podstawy psychologii
wykład 4:
uczenie się
uczenie się
prowadzący:
dr Szymon Czapliński
[e-mail]
 gry plan wykładu 4
badania nad uczeniem się
warunkowanie klasyczne
warunkowanie sprawcze
biologia a uczenie się
2
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
część I  uczenie się
Mądry Hans
Pan Von Osten  nauczyciel i miłośnik koni z powołania, postanawia
nauczyć swojego konia Hansa matematyki w wymiarze takim w
jakim uczył przed przejściem na emeryturę dzieci
Hans pobiera nauki 4 lata
Oskar Pfungst (1907) zauwa\
a, \
e koń nie odpowiada poprawnie w
sytuacjach gdy ma zawiązane oczy, lub gdy widzowie nie znają
sytuacjach gdy ma zawiązane oczy, lub gdy widzowie nie znają
odpowiedzi
3
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
badania nad uczeniem się
czym jest uczenie się?
zmianą zachowania lub potencjału zachowania
względnie trwałą zmiana
procesem opartym na doświadczeniu
behawioryzm i analiza zachowania
John Watson (1878  1958)
John Watson (1878  1958)
Burhus Frederic Skinner (1904  1990)
behawioryzm radykalny
środowiskowe wyznaczniki
uczenia się i zachowania
podstawowe procesy uczenia się
są stałe i niezale\
ne od gatunku
4
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
warunkowanie klasyczne  uczenie się
przewidywalnych sygnałów
badania Pawłowa
5
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
procesy warunkowania
nabywanie i wygaszanie
samorzutne odnowienie
generalizacja bodz
ca
ró\
nicowanie bodz
ców
rodzaje układu Sw i Sb w czasie w
warunkowaniu klasycznym
6
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
czynniki wpływające na proces
nabywania odruchów
eksperyment Rescorla (1966)
skrzynka wahadłowa
bodziec warunkowy (Sw) oprócz zbie\
ności w
czasie z bodz
cem bezwarunkowym (Sb) musi
w sposób niezawodny zapowiadać pojawienie
się Sb
wartość informacyjna bodz
ca (pierwszeństwo
wartość informacyjna bodz
ca (pierwszeństwo
pierwotnego Sw)
7
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
zastosowania warunkowania
klasycznego
emocje i preferencje
badania Johna Watsona i Rosalie
Rayner nad Albertem (1920)
warunkowanie w filmie
8
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
warunkowanie sprawcze  uczenie
się o konsekwencjach
badania Edwarda L. Thorndike a (1898) (skrzynka problemowa)
prawo efektu
eksperymentalna analiza zachowania
Skinner  warunkowanie sprawcze
komora sprawcza
warunkowanie sprawcze i niemowląt
warunkowanie sprawcze i niemowląt
badania Carolyn Rovee-Colier (1989)
9
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
zale\
ności między zachowaniem,
a wzmocnieniem
pozytywne i negatywne czynniki wzmacniające
bodziec neutralny
bodziec apetytywny
bodziec awersyjny
karanie pozytywne i negatywne
bodziec apetytywny bodziec awersyjny
bodziec apetytywny bodziec awersyjny
podaj (1) wzmacnianie (2) karanie pozytywne
pozytywne
(3) karanie
usuń negatywne (4) wzmacnianie
negatywne
10
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
zale\
ności między zachowaniem,
a wzmocnieniem c.d.
bodz
ce dyskryminacyjne i generalizacja ( zielone światło )
zastosowanie zbie\
ności między zachowaniem a wzmocnieniem
bodziec reakcja konsekwencje
dyskryminacyjny emitowana (R) bodz
cowe (S)
(SD)
WZMOCNIENIE POZYTYWNE: reakcja w automat do wrzucenie otrzymanie
obecności efektywnego sygnału (SD) powoduje sprzeda\
y monety do napoju
po\
ądane konsekwencje. Częstość tej reakcji napojów otworu
po\
ądane konsekwencje. Częstość tej reakcji napojów otworu
wzrasta.
WZMOCNIENIE NEGATYWNE (ucieczka): dzięki gorąco wachlowanie się ucieczka od
reakcji sprawczej  ucieka się z nieprzyjemnej gorąca
sytuacji. Częstość reakcji ucieczki wzrasta.
KARANIE POZYTYWNE: po reakcji następuje atrakcyjne pudełko zabawa zapałkami oparzenie się lub
przykry bodziec. Reakcja ta zostaje zapałek otrzymanie
wyeliminowana lub stłumiona. klapsa
KARANIE NEGATYWNE: po reakcji następuje brukselka odmowa jedzenia nieotrzymanie
usunięcie bodz
ca apetytywnego. Reakcja ta deseru
zostaje wyeliminowana lub stłumiona
11
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
właściwości czynników wzmacniających
warunkowe czynniki wzmacniające
pierwotne czynniki wzmacniające
warunkowe czynniki wzmacniające
( szympansomat - Cowles, 1937)
czynności prawdopodobne jako
pozytywne czynniki wzmacniające
zasada Premacka (Premack 1965)
czynność bardziej prawdopodobna mo\
e
czynność bardziej prawdopodobna mo\
e
posłu\
yć do wzmocnienia czynności mniej
prawdopodobnej
rozkłady wzmacniania
według proporcji
stałych (FR  Fixed Ratio Schedule)
Zmiennych (VR  Variable Ratio Schedule)
według odstępów czasowych
stałych (FI - Fixed Interval Schedule)
zmiennych (VI - Variable Interval Schedule)
12
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
ę
sto
skumulowana cz
ę
sto
ść
reagowania
biologia a uczenie się
zachowanie specyficzne dla gatunku
dryfowanie w kierunku instynktu (Breland, Breland, 1951)
uczenie się awersji do smaku
badania nad szczurami i reakcją na wodę z sacharyną - Garcia,
Koelling (1996)
awersja do jedzenia jagniąt
awersja do jedzenia jagniąt
13
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
uczenie się przez obserwację
modelowanie
Albert Bandura  eksperymenty z lalką  Bobo
oglądanie przemocy w TV a agresja w zachowaniu (Huesmann i
inni, 2003)
14
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
o czym była mowa podczas wykładu
badania nad uczeniem się
warunkowanie klasyczne
warunkowanie sprawcze
biologia a uczenie się
15
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach