Prosty odbiornik nasłuchowy KF
2133
neratora (lub odwrotnie). Urządzenia ta- zonansowych przełączanych w zależnoś-
Do czego to służy?
kie pomimo prostoty umożliwiają popra- ci od odbieranego pasma: 3,5...10MHz -
Odbiornik nasłuchowy na zakres fal
wny odbiór sygnałów telegraficznych L1C2, 10...30MHz - L2C2. Przełączanie
krótkich (3,5...30MHz) służy do nasłuchu
(różnica sygnałów 0,6 - 1kHz) i jedno- cewek L1 i L2 następuje za pośrednict-
stacji amatorskich nadajÄ…cych w zakre-
wstęgowych (różnica sygnałów 2,4 - wem połowy sekcji przełącznika ISOS-
sach pasm przydzielonych krótkofalow-
3,4kHz). Jedyny problem to zapewnie- TAT. Wspólną częścią obwodów jest
com. Opisany poniżej bardzo prosty
nie odpowiedniej selektywności poprzez kondensator zmienny C2 253pF wcho-
układ z bezpośrednią przemianą częstot-
odpowiednie ukształtowanie charakte- dzący w skład agregatu kondensatorów
liwości może umożliwić początkującym
rystyki częstotliwościowej wzmacniacza ELTRA 2x225pF + 2x14,7pF. Na bramkę
krótkofalowcom zapoznanie się z pracą
m.cz. oraz odpowiedniej czułości po- drugą tranzystora T1 jest podany sygnał
krótkofalowców. Umożliwia on, z wielo-
przez duże wzmocnienie wzmacniacza z przestrajanego generatora w zakresie
pasmową anteną KF, nasłuch silnych
m.cz. 3,5...30MHz. W obwodzie drenu tego
stacji pracujÄ…cych w pasmach 80 - 10m
Schemat elektryczny odbiornika tranzystora dzięki włączeniu filtru akus-
emisjami CW i SSB (telegrafia i fonia jed-
rysunku 2
przedstawiono na rysunku 2
rysunku 2. UrzÄ…dzenie tycznego zostaje wyselekcjonowany
rysunku 2
rysunku 2
nowstęgowa). Oprócz komunikatów
zawiera jedynie dwa tranzystory i dwa sygnał foniczny, jako różnica częstotli-
PZK nadawanych w zakresie 3,7MHz od-
układy scalone oraz zamiast cewek in- wości doprowadzonych sygnałów do
biornik w sprzyjających warunkach może
dukcyjnych - fabryczne dławiki (łatwe do bramek tego tranzystora. Dwuobwodo-
umożliwić odbiór wielu stacji krajowych
nabycia). Sygnał z anteny po selekcji wy filtr akustyczny tworzą dwa równo-
i zagranicznych. Oprócz nasłuchów z ze-
w obwodzie wejściowym LC jest skiero- ległe obwody rezonansowe L3C3 i L4C6
wnętrzną anteną urządzenie można wy-
wany bezpośrednio na bramkę pierwszą sprzęgnięte za pośrednictwem konden-
korzystać jako odbiornik kontrolny nadaj-
tranzystora polowego MOSFET T1 typu satora C4. Szerokość przenoszonego
nika CW/SSB.
BF966. Obwód wejściowy został uprosz- pasma zawiera się w granicach
czony do niezbędnego minimum i składa 0,3...3kHz umożliwiając filtrację zarówno
Jak to działa?
się z dwóch równoległych obwodów re- sygnałów telegraficznych jak i fonicz-
Schemat blokowy odbiornika przed-
rysunku 1
stawiono na rysunku 1 Jak Å‚atwo za-
rysunku 1.
rysunku 1
rysunku 1
uważyć jest to układ z bezpośrednią
przemianą częstotliwości - to znaczy, że
w urządzeniu zrezygnowano z całego to-
ru pośredniej częstotliwości, a sygnał
akustyczny zostaje wydzielony bezpo-
średnio z mieszacza częstotliwości. Naj-
krócej mówiąc sygnał akustyczny
(0,3...3kHz) w odbiorniku powstaje z róż-
Rys. 1. Schemat blokowy odbiornika.
nicy sygnału wejściowego i sygnału ge-
43
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rys. 2. Schemat
ideowy odbiornika.
