Agroturystyka -Polska Izba Agroturystyki Szczecin Zachodniopomorskie
SZANSA ROZWOJU WSI TKWI W AGROTURYSTYCE
09.12.2006.
Właściwie to powyższy tytuł powinien posiadać podtytuł , który mógłby mieć brzmienie agroturystyka
jako środek oraz narzędzie w strategii rządu Rzeczypospolitej do zwalczania bezrobocia strukturalnego,
patologii społecznych, a także ożywienia zapóz
nionych gospodarczo obszarów wiejskich.
Proponuję Państwu cykl artykułów, które mogą w znaczny sposób przybliżyć to, czym naprawdę jest
agroturystyka oraz jakie dziedziny gospodarcze ze sobą wiąże, jakie problemy ekonomiczne, prawne,
ubezpieczeniowe jej towarzyszą, a także jakie efekty wywołuje w gospodarce krajowej. Aby móc
uzmysłowić i przybliżyć socjologiczne oraz naukowe pojęcie agroturystyki, musimy sobie uświadomić, że
agroturystyka jako zjawisko gospodarcze należące do segmentu gospodarki rolnej nie jest już obecnie
alternatywną formą turystyki jak jeszcze do niedawna uważano. Natomiast jest niewątpliwie
alternatywnym sposobem na spędzanie wolnego czasu i wypoczynku dla mieszkańców aglomeracji
miejskich w tym również i dla turystów. Aby znalez
ć odpowiedz na postawione powyżej pytania musimy
dotrzeć do genezy słowotwórczej agroturystyki.
Prawdą jest to ,że na początku było słowo, chociaż nie było ono w ogóle używane w literaturze , a termin
turysta - turystyka pojawia się dopiero pod koniec XIX wieku. Natomiast agroturystyka jako pojęcie
socjologiczno – ekonomiczne i gospodarcze zaczęło funkcjonować pod koniec XX w.
Odkąd pojawiły się wsie, to ludzie, czy to w starożytności, czy też w średniowieczu, a także w czasach
współczesnych, często wyjeżdżali i wyjeżdżają na łono natury dla wypoczynku, nabrania sił i zdrowia, a
także ze zwykłej ciekawości poznania pracy w gospodarstwie rolnym, jego otoczenia, a także obecnie
coraz częściej poznania i utrwalenia kultury wiejskiej, jej folkloru, obrzędu, tradycji, obyczaju itp.
Faktem jest , że wcześniej nikt takiego ruchu społecznego, zachowania i relacji nie nazywał
agroturystyką, chociaż słowo agros jak i tournus istniało już od dawien dawna i w znaczeniu dosłownym
oznaczało zupełnie coś innego, np. agros z greckiego to pole lub uprawiana ziemia (tu agrokultura jako
sposoby uprawy). Natomiast tournus z języka łac. to ruch obrotowy, obrót dookoła lub okrężny ruch, np.
planety. Tak w telegraficznym skrócie można by opowiedzieć o pochodzeniu terminologii obecnie
powszechnie używanej jako agroturystyka.
W naszym kraju przyjęto nazywać agroturystyką każdą działalność polegającą na wynajmowaniu miejsc
noclegowych na wsi. Jest to niesłuszne i jakże mylące pojęcie, ponieważ agroturystyka to przede
wszystkim takie formy wypoczynku i usług , które mają związek z gospodarką, hodowlą, uprawą,
rybołówstwem, ogrodnictwem, sadownictwem itd. Miejscem „uprawy” usług
agroturystycznych jest najczęściej i powinno być czynne gospodarstwo rolne. Pozostałe inne formy
turystyki na terenach wiejskich odbywające się poza granicami gospodarstwa rolnego nazwiemy
turystyką wiejską lub turystyką na wsi.
Jak już wspomniałem, na początku było słowo, dlatego należy zacząć wyjaśnianie od takiego momentu, w
jakim nastąpiło egzemplifikowanie tych nowych terminów i oznaczenie nimi nowych dziedzin działalności
gospodarczych oraz społecznych. I tu następuje rzecz niebywała, bowiem oficjalne zdefiniowanie tego,
czym jest naprawdę agroturystyka, z punktu widzenia gospodarki, ekonomii, socjologii, poza moimi
próbami poczynionymi w 2002 roku, praktycznie nie istnieje. Pozwolę sobie w tym miejscu przytoczyć
Państwu własne definicje, aby lepiej wyjaśnić i przybliżyć Państwu terminy, jakimi w treści artykułu będę
się posługiwał, a co, jak przypuszczam, znacznie ułatwi poznanie istoty zagadnień związanych i
wywodzących się niejako z samej agroturystyki.
