Tradycyjny rytuał picia yerba mate
Picie yerba mate jest czynnością rytualną, symbolem przyjaz
ni i gościnności, w której uczestniczy
cała rodzina i przyjaciele. Zaproszenie do wspólnego "mate con bombilla" jest dużym
wyróżnieniem i w jakimś sensie odpowiednikiem "fajki pokoju" Indian Północnoamerykańskich.
Yerba mate pija się w Mate, czyli naczyniu z wydrążonej i wysuszonej tykwy Lagenaria. Pieniący
się napar pije się ze wspólnego naczynia przez bombillas  metalowe rurki, u dołu zakończone
kulistymi sitkami. Słomkę taką wymienia się co 3-4 miesiące. Niektóre słomki są wykonane
z czystego złota, srebra czy innego szlachetnego metalu i nie wymagają wymiany.
Dla ludzi w Ameryce Południowej w zasadzie każda chwila jest dobra dla kilku łyków tego
niezwykłego napoju. Na ulicach Paragwaju i Argentyny można natknąć się na automaty z ciepłą
wodÄ… specjalnie przeznaczonÄ… do Mate.
Jeśli kiedykolwiek zdarzy Ci się pić Yerba Mate w krajach, w których uchodzi ona za tradycyjny
napój, radzimy zapoznać się z podstawowymi regułami, by ustrzec się faux pas.
1. Nie proÅ› o cukier
Wiele osób jest przyzwyczajonych do picia kawy czy herbaty z cukrem i jest to zupełnie normalne.
Rzecz jasna jeśli pijesz yerba mate z cukrem - również nic strasznego się nie dzieje. Jednak jeśli
pijesz yerba mate razem z ludz
mi, którzy cię nią poczęstowali możesz narobić sobie sporego
kłopotu prosząc o cukier. Nawet o tym nie myśl.
2. Nie mów, że picie mate jest niehigieniczne
Możesz czuć się niekomfortowo popijając yerba mate przez tą samą bombillę (rurkę), przez którą
piją wszyscy pozostali. Na tym jednak polega rytuał picia yerba mate i dlatego porównuje się go
z paleniem "fajki pokoju". Jeśli nie chcesz się z kimś zaprzyjaz
niać, po prostu nie pij z nim yerba
mate, ale nigdy nie mów, że jest to niehigieniczne.
3. Nie mów, że yerba mate jest za gorąca
Jeśli inni współtowarzysze nie narzekają na temperaturę yerba mate, jest to nie na miejscu by prosić
o ostudzenie, lub czekać by wystygła.
4. Nie pozostawiaj Mate, w której został jeszcze napar
Mimo wyraz
nego podobieństwa Mate i fajki pokoju, występują tu jednak pewne różnice. Jeśli
w przypadku fajki jedna osoba zaciÄ…ga siÄ™ dymem i podaje jÄ… dalej - w przypadku Mate musisz
wypić cały napar dopóki nie usłyszysz odgłosu "siorbnięcia", który wskazuje na to, że naczynie jest
już puste.
5. Nie wstydz
siÄ™ z powodu tego dz
więku
Wszystko jest w porządku jeśli w taki sposób "siorbniesz" i nawet nikt nie zwróci na to uwagi.
6. Nie mieszaj zawartością Mate
Po prostu nie mieszaj :-)
7. Nie zaburzaj kolejności podawania Mate
Mate podaje się z ręki do ręki kolejno tak jak obracają się wskazówki w zegarach. Jeśli zostałeś
poczęstowany, po dz
więku "siorbnięcia" przekaż Mate osobie, która cię częstowała, by ta napełniła
Mate ponownie wodą. Jeśli jednak osoba obok ma własną wodę do napełnienia Mate - podaj pustą
Mate właśnie jej.
8. Nie spowalniaj rytmu picia yerba mate
Picie yerba mate w samotności jest znakomitym sposobem na medytację nad różnymi sprawami
Twojego życia. Yerba mate pije się wtedy powoli, myśląc o czymkolwiek co przychodzi do głowy.
Picie yerba mate razem z innymi jest jednak trochÄ™ inne. EsencjÄ… takiego picia nie jest medytacja,
rozmyślanie nad życiem, ale raczej integracja. Podczas picia Mate ludzie mówią, śmieją się,
dyskutują ze sobą... Dlatego nie zapominaj podczas tych rozmów o wypiciu swojej Mate, bowiem
inni z pewnością czekają na swoją kolej.
9. Nie potępiaj serwującego Ci yerba mate za to, że pierwszy się napił
Jeśli powiesz, że osoba podająca Ci yerba mate jest niekulturalna, bowiem przygotowała Mate
i pierwsza z niej pije, sam(a) skazujesz siÄ™ na bycie niekulturalnÄ…. Pierwszy napar jest
najmocniejszy, dlatego ten kto pierwszy pije, tak jakby daje przysługę całej reszcie.