nych. Bezpośrednio po filtrze fonicznym przydz
więk, zaś przy niedostatecznej
wości pracy układu. Jeżeli układ genera-
znajduje się przedwzmacniacz akustycz- stabilizacji dewiacja częstotliwości od-
tora będzie przestrajał się w granicach
ny na tranzystorze T2. Po wzmocnieniu bieranego sygnału na skutek zmian częs-
3,5...30MHz (z niewielkim zapasem), to
m.cz. sygnał jest następnie kierowany totliwości generatora US1.
po dołączeniu anteny powinniśmy uzys-
na potencjometr siły głosu R8 i na
kać odbiór sygnałów radiowych. Można
Montaż i uruchomienie
wzmacniacz końcowy m.cz. US2-
jeszcze sprawdzić wartość napięcia na
LM386. Generator w.cz. zestawiono na Cały układ elektryczny odbiornika jest
kolektorze tranzystora T2 i jeśli będzie
układzie scalonym UL1202, którego opis zmontowany na płytce drukowanej
ona różnić się od połowy napięcia zasila-
działania był już opisany w EDW 1/97. (wkładka). Rozmieszczenie elementów
nia należy skorygować wartość rezysto-
rysunek 3
rysunek 3
rysunek 3
rysunek 3. Na płytce
W obwodzie rezonansowym pracują na płytce pokazuje rysunek 3
ra R3.
dwie przełączane cewki L5 i L6 oraz kon- znajduje się miejsce na dodatkowy kon-
Cd. na str. 48
densator zmienny C9 (druga poÅ‚owa densator C16 10µF), który podnosi czu-
agregatu ELTRA). Strojenie główne ge- łość odbiornika, jednak w urządzeniu
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
neratora, a zarazem odbiornika, dokonu- modelowym okazał się on zbędny WYKAZ ELEMENTÓW
je się za pośrednictwem właśnie tego (wzbudzenie przy rozkręconym poten-
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
agregatu C9/C2, zaś dostrojenie precy- cjometrze siły głosu). Ponieważ w urzą-
R1, R5: 47kW
zyjne za pośrednictwem potencjometru dzeniu zastosowano fabryczne elemen-
R2: 220W
R6. Niewielka zmiana polaryzacji wejścia ty indukcyjne układ nie wymaga w zasa-
R3: 470kW
układu scalonego powoduje niewielką dzie strojenia. Po zmontowaniu układu
R4: 4,7kW
zmianę częstotliwości wyjściowej gene- pierwszą i prawdopodobnie jedyną czyn-
ratora, co znakomicie ułatwia w dostraja- nością związaną z pomiarem będzie R6: 470kW/A (potencjometr
niu się do sygnałów telegraficznych oraz sprawdzenie zakresu pracy generatora. obrotowy)
jednowstęgowych. Szerokość zmian Czynność tę można przeprowadzić np.
R7: 15W
częstotliwości odbieranego sygnału za- za pośrednictwem miernika częstotli-
R8: 47kW/B (potencjometr
wiera się w granicach 1...5kHz (1kHz wości dołączonego do bramki drugiej T1,
obrotowy)
w pasmie 80m, zaś 5kHz w pasmie 10m). choć można tego dokonać również za
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Odbiornik powinien być zasilany na- pośrednictwem falomierza (TDO). Warto
C1, C15: 33pF
pięciem 9...12V dobrze filtrowanym pamiętać, że układ generatora nie zawie-
C2, C9: 2x253pF (agregat ELTRA
i stabilizowanym. Przy niezadawalającej ra separatora i dołączenie miernika spo-
z przekładnią 3;1)
filtracji pojawi się charakterystyczny woduje niewielkie obniżenie częstotli-
C3, C4, C6, C7, C13: 100nF
C5, C12, C14: 100µF/16V
C8: 1µF/16V
C10: 10pF
C11: 10nF
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
T1: BF966 itp.
T2: BC547A itp.
US1: UL1202
US2: LM386
Różne
Różne
Różne
Różne
Różne
L1, L5: 10µH
L2, L6: 1µH
L3, L4: 100mH
Pz: pojedynczy przełącznik
ISOSTAT bistabilny
Rys. 3. PÅ‚ytka drukowana.
44 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Do czego to służy?
Czytelnicy EdW upominajÄ… siÄ™ w lis-
tach o prosty układ wzmacniacza z regu-
lacjÄ… barwy dz
więku. Opisany moduł mo-
że być wykorzystany do budowy wielu
2132
użytecznych konstrukcji, między innymi
wzmacniacza mocy, kilkukanałowego
miksera czy zestawu nagłośnieniowego.