AGROTURYSTA - to osoba, która opuszcza miejsce swojego stałego zamieszkania i udaje się (dowolnym
środkiem komunikacji lub pieszo) do gospodarstwa rolnego w celu pobytu, który nie jest związany z
zamiarem osiedlenia się lub zarobkowania. Jednak dopuszcza się możliwość zarobkowania w trakcie
pobytu w gospodarstwie agroturystycznym pod warunkiem, że służy ono obniżeniu kosztów usług w celu
obniżenia kosztów usług podstawowych (nocleg, wyżywienie), bezpośrednio związanych z pobytem
agroturysty.
http://piaszczecin.to.pl Kreator PDF Utworzono 9 June, 2010, 20:11
Agroturystyka -Polska Izba Agroturystyki Szczecin Zachodniopomorskie
AGROTURYSTYKA - to rodzaj uprawiania czynnego wypoczynku przez agroturystów, który jest
realizowany w oparciu o bazę i obszar gospodarstwa rolnego w plenerze wiejskim.
ETNOTURYSTYKA - posiada pewne cechy agroturystyki i odbywa się na odwzorowanej,
charakterystycznej dla danej grupy etnicznej bazie, w plenerze wiejskim oraz jest naśladownictwem
zasad i sposobu życia, ubioru w ramach obrzędu i kultury danej grupy etnicznej, np. wikingowie,
Indianie, kowboje, A
emkowie, Kaszubi itp.) Uczestnicy turystyki etnicznej sami wytwarzają sobie stroje i
budują bazę, tzn. infrastrukturę pobytową.
EKOTURYSTYKA - to rodzaj turystyki , która jest realizowana w oparciu o różne formy poprzez
wyizolowanie człowieka z aglomeracji i pozbawienia go medialnych zdobyczy technicznych ( radio,
telewizja, telefon, magnetowid itp.), na bazie gospodarstwa rolnego, klasztoru, pustelni, skansenu, w
przestrzeni nieskażonego środowiska przyrodniczego, z zastosowaniem diety opartej o żywność
pochodzenia naturalnego, z wykluczeniem technologii przemysłowych.
TURYSTYKA WIEJSKA - to różne formy i rodzaje turystyki sklasyfikowanej, np. pobytowa, wypoczynkowa,
uzdrowiskowa, kwalifikowana itp., która odbywa się na wybudowanej specjalnie dla niej infrastrukturze
turystycznej wkomponowanej w obszar wsi.(baseny, korty, hale sportowe, trasy rowerowe, narciarskie,
kolarskie, skały do wspinaczek itp.)
TURYSTYKA NA WSI - to różne formy i rodzaje turystyki odbywające się na terenie wsi. np.
„wczasy pod gruszą” , plenery artystyczne, integracje itp.
USA
UGA TURYSTYCZNA - AGROTURYSTYCZNA - jest to taka działalność lub działanie, które zmierza do
zaspokojenia wszystkich (podstawowych, pośrednich i bezpośrednich) potrzeb turysty (agroturysty) , a
zostało ono wywołane popytem lub podażą turystyczną ( agroturystyczną).
USA
UGA PARATURYSTYCZNA – PARAAGROTURYSTYCZNA -jest to taka działalność lub działanie,
które zmierza do zaspokojenia dodatkowych potrzeb turysty (agroturysty) i powstaje w wyniku
pojawienia się ruchu turystycznego (agroturystycznego) oraz wypoczynku na terenach wiejskich w
gospodarstwach gościnnych.
RUCH TURYSTYCZNY - AGROTURYSTYCZNY - jest to przemieszczanie się różnorodnych form turystów w
celach zaspokojenia popytu turystycznego (agroturystycznego), co w konsekwencji wywołuje
odpowiednie i potrzebne dla konsumpcji tego ruchu inwestycje, np.: na wsi będą to kanalizacja,
wodociągi, oczyszczalnie ścieków, wypożyczalnie, baseny, restauracje, kręgielnie itp., prowadząc do
równowagi rynkowej.
Jak Państwo zapewne zauważyli, celowo przytoczyłem trzy definicje , które są zbieżne zarówno dla
turystyki jak i dla agroturystyki. Turystyka jest pojęciem szerszym, gdyż turysta może być agroturystą ,
natomiast, jak wynika z definicji, nie zachodzi działanie odwrotne.
Aby ten pierwszy artykuł nie był zbyt długi, pokrótce uzasadnię, dlaczego warto zajmować się
agroturystyką i kto oraz dlaczego powinien to robić, a w następnym artykule przedstawię Państwu tzw.
markowe produkty gospodarstw agro-, etno- i ekoturystycznych.
http://piaszczecin.to.pl Kreator PDF Utworzono 9 June, 2010, 20:11
Agroturystyka -Polska Izba Agroturystyki Szczecin Zachodniopomorskie
Agroturystyką powinni się zająć rolnicy przede wszystkim dlatego, że:
1. coraz trudniej jest utrzymać rodzinę tylko z działalności gospodarstwa rolnego, a problem ten dotyczy
nie tylko małych, kilku hektarowych gospodarstw, ale nawet o wiele większych, w zależności od regionu
kraju,
2. można stosunkowo bez wielkich nakładów uzyskać dodatkowe dochody wolne od podatków i opłat (Dz.
U. nr 5 1995 poz.25 ust.43), a tym samym poprawić poziom, standard i atrakcyjność życia całej rodziny
rolnika,
3. łatwiej jest sprzedać agroturystom i turystom niektóre produkty pochodzące z gospodarstwa bądz

wytworzone bezpośrednio przez rolnika,
4 pojawia się również możliwość nawiązania nowych znajomości, wartościowych kontaktów
interpersonalnych oraz spotkań z ciekawymi ludz
mi,
5 rozwijając własne markowe produkty, gospodarstwa agroturystyczne mają możliwość tworzenia
nowych miejsc pracy,
6 powstające w obrębie jednej wsi, gospodarstwa agroturystyczne mają bezpośredni wpływ na
wydłużenie sezonowości oraz poprawę atrakcyjności własnego otoczenia, a tym samym przyczyniają się
do powstawania nowych inwestycji i usług tzw. paraagroturystycznych, np.: fryzjerskich, krawieckich,
fitnesu, gastronomicznych, przewodnickich, wypożyczalnie: rowerów, łódek, nart, broni myśliwskiej,
kładów, sanek itp.) pod potrzeby odwiedzających i przyjeżdżających na wieś, a z kolei te potrzeby
wywołują tworzenie etatów, a co za tym idzie, nowych miejsc pracy. Taki mechanizm ma znaczny wpływ
na likwidację bezrobocia strukturalnego, co z kolei pociąga za sobą powstawanie nowych inwestycji, np.
boisk sportowych, basenów, hal sportowych, siłowni, klubów, bilardowni, kręgielni ,pubów, restauracji itp.
Wpływa to z kolei znacznie na działania zmierzające do poprawy infrastruktury (chodniki, drogi,
oświetlenie, kanalizacja, wodociągi, gaz, komunikacja, informacja itp.), z której korzystają również sami
mieszkańcy wsi.
Mam nadzieję, że zgadzają się Państwo ze mną w temacie kto powinien się zajmować agroturystyką, tym
bardziej, że odpowiadając na to pytanie, musimy zdać sobie sprawę, jakim obecnie potencjałem
gospodarstw rolnych dysponuje polska wieś. „Na podstawie badań IER i GŻ obecnie w Polsce
zdolność do samodzielnego rozwoju jest w stanie zachować 600 tys. gospodarstw rolnych tj. ( ok.30%
wszystkich)” Nasuwa się pytanie, a co z pozostałymi 70% ( tj. 1.200 tys.)? Przecież nie zaoramy
miliona gospodarstw z ośmioma milionami ludzi. Musimy dzisiaj głęboko się zastanowić, jakie należy
podjąć działania systemowo – strukturalne w najbliższej perspektywie czasu, aby uchronić wieś
przed utratą jej charakteru, obyczaju, kultury, obrzędu, uratować przed patologią społeczną i
pogłębiającym się coraz bardziej bezrobociem strukturalnym.
Odpowiadając na drugą część postawionego pytania dla kogo jest potrzebna agroturystyka, musimy sobie
uświadomić fakt, że turystyka wiejska w sposób bezpośredni ratuje tradycje i dziedzictwo kulturowe wsi
poprzez to, że:
1. z turystyki wiejskiej uzyskuje się dochody, z których znaczną część samorządy mogą przeznaczyć na
ochronę przyrody i kultury wsi (są to wpływy pośrednie VAT, rachunek satelitarny i bezpośrednie, np.
opłata meldunkowa, klimatyczna, opłata za odstrzał, za korzystanie z łowisk itp.),
2. agroturyści chętniej zamieszkują w starym drewnianym domu, aniżeli w nowym, co pozwala zachować
i utrzymać oryginalną zabudowę wsi i jej tradycyjny charakter,
3. dzięki potrzebom agroturystyki i turystyki udało się uratować wiele walorów antropogenicznych (
pięknych zabytkowych chałup, zajazdów, oberży, budowli sakralnych, dworków, pałaców itp.), o ich część
zostały wzbogacone skanseny,
http://piaszczecin.to.pl Kreator PDF Utworzono 9 June, 2010, 20:11
Agroturystyka -Polska Izba Agroturystyki Szczecin Zachodniopomorskie
4. dzięki wiejskiej turystyce nie zanikły stare obrzędy, obyczaje, zwyczaje, tradycyjna sztuka ludowa i
rękodzieło, których pokazy odbywają się w obrębie gospodarstw agroturystycznych, w skansenach, na
festiwalach sztuki ludowej, na festynach, dniach folkloru , „dniach chleba”,
„ziemniaka”, dożynkach itp.,
5. agroturyści i turyści chętnie konsumują potrawy ludowe, dzięki temu przekazuje się i chroni
dziedzictwo kulinarne oparte na starodawnych przepisach (podpiwek, knidziuk, cepeliny ,war, kwasienica
itp.), mogą oni je konsumować w gospodarstwach agroturystycznych oraz licznie ostatnio powstających
ludowych karczmach, oberżach, zajazdach itp.,
6. gospodarze – rolnicy coraz częściej oferują agroturystom w formie własnego produktu
agroturystycznego różne atrakcje z przeszłości, np. wypiek pieczywa, pieczenie barana, wybieranie
miodu, malowanie pisanek, wyszywanki, wycinanki tzw. rękodzieło ludowe oraz pokazy starych maszyn ,
sprzętu domowego, przejażdżki bryczkami, naukę zbierania siana , uprawy dawnych odmian roślin i
owoców itd.
