Prosty odbiornik nasłuchowy KF
2133
neratora (lub odwrotnie). Urządzenia ta- zonansowych przełączanych w zależnoś-
Do czego to służy?
kie pomimo prostoty umożliwiają popra- ci od odbieranego pasma: 3,5...10MHz -
Odbiornik nasłuchowy na zakres fal
wny odbiór sygnałów telegraficznych L1C2, 10...30MHz - L2C2. Przełączanie
krótkich (3,5...30MHz) służy do nasłuchu
(różnica sygnałów 0,6 - 1kHz) i jedno- cewek L1 i L2 następuje za pośrednict-
stacji amatorskich nadajÄ…cych w zakre-
wstęgowych (różnica sygnałów 2,4 - wem połowy sekcji przełącznika ISOS-
sach pasm przydzielonych krótkofalow-
3,4kHz). Jedyny problem to zapewnie- TAT. Wspólną częścią obwodów jest
com. Opisany poniżej bardzo prosty
nie odpowiedniej selektywności poprzez kondensator zmienny C2 253pF wcho-
układ z bezpośrednią przemianą częstot-
odpowiednie ukształtowanie charakte- dzący w skład agregatu kondensatorów
liwości może umożliwić początkującym
rystyki częstotliwościowej wzmacniacza ELTRA 2x225pF + 2x14,7pF. Na bramkę
krótkofalowcom zapoznanie się z pracą
m.cz. oraz odpowiedniej czułości po- drugą tranzystora T1 jest podany sygnał
krótkofalowców. Umożliwia on, z wielo-
przez duże wzmocnienie wzmacniacza z przestrajanego generatora w zakresie
pasmową anteną KF, nasłuch silnych
m.cz. 3,5...30MHz. W obwodzie drenu tego
stacji pracujÄ…cych w pasmach 80 - 10m
Schemat elektryczny odbiornika tranzystora dzięki włączeniu filtru akus-
emisjami CW i SSB (telegrafia i fonia jed-
rysunku 2
przedstawiono na rysunku 2
rysunku 2. UrzÄ…dzenie tycznego zostaje wyselekcjonowany
rysunku 2
rysunku 2
nowstęgowa). Oprócz komunikatów
zawiera jedynie dwa tranzystory i dwa sygnał foniczny, jako różnica częstotli-
PZK nadawanych w zakresie 3,7MHz od-
układy scalone oraz zamiast cewek in- wości doprowadzonych sygnałów do
biornik w sprzyjających warunkach może
dukcyjnych - fabryczne dławiki (łatwe do bramek tego tranzystora. Dwuobwodo-
umożliwić odbiór wielu stacji krajowych
nabycia). Sygnał z anteny po selekcji wy filtr akustyczny tworzą dwa równo-
i zagranicznych. Oprócz nasłuchów z ze-
w obwodzie wejściowym LC jest skiero- ległe obwody rezonansowe L3C3 i L4C6
wnętrzną anteną urządzenie można wy-
wany bezpośrednio na bramkę pierwszą sprzęgnięte za pośrednictwem konden-
korzystać jako odbiornik kontrolny nadaj-
tranzystora polowego MOSFET T1 typu satora C4. Szerokość przenoszonego
nika CW/SSB.
BF966. Obwód wejściowy został uprosz- pasma zawiera się w granicach
czony do niezbędnego minimum i składa 0,3...3kHz umożliwiając filtrację zarówno
Jak to działa?
się z dwóch równoległych obwodów re- sygnałów telegraficznych jak i fonicz-
Schemat blokowy odbiornika przed-
rysunku 1
stawiono na rysunku 1 Jak Å‚atwo za-
rysunku 1.
rysunku 1
rysunku 1
uważyć jest to układ z bezpośrednią
przemianą częstotliwości - to znaczy, że
w urządzeniu zrezygnowano z całego to-
ru pośredniej częstotliwości, a sygnał
akustyczny zostaje wydzielony bezpo-
średnio z mieszacza częstotliwości. Naj-
krócej mówiąc sygnał akustyczny
(0,3...3kHz) w odbiorniku powstaje z róż-
Rys. 1. Schemat blokowy odbiornika.
