Drogi czytelniku!
niniejsza publikacja została zabezpieczona przez rozpowszechnianiem znakami widocznymi
i niewidocznymi, które umożliwiają jednoznaczną identyfikację osoby pobierającej.
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Tomasz Garstka
Zasady prowadzenia
rozmów z rodzicami
Poradnik dla nauczycieli
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
ISBN 978-83-62036-87-5
© Copyright by Dr Josef Raabe Spó"ka Wydawnicza Sp. z o.o., Warszawa 2009
Wszelkie prawa zastrzeŻone.
Wydawca wyraÅ»a zgod´ na kopiowanie fragmentów publikacji do celów edukacyjnych.
Wydawca: Dr Josef Raabe Spó"ka Wydawnicza Sp. z o.o.
ul. M"ynarska 8/12
01-194 Warszawa
NIP 526-13-49-514
REGON 011864960
SÄ…d Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie
XII Wydzia" Gospodarczy KRS
KRS 0000118704
WysokoĘç kapita"u zak"adowego 50 000 z"
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami
 poradnik dla nauczycieli
Tomasz Garstka
Spis treĘci:
1. Wst´p ................................................................................................................. 1
2. Wskazówki dotyczące nawiązywania i podtrzymywania kontaktu ............................ 1
3. Typy rozmów z rodzicami ..................................................................................... 5
4. Motywowanie rodziców do wspó"pracy ............................................................... 11
5. Trudne zachowania rodziców w rozmowach z nauczycielem ................................. 12
6. Podsumowanie .................................................................................................. 17
7. Bibliografia ....................................................................................................... 17
1. Wst´p
Trudne sytuacje wychowawcze nieod"Ä…cznie towarzyszÄ…ce okresowi adolescencji wyma-
gajÄ… kontaktów z rodzicami. W artykule koncentruj´ si´ na zasadach prowadzenia rozmów
indywidualnych. Zwracam w nim uwag´ na kilka zagadnieÅ‚
:
Jak stworzyç warunki skutecznej rozmowy.
W jaki sposób prowadziç rozmowy ze wzgl´du na róŻne cele (informowanie, zbieranie
informacji, rozwiÄ…zywanie problemu itp.).
Jak radziç sobie z rodzicami trudnymi w kontakcie, tak by nie straciç z oczu problemów
z uczniem.
2. Wskazówki dotyczące nawiązywania i podtrzymywania kontaktu
Efektywna komunikacja z rodzicami wymaga przestrzegania kilku podstawowych zasad
wymienionych w tabeli nr 1. Stosowanie si´ do nich w rozmowie jest istotne nie tylko ze
wzgl´du na budowanie z rodzicami uczniów porozumienia i wspó"pracy, ale takÅ»e dlatego,
Å»e sÄ… przyk"adem (modelem) tego, jak skutecznie porozumiewaç si´ z dorastajÄ…cym
dzieckiem.
1
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Bariery w komunikacji
Warunki udanej rozmowy
(czego unikaç?)
Organizowanie przestrzeni do rozmowy. Unikaj wraŻenia przypadkowoĘci
Otoczenie i warunki, w jakich toczy si´ rozmowa rozmowy, poczucia presji czasu
z rodzicem, tworzą klimat tego kontaktu. PoproĘ (np. rozmowa na stojąco na kory-
rodzica, by usiad"  okaÅ»esz w ten sposób gotowoĘç tarzu w trakcie przerwy). Nie twórz
poĘwi´cenia mu czasu. Siedzenie naprzeciw siebie barier pomi´dzy tobÄ… i rodzicem
sygnalizuje ch´ç zbliÅ»enia si´, a ustawienie krzese" (np. siedzenie po przeciwnych
pod pewnym kątem jest optymalnym sposobem orga- stronach biurka podkreĘla róŻnice
nizacji przestrzeni do rozmowy. i dystans mi´dzy rozmówcami).
Dostrojenie i s"uchanie. Unikaj okazywania braku skupienia
Skoncentruj si´ na tym, co mówi rodzic, daj mu poznaç, na treĘci rozmowy przez wiercenie
jak uwaÅ»nie go s"uchasz, i dostosuj si´ do jego spo- si´, rozglÄ…danie, wy"Ä…czanie si´,
sobu komunikowania si´. Utrzymuj kontakt twarzÄ… zajmowanie si´ czymĘ innym itp.
w twarz. Zachowaj rozluÄ™nionÄ… i otwartÄ… postaw´ cia"a. Unikaj wtrÄ…cania w tok wypowie-
Potwierdzaj, Że s"uchasz tego, co mówi za pomocą dzi rodzica w"asnych myĘli, innych
wyraŻających zrozumienie s"ów i potakiwania, np.  tak , wątków i skojarzeł
. Nie przerywaj,
 rozumiem ,  aha ,  yhm itp. Dawaj wyraz swej uwa- nie mów razem z rodzicem, nie
dze przez skinienia g"ową, skupiony wyraz twarzy. koł
cz jego wypowiedzi.
Podtrzymywanie kontaktu. Unikaj narzucania swoich inter-
Delikatnie zach´caj rodzica do mówienia. W tym celu pretacji, oceniania osoby rodzica
stosuj tzw. otwieracze (komunikaty zach´cajÄ…ce do i dawania tzw. dobrych rad.
mówienia), np.  MoÅ»emy o tym porozmawiaç... ;  To
waÅ»ne, Å»e pan o tym mówi... ;  Prosz´ powiedzieç
coĘ wi´cej na ten temat... itp. Upewniaj si´, czy
1
dobrze go rozumiesz, stosując parafrazy . MoŻesz
rozpoczynaç parafraz´ s"owami:  JeĘli dobrze pana
zrozumia"em, to... ;  Z tego co pan mówi, rozumiem,
Å»e... ;  S"ysz´, Å»e twierdzi pan... itp.
WyjaĘnianie wątpliwoĘci. Unikaj przyjmowania postawy
ProĘ rodzica o wyjaĘnienia zawsze, gdy coĘ jest dla osoby wszystkowiedzącej. Nie
ciebie niejasne i niezrozumia"e. Dotyczy to równieŻ udawaj, Że rozumiesz, jeĘli czegoĘ
sytuacji, gdy rodzic uŻywa nieznanych ci s"ów (np. nie rozumiesz i masz wątpliwoĘci.
fachowych, gwarowych lub slangowych okreĘleł
), Nie wyrabiaj sobie opinii na dany
ogólnikowych lub wieloznacznych sformu"ował
, mie- temat na podstawie niejasnych
sza wÄ…tki, wypowiada si´ w sposób niejasny i zawi"y. wypowiedzi rodzica. Nie trzymaj
Powiedz np.:  Zgubi"em si´... ;  Straci"em wÄ…tek, rodzica na dystans, uÅ»ywajÄ…c
pozwoli pan, Å»e powiem, co zrozumia"em z tego, co fachowego j´zyka pedago-
zosta"o powiedziane... ;  Nie jest dla mnie jasne, gicznego.
czy dobrze zrozumia"em, Że... ;  Czy to znaczy, Że... ;
 Nie jestem pewien, czy dobrze zrozumia"em. Czy
móg"by mi pan powiedzieç, co dla pana znaczy...
