Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 1
ZamKor
BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII
POZIOM ROZSZERZONY
(CHEMIA NIEORGANICZNA)
Czas pracy 45 minut
Za rozwiązanie wszystkich zadań można otrzymać łącznie 30 punktów.
1.1
Zadanie 1. (1 pkt)
Sód i potas są bardzo aktywnymi metalami, co sprawia, że przechowuje się je w odpowiedni sposób (za-
zwyczaj w zamkniętych naczyniach pod warstwą oleju parafinowego lub nafty). Metale te pozostawione
na powietrzu bardzo szybko pokrywają się jasnym nalotem, a spalane w tlenie tworzą związki o wzorach
Na O i KO .
2 2 2
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl odpowiednie oznaczenie literowe w każdym nawiasie.
A. tlenek B. nadtlenek C. ponadtlenek
D.  � E.  I F.  II
Związek o wzorze Na O to ( A , B , C ) sodu, w którym tlen przyjmuje stopień utlenienia ( D , E , F ).
2 2
Związek o wzorze KO to ( A , B , C ) potasu, w którym tlen przyjmuje stopień utlenienia ( D , E , F ).
2
Informacja do zadań 2 3
Przygotowano dwie probówki z bocznym tubusem, do których wsypano rozkruszone kawałki wapienia
i gipsu krystalicznego. Probówki zamknięto szczelnie korkiem, a na tubus nałożono gumowy wężyk, któ-
rego wylot umieszczono w zlewce z wodą wapienną. Zawartości probówek ogrzewano za pomocą palnika.
Opisane doświadczenie ilustruje poniższy schemat.
gips
wapień krystaliczny
woda woda
wapienna wapienna
2.1
Zadanie 2 (1 pkt)
Podkreśl T (tak), jeśli obserwacja jest prawdziwa, lub N (nie)  jeśli jest nieprawdziwa.
W obu probówkach wydziela się bezbarwny gaz, który powoduje mętnienie wody wapiennej. T N
Na ściankach probówki z gipsem krystalicznym pojawiają się krople bezbarwnej cieczy. T N
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 2
ZamKor
3.1
Zadanie 3 (2 pkt)
Napisz (w formie cząsteczkowej) równania reakcji, które zachodzą w probówkach pod wpływem
ogrzewania. Przyjmij, że w sieci krystalicznej produktu reakcji termicznego rozkładu gipsu krysta-
licznego na 2 mole soli przypada 1 mol cząsteczek wody.
Probówka z wapieniem: ................................................................................................................................
Probówka z gipsem krystalicznym: ..............................................................................................................
Informacja do zadań 4 7
W temperaturze pokojowej przeprowadzono doświadczenie, w którym porównano właściwości chemiczne
glinu, tlenku glinu i wodorotlenku glinu.
W tym celu do dziewięciu probówek wprowadzono substraty zgodnie z podanym niżej wykazem:
Probówka 1: Al + H SO Probówka 4: Al O + H SO Probówka 7: Al(OH) + H SO
2 4(stęż.) 2 3 2 4(rozc.) 3 2 4(rozc.)
Probówka 2: Al + NaOH Probówka 5: Al O + NaOH Probówka 8: Al(OH) + NaOH
(aq) 2 3 (aq) 3 (aq)
Probówka 3: Al + H O Probówka 6: Al O + H O Probówka 9: Al(OH) + H O
2 2 3 2 3 2
W niektórych próbach wśród produktów reakcji otrzymano związek koordynacyjny, dla którego przyjmij,
że liczba koordynacji atomu centralnego wynosi 4.
4.1
Zadanie 4 (1 pkt)
Podaj numer lub numery probówek, w których nie zaobserwowano zmian. .........................................
5.1
Zadanie 5 (1 pkt)
Podaj nazwy wszystkich związków zawierających glin, które otrzymano w powyższym doświadczeniu.
.........................................................................................................................................................................
6.1
Zadanie 6 (1 pkt)
Zapisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji zachodzącej w probówce, w której zaobserwo-
wano wydzielanie się gazu.
.........................................................................................................................................................................
7.1
Zadanie 7 (2 pkt)
Uzupełnij poniższą tabelę.
