważał on, iż należy
zachować przedmiotowy układ
treści nauczania jednocześnie
dążąc do uporządkowania ich,
czego najlepszy sposób stanowi
strukturalizacja treści, a więc
wyodrębnienie w nich
poszczególnych przedmiotów
nauczania, elementów
podstawowych oraz wtórnych,
co tworzy pewien szkielet, który
można odpowiednio wzbogacać
odpowiednimi treściami,
eliminować pewne treści czy
dokonywać ich reinterpretacji
·ð egzemplaryzm - jego twórcÄ…
Hanz Schenert, który postulował
zastÄ…pienie systematycznego
układu treści nauczaniem, które
by się opierało na odpowiednich
przykładach, wzorach
postępowania czyli
egzemplarzach; uczenie siÄ™ na
gruncie tej teorii pojmowane jest
jako poznawanie określonych
egzemplarzy; na jej podstawie
powstała koncepcja nauczania
paradygmatycznego
(paradygmat - przykład, wzór);
kształcenie to charakteryzuje się
stosowanie egzemplarzy
tematycznych, etapowości itp.
8. Współczesny kanon kształcenia
ogólnego i zarzuty wobec współczesnych
treści kształcenia.
Współczesny kanon kształcenia ogólnego
powinien spełniać następujące warunki:
·ð uczyć w jaki sposób żyć
·ð w jaki sposób siÄ™ uczyć, by
przyswajać nową wiedzę w
ciągu całego swojego życia
·ð jak myÅ›leć w sposób swobodny
a zarazem krytyczny
·ð jak kochać Å›wiat oraz starać siÄ™
go czynić bardziej ludzkim
·ð jak samodzielnie siÄ™ rozwijać w
swojej twórczej pracy
10 głównych zarzutów wobec
współczesnych treści kształcenia:
1. encyklopedyzm, czyli wiedza
faktograficzna oraz werbalizm
(sposób realizacji treści)
2. historyzm - wiedza dotyczÄ…ca
przeszłości przeważa nad
wiedzÄ… dotyczÄ…cÄ… teraz
niejszości
oraz przyszłości
3. adtywizm - dodawanie coraz to
nowszych treści kształcenia przy
braku eliminacji
dotychczasowych
4. przeciążenie - czyli
przeładowanie programów
nauczania
5. uniformizm (jednolitość) - brak
dyferencjacji czyli różnicowania
treści kształcenia
6. jednostronność - preferowanie
danego typu treści kształcenia,
np. "wiedzieć, że..." przeważa
nad "wiedzieć jak..." lub
"wiedzieć, dlaczego..."
7. akademizm - teoretyzowanie i
dezintegracja wiedzy
8. izolacjonizm - brak więzi z
codziennym życiem
9. nieprzystosowanie - do
psychofizycznych możliwości
uczniów
10. niedostateczne uwzględnianie
potrzeb społeczeństwa o
charakterze globalnym i
przyszłościowym, nie
poruszanie takich zagadnień jak
zagrożenia nuklearne,
dewastacja środowiska
naturalnego człowieka, zła
gospodarka zasobami energii
oraz surowców naturalnych,
zagrożenia cywilizacyjne takie
jak narkomania terroryzm,
przestępczość czy fanatyzm itp.
Obecni dydaktycy postulują następujące
zmiany w zakresie kanonów kształcenia:
·ð należy Å‚Ä…cznie ujmować cele
oraz treści kształcenia
(zakładane wyniki, metody oraz
organizacjÄ™ pracy dydaktycznej)
·ð należy zÅ‚agodzić ostre progi
programowe pomiędzy niższymi
i wyższymi szczeblami
kształcenia
·ð należy mieć Å›wiadomość, iż
szkoła nie jest już jedynym
z
ródłem wiedzy dla uczniów
·ð należy pamiÄ™tać, iż współczesny
człowiek musi się borykać z
różnymi, jeszcze niedawno
niespotykanymi problemami
(np. globalnymi)
·ð powinno siÄ™ integrować w
pokrewne przedmioty i wspólne
treściowe obszary, bloki
tematyczne
·ð należy zastÄ…pić postulat
mówiący, iż należy uczyć jak
najwięcej oraz coraz dłużej, na
postulat: uczyć tyle ile trzeba,
tak najdłużej jak się da
9.Zasady kształcenia- definicja ,
klasyfikacja zasad i wyjaśnienie.