Tabela 1. Zasady efektywnej komunikacji z rodzicami
1
Parafraza  wypowiedę polegająca na powtórzeniu w"asnymi s"owami podstawowych czy najwaŻniejszych treĘci wypo-
wiedzi rozmówcy.
2
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Tabela 1. Zasady efektywnej komunikacji z rodzicami (cd.)
Bariery w komunikacji
Warunki udanej rozmowy
(czego unikaç?)
Zadawanie pytał
. Unikaj naduŻywania pytał

JeĘli chcesz zach´ciç rodzica do kontynuowania wypo- zamkni´tych. Zarzucanie rodzica
wiedzi, zadawaj przede wszystkim pytania otwarte, seriami pytał
tworzy wraŻenie
wymagające d"uŻszej odpowiedzi, niŻ tylko  tak lub przes"uchania. Nie uprzedzaj
 nie . Pytania otwarte zaczynajÄ… si´ zazwyczaj od: odpowiedzi rodzica przez stawia-
 co...? lub  jak...? , np.  Jak próbowa" pan sobie nie w"asnych przedwczesnych
radziç z tymi zachowaniami Janka? ,  Co sprawia hipotez.
panu najwi´kszÄ… trudnoĘç w kontakcie z KasiÄ…? ,
 Jak pan egzekwuje dyscyplin´ w domu? ,  Co pana
córka lubi robiç w wolnym czasie? . Tylko gdy potrze-
bujesz szczegó"owych danych lub doprecyzowania
posiadanych informacji, zadawaj pytania zamkni´te,
zaczynajÄ…ce si´ od  Czy...? (lub wskazujÄ…ce alterna-
tywne odpowiedzi). Pami´taj, Å»e moÅ»esz pytaç
o obserwacje (spostrzeŻenia), myĘli (opinie, inter-
pretacje), uczucia (emocje) i zachowania (dzia"ania)
rodzica i jego dorastajÄ…cego dziecka.
Odzwierciedlanie uczuç. Nie rezygnuj z odnoszenia si´
Pokazuj rodzicowi, jak rozumiesz to, co on przeÅ»ywa. do uczuç rodzica. Unikaj nieade-
Informacje o uczuciach odczytujemy z tego, co i jak kwatnego odzwierciedlania uczuç.
rodzic mówi, z jego mowy cia"a i zachowania. Celem Nie daj si´ zwieĘç pozorom  cza-
stosowania odzwierciedlania uczuç jest okazywanie sem rodzic opowiadajÄ…c o swoim
rodzicowi, Å»e empatycznie rozumiemy i akceptujemy zaniepokojeniu, stara si´ sprawiç
jego przeÅ»ycia emocjonalne, np.:  Mam wraÅ»enie, Å»e wraÅ»enie spokojnego. B"´dem
to jest dla pana waŻne... ;  Musi pan to bardzo prze- jest przyjmowanie tego pozornego
Å»ywaç... ;  Zdaje si´, Å»e to pana z"oĘci (smuci, martwi, spokoju. NaleÅ»y raczej rozpozna-
cieszy, niepokoi)... ;  WyglÄ…da na to, Å»e to pana prze- jÄ…c mow´ cia"a, dostrzec ukryte
straszy"o (zaniepokoi"o, zirytowa"o)... ;  Pewnie jest pod maskÄ… spokoju zaniepoko-
pan z tego zadowolony (dumny)... itp. jenie.
Dzielenie si´ w"asnymi odczuciami. Unikaj uÅ»ywania komunikatu
Komunikat  ja mówi o twoich uczuciach i odczu-  ty (czyli takiego, który skupia
ciach, nie interpretuje zachował
rodzica lub jego si´ na okreĘlaniu, jaki jest rodzic,
dziecka. Komunikat taki sk"ada si´ z okreĘlenia w"as- zamiast koncentrowaç si´ na
nego stanu emocjonalnego (Czuj´ [si´]...) oraz opisu twoich uczuciach), np.:  Jest pan
konkretnego zachowania wywo"ujÄ…cego ten stan niepunktualny i nies"owny . Jest
(...gdy pan...), np.:  Jestem bardzo zmartwiony pana on odbierany jako oceniajÄ…cy
dzisiejszym spóęnieniem si´ na nasze spotkanie i oskarÅ»ajÄ…cy.
i obawiam si´, Å»e trudno nam b´dzie spokojnie
porozmawiaç ;  Jestem zawiedziony, Å»e nie dotrzy-
ma" pan naszej umowy, i licz´ na to, Å»e wykona pan
ustalone zadanie do przysz"ego tygodnia ;  Ciesz´ si´,
Że pan powaŻnie podszed" do tego problemu ;
 Jestem bardzo zadowolony z naszej wspó"pracy .
3
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Tabela 1. Zasady efektywnej komunikacji z rodzicami (cd.)
Bariery w komunikacji
Warunki udanej rozmowy
(czego unikaç?)
Indukcja emocjonalna. Unikaj interpretowania ukrytych
Jest to przekazywana rodzicowi sugestia, jak moŻe czy wrogich intencji rodzica
czuç si´ w danej sytuacji jego dziecko. Celem indukcji w kontaktach z nastolatkiem.
emocjonalnej jest pobudzanie empatii rodzica i pomoc
w lepszym zrozumieniu przeÅ»yç jego dorastajÄ…cego
dziecka, np.:  Mam wraŻenie, Że gdy zabrania pan
Jankowi kontaktów z rówieĘnikami z jego paczki, to
on tylko bardziej buntuje si´ i wcale nie jest silniej
zmotywowany do nauki ;  Gdy pani pomaga AĘce
pisaç wszystkie wypracowania, ona w efekcie moÅ»e
traciç wiar´ w to, Å»e potrafi to zrobiç sama .
Ogniskowanie. Unikaj poddawania si´ chaosowi
Gdy rozmowa z rodzicem ma s"uÅ»yç rozwiÄ…zaniu jakie- wypowiedzi rodzica, podÄ…Å»ania
goĘ problemu lub gdy oddala si´ ona od w"aĘciwego za coraz to nowymi wÄ…tkami.
tematu, nadawaj jej kierunek, ogniskujÄ…c jÄ… na istot- Jednak nie wymuszaj kierunku
nych wÄ…tkach. W ten sposób zach´casz rodzica do rozmowy, gdy rodzic potrzebuje
zastanowienia si´ i rozwini´cia tego, co zwróci"o twojÄ… podzieliç si´ swoimi myĘlami
uwag´ lub co uznajesz za waÅ»ne. Jest to szczególnie i uczuciami.
pomocne, gdy w tok wypowiedzi wdziera si´ chaos
(np. na skutek mnoŻenia nieistotnych szczegó"ów)
lub gdy rodzic unika trudnego dla siebie wÄ…tku.
