podstawy psychologii
wykład 8:
motywacja
motywacja
prowadzący:
dr Szymon Czapliński
[e-mail]
 gry plan wykładu 8
główne pojęcia związane z motywacją
z
ródła motywacji
teorie motywacji
typy motywacji
motywacje homeostatyczna
motywacje heterostatyczne
motywacje heterostatyczne
motywacja zadaniowa
motywacje symultaniczne i hierachiczne oraz konflikty
motywacyjne
motywacja do osiągnięć osobistych
2
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
jak zaobserwować motywację?
badania Wardena nad szczurami w skrzynce przeszkód (1931)
behawioralne wskaz
niki motywacji
poziom aktywności
tempo uczenia się
osiągnięty poziom wykonania
odporność reakcji na wygaszanie
zakłócanie bie\
ącej aktywności
zakłócanie bie\
ącej aktywności
wybory zadań, celów, nagród
zachowania konsumpcyjne
3
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
główne pojęcia związane z motywacją
pojęcie motywacja pochodzi od łac. czasownika movere  poruszać się
rozumienie motywacji
motywacja to gama wewnętrznych mechanizmów zaanga\
owanych w :
" preferencję jednej aktywności ponad inną
" wigor czyli siłę reakcji
" wytrwałość działania według zorganizowanego wzoru, skierowanego na istotne
cele
cele
WEJŚCIE
BODy
COWE
REAKCJE NA WYJŚCIU
zmienne fizjologiczne
aktywność AUN
wyposa\
enie
aktywność instrumentalna
ZMIENNA
genetyczne
wytrwałość bez nagrody
POŚREDNICZ
CA
deprywacja
aktywność konsumpcyjna
aktywność
MOTYWACJA
hormonalna
aktywność
głodu, seksualna,
bodz
ce szkodliwe
przemieszczona,
osiągnięć
zmienne
zamaskowana,
psychologiczne
zaburzona, (fantazja,
uczenie się
działanie na celach
społeczno-kulturowe
zastępczych, sny, objawy)
deprywacja
wzmocnień
wyuczonych
podniety 4
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
z
ródła motywacji (teorie motywacji)
teoria popędów (Hull, 1943)
popęd  motywacja wewnętrzna
podnieta  motywator zewnętrzny
homeostaza  redukcja napięcia (zaspokajanie popędów)
teoria instynktu (Freud, 1915)
instynkty społeczne (np. towarzyskość, współczucie skromność,
miłość) - James, 1890\
miłość) - James, 1890\
teoria uczenie się motywacji (behawioryzm)
wzmacnianie jako wytłumaczenie zjawisk nazywanych motywacją
teoria oczekiwań (psychologia poznawcza)
teoria społecznego uczenia się (Julian Rotter, 1954)
oczekiwanie osiągnięcia celu i osobista wartość tego celu
teoria atrybucji  Fritz Heider, 1958
5
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
z
ródła motywacji (teorie motywacji) 2
teoria odwrócenia kierunku (Apter, 2001)
główne cechy czterech par stanów metamotywacyjnych
Teliczny  powa\
ny; zorientowany na cel; Parateliczny  swawolny; zorientowany na
planujący z wyprzedzeniem; unikający aktywność; \
yjący chwilą: poszukujący
niepokoju; pragnący postępu i osiągnięć podniecenia; pragnący zabawy i sprawienia
sobie przyjemności
Konformistyczny  uległy; chcący trzymać Negatywistyczny  buntowniczy, chcący
Konformistyczny  uległy; chcący trzymać Negatywistyczny  buntowniczy, chcący
się zasad; konwencjonalny; zgodny; łamać zasady; niekonwencjonalny;
pragnący dopasowania rozzłoszczony; pragnący niezale\
ności
Nastawiony na mistrzostwo  Nastawiony na współczucie 
zorientowany na siłę, postrzegający \
ycie zorientowany na opiekę; postrzegający \
ycie
jako walkę; realistyczny; zainteresowany jako współpracę; wra\
