Odbiornik nasłuchowy CW-SSB/80m
Do czego to służy?
Odbiornik nasłuchowy CW-SSB/80m
służy do nasłuchu stacji amatorskich pra-
cujÄ…cych telegrafiÄ… oraz foniÄ… jednowstÄ™-
gową w zakresie częstotliwości 3,5-
3,8MHz. Odbiornik taki, szczególnie mi-
niaturowych rozmiarów, może oddać
nieocenione usługi podczas wakacyj-
nych wyjazdów poza stałe miejsce za-
mieszkania. Krótkofalowcy nie lubią roz-
stawać się ze swym hobby nawet pod-
2148
czas urlopów czy wakacji i chcą wie-
dzieć, co aktualnie słychać na pasmie,
bÄ…dz
zapoznać się z treścią nadawanego
komunikatu PZK.
Na naszych łamach był już opisywany
odbiornik przystosowany do nasłuchu
stacji amatorskich pracujÄ…cych m.in.
w pasmie 3,5-3,8MHz (kit AVT 2133). Był
to układ z bezpośrednią przemianą częs- ry wewnętrznej układu scalonego wcho- łożeniach suwaka uzyskać częstotliwość
totliwości, działający zupełnie na innej za- dzą następujące bloki: 3050kHz i 3350kHz.
sadzie, niż poniżej przedstawiony odbior-  wzmacniacz w.cz. Z mieszacza sygnał o różnicowej częs-
nik. Pomimo prostoty układowej para-  mieszacz zrównoważony totliwości sygnału (wejściowego oraz syg-
metry opisywanego układu są lepsze od  generator przestrajany
nału generatora) jest wstępnie odfiltrowa-
w/w kitu, a to dzięki zastosowaniu nowo-  wzmacniacz p.cz.
ny za pośrednictwem obwodu F3. Właści-
 detektor zrównoważony
czesnych elementów. wą selekcję sygnału SSB zapewnia układ
 układ ARW
drabinkowy złożony z dwóch trójkońców-
 wzmacniacz S metra
Jak to działa? kowych filtrów piezoceramicznych X1 X2
 układ Stand-by
Poniższy odbiornik nasłuchowy został o częstotliwościach 450kHz (sprzęgnię-
skonstruowany w oparciu o układ z po- Schemat elektryczny odbiornika tych kondensatorem C4). Szerokość prze-
r
y
s
u
-
r
y
s
u
n
e
k
4
średnią przemianą częstotliwości (rysu- CW SSB/80m w oparciu o wyżej pokazany noszenia pasma takiego filtru (rysunek 4)
nek 1), która zapewnia większą czułość układ scalony przedstawiono na rysunku 3. wynosi około 2,4kHz. Stromość zboczy
n
e
k
1
r
y
s
u
n
k
u
3
i selektywność w porównaniu do bezpo- Sygnał z anteny, po wstępnej selekcji nie da się porównać do filtrów kwarco-
średniej przemiany częstotliwości. Wiele za pośrednictwem filtru F1 zestrojonego wych, ale do takiego prostego układu na
spośród przedstawionych bloków można na środek pasma 80m, jest podany na pasmo 80m jest w zupełności wystarcza-
zamknąć w kości układu scalonego. Po- wejście wzmacniacza w.cz. układu scalo- jąca. Na drugie wejście detektora jest po-
szukując takiego układu (który byłby na- nego TDA 1072A. dany sygnał z pomocniczego generatora,
jodpowiedniejszy do zastosowania w od- W układzie zaplanowano typową war- tak zwanego BFO, o częstotliwości prze-
biorniku, a jednocześnie łatwo dostępny) tość częstotliwości pośredniej w oparciu suniętej w górę w stosunku do filtru. BFO
autor wpadł na pomysł wykorzystania o łatwe do zdobycia trójkońcówkowe filt- pracuje na tranzystorze polowym BF245
układu TDA1072A firmy Telefunken. ry piezoceramiczne 450...460KHz. W ob- oraz dwukońcówkowym rezonatorze pie-
TDA 1072A jest kompletnym odbiorni- wodzie generatora, tak zwanego VFO,
kiem radiowym AM o następujących naj- jest włączone uzwojenie główne filtru F2,
ważniejszych parametrach: które wraz z współpracującymi konden-
 napięcie zasilania: 7,5...18V satorami oraz diodą pojemnościową za-
 pobór prądu: 23mA pewnia pokrycie pasma 80m. Częstotli-
 wzmocnienie wzmacniacza w.cz.: 30dB
wość generatora jest zmieniana za po-
 napięcie wyjściowe m.cz.: 310mV
średnictwem napięcia stałego podawa-
 czułość wejściowa: 1,5uV przy
nego na katody diod (3xBB105 połączone
(S+N)/N=6dB
rownolegle) poprzez potencjometr wielo-
r
y
s
u
n
k
u
2
Na rysunku 2 przedstawiono typową obrotowy. Wartości elementów zostały
aplikację odbiornika AM. W skład struktu- tak dobrane, aby w dwóch skrajnych po-
Rys. 2. Typowa aplikacja odbiornika
AM z układem scalonym TDA 1072A
Rys. 1. Schemat blokowy odbiornika SSB z pojedynczą przemianą częstotliwości
54 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/97
Wykaz elementów
W
y
k
a
z
e
l
e
m
e
n
t
ó
w
Rezystory
R
e
z
y
s
t
o
r
y
R1, R2: 22&!
R3, R8: 100k&!
R4: 100k&! (suwakowy potencjometr wielo-
obrotowy)
R5, R6: 10k&!