Ogniskowanie moÅ»e polegaç po prostu na powtórze-
niu z naciskiem lub intonacją pytającą jakiegoĘ s"owa
lub fragmentu wypowiedzi rodzica. Gdy powie on np.
 Karolina jest taka trudna , moŻna pomóc mu spre-
cyzowaç, czym jest w istocie ta trudnoĘç, mówiÄ…c:
 Powiedzia" pan trudna... [pauza].
Inicjowanie (wprowadzanie) wątku rozmowy. Unikaj niedelikatnoĘci i braku
Czasem konieczne jest dyrektywne wprowadzenie taktu przy proponowaniu tema-
przez nauczyciela takiego tematu rozmowy, który tów, które uwaŻasz za istotne.
wydaje mu si´ waÅ»ny, a jednoczeĘnie zajmuje ma"o
miejsca lub jest pomijany w wypowiedziach rodzica.
Podsumowanie. Unikaj przechodzenia do nowego
Stosuj zwi´z"e podsumowanie najwaÅ»niejszych infor- wÄ…tku, kiedy poprzedni nie zosta"
macji i ustaleł
, jakie przyniós" dany etap rozmowy zakoł
czony. Brak rekapitulacji
lub ca"e spotkanie z rodzicem. wprowadza chaos.
4
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
3. Typy rozmów z rodzicami
Rozmowy z rodzicami mogÄ… s"uÅ»yç róŻnym celom. Nauczyciel (wychowawca) moÅ»e zwra-
caç si´ do rodzica, gdy chce:
przekazaç mu waÅ»ne informacje dotyczÄ…ce ucznia lub Å»ycia szko"y,
zdobyç od rodzica istotne dla procesu wychowawczego informacje o uczniu,
wspólnie z rodzicem rozwiÄ…zaç trudnÄ… sytuacj´ wychowawczÄ….
Rodzic moÅ»e szukaç kontaktu z nauczycielem (wychowawcÄ…), gdy chce:
uzyskaç informacje o post´pach swojego dziecka w nauce lub jego sprawowaniu,
poradziç si´ nauczyciela w jakiejĘ sprawie zwiÄ…zanej z naukÄ… dziecka lub prosiç go
o pomoc, gdy czuje si´ bezradny wobec trudnoĘci wychowawczych, jakie dziecko spra-
wia w domu i/lub w szkole,
podzieliç si´ uwagami na temat dziecka, np. przekazaç informacje o dostrzeÅ»onych
post´pach, zwróciç uwag´ na jego szczególne uzdolnienia itp.
PoniÅ»ej podaj´ wskazówki dotyczÄ…ce rozmowy nauczyciel-rodzic w czterech róŻnych sytua-
cjach:
Inicjator kontaktu
Cel rozmowy
Nauczyciel zwraca si´ Rodzic zwraca si´
do rodzica do nauczyciela
Zapotrzebowanie na Sytuacja A Sytuacja B
informacje
RozwiÄ…zywanie problemu Sytuacja C Sytuacja D
wychowawczego
WaŻne
Aby rozmowa z rodzicem spe"ni"a swoje zadanie, przed jej rozpocz´ciem nauczyciel
powinien odpowiedzieç sobie na pytania:
 Jaki jest cel spotkania z rodzicem?
 Co zamierzam zrobiç podczas rozmowy (wys"uchaç, poinformowaç, zapytaç, poszu-
kiwaç rozwiÄ…zania problemu)?
 Gdzie zamierzam si´ spotkaç z rodzicem i jak wiele czasu poĘwi´ciç na spotkanie?
 Jak powiadomi´ rodzica o spotkaniu (list, telefon, zawiadomienie w dzienniczku)?
5
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Sytuacja A: Nauczyciel potrzebuje od rodzica dodatkowych informacji o uczniu.
Podzi´kuj rodzicowi za przybycie. Powiadom go, ile czasu przewidujesz na wasze spot-
kanie.
Powiedz, Å»e chcesz zebraç wi´cej informacji o uczniu i koniecznie wyjaĘnij, do czego
b´dÄ… ci potrzebne (indywidualizacja nauczania, rozwiÄ…zanie problemu wychowaw-
czego itp.).
Zadawaj pytania otwarte, najpierw szersze, ogólne, potem bardziej szczegó"owe; naj-
pierw mniej osobiste, potem bardziej.
Pami´taj, Å»e rodzic zawsze ma prawo odmówiç odpowiedzi.
Przyk"ad
Rozpocz´cie rozmowy, w której nauczyciel zbiera informacje o uczniu.
N: Dzi´kuj´, Å»e pan zareagowa" tak szybko na mojÄ… proĘb´ o spotkanie. Chcia"bym,
aby nasza rozmowa zamkn´"a si´ w 35 minutach. Chc´ pana prosiç o uzupe"nie-
nie kilku waŻnych informacji o pana córce. Pomogą one mnie jako wychowawcy,
a takÅ»e innym nauczycielom lepiej zrozumieç trudnoĘci, jakie ma pana córka
w kontaktach z rówieĘnikami. Ma k"opoty w odnalezieniu si´ w grupie, co zauwa-
Å»y"o kilku nauczycieli w tym roku. Chc´ dzi´ki panu pomóc w ustaleniu, co moÅ»e
byç tego przyczynÄ…, bo niepokoi nas ta zmiana w zachowaniu córki. Dzi´ki tym
informacjom moÅ»e uda si´ coĘ zaradziç. MoÅ»e zacznijmy od tego, jakie sÄ… pana
spostrzeŻenia w tym zakresie? Potem ja zadam panu kilka pytał
. JeĘli jakieĘ infor-
macje b´dÄ… tylko do mojej dyspozycji, prosz´ to zaznaczyç.
Sytuacja B: Rodzic zwraca si´ o informacje o dziecku.
Zawsze powiedz na wst´pie coĘ dobrego o dziecku.
Bądę konkretny. Mów o zachowaniach i o wynikach ucznia (a nie o jego ogólnych
cechach osobowoĘci).
Trudne dla rodzica negatywne informacje podawaj, wskazując równoczeĘnie pozytywy,
nadzieje i szanse, jakie widzisz dla ucznia.
Staraj si´ daç pe"ny obraz zachowaÅ‚
lub wiedzy/umiej´tnoĘci dziecka  informacje
negatywne równowaŻ informacjami pozytywnymi, mówiąc o brakach, nie zapominaj
o moŻliwoĘciach i zaletach dziecka.
Przyk"ad
Fragment rozmowy.
R: Chcia"bym zapytaç, jak tam mój syn, bo nic mi nie mówi w domu. Dobrze mu
idzie w szkole?
N: Maciek jest zaangaŻowany w prace kó"ka informatycznego. Wyrasta na lidera tej
grupy. Nauczyciel bardzo go chwali.
6
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Przyk"ad (cd.)
R: Nic dziwnego. W domu godzinami sp´dza czas przy komputerze.