liwy; zainteresowany
kontrolą uprzejmością; pragnący uczucia
Autyczny  zainteresowany przede Alloiczny  zainteresowany przede
wszystkim sobą; skoncentrowany na sobie; wszystkim innymi osobami; identyfikujący się
skupiający się na własnych uczuciach z innymi osobami
6
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
z
ródła motywacji (teorie motywacji) 3
humanistyczna teoria motywacji
transcendencja
wzrostu
samorealizacja
Abraham Maslow: Hierarchia potrzeb
potrzeby estetyczne
potrzeby poznawcze
potrzeby poznawcze
szacunek
przynale\
ność
bezpieczeństwo
potrzeby fizjologiczne
7
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
typy motywacji
- motywacje homeostatyczne
motywacja pokarmowa
badania Waltera Cannona z wykorzystaniem balonu w \
ołądku
(1912)
dwa podwzgórzowe ośrodki włączania i wyłączania uczucia
głodu (Stellar, 1954)
glukozoreceptory i poziom cukru we krwi jako sposób oceniania
glukozoreceptory i poziom cukru we krwi jako sposób oceniania
stany organizmu strategia krótkotrwała
koncepcja wrodzonej indywidualnej normy wagi (Kessey,
Powley, 1975). Wewnętrzny monitoring ilości tkanki tłuszczowej
strategia długotrwała
8
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
motywacja pokarmowa c.d.
ró\
nice kulturowe w postrzeganiu idealnej sylwetki ciała
(Cogan i in., 1996)
9
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
motywacje homeostatyczne - motywacja
seksualna
pobudzenie seksualne u zwierząt
gospodarka hormonalna i cykliczność stanu gotowości do
reprodukcji u samic
stereotypowe zachowania seksualne u zwierząt ró\
ne dla
ró\
nych gatunków (Ford, Beach, 1951)
wpływ czynników kulturowych na
wybór samca  badanie nad
wybór samca  badanie nad
molinezją \
aglopłetwą
(Witte, Noltemeier, 2002)
10
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
seksualność człowieka
54% dorosłych mę\
czyzn i 19% kobiet w badaniach odpowiedziało, \
e myśli o
seksie codziennie lub klika razy dziennie (Michael i in., 1994)
badania Mastersa i Johnson nad pobudzeniem seksualnym (1979)
wzorce reakcji seksualnych u mę\
czyzn i kobiet są podobne
kobiety przejawiają większą zmienność reakcji seksualnych, mają
tendencję do wolniejszego reagowania, ale często podniecenie trwa u nich
dłu\
ej
wiele kobiet w przeciwieństwie do znakomitej większości mę\
czyzn mo\
e
prze\
ywać orgazmy wielokrotnie w krótkim odcinku czasu
prze\
ywać orgazmy wielokrotnie w krótkim odcinku czasu
wielkość penisa jest zasadniczo nie związana z rzeczywistą sprawnością
seksualną
fazy i cykle reakcji seksualnych
11
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
seksualność człowieka 2
ewolucja zachowań seksualnych
strategie krótkoterminowe i długoterminowe (Buss, 1999)
normy seksualne
badania Alfreda Kinseya (1948, 9530
skrypty seksualne (Lauman, Cagnon, 1995)
pozorny opór i przypadki gwałtów na randce (Marx, Gross,
1995)
1995)
5% badanych kobiet przyznaje się do przejawiania pozornego
oporu
60% mę\
czyzn twierdzi, \
e przynajmniej raz doświadczyli
takiego oporu
homoseksualizm
rzecz nabyta czy wrodzona
odsetek preferencji homoseksualnych u bliz
niąt MZ i DZ
(Bailey, Pilard, 1991)
12
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
typy motywacji
- motywacje homeostatyczne c.d.