Zasady kształcenia to normy postępowania
dydaktycznego, których przestrzeganie
pozwala nauczycielowi zaznajomić
uczniów z podstawami wiedzy, rozwijać
zainteresowania i zdolności poznawcze oraz
wdrażać do samokształcenia.
I zasada poglądowości / należy przechodzić
od tego co dla ucznia jest bliskie, w to co
jest mniej znane/
II zasada przestępności / stopniowania
trudności/
III zasada świadomego i aktywnego udziału
uczniów w procesie nauczania // w Polsce
często pomijana niestety/
IV zasada systematyczności /
porządkowanie wiedzy uczniów/
V zasada wiÄ…zania teorii z praktykÄ…
VI zasada trwałości wiedzy
VII zasada operatywności wiedzy
VIII zasada efektywności / bierzemy pod
uwagę czas pracy ucznia, możliwości,
zdolności/
XIX zasada indywidualizacji i
uspołecznienia.
10.Metody kształcenia- definicja,
metody klasyczne.
Termin "metoda kształcenia"(z grec.
"metodos" - badanie, dochodzenie do
prawdy) oznacza systematycznie stosowany
sposób pracy nauczyciela z uczniami, który
umożliwia uczniom osiąganie założonych
celów kształcenia.
Metoda stanowi pewien wypróbowany oraz
systematycznie stosowany układ czynności
nauczyciela oraz uczniów, który jest
świadomie realizowany w celu osiągnięcia
założonych zmian w obrębie osobowości
uczniów. Metoda odpowiada na pytanie w
jaki sposób należy postępować, jak należy
pracować i uczyć w zakresie określonych
treści.
Metody klasyczne:
·ð oparte na naÅ›ladownictwie, które
stosowano w nauczaniu
okazjonalnym; nie posiadajÄ… one
swoich teorii
·ð sÅ‚owne (werbalne, oparte na
słowie), które przeważały w
średniowieczu; ich istotą jest
przekazywanie gotowych
wiadomości przez nauczyciela
za pośrednictwem słowa
mówionego, pisanego albo
drukowanego
·ð erotematyczne(czyli pytajÄ…ce)
obejmujÄ…ce metodÄ™
katechetycznÄ… oraz
heurystycznÄ…, gdzie metoda
katechetyczne polega na
stawianiu pytań, na które uczeń
daje gotowe, wyuczone
odpowiedzi (odmianÄ™ metody
katechetycznej stanowi metoda
koraniczna, której istotą jest
zapamiętywanie bez
jakiegokolwiek zrozumienia czy
interpretowania) natomiast
metoda heurystyczna wyraża się
w stawianiu pytań, które mają
prowokować uczniów do
samodzielnego poszukiwania
odpowiedzi
·ð akroamatyczne(czyli podajÄ…ce) -
współczesnymi przykładami
tych metod sÄ…:
·ð dyskusja
·ð opis
·ð opowiadanie
·ð pogadanka
·ð praca z tekstem
·ð wykÅ‚ad
·ð oglÄ…dowe (czyli oparte na
obserwacji, rzeczowe); zostały
one wprowadzone przez
Pestalozziego (XIX w.) który
uważał, iż należy poznawać
rzeczy same w sobie, czyli takie,
jakimi one sÄ…, w
przeciwieństwie do poznawania
cudzych świadectw lub
spostrzeżeń; zadanie nauczyciela
miało polegać na gromadzeniu
materiału empirycznego, którym
miał on zainteresować swoich
uczniów organizując
obserwację, następnie
podsumować oraz utrwalić jej
wyniki; przykładem metod
oglądowych może być pokaz
czy pomiar
·ð praktyczne (z koÅ„ca XIX w.) -
to na przykład metoda
laboratoryjna, która w
klasycznej formie polega na
tym, iż uczeń wykonuje pewne
czynności pod dyktando
nauczyciela natomiast w
problemowej uczeń sam
wyciÄ…ga wnioski oraz dokonuje
samodzielnej analizy; innym
przykładem metod praktycznych
jest metoda zajęć praktycznych
11.Wspolczesne metody kształcenia.
·ð aktywizujÄ…ce
·ð problemowe - np. gry
dydaktyczne
·ð waloryzacyjne - ekspresyjne
oraz impresyjne
·ð wspierania edukacyjnego
12.Metody kształcenia oparte na słowie.
·ð opowiadanie
·ð opis
·ð wykÅ‚ad
·ð pogadanka
·ð dyskusja
·ð praca z tekstem
13.Formy organizacyjne nauczania.
