barok100aangelsa

Temat: Na przykładzie wiersza Morsztyna scharakteryzuj styl barokowy.

Barok w Europie: od schyłku XVI w. do połowy XVIII w. Termin pochodzi
prawdopodobnie z języka portugalskiego - oznacza perłę o nieregularnym
kształcie. Kultura barokowa różniła się zasadniczo od renesansu pod względem
idei i formy artystycznej. W miejsce harmonii poszukiwania doczesnego szczęścia
barok traktuje życie człowieka jako etap przejściowy do osiągnięcia życia
wiecznego. Często występuje tematyka religijna, poezja metafizyczna. Obok
tematyki metafizycznej barok dążył do bogactwa i niezwykłości, które przeniosło
się do literatury ze sztuk plastycznych. Sztuka barokowa miała olśnić
czytelnika, oszołomić go i zaszokować.
J.A. Morsztyn - najwybitniejszy polski reprezentant nurtu dworskiego w poezji -
pisał wiersze o tematyce towarzyskiej i miłosnej. Sonet "Do trupa" - w
kunsztownej i wyszukanej formie wypowiada błahe treści. Już sam tytuł ma
szokować czytelnika. Sonet jest zbudowany na zasadzie konceptu, który uwypuklał
harmonijne i antagonistyczne związki pomiędzy zjawiskami. W dwu pierwszych
zwrotkach występują analogie między trupem a człowiekiem zakochanym: trup zabity
"strzałą śmierci" - zakochany "strzałą miłości"; trup ma "związane ręce" -
również zakochany pozbawiony jest wolności. Obu ogarnia ciemność - u jednego
spowodował ją brak promyka nadziei na odwzajemnioną miłość, u drugiego - grobowe
mroki. Dwie następne zwrotki ukazują różnice pomiędzy człowiekiem zakochanym a
martwym: trup milczy - zakochany "kwili", trup jest zimny jak lód - zakochany
płonie ogniem miłości. Nagromadzone w wierszu porównania i kontrastowe
zestawienie trupa i zakochanego prowadzą do wniosku, że lepiej być trupem niż
być nieszczęśliwie zakochanym, bo ten ostatni nie może wyzwolić się z "wiecznych
ogni miłości". Zestawiony zostaje tu spokój umarłego z cierpieniem zakochanego.
W tym sonecie Morsztyn stosuje typowe dla poetyki barokowej środki wyrazu. W
pierwszej zwrotce wprowadza anaforę - powtórzenie tego samego wyrazu w każdym
wersie. Kolejne zwrotki rozpoczyna tym samym słowem. Stosuje przestawny szyk
wyrazów (inwersję), liczne epitety, metafory i metonimie (zastąpienie nazwy
jakiegoś przedmiotu lub zjawiska nazwą innego, będącego z nim w zależności).
Pojawia się także typowa dla baroku peryfraza (zastąpienie nazwy zjawiska przez
jego opisanie). Używa wyszukanego stylu pełnego ozdobników, wprowadza
niecodzienne metafory i oryginalne słownictwo, np. "w śrzożodze", tzn. w upale.
Inne środki stylistyczne charakterystyczne dla baroku występujące u Morsztyna:
- epifora - powtórzenie na końcu
- oksymoron - epitet sprzeczny (suchy ocean, ciepły lód)
- paradoks
- antyteza
- pytanie retoryczne
- gradacja - stopniowanie