[y
ródło: http://www.noborders.net/mate/rules.html, 16.11.2006]
Przyrządzanie yerba mate na sposób
paragwajski
Artykuł naszego przyjaciela z Paragwaju dotyczący picia yerba mate :-)
W końcu zebrałem się w sobie, żeby napisać, jak się  robi mate . Całe życie myślałem, że wiem,
ale mnie wyprowadzono z błędu. Teoretycznie w różnych miejscach są instrukcje obsługi, ale ja
sam nigdy nie umiałem tych instrukcji przełożyć na czyny i w efekcie robiłem tak, jak mi się
zdawało.
Grzała baba mate, nie wiedziała jak, a dziad wiedział i powiedział, a to było tak:
Woda
Tutaj sprawa jest mniej lub więcej prosta. Do mate trzeba wody ciepłej, od 60 do 80 stopni. Jaka to
ma być woda, najlepiej sobie uzmysłowić, jeśli wyobrazimy sobie jak, była przygotowywana
kiedyś. Był kociołek lub czajniczek, który stawiano na ogniu i kiedy woda zaczynała się burzyć
zalewano zioła, potem czajniczek/kociołek stawiano blisko ognia, żeby woda była ciepła, ale nie
wygotowała się. Oczywiście w warunkach dzisiejszych trudno jest to powtórzyć ten eksperyment,
więc robi się dużo prościej (w ogóle Paragwajczycy są ludz
mi, którzy mają tendencję do
maksymalnego upraszczania sobie życia). Po prostu gotuje się wodę, a potem się czeka trochę, aż
ostygnie do tych 80-60 stopni, wlewa się ją do termosu i zalewa ziółka. Można też postawić czajnik
na maleńkim gazie.
Do tereré woda musi być po prostu zimna, im zimniejsza, tym lepsza. PorzÄ…dna tereré przy
pierwszym łyku aż zatyka, ale nie ma obowiązku się tak mordować, jeśli ktoś nie lubi. Po prostu
tereré jest smaczniejsza, gdy woda jest zimniejsza. Tutaj wszÄ™dzie w biurach i hotelach stojÄ…
dystrybutory z wodą (zupełnie takie same, jak w Europie czy Stanach z wielką niebieską butlą na
górze). Z nich nalewa się wodę do termosu. Można do tego termosu nawrzucać lodu. Termosy do
mate i terere różnią się dość znacznie - do mate używa się termosów zwyczajnych
z termoizolującym wkładem, a do terere termosy są większe i plastikowe. (ale o termosach będzie
kiedy indziej)
Dlaczego nie powinno się zalewać yerby wrzątkiem?
Zalanie suszu yerba mate wrzątkiem spowodowałoby tzw. zabicie yerby. Pierwsze zalanie byłoby
bardzo mocne, ale równocześnie yerba straciłaby większość swoich właściwości. Dodatkowo susz
w naczynku zbiłby się bardziej i woda filtrowałaby się ciężej. Najlepsza temperatura wody do
zalania yerby polecana przez producentów to ok. 70-85°C
Zasypka
Sypiemy do guampy czy tykwy czy co tam kto ma pod ręką dużo mate. Tak spokojnie pół, albo
więcej naczynia powinno być zapełnione ziołami. Jest tak, nie dlatego, że mamy pić mate-szatana,
ale dlatego, że moc zasypki będziemy zużywać na raty. Czyli nie tak jak herbatę lub kawę na full
power, tylko za każdym nalaniem będziemy wyciągać po trochu. Jest to oczywiście również
związane z ułatwianiem sobie życia, można by nasypać tyle, ile jest potrzebne na raz, potem umyć
naczynie, potem znowu zalać i tak dalej. Tyle, że picie mate/terere jest czynnością powtarzalną
a nie jednorazową. Więc człowiek nie będzie co 10 minut biegał i czyścił ten kubek. Robi się to raz
- dwa w ciÄ…gu dnia.
Formowanie
Nasypane zioła należy uformować w naczyniu w specyficzny sposób. Zioła powinny być ułożone
ukośnie - z jednej strony powinny sięgać szczytu naczynia, a z drugiej odsłaniać dno. Jest to
potrzebne żeby jak największa ilość mate miała kontakt z wodą jednocześnie, przy okazji pozwala
kontrolować ilość cieczy w naczyniu. Jeśli ułożymy mate poziomo, równolegle do dna naczynia
cała woda będzie nam w to wsiąkać i powstanie coś w rodzaju błota. Przy formowaniu bardzo
przydaje się bombilla, bo za jej pomocą można przyciskać mate do ścianki naczynia.
Zalewanie
I teraz najważniejsze. Zalewanie - uwaga pierwsza - lejemy zawsze tylko tyle, ile możemy na raz
wypić. Nie zostawiamy cieczy w naczyniu, bo wtedy woda naciągnie i mate będzie niedobra.