1. Nauczanie jednostkowe
·ð uczeÅ„ indywidualnie realizuje
zadania dydaktyczne korzystajÄ…c
z bezpośredniej lub pośredniej
pomocy nauczyciela
2.Zbiorowe:
·ð system klasowo  lekcyjny
- tworzenie klas uczniów w tym samym lub
zbliżonym wieku
- każda klasa pracuje zgodnie z
przeznaczonym dla niej rocznym planem
nauczania
- podstawowÄ… jednostkÄ™ organizacyjnÄ…
stanowi lekcja, trwajÄ…ca 45 minut.
- każda lekcja jest poświęcona jednemu
przedmiotowi nauczania
- pracą uczniów na lekcji kieruje nauczyciel
Zalety:
- tworzy przejrzystÄ… strukturÄ™ organizacyjnÄ…
- umożliwia nauczycielowi pracę z liczną
grupą uczniów
- pozwala organizować zespołowy wysiłek
uczniów i współzawodnictwo w nauce
- zapewnia realizacjÄ™ zasady
systematyczności nauczania
- zapewnia opanowanie przez uczniów
podstawowego zasobu wiedzy z danego
przedmiotu nauczania
Wady:
-  abstrakcyjna jednorodność treści
kształcenia narzucanych wszystkim
uczniom (treści są niezrozumiałe,
jednakowe)
- brak warunków skutecznej
indywidualizacji pracy dydaktyczno-
wychowawczej z uczniami
- nadmierna sztywność organizacyjna
- brak warunków utrzymywania więzi
ucznia ze szkołą
- przedmiotowe traktowanie uczniów
3.Grupowe:
·ð opiera siÄ™ na niewielkich, 3-6
osobowych grupach o stałym
składzie ( w obrębie klasy).
Każda z grup jest kierowana
przez przewodniczÄ…cego,
natomiast wszystkie pracujÄ… pod
okiem nauczyciela
·ð taka forma pracy
współwystępuje z nauczaniem
zbiorowym
·ð uczniowie sÄ… oceniani w sposób
indywidualny, podstawÄ… pracy
jest dyskusja
·ð do zalet tej pracy należy fakt, iż
wszyscy uczniowie sÄ…
zaangażowani
4.Zajęcia pozalekcyjne (pozaszkolne):
·ð wycieczki, prace domowe
14.Åšrodki dydaktyczne- definicja,
funkcje, podział.
Åšrodki dydaktyczne- to przedmioty
dostarczajÄ…ce uczniom pewnych bodz
ców
zmysłowych, które oddziałują na ich słuch,
wzrok, dotyk, itd., ułatwiające proces
bezpośredniego i pośredniego poznawania
rzeczywistości.
Funkcje środków dydaktycznych
a) funkcja motywacyjna- (I ogniwo) polega
na wywołaniu pozytywnego nastawienia do
uczenia siÄ™ poprzez budzenie zaciekawienia
i zainteresowania dla przedmiotu poznania.
Środki dydaktyczne, szczególnie
audiowizualne oddziaływają na strefę
emocjonalna, wyzwalajÄ… i wzmacniajÄ…
motywy ucznia siÄ™.
b) funkcja poznawcza-(II ogniwo) polega
na tym ,że dzięki środkom uczący się
poznaje bezpośrednio określoną
rzeczywistość.
c) funkcja kształcąca-(VI ogniwo)
sprowadza się do rozwijania zdolności
poznawczych (wyobrażani, myślenia,
pamięci) oraz kształtowania odp.
umiejętności i sprawności.
d) funkcja dydaktyczna- (V ogniwo)środki
dydaktyczne sÄ… jedynym z
ródłem
wiadomości dla uczniów, ułatwiają ich
zrozumienie, utrwalenie i sprawdzenie
stopnia opanowania, środki dyd. Służą
ilustracji wybranego zagadnienia ,pomagajÄ…
uczniowi w tworzeniu uogólnień.
e) funkcja wychowawcza- polega na
pobudzeniu strefy emocjonalnej, na
wywołaniu przeżyć i kształtowaniu postaw
uczniów. Uczymy się przez przezywanie
teatr, multimedia, muzyka, wycieczka itp.
Są to środki i metody.
Podział środków dydaktycznych:
·ð Åšrodki naturalne takie jak okazy
z otoczenia przyrodniczego,
kulturowego, społecznego, które
bezpośrednio przedstawiają
rzeczywistość.
