Miniradiotester KF
M
i
n
i
r
a
d
i
o
t
e
s
t
e
r
K
F
Miniradiotester KF
M
i
n
i
r
a
d
i
o
t
e
s
t
e
r
K
F
2646
2
6
4
6
2646
2
6
4
6
Do czego to służy? Płytka urządzenia jest tak zaprojektowana, (detektor) oraz generator układu przemiany -
Fabryczne radiotestery to urządzenia dość że po rezygnacji z wkładki układ można zmon- wykonano na dość popularnym dzisiaj ukła-
drogie i skomplikowane, które w praktyce tować na jeden wybrany zakres częstotliwości dzie scalonym NE602 (612). Układy te
mogą zastąpić kilka specjalizowanych przy- i wykorzystywać jak normalny odbiornik (NE/SA 602/612) są wykorzystywane m.in.
rządów pomiarowych. Najprostsze z nich za- o bezpośredniej przemianie częstotliwości. w kilku kitach AVT.
wierają najczęściej, oprócz generatora w.cz., W każdym razie nawet taki uproszczony Warto przypomnieć, że w strukturze tych
mierników częstotliwości i poziomu napięcia radiotester może być wykorzystany jako ge- układów znajduje się wzmacniacz różnicowy
(mocy), także tor odbiornika radiowego nerator w.cz. lub odbiornik umożliwiający sterujący mieszaczem zrównoważonym,
z wymiennymi wkładkami pomiarowymi lub (z anteną) odbiór nie tylko stacji amator- oscylator/separator i skompensowane ter-
przełączanymi blokami na różne zakresy czę- skich, ale także profesjonalnych, pracujących micznie obwody polaryzujące. Ważną zaletą
stotliwości. Dzięki takim radiotesterom moż- telegrafią bądz
emisją jednowstęgową jest niski współczynnik szumów, niski pobór
na dokonywać sprawdzenia sprzętu radioko- i dwuwstęgową; może także pełnić rolę falo- prądu oraz wysoka częstotliwość pracy. Po-
munikacyjnego (odbiorników, nadajników, mierza do skontrolowania np. niepożądanych niżej najważniejsze parametry tych układów:
transceiverów...). emisji emitowanych przez domowy nadajnik. - maksymalna częstotliwość pracy: 500MHz,
Najdroższe z takich urządzeń, przewyż- - napięcie zasilania: 4,5...9V,
szające ceną dobrej klasy samochód, są wy- Jak to działa? - typowy pobór prądu: 2,4mA,
posażone w wiele mniej lub bardziej przydat- Schemat blokowy urządzenia pokazano na - minimalna częstotliwość pracy wewnętrz-
nych funkcji, w tym m.in. szerokopasmowe rysunku 1. nego oscylatora: 200MHz,
analizatory widma współpracujące z drukar- A
atwo zauważyć, że mamy tutaj do czy- - typowe wzmocnienie przemiany: 14dB
kami lub portem RS232 komputera. Pozna- nienia z odbiornikiem o bezpośredniej prze- (przy 50MHz),
nie wszystkich funkcji pomiarowych takiego mianie częstotliwości. - impedancja wejścia/wyjścia: 1,5k&!.
kombajnu wymaga czasu oraz wprawy, którą Schemat elektryczny układu z wykorzy- Warto wiedzieć, że wejście, wyjście oraz
zdobywa się podczas prac pomiarowych czy staniem trzech popularnych układów scalo- sposób wykonania generatora mogą być rea-
serwisowych. nych i jednego tranzystora FET pokazano na lizowane na wiele sposobów (symetrycznie
Autor długo zastanawiał się, czy propono- rysunku 2. Najważniejsze bloki - mieszacz
wane urządzenie nazwać radiotesterem, czy Rys. 1 Schemat blokowy
odbiornikiem KF, jednak w końcu pozostał
przy pierwszej nazwie. Pomimo prostej kon-
strukcji, układ może spełnić rolę wielopa-
smowego testowego odbiornika KF umożli-
wiającego z szerokopasmową anteną odbiór
sygnałów CW/SSB w zasadzie dowolnie wy-
branego zakresu KF, jak również dostarcze-
nie sinusoidalnego sygnału w.cz. w takim sa-
mym zakresie, co odbiornik KF, a więc -
w zależności od zastosowanych wkładek - od
najniższych częstotliwości KF, czyli od
160m do 10m, tzn. od około 1,5MHz aż po
30MHz, a z nieco gorszym efektem do ponad
50MHz (6m), czy nawet inne zakresy
VHF/UHF - z dodatkowym konwerterem.
Elektronika dla Wszystkich
Sierpień 2002 49
i niesymetrycznie). Wejścia w.cz. NE602 są Przy odbiorze sygnałów jednowstęgowych 3kHz. Zasada działania takich filtrów wraz
symetryczne (nóżki 1 i 2 można zamieniać SSB trzeba ustawić częstotliwość generatora z niezbędnymi wzorami do obliczeń była
miejscami) oraz już spolaryzowane wewnę- dokładnie na częstotliwości odbieranej. Na w ostatnim czasie obszernie publikowana na
trznie - nie powinny być dodatkowo zewnę- przykład, jeżeli częstotliwość sygnału SSB łamach naszego pisma.
trznie polaryzowane stałoprądowo. Wyjścia wynosi 7060kHz, to taka sama powinna być Właściwy wzmacniacz małej częstotliwo-
4 i 5 są również polaryzowane wewnętrznie częstotliwość sygnału generatora. W tym ści również jest zrealizowany na popularnym
i mogą być bez obawy zamieniane miejsca- przypadku chwilowe wartości częstotliwości układzie LM386, też niewymagającym ko-
mi. W strukturze układu scalonego znajduje odbieranej, występujące w zakresie 7057 mentarza.
się generator, który zapewnia oscylacje w za- ...7059,7kHz, dadzą dudnienia akustyczne Układ modelowy, przedstawiony na zdję-
kresie do około 200MHz z użyciem przestra- w przedziale 0,3...3kHz. W celu wydzielenia ciu, był przystosowany do pasma 40m (7-
janego obwodu rezonansowego. użytecznego sygnału spośród wielu innych sy- 7,1MHz z niewielkim zapasem). Wybór pa-
Przy zakresach pracy powyżej 200MHz gnałów występujących na wyjściu mieszacza, sma 40m był podyktowany aktualną potrzebą
należy doprowadzić poprzez kondensator do bezpośrednio po nim stosuje się układy filtrów autora. Poza tym jednopasmowy odbiornik
wyprowadzenia 6 sygnał z zewnętrznego ge- m.cz. oraz wzmacniaczy akustycznych o pa- o takim zakresie nie był jeszcze publikowany
neratora o amplitudzie 200...300mV i często- smie przenoszenia ograniczonym do wartości i nie występuje w ofercie AVT. Warto wie-
tliwości do 500MHz. 300...3000Hz (w przypadku SSB) lub do war- dzieć, że ostatnio dobra propagacja sprzyja
Zasada działania przedstawionego odbior- tości około 1000Hz (w przypadku CW). Za- pracy radioamatorów i w zakresie 40m sły-
nika polega na przemianie częstotliwości sy- miast programowanych charakterystyk filtrów chać wiele stacji polskojęzycznych.
gnału doprowadzonego do gniazda antenowe- p.cz., stosowanych w układach superheterody- Nic nie stoi na przeszkodzie, aby urucho-
go bezpośrednio na sygnał małej częstotliwo- nowych, w tym przypadku potrzebną szero- mić układ na inne interesujące pasmo lub
ści. Mieszacz (detektor) na wejściu takiego kość pasma uzyskuje się poprzez programo- przystosować układ do wymiennych wkładek
układu jest sterowany wejściowym sygnałem wanie pasma przenoszenia wzmacniacza ma- (patrz tabela).
z anteny i sygnałem z generatora przestraja- łej częstotliwości.
nego, pracującego w pobliżu częstotliwości Układ ten, zwany także filtrem aktyw- Montaż i uruchomienie
odbieranej. W efekcie na wyjściu mieszacza, nym, jest zrealizowany na podwójnym Układ elektroniczny został zmontowany na
pośród innych produktów przemiany, wystę- wzmacniaczu operacyjnym. W tym przypad- płytce drukowanej pokazanej we wkładce.
puje również różnica obu doprowadzonych ku od charakterystyki przenoszenia i wzmoc- Rozmieszczenie elementów na płytce po-
częstotliwości leżąca w pasmie akustycznym. nienia wzmacniacza m.cz. zależy, odpowie- kazano na rysunku 3.