Al Al O Al(OH)
2 3 3
Stan skupienia
(temperatura pokojowa)
Barwa
Charakter chemiczny 
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 3
ZamKor
8.1 8.2
Zadanie 8 (4 pkt)
Do 20 cm3 roztworu pewnej mocnej jednowodorotlenowej zasady YOH o pH = 12, zawierającej doda-
tek alkoholowego roztworu fenoloftaleiny, dodano 200 cm3 roztworu pewnego słabego jednoprotonowego
kwasu HX o pH = 3. Opisane doświadczenie zilustrowano poniższym schematem:
200 cm3 HX, pH = 3
20 cm3 YOH, pH = 12
+ alkoholowy roztwór
fenoloftaleiny
Po dodaniu kwasu do roztworu zasady z dodatkiem fenoloftaleiny zaobserwowano, że malinowa barwa
roztworu w kolbie nie znika. Na podstawie obserwacji postawiono dwie hipotezy:
1. Kwas HX i zasada YOH zostały zmieszane w stosunku niestechiometrycznym, dlatego otrzymany roztwór
ma odczyn zasadowy.
2. Otrzymana w reakcji sól ulega w roztworze wodnym procesowi hydrolizy anionowej.
a) Zweryfikuj hipotezę 1, wykonując odpowiednie obliczenia. Uzasadnij swoją opinię przez podkreś�
lenie właściwego zwrotu w nawiasie i dokończenie zdania.
Obliczenia:
Hipoteza 1 ( była / nie była ) poprawna, ponieważ .....................................................................................
.........................................................................................................................................................................
b) Zweryfikuj hipotezę 2. Używając symbolicznych wzorów, podaj zapis procesu (w formie jonowej
skróconej), jakiemu ulega otrzymana w doświadczeniu sól.
Hipoteza 2 ( była / nie była ) poprawna.
.........................................................................................................................................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 4
ZamKor
9.1
Zadanie 9 (1 pkt)
Fragment sieci krystalicznej diamentu Fragment sieci krystalicznej grafitu
Korzystając ze swojej wiedzy oraz z rysunków przedstawiających fragmenty sieci krystalicznej dia�
mentu i grafitu, oceń poprawność poniższych zdań. Podkreśl T (tak), jeśli zdanie jest prawdziwe, lub
N (nie)  jeśli jest nieprawdziwe.
Diament i grafit to odmiany alotropowe węgla. T N
Typ hybrydyzacji orbitali atomów węgla w diamencie to sp3, zaś w graficie  sp. T N
Diament i grafit tworzą kryształy kowalencyjne. T N
10.1 10.2
Zadanie 10 (2 pkt)
Uzupełnij poniższe zdania dotyczące budowy i właściwości amoniaku. W każdym nawiasie wybierz
i podkreśl właściwą odpowiedz
.
a) Cząsteczka tego związku wykazuje wypadkowy moment dipolowy ( � = 0 , � `" 0 ).
Cząsteczka tego związku ma budowę ( polarną , niepolarną ).
Kąt między wiązaniami w cząsteczce tego związku wynosi w przybliżeniu ( 180� , 109� , 107� ).
b) Związek ten w warunkach normalnych jest ( ciałem stałym , cieczą , gazem ) i ( dobrze , słabo ) roz-
puszcza się w wodzie.
Ma charakter ( kwasowy , obojętny , zasadowy ).
11.1
Zadanie 11 (2 pkt)
Poniżej podano wzory sumaryczne pięciu substancji gazowych otrzymywanych w pracowni laboratoryjnej.
N Cl SO CH NH
2 2 2 4 3
Spośród wymienionych gazów wybierz i zapisz wzory tych, które mogą być zbierane poniższymi
sposobami.
Sposób 1 Sposób 2
H2O
.............................................................. .......................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 5
ZamKor
Informacja do zadań 12 13
Wszystkie fluorowce reagują z wodorem, tworząc fluorowcowodory. W poniższej tabeli podano masy mo-
lowe, temperatury wrzenia (pod ciśnieniem 1013 hPa) oraz długości wiązań dla odpowiednich fluorowco-
wodorów:
Wzór związku Masa molowa, g " mol 1 Temperatura wrzenia, �C Długość wiązania, pm
HF 20 19,9 91,7
HCl 36,5  85,2 127,4
HBr 81  67,2 141,4
HI 128  35,2 160,9
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
Fluorowcowodory wprowadzone do wody tworzą odpowiednie kwasy beztlenowe.
12.1
Zadanie 12 (1 pkt)
Wyjaśnij, dlaczego fluorowodór (pomimo najmniejszej masy molowej) ma najwyższą temperaturę
wrzenia w porównaniu z innymi fluorowcowodorami.
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
13.1
Zadanie 13 (1 pkt)
W podanym zdaniu wybierz i podkreśl odpowiedni wzór lub sformułowanie.
Najmocniejszym kwasem beztlenowym fluorowców jest ( HF , HCl , HBr , HI ), ponieważ wiązanie w czą-
steczce tego kwasu jest ( najdłuższe , najkrótsze ) i dlatego ( najłatwiej , najtrudniej ) ulega rozerwaniu.