·ð Åšrodki techniczne, które
pokazują rzeczywistość w
sposób pośredni:
o wzrokowe:
żð tablica
szkolna
żð przez
rocz
a
żð film
żð rysunki
żð fotografie
żð ilustracje
z
czasopism
, folderów
itp.
o słuchowe:
żð nagrania
magnetof
onowe,
płytowe
żð audycje
radiowe
o wzrokowo słuchowe:
żð programy
telewizyjn
e
żð multimedi
alne
programy
komputer
owe
o automatyzujÄ…ce:
żð maszyny
dydaktycz
ne
żð komputer
y
żð fantomy i
modele
(np. do
wykonyw
ania
iniekcji,
resuscytac
ji).
·ð Åšrodki symboliczne,
przedstawiające rzeczywistość
za pomocą słowa żywego i
drukowanego (w tym
podręcznik szkolny), znaków,
rysunków technicznych, grafów,
map.
15.Ogniwa fizjoterapii.
Diagnoza:
-potwierdzenie dysfunkcji
Jest równoznaczna ze stwierdzeniem u
danej osoby konieczności poddawania jej
odpowiednim zabiegom z tego zakresu.
Prognoza:
- dalsze precyzowanie celu
Ordynacja:
- dobór takich form, środków i metod, które
w oparciu o obowiÄ…zujÄ…ce zasady
umożliwiają realizację założonego celu.
Kontrola uzyskanych wyników:
- bazuje na powtarzaniu w pewnych
ostępach czasu badań pacjenta,
przeprowadzonych dla potrzeb fizjoterapii.
16.Cel nadrzędny fizjoterapii i cele ogólne.
Nadrzędny cel- przywrócenie choremu lub
osobie niepełnosprawnej pełnej lub możliwie
maksymalnej sprawności fizycznej i (lub)
psychicznej umożliwiającej czynny udział w
życiu społecznym.
Ogólny cel:
- działalność prewencyjna, mająca na celu
zapobieganie wtórnym skutkom choroby i
innym zmianom prowadzÄ…cym do
inwalidztwa,
- działalność polegająca na ułatwianiu
regeneracji oraz przyspieszeniu kompensacji i
sterowaniu tym procesem, majÄ…ca na celu
zmniejszenie zakresu inwalidztwa,
- działalność adaptacyjna, mająca na celu
przystosowanie całego ustroju do częściowego
inwalidztwa.
17.Kompleksowosc procesu fizjoterapii.
Rehabilitacja zespolona(kompleksowa):
l Nie ogranicza siÄ™ do
zajęcia podstawową chorobą czy
kalectwem pacjenta, lecz powinna się zająć
wszystkimi skutkami, które wyłoniły się w
zwiÄ…zku z uszkodzeniem tej osoby.
l Oprócz fizycznego upośledzenia ciała
obejmuje ona również reakcje psychiczne
chorego jak również skutki rodzinne
,społeczne i zawodowe.
Jednym z podstawowych elementów
prawidłowo przeprowadzonej rehabilitacji
kompleksowej jest utworzenie zespołu
rehabilitacyjnego, ponieważ realizacja tego
etapu rehabilitacji, wykracza poza
możliwości lekarza, który prowadzi
leczenie chorego. Potrzebuje on fachowej
pomocy innych specjalistów (medycznych i
pozamedycznych), którzy wspólnie tworzą
zespół rehabilitacyjny.
Za terminem kompleksowość kryje się
znaczne grono osób zajmujących się
rehabilitacjÄ… danego poszkodowanego.
ZESPOA
OWOŚĆ
(KOMPLEKSOWOŚĆ)- Rehabilitacja
w przypadku osób ciężko
poszkodowanych musi być prowadzona
przez zespół wielospecjalistyczny.
Złożoność procesu leczenia osób z
uszkodzeniami wielonarzÄ…dowymi lub
trwałymi ubytkami funkcji powoduje
konieczność dobrej organizacji pracy
zespołu rehabilitacyjnego.
ZESPÓA
REHABILITACYJNY- grupa
specjalistów medycznych i
paramedycznych, w skład której wchodzą,
obok lekarza i pielęgniarki, następujący
specjaliści: fizjoterapeuta, psycholog,
pedagog, pracownik socjalny i inni.
LEKARZ- odpowiedzialny jest za całość
leczenia pacjenta i jego decyzje sÄ…
ostateczne. On też zapoczątkowuje
usprawnienie, poprzez tzw. skierowania do
ćwiczeń lub innych zabiegów niezbędnych
w całokształcie rehabilitacji danej osoby.