Pomimo prostoty, dzięki zastosowa-
niu niskoszumnego układu scalonego,
przedstawiony moduł ma bardzo dobre
parametry szumowe, oraz bardzo małe
zniekształcenia.
Jak to działa?
Schemat ideowy układu pokazano na
rysunku 1
rysunku 1.
rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1
Pierwszym stopniem jest wzmac-
niacz U1A. Głównym wejściem jest
punkt oznaczony A. W podstawowej
konfiguracji nie stosuje się elementów
C10 i R11-R14. Układ U1B pracuje wte-
dy w konfiguracji wzmacniacza nieod-
wracajÄ…cego. Jego wzmocnienie wyzna-
czone jest stosunkiem rezystorów R3
i R2: G = 1 + R3/R2.
W wersji podstawowej ten stopień
Przedwzmacniacz
ma wzmocnienie równe 1, czyli jest tyl-
ko buforem dla następującego po nim
układu regulatora. Wzmocnienie tego
z regulacjÄ… barwy
stopnia może być jednak zmieniane we-
dług potrzeb w granicach 1...100 przez
zastosowanie rezystorów R2 i R3 o od-
dz
więku
powiedniej wartości.
Wzmocniony sygnał z wyjścia
wzmacniacza U1A podawany jest na
układ aktywnej regulacji barwy dz
więku jest tu wzmacniaczem odwracającym. G = U /U = R /R
WY WE Y X
z kostką U1B i potencjometrami P1 i P2. Każdy potencjometr dla swojego zakre- W zależności od położenia suwaka,
su częstotliwości pracuje w układzie po- układ może więc wzmacniać lub osłabiać
Elementy R4, R5, R6, P1 i C5 pracujÄ…
rysunku 2
rysunku 2.
rysunku 2
rysunku 2
w gałęzi regulacji tonów niskich. kazanym w uproszczeniu na rysunku 2 swój zakres częstotliwości.
Elementy P2 i C8 pracują w gałęzi re- Suwak dzieli rezystancję potencjo- Przy wartościach elementów poda-
metru na dwie części RX i RY. Wzmoc- nych na schemacie i w wykazie na koń-
gulacji tonów wysokich.
Zasada działania regulatora jest bar- nienie wzmacniacza odwracającego wy- cu artykułu, wzmocnienie spoczynkowe
dzo prosta: wzmacniacz operacyjny U1B nosi: wynosi 1, a zakres regulacji charakterys-
Rys. 1. Schemat ideowy układu.
45
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
ży podać z generatora sygnał o częstotli-
wości 1kHz oraz 100Hz i 10kHz. Przy
częstotliwości 1kHz położenie suwaków
potencjometrów prawie nie powinno
wpływać na wzmocnienie. Ale przy częs-
totliwościach 100Hz i 10kHz odpowied-
nie potencjometry powinny zmieniać po-
ziom sygnału na wyjściu więcej niż dzie-
sięciokrotnie.
Układ modelowy, pokazany na foto-
grafii, został zmontowany na wcześniej-
szej wersji płytki drukowanej. Po testach
wprowadzono dodatkowe elementy
i zmieniono projekt druku. Nabywcy ze-
stawu AVT-2132 otrzymają płytkę we-
dług rysunku 4.
PÅ‚ytka ta ma podobnie rozmieszczone
Rys. 4. PÅ‚ytka drukowana.
otwory montażowe, jak płytka AVT-
kostek NE5532. Rezystor ten nie jest po- 2017, co w razie potrzeby ułatwi ich po-
trzebny (można go zastąpić zworą), gdy łączenie mechaniczne.
stosowane będą układy TL072 lub
Możliwości zmian
TL082.
Wyjściem modułu jest punkt C. Dzięki Moduł w wersji podstawowej jest
Rys. 2. Zasada działania regulatora
zastosowaniu kondensatorów separują- bardzo łatwy do złożenia i przy bezbłęd-
barwy dz
więku.
cych C9 i C11, nie ma problemów z na- nym montażu nie wymaga uruchomienia
pięciami stałymi na wejściu i wyjściu. - od razu pracuje poprawnie w zakresie
Moduł w wersji podstawowej prze- napięć zasilających 8...24V.
