Tradycje polskiej bankowości




















Pierwsze formy bankowości w Polsce zaczęły pojawiać się w XV wieku. Pierwszy w Polsce był Bank Pobożny założony przez Piotra
Skargę. Specjalizował się w udzielaniu nisko procentowych pożyczek pod zastaw nieruchomości.
Rozwój banków nastąpił w Warszawie w XVIII w. Powstawały tam domy bankowe . Trudniły się one przyjmowaniem depozytów od

właścicieli ziemskich, udzielały im pożyczek, oraz obsługiwały handel i przemysł.
W 1766 r. Powstała Mennica Warszawska zajmująca się biciem monet, medali, orderów i pieczęci. (W okresie okupacji mennica
przeszła pod zarząd niemiecki. Po wojnie pierwsze monety zaczęto bić od 1953 r. )
W 1828 r. został założony Bank Polski , który pełnił funkcję banku centralnego ( zajmował się emisją pieniądza, ale także prowadził
zakrojoną na szeroką skalę działalność kredytową i pełnił inne funkcje banku komercyjnego).

Historyczną datą dla polskiej bankowości jest rok 1870
powstał wówczas pierwszy polski bank, ukonstytuowany jako spółka akcyjna

był to Bank Handlowy S.A. Rozwijał się on bardzo szybko. Był to bank uniwersalny, finansujący głównie przemysł, handel i koleje.
Na terenie zaboru pruskiego i austriackiego prawo bankowe było bardziej liberalne. Istotny problem sprawiała konkurencja ze strony
silnych banków niemieckich, austriackich, a także innych krajów (min. Belgii, Francji, Anglii). W tej sytuacji pierwsze rozwinęły się

polskie banki spółdzielcze i samopomocowe.
W zaborze pruskim w 1861 roku powstałBank Ludowy. Większość polskich banków ludowych tego zaboru utworzyła w 1885 roku
Bank Związku Spółek Zarobkowych w Poznaniu.
Na terenie Galicji i Śląska Cieszyńskiego powstawały głównie spółdzielnie oszczędnościowo
pożyczkowe.

Ważnym składnikiem ruchu spółdzielczego w zaborze austriackim były także tzw. Kasy Stefczyka. Zwykle zrzeszały one chłopów z
jednej lub kilku wsi i udzielały im taniego kredytu.
W Polsce międzywojennej powstawały nowe banki komercyjne:
W 1918 roku
Pocztowa Kasa Oszczędności
PKO , z której wywodzi się obecny PKO BP , oraz Polski Bank Rolny.
W 1924 roku powstał Bank Polski - prawdziwy bank centralny, który wprowadził nową walutę
złoty (zamiast polskiej marki),

opracowano także pierwsze polskie prawo bankowe.
Istotną rolę w polskim systemie bankowym odgrywał rząd. Wynikało to także z faktu, że rząd był właścicielem wielu dużych banków, w
tym
PKO. W 1929 roku powołano Bank Polska Kasa Opieki S.A. do prowadzenia operacji zagranicznych.
W okresie II wojny światowej i pierwszych lat powojennych nastąpiła zmiana sytuacji polskiego systemu bankowego. Większości

banków nadano inne nazwy. Zostały one także znacjonalizowane, z wyjątkiem banków spółdzielczych, które straciły samodzielność i
zostały poddane kontroli państwowej. Upaństwowione banki stały się narzędziem realizacji polityki państwowej, a przede wszystkim

planów gospodarczych. Celem banków stało się wykonanie, a w pewnych dziedzinach
przekroczenie planów i realizacja odgórnych
założeń, przyjętych przez rządzącą partię i państwo. W takiej sytuacji konkurencja między bankami została uznana za szkodliwą.

Stopniowo zaczęto więc łączyć banki, aż zmniejszono ich liczbę do czterech:
NBP
Narodowy Bank Polski powołany w 10 stycznia 1945 roku
Bank Handlowy S.A., który miał monopol na obsługę większości transakcji związanych z handlem zagranicznym (z wyjątkiem części
transferów dewiz, które były realizowane za pośrednictwem NBP)
Bank Gospodarki Żywnościowej , który udzielał kredyty dla rolnictwa i prywatnej drobnej wytwórczości (powołany w 1975r.)

Bank Polska Kasa Opieki S.A., obsługujący tzw. eksport wewnętrzny (sprzedaż za dewizy towarów na terenie Polski) i niektóre
transakcje zagraniczne.
Lata 80
te wprowadziły szereg zmian;
- usamodzielnienie się banków
-powołanie Rady Banków pod przewodnictwem prezesa NBP
organ

koordynujący działalność banków
-wprowadzenie wymogu oddziaływania banku
stopa procentowa
-ustawa Prawo bankowe z 1982r. stworzyła podstawy do organizowania się
banków o różnej formie własności i różnej specjalności (NBP zajmowało się

działalnością depozytowo
kredytową i było bankiem państwa, pełniło funkcję monobanku)

W 1989r. nastąpiło:
-oddzielnie banku centralnego od bankowości komercyjnej

-na bazie banku centralnego wyłoniono dziewięć banków komercyjnych:
Bank Gdański w Gdańsku
Bank Śląski w Katowicach
Bank Przemysłowo
Handlowy w Krakowie
Bank Depozytowo
Kredytowy w Lublinie

Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi
Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu
Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie
Powszechny Bank Kredytowy w Warszawie

Bank Zachodni we Wrocławiu
-wprowadzenie bardziej liberalnej polityki w zakresie tworzenia banków
-usamodzielnienie się banków
stały się przedsiębiorstwami samodzielnymi,
określającymi stopę procentową, politykę kredytową.

Banki, które przejęły oddziały z sieci NBP, są samodzielnymi, samofinansującymi się jednostkami organizacyjnymi prowadzącymi
działalność, polegającą przede wszystkim na gromadzeniu środków pieniężnych, udzielaniu kredytów i pożyczek pieniężnych oraz
rozliczeń pieniężnych.
Mają również prawo tworzenia spółek prawa handlowego i cywilnego oraz spółdzielni, a także podejmowania działalności gospodarczej
w innych formach. Każdy bank może swobodnie decydować o przedmiocie i zakresie swojego działania i stosownie do własnej woli

oferować swoje usługi.

W 1989 i 1990r. ponad 100 grup inicjatywnych przystąpiło do tworzenia banków. W 1989r. przedsiębiorstwa państwowe powołały BIG
S.A. reaktywowano też Bank Gospodarstwa Krajowego.

Na dużą uwagę zasługuje powołanie Ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych z 29 sierpnia 1997r. , na mocy której
można powoływać specjalistyczne banki hipoteczne, których podstawową czynnością jest udzielanie kredytów hipotecznych
refinansowanych przede wszystkim ze środków pozyskiwanych z emisji hipotecznych listów zastawnych. Obecnie działają
dwa takie banki:

HypoVereinsbank Bank Hipoteczny S.A. w W-wie (w Polsce reprezentowany jest przez uczestnika Grupy Kapitałowej
HypoVereinsbank
Bank Przemysłowo
Handlowy S.A.
� Polsko
Amerykański Bank Hipoteczny S.A. w Warszawie


Z całą pewnością można stwierdzić, że pozycja i rola banków zmieniła się na przełomie wieków. Historia bankowości potwierdza, że są
to kluczowe instytucje i ogniwo działania gospodarki.