PIEL
GNIARKA- jest tym członkiem
zespołu, na którym ciąży odpowiedzialność
m.in. za właściwe ułożenie pacjenta i
zapobiegania tÄ… droga powstawaniu oraz
utrwalaniu się nieprawidłowych ustawień w
stawach. Dba również o stan skóry
pacjenta oraz odpowiednie funkcjonowanie
układu wydalniczego.
FIZJOTERAPEUTA- jest ,,wykonawcÄ…
rozmaitych zabiegów i ćwiczeń
leczniczych. W zwiÄ…zku z tym, od takiego
fizjoterapeuty wymaga się umiejętności
wykonywania zabiegów fizykalnych i
przeprowadzania wszelkich ćwiczeń w
sposób łatwy, zrozumiały, interesujący oraz
odpowiedniego podejścia do chorego.
PSYCHOLOG- Poznaje on reakcje
psychiczne chorego i stara się sterować
nimi w sposób sprzyjający jego
rehabilitacji.
PEDAGOG- dzięki niemu dzieci mają
podczas leczenia zapewnionÄ… normalnÄ…
naukę szkolną. W ten sposób choroba lub
kalectwo nie powoduje dystansu dzieci
chorych i ich szans życiowych od zdrowych
rówieśników.
PRACOWNIK SOCJALNY-
współpracuje od chwili przyjęcia z
pacjentem i jego rodzinÄ… w celu uzyskania
pełnych informacji o sytuacji społecznej. W
uzgodnieniu z zespołem rehabilitacyjnym
podejmuje próby rozwiązywania wszelkich
problemów pacjenta dotyczących
zamieszkania.
PRACA ZESPOA
U
REHABILITACYJNEGO: Poszczególni
członkowie zespołu rehabilitacyjnego
zapoznajÄ… siÄ™ indywidualnie z chorym i
przedstawiają swe spostrzeżenia na
zebraniach zespołu rehabilitacyjnego.
Lekarz, który odpowiada za leczenie
chorego, zwołuje regularne posiedzenia
zespołu. W ciężkich przypadkach, w
których chory nie może oswoić się ze
swoim losem, włącza się psycholog.
Po przyjęciu na odział każdy członek zespół
bada w swoim zakresie pacjenta, nawiÄ…zuje
kontakt z rodziną, ustala niezbędne badania
dodatkowe i ocenia stan funkcjonalny
pacjenta.
W czasie pierwszego spotkania zespołu
rehabilitacyjnego ustala się też stan
pacjenta w chwili przejęcia na oddział,
korzystajÄ…c do tego celu skal, i taka samÄ…
ocenÄ™ przeprowadza siÄ™ w dniu
wypisywania pacjenta z udziału. Każdy
członek zespołu pełni tez w swoim zakresie
funkcje psychoterapeutyczną, dlatego stała
wymiana obserwacji jest niezbędna. Każda
istotna zmiana u pacjenta, pogorszenie
stanu, zmiany nastroju, motywacji,
dodatkowe dolegliwości muszą być
sygnalizowane lekarzowi prowadzÄ…cego
pacjenta.
18.Zasady fizjoterapii.
·ð nie szkodzenia
·ð powszechnoÅ›ci
·ð wczesnoÅ›ci
·ð kompleksowoÅ›ci
·ð systematycznoÅ›ci
·ð podmiotowego traktowania
osoby usprawnianej
·ð Å›wiadomoÅ›ci i aktywnoÅ›ci
·ð wÅ‚aÅ›ciwego stosowania Å›rodków
·ð dostÄ™pnoÅ›ci
·ð poglÄ…dowoÅ›ci
·ð kolektywnoÅ›ci ćwiczeÅ„
·ð trwaÅ‚oÅ›ci
·ð współpracy z najbliższym
otoczeniem usprawnianego
·ð indywidualizacji
·ð Å‚Ä…czenia teorii z praktykÄ…
Zasady są normami postępowania
fizjoterapeuty wobec wszystkich
rehabilitowanych a ich nieprzestrzeganie
stanowi swego rodzaju błąd sztuki. W
oparciu o zasady tworzy siÄ™ program
rehabilitacji danej osoby i realizuje siÄ™ go.