N: Byç moÅ»e w"aĘnie z tego powodu obniÅ»y"y si´ jego wyniki z polskiego i z matema-
tyki. Z tego drugiego przedmiotu, jak poinformowa"a mnie nauczycielka, moŻe
byç zagroÅ»ony. Nauczycielka matematyki twierdzi, Å»e Maciek nie przyk"ada si´ do
nauki. UwaÅ»a, Å»e ma on szanse na dobre wyniki, zw"aszcza Å»e potrafi myĘleç logicz-
nie i prawid"owo wyciÄ…gaç wnioski.
Sytuacja C: Nauczyciel wzywa rodzica do szko"y w sprawie problemu wychowawczego.
Przywitaj si´. WyraÄ™ zadowolenie z przybycia rodzica. PokaÅ» mu, Å»e oczekiwa"eĘ na
spotkanie.
Powiedz coĘ pozytywnego o jego dziecku, a co najmniej wyraę zatroskanie sytuacją,
która sk"oni"a ci´ do wezwania rodzica.
Przedstaw problem. Mów o zachowaniach, a nie oceniaj cech dziecka.
Nie zrzucaj odpowiedzialnoĘci za problem na rodzica. Zasugeruj raczej wspólne poszu-
kanie odpowiedzi na waŻne pytania.
Zapytaj rodzica, co myĘli o sprawie.
Zadeklaruj ch´ç wspólnego rozwiÄ…zania problemu.
Bądę Życzliwy i przyjazny, ale nie protekcjonalny.
Doceł
kaÅ»dy, choçby minimalny przejaw zaangaÅ»owania rodzica w sprawy dziecka.
Przyk"ad
Fragment rozmowy z rodzicem wezwanym do szko"y w sprawie k"opotów z jego
dzieckiem.
N: Ciesz´ si´, Å»e moÅ»emy si´ spotkaç w sprawie Roberta, bo bardzo zaleÅ»a"o mi na
tym spotkaniu z paniÄ…. Robert jest zdolny i inteligentny, ale od pewnego czasu
bardzo niepokoi mnie jego zachowanie. Ostatnio wycina wulgarne napisy na
"awkach. Sta" si´ zaczepny i arogancki wobec nauczycieli, którzy do tej pory nie
skarÅ»yli si´ na niego. Zdarza si´, Å»e nie przychodzi na wybrane lekcje. Czy myĘli
pani, Å»e moglibyĘmy coĘ wspólnie zaradziç w tej sprawie? Zanim zajmiemy si´
poszukiwaniem rozwiązał
, proponowa"bym, aby pani powiedzia"a, co myĘli o tej
sytuacji.
R: Nie wiem, skÄ…d to si´ u niego bierze. MyĘla"am, Å»e w szkole jest wszystko w po-
rzÄ…dku. W domu Robert izoluje si´ od nas, zamyka w pokoju i nie wiemy, co robi.
N: Widz´, Å»e pani teÅ» jest zaniepokojona.
R: Tak. Troch´ nam si´ popsu"y kontakty z Robertem. Nie potrafimy z m´Å»em si´ z nim
dogadaç. Nie wiemy, co robiç.
N: A moÅ»e ma pani jakieĘ domys"y na temat tego, co si´ dzieje?
7
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Przyk"ad (cd.)
R: Nie wiem... moÅ»e chodzi o to, Å»e to taki wiek... MoÅ»e o to, Å»e z m´Å»em bardzo pod-
kreĘlamy rol´ dobrych wyników w nauce, a jemu ostatnio nauka nie idzie.
N: Mówi pani o tym, Że stawiacie synowi wysokie wymagania?
R: Tak, tak uwaŻam. Ale to chyba dobrze?
N: To Ęwiadczy o tym, Że chcecie pał
stwo dla niego jak najlepiej. MoŻe spróbujmy
si´ zastanowiç, jak Robert radzi sobie z paÅ‚
stwa oczekiwaniami. Co go spotyka,
gdy przynosi z"e stopnie?
R: MąŻ zabrania mu kontaktów z kolegami i jego sympatią.
N: To pewnie dla niego bardzo bolesna kara?
R: Chyba tak. Zw"aszcza Å»e mÄ…Å» jest konsekwentny, twardy i nigdy nie ust´puje.
N: Wróçmy jednak do tego, jak Robert okazuje swoje niezadowolenie.
R: G"oĘno puszcza muzyk´ i nie odzywa si´ do nas.
N: Musi byç bardzo rozz"oszczony i rozczarowany. Ma pani jakiĘ pomys", jak moÅ»e-
cie mu pomóc?
R: Powiem m´Å»owi, Å»eby z nim porozmawia", a nie tylko stosowa" kary.
N: Proponuj´, Å»ebyĘmy przemyĘleli kilka sposobów dzia"ania. Co jeszcze jest moÅ»liwe
z pani strony? A moŻe pani nam coĘ podpowie?
Sytuacja D: Rodzic zwraca si´ o pomoc w sprawie trudnoĘci wychowawczych.
Przywitaj si´ i wyraÄ™ zadowolenie, Å»e rodzic zabiega" o kontakt z tobÄ….
PoproĘ, Å»eby ci opowiedzia" o problemie. PomóŻ mu o tym mówiç, stosujÄ…c parafraz´,
pytania otwarte, odzwierciedlanie uczuç.
PodkreĘl, Å»e doceniasz zatroskanie rodzica dzieckiem i to, Å»e chce rozwiÄ…zaç problem.
Doprecyzuj problem.
WaŻne
Gdy rozpoczynacie rozwiązywanie problemu (niezaleŻnie od tego, czy pomagasz rodzi-
cowi w sprawie, z którÄ… si´ do ciebie zwróci", czy sam poprosi"eĘ rodzica o kontakt)
trzymaj si´ nast´pujÄ…cych zasad:
OkaÅ», Å»e rozumiesz, jak trudna jest ta sytuacja dla rodzica. WyraÄ™ nadziej´, Å»e znaj-
dziecie rozwiÄ…zanie, choç moÅ»e to wymagaç wysi"ku i nie wszystko musi si´ od
razu udaç.
Doprecyzujcie problem: na czym on polega dla wychowawcy, klasy, szko"y, ucznia,
rodzica.
Porozmawiajcie o tym, jakie dotychczas podejmowano dzia"ania (co robi" rodzic,
a co nauczyciele). Zastanówcie si´:
8
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
WaŻne (cd.)
 jakich rozwiązał
(dzia"ał
) jeszcze nie wypróbowano?
 dlaczego dotychczasowe dzia"ania nie przynios"y rezultatu?
Zaproponujcie kilka nowych rozwiązał
.
Przeanalizujcie je: czy rzeczywiĘcie mogÄ… one rozstrzygnÄ…ç problem wychowawcy,
klasy, szko"y, ucznia, rodzica?
Wybierzcie jedno lub kilka propozycji dzia"ania.
Ustalcie sposób ich wdraŻania (patrz: artyku" B3 Kontrakty jako metoda rozwiązy-
wania trudnych sytuacji uczniów szkó" ponadpodstawowych).
Umówcie si´ na nast´pne spotkanie, które pozwoli oceniç efekty nowych dzia"aÅ‚
.
Przyk"ad
Fragment rozmowy z rodzicem zwracajÄ…cym si´ po pomoc do nauczyciela.
N: Jestem wdzi´czny za zaufanie i za to, Å»e zwraca si´ pani do mnie z proĘbÄ…
o wsparcie w rozwiÄ…zaniu tej trudnej sytuacji z pani córkÄ…. Widz´, Å»e to jest bardzo
przygn´biajÄ…ce dla pani... MoÅ»e zacznijmy od tego, Å»e opowie pani wi´cej o tej
sytuacji...
R: Nie daj´ juÅ» sobie rady z JulkÄ…. W ogóle przesta"a si´ uczyç. Chodzi tylko z kole-
Żankami na imprezy.
N: Co paniÄ… niepokoi?
R: No jak to... Nie zda do nast´pnej klasy i co to b´dzie dalej. Potem juÅ» tylko gorzej!
N: Martwi si´ pani o jej przysz"oĘç, o to, Å»e nie zda...
R: W"aĘnie.
N: MoÅ»na powiedzieç, Å»e to pierwszy problem: problem Julki. A na czym polega
pani problem z córką?
R: Nie rozumiem, no przecieÅ» mówi´...
N: No tak, mówi pani, Å»e Julka moÅ»e nie zdaç. A dlaczego zwraca si´ pani o pomoc
do mnie?
R: Bo pani jest pedagogiem, wychowawcÄ…, a ona mnie si´ nie s"ucha juÅ» wcale.
MoŻe pani coĘ poradzi.
N: Czyli pani problem polega na tym, Å»e nie udaje si´ pani wyegzekwowaç od Julki
pewnych rzeczy. Spróbujmy to doprecyzowaç: czego pani nie udaje si´ wyegzek-
wowaç od Julki? [....] A jak do tej pory pani próbowa"a temu zaradziç? Prosz´ mi
to opisaç? [....]
Dlaczego to by"o nieskuteczne  jak pani myĘli?
R: Ja si´ szybko zniech´cam, jak od niej si´ czegoĘ domagam. Nie mam juÅ» si"y byç
stanowcza.
9
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Przyk"ad (cd.)
N: Czyli trudno pani byç wobec Julki dostatecznie stanowczÄ…. Jak moÅ»emy temu
zaradziç? Ma pani jakieĘ pomys"y?
R: Nie, nie mam. Wszystkiego juŻ spróbowa"am.
N: A czy chcia"aby pani spróbowaç czegoĘ nowego?
R: Tak.
N: Mam taki pomys" na te zachowania Julki, gdy ona stawia na swoim. Chodzi o to,
by pani nie traci"a swojej stanowczoĘci, czy tak?
R: Tak.
N: MoŻe pani w tym pomóc stosowanie takiej prostej sztuczki:  zdartej p"yty . Chodzi
o to, Żeby pani powtarza"a swoje zdanie stanowczo, niezaleŻnie od tego, jakich
argumentów b´dzie uÅ»ywaç Julka. JeĘli ona mówi, Å»e umówi"a si´ z koleÅ»ankami,
to pani na to:  Rozumiem, Å»e si´ umówi"aĘ, ale najpierw masz zrobiç lekcje . JeĘli
ona mówi, Å»e zrobi póęniej, to pani na to:  Rozumiem, Å»e wola"abyĘ to zrobiç póę-
niej, ale lekcje masz zrobiç najpierw . MoÅ»e to przeçwiczymy. Ja b´d´ paniÄ…
namawiaç jak Julka, a pani b´dzie mi odmawiaç. Dobrze?
R: Troch´ to dziwne...
N: To tylko takie çwiczenie.
R: No dobrze.
N: MoÅ»emy umówiç si´ tak, Å»e spróbuje pani stosowaç t´ metod´ przez tydzieÅ‚
i za
tydzieł
porozmawiamy o efektach.
R: Dobrze.
N: No to teraz wróçmy do problemu Julki. Ona moÅ»e nie zdaç. Czy jej na tym zaleÅ»y?
R: No, nie wiem. Chyba tak.
N: Co pani na to, ŻebyĘmy razem z nią o tym porozmawia"y?
R: Dobrze.
WaŻne
Czasem w swojej pracy napotykasz na granice swoich moŻliwoĘci. Wtedy moŻesz
zaproponowaç rodzicowi pomoc specjalisty.
Sk"adajÄ…c rodzicowi propozycj´ si´gni´cia po takÄ… pomoc:
Zbadaj gotowoĘç rodzica do przyj´cia takiej pomocy. Porozmawiaj o tym, co sÄ…dzi
o si´gni´ciu po pomoc poza szko"Ä…. Czy twoja propozycja go nie przestraszy"a, czy nie
zaczÄ…" myĘleç, Å»e jego problemy sÄ… niezwykle powaÅ»ne?
Szczerze i bezpoĘrednio powiedz o tym, co sk"oni"o ci´ do z"oÅ»enia propozycji pomocy
specjalistycznej. Nazwij te problemy, w których taka pomoc moŻe, twoim zdaniem, oka-
zaç si´ przydatna.
10
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Nie wywyÅ»szaj si´. Raczej podkreĘlaj swoje ograniczenia (czasowe, organizacyjne, mery-
toryczne), które kaŻą ci uwaÅ»aç, Å»e rodzic znajdzie lepszÄ… pomoc gdzie indziej.
PodkreĘl wspólnot´ interesów rodzica, dziecka i twojÄ… jako wychowawcy. Mów raczej:
 Zastanówmy si´, co mog"oby byç w tym przypadku bardziej pomocne... niÅ»  Niech
pan zg"osi si´ tam, bo... .
Postaraj si´, aby rodzic nie odniós" wraÅ»enia, Å»e chcesz zepchnÄ…ç problem na innych.
WyraÄ™ zainteresowanie dalszymi kontaktami z nim.
Powo"aj si´ na przyk"ady (jeĘli takimi dysponujesz) osób, które sÄ… zadowolone, Å»e sko-
rzysta"y z pomocy specjalistycznej.
Pozwól rodzicowi wypowiedzieç niepokoje, wÄ…tpliwoĘci i pytania zwiÄ…zane ze sk"adanÄ…
przez ciebie propozycjÄ….
Powiedz rodzicowi, jakiego rodzaju pomocy moÅ»e si´ spodziewaç (porady, warsztatów
edukacyjnych, terapii rodzinnej lub indywidualnej po konsultacji psychologicznej itp.).
Dok"adnie poinformuj rodzica, gdzie go kierujesz (adres, telefon, sposób, w jaki moŻe
tam trafiç).
Powiedz, do kogo powinien si´ zg"osiç (najlepiej podaç nazwisko specjalisty, do którego
go odsy"amy).
Poinformuj, jakiej odp"atnoĘci naleÅ»y si´ spodziewaç (cz´Ä˜ç placówek oferuje pomoc
bezp"atnie, inne pobierajÄ… cz´Ä˜ciowe lub ca"kowite op"aty za udzielanÄ… pomoc profe-
sjonalnÄ…).