R7: 10k&!/B (potencjometr obrotowy z wy-
Å‚Ä…cznikiem)
R9: 220&!
R10: 10&!
Kondensatory:
K
o
n
d
e
n
s
a
t
o
r
y
:
C1, C20, C21: 470pF
C2, C10: 150pF
C3, C12: 6,8nF
C4: 56pF
C5, C6, C7, C11, C13, C15, C19, C22: 100nF
C8, C14: 2,2µF
C9: 10µF
C16, C24: 100µF
C17, C18: 10nF
C23: 33pF
Półprzewodniki:
P
ó
Å‚
p
r
z
e
w
o
d
n
i
k
i
:
US1: TDA1072A
US2: LM386
Rys. 3. Schemat elektryczny odbiornika CW-SSB/80m
T1: BF245
D1, D2, D3: BB105
Pozostałe:
P
o
z
o
s
t
a
Å‚
e
:
zoceramicznym X3 o częstotliwości
F1, F2, F3: (7×7) 127
450kHz. Za pośrednictwem szeregowego
X1, X2: SFT 450 (455)
kondensatora C23 uzyskano przesunięcie
X3: ZTB 450
czÄ™stotliwoÅ›ci w górÄ™ o okoÅ‚o 1,5kHz, nie- Dl: 100µH
A: gniazdo antenowe (AUDIO)
zbędne do prawidłowego odtworzenia
Gł: gniazdo słuchawkowe
górnej wstęgi bocznej. Dzięki tak zaprojek-
Obudowa plastikowa KM35B
towanej przemianie częstotliwości odbior-
PÅ‚ytka drukowana AVT  2148
ZÅ‚Ä…cze baterii 9V
nik umożliwia odbiór sygnału SSB z dolną
wstęgą boczną w pasmie 80m. Odfiltro-
wany sygnał małej częstotliwości poprzez TDA1072A po zwarciu w/w nóżki do ma-
potencjometr siły głosu R7 jest skierowa- sy za pośrednictwem rezystora o wartoś-
ny na wzmacniacz końcowy m.cz. zrealizo- ci rzędu 4,7k&!. Ustawiamy rdzeń w filt-
wany na popularnym układzie scalonym rze F2, ewentualnie jeszcze korygujemy
Rys. 4. Charakterystyka filtru p. cz.
LM386 (US2). wartości kondensatorów C10 C12 w taki
sposób, aby przy w dwóch skrajnych po-
Montaż i uruchomienie w pasmie 80m. Rozmieszczenie elemen- łożeniach suwaka potencjometru R4
r
y
-
Odbiornik został zmontowany na płytce tów na płytce drukowanej pokazano na ry- uzyskać potrzebne wartości częstotli-
s
u
n
k
u
5
drukowanej (pokazanej we wkładce) o wy- sunku 5. Płytka została tak zaprojektowa- wości na mierniku 3050kHz i 3350kHz.
miarach przystosowanych do typowej na, aby z przedniej ścianki obudowy wy- Próba pomiaru częstotliwości BFO może
obudowy plastikowej KM35B. Jako filtry stawały pokrętła strojenia (oś telewizyjne- okazać się nieskuteczna bez wyjęcia
F1 F2 F3 wykorzystano obwody 7x7 typu go wieloobrotowego potencjometru R4) z podstawki układu scalonego US1 lub
127 przystosowane pierwotnie do częs- oraz siły głosu (potencjometr R7 z wyłącz- odłączenia obciążenia poprzez wyjęcie
totliwości pośredniej 465kHz. Obwody te, nikiem zasilania). Na tylnej ściance przewi- kondensatora C7. Dzieje się tak dlatego,
po zmniejszeniu współpracującego kon- dziano gniazda: słuchawkowe, antenowe. że amplituda sygnału BFO po włączeniu
densatora, pracują jeszcze zadawalająco Baterię zasilającą 9V typu 6F22 przewi- kondensatora C23 podwyższającego
dziano na płytce obok częstotliwość rezonatora X3 zaczyna
potencjometru R4. gwałtownie maleć.
Układ odbiornika Po sprawdzeniu poprawności pracy
po zmontowaniu wy- generatorów pozostaje już tylko podłą-
maga jeszcze zestro- czyć antenę i skorygować zestrojenie filt-
jenia obwodów 127. rów F1 i F3 na najsilniejszy odbierany
Najważniejsze jest sygnał. Aby ułatwić strojenie można na
w tym przypadku wierzchu obudowy wykonać choćby
skontrolowanie i sko- orientacyjną skalę częstotliwości. Po nie-
rygowanie częstotli- wielkiej zmianie układowej (zespolonych
wości pracy VFO. Do dwóch anten kierunkowych), odbiornik
pomiarów częstotli- można zastosowac do radioorientacji
wości wyjściowej sportowej   łowy na lisa ).
A
n
d
r
z
e
j
J
a
n
e
c
z
e
k
wewnętrznego gene- Andrzej Janeczek
ratora można wyko-
rzystać miernik częs-
Komplet podzespołów z płytką jest
K
o
m
p
l
e
t
p
o
d
z
e
s
p
o
Å‚
ó
w
z
p
Å‚
y
t
k
Ä…
j
e
s
t
totliwości podłączony
dostępny w sieci handlowej AVT jako
d
o
s
t
Ä™
p
n
y
w
s
i
e
c
i
h
a
n
d
l
o
w
e
j
A
V
T
j
a
k
o
do wyprowadzenia
 kit szkolny AVT-2148.

k
i
t
s
z
k
o
l
n
y

A
V
T
-
2
1
4
8
.
Rys. 5. Schemat montażowy
10 układu scalonego
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/97 55