-nie szkodzenia (primum non nocere- po
pierwsze nie szkodzić) jest to naczelna
zasada medycyny, oznacza unikanie tych
zabiegów, które mogą pogorszyć stan
chorego, oznacza również konieczność
unikania błędów w usprawnianiu oraz
rygorystycznego przestrzegania
obowiązującej techniki zabiegów, nakłada
obowiązek przestrzegania pozostałych
zasad
jako że błędy mogą wynikać z ich nie
przestrzegania. Zaszkodzić można również
nie stosujÄ…c fizjoterapii u pacjenta, dla
którego jest ona niezbędna lub stosując na
własną rękę niesprawdzone metody
leczenia w tym także tzw.
niekonwencjonalne.
-zasada powszechności wszystkie osoby
potrzebujące świadczeń
fizjoterapeutycznych muszą mieć do nich
dostęp, mieć je zagwarantowane (wiąże się
z działalnością diagnostyczna i
organizacyjnÄ…).
-zasada wczesności oparta jest na
spostrzeżeniu, że odpowiednie
postępowanie rozpoczęte możliwie jak
najwcześniej po zaistnieniu uszkodzenia,
czyli choroby ma istotny wpływ na dalszy
przebieg schorzenia, postępowanie zgodne
z tą zasadą stwarza szanse uniknięcia lub
zmniejszenia wtórnych skutków schorzenia,
ułatwia dalszą rehabilitację, skraca jej czas i
umożliwia uzyskanie lepszych wyników.
-zasada kompleksowości to konieczność
wszechstronnego oddziaływania na osobę
poddawaną rehabilitacji, ta zasada nakłada
na fizjoterapeutę konieczność
współdziałania z całym zespołem
rehabilitacyjnym.
-zasada systematyczności (ciągłości) każdy
proces w tym także fizjoterapia stanowi
łańcuch ściśle ze sobą powiązanych ogniw
pośrednich, uzyskiwane wyniki zależą od
płynności tego procesu, wypadniecie lub
niepotrzebne wydłużenie jakiegoś ogniwa
daje ujemne skutki, trudne często do
przewidzenia .
-zasada podmiotowego traktowania osoby
usprawnianej to konieczność
przekształcenia pacjenta z przedmiotu
oddziaływania i manipulacji w podmiot
świadomie, chętnie, czynnie uczestniczący
w swej rehabilitacji, uświadomienie osobie
niepełnosprawnej roli i znaczenia
postępowania w jakim będzie
uczestniczyła, zachęcenie do pełnego
zaangażowania się i współdziałania w tym
zakresie, a także określenie jej zadań i
współodpowiedzialności za uzyskiwane
wyniki.
- zasada świadomości i aktywności
odpowiednia postawa pacjenta wynikajÄ…ca
z właściwego uświadomienia sobie potrzeb,
poparta wiarą w możliwość wpływania na
własne usprawnianie poprzez aktywną
współpracę z rozumiejącym go terapeutą
jest często podstawowym warunkiem
powodzenia terapeutycznego.
-zasada właściwego stosowania środków
1. aplikowanie środków stosownie z ich
wskazaniami stosowania i unikanie
przeciwwskazanych środków,
2. odpowiednia sekwencja wykonywanych
zabiegów i wykorzystanych środków
3. odpowiednia relacja czasowa pomiędzy
tymi elementami
-zasada dostępności (stopniowania
trudności) konieczność dostosowania
całokształtu postępowania do możliwości
osoby usprawnianej (wiek, płeć, poziom
sprawności tej osoby, wydolności i rozwoju
motorycznego)
-zasada poglądowości dążność do
przeprowadzania ćwiczeń zbiorowych, w
przypadkach w których jest to możliwe
-zasada kolektywności ćwiczeń mobilizuje
do większego zaangażowania i wysiłku,
występuje element współzawodnictwa,
wyrabia też postawy społeczne, ma
znaczenie psychoterapeutyczne
-zasada trwałości
19.Metody fizjoterapii, metodyczne środki
nauczania ruchu.!!!