4. Motywowanie rodziców do wspó"pracy
Sta"y kontakt i wspó"praca nauczyciela z rodzicami jest szczególnie waŻna w okresie ado-
lescencji  czasie intensywnych zmian rozwojowych, objawiajÄ…cych si´ u m"odych ludzi
zachowaniami nierzadko uznawanymi przez doros"ych za k"opotliwe, niepokojÄ…ce lub nie-
poŻądane.
Aby zmotywowaç rodziców do sta"ych kontaktów ze szko"Ä…, warto przestrzegaç kilku zasad:
Od poczÄ…tku staraj si´ nawiÄ…zaç dobry kontakt z kaÅ»dym rodzicem.
Buduj u rodziców poczucie, Że są dla ciebie waŻnymi osobami. W związku z tym powinni
wiedzieç, Å»e b´dÄ… wys"uchani i Å»e b´dziesz si´ stara" zrozumieç ich punkt widzenia.
Traktuj rodziców Życzliwie i z szacunkiem.
PodkreĘlaj, Że jesteĘ ich sojusznikiem w wychowywaniu nastolatka.
Zach´caj do otwartego wypowiadania przez rodziców w"asnych opinii. PodkreĘlaj, Å»e
róŻnice zdał
mi´dzy wami mogÄ… byç cenne i nie wp"ynÄ… na sposób traktowania ich
dziecka przez ciebie.
PodkreĘlaj mocne strony nastolatka, zauwaÅ»aj jego osiÄ…gni´cia nie tylko w nauce.
Przestrzegaj zasad efektywnej komunikacji z rodzicem.
Nie ograniczaj si´ do kontaktów z rodzicami uczniów sprawiajÄ…cych k"opoty.
11
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Oferuj swoją pomoc w pokonywaniu trudnoĘci wychowawczych.
Zapytaj rodziców na poczÄ…tku roku szkolnego, jak mogÄ… si´ w"Ä…czyç w realizacj´ szkol-
nego programu wychowawczego.
Proponuj wspólne dzia"ania na rzecz klasy i szko"y. Zach´caj takÅ»e do w"asnej inicjatywy
w tym zakresie. Doceniaj ich wysi"ki.
Integruj Ęrodowisko rodziców. Skupiaj ich wokó" wspólnie nakreĘlonych celów.
Nie narzucaj rodzicom rozwiązał
. Traktuj ich podmiotowo i podkreĘlaj ich odpowiedzial-
noĘç za decyzje dotyczÄ…ce ich dzieci.
Bądę cierpliwy i nie rezygnuj z kolejnych prób nawiązywania kontaktu z rodzicami nie-
ch´tnymi do wspó"pracy.
5. Trudne zachowania rodziców w rozmowach z nauczycielem
W kontaktach z rodzicami nauczyciel moÅ»e spotkaç si´ z róŻnymi formami niech´ci i oporu
wobec wspó"pracy w rozwiÄ…zywaniu trudnych sytuacji. Najcz´stsze z nich to:
reagowanie agresjÄ… na sygnalizowanie problemu, zarzuty wobec dziecka lub fakt wezwa-
nia do szko"y,
stawianie biernego oporu wobec prób nawiązania wspó"pracy przez nauczyciela,
domaganie si´ od nauczyciela cudownych rozwiÄ…zaÅ‚
i gotowych recept przy unikaniu
w"asnego zaangaŻowania w rozwiązanie problemu,
wywyÅ»szanie si´,
przesadne okazywanie emocji, uniemoÅ»liwiajÄ…ce zaj´cie si´ problemem,
nadmierne kontrolowanie post´powania nauczyciela,
okazywanie braku zaufania nauczycielowi i podejrzliwoĘç,
wycofanie si´ i unikanie kontaktów z nauczycielem.
Takie sytuacje sÄ… szczególnie trudne. Nauczyciel moÅ»e podczas takiej rozmowy wpaĘç
w róŻne psychologiczne pu"apki. AngaÅ»uje si´ wtedy w interpersonalne zmagania z rodzi-
cem, natomiast traci z pola widzenia problem, który jest prawdziwym powodem spotkania.
Wskazówki zawarte w tym rozdziale majÄ… pomóc nauczycielowi rozpoznaç trudnych rodziców
i prowadziç z nimi rozmow´ w taki sposób, aby by"a ona zogniskowana na problemie.
12
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Trudne
Pu"apka, w którÄ… moÅ»e Jak sobie poradziç
zachowanie
wpaĘç nauczyciel z takim zachowaniem
rodzica
Agresja, Pu"apka l´ku polega na Narzuç jasne regu"y rozmowy:  Nie b´d´
awantura uleganiu rodzicowi na sku- z panem rozmawiaç w taki sposób ;
tek w"asnych obaw, t"uma-  JeÅ»eli pan nie przestanie krzyczeç,
czeniu si´ przed nim, pró- odejd´ ;  Widz´, Å»e jest pan zdenerwo-
bach brania winy na siebie. wany. Ch´tnie pana wys"ucham, jeĘli pan
Zachowania te zazwyczaj nie b´dzie uÅ»ywaç obraÄ™liwych s"ów .
eskalujÄ… agresj´. Nie pozwól si´ obraÅ»aç. JeĘli rodzic nie
przerywa awantury, przerwij kontakt z nim
Pu"apka z"oĘci to uleganie (wyproĘ go lub sam wyjdę).
emocjom i wchodzenie Unikaj otwartej konfrontacji, agresywnego
w s"owne potyczki lub k"ót- tonu.
nie z rodzicem. Prowadzi to BÄ…dÄ™ zdecydowany, stanowczy, nie okazuj
zazwyczaj do otwartej k"ótni. l´ku.
JeÅ»eli czujesz l´k, przejdÄ™ w miejsce,
gdzie sÄ… inni nauczyciele lub rodzice.
Nie zawahaj si´ poprosiç o pomoc, gdy
poczujesz si´ zagroÅ»ony.
Nie chowaj urazy. JeĘli rodzic och"onie,
postaraj si´ zajÄ…ç problemem, a nie waszÄ…
relacjÄ….
Nie licz, Å»e uda ci si´ go wychowaç lub
wzbudziç w nim poczucie winy za jego
z"e zachowanie.
Opór, Pu"apka poczucia winy Jasno i precyzyjnie formu"uj swoje ocze-
niech´ç do polega na tym, Å»e to nauczy- kiwania. Dbaj, by umowy mi´dzy tobÄ…
kontaktów, ciel zaczyna czuç si´ winny i rodzicem by"y szczegó"owe. To wam
"amanie z powodu z"oĘci, jakÄ… odczu- obojgu u"atwi spraw´.
umów wa wobec stawiajÄ…cego Gdy czujesz narastajÄ…cÄ… irytacj´, zasta-
opór rodzica. Nauczyciel nów si´, czy rodzic nie ma powodów do
unika wtedy postawienia z"oĘci na ciebie i usi"uje nieĘwiadomie
jasnych wymagał
rodzicowi wzbudziç w tobie nieprzyjemne uczucia.
i czuje, Å»e coraz bardziej Zainicjuj z nim rozmow´ na temat tego,
narasta w nim irytacja. MoŻe czy nie ma do ciebie o coĘ Żalu, czy coĘ
mieç ochot´ na s"ownÄ… kry- go zdenerwowa"o.
tyk´, ale rodzic opierajÄ…cy Uodpornij si´ na wyraÅ»anÄ… manifestacyj-
si´ cz´sto si´ broni przed nie skruch´  nie poddawaj si´ poczuciu
przyj´ciem jakichkolwiek winy. Nie odrzucaj skruchy rodzica, ale
informacji zwrotnych, wyra- nie traktuj jej jako usprawiedliwienia.