Dlatego uważam, że ratunkiem i wielką szansą dla wsi i jej mieszkańców może być systematyczny rozwój
na terenach wiejskich sportu masowego, kwalifikowanej turystyki, agroturystyki, ekoturystyki,
etnoturystyki i turystyki wiejskiej, opartej o wypracowane paradygmaty i kryteria standaryzacji i
kategoryzacji, które to mechanizmy spowodują uruchomienie wielu inicjatyw, a tym samym powstanie
wiejskich zakładów usługowych oraz przedsiębiorstw produkcyjnych pod potrzeby wypoczywających i pod
wyposażanie obiektów agroturystycznych, tak jak to ma miejsce w hotelarstwie, gastronomii, transporcie
itp.
Na zakończenie pierwszego z cyklu artykułu pragnę zauważyć ,że nasza inicjacja do Unii Narodów Europy
jest dodatkowym atutem sprzyjającym zainteresowaniu i ma ogromny wpływ na rozwój tej dziedziny
gospodarki, jaką jest agroturystyka. Tak jak to jest obecnie we Francji, Hiszpanii, Szwajcarii i innych
krajach. Uważam, że obecny zanik granic na mapie Europy służy niewątpliwie trwałemu pokojowi. Jednak
zawsze powinniśmy pamiętać, że najważniejsze są niewidzialne duchowe granice ludzkiej osobowości , a
ich przełamywanie może nastąpić jedynie poprzez bliskie poznawanie kultur, tradycji i obrzędów innych
narodów, grup etnicznych, a to z kolei ma wielki wpływ na wytworzenie trwałych fundamentów przyjaz
ni
oraz tolerancji pomiędzy ludz
mi i narodami. Dlatego tak wielką rolę w przyszłości tu i teraz odegra
właśnie agroturystyka i turystyka wiejska.
Turystyka jest potężnym instrumentem polityki regionalnej, pozwalającym na wyrównywanie różnic
społeczno-ekonomicznych. Jest doskonałą podstawą do aktywizacji społeczeństw lokalnych i rozwoju
regionów. Turystyka nie może obyć się bez udziału czynnika ludzkiego, stąd jej ogromny wpływ na rynek
pracy. W ciągu ostatnich lat obserwujemy rozwój turystyki szczególnie na obszarach wiejskich i wzrost
zainteresowania świadczeniem usług agroturystycznych jako odpowiedz
na stale rosnący popyt na takie
usługi. Te działalności stają się coraz ważniejszymi formami aktywności ludności miejskiej i z
ródłem
dodatkowego dochodu dla ludności wiejskiej - są ważnym elementem w ożywianiu gospodarki na wsi.
Polską Izbę Agroturystyki założyliśmy w 2004r. jako dobrowolne zrzeszenie: podmiotów świadczących
usługi agroturystyczne, producentów rolnych, przedsiębiorców oraz sympatyków idei agroturystyki,
turystyki wiejskiej i ekoturystyki. Głównym naszym celem jest reprezentacja interesów zrzeszonych
członków, promocja idei zrównoważonego rozwoju turystyki, przyczynianie się do rozwoju agroturystyki i
turystyki wiejskiej. Zgodnie ze statutem opracowujemy normy, rekomendujemy, certyfikujemy i
kontrolujemy zasady funkcjonowania agroturystyki i turystyki wiejskiej. Chcemy wpływać na podnoszenie
poziomu jakości świadczonych usług agroturystycznych i kultury obsługi turystów oraz współdziałać w
http://piaszczecin.to.pl Kreator PDF Utworzono 9 June, 2010, 20:11
Agroturystyka -Polska Izba Agroturystyki Szczecin Zachodniopomorskie
przedsięwzięciach zapewniających materialne warunki rozwoju agroturystyki oraz jej doskonalenie.
http://piaszczecin.to.pl Kreator PDF Utworzono 9 June, 2010, 20:11