znaczony jest do zasilania pojedynczym Układ umożliwia także wykorzystanie
napięciem w zakresie 8...24V. W wielu szeregu dodatkowych możliwości:
wypadkach można go zasilać tym sa- Ze względu na bardzo dobre paramet-
mym napięciem, co wzmacniacz mocy. ry elektroakustyczne, wielu Czytelników
Ale jeżeli parametry z
ródła zasilania były- zechce wykorzystać opisany moduł do
by słabe, aby uniknąć wzrostu zniekształ- budowy mikserów i wzmacniaczy wyso-
ceń i samowzbudzenia, należy zastoso- kiej jakości. Takie urządzenia z zasady za-
wać dodatkową filtrację zasilania opisy- silane są napięciem symetrycznym. Przy
wanego modułu przy użyciu filtru RC (np. zasilaniu napięciem symetrycznym nale-
100W 2200µF), albo lepiej przy pomocy ży wlutować kondensatory C1 i C3
trzykońcówkowego stabilizatora (np. w punkty oznaczone X, zamiast w punk-
78L09...7824). ty Y; nie należy montować elementów
Rys. 3. Charakterystyka częstotliwoś- R7, R8, R9 i C10. Kondensator C11 nale-
Montaż i uruchomienie
ciowa regulatora. ży zastąpić zworą. Nie należy jednak usu-
Układ można zmontować na płytce wać elementów C9 i R1, bowiem wystę-
rysunku 4
rysunku 4.
rysunku 4
rysunku 4
tyki częstotliwościowej regulatora barwy drukowanej pokazanej na rysunku 4 pujące napięcia niezrównoważenia po-
rysunku 3
jest taki, jak pokazano na rysunku 3 Montaż jest typowy. Używając kostki przednich stopni mogą doprowadzić do
rysunku 3.
rysunku 3
rysunku 3
W większości z
ródeł można znalez
ć NE5532 wykonanej w technologii bipo- nieprawidłowej pracy wzmacniacza ope-
układy regulacji barwy o podobnym larnej, nie trzeba zachowywać specjal- racyjnego U1.
schemacie, ale bez kondensatora C7 nych środków ostrożności. Należy tylko Moduł może też pełnić funkcję cztero-
i rezystora R10. zwrócić uwagę na biegunowość konden- kanałowego miksera, czyli sumatora
Kondensator C7 jest bardzo pożytecz- satorów elektrolitycznych (końcówka do- sygnałów. W tym celu przewidziano do-
ny bowiem zmniejsza zakres regulacji datnia jest dłuższa). datkowe wejścia B1...B4 oraz elementy
wzmocnienia najwyższych tonów. Układ zmontowany ze sprawnych ele- R11 - R14, C10. Elementy te nie będą
W praktyce jest to ważne, by te niesły- mentów nie wymaga żadnego urucho- montowane w wersji podstawowej, a je-
szalne tony nie były nadmierne wzmac- mienia i od razu pracuje poprawnie. dynie wtedy, gdy moduł będzie pełnił
niane, bo niekiedy mogą przesterować Jeśli ktoś chciałby sprawdzić i zmie- funkcję miksera. W module miksera na-
wzmacniacz; mogą też spowodować rzyć jego parametry, może to zrobić leży zamontować rezystory R11 - R14
rysunku 5
rysunku 5. Na wejście nale- o wartości 10...100kW. Nie należy za to
rysunku 5
rysunku 5
wzrost zniekształceń oraz zwiększenie w układzie z rysunku 5
szumów. Na rysunku 3 linią przerywaną
zaznaczono charakterystykÄ™ bez konden-
satora C7.
Rezystor R10 został dodany ze wzglę-
du na możliwość samowzbudzenia.
Wzbudzenie takie może wystąpić przy
zastosowaniu szybkich kostek wysokiej
jakości i przy maksymalnym podbiciu to-
nów wysokich. Podczas testów układu
modelowego takie wzbudzenie pojawia-
ło się przy niektórych egzemplarzach Rys. 5. Układ testowy.
46 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
R1, R7, R8, R9: 47kW
R2: nie montować
R3: zwora
R4, R5: 1kW
R6: 12kW
R10: 220W
R11...R14: 10...100kW *
P1, P2: potencjometr 10kW A
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
C1, C2: 47µF/25V
C3, C4: 100nF ceramiczny
C6, C5: 220nF
C7: 1nF
C8: 2,2nF
C9, C10*: 470nF
C11: 10µF/16V
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
U1: NE5532
* Uwaga! Elementy C10, R11 -
R14 nie wchodzą w skład kitu
AVT-2132.