nicy sygnału wejściowego i sygnału ge-
43
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rys. 2. Schemat
ideowy odbiornika.
nych. Bezpośrednio po filtrze fonicznym przydz
więk, zaś przy niedostatecznej
wości pracy układu. Jeżeli układ genera-
znajduje się przedwzmacniacz akustycz- stabilizacji dewiacja częstotliwości od-
tora będzie przestrajał się w granicach
ny na tranzystorze T2. Po wzmocnieniu bieranego sygnału na skutek zmian częs-
3,5...30MHz (z niewielkim zapasem), to
m.cz. sygnał jest następnie kierowany totliwości generatora US1.
po dołączeniu anteny powinniśmy uzys-
na potencjometr siły głosu R8 i na
kać odbiór sygnałów radiowych. Można
Montaż i uruchomienie
wzmacniacz końcowy m.cz. US2-
jeszcze sprawdzić wartość napięcia na
LM386. Generator w.cz. zestawiono na Cały układ elektryczny odbiornika jest
kolektorze tranzystora T2 i jeśli będzie
układzie scalonym UL1202, którego opis zmontowany na płytce drukowanej
ona różnić się od połowy napięcia zasila-
działania był już opisany w EDW 1/97. (wkładka). Rozmieszczenie elementów
nia należy skorygować wartość rezysto-
rysunek 3
rysunek 3
rysunek 3
rysunek 3. Na płytce
W obwodzie rezonansowym pracują na płytce pokazuje rysunek 3
ra R3.
dwie przełączane cewki L5 i L6 oraz kon- znajduje się miejsce na dodatkowy kon-
Cd. na str. 48
densator zmienny C9 (druga poÅ‚owa densator C16 10µF), który podnosi czu-
agregatu ELTRA). Strojenie główne ge- łość odbiornika, jednak w urządzeniu
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
neratora, a zarazem odbiornika, dokonu- modelowym okazał się on zbędny WYKAZ ELEMENTÓW
je się za pośrednictwem właśnie tego (wzbudzenie przy rozkręconym poten-
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
agregatu C9/C2, zaś dostrojenie precy- cjometrze siły głosu). Ponieważ w urzą-
R1, R5: 47kW
zyjne za pośrednictwem potencjometru dzeniu zastosowano fabryczne elemen-
R2: 220W
R6. Niewielka zmiana polaryzacji wejścia ty indukcyjne układ nie wymaga w zasa-
R3: 470kW
układu scalonego powoduje niewielką dzie strojenia. Po zmontowaniu układu
R4: 4,7kW
zmianę częstotliwości wyjściowej gene- pierwszą i prawdopodobnie jedyną czyn-
ratora, co znakomicie ułatwia w dostraja- nością związaną z pomiarem będzie R6: 470kW/A (potencjometr
niu się do sygnałów telegraficznych oraz sprawdzenie zakresu pracy generatora. obrotowy)
jednowstęgowych. Szerokość zmian Czynność tę można przeprowadzić np.
R7: 15W
częstotliwości odbieranego sygnału za- za pośrednictwem miernika częstotli-
R8: 47kW/B (potencjometr
wiera się w granicach 1...5kHz (1kHz wości dołączonego do bramki drugiej T1,
obrotowy)
w pasmie 80m, zaś 5kHz w pasmie 10m). choć można tego dokonać również za
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Odbiornik powinien być zasilany na- pośrednictwem falomierza (TDO). Warto
C1, C15: 33pF
pięciem 9...12V dobrze filtrowanym pamiętać, że układ generatora nie zawie-
C2, C9: 2x253pF (agregat ELTRA
i stabilizowanym. Przy niezadawalającej ra separatora i dołączenie miernika spo-
z przekładnią 3;1)
filtracji pojawi się charakterystyczny woduje niewielkie obniżenie częstotli-
C3, C4, C6, C7, C13: 100nF
C5, C12, C14: 100µF/16V
C8: 1µF/16V
C10: 10pF
C11: 10nF
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
T1: BF966 itp.