Metody fizjoterapii
1 odtwórcza - naśladowcza, zadaniowa
ścisła i programowego uczenia
2 usamodzielniajaca -zabawowo
naśladowcza, zabawowo
klasyczna/bezpośredniej celowości
ruchu programowego usprawniania
3 twórcza- met. Ruchowej ekspresji
twórczej i metoda problemowa
I. PNF
ð Pozytywne nastawienie do
pacjenta i jego problemów
ð Globalna obserwacja pacjenta
(nie tylko chora część ciała)
ð Mobilizacja rezerw pacjenta
ð Promieniowanie (irradiacja) i
wzmacnianie  wykorzystanie
synergii mięśniowej i pracy
sprawnych obszarów ciała
ð UwzglÄ™dnienie globalnych
czynności ruchowych, a nie
pojedynczych struktur
ð Intensywny plan ćwiczeÅ„
(również w domu)
ð MyÅ›lenie funkcjonalne 
ćwiczenie aktywności dnia
codziennego
ð CzÄ™sta zmiana pozycji
wyjściowych
ð Zmiana normalnej kolejnoÅ›ci
ruchu
ð Bezbolesna praca z pacjentem
II. NDT-Bobath
Cel- Wsparcie dziecka w jego rozwoju
wszechstronnym, tak aby mogło uzyskać
niezależność w życiu i wykorzystać wszelkie
swe zdolności na tyle na ile jest to możliwe,
mimo uszkodzenia OUN lub występowania
innych nieprawidłowości.
Główne zasady terapii
1. Przygowowanie do ruchu (
utrzymanie prawidłowego
zakresu ruchu w stawach,
przygotowanie czuciowe)
2. Normalizacja napięcia
mięśiowego
3. Hamowanie nieprawidłowej
aktywności odruchowej
4. Torowanie automatycznych
reakcji nastawczych i reakcji
równoważnych przez
wspomaganie i prowadzenie
ruchu z punktów kluczowych (
głwa, szyja, tułów, obręcz
barkowa i kkg, obręcz biodrowa
i kkd)
5. Ułatwianie prawidłowych
wzorców funkcjonalnych
6. Hamowanie odruchów
patologicznych
III. SI
Metoda SI polega na współpracy
wszystkich sensorów naszego ciała, które w
efekcie mają wytworzyć określoną
jednostkÄ™ psychomotorycznÄ….
Najistotniejsze w tej metodzie ma czucie
powierzchowne, głębokie i równowaga.
Przebieg terapii uzależniony jest od układu
lub układów, które chcemy stymulować.
Wyróżniamy:
" Terapia stymulująca układ
przedsionkowy
" Terapia stymulująca układ
proprioceptywny
" Terapia stymulująca układ
dotykowy
IV. Metoda Vojty
Celem metody jest pobudzanie oraz
wyzwalanie u noworodków i niemowląt
rozwoju postawy pionowej. U starszych
dzieci celem jest bodz
cowanie do rozwoju
i wzrostu poprzez działanie na proces
dojrzewania OUN. Terapia Vojty nie
ogranicza siÄ™ jedynie do terapii dzieci,
można ją zastosować również u dorosłych
w celu odbudowania w OUN zniszczonych,
zakodowanych wzorców podstawowych.
Metoda Vojty nie polega na ćwiczeniu
poszczególnych funkcji takich jak
raczkowanie czy chodzenie, ale na
przygotowaniu bazy wzorców ruchowych.
Terapia polega na drażnieniu określonych
stref ciała ( zwanych strefami stymulacji ),
co skutkuje powstaniem napięcia
mięśniowego. Efektem rozciągnięcia
jednego mięśnia jest reakcja skurczowa,
która przenosi się na kolejny mięsień i tak
dochodzi do wytworzenia siÄ™ reakcji
łańcuchowej.
Terapie metodÄ… Vojty przeprowadza siÄ™
kilka razy dziennie przez kilka minut
dlatego też uczy się rodziców sposobu
wykonywania ćwiczeń tak, aby mogli
wykonywać terapie w warunkach
domowych. Do terapii dziecko zostaje
rozebrane po to, aby można obserwować
pracę mięśni i pilnować, aby pobudzane
były one w sposób prawidłowy. Niemowlę
należy położyć na stabilnym dość twardym
podłożu. Należy pamiętać, aby pozycja
terapeuty lub rodzica była pozycją
wygodną. Dyskomfort może prowadzić do
błędów w terapii.
V. Metoda Peto
Głównym i najważniejszym celem metody
Petö jest w jak najwiÄ™kszym możliwym
stopniu poprawa stanu funkcjonalnego
dziecka, przygotowanie go do
samodzielnego życia oraz zapewnienie mu
uczestnictwa w życiu społecznym.