Zalewanie - uwaga druga - lejemy nie na mate, tylko jak najwięcej na to odsłonięte dno. Z czasem
co prawda zioło w naczyniu się wypoziomuje, ale im póz
niej tym lepiej, zresztą możemy też w ten
sposób kontrolować moc płynu jaki pijemy, manipulując kubkiem i zmniejszając powierzchnię
kontaktu wody z płynem. Jeśli fusy wypoziomują się, wyrównujemy powierzchnię zioła bombillą.
Prawdziwi materos zawsze najpierw leją tak, żeby zioło wciągnęło całą wodę, piją dopiero od
drugiego zalania. Ja natomiast bardzo lubię świeżą mate zalaną wodą, więc piję od razu.
Picie
Jak zostało już wyżej powiedziane, wypijamy wszystko, co się znajduje w naczyniu, nie
zostawiamy w nim nic cieczy, aż do następnego zalania. Sam zrozumiałem to dopiero po tym, jak
wywaliłem sobie cały kubek terere na klawiaturę laptopa.
Pije się przez cały czas, jest to czynność bardzo przyjemna, zdrowa, zastępuje palenie papierosów,
dłubanie w nosie, obgryzanie paznokci, polerowanie orzeszków i drapanie po głowie, czyli dość
skutecznie zajmuje ręce i umysł.
Trzeba też pamiętać, że picie mate/terere jest czynnością społeczną, więc zawsze kilka osób pije
z jednego kubka po kolei, każdy ciągnie do dna i oddaje temu, kto nalewa. Ale to już temat na
osobnÄ… notatkÄ™.
Autor: Ta Mok
Mate - yerba mate na ciepło
Poniżej przedstawiamy tradycyjny sposób parzenia Yerba Mate, nazywany po prostu Maté. Jest to
napar przygotowany i pity na gorÄ…co.
1. WypeÅ‚nij tykwÄ™ (lub kubek) w 3/4 objÄ™toÅ›ci suszem Yerba Maté
Pajarito
2. Stukając lekko dłonią o naczynie umieść
susz po jednej stronie tykwy, tak by
utworzyć po przeciwnej stronie wolne
miejsce na wodÄ™
3. Wlej do tykwy letnią wodę, tak by tylko zwilżyła susz (nie do pełna),
poczekaj krótką chwilę, by woda wsiąkła w Yerba Mate
4. Włóż do naczynia bombillę (rurkę),
a następnie dopełnij wodą o temperaturze
ok. 70°C (trochÄ™ poniżej temperatury
wrzenia).
5. UzupeÅ‚niaj tykwÄ™ wodÄ… o temperaturze 70°C (najlepiej w tym celu
używać termosu). Nie mieszaj zawartością naczynia. Raz przygotowany
napar pozwala na kilku - kilkunastokrotne dopełnianie wodą.
Terere - yerba mate w upalne dni
Tereré jest napojem niezastÄ…pionym w upalne dni. PrzyrzÄ…dza siÄ™ go na zimno. Skutecznie gasi
pragnienie i pobudza. Jak Yerba Mate w każdej postaci, jest z
ródłem witamin i minerałów, dlatego
polecany jest przy wysiłku fizycznym, by uzupełniać utracone składniki mineralne.
Specjalnie do przygotowywania tereré oferujemy PaÅ„stwu Yerba Mate Pajarito z dodatkiem limonki
i mięty lub z aromatycznymi ziołami. Produkty te są w 100% naturalne (bez dodatku sztucznych
aromatów).
Sposób przygotowania naczynek wykonanych
z tykwy
Nową tykwę należy odpowiednio przygotować aby pita yerba nabrała właściwego aromatu:
1. Napełniamy tykwę do 2/3 poj. suszem yerba mate.
2. Zalewamy gorÄ…cÄ… (nie wrzÄ…cÄ…!) wodÄ….
3. Odstawiamy na jeden dzień.
4. Wyrzucamy zawartość, płuczemy naczynko i wyskrobujemy resztki włókien ze ścianek.
5. Zabieg powtarzamy jeszcze raz.
Należy pamiętać, aby codziennie opróżnić tykwę i wyparzyć ją przez kilka sekund gorącą wodą
(oczywiście tylko wtedy jeśli z niej korzystaliśmy:)).
Sposób przygotowania naczynek wykonanych
z drewna Palo Santo
Drewno Palo Santo poddane działaniu wody może pękać, dlatego przed użyciem naczyń z palo
santo należy je specjalnie przygotować.
Przed użyciem naczynia, należy starannie wetrzeć w wewnętrzne ścianki masło. Tak przygotowane
naczynie odstawić na kilka dni w ciepłe miejsce, wcierając jeszcze masło co jakiś czas. Po tym
czasie należy zebrać nadmiar tłuszczu, np. papierowym ręcznikiem i sporządzić w naczyniu nasz
ulubiony napar - yerba mate.