T2: BC547A itp.
US1: UL1202
US2: LM386
Różne
Różne
Różne
Różne
Różne
L1, L5: 10µH
L2, L6: 1µH
L3, L4: 100mH
Pz: pojedynczy przełącznik
ISOSTAT bistabilny
Rys. 3. PÅ‚ytka drukowana.
44 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rysunek 6
stosowanego transformatora sieciowe- winni zaczynać od układów prostych, bo- sera audio. Rysunek 6
Rysunek 6
Rysunek 6
Rysunek 6 pokazuje przykła-
go, układu zasilania, występujących tęt- wiem przy budowie większego urządze- dy wykorzystania, od najprostszych do
nień i zakłóceń, sposobu prowadzenia nia zawsze dają o sobie znać nieprzewi- bardziej złożonych.
przewodów, odległości modułów i po- dziane przeszkody. Opisywany moduł
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
tencjometrów od transformatora, sposo- jest idealny do takich prób.
bu prowadzenia masy oraz tym podob-
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Przykład zastosowania
nych czynników. Autor zachęca Czytelni-
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
ków do praktycznych eksperymentów Zaprezentowany moduł może być
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
z opisanym modułem. Początkujący po- podstawą budowy funkcjonalnego mik-
Cd. ze str. 44
Sukces odbioru zależy od sprawności
anteny, dobrego zasilacza, ekranujÄ…cej
obudowy, wprawnej ręki w strojeniu po-
krętłem, a także od warunków propaga-
cyjnych, które w ostatnim czasie dzięki
tak zwanemu dołkowi propagacyjnemu
są bardzo słabe (jak podają prognozy pro-
pagacja będzie już stopniowo poprawiać
siÄ™ od tego roku).
Szkic wykonania bardzo prostej obu-
rysunku 4
dowy odbiornika pokazano na rysunku 4
rysunku 4.
rysunku 4
rysunku 4
Końcową czynnością w konstrukcji od-
biornika będzie wykonanie choćby pro-
wizorycznej skali poprzez naniesienie
przynajmniej początków i końców zakre-
sów amatorskich. Band plan pasma KF
rysunku 5
pokazano na rysunku 5 Jak Å‚atwo za-
rysunku 5.
rysunku 5
rysunku 5
uważyć, nasz odbiornik nie posiada po-
Rys. 4. Szkic wykonania obudowy.
krycia najniższego pasma amatorskiego
160m. Jeżeli ktoś chciałby uzyskać od-
biór i w tym zakresie - istnieje najprost-
szy sposób polegający na dołączeniu
równolegle do kondensatorów C2/C9
dodatkowych kondensatorów po około
470pF za pośrednictwem dodatkowego
przełącznika.
Jak już podano do poprawnego odbio-
ru niezbędna jest dobra anten wielopas-
mowa (kilka dipoli podłączonych do kab-
la, antena typu W3DZZ, G5RV...). Przy
użyciu najprostszej anteny w postaci kil-
kudziesięciometrowego przewodu za-
wieszonego między oknem a wysokim
drzewem zadawalający odbiór uzyskano
jedynie w zakresie 80m (odbiór lokal-
nych stacji). Dużym utrudnieniem w od-
biorze stacji amatorskich KF mogÄ… oka-
zać się stacje broadcastingowe oraz
często amatorzy CB. Wprawdzie odbiór
typowej emisji AM jest możliwy za po-
średnictwem tego odbiornika poprzez
wstrojenie się na częstotliwość nośną,
ale jakość odbioru jest niezadowalająca
na wyższych zakresach ze względu na
niewystarczającą stabilność częstotli-
wości generatora w.cz.
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
Rys. 5. Częstotliwości wykorzystywane przez krótkofalowców.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
48 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97