łożenia przewodów brum się zmniejszy.
Przewody potencjometrów nie muszą
być ekranowane, ale obie trójki przewo-
dów muszą być możliwie krótkie i stano-
wić skrętkę.
W niektórych przypadkach pomocne
będzie podłączenie metalowej obudowy
potencjometrów do masy układu. Dla
wyeliminowania większości problemów
z przydz
więkiem sieciowym, warto za-
stosować zewnętrzny zasilacz, a czułe
Rys. 6. Przykłady zastosowania modułu. układy elektronicze umieścić w metalo-
wej obudowie.
montować elemetów C9, R2, a R1 moż- dynamikę, ponad 90dB, ale tylko wtedy, Jeśli wzmacniacz U1A z wysunku
na zastąpić zworą. Rezystorem R3 do- gdy sygnał wejściowy ma wartość przy- 1 miałby być wykorzystywany jako
biera się wzmocnienie miksera. Typowo najmniej kilkuset miliwoltów. Praca przy wzmacniacz mikrofonowy, w roli U1
wzmocnienie jest równe 1, więc rezys- małych sygnałach, mniejszych niż obowiązkowo należy zastosować kostkę
tor R3 typowo ma taką samą wartość jak 100mV, zmniejsza dynamikę i zwiększa NE5532 lub lepszą. Nie warto wtedy sto-
każdy z rezystorów R11 - R14. Wartość podatność układu na zakłócenia. sować kostek TL072 czy TL082, bo mają
R3 (czyli wzmocnienie stopnia) można Dotyczy to między innymi przydz
wię- one zauważalnie większe szumy. Nie ma
jednak zmieniać w szerokim zakresie od ku sieciowego, jaki często przenika do to znaczenia przy dużych sygnałach, ale
zera do 220kW. układu przez długie, z
le poprowadzone daje o sobie znać we wzmacniaczu mik-
W niektórych zastosowaniach, na przewody prowadzące do potencjomet- rofonowym.
przykład w stopniu sumy miksera, za- rów. Nieprzypadkowo w module zasto- Kostka NE5532 dobrze nadaje się do
kres regulacji barwy podany na rysunku sowano potencjometry o stosunkowo roli wzmacniacza mikrofonowego, ale
3 jest zbyt szeroki. Można go zmniej- małej rezystancji 10kW. Ponadto przewi- należy wiedzieć, iż jeszcze mniejsze szu-
szyć, zmieniając C5, C6 oraz C8. Takie dziano wykorzystanie w roli P1 i P2 po- my uzyskuje się ze wzmacniacza z kost-
zmiany warto przeprowadzić i ocenić tencjometrów montażowych. W niektó- ką NE542. Dlatego w roli wzmacniacza
metodą  na słuch , dopiero po wypró- rych zastosowaniach moduł będzie pros- mikrofonowego wysokiej jakości Autor
bowaniu działania układu z wartościami tym korektorem, z PR-kami regulowany- zaleca stosowanie raczej kostki NE542,
elementów, podanymi na schemacie. mi za pomocą wkrętaka. na przykład modułu AVT-2017.
W większości zastosowań użyte będą Opisany układ z powodzeniem moze
Możliwości zastosowania
potencjometry obrotowe. Jeśli do ukła- być wykorzystany w wersji stereofonicz-
Moduł może być wykorzystany różno- du przenikałby brum sieciowy, należy nej - wystarczy zastosować dwa moduły
rodnie, jednak dla zachowania wysokich sprawdzić, czy przyczyną nie są z
le po- i sprzężone, podwójne potencjometry.
parametrów należy pamiętać o kilku is- prowadzone przewody potencjometrów Uzyskany efekt końcowy zależy nie
totnych sprawach. - w takim przypadku po oddaleniu trans- tylko od parametrów modułu, ale także
Przedstawiony układ ma bardzo dużą formatora sieciowego i przy zmianie po- w dużej mierze od użytej obudowy, za-
47
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rysunek 6
stosowanego transformatora sieciowe- winni zaczynać od układów prostych, bo- sera audio. Rysunek 6
Rysunek 6
Rysunek 6
Rysunek 6 pokazuje przykła-
go, układu zasilania, występujących tęt- wiem przy budowie większego urządze- dy wykorzystania, od najprostszych do
nień i zakłóceń, sposobu prowadzenia nia zawsze dają o sobie znać nieprzewi- bardziej złożonych.