Å»ajÄ…c gwa"townÄ… skruch´, Spokojnie odwo"uj si´ do wzajemnych
co z kolei pog"´bia u nauczy- zobowiÄ…zaÅ‚
.
ciela poczucie winy za z"oĘç. Nie atakuj rodzica. JeĘli ktoĘ szczególnie
ci´ z"oĘci, porozmawiaj o tym z kolegÄ…
z pracy i postaraj si´ zrozumieç przyczyn´
swojej irytacji.
Tabela 2. Wskazówki do rozmów z rodzicami
13
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Tabela 2. Wskazówki do rozmów z rodzicami (cd.)
Trudne
Pu"apka, w którÄ… moÅ»e Jak sobie poradziç
zachowanie
wpaĘç nauczyciel z takim zachowaniem
rodzica
Roszczenio- Pu"apka dobrych rad polega Postaw jasne granice rodzicowi. Dbaj
woĘç, na dawaniu rodzicowi goto- o swój czas prywatny, nie pozwalaj dzwo-
oczekiwanie wych recept i rozwiązał
, co niç do siebie do domu. Jasno okreĘlaj
recept skutkuje przerzuceniem przez czas spotkał
.
niego ca"ej odpowiedzialnoĘci Unikaj dawania rad, co nie znaczy, Że
za rozwiÄ…zanie problemu na masz rezygnowaç z zaangaÅ»owania.
nauczyciela. Im wi´cej rad W rozmowach skupiaj si´ na wspólnym
daje nauczyciel, tym bardziej rozwiÄ…zywaniu problemu. Zawsze pytaj
podtrzymuje zaleÅ»noĘç i rosz- rodzica, jak dotychczas próbowa" sobie
czenia rodzica. z tym radziç, czy nowe rozwiÄ…zanie jest
moÅ»liwe do przyj´cia, jak sobie wyobraÅ»a
wprowadzanie go w Życie itp. To rodzic
powinien myĘleç najwi´cej. Ty powinie-
neĘ byç jedynie pomocnikiem w tym
myĘleniu. Pami´taj, Å»e niezaspokajanie
wymagał
rodzica moÅ»e sprawiç, iÅ» "atwiej
si´ b´dzie irytowa".
Bez gniewu czy zniecierpliwienia ogranicz
Żądania rodzica. Mów wprost, co moŻesz,
a czego nie moÅ»esz zrobiç i nie zrobisz.
Traktuj z dystansem pozytywne opinie
na twój temat wypowiadane przez rodzica.
Pami´taj, Å»e stara si´ on dopasowaç swoje
wypowiedzi do tego, co jego zdaniem
chcia"byĘ us"yszeç.
Autoprezen- Pu"apka urazy polega na Traktuj rodzica z szacunkiem. Nie pozwa-
tacja, mani- ch´ci upokorzenia kogoĘ, laj sobie na aluzyjne dewaluacje, nawet
festujÄ…ca przez kogo poczuliĘmy si´ jeĘli wyczuwasz taki klimat w jego wypo-
poczucie upokorzeni. PoniewaÅ» przy wiedziach.
wyŻszoĘci rodzicu z poczuciem wyŻ- Odnajdę w sobie pok"ady cierpliwoĘci, by
szoĘci "atwo moÅ»na si´ przyjÄ…ç jego pozytywnÄ… autoprezentacj´.
poczuç ma"o wartoĘciowym DoceÅ‚
go.
lub zirytowanym, nauczyciel Gdy musisz przeciwstawiç si´ rodzicowi,
moÅ»e mieç ochot´ dewaluo- odwo"uj si´ do swojej wiedzy (podawaj
waç osob´ rodzica ( poczu- konkretne dane, fakty, powo"uj si´ na
"em si´ uraÅ»ony  teraz ja Ä™ród"a) i uczuç (stosuj komunikat  ja ).
uraÅ»´ jego ). Powstrzymaj si´ od ocen i uogólnieÅ‚
.
Nie daj si´ zwieĘç komplementom.
Pu"apka uwiedzenia polega Ponawiaj komunikaty o swoich uczuciach
na uleganiu czarowi rodzica (np.  To interesujÄ…ca rozmowa, ale martwi
z poczuciem wyÅ»szoĘci. Nau- mnie, Å»e mog´ nie zdÄ…Å»yç przekazaç
czyciel czuje si´ wybrany panu tego, co zaplanowa"em ), poniewaÅ»
przez nadzwyczajnego rodzica rodzic z poczuciem wyŻszoĘci, zaprząt-
i zamiast zajmowaç si´ pro- ni´ty budowaniem swojego wizerunku,
14
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Tabela 2. Wskazówki do rozmów z rodzicami (cd.)
Trudne
Pu"apka, w którÄ… moÅ»e Jak sobie poradziç
zachowanie
wpaĘç nauczyciel z takim zachowaniem
rodzica
blemem, prowadzi wciÄ…ga- ma k"opoty z dostrzeganiem uczuç i po-
jÄ…cÄ… konwersacj´. trzeb innych ludzi.
Nadmierna Pu"apka emocjonalnego OkaŻ Życzliwe zainteresowanie rodzicowi.
emocjonal- odci´cia polega na ca"kowi- Nie ulegaj emocjonalnym stanom rodzica.
noĘç, p"acz, tym odrzuceniu uczuç prze- Nie pozwól teÅ», aby wzi´"y gór´ twoje
dramatyzo- Żywanych przez rodzica. w"asne uczucia wzbudzone przez zacho-
wanie Powodowaç to b´dzie u niego wania rodzica (np. z"oĘç).
poczucie niezrozumienia W rozmowie z rodzicem postaraj si´ utrzy-
i nasili dramatyzowanie. maç równowag´ mi´dzy moÅ»liwoĘciÄ…
wyraŻenia przez niego emocji (np. poprzez
Pu"apka indukcji emocjo- p"acz) a spokojnÄ… i rzeczowÄ… ocenÄ… rze-
nalnej polega na braku odpo- czywistoĘci.
wiedniego dystansu do prze- Dopytuj o wyobraŻenia rodzica stojące
Å»yç rodzica (jego emocje za ogólnikowymi emocjonalnymi ocenami.
udzielajÄ… si´ nauczycielowi). Pozwól rodzicowi na  wygadanie si´ ,
Sytuacja taka zak"óca zdol- ale przywracaj rzeczom w"aĘciwÄ… miar´
noĘç nauczyciela do rzeczo- przez mówienie o faktach i pokazywanie
wego osÄ…du sytuacji. ich dystansu do wyolbrzymionych wyo-
braŻeł
.