TerapiÄ™ przeprowadza siÄ™ w specjalnie do
tego przystosowanej sali. Wyposażona jest
ona w meble o specjalnej konstrukcji,
służące zarówno do ćwiczeń jak i do nauki
czynności dnia codziennego. Do ćwiczeń
wykorzystywany jest sprzęt specjalistyczny
jak : ława, krzesła, taborety, podnóżki,
drabinki, kółka. Dzieci korzystają z
konkretnych przedmiotów tylko na
określonych zajęciach, następnie
przedmioty sÄ… chowane. Przedmioty
wykorzystywane podczas terapii nie mogÄ…
być dekoracją wnętrza. Służy to lepszej
koncentracji dziecka
VI. Kinesiology Taping
Kinesiology Taping to metoda, która
pozwala na osiąganie doskonałych
rezultatów terapeutycznych przez działanie
sensoryczne plastra kinesiology tape. Jest to
plaster o elastyczności 130-140% (nie
ogranicza ruchów), rozciągający się tylko
na długość, o ciężarze i grubości zbliżonych
do do parametrów skóry, niezawierający
leków, odporny na działanie wody,
umożliwiający przepływ powietrza dzięki
falowemu utkaniu.
VII. Terapia manualna
Obejmuje leczenie odwracalnych zaburzeń
czynnościowych narządu ruchu takich jak
czynnościowe zablokowania stawów,
zaburzenia funkcji mięśni i więzadeł,
zaburzenia w obrębie skóry, tkanki
podskórnej i powięzi oraz zaburzenia
złożonych stereotypów ruchowych,
postawnych, napięć mięśniowych oraz
oddechowych. Mogą być one
spowodowane przez zmiany morfologiczne
narządu ruchu lub występować niezależnie
od nich. Zabieg przeprowadzany jest na
specjalnym stole manipulacyjnym. Pacjent
kładzie się na nim, a wykonujący
manipulację lekarz-chiropraktyk układa
pacjenta w odpowiednich pozycjach.
Pozycje te umożliwiają lekarzowi
wykonanie precyzyjnego i bezbolesnego
pchnięcia odblokowującego zablokowany
segment kręgosłupa lub stawu. Używane
podczas zabiegu siły są niewielkie, a
odblokowanie odbywa się dzięki
zastosowaniu odpowiedniej techniki.
VIII. Metoda McKenzie
Metoda McKenzie to system działań
diagnostycznych i terapeutycznych
znajdujÄ…cych zastosowanie w przypadku
bóli pochodzenia kręgosłupowego.
Wykorzystuje sie ruchy odwracajÄ…ce
mechanizm wywołujący dolegliwości
bólowe tzn. w procesach patologicznych
charakteryzujących sie tyło
przemieszczeniem jądra miażdżystego
stosuje sie ćwiczenia wykorzystujące
przeprost a w przodoprzemieszczeniach
wykorzystuje sie ćwiczenia bazujące na
zgięciach kręgosłupa.
20.Możliwosc kształcenia
podyplomowego w fizjoterapii.
Studia podyplomowe trwajÄ… zazwyczaj 2-3
semestrów. Niektóre kierunki studiów
podyplomowych:
1. Fizjoterapia w neurologii i
neurochirurgii
2. Fizjoterapia w sporcie
3. Fizjoterapia w pediatrii
4. Odnowa biologiczna z
elementami fizjoterapii
5. Fizjoterapia i opieka
geriatryczna
6. Gimnastyka korekcyjna
7. Terapia manualna tkanek
miękkich.
21.Kodeks etyczny fizjoterapeuty jako
przejaw dążenia tej grupy zawodowej do
osiągnięcia warunków pracy wg
najwyższych standardów.
Kodeks etyczny fizjoterapeuty zawiera zasady
jakimi powinien kierować się fizjoterapeuta.
Przede wszystkim powinien on kierować sie
dobrem pacjenta. Kodeks zawiera również
wytyczne relacji fizjoterapeuty ze
społeczeństwem oraz innymi osobami
uczestniczÄ…cymi w procesie leczniczym.
Åšlubowanie
Wdzięczny swoim nauczycielom i mistrzom z
wielkim szacunkiem przyjmuję tytuł
fizjoterapeuty i ślubuję:
1. Szanować prawa i godność każdego
człowieka.
2. Przestrzegać przepisów prawa regulujących
działalność fizjoterapeutyczną.
3. Uczciwie udzielać świadczeń, które będą
zmniejszać stopień cierpienia i dolegliwości
oraz zapobiegać chorobom.
4. Ponosić odpowiedzialność prawną,
zawodową i moralną za prowadzone działania
fizjoterapeutyczne.
5. Wspierać oraz współuczestniczyć w rozwoju
wiedzy i umiejętności, które dotyczą
potrzeb zdrowotnych społeczeństwa.
6. Strzec godności fizjoterapeutów.