przewodów, odległości modułów i po- dziane przeszkody. Opisywany moduł
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
Zbigniew Orłowski
tencjometrów od transformatora, sposo- jest idealny do takich prób.
bu prowadzenia masy oraz tym podob-
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Przykład zastosowania
nych czynników. Autor zachęca Czytelni-
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
ków do praktycznych eksperymentów Zaprezentowany moduł może być
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
jako "kit szkolny" AVT-2132.
z opisanym modułem. Początkujący po- podstawą budowy funkcjonalnego mik-
Cd. ze str. 44
Sukces odbioru zależy od sprawności
anteny, dobrego zasilacza, ekranujÄ…cej
obudowy, wprawnej ręki w strojeniu po-
krętłem, a także od warunków propaga-
cyjnych, które w ostatnim czasie dzięki
tak zwanemu dołkowi propagacyjnemu
są bardzo słabe (jak podają prognozy pro-
pagacja będzie już stopniowo poprawiać
siÄ™ od tego roku).
Szkic wykonania bardzo prostej obu-
rysunku 4
dowy odbiornika pokazano na rysunku 4
rysunku 4.
rysunku 4
rysunku 4
Końcową czynnością w konstrukcji od-
biornika będzie wykonanie choćby pro-
wizorycznej skali poprzez naniesienie
przynajmniej początków i końców zakre-
sów amatorskich. Band plan pasma KF
rysunku 5
pokazano na rysunku 5 Jak Å‚atwo za-
rysunku 5.
rysunku 5
rysunku 5
uważyć, nasz odbiornik nie posiada po-
Rys. 4. Szkic wykonania obudowy.
krycia najniższego pasma amatorskiego
160m. Jeżeli ktoś chciałby uzyskać od-
biór i w tym zakresie - istnieje najprost-
szy sposób polegający na dołączeniu
równolegle do kondensatorów C2/C9
dodatkowych kondensatorów po około
470pF za pośrednictwem dodatkowego
przełącznika.
Jak już podano do poprawnego odbio-
ru niezbędna jest dobra anten wielopas-
mowa (kilka dipoli podłączonych do kab-
la, antena typu W3DZZ, G5RV...). Przy
użyciu najprostszej anteny w postaci kil-
kudziesięciometrowego przewodu za-
wieszonego między oknem a wysokim
drzewem zadawalający odbiór uzyskano
jedynie w zakresie 80m (odbiór lokal-
nych stacji). Dużym utrudnieniem w od-
biorze stacji amatorskich KF mogÄ… oka-
zać się stacje broadcastingowe oraz
często amatorzy CB. Wprawdzie odbiór
typowej emisji AM jest możliwy za po-
średnictwem tego odbiornika poprzez
wstrojenie się na częstotliwość nośną,
ale jakość odbioru jest niezadowalająca
na wyższych zakresach ze względu na
niewystarczającą stabilność częstotli-
wości generatora w.cz.
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Andrzej Janeczek
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
Rys. 5. Częstotliwości wykorzystywane przez krótkofalowców.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
jako "kit szkolny" AVT-2133.
48 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Moduł klawiatury do
2069
programatora AVT-2047
kabel za sobÄ…? Ostatnio jednak sytuacja
Do czego to służy? Jak to działa?
zmieniła się radykalnie. Skonstruowane
Dopóki programator AVT-2047 służył
Schemat elektryczny układu przedsta-
zostały dwa moduły wykonawcze, roz-
jedynie do animacji zabawek i modeli nie
rysunku 1
wiony został na rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1
rysunku 1. ZasadÄ™ jego
szerzające możliwości programatora do
było problemu z wprowadzaniem da-
działania omówimy tak, jakbyśmy już
zastosowań niemal profesjonalnych.
nych. Każdy sklecił sobie jakiś pulpit ste-
Mamy już możliwość tworzenia dowol- pracowali z gotowym urządzeniem. Przy
rowniczy, wykorzystujÄ…c elementy z po-
nych efektów świetlnych, sterowania analizie należy mieć przed sobą również
psutych zabawek (jak w prototypie), albo
wieloma urzÄ…dzeniami o (w warunkach schemat programatora AVT-2047.
stwarzając całą konstrukcję od nowa. Ni-
amatorskich) praktycznie dowolnej mo-
RECORD (Zapis informacji do
komu też z pewnością nie przeszkadzała
cy. Tak więc skonstruowanie prostego
pamięci)
konieczność odłączania kabla sterujące-
pulpitu umożliwiającego ręczne wprowa-
Naciśnięcie przycisku RECORD spo-
go od modelu, bo i po co model wykonu- dzanie danych do programatora stało się
woduje przekazanie stanu wysokiego na
jący zarejestrowany program ma ciągnąć
koniecznością chwili.