Chwal i wyraŻaj zrozumienie dla zaanga-
Żowanie rodzica w sprawy dziecka.
W przypadku przeŻywania rozpaczy przez
rodzica utwierdzaj go w pozytywnych
aspektach jego doĘwiadczenia: wskaŻ
dodatnie cechy jego dziecka, odwo"aj
si´ do jego pozytywnych umiej´tnoĘci,
przypomnij choçby najmniejsze sukcesy
Nadmierna Pu"apka walki o w"adz´ WyraÅ»aj uznanie i zrozumienie dla zaan-
kontrola, (kontrol´)  rozmowy z ro- gaÅ»owania rodzica w sprawy dziecka.
podwaŻanie dzicem są zdominowane JeĘli to tylko moŻliwe, w"ączaj go w pro-
kompetencji przez kwesti´: kto kogo kon- cesy podejmowania decyzji zwiÄ…zane
nauczyciela troluje i kto przez kogo jest z jego dzieckiem.
kontrolowany. Nauczyciel Przyzwalaj mu na inicjatyw´. Zach´caj
próbuje nie dopuĘciç do do brania odpowiedzialnoĘci za róŻne
kontroli nad sobą przez kon- zadania związane z Życiem klasy i szko"y
trolowanie rodzica. (np. organizacja wycieczki, uroczystoĘci).
Informuj go wyczerpujÄ…co o jego dziecku,
Pu"apka ucieczki przed ale zracjonalizuj sposoby udzielania tych
kontrolÄ…  polega na unika- informacji. Nie musisz byç na kaÅ»de Żąda-
niu rodzica, ale im bardziej nie rodzica  wprowadÄ™ rozsÄ…dne zasady
nauczyciel ucieka, tym bar- kontaktów i trzymaj si´ ich.
dziej rodzic czuje potrzeb´, ZdobÄ…dÄ™ si´ na cierpliwoĘç i wyrozumia-
Å»eby go skontrolowaç. "oĘç. JeĘli wys"uchasz rodzica i przyjmiesz
15
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
Tabela 2. Wskazówki do rozmów z rodzicami (cd.)
Trudne
Pu"apka, w którÄ… moÅ»e Jak sobie poradziç
zachowanie
wpaĘç nauczyciel z takim zachowaniem
rodzica
do wiadomoĘci jego uwagi, moŻe go to
bardzo satysfakcjonowaç.
Zachowaj tolerancj´, dystans i poczucie
humoru wobec przejawów kontrolowania
ciebie.
Podejrzli- Pu"apka usprawiedliwieł
Traktuj rodzica Życzliwie i uprzejmie, ale
woĘç, polega na tym, Å»e im bardziej bez uleg"oĘci. To sprzyja budowaniu atmo-
nieufnoĘç nauczyciel usprawiedliwia sfery zaufania i ograniczeniu podejrzeÅ‚
.
wobec si´, tym bardziej staje si´ Informuj o faktach  to pozwala nieco
nauczyciela podejrzany dla rodzica. zmniejszyç podejrzliwoĘç.
i szko"y Przyjmuj do wiadomoĘci zastrzeŻenia,
podejrzenia i uprzedzenia rodzica, ale
nie potwierdzaj ich, nie próbuj si´ teÅ»
t"umaczyç czy usprawiedliwiaç.
Nie staraj si´ przeforsowaç swojego sta-
nowiska za wszelkÄ… cen´. Wycofuj si´
z dyskusji, która wydaje ci si´ bezowocna.
UwaÅ»aj z poczuciem humoru  moÅ»e byç
odczytane jako lekcewaŻenie.
Zapewnij rodzica o swoim zaangaŻowa-
niu na rzecz jego dziecka, nawet jeĘli czu-
jesz si´ niesprawiedliwie potraktowany.
Wycofanie, Pu"apka rezygnacji z kon- Uszanuj prawo rodzica do wycofania si´,
brak taktu polega na zaniechaniu zachowania dystansu.
kontaktu, prób nawiązania kontaktu Próby zmniejszenia dystansu po wycofa-
nieobecnoĘç z rodzicem. MoÅ»e spowodo- niu si´ rodzica podejmuj stopniowo
na zebra- waç, Å»e dystans rodzic  nau- i z wielkÄ… uwagÄ….
niach czyciel b´dzie si´ powi´ksza". Spróbuj nawiÄ…zaç z nim kontakt w sytu-
acjach, w których jest mniej naraŻony
Pu"apka narzucania kon- na spo"ecznÄ… ekspozycj´ i ocen´. PodejdÄ™
taktu polega na wywieraniu do niego na korytarzu i zagadnij w nie-
na rodzica presji do kontaktu. zobowiązujący sposób.
Ten sposób post´powania Cz´sto wy"awiaj go wzrokiem na zebra-
moÅ»e go sp"oszyç i znie- niach rodziców i podchwytuj wszystkie
ch´ciç. oznaki nawet s"abego zaangaÅ»owania.
Nie zapominaj o uĘmiechu. Okazuj mu
tak duŻo ŻyczliwoĘci, jak to tylko moŻliwe.
Nie spodziewaj si´  zw"aszcza na
początku  wzajemnoĘci.
Postaraj si´ zrozumieç przyczyny,
z powodu których si´ wycofuje.
Motywuj rodzica do wspó"pracy.
16
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Zasady prowadzenia rozmów z rodzicami  poradnik dla nauczycieli
6. Podsumowanie
Przestrzegaj w rozmowie z rodzicami zasad efektywnej komunikacji.
Zawsze jasno okreĘl cel rozmowy.
Dbaj o to, by kontakty z rodzicami nie mia"y charakteru sporadycznych, przypadkowych
spotkał
. Stwórz moÅ»liwoĘç sta"ego kontaktu i okreĘl jego zasady.
Motywuj rodziców do kontaktów ze szko"ą i do dzia"ał
na rzecz uczniów.
Pami´taj o problemowym podejĘciu do trudnoĘci wychowawczych. Unikaj narzekania,
osądzania i obwiniania rodziców.
7. Bibliografia
Garstka T.: Kontakty z rodzicami. Wybrane zagadnienia [w:] Poradnik wychowawcy, (red.)
Pomianowska M., Warszawa, Raabe, K 3.2.
Maksymowska E., Werwicka M.: Wspieranie rodziców w wychowaniu [w:] Poradnik
wychowawcy, (red.) Pomianowska M., Warszawa, Raabe, K 3.1.
Maksymowska E., To"wił
ska-Królikowska E., Werwicka M. Pierwsze spotkanie z rodzicami
[w:] Poradnik nauczyciela, (red.) To"wił
ska-Królikowska E., Warszawa Raabe, J 2.1.
Pomianowska M., Walkiewicz B. Efektywne zebrania [w:] Nowa Szko"a. Skuteczne zarzÄ…-
dzanie w praktyce, Warszawa, Raabe, B 4.2.
17
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]
Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: [e-mail]