motywacje oparte na strachu i nadziei (Hobart Mowrer, 1960)
przywracanie równowagi poznawczej
Potrzeba domknięcia poznawczego (Need For Closure)  Kruglanski
13
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
inne typy motywacji
motywacje heterostatyczne
motywacje hedonistyczne
poszukiwanie nowości
motywacja własnej efektywności (poczucia kontroli)
motywacja zadaniowa
zadania
plany działania
14
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
inne typy motywacji - motywacja
zadaniowa
zadanie - w znaczeniu obiektywnym, wynik jaki ma zostać
osiągnięty; w znaczeniu subiektywnym, ka\
de wyobra\
enie wyniku,
jaki ma zostać osiągnięty i któremu przypisana jest określona
wartość (Tomaszewski, 1963, 1966)
cel - zadanie któremu towarzyszy w jakikolwiek sposób
uruchomiona tendencja do jego osiągnięcia, na przykład intencja
behawioralna (Azjen, Fishbein
behawioralna (Azjen, Fishbein
Karniol, Ross (1996) zadania mo\
emy podzielić na:
wymyślone;
wypracowane wspólnie z innymi;
zapo\
yczone;
narzucone przez innych
15
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
motywacja zadaniowa 2
zadania zorientowane na mistrzostwo mastery goals (Carol
Dweck,1986)
zadania o charakterze rozwojowym (otwarte na przyszłość) - wynik nie
mo\
e być określany jako stan do osiągnięcia, mo\
e być natomiast
definiowany w kategoriach stanu do osiągania (zdobywać wiedzę,
podró\
ować) (A
ukaszewski, 1984)
zadania zorientowane na przewagę nad innymi performance goals
zadania zorientowane na przewagę nad innymi performance goals
zadania w których cechy wyniku są określone, a przynajmniej mogą być
określone, sam wynik zaś podlega ocenie zewnętrznej (Atkinson, 1964)
16
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
inne typy motywacji c.d.
motywacje symultaniczne
wiele motywacji jednocześnie to samo działanie jest realizacją
równocześnie wielu motywów, zadań, celów działania
konflikty motywacyjne (Lewin, 1948)
dą\
enie  dą\
enie
unikanie  unikanie
unikanie  unikanie
dą\
enie  unikanie
w miarę zbli\
ania się rośnie zarówno siła dą\
enia jak i siła
unikania
gradient unikania jest bardziej stromy do gradientu dą\
enia
17
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
motywacja do osiągnięć i pracy
potrzeba osiągnięć (David McClelland)
trzy podstawowe potrzeby pracowników
potrzeba osiągnięć
potrzeba władzy
potrzeba przynale\
ności
potrzeba osiągnięć jest stała
potrzeba osiągnięć jest stała
branie na siebie odpowiedzialności za rozwiązywanie problemów
ustalanie dla siebie umiarkowanie trudnych celów i podejmowanie
rozsądnego ryzyka dla ich osiągnięcia
przypisywanie du\
ego znaczenia informacjom o uzyskiwanych przez
siebie efektach
mniejsze zainteresowanie potrzebami przynale\
ności i społecznymi
18
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
motywacja do osiągnięć i pracy c.d.
kultury
kolektywistyczne i
UMIEJSCOWIENIE KONTROLI
indywidualistyczne
wewnętrzne zewnętrzne
atrybucja sukcesu i
niepowodzenia
niepowodzenia
sytuacja stała
sytuacja stała
trudność
trudność
zdolności
zadania
style atrybucyjne:
optymizm vs
pesymizm
sytuacja
motywacja
zmienna
szczęście
wysiłek
wewnętrzna i
zewnętrzna
19
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach
STAA
O
ŚĆ
o czym była mowa podczas wykładu 8?
główne pojęcia związane z motywacją
z
ródła motywacji
teorie motywacji
typy motywacji
motywacje homeostatyczna
motywacje heterostatyczne
motywacje heterostatyczne
motywacja zadaniowa
motywacje symultaniczne i hierachiczne oraz konflikty
motywacyjne
motywacja do osiągnięć osobistych i pracy
20
Podstawy Psychologii - Wy\
sza Szkoła Ekonomii i Prawa w Kielcach