Rys. 1. Schemat ideowy modułu klawiatury.
49
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rys. 2. Rozmieszczenie elementów na płytce drukowanej.
Rys. 3. Montaż przełączników.
wejście o tej samej nazwie modułu pro- sterowane przez tranzystory T1...T8 dio-
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
WYKAZ ELEMENTÓW
gramatora. Aby uniknąć konieczności dy świecące D1 ... D8 sygnalizują ich ak- WYKAZ ELEMENTÓW
odłączanie kabla sterującego podczas tualny stan.
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
Rezystory
odczytu w układzie zastosowano osiem Jeżeli w jakimkolwiek momencie
RP1: 2,2kW
bramek NAND Open Collector (z otwar- trwającej rejestracji zorientujemy się, że
R1, R3...R10, R27: 560W
tym kolektorem) U1 i U2. Bramka taka popełniliśmy błąd, to proces zapisu mo-
R2: 5,6kW
w stanie niskim na wyjściu zachowuje żemy natychmiast przerwać naciskając
R11...R18: 22kW
się podobnie jak zwykła bramka NAND, przycisk RESET.
R19...R26: 1kW
natomiast stan wysoki na jej wyjściu ob-
REPLAY (Odtwarzanie)
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
Kondensatory
jawia się wyłączeniem tranzystora zwie- Kondensatory
Naciśnięcie tego przycisku spowodu-
rającego to wyjście do masy. W takiej
C1: 100µF/10V
sytuacji wyjście to jakby  wisi w powiet- je odtworzenie w programatorze zapisa-
C2: 100nF
rzu i może być dołączone do dowolne- nej uprzednio informacji. I teraz dopiero
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
Półprzewodniki
okazuje się, po co na złącze systemu wy-
go punktu układu, nie zakłócając jego
D1...D9: czerwone diody LED
prowadzony został z modułu programa-
pracy. Obecnie jednak na jednym
5mm
tora dodatni sygnał informujący o trwają-
z dwóch wejść każdej bramki panuje
T1...T9: BC548 lub odpowiednik
cym procesie odczytu. Na schemacie
stan wysoki, wymuszony przez rezystor
U1, U2: 74LS03
R1, i stan wyjść bramek zależy wyłącz- ideowym w EdW 6/96 (rys. 1), gdzie opi-
Różne
Różne
Różne
Różne
sywany był programator, należy Różne
nie od położenia przełączników S3...S10.
wykonać połączenie U3B pin 15 - Z2 pin
Zwarcie przełącznika do masy powoduje S3...S10: przełączniki
13, tak jak jest na płytce drukowanej
powstanie na wyjściu odpowiadającej
S1, S2, S11: przycisk typu RESET
mu bramki stanu wysokiego, a rozwar- AVT-2047A. Sygnał ten doprowadzony
Z1: złącze goldpin 14
cie niskiemu (rezystory R19...R26 wy- do bazy tranzystora T9 powoduje wpro-
Dwa wtyki do przewodu
wadzenie go w stan przewodzenia
muszajÄ… w takiej sytuacji stan wysoki na
taśmowego 14
i w konsekwencji zwarcie po jednym
wejściu). Stany te, w miarę kolejnych
Przewód taśmowy 14 ok. 30cm
zmian adresów w programatorze, prze- z wejść bramek U1 i U2 do masy. Na
Obudowa typu KM-60*
wyjściach tych bramek zostaje wymu-
kazywane są do pamięci i rejestrowane.
Czerwony filtr do obudowy
szony stan wysoki i jak powiedzieliśmy
Wyjścia bramek U1 i U2  podciągane
KM-60*
uprzednio wyjścia te  wiszą teraz  w
sÄ… do plusa zasilanie przez rezystory
RP1. Ponieważ może się zdarzyć, że bę- powietrzu nie przeszkadzając w pracy
* elementy te nie wchodzÄ… w
dziemy programować pracę jakichś urzą- innym elementom układu. Nie ma więc
skład kitu AVT-2069 i można je
najmniejszej potrzeby rozłączania jakich-
dzeń bez możliwości ich obserwowania,
zamówić oddzielnie.