Przykładowo przy częstotliwości generatora dnio, selektywność i czułość odbiornika. Dzięki zastosowaniu gniazda DB 9 istnie-
7000kHz sygnały telegraficzne nadawane na Pierwszy wzmacniacz operacyjny jest je możliwość dołączenia potrzebnych warto-
częstotliwości 7001kHz dadzą dudnienia wykorzystany jako przedwzmacniacz m.cz. ści LC w celu uzyskania odpowiedniego za-
o częstotliwości 1kHz i, odpowiednio, sygna- sygnałów z wyjścia NE602, zaś drugi kresu pracy. Niestety, im więcej potrzebuje-
ły nadawane na częstotliwości 7002kHz - du- wzmacniacz pełni rolę filtru o regulowanej - my podzakresów, tym więcej musimy użyć
dnienia o częstotliwości 2kHz, itd. Identycz- za pomocą potencjometru - charakterystyce wtyków DB9, do których należy dolutować,
ny efekt wystąpi przy częstotliwości wejścio- przenoszenia. Dla sygnałów CW szerokość według rysunku 4, elementy LC.
wej 6599 i, odpowiednio, 6598kHz. pasma powinna być poniżej 1kHz (w zależ- Jeżeli będziemy wykorzystywali wkładki,
ności od upodobań operatora), zaś przy sy- to należy zrezygnować z montażu na płytce
gnałach fonicznych powinna wynosić około elementów oznaczonych gwiazdką.
Rys. 2 Schemat ideowy
Elektronika dla Wszystkich
50 Sierpień 2002
Przedstawiony na zdjęciu modelowy W przypadku większego zainteresowa-
układ jest przystosowany do pracy w pasmie nia układem autor gotów jest zaprojektować
Wykaz elementów
40m. Ponieważ zakres zmian generatora dodatkowy konwerter, który dołączony
w tym pasmie mieści się w zakresie 7,0- w miejsce wkładki zakresowej spowoduje
Rezystory:
7,1MHz, można było zamiast występującej rozszerzenia zakresów pracy CW/SSB na
R2, R17 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10k&!/A
R
2
,
R
1
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
k
&!
/
A
w spisie elementów i na schemacie diody po- popularne pasma 2m czy 70cm.
jemnościowej BB139 użyć popularnej i ta- Trzeba pamiętać, że radiotester powinien R3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&!
R
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
k
&!
niej diody BB105. być zasilany napięciem dobrze filtrowanym
R4, R5, R6, R9, R10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4,7k&!
R
4
,
R
5
,
R
6
,
R
9
,
R
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
,
7
k
&!
UrzÄ…dzenie po zmontowaniu w zasadzie i stabilizowanym. Przy niezadowalajÄ…cej fil-
R7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1M&!
R
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
M
&!
nie wymaga regulacji, chyba że komuś bar- tracji pojawi się charakterystyczny przy-
R8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680&!
R
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
6
8
0
&!
dzo zależy na uzyskaniu pokrycia innego za- dz
więk, zaś przy niedostatecznej stabilizacji -
kresu częstotliwości bądz
przesunięcia zakre- dewiacja częstotliwości odbieranego sygnału R11, R12, R15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .220k&!
R
1
1
,
R
1
2
,
R
1
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
2
2
0
k
&!
su w górę lub dół. Ponadto, w zależności od na skutek zmian częstotliwości generatora.
R13, R19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3k&!
R
1
3
,
R
1
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
,
3
k
&!
zastosowanych cewek (dławików), które
R14 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100k&!
R
1
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
k
&!
charakteryzujÄ… siÄ™ odpowiedniÄ… tolerancjÄ…,
R16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1k&!
R
1
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
k
&!
może zajść konieczność korekcji wartości
kondensatorów.
R18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10&!
R
1
8
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
&!
Wyjściowe gniazdo w.cz. umożliwia dołą-
R20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47k&!/B
R
2
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
k
&!
/
B
czenie miernika częstotliwości bądz
odbiór
sygnału generatora, np. do sprawdzenia inne-
Kondensatory:
go odbiornika czy zdjęcia charakterystyki
w.cz. jakiegoś czwórnika, np. filtru w.cz.
C1, C2, C5, C7, C8, C9, C26 . . . . . . . . . . . . . . .Tab.
C
1
,
C
2
,
C
5
,
C
7
,
C
8
,
C
9
,
C
2
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
a
b
.
C3, C4, C6, C12, C25 . . . . . . . . . . . . . . . . . .100nF
C
3
,
C
4
,
C
6
,
C
1
2
,
C
2
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
n
F
C10 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10pF
C
1
0
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
p
F
Rys. 3 Schemat montażowy
C11 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1nF
C
1
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
n
F
Rys. 4
C13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3,3nF
C
1
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
3
,
3
n
F
Najlepsza jest antena zestrojona na dane
C14, C15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .180pF
C
1
4
,
C
1
5
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
8
0
p
F
pasmo, choć może być wielopasmowa, np.
C16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/16V
C
1
6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
F
/
1
6
V
kilka dipoli podłączonych równolegle do ka-
C17, C18, C19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10nF
C
1
7
,
C
1
8
,
C
1
9
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
n
F
bla, czy specjalne konstrukcje typu W3DZZ,
G5RV... Przy użyciu najprostszej anteny
C20, C22 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1µF/16V
C
2
0
,
C
2
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
F
/
1
6
V
w postaci kilkunastometrowego przewodu
C21 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470µF/16V
C
2
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
4
7
0
F
/
1
6
V
zawieszonego między oknem a np. wysokim
C23 . .10nF (dobrać w zależności od wzmocnienia US3)
C
2
3
.
.
1
0
n
F
(
d
o
b
r
a
ć
w
z
a
l
e
ż
n
o
Å›
c
i
o
d
w
z
m
o
c
n
i
e
n
i
a
U
S
3
)
drzewem też można uzyskać zadowalający
C24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .100µF/16V
C
2
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
0
F
/
1
6
V
odbiór i to nie tylko lokalnych stacji.
Generalnie rzecz biorąc, jakość odbioru
C27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10µF/16V
C
2
7
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
0
F
/
1
6
V
na odbiorniku o bezpośredniej przemianie
częstotliwości będzie gorsza na wyższych
Inne:
zakresach ze względu na niewystarczającą
L1, L2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Tab.
L
1
,
L
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
a
b
.
stabilność częstotliwości generatora w.cz.
DB9
D
B
9
Andrzej Janeczek
US1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .NE 602 (612)
U
S
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
N
E
6
0
2
(
6
1
2
)
US2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .TL082
U
S
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
T
L
0
8
2
Pasmo C1 C2 C5 C7 C8 C9 L1 L2US3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .LM386
U
S
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
L
M
3
8
6
160m 1nF 3,3nF 220pF 10nF 180pF 180pF 10uH 22uH
US4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7806
U
S
4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
7
8
0
6
80m 150p 680p 150p 10nF - 150pF 8,2uH 15uH
D1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BB139 + Tab.
D
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
B
B
1
3
9
+
T
a
b
.
40m 91pF 470pF 150pF 68pF - 150pF 4,7uH 4,7uH
D2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1N4148
D
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
N
4
1
4
8
30m 91pF 470pF 100pF 15pF - 100pF 2,2uH 2,2uH
20m 47pF 220pF 47pF 15pF - 47pF 2,2uH 2,2uH
17m 56pF 270pF 47pF 10pF - 22pF 1uH 2,2uH
15m 47pF 270pF 33pF 10pF - 47pF 1uH 1uH
Komplet podzespołów z płytką jest
12m 33pF 180pF 33pF 10pF - 33pF 1uH 1uH
dostępny w sieci handlowej AVT ja-
10m 27pF 150pF 22pF 10pF - 22pF 1uH 1uH
6m 6,8pF 6,8pF 15pF 6,8pF - 22pF 0,47uH 0,47uH
ko kit szkolny AVT-2646
Elektronika dla Wszystkich
Sierpień 2002 51