14.1
Zadanie 14 (1 pkt)
W trzech nieoznakowanych probówkach umieszczono wodne roztwory soli: węglanu sodu, azotanu(V)
baru i siarczku amonu o tym samym stężeniu.
Z podanego niżej spisu odczynników wybierz i podkreśl wzór tego, który umożliwi jednoznaczną
identyfikację badanych soli. Napisz w tabeli obserwacje potwierdzające obecność tych soli w anali-
zowanych roztworach.
Roztwory wodne substancji: KOH HCl MgCl
2
Obserwacje dla probówki zawierającej roztwór
Na CO Ba(NO ) (NH ) S
2 3 3 2 4 2
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 6
ZamKor
15.1
Zadanie 15 (1 pkt)
W roztworze pomiędzy jonami chromianowymi(VI) i dichromianowymi(VI) ustalił się stan równowagi
chemicznej:
2CrO2 + H O Cr O2 + 2OH
4 2 2 7
�!
Uczeń chciał doświadczalnie sprawdzić, w jaki sposób dodatek kwasu wpłynie na stan równowagi powyż-
szej reakcji.
Uzupełnij poniższą obserwację poprzez podkreślenie odpowiedniego słowa. Odpowiedz
uzasadnij,
odnosząc się do reguły przekory.
Po dodaniu kwasu otrzymano ( żółty , zielony , pomarańczowy ) roztwór.
Uzasadnienie obserwacji: ..............................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
16.1
Zadanie 16 (2 pkt)
Poniżej przedstawiono równanie pewnej reakcji chemicznej:
3K MnO + 2H SO MnO + 2KMnO + 2K SO + 2H O
2 4 2 4 2 4 2 4 2
Napisz w formie jonowej z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis
jonowo�elektronowy) równanie reakcji redukcji i równanie reakcji utleniania zachodzących podczas
tej przemiany.
Równanie reakcji redukcji: ............................................................................................................................
Równanie reakcji utleniania: .........................................................................................................................
17.1
Zadanie 17 (1 pkt)
Żelazo jest znanym już od starożytności metalem o ogromnym znaczeniu gospodarczym.
W suchym powietrzu żelazo nie ulega zmianom. Jego powierzchnia jest bowiem pokryta cienką warstew-
ką, która dzięki swojej szczelności stanowi wystarczająca ochronę przed działaniem tlenu atmosferycz-
nego. Warstewka taka w razie uszkodzenia mechanicznego, np. zadrapania powierzchni, regeneruje się
samoczynnie na skutek reakcji świeżej, odsłoniętej powierzchni z zawartym w powietrzu tlenem.
W zetknięciu z roztworem elektrolitów oraz w wilgotnym powietrzu stopniowo przemienia się w miesza-
ninę uwodnionych tlenków, węglanów i innych soli.
Na podstawie: A. Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej, Warszawa 2010.
Podaj nazwy dwóch procesów, o których mowa w powyższym opisie.
Nazwy procesów: ..........................................................................................................................................
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b
Badanie wyników nauczania z chemii. Poziom rozszerzony
Copyright by ZamKor spółka z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A., Kraków 2014 7
ZamKor
Informacja do zadań 18 20
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane poniższym schematem:
1. NaOH(aq)
NaOH(aq) NaOH(aq) 2. 3% H2O2 NaOH(aq)
parafina
FeCl2(aq) FeCl2(aq) FeCl2(aq) FeCl3(aq)
1. 2. 3. 4.
18.1
Zadanie 18 (1 pkt)
Uzupełnij poniższą tabelę, wpisując barwy użytych roztworów soli żelaza.
Roztwór FeCl Roztwór FeCl
2 3
Barwa
19.1
Zadanie 19 (1 pkt)
Podaj numer lub numery probówek, w których ostatecznie otrzymano czerwonobrunatny osad.
...........................................................................
20.1
Zadanie 20 (2 pkt)
Zapisz w formie cząsteczkowej równania reakcji zachodzących w probówce oznaczonej numerem 3.
1. ....................................................................................................................................................................
2. ....................................................................................................................................................................
21.1
Zadanie 21 (1 pkt)
W roztworze soli zanurzono metalową płytkę. Po pewnym czasie płytkę wyjęto z roztworu, osuszono i za-
notowano obserwacje.
Obserwacje: Na srebrzystoszarej płytce pojawiły się ubytki i osadził się czerwonobrunatny nalot, a roztwór
się odbarwił.
Wybierz i zaznacz schemat, który przedstawia opisane wyżej doświadczenie.
Ag Cu Al Fe
CuSO4(aq) AgNO3(aq) CuSO4(aq) AgNO3(aq)
A. B. C. D.
Dokument pobrany przez: 25087af0d481e50d7a52e9c006498b9824f8a75b