50 ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97
Rys. 4. Projekt płyty czołowej.
kolwiek kabli. Jednocześnie tranzystor wych polach lutowniczych przełączni- w płycie czołowej. Przełączniki lutujemy
rysunku 3
T9 włącza diodę świecąca D9 sygnalizu- ków S3...S9 i dodatkowe otwory pomię- w sposób pokazany na rysunku 3
rysunku 3
rysunku 3
rysunku 3, dbajÄ…c
jąc trwający odczyt programu. Podobnie dzy polami lutowniczymi przycisków S1, aby zostały zamocowane idealnie pros-
jak zapis, odczyt można w dowolnej S2 i S11 zaznaczamy na filtrze miejsca topadle do płytki i pośrodku punktów lu-
chwili przerwać naciskając przycisk RE- do przewiercenia otworów pod te ele- towniczych. Wskazane może się okazać
SET. menty. UWAGA! Nie należy tym razem użycie ekierki. Przycisków S1, S2 i S11
używać do tego celu wiertła, bo narzę- na razie nie lutujemy, ale tylko przykręca-
Montaż i uruchomienie
dzie to mogłoby spowodować uszkodze- my je do płyty czołowej. Składamy teraz
Mozaika ścieżek płytki drukowanej nie delikatnej warstwy metalizacji po- płytkę układu z filtrem (nie zapominając
oraz rozmieszczenie elementów ukaza- między stronami płytki. Najlepiej wyko- o dołączeniu kabla taśmowego do złącza
rysunku 2
ne zostały na rysunku 2 rzystać do zaznaczenia punktów na filt- Z1) i dopiero teraz zajmiemy się przycis-
rysunku 2.
rysunku 2
rysunku 2
Zanim jednak cokolwiek wlutujemy rze grubą igłę, ale i nią należy posługiwać kami. Doginamy ich końcówki tak, aby
w płytkę wykorzystamy ją jako matrycę się z największą ostrożnością! dotykały do pól lutowniczych i lutujemy.
do przygotowania płyty czołowej. Płytę Następnie wykonujemy montaż ele- Jak zwykle przy montażu układów
czołową wykonamy, jak nie pierwszy już mentów elektronicznych, którego wyko- w obudowie z przezroczystym filtrem
i nie ostatni raz, z filtru o kolorze zasto- nanie nie odbiega niczym od montażu in- proponujemy wykorzystanie przygoto-
sowanych diod. Płytkę drukowaną ukła- nych urządzeń opisywanych w EdW. wanego rysunku (rys. 4
rys. 4
rys. 4
rys. 4
rys. 4), który po prze-
du musimy złożyć z filtrem, dokładnie  Schody zaczną się dopiero przy mon- niesieniu metoda kserograficzna na prze-
dopasować i zabezpieczyć przed przesu- tażu przełączników. Czynność tą musimy zroczystą folię, umieszczamy pomiędzy
nięciem kawałkami taśmy samoprzylep- wykonać wyjątkowo starannie, aby prze- płytką układu a filtrem.
nej. Następnie przez otwory w środko- łączniki  trafiły w otwory wykonane Ostatnią czynnością jest dokręcenie
wszystkich przełączników do płyty czoło-
wej. Cała konstrukcja jest na tyle mocna,
ze całkowicie zbędne jest stosowanie
dodatkowych śrub czy tulejek dystanso-
wych.
Autor wprowadził też pewną modyfi-
kację układu programatora. Na płytce
modułu AVT-2069 przewidziano miejsce
na potencjometr 470kW...1MW. Potenc-
jometr taki może być dołączony przewo-
dami do płytki programatora zamiast
znajdujÄ…cego siÄ™ tam rezystora R2. Umo-
żliwi to płynną zmianę częstotliwości ze-
gara programatora.
Pozwoli to uzyskać albo większą pre-
cyzję (mała szbkość przy nagrywaniu -
duża przy odtwarzaniu), albo przyspieszy
proces programowania (duża szbkość
przy nagrywaniu - mała przy odtwarza-
niu).
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Zbigniew Raabe
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
Komplet podzespołów z płytką jest
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
dostępny w sieci handlowej AVT
jako "kit szkolny" AVT-2069.
jako "kit szkolny" AVT-2069.
jako "kit szkolny" AVT-2069.
jako "kit szkolny" AVT-2069.
jako "kit szkolny" AVT-2069.
51
ELEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 2/97