RADIO RETRO Lata trzydzieste
Odbiornik na pasma amatorskie
Superheterodyna KF
Pierwszy blok na schemacie to
Na początku lat 30. ubiegłego wieku krót-
detektor, którego główna część
kofalowcy wykorzystywali na pasmach KF
tworzy wejściowy obwód rezo-
odbiorniki z reakcjÄ… 0V& , a potem 1V&
nansowy. Jest to wymienny obwód
i 2V& , czyli z bezpośrednią przemianą
zapewniajÄ…cy pracÄ™ na wszystkich
częstotliwości. pasmach fal krótkich. Zmianę czę-
stotliwości pracy na poszczegól-
nych zakresach zapewnia obroto-
wy kondensator zmienny. Tworzy
on, razem z głównym uzwojeniem
cewki L, obwód rezonansowy, któ-
rego zadaniem jest  wyłowienie
odbieranej stacji. Cewka ta jest
sprzężona z anteną poprzez cewki
Lant i Loc (cewka reakcyjna, dziÄ™-
ki której część sygnału z wyjścia
lampy jest z powrotem podana na
wejście lampy).
Dzięki trzem wymiennym ze- z wyjścia tej lampy jest skierowana
społom cewek i współpracującemu poprzez dodatkowe uzwojenie L4
kondensatorowi o pojemności 120 z powrotem na wejście (sprzężenie
Dopiero póz
niej, wraz z po- pF odbiornik pokrywa pasma od magnetyczne uzwojeń L3 i L4),
jawieniem się  ekranowanych 18 do 78 m. w układzie następują drgania zbli-
lamp, nastała era odbiorników su- Na wyjściu pierwszej ekrano- żone do częstotliwości pośredniej.
perheterodynowych (trzeci rodzaj wanej lampy znajduje się obwód Sygnał małej częstotliwości jest
przemiany, który po modyfika- anodowy L1C1, nastrojony na wydzielony w obwodzie anodo-
cjach przetrwał do dzisiaj; są to tak częstotliwość pośrednią 60 kHz wym poprzez transformator małej
zwane układy z pośrednią prze- (5000 m). Z tą cewka jest sprzężony częstotliwości (13). Wysokość tonu
mianą częstotliwości). kolejny obwód L2C2, tworzący CW, jako różnica sygnału często-
Ponieważ wielu Czytelników in- dwuobwodowy filtr pośredniej tliwości pośredniej i częstotliwości
teresuje się historią radia oraz kon- częstotliwości. Druga lampa, tak- generacji samowzbudnego detek-
strukcją starych, przedwojennych że ekranowana, pracuje w torze tora, jest regulowana kondensato-
odbiorników (niektórzy nawet bu- wzmacniacza p.cz. Ten tor po- rem 14.
dują repliki), postanowiliśmy wy- średniej częstotliwości, decydują- Ostatnia lampa pracuje jako
brać z rosyjskiego pisma  Radio- cy selektywności odbiornika oraz wzmacniacz małej częstotliwości,
front z 1932 roku (podziękowania o czułości, jest odekranowany od zasilając wysokoomowe słuchawki
dla SP6LB za udostępnienie) opis reszty układu (promieniowania włączone wprost do obwodu ano-
wykonania superheterodyny na generatora). dowego.
fale krótkie. W obwodzie anodowym dru- Zasilanie obwodu anodowego
Na rysunku 1 przedstawiamy giej lampy znajduje siÄ™ trzeci ob- odbywa siÄ™ z baterii 140 150 V (po-
schemat konstrukcji prostego od- wód p.cz. (L3C3), z którego sygnał bór prądu 20-30 mA), zaś żarzenie
biornika superheterodynowego poprzez kondensator (7) jest skie- z baterii 4 V (pobór prądu 2 A).
KF, przystosowanego do odbioru rowany na detektor  trzecią lam- W poniższym spisie elementów
sygnałów telegraficznych. pę. Dzięki temu, że część sygnału numerowi podzespołu odpowiada
oznaczenie na schemacie (rysunek
1):
1. lampa CO-95 lub CO-124 (2
szt.)
2. lampa IIO-74 lub CO-118 (2
szt.)
3. oporniki 2-3 M&! (2 szt.)
5. oporniki 1 k&! (2 szt.)
6. opornik 30 k&! (1 szt.)
7. kondensator 150 pF (2 szt.)
8. kondensator 320 pF (2 szt.)
9. kondensatory 20 nF (3 szt.)
10. kondensator 2 µF (1 szt.)
11. dławik w.cz. (2 szt., opis poni-
żej)
12. dławik m.cz. (1 szt., opis poni-
Rys. 1. żej)
Świat Radio Styczeń 2008
50
Rys. 2.
13. transformator m.cz. o prze- po 300 pF (dobrane do rezonansu
kładni 1:2 (1 szt.) z uzwojeniami na częstotliwość
14. kondensator zmienny 500 pF pośrednią).
Liczby zwojów poszczególnych Dławiki w.cz. (11) mają 100
cewek: zwojów drutu 0,2 mm w bawełnie
Nr zakres L a L k L o i są nawinięte na ebonitowe kor-
1 18-32 3 4 2 pusy o średnicy 15 mm i długości
2 40-44 7 10 2 90 mm.
3 40-78 8 14 3 Kolejny dławik m.cz. (12) ma
Uzwojenia są nawinięte drutem 600 zwojów drutu 0,1 mm w ba-
o średnicy 0,5 mm izolowanym wełnie i jest nawinięty w 10 sekcji
bawełną na okrągły, ponacinany na ebonitowe wyfrezowane korpu-
kartonik, a odległość pomiędzy sy o średnicy zewnętrznej 27 mm
uzwojeniami wynosi 4 mm (jeden (w 10 rowków po 2,5 mm, odstęp
z takich zespołów cewek jest wi- 2,5 mm; głębokość nacięcia do śred-
doczny obok odbiornika). nicy 9 mm) i długości 60 mm.
Uzwojenia cewek L1, L2 i L3 Montaż odbiornika przedstawia
mają indukcyjność po 21 mH i są rysunek 2.
nawinięte licą 0,1 mm po 2320 zwo- Parametry zastosowanych lam-
jów na wyfrezowane karkasy z su- py (produkcji radzieckiej):
chego drewna. Lica cewek L1 i L2 CO-118: trioda, Uż=4 V, Jż=1 A,

zawiera po 10 drutów, zaś cewka L3 Ua=240 V, Us=-3 V, Ja=6 mA
 11 drutów. Na cewce L3 znajduje CO-124: tetroda, Uż=4 V, Jż=1

siÄ™ uzwojenie L4 zawierajÄ…ce 400 A, Ua=160 V, Us=-1,5 V, Us2=80
zwojów takiego samego przewodu. V, Ja=10 mA, Js2=3 mA
Wartości kondensatorów ob- Andrzej Janeczek
wodów p.cz. C1, C2, C3 wynoszą
Świat Radio Styczeń 2008
51